Bijdragen aan het gezamenlijk kunstbezit

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Bijdragen aan het gezamenlijk kunstbezit"

Frank Beckers
4 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 4

2 Bijdragen aan het gezamenlijk kunstbezit Iets terugdoen voor de maatschappij. Uit dankbaarheid voor een bevoorrecht leven. Omdat het voldoening geeft met z n allen iets moois voor elkaar te krijgen. Om iets duurzaams achter te laten voor de komende generaties. De motieven die particulieren noemen om via de Vereniging Rembrandt bij te dragen aan de gezamenlijke kunstcollecties verschillen, maar één ding hebben deze schenkers gemeen: het belang dat zij hechten aan een hoogwaardig gezamenlijk kunstbezit dat voor iedereen toegankelijk is. Dat particulieren bijdragen aan het openbaar kunstbezit is niets nieuws. Emeritus hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Vrije Universiteit Carel Blotkamp schatte in 2008 dat in geldwaarde zo n 75% van het bezit van de Nederlandse kunstmusea door particulieren is geschonken of tegen een symbolisch bedrag verkocht (Symposium Bondgenoten of Tegenpolen). Door individuele kunstliefhebbers die geld, afzonderlijke werken en soms zelfs hele verzamelingen schonken, en niet in de laatste plaats door de Vereniging Rembrandt, die sinds 1883 als collectief mecenaat meehelpt aan het verrijken van collecties van grote en kleine musea door het hele land. Daniel Franken In haar beginjaren had de Vereniging Rembrandt slechts een klein aantal leden, maar met elkaar zorgden zij ervoor dat de Vereniging musea keer op keer de reikende hand kon bieden bij het opbouwen van hun verzamelingen. Een van de genereuze schenkers uit deze beginjaren was Daniel Franken ( ), die in 1895 fl schonk aan de nog jonge Vereniging Rembrandt. Dankzij deze gift, die in enkele jaren tijd uitgroeide tot fl gulden, kreeg de Vereniging de armslag die ertoe leidde dat het Rijksmuseum in 1908 een van de beroemdste Vermeers kon kopen: Het melkmeisje. Dat was een overwinning in een tijd waarin kapitaalkrachtige verzamelaars en musea uit het buitenland aasden op 5 Het melkmeisje Johannes Vermeer ca Olieverf op doek, 45,5 x 41 cm Rijksmuseum, Amsterdam Aangekocht in 1908 met steun van de Vereniging Rembrandt

3 6

4 de beste stukken in Nederlandse privécollecties. Met zijn vooruitziende blik heeft de bescheiden Franken hij had zijn schenking geheim willen houden Nederland een enorme dienst bewezen. Crowdfunding avant la lettre Bij de verkoop van dit uitzonderlijke schilderij was het door Franken geschonken kapitaal van doorslaggevend belang. Zulke momenten waarop de Vereniging een financiële injectie bijzonder goed kon gebruiken zijn er meer geweest, bijvoorbeeld in 1913, toen de collectie Steengracht ter veiling kwam in Parijs. Nederland dreigde in één keer een collectie van wereldformaat kwijt te raken. De Vereniging Rembrandt begon een inzamelingsactie om met succes te kunnen bieden op de veiling. Doel was om tenminste een aantal hoogtepunten uit de collectie voor Nederlandse musea te behouden. Hoewel er niet openlijk werd geadverteerd stroomden de giften binnen. Dankzij de vrijgevigheid van particulieren slaagde de Vereniging erin zes schilderijen te kopen. Een van de gevers, de Haagse mevrouw Cornelia Adriana Rose-Molewater ( ), had de Vereniging zelfs fl geschonken, speciaal bedoeld om een aantrekkelijk jongensportret door Jacob Backer te kopen. De zes werken kregen een plaats in het Mauritshuis, waar ze ruim honderd jaar later nog altijd tot de topstukken behoren. Het is hier zonder twijfel de plaats om erop te wijzen, hoe oprecht dankbaar ons land deze contribuanten in het Steengracht-fonds moet zijn. Uit alle deelen van het land en zelfs uit Parijs werden giften gezonden; het is wel een bewijs van de bijzondere belangstelling, die de zaak allerwege genoot, schreef het Algemeen Handelsblad op 10 juni 1913 naar aanleiding van deze reddingsactie. Elisabeth Stortenbeker Ook in de recente geschiedenis heeft de Vereniging Rembrandt zulke grote schenkers gekend, zoals mevrouw Elisabeth Stortenbeker ( ). In 2001 stelde zij een Fonds op Naam in bij de Vereniging Rembrandt, het Stortenbeker Fonds, waaruit kon worden geput voor aankopen op het gebied van beeldende en toegepaste kunst in de ruimste zin van het 7 Stilleven van een boeket in wording Dirck de Bray Olieverf op paneel, 40,5 x 35,7 cm Mauritshuis, Den Haag Aangekocht in 2010 met steun van de BankGiro Loterij, de Vereniging Rembrandt, mede dankzij haar Stortenbeker Fonds, en een particulier

