Jaarverslag mborijnland 2018

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaarverslag mborijnland 2018"

Transcriptie

1 Jaarverslag mborijnland 2018 mborijnland 1

2 2 Jaarverslag 2018

3 mborijnland 3

4 Daarom kies je voor mborijnland Jij wilt kiezen bij huis 4 Jaarverslag 2018

5 Jaarverslag Stichting mborijnland 2018 // Voorwoord College van Bestuur 7 Deel 1 - Bestuursverslag 8 1. Ontwikkelingen en resultaten Afronding fusieproces Strategie Kwaliteitsagenda Vooruitblik 2019 en verder Profiel en organisatie Visie en kernwaarden Ons onderwijs Governance en verantwoording Juridische structuur Organogram en organisatiestructuur Verslag Raad van Toezicht Verantwoording Intern en maatschappelijk toezicht Commissies Raad van Toezicht Zittingstermijnen, rollen en nevenfuncties Verslag Ondernemingsraad Eén Ondernemingsraad Speerpunten Werkwijze en structuur Communicatie met medewerkers Samenstelling Verslag Studentenraad Speerpunten Werkwijze en structuur Communicatie achterban Samenstelling Studenten in beeld Aantal studenten Aantal studenten per niveau Aantal studenten per leerweg Aantal mbo-studenten per MBO College Aantal mbo-studenten per vestigingsplaats Aantal studenten vavo Aantal studenten vavo naar geldstroom Aantal studenten vavo per vestigingsplaats Aantal deelnemers Educatie Resultaten mbo Resultaten Entreeopleidingen Resultaten Educatie Ontwikkeling MBO Colleges Dienstverlening MBO College Economie MBO College Entree MBO College Gezondheidszorg Middelbaar Laboratoriumonderwijs MBO College Welzijn MBO College Techniek & ICT Contractonderwijs Vavo Onderwijs Servicecentrum Onderwijsontwikkelingen Onderwijskundige ontwikkelingen Tevredenheid studenten Kwaliteit van het onderwijs Inspectieonderzoeken De medewerker in beeld Strategisch personeelsbeleid Professionalisering Ziekteverzuim Overzicht medewerkers Bedrijfsvoering Marketing & Communicatie Facilitaire zaken Strategische bouwprojecten en huisvesting ICT-zaken Informatiebeveiliging Administratieve processen Integrale veiligheid Klachten Financiën Kengetallen Subsidie Verbonden partijen Exploitatie Treasury Notitie Helderheid in de bekostiging Continuïteits- en risicoparagraaf A1 Gegevensset A2 Meerjarenbegroting Financiële kengetallen B Overige rapportages Jaarverslag Deel 2 - Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de balans en staat van baten en lasten Algemene toelichting Financiële instrumenten Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Grondslagen voor de waardering van de resultaatbepaling Toelichting op afzonderlijke posten van de balans Overzicht geoormerkte doelsubsidies OCW (model G) Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Toelichting op de staat van baten en lasten Statutaire bepalingen en voorstel inzake resultaatbestemming Overzichten van de jaarrekening Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) Accountantshonoraria Gebeurtenissen na balansdatum 122 Deel 3 - Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Accountantsverklaring Contactgegevens 129 mborijnland 5

6 6 Jaarverslag 2018

7 Voorwoord In 2018 is de instellingenfusie tussen ID College en ROC Leiden tot mborijnland definitief afgerond. Een belangrijke mijlpaal, die gerealiseerd is dankzij de tomeloze inzet van al onze medewerkers en de grote steun die we hebben gekregen van de bedrijven, overheden en instellingen waar we mee samenwerken. Mede daardoor zijn we inmiddels een belangrijke speler in de regio geworden. Dat is een goede basis om mborijnland te ontwikkelen in een lerende regionale netwerkorganisatie. We hebben ons in 2018 vooral gericht op het verbeteren van de onderwijskwaliteit. De basis op orde, noemen we dat. Wij willen dat al onze opleidingen voldoen aan de basiskwaliteit die de onderwijsinspectie stelt. Daar hebben onze studenten recht op. Dat mogen de bedrijven en maatschappelijke instellingen waarmee we samenwerken van ons verwachten. We hebben ons daarbij vooral gericht op het verbeteren van de beroepspraktijkvorming, studieloopbaanbegeleiding en examinering. Ook hebben we veel aandacht besteed aan de doorgaande professionalisering van medewerkers, de samenwerking tussen onderwijs en ondersteunende diensten en arbeidsmobiliteit van medewerkers. In dit verslag beschrijven we op welke wijze we dit hebben gedaan. De rode draad in onze manier van werken is het zoeken van verbinding met bedrijven, maatschappelijke instellingen en politiek. Een regionaal lerend netwerk, dat is wat we willen zijn. Wij leiden iedere student op tot een ondernemende vakkracht die werkelijk iets toevoegt aan zijn omgeving. Dat kan alleen als we ons onderwijs in nauwe samenwerking ontwikkelen én geven met bedrijven, gemeenten en maatschappelijke instellingen. Zo hebben we met het Groene Hart Ziekenhuis een hybride onderwijstraject ontwikkeld. Een dergelijk praktijkgericht leertraject hebben we ook met Hotel van Oranje vormgegeven. Bovendien zijn we penvoerder van het Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV) Smart Technology en het nieuwe CIV Welzijn & Zorg. In beide CIV s ontwikkelen we met tientallen organisaties praktijkgericht onderwijs, diverse maatwerktrajecten en onderzoeksprojecten in de vorm van practoraten. Zo bereiden we studenten goed voor op hun latere werk. Bovendien kunnen we binnen de CIV s bijdragen aan een duurzame en meer leefbare samenleving. Ook buiten de CIV s werken we intensief samen met het werkveld. Zo hebben we in 2018 diverse nieuwe vormen van hybride leertrajecten ontwikkeld, onderwijs waarin werken in de praktijk en onderwijs integraal met elkaar verbonden zijn. Zo leren studenten de juiste kennis en vaardigheden. Bovendien zorgen we er zo voor dat de instellingen de werknemers krijgen die ze nodig hebben. De rode draad is onze manier van werken is dus verbinding: met de regio, met maatschappelijke instellingen, tussen onderwijs en ondersteunende diensten, met andere onderwijsinstellingen. Rijnlands werken, noemen we dat. Leren en ontwikkelen doe je namelijk samen. Otto Jelsma, Ricardo Winter en Oege de Jong College van Bestuur mborijnland 7

8 Deel 1 Bestuursverslag 1. Ontwikkelingen en resultaten 1.1 Afronding fusieproces Institutionele fusie Na een intensief proces hebben we op 1 augustus 2018 de institutionele fusie, oftewel de instellingenfusie, van mbo- Rijnland volledig gerealiseerd. Dit betekent dat de onderwijsinstellingen ROC Leiden en ID College vanaf die datum volledig zijn samengevoegd tot één onderwijsinstelling. mborijnland biedt sinds dat moment het onderwijs onder één BRIN-nummer aan. Ook hebben we op voorspoedige wijze ons studentinformatiesysteem EduArte geharmoniseerd. Daardoor kunnen we eenduidig als mborijnland communiceren met de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). De juridische fusie was al 1 september 2017 tot stand gebracht. De stichtingen ROC Leiden, ID College en de Transitiestichting zijn toen gefuseerd tot één stichting, Stichting mborijnland. Alle medewerkers kwamen op dat moment formeel in dienst van Stichting mborijnland. Ook hebben we toen een nieuwe huisstijl gelanceerd. In het fusieproces zijn we uitgegaan van volledige gelijkwaardigheid van beide fusiepartners. Leren van elkaar was ons motto. Zo werkten we aan een organisatie die meer was dan een optelsom van beide fusiescholen. Eén plus één is drie, noemen we dat. We hebben hierbij zoveel mogelijk medewerkers een actieve rol gegeven in het realiseren van mborijnland. Ook hebben we voortdurend intensief overleg gevoerd met relevante externe betrokkenen. Door de fusie hebben we ervoor gezorgd dat studenten in de regio Leiden hun studie konden afronden en 700 werknemers in Leiden hun baan behielden. Bovendien zijn we een belangrijke speler in de regio geworden. We werken intensief samen met gemeenten, provincie, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Huisvesting In het kader van de fusie hebben we de huisvesting van medewerkers en studenten onder handen genomen. In augustus 2018 openden we ons vernieuwde schoolgebouw aan de Storm Buysingstraat in Leiden. Een school met prachtige nieuwe praktijklokalen en moderne voorzieningen. Ook gebouw Lammenschans in Leiden is gerenoveerd. Stap voor stap hebben we de open leerruimtes vervangen door lokalen, spreekkamers en werkruimtes waar studenten en docenten prettig kunnen werken. De locatie aan de Bargelaan (Centraal Station) Leiden hebben we per 1 augustus 2018 verlaten. Het voormalig bestuursbureau Gouda hebben we verbouwd en vernieuwd. Sinds de zomer van 2018 is het gebouw het werkterrein van de Shared Service Centers. Ook bevinden zich daar nu het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Smart Technology, de lokalen voor de opleiding Mechatronica en een ruimte waar we centrale examens kunnen afnemen. 8 Jaarverslag 2018

9 Strategie Ons wenkend perspectief We stellen de student centraal en zijn gericht op zijn ontwikkeling. We leiden de student op tot een ondernemende vakkracht, die iets toevoegt aan zijn omgeving. We geven hem ook de gelegenheid om persoonlijk te groeien en zijn eigen weg in de samenleving te vinden. Onze ambitie Significante verbetering van onze onderwijskwaliteit(alle opleidingen voldoen aan de basiskwaliteit) Onze strategische prioriteiten Studieloopbaan begeleiding Beroepspraktijkvorming Examinering beroepspraktijk en op school Professionalisering Ondersteuning Staf en SSC s Arbeidsmobiliteit Onze kernwaarden Vakmanschap Vertrouwen Verbinden Onze merkwaarden Passie Nieuwsgierigheid Inclusiviteit In ons schoolgebouw in Gouda hebben we op 11 december de geheel vernieuwde afdeling motorvoertuigtechniek geopend. Hier heeft de meest moderne techniek een plek gekregen. Studenten hebben daar de gelegenheid om te werken met de nieuwste hybride en elektrische auto s. Nieuw datacentrum In 2018 hebben we een nieuw datacentrum ingericht. Dat raakte al onze digitale middelen en de gehele infrastructuur van ons digitale netwerk. Een grote operatie dus. Hierbij hebben we de telefonie-omgeving vernieuwd, net zoals de printomgeving, de mailaccounts, office 365, het intranet en het wifinetwerk. Ook hebben we de koppelingen met het leermiddelenplatform, de servers en de toegang tot applicaties aangepast. Door deze migratie hebben al onze medewerkers en studenten per 7 januari 2019 een nieuw adres gekregen met de 1.2 Strategie We hebben ons in 2018 vooral gefocust op het verhogen van de kwaliteit van ons onderwijs (de basis op orde) en de manier waarop we met elkaar willen samenwerken (de cultuur). Op basis van de jaarplannen van de MBO Colleges, Shared Service Centers en stafdiensten hebben we de volgende zes strategische prioriteiten gesteld: 1. beroepspraktijkvorming; 2. studieloopbaanbegeleiding; 3. examinering; 4. professionalisering (bestaande uit onder andere kwaliteitscultuur, teamvorming en opleiden en trainen); 5. ondersteuning van het onderwijs door stafdiensten en Shared Service Centers; 6. arbeidsmobiliteit. mborijnland 9

10 Deel 1 Bestuursverslag 1. Ontwikkelingen en resultaten Binnen deze prioriteiten hebben de MBO Colleges, Shared Service Centers en stafdiensten een groot aantal verbeteracties in gang gezet. Hier gaan we in 2019 mee door. We verwachten dat ons onderwijs hierdoor op een hoger niveau komt. 1.3 Kwaliteitsagenda De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de mbo-sector hebben begin 2018 het bestuursakkoord : Trots, vertrouwen en lef afgesloten. Mbo-scholen wordt hierin gevraagd om in samenwerking met regionale werkgevers en gemeenten toekomstbestendig en innovatief beroepsonderwijs te ontwikkelen. De speerpunten hierbij zijn: betere kansen voor jongeren en (jong) volwassenen met een achterstand op de arbeidsmarkt; gelijke kansen voor alle studenten, ongeacht hun afkomst; onderwijs dat studenten goed voorbereidt op de arbeidsmarkt van de toekomst. De afspraken moeten de mbo-scholen vastleggen in een zogenaamde kwaliteitsagenda. Ook mborijnland heeft in nauwe samenwerking met regionale werkgevers en gemeenten een kwaliteitsagenda opgesteld. Deze hebben we op 30 oktober 2018 ingediend bij de Commissie Kwaliteitsafspraken MBO. In dit kwaliteitsplan staan innovatieve vernieuwingsplannen op het gebied van: 1. lerend regionaal netwerk; 2. gepersonaliseerd leren; 3. hybride leren; 4. professionalisering. Relatie met strategie De kwaliteitsagenda betekent niet dat we een andere weg inslaan. We verbinden onze kwaliteitsagenda met onze strategie. Onze focus op korte termijn blijft het verbeteren van ons onderwijs. We willen dat alle opleidingen vanaf het schooljaar voldoen aan de basiskwaliteit. Daarnaast willen we excellent onderwijs ontwikkelen. Dat krijgen we alleen voor elkaar door samen te werken met onze belanghebbenden in de regio. Een lerend regionaal netwerk willen we zijn. Een onderwijsinstelling die werkelijk iets toevoegt aan onze omgeving. Samenwerking Alle voorstellen om ons onderwijs te verbeteren en innoveren hebben we ontwikkeld met bestaande en nieuwe partners in het werkveld. Dat gebeurde bijvoorbeeld binnen het Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV) Smart Technology en het CIV Welzijn & Zorg, vooruitstrevende netwerkorganisaties waar mborijnland penvoerder van is. Daarnaast hebben we gezorgd dat de kwaliteitsagenda aansluit bij de plannen en ontwikkelingen binnen de gemeenten in onze regio. Zo hebben we een bovenregionaal overleg georganiseerd met de wethouders van de zes belangrijkste gemeenten uit ons werkgebied. Hierin hebben we gesproken over het versterken van de samenwerking tussen gemeenten en mborijnland. 1.4 Vooruitblik 2019 en verder Tot 1 augustus 2019 werken we door aan het verhogen van de kwaliteit van ons onderwijs (de basis op orde) en de wijze waarop we met elkaar willen samenwerken (de cultuur) via de zes strategische prioriteiten (zie paragraaf 1.2). In het voorjaar van 2019 bepalen we of de prioriteiten van de strategie nog steeds relevant zijn. De kwaliteitsagenda (zie paragraaf 1.3) maakt daar onderdeel van uit. De kwaliteitsagenda is zowel een doorvertaling als een aanvulling op de strategische koers. Hierbij versterken we onze rol als lerend regionaal netwerk. Publiekprivate samenwerking is daarbij de rode draad. 10 Jaarverslag 2018

