Pathofysiologie van pijn & farmacologische aanpak Géén belangenconflicten te vermelden met betrekking tot de inhoud van deze presentatie
|
|
- Samuël de Jonge
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Pathofysiologie van pijn & farmacologische aanpak Géén belangenconflicten te vermelden met betrekking tot de inhoud van deze presentatie Guy Hans, MD, PhD Hoofddocent Algologie & EBM Universiteit Antwerpen Basisbegrippen Definitie (IASP) Pijn is een onaangename sensorische of emotionele ervaring, samenhangend met actuele of potentiële weefselbeschadiging of beschreven in termen van een dergelijke beschadiging.
2 Acute vs. Chronische pijn Algemene Doelstellingen Acute Pijn Korte duur Protectieve (biologische) functie Beschermt het lichaam tegen beschadiging Aanwezigheid van een letsel Wonde Brandwonde Fractuur Weefselbeschadiging... Chronische Pijn Lange duur > 3 (6) maanden Geen protectieve functie Geen bescherming tegen beschadiging Vaak kan geen anatomisch letsel meer aangetoond worden Tijdelijke dysfunctie? Vermindering van pijnklachten Farmacologisch - invasief Ondersteunend Verbetering van functionaliteit Reductie co-morbiditeit Reïntegratie in socio-economisch milieu Stopzetting van medical shopping Fysiologie van pijn Fysiologie & Pathofysiologie Transductie Activatie Nociceptoren Nociceptieve stimuli Transmissie Voortgeleiding impulsen Dorsale hoorn Hersenen Modulatie of nociceptieve impulsen (dorsale hoorn) Perceptie
3 Nociceptors Aδ C Myelination low no Diameter ± 4 µ ±1 µ NCV (m/s) ± 10 ± 1 Thermal threshold ( C) ± 45 ± 40 Skin depth (µm) Density (n/mm 2 ) < Receptor field (mm 2 ) Polymodal (Mechano-Heat) sensit. yes Spinal projection spinal I I-IIa,b Opiate receptors Peptides - - /+++ Sensory qualities pricking burning localised diffuse brief prolonged first second Nolano et al., 1999 Pain Processing in Spinal Cord Inhibitory Interneuron Primary Afferent Nerve Fiber - Spinal Sensory Neuron AMPA Receptor Na+ SP Mg++ SP NMDA Receptor Ca++ SP Spinal Cord Neuron SP NK-1 Receptor Second Messenger Formation GLY - Glycine Receptor Copyright R. Sinatra MD 2002
4 Fine touch, proprioception, vibration MEDULLA Sensations are perceived 4 4 in the primary somatic sensory cortex. 3 3 Sensory pathways synapse in the thalamus. THALAMUS 2 2 Fine touch, vibration, and proprioception pathways cross the midline in the medulla. Pathway Sensation 1 st order 2 nd order 3 rd order Final destination Spinothalamic pathway Lateral Pain and Dorsal root Posterior horn Thalamus Primary sensory spinothalamic temperature ganglion cortex (opposite side) Anterior Crude touch and spinothalamic pressure Posterior column pathway Fasciculus gracilis Fasciculus cuneatus Proprioception, fine touch and pressure from inferior half of the body Proprioception, fine touch and pressure from superior half of the body Dorsal root ganglion Dorsal root ganglion Dorsal root ganglion Posterior horn Thalamus Primary sensory cortex (opposite side) Medulla oblongata Medulla oblongata Thalamus Thalamus Primary sensory cortex (opposite side) Primary sensory cortex (opposite side) Nociception, temperature, coarse touch 1 1 Pain, temperature, and coarse touch cross the midline in the spinal cord. SPINAL CORD KEY Primary sensory neuron Secondary sensory neuron Tertiary neuron Spinocerebellar pathway Anterior and Proprioception posterior Dorsal root ganglion Posterior horn Not present Cerebellar cortex Descending control of pain Figure 12.8a
5 Nociceptief insult Sensitivity before and after a burn lesion (53 C 30 s.) Molecular complexity of primary nociceptors reponse to inflammatory mediators at the site of injury Primaire Hyperalgesie Sensitizatie: perifeer naar centraal Tissue Injury Neurogene inflammatie Perifere sensitizatie productie prostanoiden ter hoogte van weefselbeschadiging inductie COX-2 Activatie macrofagen (binnen ruggenmerg)» Vrijzetting cytokines en chemokines» Interactie op neuronen en gliale cellen» Allodynie + Hyperalgesie Slecht gecontroleerde en/of langdurige pijn Inhiberende functie thv. antinociceptief systeem Repetitive Stimulation of A-delta-fibers and C-fibers Progressive Increase in Action Potentials Prolonged Increase in Spinal Cord Excitability
6 Neurochemical-Anatomical Alterations Leading to Persistent Pain Primary Afferent Nerve Fiber PG NO, PG PG A-fiber Connections + Axon Sprout + Aracadonic Acid Microglial Cells NMDA Interneuron Cell Death Synaptic Interneuron Removal NOS NO, PG COX-2 PG Nitric Oxide PGE 2, PGI Ca nd Messengers, (IP, PK, cgmp) Inflammation Spinal Sensory Neuron Hyperexcitability Genome Activation, RNA& Protein Synthesis, Toxicity? Hyperexcitability, Toxicity sp NO NO NO Copyright R. Sinatra MD, 2002 Secundaire Hyperalgesie (1) AMPA receptoren Na + en K + kanalen Dorsale hoorn neuronen Activatie door glutamaat NMDA receptoren Langdurige activatie AMPA Wijziging rustpotentiaal membraan Verwijdering Mg 2+ plug op NMDA-R NMDA-R ontvankelijk voor activatie door glutamaat Centrale sensitizatie (wind-up) Gestoorde balans neurotransmitters, synthese gen proteïnen, veranderingen in receptor binding en activatiedrempel zenuwen, vorming nieuwe synapsen, apoptosis, Secundaire hyperalgesie (2) Klinische gevolgen NMDA activatie activatiedrempel zenuwstrukturen Hyperalgesie A -vezels betrokken bij pijngeleiding Allodynie activatiedrempel µ-opioid receptoren werkzaamheid endogene/exogene opioiden Tolerantie aan opioiden nood aan antinociceptive inhibitie gevoeligheid voor catecholamines Facilitatie transmissie pijnsignalen Uitbreiding sensitizatie naar nabijgelegen neuronen in ruggenmerg Niet-dermatosomale verspreiding
