Samenvatting Economie H1-H3 (Eonomische groei)

Transcriptie

1 Samenvatting Economie H1-H3 (Eonomische gro) Samenvatting door een scholier 1823 woorden 7 januari keer beoordeeld Vak Economie Samenvatting economie economische gro : h.1 welvaart: mate waarin je in je behoefte kunt voorzien welvaartstoename vaak gelijkgesteld aan: gro van het reëel nat. product & reëel nat. inkomen à economische gro primaire inkomens: loon, rente, huur, pacht en winst nat. product = nat. inkomen = BNP (bruto nat. product) = BBP (bruto binnenlands product) => productie van alle bedrijven en de OH in een heel land bij elkaar optellen zie schema opdracht 1!!! Personele ink. verdeling: verdeling van het nat. inkomen over gezinnen en individuen Categoriale ink. verdeling: verdeling van het nat. inkomen over de beloningscategorieën: loon, winst, pacht, huur & rente loon loonquote: x 100% nat. ink. winst -, loon -, pacht -, huur -, en rentequote zijn samen altijd 100% als de loonquote stijgt dan daalt de winstquote meestal en andersom TLZ: toegerekend loon zelfstandigen, dit bedrag wordt door CBS aan iedereen zelfstandige toegerekend aan loon Arbdsinkomen: loon en TLZ bij elkaar opgeteld loon + TLZ Arbdsinkomensquote (AIQ): x 100% nat. inkomen AIQ: zegt wat voor deel van het nat. inkomen beloning is voor het aanbieden van arbd OIQ: overige inkomens quote, deze en de AIQ zijn altijd 100% Als de loonquote stijgt daalt meestal de winstquote (en andersom) (winst tlz) + pacht + huur + rente Overige inkomensquote: x 100% Nationaal inkomen hoger nat. ink. betekent hogere eco gro, máár als de gro veroorzaakt wordt door inflatie kan je niets meer kopen en neemt de welvaart niet toe oftewel nom. is het nat. ink. gestegen, maar reëel niet. Pagina 1 van 7

2 nominaal: gemeten in geld reëel: gemeten in koopkracht of goederen eco gro: hiervan spreken we als het reële ink stijgt (hoeveelhd goederen en diensten neemt toe) oorzaak: stijging vd arbdsproductivitt reële gro: productievolume én koopkracht zijn gestegen productievolume: geproduceerde hoeveelhd goederen aan het gebruiken vh reële nat ink als maatstaf voor welvaart en eco gro zitten nadelen: - beter is om te kijken naar het reële BNP p. hoofd vd bevolking - bij berekening v BNP worden zaken NIET meegerekend die wel meegerekend moeten worden informele eco, er worden alleen transacties meegerekend die legaal en met geld uitgevoerd worden. - productie die wel wordt meegeteld, maar die de welvaart aantast zoals natuur: mestoverschot. informele economie: zwart werkers (is illegaal) & vrijwilligerswerk groene BNP: deze zal lager dan gewone BNP liggen, zal laten zien dat productie niet alleen in behoefte voorziet maar ook in behoefte aantast. (dit kan ook voor de toekomst) h.2 productiecapacitt: geeft aan hoe hoog het nat. ink. max. KAN zijn nat inkomen: kort termijn; hoogte vd bestedingen, langer termijn; productiecap. structurele kant vd eco: productiecap à aanbodkant conjuncturele kant vd eco: bestedingen à vraagkant omvang vd productiecap: bep. door kwalitt en kwantitt vd productiefactoren: arbd, kapitaal, natuur en ondernemerschap. - arbd: betere kwalitt vd beroepsbevolking à a omhoog a omhoog bepaalt door: * mate v scholing * technische ontwikkeling * efficiëntie vd organisatie bij bedrijven en OH * arbdsmentalitt à wordt er hard gewerkt culturele verschillen: door hard werken kan betere welvaart op langer termijn opleveren betere kwalitt vd beroepsbev. à productiecap. omhoog à participatiegraad omhoog d.w.z. groter deel vd beroepsgeschikte bevolking biedt zich op a markt aan NL OH bemot zich met omvang & kwalitt v beroepsbev.: * goed onderwijs * arbdsparticipatie vergroten * loonstijgingen beperkt houden à lastenverlichting gebruikt - kapitaal: je hebt 2soorten à geld kapitaal à deze komen samen à vaste kapitaal goederen àbij investeringen capacittseffect vd investeringen: meer & betere kapitaal goederen die voor grotere productiecap. breedte investeringen: investeringen in kap. goed. Waarbij verhouding arbders en kap. goed. gelijk Pagina 2 van 7