11 2. Profiel en organisatie 2.1 Visie en kernwaarden mborijnland is een instelling voor middelbaar beroepsonderwijs, contractonderwijs en voorgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo). We bieden middelbaar beroepsonderwijs aan in de volgende domeingerichte MBO Colleges: MBO College Dienstverlening MBO College Economie MBO College Entree MBO College Gezondheidszorg Middelbaar laboratoriumonderwijs MBO College Welzijn MBO College Techniek & ICT Daarnaast bieden we de vmbo-t, havo en vwo aan in het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs. Bovendien verzorgen we cursussen, trainingen en opleidingen voor en met bedrijven en maatschappelijke instellingen. Meer dan mbo Ons motto is: méér dan mbo. Studenten leren bij ons namelijk niet alleen een vak. Ze ontwikkelen zich ook persoonlijk en leren hun eigen weg in de samenleving te vinden. We bieden excellente leertrajecten en keuzevakken aan. Bovendien geven we naast middelbaar beroepsonderwijs ook cursussen en trainingen met en aan bedrijven en instellingen. Mensen kunnen bij ons ook terecht voor voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo). Wij geven studenten de kans om zich vanuit hun passie en interesses te ontwikkelen. Onze studenten hebben de toekomst. En daar zijn we trots op. Rijnlands denken Onze naam verwijst ook naar het Rijnlands denken. Vakmanschap, vertrouwen en verbinding zijn waarden die daarin voorop staan. We zijn een echte netwerkorganisatie. Samen met bedrijven, instellingen en andere scholen willen we een bijdrage leveren aan de sociale cohesie in de samenleving, de lokale economie en de regionale onderwijsagenda. Hierbij streven we naar het tot stand brengen van een inclusieve cultuur, waarin iedereen zich van betekenis voelt. Alle inzichten zijn van waarde, zowel intern als extern. Lerend regionaal netwerk Als onderwijsorganisatie hebben we een sociale functie voor de omgeving. We zijn een plaats voor kennisdeling en ontwikkeling voor de regio, het werkveld en het onderwijs. In samenwerking met het werkveld onderzoeken we welke vorm van onderwijs meerwaarde heeft voor bedrijven, instellingen en studenten. Zo voegen we echt iets toe aan onze maatschappelijke omgeving. Merkwaarden De kleuren van ons logo zijn paars en rood. Die verwijzen naar de waarden passie, inclusiviteit en nieuwsgierigheid. Deze merkwaarden laten anderen zien wat ze van ons kunnen verwachten. Ze beschrijven hóe we ons werk doen. Door deze merkwaarden zijn wij duidelijk te herkennen. Onze regio Onze naam verwijst naar de regio waarin we actief zijn. Ons onderwijs draagt bij aan de ontwikkeling van de regio Rijnland, die bestaat uit de arbeidsmarktgebieden Holland Rijnland, Zuid- Holland Centraal, Midden-Holland en Midden- Utrecht. In deze regio s werken we intensief samen met bedrijven, andere onderwijsinstellingen, politiek en maatschappelijke instellingen. Vanuit onze locaties in Alphen aan den Rijn, Gouda, Leiden, Leidschendam-Voorburg, Woerden en Zoetermeer leiden we studenten op tot vakmensen die iets toevoegen aan onze omgeving. mborijnland 11

12 Deel 1 Bestuursverslag 2. Profiel en organisatie 2.2 Ons onderwijs Persoonlijke aandacht Wij geven gepersonaliseerd onderwijs. Vanaf de instroom tot de diplomering en doorstroom staan de ambities en ontwikkeling van iedere student centraal. We houden met iedere student een individueel intakegesprek. Op basis van dat gesprek zoeken we samen met de student een passend leertraject dat past bij zijn persoonlijke ontwikkeling, interesses en talenten. Ook de inhoud van het onderwijs sluit aan bij de specifieke ontwikkeling van iedere student. Daarom differentiëren we in de lessen. Iedere student leert immers anders. Keuzemogelijkheden Alle studenten volgen een leertraject dat past bij hun talenten, interesses en ambities. Binnen deze gestructureerde en duidelijk omschreven leertrajecten kunnen de studenten hun opleiding een persoonlijk accent geven, door het volgen van keuzedelen, internationale stages, tweetalig onderwijs. Zo kunnen ze hun opleiding verbreden en verdiepen. Ze kunnen ook excellentietrajecten volgen waarin ze zichzelf extra kunnen uitdagen. Zo kan iedere student een vak leren dat past bij zijn karakter, ambities en mogelijkheden. Beroepspraktijk centraal De praktijk staat centraal in ons onderwijs. De student leert daarom aan de hand van situaties uit het werkveld. Rondom deze praktijksituaties leren we de student de kennis en vaardigheden die hij nodig heeft om de praktijkopdrachten op te lossen. Deze praktijkopdrachten, kennis en vaardigheden vormen met elkaar een duidelijke eenheid. De student ziet deze samenhang ook. Door de voortdurende koppeling met de praktijk weet de student waarom hij iets leert. Bovendien kan hij zo makkelijker reflecteren op zijn eigen ontwikkeling. Eigen onderwijsmodel We hebben een eigen onderwijsmodel ontwikkeld. Dit model heeft drie pijlers: onderwijsontwerp; pedagogisch-didactisch klimaat; duidelijke processen. ALA s met afnemende sturing en begeleiding (ALA = Demonstratie / Casus / Simulatieopdracht) ALA ALA ALA ALA Kennisgerichte cursussen Kennisgerichte cursussen Kennisgerichte cursussen Kennisgerichte cursussen Vaardigheidsgerichte trainingen Vaardigheidsgerichte trainingen Vaardigheidsgerichte trainingen Vaardigheidsgerichte trainingen JIT (JUST-IN-TIME-INFORMATION) 12 Jaarverslag 2018

13 Onderwijsontwerp Al onze opleidingen ontwikkelen we volgens een vaste aanpak. Hiervoor gebruiken we het 4C/ID-ontwerpmodel. Het is een wetenschappelijk onderbouwde methode om beroepsopleidingen te ontwerpen. In de praktijk betekent dit dat ons onderwijs is opgebouwd uit authentieke leeractiviteiten (ALA s), kennisgerichte cursussen en vaardigheidsgerichte trainingen. Een student krijgt tijdens zijn opleiding authentieke leeractiviteiten (ALA s) waarin hij intensief bezig is met de beroepspraktijk. Een ALA kan bijvoorbeeld een demonstratie, een casus of een simulatieopdracht zijn. De ALA s voeren de studenten uit op school, in de beroepspraktijkvorming (BPV) of in een andere realistische omgeving. De ALA s worden omringd door één of meer cursussen en trainingen. Hierin leren de studenten de kennis en vaardigheden die ze nodig hebben om de ALA met succes te kunnen uitvoeren. Daarnaast geeft de docent begeleidingsinformatie (Just-in-Time-information: JIT). Een volledige opleiding bestaat uit meerdere taakklassen. In een taakklasse zitten verschillende ALA s met dezelfde moeilijkheidsgraad. De eerste ALA in de taakklasse voert de student met veel sturing en begeleiding door de docent uit. Daarna neemt de sturing en begeleiding af en moet de student steeds meer zelfstandig werken. De taakklassen hebben dus een oplopende moeilijkheidsgraad. De taakklasse op het hoogste complexiteitsniveau komt overeen met het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar. Na afsluiting van deze laatste taakklasse ontvangt de student zijn diploma. Pedagogisch-didactisch klimaat We zorgen dat het onderwijs aansluit bij de persoonlijke ontwikkeling van de student. We zijn positief over de ambities en ontwikkeling van een student, zowel tijdens het onderwijs op school als tijdens de beroepspraktijkvorming. Dat geeft de student zelfvertrouwen. Als het nodig is, geven we een student extra ondersteuning of begeleiding. Duidelijke processen We hebben duidelijke afspraken over onze werkwijze gemaakt. Deze afspraken hebben we vastgelegd in duidelijke processen, gebaseerd op de principes van het Triple A-referentiekader. Deze afspraken geven richting en structuur. Bovendien maken ze duidelijk wat anderen van ons kunnen verwachten. 2.3 Governance en verantwoording mborijnland conformeert zich als lid van de MBO Raad aan de afspraken van de branchecode Goed bestuur in het mbo. Deze code beschrijft de principes en uitgangspunten van goed bestuur en de verantwoordelijkheden van een College van Bestuur. Bovendien geeft de code aanbevelingen voor het handelen van de Raad van Toezicht en het monitoren, evalueren en handhaven van de richtlijnen in de code. De code vult de overige wettelijke vereisten aan, zoals de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB). Wij voldoen aan de negentien verantwoordelijkheden van de branchecode die de MBO Raad als lidmaatschapseis stelt. De branchecode en de wettelijke eisen hebben we bovendien geïntegreerd in de werkwijze van het College van Bestuur en de Raad van Toezicht. We hebben duidelijke afspraken over onze werkwijze gemaakt. Verantwoording We leggen interne verantwoording af aan de ondernemingsraad, de medewerkers en de Raad van Toezicht. Extern verantwoorden we ons richting de Inspectie van Onderwijs en onze partners in Alphen aan den Rijn, Gouda, Leiden, Leidschendam-Voorburg, Woerden, Zoetermeer en de omliggende regio. Deze zogenoemde horizontale verantwoording heeft een brede scope en is gericht op het werkveld waar onze studenten later gaan werken, scholen die onze studenten leveren en afnemen, overheden, ouders en maatschappelijke organisaties. mborijnland is verder betrokken bij een groot aantal samenwerkingsverbanden waarin we intensieve gesprekken voeren over de waarde die wij kunnen toevoegen aan onze studenten en omgeving. Dit helpt ons te focussen op een goede kwaliteit van ons onderwijs. In dit jaarverslag legt het College van Bestuur verantwoording af voor zijn handelen. De Raad van Toezicht doet eveneens verslag van zijn werkzaamheden. 2.4 Juridische structuur De Stichting mborijnland is op 1 september 2017 ontstaan. Het is een samenvoeging van Stichting ROC Leiden, Stichting ID College en Transitiestichting ROC Leiden/ID College. Stichting mborijnland hield tot 1 augustus 2018 twee onderwijsinstellingen in stand: ROC Leiden en ID College. Binnen deze Stichting behielden beide onderwijsinstellingen hun eigen College van Bestuur. De leden van de twee Colleges van Bestuur vormden samen de Raad van Bestuur, het statutair bestuur van mborijnland 13

14 Deel 1 Bestuursverslag 2. Profiel en organisatie Stichting mborijnland. De Raad van Toezicht van Stichting mborijnland vormde in gelijke samenstelling de Raad van Toezicht van zowel ID College als ROC Leiden. Deze beide onderwijsinstellingen zijn op 1 augustus 2018 als bedoeld in de Wet Educatie Beroepsonderwijs gefuseerd tot één instelling, mborijnland. Sinds die datum wordt Stichting mborijnland bestuurd door een statutair bestuur, aangeduid als College van Bestuur, dat tevens het College van Bestuur c.q. bevoegd gezag vormt van mborijnland als bedoeld in de Wet Educatie Beroepsonderwijs. Stichting mborijnland kent verder een Raad van Toezicht, die toezicht houdt op de wijze waarop het College van Bestuur van Stichting mborijnland de stichting en de door de stichting in stand gehouden onderwijsinstelling aanstuurt. Het College van Bestuur voert intensief overleg met de medezeggenschapsorganen. Voor zover (formeel of materieel) sprake is van opdracht van uitoefening van bevoegdheden binnen de organisatie, volgt de medezeggenschap de zeggenschap. Door de bestuurlijke fusie in 2017 is Stichting ROC Leiden onder algemene titel opgegaan in Stichting mborijnland. De Stichting mborijnland is daarmee als bestuurder honderd procent aandeelhouder geworden van één besloten vennootschap en indirect honderd procent aandeelhouder van twee dochtervennootschappen, die onder Community College Leiden B.V. zijn gepositioneerd. Omdat de nieuwbouwprojecten Centraal Station en Lammenschans niet uitsluitend bestemd waren voor ROC Leiden, is destijds gekozen om de ontwikkeling van de nieuwbouw onder te brengen in een aparte B.V.: Community College Leiden B.V. Om elk van de twee te bouwen panden te realiseren in een eigen B.V., heeft Community College Leiden B.V. in 2006 twee dochter-b.v. s opgericht, te weten CCL Lammenschans B.V. en CCL Centraal Station B.V. De gerealiseerde nieuwbouw Lammenschans is vervolgens verkocht aan Green B.V. en door middel van een financial lease constructie geactiveerd in de balans van ROC Leiden. De gerealiseerde nieuwbouw Centraal Station is eveneens verkocht aan Green en door middel van een operational lease terug geleased. De B.V. s waren al langere tijd leeg en niet meer van toegevoegde waarde. Community College Leiden B.V., CCL Lammenschans B.V., CCL Centraal Station B.V. en zijn daarom met ingang van 20 november 2018 ontbonden. Stichting ID College heeft in 2013 een vijftal B.V. s opgericht: ID College Holding B.V, ID College Bedrijfsopleidingen B.V, ID College Bedrijfsopleidingen I B.V., ID College Personeel B.V. en ID College VAVO B.V. De B.V.s zijn oorspronkelijk opgericht in verband met de scheiding van publieke en private activiteiten. Door wijziging in wetgeving hebben in deze B.V. s in de afgelopen jaren nagenoeg geen activiteiten plaatsgevonden. ID College Bedrijfsopleidingen B.V., ID College Bedrijfsopleidingen I B.V., ID College VAVO B.V. en ID College Personeel B.V zijn daarom met ingang van 1 december 2018 ontbonden. ID College Holding B.V. blijft wel bestaan. De naam van de B.V. is gewijzigd in mborijnland Bedrijfsopleidingen B.V. We gebruiken deze B.V. voor ons contractonderwijs. Verder hebben we op 31 december 2018 de Stichting CIV Smart Technology opgericht. Bij de start van het Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV) Smart Technology in januari 2015, hebben we ervoor gekozen om het CIV Smart Technology als programma op te nemen binnen het MBO College Techniek & ICT. De partners gaven in 2017 aan dat ze zeer tevreden zijn over de samenwerking, met name over de opleiding Smart Technology en het onderwijs in satellietlabs. Ze gaven ook aan de samenwerking graag met een volgende periode van vier jaar te verlengen. Na een onderzoek hebben we besloten dat we deze samenwerking het beste kunnen onderbrengen in een zelfstandig rechtspersoon, waarbij het bestuur van de stichting wordt gevormd door mborijnland. Het College van Bestuur van mborijnland oefent de formele bevoegdheden uit van het bestuur. 2.5 Organogram en organisatiestructuur Kleinschalig georganiseerd We hebben het onderwijs kleinschalig georganiseerd. Studenten krijgen les van een relatief klein docententeam. De docenten hebben veel persoonlijk contact met de studenten en hebben veel aandacht voor hun ontwikkeling. Bovendien heeft iedere student een persoonlijke studieloopbaanbegeleider die hem helpt bij het plannen van zijn studie, stage en examens. Ieder team maakt onderdeel uit van een domeingericht MBO College. Dit bevordert de samenwerking tussen de onderwijsteams en zorgt dat ons onderwijs goed aansluit bij de scholingsvragen van de arbeidsmarkt. Zowel het College van Bestuur als de directies van de MBO Colleges krijgen ondersteuning van de ondersteunende diensten en twee Shared Service Centers. Een stichting mborijnland is een stichting die wordt aangestuurd door een College van Bestuur. De Raad van Toezicht ziet toe op dit bestuur. De organisatie bestaat uit de volgende organisatorische onderdelen: College van Bestuur MBO Colleges Middelbaar laboratoriumonderwijs College Vavo College Contractonderwijs Onderwijsteams Strategische Stafdiensten Shared Service Centers 14 Jaarverslag 2018

15 Raad van Toezicht College van Bestuur Ondernemingsraad Studentenraad Bestuursstaf Welzijn Techniek & ICT Economie Vavo Gezondheidszorg Dienstverlening Contractonderwijs Entree MLO Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam MBO Colleges Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijs Servicecentrum primair secundair Stafdiensten Onderwijs & Kwaliteit Shared Service Centers SSC administraties Human Resource Management SSC Facilitaire Dienst & ICT Marketing & Communicatie Planning & Control Strategie Informatiemanagement mborijnland 15