7 Diagnostiek waar te beginnen? Identificatie van Nociceptief Syndroom Diagnose!! Spontane + Geïnduceerde Nociceptie Kwantitatieve en objectieve meting van sensoriële functie en perceptie van pijn Intra-individuele verschillen Vergelijking met normatieve data! Opvolging over tijd Evaluatie therapie Identificatie van pijn-type Nociceptief Somatisch Visceraal Neuropathisch (niet-nociceptief) Klinisch beeld (1) Klinisch beeld (2) Stimulus-uitgelokte (dependente) afwijkingen Allodynie (+) Niet pijnlijke stimulus lokt nu wel hevige pijn uit Analgesie (-) Geen gewaarwording van pijn op normaal pijnlijke stimulus Hyperalgesie (+) Verhoogde pijngewaarwording op normaal weinig pijnlijke stimulus Hyperesthesie (+) Verhoogde gevoeligheid op verschillende stimulaties Hyperpathie (+) Abnormaal pijnlijke reactie op herhaalde stimulatie (verhoogde drempel!) Hypoalgesie (-) Verminderde pijngewaarwording op pijnlijke stimulus Hypoesthesie (-) Globaal verminderde gevoeligheid op stimulaties allerhande Meer aandacht voor onderliggende pathofysiologische mechanismen Ipv. aandoening-gebaseerd Behandeling gericht op pathofysiologie Op dit ogenblik echter vaak (nog) niet mogelijk om specifiek pathologisch mechanisme bij individuele patiënt te duiden Perifere en centrale mechanismen Verschillende contributie resulteert in kwalitatief uiteenlopende pijnsyndromen
8 Elke patiënt is verschillend! 3 subtypes of PHN patients Prominent allodynia + minimal sensory deficits Central sensitization, maintained by abnormal activity in primary afferent nociceptors (LA) Spontaneous pain, little or no allodynia + marked sensory deficits in the areas of greatest pain Central hyperacitivity resulting from deafferentiation Both sensory deficits and allodynia Deafferentiation accompanied by central reorganisation» Sprouting of large myelinated fibers into substantia gelatinosa Perifere sensitizatie Sympathetisch afferente koppeling Chronische Pijn Ectopische ontladingen, spontane activiteit Centrale sensitizatie Corticosteroiden Perifere NSAIDS Sensitizatie Lidocaine topic Sympathische afferente Sympathetische koppeling blocks Chronische Postoperative Pijn Neuralgie Carbamazepine Ectopische ontladingen, Gabapentin spontane activiteit Centrale Opioids Antidepressants sensitizatie NMDA antag. Identificatie van pijnsyndromen volgens Symptomen (sensorieel!) Klinische tekens Kwantitatief sensorieel onderzoek Respons(en) op farmacologische trials Snelle screening (tools) Risico-inschatting op chronificatie Pre-operatief Aanpassing anesthesie Intensieve follow-up
9 Diagnostische Oppuntstelling (1) Diagnostische Oppuntstelling (2) Functionele MRI (fmri) Visualisatie van corticale activatie Centrale sensitizatie en wind-up Activatie van ZS op specifieke externe stimulaties Druk, temperatuur, chemische prikkels Therapeutische implicaties Neurostimulatie» Somato-sensorische corticale stimulatie Specificiteit??? Kwantitatief Sensorieel Onderzoek (QST) Vibratie Mechanisch Thermaal Cold sensation Warmth sensation Cold pain Heat pain Kwantiatieve evaluatie Kwalitatieve evaluatie Predictieve waarde Kan herhaald worden Diagnostische Oppuntstelling (3) Geringe klinische toepassing Tijdrovend (120min + 60 à 90 min) Uitrusting duur in aankoop Geen uniform protocol voor uitvoering Conditioned Pain Modulation Functionaliteit van descenderend inhiberend systeem Dubbele thermale stimulatie (2 lichaamzones) Conditionerende stimulus Test stimulus Mate van effectiviteit van descenderende inhibitie (-) Hyper- en hypo-activiteit meting mogelijk Semi-kwantitatief onderzoek! Predictie / profylaxis / behandeling
10 Diagnostische Oppuntstelling (4) Kwantificering van pijn(intensiteit) Autonome multiparameter evaluatie Photopletysmografie Amplitude en variatie in amplitude Huidweerstand (fluctuaties) Hartfrequentie Variabiliteit Intervaltijd Patiënt-specifieke pijn-index Continue opvolging tijdens operatie/revalidatie Opvolging tijdens behandeling Gekoppeld aan QST onderzoeken Behandeling Algemene richtlijn Multimodaal Polyfarmaceutisch beleid Neuromodulatie Levenshygiëne (oa.voeding) Intensieve opvolging patiënt Multidisciplinariteit One size does not fit all Subtypering!! Multimodal Analgesia 1. Transduction NSAIDS, COX-2 Inhibitors, Anti-Histamines, Topical Local Anesthetics PAIN Copyright R. Sinatra MD CNS Responses Muscle Relaxants, Beta Blockers 2. Conduction Peripheral Nerve Block Local Anesthetics - 5. Perception Opioids, Paracetamol, Clonidine, Ketamine, Gabapentin, Tricyclics 4. Modulation Opioids, Clonidine, COX-2 Inhibitors - 3. Transmission Epidural Block Local Anesthetics