3 blijft. diepte investeringen: kwalitatief betere kap. goed. waardoor a stijgt à geld voor investeringen van kap. goed. komt v consumenten. Een gedeelte van hun ink. sparen zij, banken waarschuwen voor loonstijgingen met alle gevolgen à mechanisatie: hierdoor steeg a waardoor bijv. minder boeren nodig zijn à technische ontwikkeling: heeft er tevens voor gezorgd dat er relatief minder mensen nodig zijn -> kunnen ook kap en milieubesparingen zijn à OH heeft kap. ook invloed d.m.v. subsidies en heffingen - natuur: natuurlijke omstandigheden bep. deels soort productie in een land à klimaat land met rijk aan grondstoffen hoeft geen land te zijn met een hoog nat. product natuur: molijker te beïnvloeden dan andere productiefactoren - ondernemersschap: kan zorgen voor een efficiënte organisatie van het productieproces en goe keuzes bij investeringen productiecap: afhankelijk vd productie factoren bezettingsgraad: verhouding tussen de bestedingen en de productiecap bestedingen bezettingsgraad: x 100% productiecap. 4soorten bestedingen: C I O E - Consumenten (C): gezinnen/ individu kopen goederen hoogt vd consumptie: afhankelijk vd hoogt vh ink, rentestand en inflatie rentestand: vooral bij aanschaf huis/pc/auto/ tv - Investeringen (I): bestedingen door bedrijven capacittseffect: vergroting vd productiecap door investeringen bestedingseffect: lden tot productie à inkomen vervangingsinvesteringen: hoeveelhd kap goed blijft dan gelijk uitbrdingsinvesteringen: uitbrding van hoeveelhd kap goed vlottende kap goed: ingekochte grond en hulpstoffen en niet verkochte ndproducten voorraadinvesteringen: voorraad vlottende kap goed toeneemt bruto investeringen: alle investeringen samen netto investeringen: alle investeringen vervangingsinvesteringen, dus uitbrdings - & voorraadinvesteringen. Pagina 3 van 7

