Samenvatting Aardrijkskunde Samenvatting Water

Transcriptie

1 Samenvatting Aardrijkskunde Samenvatting Wa Samenvatting door een scholier 1393 woorden 20 februari keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 1.1) Een land in de delta Land aan zee Laag-Nederland ligt lager dan 1 me boven NAP (Normaal Amsdams Peil). De zee heeft een belangrijke rol gespeeld bij de opbouw van het land. Ongeveer 5000 jaar gelegen ontstonden: Duinen met daarach sedimentatie van klei en zand. Op plekken met zoet wa ontstond moeras/veen. Land aan rivieren Bij de riviermonding van de Rijn en de Maas ontstaat een delta. Oeverwallen: hogere drogere delen langs de rivier. Komgronden: lagere nate delen verder van de rivier. Vertakkingen van de delta ontstaan door: dichtslibben van riviertakken. Het rivierenlandschap De eerste bewoners woonden op de oeverwallen. Reden: hoog en droog. Extra veiligheid door pen. Na 1300 extra veiligheid door dijken. Dijkdoorbraken door zwakke dijken veroorzaakten wielen/kolken. Tussen de windijk en de rivier liggen uiwaarden en zomerdijken. 1.2) Een land van polders Soorten polders Een polder is een gebied dat omringd is met dijken en waar de wastand kunstmatig wordt geregeld. Zeepolder Veenpolder Droogmakerijen Het wa in de grond Het grondwa bestaat van boven naar onder uit: Hangwa Capillair wa Pagina 1 van 7

2 Grondwa Oppervlakte wa: het wa in sloten en plassen. Het wa in de polders Wa lozen uit de polder is lastig. In ondiepe polders met een sluis In lager gelegen polders met bemaling Wa komt in de polders door neerslag en kwel. Het wa in hoog-nederland Hoog-Nederland heeft een natuurlijke afwaing waar de wastand geregeld wordt met stuwen. 1.3) Waproductie en wagebruik Wa als hulpbron Wawinning gebeurt op verschillende manieren. Grondwa wordt gefild bij het wegzakken in de grond. Vervuiling (baciën) verdwijnt en ijzer en kalk lossen op. Oppervlakte wa, vooral in West-Nederland, moet gereinigd worden van baciën. Kunstmatig geïnfiltreerd oppervlakte wa. Wa uit de duinen De grondsoort in de duinen is zand. Daardoor zakt het regenwa gemakkelijk in de grond weg. Zout wa is zwaarder dan zoet wa. Zoet wa drijft daarom op het zoute grondwa en vormt een zoetwazak. Door te veel wawinning: watekort Oplossing: rivierwa infiltreren. Nadeel daarvan: verstoring plantengroei. Oplossing daarvoor: diepte-infiltratie Wagebruik Huishoudens gebruiken het meeste drinkwa, 120 li per persoon per dag. In de industrie twee soorten wagebruik: als grondstof en als proceswa. Fabrieken winnen proceswa zelf, vaak geen drinkwa. Grootste deel van proceswa wordt gebruikt als koelwa. Vooral door elektriciteitscentrales. 1.4) Waschappen Huishoudelijk afvalwa Zelfreinigend vermogen is dat vervuiling wordt afgebroken. Voorbeelden van organische vervuiling: etensresten, poep, urine. Pagina 2 van 7