11 Perifeer Zenuwstelsel (1) Locale anesthetica Blokkade Na + -kanalen in neuronale membranen Lidocaine 5% pleister (Versatis ) Terugbetaling voor PHN Andere perifere neuropathische pijnsyndromen Naast perifere, ook centrale werking (dewinding?) Selectieve infiltratie van perifere zenuwstrukturen Echografie Selectieve behandeling mogelijk (diagnose!) Proximaal van plaats van beschadiging Weinig belastend voor patiënt Nieuwe mogelijkheden voor RF-behandeling... Onvoldoende lange-termijn effecten... Perifeer Zenuwstelsel (2) Capsaicine (Qutenza ) Perifere neuropathie Applicatie min 3 maanden analgesie Quid lange-termijn? Neurodegeneratieve veranderingen (perifeer + centraal) efficaciteit synaptische transmissie dorsale hoorn NSAID Inhibitie van cyclooxygenase enzyme vrijzetting inflammatoire mediatoren (PG) Neveneffecten!! Topical applicatie? Electro-Therapie TENS Pijn-reducerende stromen Milli-ampère Poort theorie + vrijzetting van Endorphines -ampère stroom (MET) intensiteit puls-lengte in vergelijking met TENS Langduriger effect ( dagen) Weefselherstel ATP-productie, transport van aminozuren Acute, chronische, post-heelkundige/trauma TSE (Transcutaneous Spinal Electro-analgesia) Veralgemeende pijnsyndromen (widespread pain)
12 Opioiden Verschillend klinisch profiel naargelang receptor interactie Buprenorfine, methadon Morphine, fentanyl, sufentanil, oxycodone, hydromorfone Tapentadol MOR-NRI 2 ligands (Ca 2+ ) Tweevoudig werkingsmechanisme µ-opioid receptor heropname NA Vgl. Venlafaxine in diermodellen Werkzaamheid nociceptieve pijn Vergelijking met oxycodone Quid neuropathische pijn!? DPN GI neveneffecten Nausea, obstipatie en braken tolerantie Quid cardio-vasculair? Binding subeenheid van voltageafhankelijke Ca 2+ kanalen op neuronale membranen excitatoire neurotransmitters Activatie descenderende inhiberende banen NA concentratie spinaal Gabapentine, pregabaline
13 Descenderende inhibitie Therapeutische infusies 2(A)-adrenoreceptor agonisten Clonidine Dexmedetomidine Grotere selectiviteit 1620:1 (vs. 300:1) T 1/2 : 2 à 3 uur Essentiële rol in descenderende pijnmodulatie Stimulatie veralgemeende analgesie Locus coeruleus Parabrachiale nucleus in medulla G-proteïne gemedieerde K + kanalen Intraveneuze lidocaine Dosis...? Effectief in syndromen gekenmerkt door Sensitizatie prikkelbaarheid van nociceptieve afferenten Mechano-insensitieve nociceptoren (hyperalgesia) perifere vrijzetting van mediatoren Toediening onder continue hemodynamische monitoring (inductie-dosis) + onderhoudsdosis Langdurige analgesie Individueel grote verschillen in analgetische respons (intensiteit én duur) Intraveneuze ketamine Effectief bij wind-up/sensitizatie fenomenen Mogelijke neveneffecten! Toevoeging van benzodiazepines Orale (langdurige) behandeling moeilijk uitvoerbaar Corticale Sensitizatie TCA s 7 farmaca in één Serotonin reuptake inhibitoren Norepinephrine reuptake inhibitoren Anticholinerge-antimuscarine farmaca Alpha-1 adrenerge antagonisten Antihistaminica Opioid-achtige effecten Locale anesthetica (SSRI s) SNRI s Venlafaxine (Efexor ) Duloxetine (Cymbalta )
14 Autonome Dysregulatie Complex Regionaal Pijnsyndroom (CRPS) Farmacologische behandelingsmogelijkheden Interventionele R/ thv. sympathische ganglia Locale anaesthetica thv. sympathetische paravertebrale ganglia Regionale intraveneuze behandeling (sympathicolysis) Guanethidine (beschikbaarheid!?) Locale anaesthetica Heelkundige sympathectomie Zeer beperkte evidentie! Risico op uitgesproken oedeem» Blijvende overgevoeligheid Fysiotherapie (beweging) Uitermate belangrijk! Aangetoond effect op lange-termijn pijn en actieve mobilisatie» Lymfe-drainage: géén voordeel Psychologische behandeling ( fysiotherapie) Langdurige symptomatologie Conclusie Reëducatie Reïntegratie Multimodale en Multidisciplinaire therapeutische aanpak Farmacotherapie Revalidatie (Reactivatie) Interventionele behandelingen Psychotherapie
Toe noch zjeer!! Guy Hans, MD, PhD. Multidisciplinair Pijncentrum (PCT)
Toe noch zjeer!! Guy Hans, MD, PhD Multidisciplinair Pijncentrum (PCT) guy.hans@uza.be Geen belangenconflicten te vermelden met betrekking tot de inhoud van deze presentatie Biologische functie van acute
Nadere informatieNaar een objectieve meting van pijn: utopie, fictie of realiteit? Guy Hans
Naar een objectieve meting van pijn: utopie, fictie of realiteit? Guy Hans Definitie van Pijn De definitie van pijn volgens de International Association for the Study of Pain is: Pijn is een onaangename
Nadere informatieHelp! Mijn zenuwen staan in brand Guy Hans, MD, PhD
Help! Mijn zenuwen staan in brand Guy Hans, MD, PhD Hoofddocent Algologie & EBM Universiteit Antwerpen Definitie (IASP) Pijn als een direct gevolg van een letsel of beschadiging in het somatosensorieel
Nadere informatieFARMACOLOGIE VAN CHRONISCHE PIJN
NEUROBIOLOGIE EN FARMACOLOGIE VAN CHRONISCHE PIJN BART MORLION DOELSTELLING Inzicht verwerven in de processen van perifere/centrale sensitisatie en descenderende modulatie als basismechanismen voor het
Nadere informatieMag het ietsjes warmer? Onderkoeling en pijn. dr. Jan H Vranken, anesthesioloog pijngeneeskundige
Mag het ietsjes warmer? Onderkoeling en pijn dr. Jan H Vranken, anesthesioloog pijngeneeskundige Medisch Centrum Alkmaar Rode Kruis Ziekenhuis Slotervaartziekenhuis Beverwijk Amsterdam Mag het iets warmer?
Nadere informatiePijn. Matthieu Berenbroek. Pijn 2 - Matthieu Berenbroek 1998-2008 PIJN. Wat is Pijn?