4 Als we de waarde vd kap goedvoorraad willen meten moeten we op een bep moment de waarde v alle kapgoed bij elkaar optellen - Overhdsbestedingen (O): OH is een besteder à OH consumpties à betaalt met belastinggeld Personele OH consumpties: betaling v ambtenarensalarissen Materiële OH consumpties: vlottende kapgoed (gummetjes e.d.) - Export (E): buitenland koopt bij onze bedrijven; ze leggen beslag op onze productiecap Verschil export & import: * export > import: dit zie je als je het bedrag ziet dat t buitenland bij ons besteed * export < import: is t bedrag dat wij bij het buitenland besteden 3sectoren vd eco: - particuliere sector: gezinnen en bedrijven - sector OH - sector buitenland nat ink: consumptie + investeringen + OH bestedingen + export import nat ink: C + I + O + E M BNP (bruto nat product) óf BNI (bruto nat ink): nat ink + bruto investeringen NNP (netto nat product) óf NNI (netto nat ink): nat ink + netto investeringen Besparingen vd consument: gebruikt voor financiering v investering, financiering OH tekort en evt. buitenland (zie schema blz. 25 geldstromen ) gesloten systeem v kringloop: bestedingen lden tot productie, productie tot inkomen, inkomen weer tot bestedingen westerse economieën: hier wordt uitgegaan v gro vh nat ink als gevolg v gro vd beroepsbev en de a trendmatige gro: gem gro vh nat ink conjunctuur: schommelingen in de gro vh nat ink als gevolg v schommelingen in de bestedingen hoogconjunctuur: boven gem gro; laagconjunctuur: beneden gem gro recessie: afnemende gro vh nat ink; depressie: negatieve gro overbesteding: kan veroorzaakt worden door aanhoudende hoogconjunctuur, met oplopende inflatie en krappe a markt als gevolg onderbesteding: kan veroorzaakt worden door aanhoudende laagconjunctuur, er ontstaat dan conjuncturele wlh (lees blz. 28 onderaan), kan opgelost worden door de OH die bestedingen omhoog gooit sneeuwbaleffect of multipliereffect: OH bestedingen omhoog à nat ink omhoog à consumptie omhoog à nat ink omhoog à enz. enz. anticyclisch begrotingsbeld: de OH grijpt in bij onder of overbestedingen Pagina 4 van 7

5 vlakkere conjunctuurgolf: dit komt in NL door soc. uitkeringen en progressief belastingsstelsel progressief stelsel: de bestedingen worden enigszins geremd (lees 2.5 even door) h.3 (inlding niet samengevat) marktmechanisme of prijsmechanisme: er is vrij spel van vraag en aanbod voor de geproduceerde goederen veel vraag à prijs stijgt à winst stijgt à productie zal opgevoerd worden à aanbod toenemen prijs geeft informatie over de schaarste en stuurt mensen in hun beslissingen hoge lonen à bedrijven kapitaalintensiever worden à óf naar lage lonen à reden: productiekosten zo laag mogelijk p.product vrijemarktmechanisme: de eco regelt zichzelf d.m.v vraag en aanbod vd consumenten decentrale besluitvorming: hierbij worden de besluiten genomen door individuen en NIET door de OH. (wnig vraag à prijs daalt à vraag stijgt) vrijemarkteconomie: economie waarbij de productie grotendeels door prijsmechanisme bepaald worden rol vd OH in vrijemarkteconomie: * bestuur * rechtspraak * defensie *milieubeld nadeel: de OH bemot zich wnig met individuele burger waardoor laag opgeldde vaak in armoede leven; ink verschillen zijn hierbij dus groot. budgetmechanisme: OH maakt begroting (budget) waarin vastgelegd wordt wat, waar en door wie er geproduceerd mag worden - planeconomie óf centraal gelde economieën: zuivere vorm v economie waarin ALLES door budgetmechanisme geregeld wordt; alles wordt van bovenaf geregeld gecentraliseerde besluitvorming: besluiten door OH genomen bedrijven waren vd staat vijfjarenplan: doelstellingen vastgelegd voor komende jaren hoe ze berkt moesten worden OH garandeerde mensen v een baan door prijzen vast te stellen; kon OH betaalbaarhd garanderen lonen lage vast à motivatie negatief beïnvloed à harder werken leverde niets op meeste planeconomieën zijn nu vrijemarkteconomieën er werd wel gesproken van wildwest kapitalisme: meer rijken, maar veel meer mensen die géén toegang hadden tot gezondhdszorg en goed onderwijs - democratisch budgetmechanisme: totale productie vindt plaats via budgetmechanisme de naam komt doordat de burger wél invloed heeft door te stemmen gemengde economische orde: vrijemarkteconomie met veel OH invloed (NL is vb) Pagina 5 van 7