3 Afvalwa bestaat uit grijs en zwart wa. Andere wavervuiling Wavervuiling niet alleen door huishoudens. Chemische vervuiling door industrie: slecht afbreekbaar. Thermische vervuiling door koelwa en door industrie en elektriciteitscentrales. Landbouw vervuilt met (kunst)mest. Door het mengen van zout en ziet wa ontstaat brakwa (verzilting). Wa en de overheid Op landelijk niveau zorgt het Minisie van Infrastructuur en Milieu met Rijkswa de rivieren. Nederland is verdeeld in waschappen, die zorgen voor: Wakwaliteit Wakwantiteit Goede wakeringen Vaarwegen 2.1) Wa in China Regio in beeld: China Ongelijke bevolkingsspreiding in China; oosten: dichtbevolkt, westen: dunbevolkt. Westen: bergen (te koud) en woestijnen (te droog). Neerslag: zuidoosten nat, noodwesten: droog. Het reliëf in China: De bovenste trap: Hoogland van Tibet. Landschap: toendra (grassen, struikjes, bevroren bodem). Een trapje lager: hoogvlaktes ( m). Onderaan de trap: laag en vlak gebied (0 200 m). Rivieren en de wakringloop Drie delen van een rivier: bovenloop, middenloop, benedenloop. Korte kringloop: verdamping van zeewa, dat door verkoeling gaat condenseren. Lange kringloop: het wa gaat via een omweg over land ug naar zee. Drie manieren: Regenwa kan over het landoppervlak afstromen naar rivieren (ook smeltwa). Door infiltratie komt regenwa echt in grondwa. Dit stroomt ondergronds naar rivieren en naar zee. Onder de grond 30.8% van al het zoetwa op aarde. Veel verdamping van neerslag. Ook via bladeren (planten en bomen) Ook veel verdamping van oppervlaktewa. 2.2) De Jangtse: te veel wa De Yangtze, een gemengde rivier Yangtze of blauwe rivier: 6300 km. Enorm groot stroomgebied. Grens rond stroomgebied: wascheiding. Yangtze begint als gletsjerrivier en wordt al gauw een gemengde rivier. Pagina 3 van 7

4 Yangtze 35% van de waafvoer in China. Debiet: de hoeveelheid wa die op een bepaald punt in de rivier passeert. Regiem: schommelingen van de waafvoer van een rivier (in de loop van een jaar) Waoverlast Ligging stroomgebied Yangtze: het natte zuiden van China. Piekafvoer in het voorjaar en de zomer. Dat komt door: smeltwa en regenwa. Door ontbossing meer kans op: Overstromingen (hogere piekafvoer) Modderafstromingen Minder ruimte voor de rivier in laagland door: sedimentatie en dijken De drieklovendam Voordelen drieklovendam: wastand regelen, be bevaarbaar, drinkwa, hydro-elektriciteit, irrigatiewa. Nadelen drieklovendam: gedwongen verhuizen, milieuvervuiling: verdroging, geen vruchtbaar slib, minder vis. Tegenvallende waopbrengst. 2.3) De gele rivier: te weinig wa Een opgedroogde rivier Huang He (Gele rivier): noorden van China. Kenmerk: droog gebied (wa tekort). Brongebied: Hoogland van Tibet. Oudste beschavingsgebied: Lössplatue. Door bodemerosie komen lössdeeltjes in de rivier. meer bodemerosie door ontbossing. Veel sedimentatie in de benedenloop. Benedenloop ligt in een deltagebied. Nu bijna geen wa (opgedroogd) oorzaken: Economische groei Bevolkingsgroei Door stuwdammen meer verdamping. Wagebruikers; landbouw, industrie en huishoudens. Door stuwdammen meer verdamping, gevolg: watekorten. Het wa in de rivier is ernstig vervuild. Uitputting grondwa Het oppervlakte wa raakt op. Gevolg: meer gebruik van grondwa. Laag in de bodem met veel grondwa: aquafer. Meer grondwa gebruikt dan erbij: niet-duurzaam wagebruik (de voorraad neemt af). Grootste verbruiker is de landbouw, dat komt door: Weinig neerslag en die valt in de zomer. Veel verdamping in de zomer. Pagina 4 van 7