Pijn Matthieu Berenbroek PIJN Wat is Pijn? 1 PIJN Pijn is een onaangename, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselschade of die wordt beschreven in termen
Nadere informatieNeuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014
Neuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014 Wat is neuropathische pijn? Wat is neuropathische pijn? Neuropathische pijn = pijn die veroorzaakt wordt door een primaire laesie of disfunctie van het perifere
Nadere informatieCENTRALE SENSITISATIE. 2 de Algologisch Lentesymposium 24 Mei 2014! Ann Dierick, MD Multidisciplinair Pijncentrum
CENTRALE SENSITISATIE 2 de Algologisch Lentesymposium 24 Mei 2014! Ann Dierick, MD Multidisciplinair Pijncentrum Index Anatomie pijnbanen Definities Historiek- van perifere tot centrale sensitisatie Centrale
Nadere informatiePijn bij de oncologische patiënt
Pijn bij de oncologische patiënt Cursus 'Basics of Digestive Oncology Tongeren-5 december 2015 Martine De Laat Palliatieve zorg UZ Gent Pain is experienced by people and not by nerve endings! 2 Programma
Nadere informatiePitfalls in Oncologische Pijnbehandeling
Pitfalls in Oncologische Pijnbehandeling R.L van Leersum Anesthesioloog / Pijnbehandelaar Bronovo Ziekenhuis Indeling Inleiding Doorbraakpijn Bijwerkingen Opioïden Hyperalgesie Multimodale Aanpak Farmacotherapie
Nadere informatiePIJN ZORGELOOS BEWEGEN BEGINT BIJ DE VOETEN LYSANDRE BERRY & RAJEN KANHAI, PIJNANESTHESIOLOOG
PIJN ZORGELOOS BEWEGEN BEGINT BIJ DE VOETEN LYSANDRE BERRY & RAJEN KANHAI, PIJNANESTHESIOLOOG Inhoud Definitie van pijn Geschiedenis Fysiologie bij chronische pijn Psychologie Pijnnetwerk Neuropathische
Nadere informatieChronische pijn. Theo Meert 15/01/2011
Chronische pijn. Theo Meert 15/01/2011 Volgende onderwerpen kwamen aan bod: 1) wat is chronische pijn en wat zijn de gevolgen 2) waarnemen van pijn 3) hoe meet men pijn 4) behandeling 5) ontwikkelen van
Nadere informatiev27; FK Neuropathische pijn Pagina 1 van 9
2016065607 v27; FK Neuropathische pijn Pagina 1 van 9 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 april 2017 van de registratiehouders die volgens de
Nadere informatieChronificatie van postoperatieve pijn
Chronificatie van postoperatieve pijn Dr. Baeyens Malika, ASO Dienst anesthesie 5 december 2017 Wat is pijn? IASP definition (1994) An unpleasant sensory and emotional experience associated with actual
Nadere informatieDokter, de pijn werkt op mijn zenuwen! De plaats van interventionele pijntherapie in de behandeling van neuropathische pijn.
Dokter, de pijn werkt op mijn zenuwen! De plaats van interventionele pijntherapie in de behandeling van neuropathische pijn. 1 2 Overzicht Aanbevelingen van NeupSIG Behandelingen met gepulseerde radiofrequentie
Nadere informatieAcute pijn bij volwassenen. Dr. Markus Klimek, D.E.A.A., E.D.I.C. Plaatsverv. Afdelingshoofd / Plaatsverv. Opleider
Acute pijn bij volwassenen Dr. Markus Klimek, D.E.A.A., E.D.I.C. Plaatsverv. Afdelingshoofd / Plaatsverv. Opleider Acute pijn - geen probleem? De zorgvragen bij acute pijn: Waarom heb ik die pijn? Hoe
Nadere informatieDokter, de pijn werkt op mijn zenuwen Behandeling van neuropathische pijnklachten anno 2015 Situatieschets, definitie en diagnostiek
21.11.2015 Dokter, de pijn werkt op mijn zenuwen Behandeling van neuropathische pijnklachten anno 2015 Situatieschets, definitie en diagnostiek Dr. Carol Spaas 2 Situatieschets, definitie en diagnostiek
Nadere informatiePijn bij patiënten met een dwarslaesie
Pijn bij patiënten met een dwarslaesie Incidentie op IC en mechanisme 26 januari 2018 Quirine Habes Casus Patient, 30 Traumatische dwarslaesie C5-C6 met central cord lesion na trauma Spondylodese en miami
Nadere informatieMarijse Koelewijn huisarts
PIJN Marijse Koelewijn huisarts Je hoeft tegenwoordig toch geen pijn meer te lijden Moeilijk behandelbare pijn Om welke pijnen gaat het? Welke therapeutische mogelijkheden zijn er? Opzet workshop: Korte
Nadere informatieDr. Du Chau (Huisarts)
CASUS Chondrosarcoom Dr. Du Chau (Huisarts) Dr. Huysentruyt (Pijnarts) Niet-medische context Vrouw 21 jaar Gehuwd Medische voorgeschiedenis Sinds 2j intermittente last in de regio van het RECHTER SI-gewricht,
Nadere informatie1 De neurofysiologie van acute en chronische pijn
1 De neurofysiologie van acute en chronische pijn Jo Nijs en C. Paul van Wilgen Om educatie over pijnfysiologie toe te passen bij patiënten met chronische pijn is een gedegen kennis van pijnfysiologie
Nadere informatiePijn na CVA. Erik Scherder Afdeling Klinische Neuropsychologie Vrije Universiteit Amsterdam
Pijn na CVA Erik Scherder Afdeling Klinische Neuropsychologie Vrije Universiteit Amsterdam Sensori-discriminatieve aspecten Lateral pain system Medial pain system Medial pain system Cogn. evaluat. aspecten
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat verandert er in het zenuwstelsel als een dier iets leert? Hoe worden herinneringen opgeslagen in de hersenen? Hieraan ten grondslag ligt het vermogen van het zenuwstelsel om
Nadere informatieChronische postoperatieve pijn
Chronische postoperatieve pijn Dr. J. Maeyaert vzw AZ Alma Polikliniek AZ Alma Sijsele (maatschappelijke zetel) Gentse Steenweg 132 Ond.nr. 0463.862.908 8340 Sijsele-Damme Ringlaan 15 9900 Eeklo Chronische
Nadere informatieBehandeling van pijn bij kanker. Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017
Behandeling van pijn bij kanker Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017 Oorzaken en karakteristieken van kanker pijn Somatische ( nociceptieve ) pijn Opioiden, NSAID, blokkades Viscerale
Nadere informatieAcute pijntherapie voor de geriatrische patiënt
Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt Jona Houthuys promotor: Dr. Gert Poortmans Pijn bij de geriatrische patiënt Prevalentie Evaluatie van pijn Complicaties van pijn vertraagd herstel verminderde
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/2585 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Niesters, Marieke Title: Evolution of endogenous analgesia Issue Date: 2014-10-30
Nadere informatieDe medicamenteuze behandeling van neuropathische pijn. Prem Adhien Apotheker/epidemioloog
De medicamenteuze behandeling van neuropathische pijn Prem Adhien Apotheker/epidemioloog Docent Prem Adhien Apotheker Hogeschool Utrecht: docent MPA Universiteit Utrecht: docent Farmaceutische Wetenschappen
Nadere informatieIk krijg er buikpijn van
Ik krijg er buikpijn van Anterior cutaneous nerve entrapment syndrome Duodagen 2018 Niels Heins & Annemarie Boer Jelmer Bergsma & Steven Buijk Vrouw 31 jaar VG/ sectio Pijn ROB, Stekend, hevig & kortdurend.