6 à vrije werking vd markt beperkt en in gewenste richting gestuurd; nadelen: bedrijven houden vaak géén rekening met externe effecten v hun productie (milieu) onaanvaardbare ink verschillen slechte woontoestanden onvlige productie oplossing: maatregelen door de OH (vlighdsmaatregelen, milieuvoorschriften ed) - monopolie en kartelvorming tegengaan is een taak vd OH in NL, principe dat de sterkste onderneming overleeft kan de consument duur komen te staan. - progressieve belastingheffing & inkomensnivellering als gevolg van soc. zekerhd zijn taken vd OH nadeel: minder prikkels v onderneming zelf & veel bureaucratie aan t bedenken en t uitvoeren v alle OH maatregelen voordeel: bep. producten beschikbaar voor iedereen die anders maar voor een kln deel of niemand beschikbaar zijn & er wordt rekening gehouden met bijv. het milieu en alg. belang collectieve goederen: iedereen profiteert van dit goed: dijken, rechtspraak, politie individuele goederen: goederen die per individu leverbaar zijn, je betaalt p.p.: kleding e.d quasi collectieve goederen: goederen waar de OH géén, of geen kostendekkende prijs voor rekent: onderwijs, openbaar vervoer, vuilnisophaal. redenen waarom de OH dit doet: - onderwijs voor iedereen toegankelijk zijn - gebruik is nuttig: zwembad & openbaar vervoer - kwalitt: elektricitt & water t is efficiënter om het door één instantie te laten doen als je kijkt naar de schaalvoordelen: de OH eco politiek: geheel v maatregelen vd OH gericht op beïnvloeding vd eco ná 2e WO stegen de collectieve uitgave (uitgave vd OH) & de soc. zekerhd collectieve uitgavenquote steeg: collectieve uitgave als % vh nat. ink. formule collectieve uitgave quote: collectieve uitgave x 100% = nat. ink. soc. lastendruk steeg: collectieve lasten als % vh nat. ink. formule soc. lastendruk: collectieve lasten x 100% = nat. ink. collectieve lasten: belastingen + niet belastingen + soc. premies functies vd OH in onze eco: - allocatiefunctie: de OH probeert te zorgen voor duurzame gro - stabilisatiefunctie: anticyclisch beld, onder en overbesteding oplossen - herverdelingsfunctie: gelijkmatige ink verdeling, soc. voorzieningen tweedeling heeft nadelen: onrechtvaardighd -> alg. daling vd welvaart Pagina 6 van 7

7 doelen vd OH: - evenwichtige a markt à volledige werkgelegenhd bijv. oplossen structurele wlh d.m.v loonmatiging - prijsstabilitt: voorkomen van hoge inflatie - rechtvaardige ink. verdeling: d.m.v belastingheffing, soc. uitkering, subsidies. Inkomensverdeling gelijker maken - evenwichtige betalingsbalans: uitg. en ink. niet teveel verschillen. Loonmatiging, lage inflatie, actieve exp.bevordering spelen een rol - evenwichtige eco gro: allocatiefunctie komt tot uiting - goed milieu sectorbeld vd OH: bep. sectoren in de eco worden wél of juist niet gesubsidieerd. (landbouw, innovaties v bedrijven) steun voor bedrijven levert kritiek op, omdat men niet weet wat de concrete resultaten vd steun zijn structuurpolitiek: bestaat o.a. uit sectorbeld en regionaal behoren à verschillende doelstellingen vd eco politiek botsen soms eco politiek: OH gesteund door à verschillende instanties NL eco politiek à overleg eco. genoemd à werkgevers, vakbonden & OH overleggen veel Doelstellingen paars 1 & 2: - werk à poldermodel; ingrediënten: overleg/ loonmatiging/ flexibilisering/ lastenverlichting (lagere belasting premietarieven) - laag houden of verder terugdringen vh financieringstekort de OH kiest voor privatisering om de collectieve uitgave te verlagen en burgers meer individuele keuzevrijhd te geven à gevolg is afname v bescherming voor burger en consument (hoofdstuk 4 moet GOED doorgelezen worden!!!) Pagina 7 van 7