5 Veel wagebruik in het voorjaar. Veel verspilling van het wa bij irrigatie. Lekkende waleidingen en verouderend apparatuur. Ook: irrigatie overdag (veel verdamping). 2.4) Bronnen Wacrisis in China? Ongelijke verdeling van wa Natte zuiden: overschot aan wa, droge noorden: te kort aan wa. Waverbruik in wa Stijgend waverbruik voor economische groei en bevolkingsgroei. Meer huishoudelijk en industrieel waverbruik. Ook ander voedingspatroon. Vervuild wa Wakwaliteit in China is slecht, oplossing: Wazuivering en hergebruik van grijs wa. Zuiniger met wa Efficiënt wagebruik: meer doen met minder wa. Wa duurder maken Bee technieken, bijvoorbeeld bij irrigatie. 3.1) Het Midden-Oosten Droog Groot deel Midden-Oosten heeft steppeklimaat en woestijnklimaat. Wabalans = verhouding tussen neerslag en verdamping. In het Midden-Oosten is de verdamping gro dan de neerslag. Dus de wabalans is negatief. Middellandse Zeeklimaat (warme, droge zomers, zachte en vochtige wins) in kustgebieden. Te droog om te overleven, toch mogelijk dankzij rivieren en grondwa. Rivieren Grote bevolkingsconcentraties mogelijk in rivieroases. De Nijl brengt wa ui tropisch Afrika. Het wordt gebruikt voor irrigatie. Grondwa Veel grondwa bevindt zich in aquifers. Een wadi is een rivier die een deel van het jaar wa bevat. Je kunt er gemakkelijk grondwa uit winnen. Oud grondwa uit een tijd dat het nat was, heet fossiel wa. Een aquifer met fossiel wa is uitput baar. Plaatsen in de woestijn waar grondwa aan de oppervlakte komt, heet bronoases. 3.2) Tekort aan wa Pagina 5 van 7

6 De Jordaan De Jordaan vult het Meer van Kinneret. Van daar gaat het wa het hele land door. (via kanalen en pijpleidingen). Probleem: bronnen Jordaan in niet bevriende landen. De Joden waren niet welkom in het islamitische Midden-Oosten. Verovering van de Golanhoogte was belangrijk voor de wavoorzieningen van Israël: aftakking Jarmuk ging niet door. De aquifers (aquifer = een bodemlaag met veel grondwa) Israël haalt wa uit bergaquifer en kustaquifer. Ruzie over verdeling wa van de bergaquifer. Die ligt onder de bezette Westelijke Jordaanoever. Er is maar heel weinig wa voor de Palestijnen. Kustaquifer: belangrijk voor wavoorziening in de Gazastrook. Probleem: slechte wakwaliteit, want er wordt meer uitgehaald dan er word aangevuld. Steeds meer waproblemen In Israël meer waproblemen: Natuurlijke oorzaak: meer droogte. Menselijke oorzaak: snelle groei bevolking, hogere ontwikkelingspeil. Waproblemen in het hele Midden-Oosten. 3.3) Minder vraag naar wa Steeds minder wa Grenzen aan het wagebruik: Meer van Kinneret à daling wapeil à gevolg: vervuiling en verzilting à kostbare maatregelen nodig. Aquifers: wa wordt van groe diepte opgepompt. Gevolg: verdroging en minder wa uit ondiepe bronnen; vooral nadelig voor de Palestijnen. De vraag verminderen Manieren om de vraag te verminderen: Van oppervlakte-irrigatie en beregening over gaan op druppelirrigatie. Gewassen kweken die tegen droogte kunnen. Wagebruik duurder maken. Minder voor de landbouw, meer voor de industrie en diensten. Afvalwa na zuivering opnieuw gebruiken als irrigatiea. 3.4) Meer aanbod van wa Het aanbod vergro Verenigde Arabische Emiraten: woestijnklimaat, erg droog, maar veel wagebruik, dankzij: Ontzilting = zout wa omzetten in zoet wa. Ontzilting is oplossing voor wa schaarse, maar: daar is veel technische kennis voor nodig en het is duur omdat er veel energie voor nodig is. Israël: ontzilting erg belangrijk; 80% van het stedelijke gebruik. Pagina 6 van 7

7 Toekomst: ontzilting wordt goedkoper, omdat minder energie nodig zal zijn. Oppompen van fossiel wa uit aquifers; door wegpompen zoet wa stroomt zout wa gevaar voor verzilting. Wa opslaan Drie manieren van wa opslaan: Oogsten van regenwa is kleinschalig en duurzaam. Opslaan ach de stuwdammen Aanvoer uit andere landen via pijpleidingen en waschepen. Overeenkomst waschaarste China en Midden-Oosten: tekort in Noord-China en Midden-Oosten. Verschil waschaarste China en Midden-Oosten: Zuid-China heeft genoeg wa. In droge landen is het aandeel van de landbouw in het waverbruik groot. Wamaatregelen kun je verdelen in: vraag verminderen en aanbod vergroten. Wagebruik in China: meer dan in Israël, minder dan in Saudi-Arabië. In China en het Midden-Oosten neemt het belang van wawinning door ontzilting toe. Pagina 7 van 7