Nadere informatiePROGRAMMA PIJN EN AMPUTATIE PIJN EN AMPUTATIE BIJ HEMODIALYSE PATIËNTEN. o THEORETISCHE ACHTERGROND EN STUDIE UZ LEUVEN o B.
PROGRAMMA PIJN EN AMPUTATIE o THEORETISCHE ACHTERGROND EN STUDIE UZ LEUVEN o B. MERTENS PIJN EN AMPUTATIE BIJ HEMODIALYSE PATIËNTEN o PROJECT AZ DELTA o K. VERMEULEN PIJN EN AMPUTATIE Een onafscheidelijk
Nadere informatiePijntherapie Identificeren van verschillende pijnsoorten. Peter Maes 15/03/2016
Pijntherapie Identificeren van verschillende pijnsoorten Peter Maes 15/03/2016 Modules die aan bod komen Module 1: herkennen van de belangrijkste pijnsoorten Module 2: begrijpen van de objectieve en subjectieve
Nadere informatiePijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie
Pijnmedicatie dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie (b.g.j.dekkers@umcg.nl) Soorten pijn Nociceptieve pijn (wondpijn) Pijn waarschuwt dat er iets mis is in het lichaam (bijv. verzwikte enkel)
Nadere informatienociception in offspring exposed to perinatal maternal stress and/or developmental anti depressant medications.
Summary L. Knaepen SUMMARY Summary Chapter 1 provides a brief overview of two perinatal events, i.e. perinatal maternal stress exposure and repetitive neonatal pain exposure, which are described in this
Nadere informatieChronificeren van acute postoperatieve pijn
University Hospitals Ghent Chronificeren van acute postoperatieve pijn een onderschat probleem? Patrick Wouters Anesthesie & Perioperatieve Geneeskunde Ugent UZ Gent Terminologie! Chronification! When
Nadere informatieSummary 136
Summary 135 Summary 136 Summary The objectives of this thesis were to develop of a mouse model of neuropathic pain and spinal cord stimulation (SCS) and to increase the efficacy of spinal cord stimulation
Nadere informatieKinesitherapie bij patiënten met centrale sensitisatie: The pain revival
Kinesitherapie bij patiënten met centrale sensitisatie: The pain revival Jo Nijs, Kelly Ickmans, Jessica Van Oosterwijck, Filip Struyf, Nathalie Roussel, Liesbeth Daenen & Mira Meeus ECT 23th September
Nadere informatie1.GABA Glutamaat, basics I Richard
1.GABA Glutamaat, basics I Richard - Receptoren (slow, fast, ion channel, G coupled, second messenger) - Agonisme, antagonisme, par@eel agonisme, upregula@e, downregula@e, inverse agonist, - PAM en NAM
Nadere informatiePijn bij kanker hoe werkt het en hoe behandel je optimaal. Manon Immerzeel
Pijn bij kanker hoe werkt het en hoe behandel je optimaal Manon Immerzeel 1 Wat is pijn? "een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging
Nadere informatieSpine Unit 2.0 Management van lumboischialgie op spoedgevallen
Spine Unit 2.0 Management van lumboischialgie op spoedgevallen Dr. Pascal Vanelderen, MD, PhD Kritieke Diensten Multidisciplinair Pijn Centrum Ziekenhuis Oost-Limburg 600 500 Aantal spoedbezoeken 1023
Nadere informatieFarmacologische behandeling van neuropathische pijn
21 november 2015 Farmacologische behandeling van neuropathische pijn Dr. Ewa Brzezinska 1 Amitryptyline = Redomex Vermindering van de centrale presynaptische heropname van 3 noradrenaline en serotonine
Nadere informatieHeleen Boven Voorzitter HNN Eerste lijn, manueeltherapeut Tweede lijn, diagnostisch fysiotherapeut hoofdpijncentrum MZH Lid werkgroep Hoofdpijn
Heleen Boven Voorzitter HNN Eerste lijn, manueeltherapeut Tweede lijn, diagnostisch fysiotherapeut hoofdpijncentrum MZH Lid werkgroep Hoofdpijn eerste lijn MZH De twee hoofd vragen: Waarom de nek behandelen
Nadere informatieOpioïd geïnduceerde Hyperalgesie Opioïd Induced Hyperalgesia (OIH)
Opioïd geïnduceerde Hyperalgesie Opioïd Induced Hyperalgesia (OIH) Meneer Peereboom 59 jaar slecht gedifferentieerd niet-kleincellig longcarcinoom. Lokale doorgroei in mediastinum. Geen metastasenl Radiotherapie,
Nadere informatieBotulinetoxine bij neuropathische pijn. Sander Wout AIOS Anesthesiologie 06 mei 2019
Botulinetoxine bij neuropathische pijn Sander Wout AIOS Anesthesiologie 06 mei 2019 Botulinetoxine (BTX of BoNT) Botuline(neuro)toxine kent zeven serotypes: BoNT [A-G] Botox = BoNT type A Inhibitie acetylcholine
Nadere informatieChronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek
Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Stefaan Van Damme - er is geen enkel belangenconflict of financiële band met de industrie - slaapproblemen angst werkverzuim/conflict
Nadere informatiePijn na kanker: classificatie
na de behandeling van borstkanker - mechanismen AN DE GROEF, PHD, MT KU LEUVEN MIRA MEEUS, PHD, PT UANTWERPEN, UGENT na kanker: classificatie Mogelijke classificaties symptomen symptomen Kanker syndromen
Nadere informatiePijn, wat is dat nu eigenlijk? Prof dr Frank Huygen Afdeling Anesthesiologie Pijngeneeskunde Erasmusmc Rotterdam