16 Haarlem Onze vestigingsplaatsen Amsterdam Leiden studenten Alphen aan den Rijn studenten Den Haag Leidschendam-Voorburg studenten Zoetermeer studenten Woerden 555 studenten Delft Gouda studenten Rotterdam 16 Jaarverslag 2018

17 3. Verslag Raad van Toezicht 3.1 Verantwoording De Stichting mborijnland is op 1 september 2017 ontstaan. Het is een samenvoeging van Stichting ROC Leiden, Stichting ID College en Transitiestichting ROC Leiden/ ID College. Stichting mborijnland hield tot 1 augustus 2018 twee onderwijsinstellingen in stand: ROC Leiden en ID College. De beide instellingen behielden tot het moment van de instellingenfusie ieder hun eigen College van Bestuur. De leden van de twee Colleges van Bestuur vormden tezamen de Raad van Bestuur, het statutair bestuur van Stichting mborijnland. De Raad van Toezicht van Stichting mborijnland vormde in gelijke samenstelling de Raad van Toezicht van de onderwijsinstellingen. Beide onderwijsinstellingen zijn op 1 augustus 2018 gefuseerd tot één instelling, genaamd mborijnland. Stichting mborijnland wordt sindsdien bestuurd door een statutair bestuur, aangeduid als College van Bestuur, dat tevens het College van Bestuur c.q. bevoegd gezag vormt van de instelling mborijnland. De Raad van Toezicht houdt toezicht op de wijze waarop het College van Bestuur van Stichting mborijnland de stichting en de door de stichting in stand gehouden onderwijsinstelling aanstuurt. In het kader van de leesbaarheid spreken we in het vervolg van dit hoofdstuk over College van Bestuur waar we bevoegd gezag van de instellingen ID College, ROC Leiden, mborijnland of statutair bestuur van de Stichting mborijnland bedoelen. Dit doen we omdat er sprake is van een personele unie. 3.2 Intern en maatschappelijk toezicht De Raad van Toezicht houdt integraal en onafhankelijk toezicht op de stichting en de instellingen, in het bijzonder op het College van Bestuur. Hierbij houdt de raad rekening met de instellingsbelangen, organisatiebelangen en het publieke belang. Voor de Raad van Toezicht is goed bestuur en toezicht een belangrijk aandachtspunt. De branchecode Goed bestuur in het mbo is hierin de leidraad. mborijnland voldoet aan de leidraad. Bestuur en toezicht zijn organiek gescheiden. De taken en de werkwijze van de Raad van Toezicht en het College van Bestuur hebben we ingevuld conform de afspraken en de aanbevelingen in de code. Naast toezichthouder is de Raad van Toezicht werkgever van het College van Bestuur. Als toezichthouder en werkgever heeft de Raad van Toezicht onder andere de volgende taken op zich genomen: toezicht houden op het beleid van het College van Bestuur vanuit de maatschappelijke doelstellingen van de instellingen ID College, ROC Leiden en vervolgens mborijnland en de daaraan verbonden doelstellingen; toezicht houden op het beleid van het statutair bestuur vanuit de maatschappelijke doelstellingen van Stichting mborijnland en de daaraan verbonden doelstellingen; toezicht houden op de algemene gang van zaken binnen Stichting mborijnland, zoals de meerjarenstrategie, de bestuurskwaliteit, de financiële huishouding, de kwaliteit van het onderwijs, huisvesting en vastgoed en het interne risicomanagement; gevraagd en ongevraagd adviseren van het College van Bestuur en fungeren als klankbord. Activiteiten De Raad van Toezicht heeft in 2018 de volgende activiteiten ondernomen: viermaal een reguliere vergadering met het College van Bestuur gehad; eenmaal een themabijeenkomst gehad met het College van Bestuur over de kwaliteitsagenda. eenmaal een vergadering met de ondernemingsraad bijgewoond; eenmaal een bijeenkomst voor teambuilding gehouden; de opening van het schooljaar bijgewoond; Eenmaal een werkbezoek gebracht aan de locatie Storm Buysingstraat. Belangwekkende thema s In 2018 lag de focus van mborijnland op het verbeteren van de onderwijskwaliteit. De Raad van Toezicht heeft de onderwijskwaliteit gevolgd aan de hand van onder andere de rapportages studiesucces van alle onderwijsteams, statusrapportages, audits en de rapporten van de herstelonderzoeken van de onderwijsinspectie. De Raad van Toezicht is daarnaast geïnformeerd over het bestuursakkoord en de totstandkoming en eerste uitkomsten van de kwaliteitsagenda. De inbreng van de Raad van Toezicht is meegenomen in de verdere uitwerking van de kwaliteitsagenda. In verband met het aflopen van het contract met Deloitte, de accountant, heeft een aanbestedingsprocedure plaatsgevonden voor de accountantsdiensten. Op 21 december 2017 is de aanbesteding gepubliceerd op TenderNed. Op 22 februari 2018 zijn alle inschrijvingen binnengekomen. Op 5 maart zijn de inschrijvingen in consensus beoordeeld. Een delegatie van de Raad van Toezicht maakte deel uit van de beoordelingscommissie. De Raad van Toezicht heeft het advies van de commissie opgevolgd en besloten de opdracht voor accountantsdiensten te gunnen aan PWC, die zowel op mborijnland 17

18 Deel 1 Bestuursverslag 3. Verslag Raad van Toezicht kwaliteit als prijs als beste is beoordeeld. Documenten besproken De Raad van Toezicht heeft diverse documenten besproken, beoordeeld en goedgekeurd. Het gaat hierbij om de jaardocumenten mborijnland 2017, de beleidsrijke begroting , de agiostorting door verrekening van vordering CCL B.V, de opheffing van diverse B.V. s (CCL Centraal station B.V., CCL Lammenschans B.V., Community College Leiden B.V., ID College Holding B.V, ID College Bedrijfsopleidingen B.V, ID College Bedrijfsopleidingen I B.V., ID College Personeel B.V. en ID College VAVO B.V.) en de oprichting van de Stichting CIV Smart Technology. Daarnaast heeft de Raad van Toezicht in het kader van de instellingenfusie de statutenwijziging en de benodigde besluiten van de Raad van Bestuur, Colleges van Bestuur ID College en ROC Leiden en de Raad van Toezicht geformaliseerd. Besproken onderwerpen De Raad van Toezicht heeft in 2018 ook de volgende onderwerpen besproken: voortgangsrapportages, derde tertiaal en eerste en tweede tertiaal 2018; kaderbrief 2019; treasury statuut; beleid en projectplan informatiebeveiliging en privacy; beleid datalekken; presentatie cyber security update; wisselingen in de directie; stand van zaken rechtszaak oud bestuurders; tussenrapportage 2017 kwaliteitsplan en excellentieplan; discussienotitie ontwikkeling als motor voor onderwijsverbetering; uitkomsten medewerkersonderzoek en JOB-monitor; accountantsverslag Deloitte 2017 (n.a.v. jaarrekening mborijnland 2017); ontwikkeling ziekteverzuim; liquiditeitsrapportage en acties naar aanleiding van rente over uitstaande middelen; procuratieregeling; benchmark mbo 2017 Studiesucces instellingsrapportage mborijnland; benchmark mbo 2017 Financiële prestaties mborijnland; intentieverklaring samenwerking met Wellant College; rapport opheffing financieel continuïteitstoezicht; presentatie voortgang project datamigratie; uitkomst aanbesteding SIS; managementletter PWC; toelatingsbeleid en bindend studieadvies; studentprognoses, eindrapportage studentaantallen (peildatum ). 3.3 Commissies Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft een drietal commissies: de auditcommissie, de onderwijscommissie en de remuneratiecommissie. De commissies zijn ingesteld om de bespreking, behandeling en (indien van toepassing) besluitvorming van belangwekkende thema s voor te bereiden, in nauwe samenwerking met het College van Bestuur en de strategische stafdiensten. Onderwijscommissie De onderwijscommissie bereidt het overleg voor tussen de Raad van Toezicht en het College van Bestuur over de te kiezen onderwijs- en vernieuwingsstrategie, de kwaliteit van onderwijs in de ruimste zin van het woord, en de interne en externe kwaliteitsonderzoeken. Ook houdt deze commissie zich bezig met de naleving van relevante weten regelgeving en het personeelsbeleid, voor zover dat relevant is voor de kwaliteit van het onderwijs. De onderwijscommissie is in 2018 viermaal bijeengekomen. Tijdens de bijeenkomsten van de onderwijscommissie en het College van Bestuur zijn de volgende onderwerpen besproken: rapporten herstelonderzoek bestuur en opleiding(en) ID College en ROC Leiden, tussenrapportage 2017 Kwaliteitsplan en Excellentieplan, presentatie focus op onderwijskwaliteit, rapportages studiesucces per team en voortgangsrapportages onderwijskwaliteit, bevindingen audits MBO15 (22 teams) en audits dhr. Van der Meij (5 teams), presentatie Vliegwiel van Ontwikkeling, overzicht onderzoeken/bezoeken Inspectie van het Onderwijs, strategische prioriteiten 2018 en 2019, regioscan, bestuursakkoord mbo, voorstel aanpak kwaliteitsagenda en concept kwaliteitsagenda, uitkomsten Medewerkersonderzoek en JOB Monitor, kaderbrief 2019, jaarverslag mborijnland 2017, voortgangsrapportage eerste tertiaal 2018, benchmark mbo 2017 studiesucces instellingsrapportage mborijnland, toelatingsbeleid en bindend studieadvies (BSA), beleidsrijke begroting , oprichting van de Stichting CIV Smart Technology. Auditcommissie De auditcommissie bereidt het overleg voor tussen de Raad van Toezicht en het College van Bestuur over de werking van het systeem van interne controle en risicomanagement, het toezicht op de naleving van de relevante wet- en regelgeving en de werking van de beginselen van goed bestuur. Ook bereidt de auditcommissie overleg voor over de financiering van de onderwijsorganisatie, het beleid met betrekking tot de verkregen publieke en private bekostiging en de besteding van middelen in relatie tot het maatschappelijke doel. Daarnaast houdt de auditcommissie zich mee bezig met de financiële informatieverstrekking, de jaarstukken, de relatie met de externe accountant, de naleving 18 Jaarverslag 2018

19 van aanbevelingen en de opvolging van opmerkingen van de accountant en de betrouwbaarheid en de continuïteit van de huisvesting en de informatie- en communicatietechnologie. De auditcommissie van mborijnland is in 2018 viermaal bijeengekomen. Tijdens de bijeenkomsten van de auditcommissie met het College van Bestuur kwamen de volgende onderwerpen aan bod: stand van zaken rechtszaak oud bestuurders, stand van zaken huisvesting, stand van zaken Fitland, presentatie cyber security update, IBP-beleid en beleid datalekken, voortgangsrapportage derde tertiaal 2017 en eerste en tweede tertiaal 2018, gunningsadvies aanbesteding accountant, presentatie focus op onderwijskwaliteit en rapportage studiesucces per team en voortgangsrapportage onderwijskwaliteit, uitwerking strategische prioriteiten, conceptrapporten herstelonderzoek bestuur en opleiding(en) ID College en ROC Leiden, bestuursakkoord mbo, kaderbrief 2019, treasurystatuut, prognose studentenaantallen, jaarrekening mborijnland 2018, storting agio door verrekening van vordering bij Community College Leiden B.V., opheffing B.V. s (Community College Leiden en ID College), accountantsverslag Deloitte 2017 (n.a.v. jaarrekening mborijnland 2017), financiële rapportage tot en met periode acht en de eindejaarprognose, liquiditeitsprognose september 2018, kwaliteitsagenda, procuratieregeling, benchmark mbo 2017 Studiesucces (instellingsrapportage mborijnland en benchmark mbo 2017), financiële prestaties mborijnland, uitkomst aanbesteding SIS, managementletter PWC, beleidsrijke begroting en eindrapportage studentaantallen (peildatum ). Remuneratiecommissie De remuneratiecommissie bereidt het overleg tussen de Raad van Toezicht en het College van Bestuur voor over het te voeren beoordelings-, bezoldigings- en vergoedingenbeleid. De remuneratiecommissie heeft het functioneren van het College van Bestuur beoordeeld op basis van de 360 graden feedback van de leden het College van Bestuur en het oordeel van de Raad van Toezicht. Op basis hiervan zijn de beoordelingsgesprekken gevoerd. De remuneratiecommissie heeft het functioneren van het College van Bestuur positief beoordeeld. Tevens heeft de commissie vastgesteld dat de beloning van het College van Bestuur past binnen het wettelijk kader. De commissie heeft daarnaast de hoogte van de vergoeding voor de Raad van Toezicht vastgesteld (zie paragraaf 3.4, honorering Raad van Toezicht). mborijnland 19

20 Deel 1 Bestuursverslag 3. Verslag Raad van Toezicht In 2018 kenden de Raden van Toezicht de volgende samenstelling: Naam/rol Geboortedatum Nevenfuncties Datum benoeming/ aftreden de heer B.J.F. Fransen Voorzitter Raad van Toezicht Voorzitter remuneratiecommissie 26 januari 1950 Voorzitter ad interim Raad van Toezicht Christelijke Onderwijsgroep Ede/ Arnhem (COG). Lid bestuur Stichting Onderwijsgeschillen Utrecht (SOG). Lid Raad van Toezicht FC Twente (tot 1 mei 2018). Voorzitter College van Bestuur a.i. Regio College (niet statutair bevoegd) (23 mei 2018 tot 1 september 2018). 1 januari 2014 / Afgetreden per 30 november 2018 de heer W.E. van Hulsenbeek Voorzitter auditcommissie Lid op voordracht ondernemingsraad mevrouw J. Snippe Lid van de onderwijscommissie de heer M.J. Stroop Lid auditcommissie. 13 juni 1949 Lid Raad van Toezicht Stichting Kinderopvang Humanitas. Commissaris Bangroep Automotive B.V. Commissaris Jamacad B.V./Autohaas Groep. Commissaris Tauw Group B.V. Lid Raad van Toezicht Koninklijke Jagers Vereniging. Penningmeester Rotary Club Amsterdam West. 1 maart 1959 Voorzitter College van Bestuur Marnix Academie (hoofdfunctie). Lid van de Raad van Toezicht van SCO Delft. Lid van de Adviesraad Beroepsonderwijs en Bedrijven van het CITO. Lid Raad van Toezicht van Studiekeuze juli 1952 Financieel Bestuurder Vluchtelingenwerk Midden-Nederland. Accountant voor Jong Ondernemen, begeleiding HBO- en MBO-groepen. Expert voor PUM: Project Uitzending Managers. Penningmeester Stichting IofC Pensioen 65plus. Freelancer bij Berenschot (onder andere Projecten Onderwijs Caribisch Nederland). Expert bij de Utrechtse Ondernemers Associatie. 1 oktober 2010 / Afgetreden per 30 september juli 2014 / 1 juli 2022 (niet herbenoembaar) 1 december 2011 / 1 december 2019 (niet herbenoembaar) mevrouw A. T. van der Wal Voorzitter van de onderwijscommissie 7 december 1964 Founder en directeur Quatrospect (hoofdfunctie). Lid Raad van Commissarissen Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector (KWH). Lid PE Commissie Vereniging Toezichthouders. Woningbouwcorporaties (VTW). Lid Raad van Toezicht Wilde Ganzen. Lid Commissie van Bezwaar Stichting Certificering Openbare Bibliotheken. 1 juli 2014 / 1 juli 2022 (niet herbenoembaar) de heer R. van Leeuwen Plaatsvervangend voorzitter Raad van Toezicht Lid auditcommissie tot 1 oktober 2018 Voorzitter auditcommissie vanaf 1 oktober juni 1959 CFO Haddagroup (hoofdfunctie). Lid Raad van Toezicht SCOL/lid auditcommissie. 1 juni 2014 / 1 juni 2021 (niet herbenoembaar) mevrouw Y. Shitrit Lid remuneratiecommissie 11 september 1963 Concerndirecteur Personeel & Organisatie gemeente Amsterdam (hoofdfunctie). Lid Raad van Toezicht Coöperatie Regionale Ambulance Voorziening Haaglanden. Lid Raad van Toezicht Koninklijke Stichting Defensiemusea. 1 juni 2014 / 1 juni 2022 (niet herbenoembaar) de heer M. van t Noordende Lid auditcommissie 30 juni 1958 Operating Partner bij North Haven Infrastructure Partners (hoofdfunctie). Lid Raad van Commissarissen en voorzitter Audit Commissie PZEM NV. Lid Raad van Commissarissen en voorzitter Remuneratie Commissie AEB BV. Lid Raad van Commissarissen en voorzitter Auditcommissie ICE ENDEX BV. Lid Raad van Commissarissen en voorzitter auditcommissie Berenschot. 1 januari 2016 / 1 januari 2020 (herbenoembaar) de heer H.K. Fernandes Mendes Lid op voordracht Ondernemingsraad Aandachtgebied juridische zaken 24 augustus 1951 Lid Raad van Toezicht Xtra welzijn/mee in Den Haag. President Moravian Church Foundation Amsterdam. President Moravian Church Foundation - Business Enterprises. Lid Raad van Toezicht Kersten & CO, Suriname. Lid Raad van Toezicht Jolley Aruba/Curaçao. 1 januari 2016 / 1 januari 2020 (herbenoembaar) 20 Jaarverslag 2018