5 8

6 woord. Tussen 2003 en 2015 is vanuit dit fonds bijgedragen aan maar liefst twaalf aankopen, waaronder Stilleven van een boeket in wording door Dirck de Bray. De grote betrokkenheid van mevrouw Stortenbeker bij het openbaar kunstbezit werd nog eens bevestigd na haar overlijden in Zij bleek de Vereniging Rembrandt een legaat te hebben nagelaten waarmee het Stortenbeker Fonds is aangevuld, zodat het ook in de toekomst nog kan worden aangesproken. In een interview in het Bulletin van de Vereniging Rembrandt uit 2011 vertelde mevrouw Stortenbeker dat een van de aankopen die haar het meeste plezier had bezorgd het Gezicht op Dordrecht door Jan van Goyen was. Dit schilderij vond in 2008 mede dankzij een bijdrage uit haar fonds zijn definitieve plek in het Dordrechts Museum. c/o Pictoright Amsterdam 2017 Betrokkenheid De verwerving van Van Goyens Gezicht op Dordrecht liet zien hoe belangrijk het is dat particulieren en fondsen hun krachten bundelen. Om dit kapitale schilderij te kunnen behouden voor Nederland was een grootscheepse inzamelingsactie nodig. In een tijd dat crowdfunding nog maar nauwelijks een begrip was, wist het Dordrechts Museum in zes maanden tijd 2,3 miljoen bij particulieren op te halen, inclusief een bijdrage van de Vereniging Rembrandt. Een ongehoord succes, dat getuigt van een sterke betrokkenheid van burgers bij hun culturele erfgoed. Die betrokkenheid blijkt ook uit het bestaan van vriendenverenigingen van musea en uit de groei van de Vereniging Rembrandt, die inmiddels meer dan leden telt. Leden die allen op hun eigen manier bijdragen. Als lid, als meesterlid of als lid van een van de Cirkels, zoals de in 2004 opgerichte Titus Cirkel. Mensen geven aan goede doelen en ik kies daarbij voor kunst en cultuur, zegt Frank Heerkens Thijssen, een van de oprichters van de Titus Cirkel. Door wat wij doen komt kunst dichter naar je toe, je loopt door een museum en je denkt: dit prachtige werk hebben wij helpen aanschaffen, ja als wij het niet hadden gesteund was het hier misschien niet eens geweest. 9 Untitled, to Piet Mondrian through his preferred colors, red, yellow and blue (onder) en Untitled, to Mondrian who lacked green, 2 (boven) Dan Flavin Installaties met fluorescerend licht Stedelijk Museum, Amsterdam Aangekocht in 2011 met steun van de Vereniging Rembrandt, mede dankzij haar Titus Fonds.

Vergelijkbare documenten

PERSBERICHT 16 januari 2015

PERSBERICHT 16 januari 2015 Van: Carina Blokzijl Museum Gouda [Carina.Blokzijl@museumgouda.nl] Verzonden: vrijdag 16 januari 2015 12:36 Onderwerp: van Michel tot Israels Bijlagen: GeorgesMichel_Gezicht_op_de_heuvel_van_Montmartre.jpg;