Pijn, wat is dat nu eigenlijk? Prof dr Frank Huygen Afdeling Anesthesiologie Pijngeneeskunde Erasmusmc Rotterdam Disclosure Lid wetenschappelijke adviesraad Spinal modulation (Spinal modulation inc.) Lid
Nadere informatieNeurostimulatie, zonder brein geen pijn. Kris Verbeke Verpleegkundig Pijnspecialist Multidisciplinair Pijncentrum AZ Delta Roeselare
Neurostimulatie, zonder brein geen pijn Kris Verbeke Verpleegkundig Pijnspecialist Multidisciplinair Pijncentrum AZ Delta Roeselare - Definities pijn - Classificaties volgens duur & oorsprong - Chronische
Nadere informatieHet vooruitzicht op ernstige pijn kan ondraaglijker zijn dan het aanschijn van de dood Albert Schweitzer
Het vooruitzicht op ernstige pijn kan ondraaglijker zijn dan het aanschijn van de dood Albert Schweitzer DR. OLIVIER DE COSTER, PIJNCENTRUM AZDELTA Oorzaken pijn bij kanker Doorgroei Diagnostische procedures
Nadere informatieITDD intake. Algemeen Patientcode. Patientgegevens Patiëntnummer kliniek (bijv. ZIS-code) Behandelaars Naam anesthesiolo(o)g(en)
ITDD intake Patientcode Patientgegevens Patiëntnummer kliniek (bijv. ZIS-code) Geslacht (1) man (2) vrouw Geboortedatum Behandelaars Naam anesthesiolo(o)g(en) Naam revalidatiearts(en) ziekenhuis Naam revalidatiearts(en)
Nadere informatieNeuropathische pijn, wat is dat nu eigenlijk? Prof dr Frank Huygen Afdeling Anesthesiologie Pijngeneeskunde Erasmusmc Rotterdam
Neuropathische pijn, wat is dat nu eigenlijk? Prof dr Frank Huygen Afdeling Anesthesiologie Pijngeneeskunde Erasmusmc Rotterdam Definitie van pijn Een onplezierige sensorische en emotionele gewaarwording
Nadere informatie8-11-2011. Agenda. Pijn in het brein, de fysiotherapeut als hersenchirurg? Prevalentie Chronische pijn. Functie. Acute (nociceptieve) pijn
Pijn in het brein, de fysiotherapeut als hersenchirurg? Agenda Pijn Pijn typen Pijn modellen Paul van Wilgen Fysiotherapeut, Gezondheidspsycholoog, Epidemioloog Chronische pijn Sensitisatie (CZS, brein)
Nadere informatieCarla van Soest. Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn
Carla van Soest Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn Definitie Pijn Pijn is wat de patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer de patiënt zegt dat het optreedt. (McCaffery 1989) Pijn en behandeling
Nadere informatieIs pijn fijn? Pijn anno Achtergrond informatie Geen pijn. Geniaal? Hulpvraag: pijn
14-11-17 Pijn anno 2017 Is pijn fijn? MSc. R. van der Noord -fysiotherapeut & psychosomatisch fysiotherapeut- Achtergrond informatie Geen pijn 1/5 personen² Geniaal? Hulpvraag: pijn Hoge zorg- en economische
Nadere informatieChapter 9. Samenvatting en conclusie
Chapter 9 Samenvatting en conclusie Samenvatting en conclusie Samenvatting en Conclusie Chronische pijn is een wijdverbreide aandoening in de algemene populatie. Zowel in de klinische praktijk als in
Nadere informatieHet onderzoek gepresenteerd in dit proefschrift is gericht op de diagnostiek en het meten van verschijnselen van CRPS 1, en de betrokkenheid van NMDA receptoren en de waarde van NMDA receptor antagonisten
Nadere informatieACUTE PIJN NOG STEEDS ONDERBEHANDELD. dr. Jo Duchateau, Anesthesist, ZNA Middelheim
ACUTE PIJN NOG STEEDS ONDERBEHANDELD dr. Jo Duchateau, Anesthesist, ZNA Middelheim WAT? Dreigende of actuele WEEFSELSCHADE SENSORISCHE ervaring : objectief Fysiologisch proces EMOTIONELE ervaring : subjectief
Nadere informatieBehandeling van pijn bij patiënten met kanker
Behandeling van pijn bij patiënten met kanker anesthesioloog Dr. T. C. Besse, Prevalentie van pijn bij patienten met kanker Na curatieve behandeling 33% Tijdens behandeling 59% Bij vergevorderde ziekte
Nadere informatieChapter 10. Nederlandse samenvatting
Chapter 10 Nederlandse samenvatting Samenvatting Dunnevezelneuropathie (DVN) is een aandoening waarbij selectief of overwegend de dunne zenuwvezels (Aδ en C) zijn aangedaan. Het klinisch beeld wordt gekenmerkt
Nadere informatiePRE-EMPTIEVE EN INTRA-OPERATIEVE ANALGESIE TER PREVENTIE VAN POSTOPERATIEVE PIJN BIJ CHOLECYSTECTOMIE
FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar 2010-2012 PRE-EMPTIEVE EN INTRA-OPERATIEVE ANALGESIE TER PREVENTIE VAN POSTOPERATIEVE PIJN BIJ CHOLECYSTECTOMIE Melissa VEREECKEN Promotor:
Nadere informatieRapid Recovery. Anesthesiologische mogelijkheden. Xander Eijsbouts Xeijsbouts@fzr.nl Anesthesioloog Franciscus Ziekenhuis Roosendaal
Rapid Recovery Anesthesiologische mogelijkheden Original in the Royal College of Surgeons of England, London. 18th Century Surgery October 17, 1846: First public demonstration of the use of ether in anesthesia
Nadere informatieDr. Martine De Laat Palliatieve zorg UZ Gent
Dr. Martine De Laat Palliatieve zorg UZ Gent Richtlijn pijn bij palliatieve patiënten Auteurs Dr. Peter Demeulenaere (huisarts) Dr. Martine De Laat (anesthesist) Mr. Marc Tanghe (verpleegkundige) Mevr.