21 3.4 Zittingstermijnen, rollen en nevenfuncties De Raad van Toezicht heeft een profiel gemaakt van zijn samenstelling en goed in beeld welke competenties aanwezig zijn. Criteria nevenfuncties leden van de Raad van Toezicht Voor leden van de Raad van Toezicht is het lidmaatschap van de raad veelal een nevenactiviteit. Voorafgaand aan het benoemen van een mogelijk lid van de Raad van Toezicht verkent de raad of zijn (neven)functie(s) mogelijk strijdig is/zijn met de belangen van mborijnland. Wanneer dat niet het geval is, benoemt de raad deze persoon tot lid van de Raad van Toezicht. Tijdens hun lidmaatschap dienen de leden: te voorkomen dat ze een (neven-)functie aanvaarden die leidt tot een ongewenste belangenverstrengeling tussen het lidmaatschap van de Raad van Toezicht en een andere te aanvaarden (neven)functie; bij het mogelijk aanvaarden van een nieuwe (neven) functie af te wegen of zij voldoende tijd kunnen blijven besteden aan hun werkzaamheden voor de Raad van Toezicht. Hoofd- en nevenfuncties en persoonlijke gegevens van leden Raad van Toezicht In 2018 zijn de heer Fransen, mevrouw Snippe, mevrouw Van der Wal, mevrouw Shitrit en de heer Van Leeuwen herbenoemd voor een tweede zittingstermijn. De heer Van Hulsenbeek heeft de Raad van Toezicht per 30 september verlaten in verband met het bereiken van het einde van de tweede zittingstermijn. Hij was niet meer herbenoembaar. De heer Fransen heeft per 1 december 2018 de Raad van Toezicht van mborijnland verlaten. Hij is voorzitter a.i. van het College van Bestuur van het Regio College (statutair bevoegd) te Zaandam geworden. Deze functie was onverenigbaar met zijn rol als voorzitter van de Raad van Toezicht van mborijnland. Honorering van de Raad van Toezicht De Adviesregeling honorering toezichthouders mbo is leidend voor de regeling van mborijnland. Een van de uitgangspunten is de verhouding 15% en 10% voor respectievelijk de voorzitter en een lid van de Raad van Toezicht ten opzichte van de maximum beloning van het College van Bestuur. De vergoeding van de leden van de Raad van Toezicht is afgeleid van de maxima die gelden voor categorie G-instellingen en vastgesteld op Nevenfuncties van de leden van het College van Bestuur Naam Geboortedatum Nevenfuncties Datum benoeming de heer O. Jelsma 3 april 1958 Lid bestuur Care2care te Waddinxveen. Lid bestuur Stichting het Van Iterson Ziekenhuis te Gouda. 1 juni 2006 de heer J.O. de Jong 11 juni 1958 Lid Raad van Toezicht van Stichting Advies- en Begeleidingscentrum Onderwijs in Amsterdam, het ABC. Lid bestuur Urban Act Nederland en Urban Act Works. Lid bestuur MBO Raad. 1 oktober 2009 de heer R.J.W. Winter 19 juni 1951 Lid Raad van Toezicht Jongerencultuurfonds. Voorzitter bestuur Podium Mozaïek in Amsterdam. Lid Raad van Toezicht Stichting Vakbekwaamheid Horeca in Zoetermeer. 1 juni 2015 mborijnland 21

22 Deel 1 Bestuursverslag 3. Verslag Raad van Toezicht ,- voor de voorzitter en ,- voor de leden. De vergoeding is inclusief reis- en verblijfskosten en valt ruim binnen de maximaal toegestane vergoeding op basis van de WNT en de Regeling honorering toezichthouders mbo van het Platform Raden van Toezicht. Professionalisering van de Raad van Toezicht In het afgelopen jaar hebben de leden van de raad diverse professionaliseringsactiviteiten ondernomen. Criteria nevenfuncties leden College van Bestuur Voor het College van Bestuur geldt als uitgangspunt dat nevenwerkzaamheden zijn toegestaan, tenzij: de nevenwerkzaamheden het vervullen van de functie bij mborijnland belemmeren; de nevenwerkzaamheden de belangen van mborijnland schaden. Beloning College van Bestuur De honorering van het College van Bestuur is conform de Wet Normering Topinkomens (WNT2). Een overzicht van de honorering is opgenomen in de jaarrekening hoofdstuk 6.1 Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). 22 Jaarverslag 2018

23 mborijnland 23

24 4. Verslag Ondernemingsraad 4.1 Eén Ondernemingsraad Tot medio maart 2018 hebben de ondernemingsraden van het voormalige ROC Leiden en ID College afzonderlijk van elkaar gefunctioneerd, met alle ongemakkelijkheden van dien. Vanaf 22 maart 2018 zijn de raden gaan samenwerken als één gezamenlijke Ondernemingsraad van mborijnland van 22 leden. Op 1 augustus zijn beide raden formeel opgeheven. Vanaf dat moment bestond er één Ondernemingsraad van 15 leden. In juni zijn er nieuwe ORverkiezingen gehouden voor een nieuwe Ondernemingsraad van mborijnland. De Ondernemingsraad in nieuwe samenstelling ging op 30 augustus 2018 van start. 4.2 Speerpunten De gezamenlijke ondernemingsraden hebben zich in 2018 intensief beziggehouden met de structuur van de medezeggenschap van mborijnland en de faciliteiten die daarvoor nodig zijn. Het College van Bestuur heeft een tijdelijke regeling voor deze faciliteiten ingesteld die we in 2020 evalueren. Ook heeft de Ondernemingsraad veel aandacht besteed aan de verkiezingen voor een gezamenlijke Ondernemingsraad van mborijnland. Deze vonden in juni 2018 plaats. Niet in alle kiesgroepen kon worden gestemd door een gebrek aan voldoende kandidaten. Ook bleef in het verslagjaar de zetel van de kiesgroep Entree onvervuld omdat zich daar geen enkele kandidaat tijdig meldde. Uiteindelijk ging de nieuwe Ondernemingsraad op 30 augustus 2018 van start. Het grootste deel van het werk van de OR bestond uit het reageren op voorgenomen besluiten van het College van Bestuur. In het voorjaar werd de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) actueel. In dit verband heeft de OR instemming gegeven op de reglementen voor ICT-gebruik, cameratoezicht en privacy. Ook hebben de gezamenlijke ondernemingsraden ingestemd met de vakantieregeling, het voorgesteld formatiebeleid en een voorgestelde wijziging op de inrichting van de gesprekkencyclus. Daarnaast is de Ondernemingsraad akkoord gegaan met de begroting voor Daarnaast heeft de OR de ontwikkeling en inhoud van de kwaliteitsagenda goed gemonitord. Dit sluit aan bij de focus op kwaliteit van de nieuw gekozen Ondernemingsraad. De OR vindt het van groot belang dat de kwaliteit van het onderwijs verhoogd wordt. Verder houdt de Ondernemingsraad zich bezig met het verlagen van de werkdruk. Dit heeft volgens de OR een positieve invloed op de kwaliteit van het onderwijs. 4.3 Werkwijze en structuur De leden van de OR zijn gekozen door medewerkers van mborijnland die voldoen aan de voorwaarden gesteld in het reglement van de OR. Dat reglement kent kiesgroepen die globaal overeenkomen met de MBO Colleges van mborijnland, aangevuld met een kiesgroep voor de diensten. De vergaderingen van de Ondernemingsraad vinden tweewekelijks plaats, meestal in Leiden, en zijn openbaar. Tweemaandelijks vindt een overleg plaats tussen de plenaire Ondernemingsraad met het College van Bestuur, aangevuld 24 Jaarverslag 2018

25 met de directeur van de dienst HRM, bestuurssecretaris en jurist. Binnen de OR vindt de behandeling van advies- en instemmingaanvragen plaats in vier commissies: Commissie Financiën Commissie HRM Commissie Onderwijs en de Commissie Arbo/Huisvesting. Daarnaast kent de OR een dagelijks bestuur. Alle OR-leden nemen deel aan minimaal één commissie. De plenaire OR besluit over de inhoud van reacties op advies- dan wel instemmingaanvragen. Deze reacties zijn voorbereid in de verschillende commissies. De OR laat zich administratief en inhoudelijk bijstaan door een ambtelijk secretaris die in deeltijd werkt en geen lid is van de Ondernemingsraad. 4.4 Communicatie met medewerkers De Ondernemingsraad brengt iedere zes weken via de basis een nieuwsbrief uit met daarin aandacht voor actuele ontwikkelingen binnen de organisatie. Daarnaast plaatst de OR zeer regelmatig nieuws op zijn eigen pagina op het medewerkersportaal. Hierop staat ook de samenstelling van de raad. Verder zijn er de vergaderagenda s te vinden en de vastgestelde verslagen van eerdere OR-vergaderingen. Medewerkers sturen steeds vaker s met vragen en opmerkingen. Het dagelijks bestuur heeft een routine ontwikkeld om deze medewerkers zo snel mogelijk van een reactie te voorzien. De ondernemingsraad denkt na over de inzet van sociale media om medewerkers ook op andere manieren te informeren over zijn activiteiten. De formele gesprekspartners van de Ondernemingsraad zijn de leden van het College van Bestuur. Daarnaast spreekt de Ondernemingsraad regelmatig met directeuren, diensthoofden en hun medewerkers. Ook onderhoudt de ondernemingsraad een vriendschappelijke relatie met de Studentenraad om gemeenschappelijke belangen te bespreken. 4.5 Samenstelling Zoals hierboven gesteld, functioneerden tot 1 augustus 2018 nog de ondernemingsraden van het voormalig ROC Leiden en voormalig ID College. Hieronder staan de leden van de verschillende Ondernemingsraden. Achter de namen is vermeld of ze tot het onderwijzend personeel (OP) of ondersteunend en beheerspersoneel (OBP) behoren. Leden OR voormalig ROC Leiden Ruud Smit (OP), voorzitter Gerda Morie (OP), vicevoorzitter Bert van der Spek (OP), secretaris Geert Kaldenhoven (OBP) Wilco Roobol (OP) Wilbert van Schaik (OP) Mia Vink (OP) Leden OR voormalig ID College Wessel van Setten (OP), voorzitter Jos van Winden (OP), vicevoorzitter Jeritza Angela (OBP) Jolanda Boere (OP) Ben Heijink (OBP) Gea Heijman (OP) Ted Kompier (OP) Lutz Lindenau (OP) Poli Loman (OP) Barbara Meppelink (OP) Wendy Tetteroo (OP) Ambrosius Visser (OP) Mieke de Vrijer (OP) Ineke Zwarts (OBP). De zetel die Filine Verloop (OBP) tot en met 2017 bezette, bleef in 2018 open. Leden OR mborijnland Vanaf 1 augustus bestaat de Ondernemingsraad mborijnland. De leden zijn: Gerda Morie (OP), voorzitter Bert van der Spek (OP), vicevoorzitter Wessel van Setten (OP), secretaris Jolanda Boere (OP) Ingrid van Buuren (OP) Ben Heijink (OBP) Gea Heijman (OP) Irwin van Iterson (OBP) Malty Mahadew (OP) Vincent Reijnen (OBP) Piet Hein van Roosmalen (OP) Kitty Stavenuiter (OP) Anneloes Wassenaar (OP) Jos van Winden (OP). De zetel van het MBO College Entree is in 2018 onvervuld gebleven. mborijnland 25

26 26 Jaarverslag 2018

27 5. Verslag Studentenraad 5.1 Speerpunten Schoolkostenbeleid De Studentenraad heeft actief meegepraat over het schoolkostenbeleid van mborijnland. De maatschappij verandert en digitaliseert in hoog tempo. Dat heeft invloed op de middelen en materialen die studenten voor hun studie nodig hebben. De Studentenraad vindt het belangrijk dat de schoolkosten redelijk en betaalbaar zijn. Mede door de inbreng van de Studentenraad is dit het geval bij het huidige schoolkostenbeleid. Toelatingsbeleid In 2018 is er in het toelatingsbeleid van mborijnland een hoop veranderd. De Studentenraad heeft hier actief over mee mogen denken. mborijnland neemt in principe alle studenten aan die zich inschrijven voor een opleiding. De Studentenraad vindt dat een goede zaak. Verder constateert de Studentenraad verheugd dat steeds meer opleidingen intakeactiviteiten organiseren. De raad hoopt dat hiermee de studenten beter geïnformeerd aan hun studie beginnen en daardoor het voortijdig schoolverlaten (de vsv) omlaag gaat. Begroting De Studentenraad heeft met veel plezier met zowel de Ondernemingsraad als het College van Bestuur gesproken over de begroting van mborijnland van Inmiddels is deze begroting goedgekeurd, mede dankzij de input en goedkeuring van de studentenraad. Kwaliteitsagenda Ook de Studentenraad is betrokken geweest bij de totstandkoming van het kwaliteitsplan van mborijnland. De studentenraad is actief op de hoogte gebracht over de ontwikkelingen en heeft op een aantal plekken haar input gegeven. 5.2 Werkwijze en structuur van verschillende soorten sociale media. Zo heeft de Studentenraad een eigen pagina op het studentenportaal van mborijnland. Hierop staat informatie over de samenstelling en werkzaamheden van de raad, de vergaderdata en verslagen van de vergaderingen. Ook heeft de studentenraad een facebookpagina waarop ze informatie deelt over haar werkzaamheden. Studenten kunnen via het mailadres van de Studentenraad en de facebookpagina vragen stellen en klachten indienen over mborijnland. Klassenvertegenwoordigers De Studentenraad vindt de verbinding tussen studenten en hun vertegenwoordiging belangrijk. Om die band te versterken, wil de raad een systeem van klassenvertegenwoordigers instellen. In 2018 heeft de raad de eerste stappen gezet richting dit model van vertegenwoordiging. De studentenraad gaat in 2019 verder met de uitwerking van dit plan. Studentenpanel Binnen mborijnland zijn studentenpanels actief. Hierin denken studenten mee over de kwaliteit van hun opleiding. De Studentenraad volgt deze panels aandachtig, omdat ze een mooie vorm van studenteninspraak zijn. De raad heeft in 2018 een aantal panels bezocht om te kijken hoe de werkzaamheden verlopen en of de mogelijkheden van deze organen verder uitgewerkt kunnen worden. Dit gaat de raad in 2019 verder onderzoeken. 5.4 Samenstelling Na de studentenraadsverkiezingen aan het eind van 2018 heeft de Studentenraad na een aantal jaar weer een volledige en gevarieerde bezetting. Hierbij zijn alle schoollocaties vertegenwoordigd. De studentenraad volgt verder met grote aandacht de landelijke activiteiten rondom het mbo. In 2018 heeft de nieuwe studentenraad van mborijnland veel stappen gezet om haar interne werkwijze te versoepelen en te verbeteren. Zo hebben we bijvoorbeeld de zetelverdeling aangepast. Hierdoor is het mogelijk om nog beter op te komen voor de belangen van de studenten. 5.3 Communicatie achterban Communicatiemiddelen De Studentenraad bereikt haar achterban door gebruik mborijnland 27