Nadere informatiePijn en wondzorg 2016
Pijn en wondzorg 2016 Eddy Lambrecht Pijn - verpleegkundige Brandwondencentrum UZ Gent KWALITEITSINDICATOR VLAAMSE ZORGINSPECTIE Pijn als 5 vitale parameter Acute pijn : Algologische teams Protocollen
Nadere informatieLiteratuur Behandelen van maligne pijn Deel 2. Kankerpijn: risico op refractaire pijn
Behandelen van maligne pijn Deel 2 Martine De Laat Niek vervaeck Literatuur www.pallialine.nl:richtlijn pijn in palliatieve zorg 2010 www.pallialine.be : richtlijn pijn in palliatieve zorg 2013 Richtlijn
Nadere informatiePijn. F.J. van den Oever November 2017
Pijn F.J. van den Oever November 2017 Inhoud presentatie Wat is pijn? Fysiologie van pijn Pijnladder Pijnmedicatie Bijzonderheden bij opiaten Neuropathische pijn Casus Wat is pijn? Pijn is een waarschuwingssignaal
Nadere informatieJasper Kal Anesthesioloog-pijnspecialist Pijncentrum OLVG
Jasper Kal Anesthesioloog-pijnspecialist Pijncentrum OLVG Pijncentrum OLVG AIOS Huisartsgeneeskunde Kengetallen pijncentrum OLVG Oost 1300 eerste polikliniek bezoeken 4000 herhaalbezoeken 100 intercollegiale
Nadere informatieINFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN
INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN WAT IS PIJN? PIJN HOE EN WAT Pijn is een ontzettend complex en belangrijk mechanisme in ons lichaam. De definitie van pijn is: Een onplezierige
Nadere informatieNeuroimmunologische veranderingen in het Complex Regionaal Pijn Syndroom
Samenvatting Hoofdstuk I Introductie Het Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS) is een ziekte die kan optreden als een complicatie na chirurgie of trauma. Het spontaan ontstaan van de aandoening is ook
Nadere informatieChronische pijn, een benadering vanuit de neurowetenschappen
Chronische pijn, een benadering vanuit de neurowetenschappen maar het zit toch niet tussen mijn oren John van der Meij Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Therapie (Oegstgeest) Instituut voor
Nadere informatieCHRONISCHE RADICULAIRE PIJN: PRIK, PIL OF.. Dr. Jan Pieter Haems. Coördinator multidisciplinair pijncentrum
CHRONISCHE RADICULAIRE PIJN: PRIK, PIL OF.. Dr. Jan Pieter Haems Coördinator multidisciplinair pijncentrum AZ Monica DEFINITIE CHRONISCHE RADICULAIRE PIJN Radiculaire pijn is pijn welke uitstraalt volgens
Nadere informatieMethadon... als pijnstiller?
Methadon... als pijnstiller? Amon Heijne AIOS anesthesiologie Imago probleem Ook iets voor de OK? Inhoud Waar of niet waar? Historisch perspectief Wat gebeurt er in het lichaam met methadon? Waarom zouden
Nadere informatiePerifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014
Perifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014 Vraag Maskeert een perifere zenuwblokkade het optreden van
Nadere informatieRichtlijnen pijn. Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Gradering
Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Alexander de Graeff Internist-oncoloog, UMC Utrecht Hospice-arts. Academisch Hospice
Nadere informatieH6: zintuigcellen. Zintuiglijke waarneming
H6: zintuigcellen Zintuiglijke waarneming *Zintuiglijke waarneming / perceptie = proces dat instaat voor registratie van omgevingsprikkels verwerking interpretatie 4 types van zintuiglijke waarneming 1.
Nadere informatieDr. T. Eykens Anesthesie Algologie OLVZ Aalst CRPS
Dr. T. Eykens Anesthesie Algologie OLVZ Aalst CRPS CRPS Definitie Pathofysiologie Diagnose Behandeling Medicatie Invasieve technieken Paramedische behandeling Preventie CRPS Complex regionaal pijnsyndroom
Nadere informatiePIJN BIJ OUDEREN. Prof dr Wouter WA Zuurmond. Vrije Universiteit Medisch Centrum Medisch Directeur Hospice Kuria Amsterdam
PIJN BIJ OUDEREN Prof dr Wouter WA Zuurmond Vrije Universiteit Medisch Centrum Medisch Directeur Hospice Kuria Amsterdam Frequentie van mensen met chronische pijn in de verschillende leeftijdsgroepen %
Nadere informatieA) Belang van een optimale antalgische behandeling bij patiënten met brandwonden
Pijnbestrijding Olivier Cuignet, MD Gregory Minguet, MD Jan Muller, MD Kirsten Colpaert, MD I) Definities en begrippen A) Belang van een optimale antalgische behandeling bij patiënten met brandwonden Naast
Nadere informatieChapter 12. Samenvatting in het nederlands
Samenvatting in het nederlands INLEIDING EN ACHTERGROND PIJN Weinig belevingen zijn zo angstaanjagend voor een individu als pijn. Pijn heeft sterke psychologische en emotionele componenten, zoals ook wordt
Nadere informatieSectie 1 Sectie 2 Hoofdstuk 2.1
Samenvatting Migraine is een aandoening waaraan ongeveer 6% van de mannen en 16% van de vrouwen lijdt. Een migraine aanval wordt over het algemeen gekarakteriseerd door een unilaterale, kloppende hoofdpijn,
Nadere informatieDE PALLIATIEVE PATIENT EN PIJN. Molenheide, 11 april 2018 Gert Huysmans
1 DE PALLIATIEVE PATIENT EN PIJN Molenheide, 11 april 2018 Gert Huysmans 2 2 3 Jos, 77 jaar - Gekend met TIA s, cognitief impairment - ProstaatCa met levermetastasen en botmetastase L5 - Overleg met patiënte
Nadere informatieVan wondpijn tot neuropatische pijn; wat is van belang
Van wondpijn tot neuropatische pijn; wat is van belang D. van Loon * Pijn kan onderverdeeld worden in meerdere typen. Een grove verdeling is de verdeling in acute (nociceptieve) pijn en chronische (neurologische)
Nadere informatieAnatomie / fysiologie. Centraal/perifeer zenuwstelsel AFI1. Autonoom zenuwstelsel algemeen. Zenuwstelsel 5. Staat niet onder invloed van de wil