28 6. Studenten in beeld 6.1 Aantal studenten Het aantal studenten is tot 1 augustus 2018 een optelsom van de studenten van het voormalig ID College en ROC Leiden. Vanaf deze datum is er geen onderscheid meer voor de registratie, omdat we de verschillende registratiesystemen toen hebben samengevoegd tot één registratiesysteem voor mborijnland. Het aantal mbo-studenten vertoont de laatste jaren een dalende trend. In 2013 en 2014 hadden we een grote instroom van nieuwe studenten. Deze groei heeft zich daarna niet voortgezet. Bovendien zijn de studenten uit 2013 en 2014 inmiddels uitgestroomd Aantal mbo-studenten ( ) Aantal studenten per niveau De mbo-opleidingen zijn verdeeld over vier niveaus, waarbij de student op een hoger niveau aan meer eisen moet voldoen om een diploma te behalen dan op een lager niveau. Het aantal mbo-studenten in de niveau 1-opleidingen (entreeopleidingen) is de laatste jaren opvallend gestegen. In 2017 was er sprake van een stijging van bijna 15% en in 2018 van meer dan 18%. Het aantal mbo-studenten in de niveau 2- en 3-opleidingen vertoont echter gedurende een reeks van jaren een dalende trend. Het aantal mbo-studenten in niveau 4 nam in diezelfde periode geleidelijk toe. 28 Jaarverslag 2018

29 Aantal mbo-studenten per niveau ( ) niveau 1 niveau 2 niveau 3 niveau Aantal studenten per leerweg Veel mbo-opleidingen kunnen in twee varianten worden gevolgd door de student. De beroepsopleidende leerweg (BOL) De student gaat dan voor het grootste deel van zijn opleiding naar school. Daarnaast loopt de student een bepaalde periode stage (beroepspraktijkvorming) in een bedrijf of instelling. De beroepsbegeleidende leerweg (BBL) De student heeft minimaal drie dagen per week een baan bij een bedrijf of instelling. Daarnaast gaat hij één of twee dagen of avonden per week naar school. De afgelopen jaren is het aandeel mbostudenten dat de opleiding volgt in de BBLvariant gestegen van 21% naar 25%. Door de gunstige economische ontwikkelingen kwamen er meer leerwerkplekken in bedrijven beschikbaar. Hierdoor kozen steeds meer studenten voor de BBL-variant. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Aantal mbo-studenten ( ) BBL BOL 79% 77% 75% 21% 23% 25% mborijnland 29

30 Deel 1 Bestuursverslag 6. Studenten in beeld 6.4 Aantal mbo-studenten per MBO College Het onderwijs binnen mborijnland verzorgen we binnen zeven verschillende MBO Colleges. Ieder College richt zich op een specifieke opleidingsrichting of doelgroep. Het aandeel van de MBO Colleges Dienstverlening en Economie ten opzichte van de totale studentenpopulatie is in 2018 iets afgenomen. Het aandeel van het Middelbaar laboratoriumonderwijs (MLO) is constant gebleven. Het aandeel van de overige MBO Colleges is iets gegroeid. 24% Verdeling studenten over de MBO Colleges (2018) 3% 11% 20% 19% 5% 19% Dienstverlening (3.156 studenten) Economie (3.138 studenten) Entree (890 studenten) Gezondheidszorg (3.237 studenten) Middelbaar Laboratoriumonderwijs (453 studenten) Techniek & ICT (3.919 studenten) Welzijn (1.777 studenten) 6.5 Aantal mbo-studenten per vestigingsplaats Verdeling mbo-studenten over de vestigingsplaatsen (2018) We geven onderwijs in zes gemeenten: Alphen aan den Rijn, Gouda, Leiden, Leidschendam-Voorburg, Woerden en Zoetermeer. In sommige plaatsen hebben we meerdere vestigingen. Dit laatste is met name in Leiden het geval. Het afgelopen jaar is het aantal studenten in Leiden en Zoetermeer ten opzichte van de totale studentenpopulatie iets afgenomen. Het aandeel van Alphen aan den Rijn, Leidschendam-Voorburg en Woerden is nagenoeg gelijk gebleven en het aandeel van Gouda is iets gestegen. De dalingen en stijgingen zijn vooral te verklaren vanuit het besluit om een aantal opleidingen op specifieke locaties te concentreren, waardoor we deze effectiever en beter afgestemd met het werkveld kunnen aanbieden. 30 Jaarverslag % Alphen aan den Rijn (1.541 studenten) Gouda (3.397 studenten) Leiden (7.865 studenten) 3% 13% 47% 9% 21% Leidschendam-Voorburg (1.002 studenten) Woerden (555 studenten) Zoetermeer (2.210 studenten)

31 6.6 Aantal studenten vavo Binnen het vavo kunnen studenten een hele of gedeeltelijke opleiding voortgezet onderwijs volgen of voltooien in verkorte trajecten. Door de jaren heen kan het aantal studenten vavo door verschillende redenen fluctueren. Gemiddeld volgen zo n studenten per jaar vavo-onderwijs binnen mborijnland. Deze studenten zijn verdeeld over drie verschillende vormen van voortgezet onderwijs: vmbo, havo en vwo Aantal studenten vavo ( ) Aantal studenten vavo naar geldstroom De vavo-opleidingen worden per student altijd op maximaal één wijze gefinancierd. Financiering kan komen vanuit: het Rijk (overheidsfinanciering); een reguliere school (uitbesteed aan mborijnland via de zogenaamde Rutteregeling ); de student zelf (zelfbetaler). De verdeling over de verschillende wijzen van financiering is in de voorbije jaren min of meer gelijk gebleven. Aantal studenten vavo per vo-soort ( ) vmbo-tl havo vwo Verdeling studenten vavo naar wijze van financiering (2018) 1% Student zelfstandig (15) Reguliere school (533) Rijk (634) 54% 45% mborijnland 31

32 Deel 1 Bestuursverslag 6. Studenten in beeld 6.8 Aantal studenten vavo per vestigingsplaats Het vavo-onderwijs bieden we aan in Leiden, Gouda, Woerden en Zoetermeer. Per plaats gebeurt dit op één locatie. Het afgelopen jaar is het aantal vavo-studenten in Zoetermeer ten opzichte van de totale studentenpopulatie afgenomen. Het aandeel van Gouda is gelijk gebleven en het aandeel van de plaatsen Leiden en Woerden is gestegen. 18% Verdeling studenten vavo over de vestigingplaatsen (2018) 21% 17% 45% Gouda (202) Leiden (529) Woerden (204) Zoetermeer (245) 6.9 Aantal deelnemers Educatie In drie vestigingen bieden we nog educatietrajecten aan. Hieronder staat een overzicht van het aantal mensen dat deelnam aan een van onze trajecten Alphen aan den Rijn Gouda Leiden Zoetermeer Leidschendam- Voorburg Jaarverslag 2018

33 6.10 Resultaten mbo Studiesucces Met ingang van het vorig studiejaar ( ) is de definitie voor het bepalen van studiesucces voor het mbo gewijzigd. De indicator Startersresultaat is toegevoegd aan de twee langer bekende indicatoren jaar- en diplomaresultaat. Daarnaast gaan we voortaan uit van het gemiddelde van drie jaar in plaats van het rendement per teljaar. Het studiesucces wordt alleen berekend voor de mbo-opleidingen op niveau 2, 3 en 4. De resultaten van de Entreeopleidingen (niveau 1) en vavo staan apart vermeld. In de hierna getoonde resultaten zijn de percentages steeds een driejaarlijks gemiddelde over het genoemde teljaar en de twee voorliggende teljaren. Het driejaarlijks gemiddelde is een zogenaamd gewogen gemiddelde. Dat wil zeggen dat voor de berekening over bijvoorbeeld , de onderliggende aantallen van het teljaar en de twee voorgaande teljaren en bij elkaar worden opgeteld. Daarna worden deze op elkaar gedeeld voor de berekening van het percentage. Diplomaresultaat Het aantal schoolverlaters dat ooit binnen de instelling een diploma heeft behaald, gedeeld door het totaal aantal schoolverlaters (maal 100). Diplomaresultaat (3-jaars gemiddelde) % 75% 70% 65% 60% 55% 68,1% 68,4% 69,7% 67,6% 67,9% 67,9% 60,2% 54,2% 55,1% 70,8% 69,9% 71,0% 73,9% 73,9% 74,8% 50% 45% totaal 3-jaars norm DR niveau 2 niveau 3 niveau 4 Jaarresultaat Het aantal studenten dat in het teljaar een diploma heeft gehaald, als percentage van het totaal aantal gediplomeerde studenten en ongediplomeerde schoolverlaters. Jaarresultaat (3-jaars gemiddelde) % 72% 70% 68% 66% 67,8% 67,6% 68,8% 67,6% 67,6% 67,6% 67,0% 67,0% 67,7% 65,6% 64,5% 65,8% 70,1% 70,3% 71,4% 64% 62% 60% totaal 3-jaars norm DR niveau 2 niveau 3 niveau 4 mborijnland 33

34 Deel 1 Bestuursverslag 6. Studenten in beeld Startersresultaat Het aantal starters dat bij het begin van het volgende teljaar nog ingeschreven staat of de instelling gediplomeerd heeft verlaten, gedeeld door het totaal aantal starters (maal 100). Een starter is een student die op 1 oktober van het teljaar staat ingeschreven en het jaar daarvoor niet. Startersresultaat (3-jaars gemiddelde) % 82% 80% 78% 80,9% 81,0% 81,4% 81,1% 81,1% 81,1% 78,9% 79,1% 80,2% 77,2% 79,9% 79,7% 81,7% 82,8% 82,9% 76% 74% totaal niveau 1 niveau 2 niveau 3 niveau 4 Voortijdig schoolverlaters (vsv) Het percentage voortijdig schoolverlaters is berekend voor de gezamenlijke organisatie. De percentages over en zijn gebaseerd op de definitieve jaarcijfers afkomstig van DUO. Voor is gebruik gemaakt van de voorlopig vastgestelde jaarcijfers van DUO. Het vsv-percentage over is gebaseerd op de maandoverzichten van DUO. Dit is nog een zeer voorlopig cijfer en zal naar alle waarschijnlijkheid nog een paar tienden van een procent dalen. VSV percentage 35% 30% 25% 30,6% 22,6% 26,8% % 15% 10% 5% 6,6% 6,3% 7,0% 11,0% 9,9% 13,0% 4,9% 4,9% 4,5% 4,0% 4,5% 4,5% 0% totaal niveau 1 niveau 2 niveau 3 niveau 4 Alle mbo colleges hebben in hun jaarplan doelen gesteld om uitval en vsv terug te dringen. In 2018 hebben we daarbij de focus gelegd op het terugdringen van uitval in het eerste leerjaar. Bij dreigende uitval hebben we studenten waar mogelijk begeleid naar een andere mboopleiding. 34 Jaarverslag 2018

35 Het onderwijs werd daarin ondersteund door regionale maatregelen uit het VSV-programma In alle regio s hebben we in 2018 veel aandacht besteed aan een goede aansluiting tussen voortgezet onderwijs en mbo, loopbaanoriëntatie en een warme overdracht van studenten van het voortgezet onderwijs naar het mbo. Ook hebben we waar nodig een pluscoach ingezet voor extra ondersteuning van de studenten, aanvullend op de studieloopbaanbegeleiding en begeleiding vanuit het Onderwijs Servicecentrum. We hebben ook beleid ontwikkeld voor de begeleiding van kwetsbare jongeren. Hierin hebben we meer dan in voorgaande jaren het accent gelegd op een soepele overgang van het voortgezet onderwijs naar het mbo. Daarnaast hebben we veel aandacht besteed aan de begeleiding van studenten op niveau 1 en 2 naar werk. Ook hebben we extra maatregelen genomen om de uitval bij studenten van niveau 3 en 4 verder terug te dringen. Hierbij hebben we ons vooral gericht op het versterken van de studieloopbaanbegeleiding en stagebegeleiding. We zien dat de maatregelen vooral geleid hebben tot een daling van de uitval op niveau 1 en 4. mborijnland 35

36 Deel 1 Bestuursverslag 6. Studenten in beeld 6.11 Resultaten Entreeopleidingen De opleidingen op niveau 1 kennen een andere indicator voor studiesucces dan de mbo-opleidingen van niveau 2, 3 en 4. Voor deze opleidingen geldt het Onderwijsresultaat als indicator. Dit is het aantal studenten dat een jaar later (1 oktober van het volgend teljaar) een diploma niveau 1 heeft behaald of nog ingeschreven staat binnen de instelling (doorstroom), uitgedrukt als percentage van het totaal aantal inschreven studenten op 1 oktober van het teljaar. Voor de indicator Onderwijsresultaat is geen norm vastgesteld, maar werkt de onderwijsinspectie de komende jaren met het landelijk gemiddelde als indicatie voor het succes (77,4%). Entree - Onderwijsresultaat Onderwijsresultaat Landelijke gemiddelde (norm) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 81,7% 85,5% 82,9% ,4% 6.12 Resultaten Educatie De educatietrajecten hebben een hoog rendement. Maar liefst 85% van de deelnemers rondt het traject met succes af. 12% Succesmeting Educatie % 85% Succes behaald Succes niet behaald Uitval 36 Jaarverslag 2018

37 mborijnland 37

38 7. Ontwikkelingen MBO Colleges 7.1 Dienstverlening Verbouwingen locaties in Leiden In 2018 hebben we de geheel vernieuwde vestiging aan de Storm Buysingstraat in Leiden geopend. In het pand zijn de opleidingen Uiterlijke Verzorging, Sport en Bewegen, Orde & Veiligheid, Dienstverlening en Facilitair van het MBO College Dienstverlening gehuisvest. Het is een licht en transparant gebouw waarin de werkruimtes voor studenten en theorielokalen zijn gegroepeerd rondom de praktijklokalen. Zo is het goed mogelijk om beroepspraktijk en onderwijs goed met elkaar te verbinden. Daarnaast kent de vestiging een Praktijkexamencentrum (PEC) voor de opleidingen Orde & Veiligheid. Hier kunnen we zelf de praktijkexamens afnemen. Daarnaast hebben we de onderwijsruimtes voor de horeca- en bakkersopleidingen in het gebouw Lammenschans in Leiden geheel vernieuwd. Ook is daar een geheel vernieuwd restaurant gekomen, dat gerund wordt door studenten. De verbouwingen zijn tot stand gekomen in nauw overleg met de docenten. Hun wensen zijn goed gehonoreerd. Daardoor voelen docenten en studenten zich prettig in hun nieuwe werkomgeving. Docent van het jaar Horecadocent Peter Berkhout werd dit jaar gekozen als docent van het jaar van mborijnland. Hij staat symbool voor de betrokkenheid die de docenten van het MBO College Dienstverlening voor hun studenten hebben. Peter wil weten waar zijn studenten uithangen, appt met ze en belt ze als het nodig is. Hij wil studenten handvatten geven om goed te kunnen functioneren. Ook brengt hij de studenten de kneepjes van het vak Gastvrijheid bij, in de breedste zin van het woord. 7.2 MBO College Economie Sterkere kwaliteitscultuur In het MBO College Economie hebben we hard gewerkt aan het versterken van het kwaliteitsbewustzijn. Doel We werken intensief samen met bedrijven en instellingen in het werkveld. Samenwerking Hotel van Oranje Het MBO College Dienstverlening werkt intensief samen met bedrijven en instellingen in het werkveld. Een mooi voorbeeld daarvan is de samenwerking met het Hotel van Oranje in Noordwijk. Samen met dit hotel hebben we een hybride leeromgeving ontwikkeld waarin werken en leren met elkaar zijn verweven. Een deel van het onderwijsprogramma van de opleiding Manager/Ondernemer Horeca wordt uitgevoerd in het Hotel van Oranje. Daarbij worden onze studenten begeleid door docenten van mborijnland en medewerkers en leidinggevenden van Hotel van Oranje. In 2019 breiden we deze samenwerking uit. Dan gaan de studenten Facilitair Manager niveau 4 ook meedoen aan dit hybride onderwijstraject. Stijgende onderwijskwaliteit De kwaliteit van het onderwijs is over de hele linie omhoog gegaan. Daar hebben de docenten en andere medewerkers keihard aan gewerkt. Ook de vernieuwde vestigingen in Leiden hebben bijgedragen aan een stijging van de onderwijskwaliteit en tevredenheid van studenten en docenten. Uitschieters naar boven zijn de opleidingen Handhaver Toezicht en veiligheid en Schoonheidsspecialist, die een zeer hoge positie hebben in de Keuzegids MBO. Daar zijn we erg trots op. daarvan was het verhogen van de onderwijskwaliteit. Zo hebben zeven onderwijsteams deelgenomen aan een kwaliteitsverbeteringstraject. Dit heeft zeker bijgedragen aan het versterken van de kwaliteitscultuur. We hebben ons hierbij vooral gericht op het verbeteren van de studieloopbaanbegeleiding, beroepspraktijkvorming, examinering en professionalisering. Ook hebben we tijdens speciale studiedagen aandacht besteed aan het vergroten van samenhang tussen onderwijsontwerp en -uitvoering. Die manier van werken gaf focus. Alle inspanningen hebben geleid tot een daling van de voortijdige schooluitval tot 14,1%. Dit is 6% minder dan het opgestelde doel. Veel aandacht voor internationalisering Bij het MBO College Economie is internationalisering een belangrijk onderdeel van de opleidingen. De arbeidsmarkt wordt immers steeds mondialer. Ieder jaar doen honderden studenten internationale leerervaring op. Zo liepen vorig jaar tweehonderd studenten stage in het buitenland, vooral bij de opleiding Internationaal medewerker marketing en communicatie. Daarnaast heeft het MBO College Economie in 2018 diverse studiereizen naar het buitenland georganiseerd, onder andere naar Krakau, Praag en de concentratiekampen Auschwitz en Terezin. 38 Jaarverslag 2018

39 Samenwerking met hbo Een flinke groep studenten stroomt ieder jaar door naar het hbo. In dit verband hebben we samen met verschillende hbo-instellingen en ROC Mondriaan een keuzedeel Doorstroom hbo ontwikkeld. Hierin krijgen studenten meer inzicht in de vaardigheden en competenties die ze nodig hebben voor een studie op het hbo. Een deel van het programma volgen ze bij mborijnland. Daarnaast zijn de studenten één periode op het hbo. Hier werken ze in groepjes aan een hbo-opdracht. Ze worden hierbij begeleid door docenten en studentassistenten van het hbo en hun mbo-docent. Studenten zijn erg enthousiast over het programma. Veel stagiairs lerarenopleiding Al jaren lopen er studenten van de lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam stage bij mborijnland. We vinden het belangrijk dat we beginnende docenten aan mbo- Rijnland weten te binden. Daarom hebben we vorig jaar besloten deze samenwerking meer te structureren en meer aandacht aan de begeleiding van stagiairs te besteden. We hebben hiervoor een samenwerkingsovereenkomst met de Hogeschool Rotterdam gesloten. Het MBO College Economie heeft een schoolopleider aangesteld die de organisatie en begeleiding van de stages coördineert. In ieder team begeleiden werkplekbegeleiders de studenten. Aan de andere kant heeft de Hogeschool Rotterdam een instituutsopleider aangewezen, die de contacten met de schoolopleider van mborijnland onderhoudt. Deze samenwerking gaan we de komende jaren verdiepen. Samenwerking met bedrijfsleven Het MBO College Economie heeft de relatie met bedrijven sterk aangehaald. Zo hebben we met diverse financiële bedrijven een werkveldkring opgezet. Hierin houden de bedrijven ons op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in de financiële sector. Ook geven ze gastlessen. Daarnaast hebben docenten stage gelopen bij deze financiële bedrijven. Verder hebben we een samenwerkingsverband gesloten met het bedrijf Unibail-Rodamco voor beter leren in de beroepspraktijk. Hiermee wordt het voor de studenten van mborijnland mogelijk om de opleiding Internationaal Manager Retail & Hospitality te volgen. De studenten worden bij de Mall of the Netherlands in Leidschendam-Voorburg opgeleid tot winkelmanager van de toekomst. De samenwerking zorgt voor meer verdieping waardoor theorie en praktijk nog beter op elkaar aansluiten. Dit geeft de studenten meer kansen om aan de slag te gaan bij innovatieve ondernemers. mborijnland 39

40 Deel 1 Bestuursverslag 7. Ontwikkelingen onderwijsdomeinen 7.3 MBO College Entree Gepersonaliseerd onderwijs Het jaar stond bol van innovatie, bijzondere ontmoetingen en leerzame trajecten voor zowel de studenten als de medewerkers van MBO College Entree. Alle docenten, instructeurs en ondersteunende medewerkers van MBO College Entree hebben een inspiratiereis naar Zweden gemaakt. Deze studiereizen stonden volledig in het teken van het ervaren en ontdekken van gepersonaliseerd leren volgens Kunskapsskolan Education (KED). MBO College Start-Up Dit gepersonaliseerde onderwijs geven we vanaf augustus 2019 vorm in een nieuw MBO College: MBO College Start- Up. Binnen dit college voegen we onze opleidingen op niveau 1 en 2 samen om de studenten de kans te geven om op hun eigen tempo het onderwijs te volgen. De docenten, onderwijsontwerpers en het ondersteunend personeel uit verschillende teams zijn in 2018 bezig geweest met het voorbereiden van deze nieuwe vorm van onderwijs. Hybride onderwijs Binnen het MBO College Entree werken we veel met hybride leertrajecten. Hiervoor werken we met ondernemingen in onze regio s. Door de hybride leertrajecten bieden we onze studenten praktijkgericht onderwijs en komen we tegemoet aan de wens van het bedrijfsleven. Urban Act College Leiden Samen met Urban Act Nederland zijn we in het studiejaar gestart met Urban Act College Leiden. Hier verzorgen docenten van MBO College Entree onderwijs aan twee klassen met jongeren die het beste leren door te doen, met passende sturing en begeleiding. Lang Leve de Liefde MBO College Entree heeft op Valentijnsdag de Lang Leve de Liefde Award 2018 gewonnen. Met de Award zetten Soa Aids Nederland en Rutgers scholen in het zonnetje die uitblinken in aandacht voor relaties, seksualiteit en seksuele weerbaarheid. Deze organisaties prijzen de wijze waarop Entree aandacht besteedt aan het thema seksualiteit en seksuele diversiteit. 7.4 MBO College Gezondheidszorg Centrum voor innovatief vakmanschap Welzijn en Zorg Het MBO College Gezondheidszorg en MBO College Welzijn en veertig organisaties in de zorg- en welzijnssector hebben het Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV) Welzijn en Zorg opgericht. Dit samenwerkingsverband wil oplossingen vinden voor de vragen waar het werkveld tegenaan loopt. De deelnemende scholen en instellingen ontwikkelen hiervoor modulair en certificeerbaar onderwijs, hybrideonderwijs in (wijk)labs en een practoraat. We zijn inmiddels al begonnen met het ontwikkelen van de eerste vormen van modulair en certificeerbaar onderwijs. Samenwerking met werkveld Ook op andere manieren heeft het MBO College Gezondheidszorg de relatie met het werkveld aangehaald. Met verschillende zorginstellingen zijn we nieuwe leerafdelingen gestart, bijvoorbeeld bij Verpleeghuis Rijnhove, Raamwerk en het LUMC. Daarnaast zijn we in samenwerking met het werkveld maatwerktrajecten gestart, scholingstrajecten die aansluiten bij een specifieke scholingsvraag van een instelling. Zo zijn we begonnen met een groot aantal BBL-trajecten, zoals een versneld traject Doktersassistent. Door de maatwerktrajecten spelen we in op de snelle veranderingen in de zorgsector en de grote behoefte aan nieuw en goed gekwalificeerd personeel. We zijn blij dat het Groene Hart Ziekenhuis, een van onze belangrijke partners, in 2018 is uitgeroepen tot beste leerbedrijf van mborijnland. Het is een terechte beloning voor hun grote inzet voor de scholing van zorgmedewerkers en onze studenten. Professionalisering De veranderingen in de zorgsector en de hybride leertrajecten vragen van medewerkers dat zij zich voortdurend bijscholen. Het is belangrijk dat zij actuele kennis hebben van het werkveld en in hun pedagogischdidactisch handelen goed weten in te spelen op de manier waarop studenten leren. Docenten hebben daarvoor stage in het werkveld gelopen. Ook hebben we diverse symposia georganiseerd, vier studiedagen voor alle medewerkers en examentrainingen. Daarnaast heeft het management diverse scholingen gevolgd, onder andere over het versterken van de kwaliteitscultuur binnen de teams. Jonge docenten krijgen sinds vorig jaar een speciaal inwerkprogramma, zodat zij sneller hun weg vinden in het onderwijs. 7.5 Middelbaar Laboratoriumonderwijs Analist van de toekomst De rol en taak van laboratoriumanalisten is sterk in ontwikkeling. Het Middelbaar laboratoriumonderwijs (MLO) van mborijnland heeft het initiatief genomen om met bedrijven te praten over de analist van de toekomst. We waren voortrekker in de organisatie van de tweejaarlijkse landelijke laboratoriumdag in maart te Rotterdam. Die werd bezocht door docenten en leidinggevenden van de zestien laboratoriumscholen in Nederland. Het gesprek 40 Jaarverslag 2018

41 over de toekomstige beroepsrol van analisten hebben we ook gaande gehouden in de Beroepenveldcommissie. Het lastige daarbij is dat de diversiteit van het beroepenveld invloed heeft op de soms moeilijk eenduidig te voeren discussie. De laboratoria binnen de chemische industrie ontwikkelen zich bijvoorbeeld anders dan die in de ziekenhuizen. Desalniettemin tekenen zich wel grotere lijnen af in de wens van werkgevers. Zij vinden het belangrijk dat mbo ers ook niet-routinematige werkzaamheden kunnen verrichten en bovendien wegwijs zijn in de wereld van big data. Samen met het werkveld zorgen we dat de ontwikkelingen in de sector en de inhoud en opzet van het onderwijs goed op elkaar aansluiten. Om dit te bereiken zijn we ook vertegenwoordigd in een denktank van het European Forum of Technical and Vocational Education and Training (EFVET). Versterken leerlijn mbo-hbo Het MLO bevindt samen met het hoger laboratoriumonderwijs (HLO) in het gebouw van de Hogeschool Leiden. Dit sluit aan bij de ontschotting die in het bedrijfsleven al langer gaande is. Daar werken mbo ers en hbo er vaak zij aan zij. In dat licht bezien besteden we veel aandacht aan het versterken van de doorlopende leerlijn tussen mbo en hbo. In de labzalen die het MLO en HLO samen delen, maken docenten gebruik van elkaars expertise. Daar krijgen mbo-studenten te maken met dezelfde ondersteuners als hbo-studenten. Daarnaast hebben twee docenten van het HLO een tijdje lesgegeven aan MLO-studenten. Twee MLO-docenten hebben trainingen gegeven bij het Centrum voor Bioscience en Diagnostiek (CBD) van de Hogeschool Leiden. Eén collega werkt bij het Feedlab. Dat is voor die docenten vaak zeer inspirerend. Om de aansluiting nog beter te maken, hebben we een werkgroep ingesteld die in kaart brengt wat MLO en HLO aan elkaar kunnen hebben. 7.6 MBO College Welzijn Hybride onderwijs Het MBO College Welzijn ontwikkelt steeds meer vormen van hybride leren. Hierin verweven we het schoolse leren met het leren in de beroepspraktijk. Dit passen we al toe in de opleidingen Kinderopvang en Onderwijsassistent. De docent komt dan één dag per week naar het stagebedrijf toe, niet om daar in een aparte ruimte les te geven, maar om in te spelen op datgene wat de student in de praktijk aan het leren is. De docenten worden daardoor steeds meer een leercoach op de werkplek. De verwachting is dat deze ontwikkeling zich in de toekomst zal verbreden. Een flinke groep studenten stroomt ieder jaar door naar het hbo. Werkplekleren en leertechnologie In het Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV) Welzijn en Zorg ontwikkelt het MBO College Welzijn in samenwerking met enkele zorginstellingen en CSS Breda het concept werkplekleren en leertechnologie. De studenten komen onder leiding van een docent iedere dag twee mborijnland 41