Anatomie / fysiologie Zenuwstelsel 5 FHV2009 / Cxx56 9+10 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 5 1 Centraal/perifeer centraal perifeer medulla spinalis autonoom somatisch sympatisch parasympatisch FHV2009
Nadere informatieTrigeminusneuralgie Multidisciplinaire aanpak en behandeling
Trigeminusneuralgie Multidisciplinaire aanpak en behandeling Dr Olivier Deryck Ter inleiding Incidentie 4-5/100000/jaar Middelbare tot oudere leeftijd (60-70 jaar, 90% ouder dan 40 jaar) zz adolescenten
Nadere informatieFarmacologie van. Tine Hendrickx, apotheker AZ Sint-Lucas Gent
Farmacologie van pijnmedicatie Tine Hendrickx, apotheker AZ Sint-Lucas Gent Pijn in de oncologie Aantal patiënten met matige tot ernstige pijn: Ten tijde van diagnose: 30 40% Tijdens behandeling: 40 70%
Nadere informatieDisclosure belangen spreker. Geen belangenverstrengeling
Neuropathische pijn dr. Jan Vranken anesthesioloog / pijngeneeskundige Coördinator Pijnkliniek Sneek en Drachten Slotervaartziekenhuis en Medisch Centrum Jan van Goyen, Amsterdam Disclosure belangen spreker
Nadere informatieanesthesiologie Nederlands tijdschrift voor volume 25, juni 2012
Advertentie Nederlands tijdschrift voor anesthesiologie volume 25, juni 2012 3 Dr. C. Boer, hoofdredacteur Dr. M. Klimek, plaatsvervangend hoofdredacteur Prof. dr. A. Dahan, gasthoofdredacteur Officiële
Nadere informatieAnatomie / fysiologie. Zenuwstelsel overzicht. Perifeer zenuwstelsel AFI1. Zenuwstelsel 1
Anatomie / fysiologie Zenuwstelsel 1 FHV2009 / Cxx56 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 1 1 Zenuwstelsel overzicht Encephalon = hersenen Spinalis = wervelkolom Medulla = merg perifeer centraal
Nadere informatieDoorbraakpijnbij kanker. Symposium Palliatieve Zorg Samen Sterk 11 oktober 2012 G. Filippini, anesthesioloog
Doorbraakpijnbij kanker Symposium Palliatieve Zorg Samen Sterk 11 oktober 2012 G. Filippini, anesthesioloog Symptomen bij kanker Pijn Vermoeidheid Obstipatie Dyspneu Misselijkheid Braken Delirium Depressie
Nadere informatiePONV: The big little problem. Dr. Dewinter
PONV: The big little problem Dr. Dewinter PONV Inleiding Definitie Pathofysiologie PONV risicofactoren en prognose systemen Anti-emetica PONV schema PDNV Besluit Inleiding Incidentie van PONV: 25-30% Frequente
Nadere informatieInleiding in Pijn Pijnladder
Inleiding in Pijn Pijnladder Patricia Schutte Palliatief en oncologieverpleegkundige 13 november 2018 Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele gewaarwording die verband houdt met
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Moleculaire en cellulaire neuroplasticiteit in diermodellen voor depressie Depressie is een veelvoorkomende psychiatrische aandoening die vaak diep in het leven van mensen ingrijpt.
Nadere informatieSamenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart keer beoordeeld. Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel
Samenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart 2017 0 keer beoordeeld Vak Biologie Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel 14.1 Centraal zenuwstelsel Zenuwstelsel bestaat uit 2 delen: - centraal zenuwstelsel
Nadere informatiePijn na CVA. Prof. dr. Bart Morlion
Pijn na CVA Prof. dr. Bart Morlion Pijn na CVA: de lezing van vandaag Algemene aspecten Klinische pijnsyndromen Central Poststroke Pain (CPSP) Schouderpijn Behandeling Cerebrovasculair accident (CVA) Acute
Nadere informatieNeDerLaNDSe SaMeNVaTTING
Chapter 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING 162 Chapter 9.1 SAMENVATTING EN ALGEMENE DISCUSSIE Dit proefschrift bevat een serie studies betreffende dunne vezel neuropathie (small fiber neuropathy, SFN). Hieronder
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 13 ALGEMENE ASPECTEN DEEL II SECUNDAIRE HYPERTENSIE
Inhoud Voorwoord 13 DEEL I ALGEMENE ASPECTEN Hoofdstuk 1 Ambachtelijke en geautomatiseerde methoden van bloeddrukmeting 17 Inleiding 17 1 Conventionele sfygmomanometrie 18 2 Ambulante niet-invasieve automatische
Nadere informatieIndeling: Definitie Cardiopulmonale bypass Pathofysiologie. Risicofactoren Behandeling Conclusie
Koen Bos Indeling: Definitie Cardiopulmonale bypass Pathofysiologie Verschil vasoplegie tijdens en na cardiopulmonale bypass Regulatie van de vaattonus Katp-kanalen, NO synthase, vasopressine Risicofactoren
Nadere informatiePijn en MS in de medische literatuur. Omschrijving probleem. Prevalentie. Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %)
Pijn en MS in de medische literatuur Roger Haenen, Revalidatiearts Orbis Medisch Centrum Sittard - Geleen Omschrijving probleem Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %) RRMS 50% PPMS 70% SPMS 70 % 25 % ervaart
Nadere informatieGriet Brusselmans 19 september 2013
Griet Brusselmans 19 september 2013 Wat is pijn? "een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen
Nadere informatieACUTE PIJN BIJ KINDEREN
2009 Peter F Soethoudt Referentieverpleegkundige ACUTE PIJN BIJ KINDEREN Volledige erkenning van de waardigheid en de persoonlijkheid van het kind is de ultieme eerste stap naar de efficiënte behandeling
Nadere informatieNeurostimulatie en intrathecale pijnpompen bij de chronische pijnpatiënt
Neurostimulatie en intrathecale pijnpompen bij de chronische pijnpatiënt Dr Geert Buyse AZ Damiaan Oostende Neurochirurgisch Centrum Noord West Vlaanderen Symposium pijnteam AZ Damiaan 13-12-2011 Neurostimulatie
Nadere informatiePijnbehandeling bij kanker.
Pijnbehandeling bij kanker. Vincent van Dongen Anesthesioloog / Pijnspecialist Fellow of Interventional Pain Practice (FIPP) Orbis Medisch Centrum 5084 volwassen patienten, 56% matige ernstige pijn 573
Nadere informatie