42 Deel 1 Bestuursverslag 7. Ontwikkelingen onderwijsdomeinen uur samen in de leerruimte op locatie van hun stage. Tijdens deze dagelijkse bijeenkomsten analyseren de studenten praktijksituaties waarmee ze te maken hebben gehad. In het werkplekleren wordt gebruik gemaakt van leertechnologie. Dit zijn werkvormen die gebruik maken van ICT en andere moderne technologische ontwikkelingen. Te denken valt hierbij aan: beeldactie, reflectie in beeld, beeldend Leren, de Peer Feedback Community en de Leergame. In 2019 werken we deze vorm van onderwijs verder uit. Meer samenhang opleidingen In het werkveld zijn steeds meer verschillende welzijnsfuncties met elkaar verweven. Zo groeien de functies onderwijsassistent en medewerker kinderopvang steeds meer naar elkaar toe. Ook de functies sociaalcultureel werker, sociaalmaatschappelijk dienstverlener en maatschappelijk werker overlappen elkaar steeds meer. Die ontwikkelingen hebben we vertaald in de opleidingsprogramma s van deze opleidingen. We werken daarbij intensief samen met het werkveld. Op die manier zorgen we dat onze welzijnsopleidingen relevant zijn voor het werkveld en van maatschappelijke betekenis zijn. Doorlopende leerlijn met hbo Een flinke groep studenten wil na het behalen van hun diploma doorstromen naar de pabo. We vinden het belangrijk dat deze studenten deze hbo-studie met succes doorlopen. Daarom hebben we in samenwerking met de Hogeschool Leiden, Hogeschool InHolland, de Haagse Hogeschool en de Marnixacademie een speciale doorstroommodule ontwikkeld. Dit is een keuzedeel in de opleidingen. Studenten leren hierin de studievaardigheden die ze op het hbo nodig hebben, ingewikkelde teksten te lezen en onderzoeksvaardigheden. Ook zijn studenten betrokken bij projecten die te maken hebben met watermanagement en het ontwikkelen van sensortechnologie in een ziekenhuis. Smart lijnen Het MBO College Techniek & ICT is begonnen met het moderniseren van het opleidingenportfolio. Het aantal opleidingen is fors teruggebracht. We zijn daarnaast begonnen met het opnieuw ontwikkelen en integreren van de overgebleven opleidingen. Die verbinden we daarbij met de zes zogenaamde smart technology lijnen: bouw, mobiliteit, industrie, energie, gezondheidszorg en logistiek. Hierdoor sluiten onze opleidingen beter aan bij de razendsnelle ontwikkelingen in de samenleving en techniek. Uiteraard werken we hierbij nauw samen met innovatieve bedrijven. Vernieuwing motorvoertuigentechniek De afdeling motorvoertuigtechniek is vernieuwd en uitgebreid met een nieuwe werkplaats en nieuwe werkruimtes in Gouda. De meest moderne technieken hebben er een plek gekregen. Studenten hebben nu nog meer gelegenheid om te werken met hybride en elektrische auto s. Motorvoertuigentechniek kan niet meer zonder technologie en ICT. Dat vraagt om crossovers tussen de verschillende vakgebieden in de techniek. De vernieuwde opleidingsruimtes bieden daarvoor alle gelegenheid. We ontwikkelen steeds meer vormen van hybride leren. 7.7 MBO College Techniek & ICT Living labs Smart Technology Het MBO College Techniek & ICT is penvoerder van het Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV) Smart Technology. Dit is een dynamisch publiekprivaat samenwerkingsverband tussen bedrijven, overheden en het onderwijs rondom Smart Technology. In het CIV zijn diverse living labs ontwikkeld, waarin studenten, bedrijven en overheid samenwerken aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Zo helpen studenten de overheid en een woningbouwvereniging bij het gasvrij maken van de wijk Palenstein in Zoetermeer. In Gouda ondersteunen ze overheid en bedrijven bij het ontwikkelen van apparatuur om de snelle daling van de grond tijdig te meten. Studenten Mechatronica helpen een stroopfabriek bij het oplossen van technische storingen. Hier kunnen we studenten aan de hand van speciaal geprepareerde leerauto s opleiden tot vakkrachten die met de meest moderne voertuigen, techniek en ICT overweg kunnen. Samenhang teams We hebben veel tijd en aandacht besteed aan het versterken van de eenheid binnen het MBO College Techniek & ICT. Onderwijsteams van het voormalige ROC Leiden en ID College zijn intensiever met elkaar gaan samenwerken. Ook hebben we een aantal teams gemengd. We hebben hierbij voor een vakinhoudelijke en thematische insteek gekozen. Dat heeft zijn vruchten afgeworpen. De saamhorigheid is gegroeid, de samenwerking sterk verbeterd. Ook financieel gezien is het college meer op orde gekomen. 42 Jaarverslag 2018

43 7.8 Contractonderwijs BBL-trajecten Het contractonderwijs verzorgt trainingen en cursussen voor bedrijven en maatschappelijke instellingen. De inhoud hiervan ontwikkelen we altijd in nauwe samenwerking met de opdrachtgevers. Vanuit deze contacten komen ook andere scholingsvragen boven drijven. Hiervoor ontwikkelen we in samenwerking met de MBO Colleges specifieke maatwerktrajecten, veelal in de vorm van op maat gemaakte BBL-opleidingen. Zo zijn we een verkorte opleiding Pedagogisch Medewerker Kinderopvang gestart, bedoeld voor nog niet-gediplomeerde medewerkers in de kinderopvang. Ook hebben we in Zoetermeer een BBL-opleiding fietsenmaker op niveau 1 ontwikkeld voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Verder hebben we de samenwerking met welzijnsorganisatie Piezo in Zoetermeer uitgebreid. Al jaren verzorgen we samen de BBL-opleidingen Assistent zorg en welzijn (mbo-niveau 1) en Helpende zorg en welzijn (mbo-niveau 2). Afgelopen jaar zijn we ook gestart met de BBL-opleiding Verzorgende IG/Medewerker maatschappelijke zorg. Brancheopleiding Kraamzorg In samenwerking met kraamzorg de Waarden hebben we de brancheopleiding Kraam ontwikkeld. Deze door het CZO erkende brancheopleiding werd geïnitieerd door het contractonderwijs en uitgevoerd door docenten van het MBO College Gezondheidszorg en gespecialiseerde professionals van kraamzorg de Waarden. De eerste groep van veertien kraamverzorgenden is al gediplomeerd. Inmiddels zijn we ook met een tweede groep gestart. Digitale werkplaats In samenwerking met de gemeente Gouda hebben we een digitale werkplaats opgezet. Hier leren werkenden en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt om hun digitale vaardigheden fors te verhogen. De interesse van andere gemeenten voor dit initiatief is groot. Het heeft in ieder geval al navolging gekregen in Leidschendam. Voorschakeltraject statushouders In samenwerking met de gemeenten Alphen aan den Rijn, Gouda en Woerden en zorginstelling Zorgpartners zijn we gestart met een voorschakeltraject voor statushouders en mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. De deelnemers kregen in dit maatwerktraject lessen in Nederlands, rekenen, een training arbeidsvaardigheden en een oriënterende stage bij Zorgpartners. Vanuit dit voorschakeltraject zijn tien deelnemers doorgestroomd naar een BBL-traject op niveau 3, waarbij ook de mogelijkheid bestaat om op niveau 2 uit te stromen. De deelnemers kregen hiervoor een baangarantie bij Zorgpartners. Het is een mooi voorbeeld van samenwerking tussen overheid, ondernemende organisaties en het onderwijs. mborijnland 43

44 Deel 1 Bestuursverslag 7. Ontwikkelingen onderwijsdomeinen 7.9 Vavo College Vavo Het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) vormde tot 1 augustus 2018 een gezamenlijk college met Contractonderwijs. De doelgroepen en doelstellingen van beide vormen van onderwijs zijn echter anders. Ook de financiering van contractonderwijs en vavo is anders. Contractonderwijs werkt met private financiering. Het vavo is gesubsidieerd onderwijs. We vinden het belangrijk om deze geldstromen goed van elkaar te scheiden. Daarom zijn beide colleges organisatorisch gesplitst. Het vavo is nu een aparte organisatorische eenheid binnen mborijnland. Visie Het vavo heeft in 2018 haar visie geformuleerd. Enerzijds zien we het vavo als tweedekansonderwijs voor (jong) volwassenen. Jongeren die gezakt zijn voor hun examen vmbo-t, havo of vwo kunnen bij ons alsnog hun diploma halen. Daarnaast geven we mensen de kans om hun kennis te verbreden of te verdiepen. Ze kunnen daarvoor losse vakken volgen. Zo kunnen mbo-studenten die willen doorstromen naar het hbo bij het vavo vakken volgen die nodig zijn om toegelaten te worden tot het hbo. Mede daardoor krijgen studenten de regie in eigen hand. Het is aan hen om te bepalen wat zij nodig hebben voor hun verdere ontwikkeling en toekomstplannen. Werkprocessen geharmoniseerd De verschillende locatieteams hadden een eigen manier van werken. We hebben op basis van onze nieuwe visie meer eenheid aangebracht in de manier van werken. We hebben daarvoor de processen geharmoniseerd, met name op het gebied van instroom, studiebegeleiding, onderwijsuitvoering en examinering. Dat geeft meer richting en duidelijkheid. Volgend jaar gaan we deze processen verder optimaliseren en uitrollen. 44 Jaarverslag 2018

45 Oplossingsgericht coachen We vinden het belangrijk dat studenten zelf de regie voeren over hun eigen leerproces. Dat vraagt van mentoren om een andere manier van begeleiden. Ze zijn daarvoor begonnen met de training oplossingsgericht coachen. Hierin leren ze te kijken naar de wensen, ambities en leerbehoeften van de studenten. Tegelijkertijd begeleiden ze studenten bij het vinden van oplossingen voor mogelijke belemmeringen in het leerproces. In 2019 krijgt deze training een verdieping, zodat de mentoren nog beter kunnen inspelen op het ontwikkelproces van studenten Onderwijs Servicecentrum Begeleiding Ieder student bij mborijnland heeft een studieloopbaanbegeleider die samen met hem de voortgang van zijn leerproces bespreekt. Als er meer begeleiding nodig is, kunnen de studieloopbaanbegeleider en student ondersteuning vragen bij het Onderwijs Servicecentrum. Op al onze onderwijslocaties is een team van het Onderwijs Servicecentrum (OSC) aanwezig. Het OSC werkt intensief samen met de onderwijsteams, maar heeft wel een eigen onafhankelijke positie. De ondersteuning kan gericht zijn op de student, maar bijvoorbeeld ook op het gebied van klassenmanagement. Zo heeft het OSC, samen met de studieloopbaanbegeleiders, in 2018 voor het eerst de training Startcoaching aangeboden aan eerstejaarsstudenten. Het doel van dit traject was om de studenten al vanaf het begin van hun studie met elkaar te verbinden. Dit vergroot de groepscohesie en daarmee de kans dat studenten hun studie met succes afronden. Daarnaast heeft mborijnland verzuimmedewerkers. Zij nemen contact op met afwezige studenten en zorgen binnen het wettelijk kader van DUO voor de registratie en melding van absentie. Ook geven ze de studieloopbaanbegeleiders terugkoppeling over de reden waarom een student afwezig is. De studieloopbaanbegeleiders zijn daardoor beter in staat om de juiste vervolgacties te ondernemen om voortijdig schoolverlaten te voorkomen. In 2018 hebben we ook de verzuimbegeleiding uitgebreid met de inzet van een schoolarts. Die gaat op locatie in gesprek met studenten die zich frequent ziek melden. Extra ondersteuning In situaties waarin een student extra ondersteuning nodig heeft, coördineert het OSC de specialistische begeleiding. Dat gebeurt uiteraard in nauwe afstemming met het onderwijsteam. Verder werken we samen met externe zorginstellingen, zoals het schoolmaatschappelijk werk, Jeugdzorg, GGD en leerplicht/rmc. Deze organisaties hebben een werkplek bij alle locaties van het OSC. Voor een student met extra ondersteuning stellen we samen met de student, zijn ouders, studieloopbaanbegeleider en de OSCadviseur een ondersteuningsplan op. Uitgangspunt voor de begeleiding is de ondersteuningsbehoefte van de student. We werken hierbij handelingsgericht, waarbij we uitgaan van de talenten van een student, niet van zijn beperkingen. Zorgplicht We spannen ons in om iedere student te begeleiden naar een diploma. Helaas lukt dit niet altijd. Het komt voor dat een student moet of wil stoppen met een opleiding. We voeren dan eerst een voortgangsgesprek met een studieadvies en een verbeterplan. Als een uitschrijving toch niet meer te voorkomen is, zoeken we samen met de student en zijn ouders naar een andere opleiding, een combinatie van werken en leren of externe begeleiding. Waar mogelijk laten we ondersteunen door leerplicht/rmc. Voor jongeren tot 18 jaar geldt hierbij een zorgplicht van 8 weken. mborijnland 45

46 46 Jaarverslag 2018

47 8. Onderwijsontwikkelingen 8.1 Onderwijskundige ontwikkelingen Afstemming processen We hebben duidelijke afspraken gemaakt over de manier waarop we werken. Zo weten medewerkers en studenten wat ze van elkaar kunnen verwachten. Dat geeft duidelijkheid. Deze afspraken hebben we vastgelegd in duidelijke processen, gebaseerd op de principes van het Triple A-referentiekader. We hebben de volgende processen benoemd: begeleiden en informeren; beroepspraktijkvorming; instroom; examineren; onderwijsontwerp; onderwijsuitvoering; onderwijsdeelname; plannen en roosteren; kwaliteitszorg. Het eigenaarschap van elk onderwijsproces hebben we in 2018 belegd bij een directeur van een MBO College. Het onderwijs bepaalt daarmee de richting van de afspraken die we met elkaar maken. Iedere directeur heeft een procesgroep gevormd met daarin medewerkers van de verschillende MBO Colleges en specialisten van de stafdiensten. Zij beschrijven en verbeteren de afspraken van het betreffende proces en zorgen dat de gemaakte spelregels helder en overzichtelijk op het procesportaal staan. Deze procesgroepen zorgen ook voor de communicatie over het proces. Om dit in goede banen te laten lopen, hebben alle MBO Colleges een procesleider benoemd. Die is verantwoordelijk voor de implementatie van alle procesafspraken binnen het eigen college. Verschillende leertrajecten Alle MBO Colleges hebben gewerkt aan de verbetering van de onderwijskwaliteit en het versterken van gepersonaliseerd onderwijs vanuit ons onderwijsmodel Flex 3.0. Hierbij krijgt het werken met leertrajecten steeds meer vorm. Naast leertrajecten voor de reguliere BOLen BBL-leerwegen, ontwikkelen we voor steeds meer opleidingen (voorgesorteerde) leertrajecten die goed aansluiten bij de specifieke mogelijkheden en interesses van studenten, bijvoorbeeld versnelde, verdiepende en verlengde leertrajecten. Ook volgen studenten onder bepaalde voorwaarden excellente leertrajecten of een internationale variant van een opleiding. Zo geven studenten zelf vorm aan hun ontwikkeling. Pedagogisch-didactisch klimaat We hebben een nieuwe versie van ons onderwijskompas gemaakt, Samen werken aan kwaliteit. Dit helpt de MBO Colleges om gepersonaliseerd onderwijs verder vorm te geven. Hierbij blijft het uitgangspunt dat we het onderwijs ontwerpen op basis van de principes van het 4C/ID-model. We hebben ons wel meer gericht op de manier waarop we ons onderwijs uitvoeren: 4C/ID in de klas. Hierbij hebben we veel aandacht besteed aan de pedagogisch-didactische begeleiding van studenten, een van de drie pijlers van ons onderwijsmodel (zie paragraaf 2.2). Hoe sluiten we beter aan op de leerstijl van iedere student? Hoe zorgen we dat studenten hun persoonlijke talenten goed kunnen ontwikkelen? Dat ze zich gezien en gewaardeerd voelen? Internationaal leren Bij mborijnland krijgen studenten de kans om tijdens de opleiding buitenlandse ervaring op te doen. Die internationale ervaring vergroot de kans dat studenten na hun opleiding een uitdagende baan vinden. In Nederland, bij een bedrijf dat zaken doet met het buitenland, of misschien wel bij een bedrijf of organisatie in het buitenland. Om de mogelijkheden voor internationaal leren te vergroten, zijn we actief lid van het internationaal samenwerkingsverband EMEU, Engineering Mobility In Europe. Hierin ontwikkelen scholen en instellingen van verschillende landen in de Europese Unie allerlei vormen van internationaal leren. Daarnaast zijn we lid van het CHIC, een consortium op gebied van internationaal leren, waarin we samenwerken met ROC Horizon, AOC Clusius College en enkele scholen in het buitenland. Internationaal leren bij mborijnland kan op drie manieren. Zo geven we studenten de gelegenheid om een internationale stage te volgen of een onderwijsmodule bij een school in het buitenland. Dat kan als regulier onderdeel van de opleiding dan wel in de vorm van een keuzedeel. Daarnaast ontwikkelen we Hierbij kunnen studenten internationale competenties ontwikkelen zonder dat ze naar het buitenland hoeven te gaan. Zo geven we studenten de kans om zich goed voor te bereiden op de internationaal georiënteerde arbeidsmarkt en interculturele samenleving. In derde plaats organiseren we excursies en studiereizen. Alle deze vormen van internationaal leren hebben we opgenomen in het curriculum. Om dit goed mogelijk te maken, hebben we een internationaliseringsbeleid vastgesteld en duidelijke afspraken gemaakt over internationaal leren, onder andere over de financiering van internationaal leren en het aanvragen van Erasmussubsidies. Inclusiviteit is daarbij belangrijk. mborijnland 47

48 Deel 1 Bestuursverslag 8. Onderwijsontwikkelingen Iedereen, ongeacht culturele en maatschappelijke achtergrond moet zich van waarde en betekenis kunnen voelen. De MBO Colleges zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van internationaal leren. Excellentie We bieden speciale excellentieprogramma s aan. Dit zijn speciale onderwijstrajecten voor talentvolle en ambitieuze studenten. Excelleren betekent bij mborijnland buitengewoon ondernemend zijn en wat extra s willen doen. Dat kan met ondernemend leren, ondernemerschap, internationaal leren, deelname aan nationale en internationale wedstrijden en deelname aan andere selectieve programma s, leereenheden en onderwijsactiviteiten waarin excellent vakmanschap centraal staat. De Topclass is een voorbeeld waarbij we het ondernemend gedrag bij studenten stimuleren. Verder hebben we in Leidschendam-Voorburg een Giftstore ontwikkeld voor studenten economie. Zij zorgen er onder begeleiding van docenten voor dat deze winkel kostendekkend kan draaien. We zijn op dit moment bezig met het ontwikkelen van een vergelijkbare winkel in het winkelhart van Zoetermeer. Bij deze winkel, PLAZA genaamd, zijn meerdere MBO Colleges betrokken. Ook hebben we verzwaarde opleidingen ontwikkeld, waarbij de student twee kwalificaties volgt of zelfs een internationaal diploma haalt, zoals de gecombineerde opleiding Junior Accountmanager en BTEC Extended diploma in business B. Verder hebben we in 2018 studenten van elf verschillende opleidingen afgevaardigd naar de Skills Heroes vakwedstrijden. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een gouden medaille voor een student van de opleiding Applicatieontwikkelaar en een bronzen medaille voor een student van de opleiding Beveiliger. We willen deze excellentieactiviteiten intensiveren. Daarom hebben we in 2018 voor alle MBO Colleges een ambassadeur excellentie aangesteld. Daarnaast zijn we een onderzoek gestart naar de meerwaarde van excellentietrajecten voor de studenten en docenten. Examinering In 2017 hebben we de examenorganisatie vernieuwd. Een belangrijke stap in de verdere ontwikkeling van ons onderwijs. Vorig jaar hebben we de examenprocessen en het 48 Jaarverslag 2018

49 kwaliteitsborgingssysteem verbeterd. Hierbij hebben we drie speerpunten benoemd: 1. Examinering in de beroepspraktijk. De directies van de MBO Colleges, teamleiders en examenfunctionarissen hebben met elkaar intensief gesproken over een verbetering van de examinering in de beroepspraktijk. Zo hebben alle acht examencommissies van mborijnland een plan van toezicht en een scholingsplan opgesteld met daarin extra aandacht voor de examinering in de beroepspraktijk. De examencommissies hebben nu beter zicht op de kwaliteit van de afname en beoordeling van examens in de beroepspraktijk. 2. Verbinding tussen plannen In samenspraak met de examencommissie, de directie en de teamleiders zijn het plan van toezicht, de teamplannen en de collegeplannen zoveel mogelijk congruent als het gaat om de examinering. Dit kan nog wel verder verbeterd worden. 3. Sturing van directie De directies van de MBO Colleges zijn verantwoordelijk voor de implementatie van de verbeteringen. Deze sturing hebben we strakker georganiseerd. Ook hebben we de verschillende verantwoordelijkheden van directie en examencommissie beter geregeld. Intern onderzoek heeft uitgewezen dat veel examenbureaus nog niet optimaal functioneerden. In november en december 2018 hebben we daarom zestien trainingsbijeenkomsten belegd voor alle medewerkers van de examenbureaus. Daarnaast hebben de directies de voorzitters van de examencommissies gefaciliteerd om tweewekelijkse intervisiebijeenkomsten bij te wonen. In deze kenniskring wisselen de voorzitters van de examencommissies kennis en ervaringen uit. De acht examencommissies hebben hun bevindingen over het studiejaar 2017/2018 vastgelegd in een jaarverslag. De Examenraad heeft hier feedback op gegeven, waarna de definitieve versies van de jaarverslagen eind 2018 zijn aangeboden aan het College van Bestuur. Eind 2018 heeft de proceseigenaar examinering samen met de dienst Onderwijs & Kwaliteit een begin gemaakt met het evalueren van de Handboeken Examinering mbo en vavo. Taal en rekenen We hebben een herkenbare visie en een beleidsplan ontwikkeld voor het onderwijs en de examinering van de generieke vakken Nederlands, rekenen en Engels. Op basis van deze uitgangspunten maken we gebruik van een eenduidige en kwalitatief goede leermethode. Bovendien hebben we een digitale leeromgeving waarin docenten de lesmethode, het toetsplan en examenplannen makkelijk kunnen vinden. In ons studentenvolgsysteem EduArte hebben we een structuur ontwikkeld waarin we de resultaten van studenten duidelijk en overzichtelijk kunnen invoeren. In de STOER (een samentrekking van studiegids en onderwijs- en examenregeling) van alle opleidingen staat een eenduidige beschrijving van datgene wat de studenten moeten leren en doen op het gebied van Nederlands, taal en rekenen. Loopbaan en Burgerschap Afgelopen jaar hebben we de visie en verantwoording voor het vak Loopbaan en Burgerschap verfijnd en up-to-date gemaakt. Hierbij is meer eenduidigheid ontstaan over de We hebben een herkenbare visie ontwikkeld voor het onderwijs en de examinering. inhoud en uitvoering van het vak. Wij verbinden de burgerschapsthema s met de sociale veiligheid binnen de school. Dat doen we door lessen en projecten te koppelen aan onze omgangsregels en veiligheidsregels. Binnen het interne netwerk van docenten Loopbaan en Burgerschap delen we lessen, projecten en landelijke conferenties. Daarnaast publiceren we de thema s en lessen op het medewerkersportaal en in de nieuwsbrief. Dit schooljaar hebben we ruim aandacht besteed aan de week tegen het pesten, de week van respect, de week van mediawijsheid en paarse vrijdag. Tijdens de kenniskringen met docenten Loopbaan en Burgerschap bespreken we actuele thema s, delen we kennis en proberen we vernieuwende werkvormen uit. Onderzoek Research Lab is het platform voor onderzoek van mborijnland en het uitvoeren van onze Onderzoeksagenda : Samenwerkend leren en innoveren. Aan de hand van een vastgestelde onderzoekagenda doen de (docent)onderzoekers van Research Lab samen met docenten uit de MBO Colleges praktijkonderzoek. Doel is de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Het Research Lab heeft vijf Communities of Practice (CoP) afgerond. In een CoP doen docenten en studenten samen praktijkonderzoek naar verbeteringen van het onderwijs. Ook zijn er vijf nieuwe CoP s gestart. Verder doen de MBO Colleges Entree en Welzijn onderzoek naar hybride trajecten. In samenwerking met de Hogeschool Leiden verkennen we hoe docenten bij onze mborijnland 49

50 Deel 1 Bestuursverslag 8. Onderwijsontwikkelingen studenten een onderzoekende houding kunnen stimuleren. De resultaten van deze onderzoeken deelt het Research Lab zowel intern, via de interne onderwijsconferenties en masterkringen, als extern, via de Onderwijs Research Dagen en de jaarlijkse conferentie van het Consortium van Innovatie (CVI). Verder zijn we in 2018 gestart het vormgeven van practoraten binnen mborijnland. In een practoraat doen docenten onderzoek naar innovatie van het onderwijs. Het is de bedoeling dat we in 2019 starten met de eerste practoraten. Nieuwe toelatingswet (instroom en toelating) We hebben ons toelatingsbeleid en de intake vernieuwd. Dat was nodig vanwege de nieuwe wet Vroegtijdige aanmelding en toelatingsrecht. Ons motto is: Fijn dat je voor ons kiest! Voor onze huidige studenten hanteren we het motto: Fijn dat je bij ons blijft! In principe is het zo dat we alle aanmelders toelaten tot een opleiding. Alleen in zeer hoge uitzondering wijken we af van dat uitgangspunt. Aanmelders die niet kwalificatieplichtig zijn kunnen we onder zeer strikte voorwaarden weigeren voor een opleiding. Aanmelders die wél kwalificatieplichtig zijn kunnen we onder strenge voorwaarden een andere opleiding aanbieden. Beide besluiten kunnen we echter slechts bij hoge uitzondering nemen en ook alleen als we het besluit volledig beargumenteerd en schriftelijk onderbouwen. Verder hebben we intake van nieuwe studenten versterkt. Zo krijgen álle studenten een intakegesprek, waarin ze een aantal testen doen en een studiekeuzeadvies krijgen. We vinden het van het grootste belang dat studenten goed geïnformeerd en voorbereid aan hun studie beginnen. Dat vergroot de kans dat ze hun opleiding met succes kunnen afronden. Ons toelatingsbeleid en de aangepaste intake hebben we in begrijpelijke taal en helder gecommuniceerd met medewerkers, via speciale folders, infographics, duidelijke informatie op de website en het portaal en via diverse trainingen en informatiebijeenkomsten. 8.2 Tevredenheid studenten In 2018 hebben de studenten meegedaan met de JOB-monitor, het landelijke tweejaarlijkse tevredenheidsonderzoek, uitgevoerd door JOB (de Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs). Daarin kunnen studenten hun mening geven over diverse aspecten van de school en het onderwijs. Onze studenten geven hun opleiding een 6,9 als rapportcijfer. Dit cijfer is vergelijkbaar met de vorige landelijke meting in 2016 waar ID College en ROC Leiden nog als twee aparte scholen aan mee hebben gedaan. Dit rapportcijfer is iets lager dan het landelijk gemiddelde (7,1). Het rapportcijfer voor de school is t.o.v met 0,1 punt gedaald naar een 6,1. Dit cijfer is verklaarbaar uit de veranderingen die de studenten hebben ervaren bij en na de fusie. De diverse organisatorische veranderingen zoals het moeten verhuizen naar een andere locatie en andere roosters, hebben hun weerslag gehad op de tevredenheid over de school. Rapportcijfer voor school Rapportcijfer voor de opleiding JOB ,2 6,9 Eigen onderzoek ,3 6,8 JOB ,1 6,9 Verantwoording 2016 en 2017 De bovenstaande rapportcijfers gelden voor geheel mborijnland. Voor de scores van 2016 en 2017 zijn de resultaten van voorheen ROC Leiden en ID College samengevoegd en in een nieuw gemiddelde berekend. Tevreden over docenten Tijdens de fusie tot mborijnland was een van de uitgangspunten dat studenten geen hinder mochten ondervinden van de veranderingen. Studenten komen naar school voor hun opleiding en hun docenten. Gezien het gelijkblijvende cijfer voor de opleiding zijn wij hierin geslaagd. In vergelijking met 2016 zijn studenten minstens net zo tevreden over hun docenten. Studenten vinden dat zij een goed contact hebben met hun docenten, dat docenten goed les geven en weten waarom ze iets moeten leren. Studenten gaan met plezier naar hun opleiding. Verder zijn de studenten tevreden over de toetsen en de examens; Zij weten waar de toets over gaat, de toetsen sluiten aan op de stof van de lessen. Ook over de wijze van afname zijn de studenten positief. Verbeterpunten Naast de genoemde positief beoordeelde aspecten, willen studenten meer uitgedaagd worden tijdens de lessen. Ook het nut van de lessen moeten docenten duidelijker maken. Het aanbod van keuzedelen mag beter. Over de begeleiding tijdens de opleiding, ook bij het maken van keuzes, zijn de studenten tevreden. Veiligheid is een belangrijk onderwerp voor mborijnland. Wij willen dat de student zich veilig voelt op school. Over 50 Jaarverslag 2018

51 het algemeen zijn de studenten hier zeer tevreden over en vinden zij dat de school hier voldoende aan doet. De beroepspraktijkvorming is het meest gewaardeerde onderdeel van de opleiding. Studenten zijn zeer tevreden over de begeleiding vanuit de leerbedrijven en vinden dat zij veel leren in de beroepspraktijk. 8.3 Kwaliteit van het onderwijs De strategie van mborijnland in 2018 is gericht op het verbeteren van de onderwijskwaliteit en het verhogen van het studiesucces van studenten. We willen dat al onze opleidingen aan het einde van studiejaar voldoen aan de basiskwaliteit die de onderwijsinspectie stelt. Voortdurend monitoren we voortgang van het proces en de resultaten. We hebben hiervoor in 2018 zesentwintig interne audits uitgevoerd, onder leiding van een externe voorzitter. Daarnaast hebben we zes audits uitgevoerd in het kader van het verbeterplan beroepspraktijkvorming. De evaluaties en tussenrapportages worden op systematische wijze besproken door het College van Bestuur en de directie. Studenten zijn tevreden over hun docenten. Gezamenlijke onderwijsvisie ontwikkelen Na analyse van deze auditrapportages, de onderzoeken van de onderwijsinspectie en tevredenheidsonderzoeken onder studenten, medewerkers en leerbedrijven, concludeerden we in de zelfevaluatie van 2018 dat een deel van onze opleidingen nog niet op alle standaarden volledig voldoet aan de basiskwaliteit. Bij een groot deel van de opleidingen is het onderwijsprogramma, de begeleiding en de beroepspraktijkvorming op orde. Een belangrijk aandachtspunt is het didactisch handelen. De na de fusie nieuw samengestelde teams hebben nog niet allemaal een gemeenschappelijke onderwijsvisie. De teams hebben mborijnland 51

52 nog tijd nodig om met elkaar te werken aan de gezamenlijke visie volgens het door ons gehanteerde 4C/ID-model. We hebben met name op het gebied van didactisch handelen diverse trainingen aangeboden, zoals Differentiëren in de klas, Pedagogisch didactische strategieën, De vijf rollen van de leraar en Rust in de klas. Docenten hebben ook individuele didactische trainingen gevolgd. Zo werken ze voortdurend aan het versterken van hun professionaliteit. Kwaliteitscultuur Het hebben van een eigen onderwijsvisie is belangrijk voor de kwaliteitscultuur. Het is een voorwaarde om de eigen kwaliteit te kunnen toetsen en te verbeteren. We hebben in 2018 veel aandacht besteed aan het versterken van onze kwaliteitscultuur. Alle onderwijsteams hebben gesproken over hoe ze de kwaliteitscultuur in hun team handen en voeten kunnen geven. Dit gesprek is een onderdeel van de ontwikkeling van het eigenaarschap en taakvolwassenheid in de onderwijsteams en de ondersteunende diensten. Daarnaast hebben de teams in de MBO Colleges verbeterprogramma s ingezet. Hierin analyseren ze de huidige onderwijskwaliteit en resultaten, formuleren ze probleemstellingen en maken ze plannen voor concrete verbeteracties. Examinering Ons exameninstrumentarium is bij het grootste deel van de opleidingen voldoende. We hebben op twee onderdelen verbeteracties ingezet: de consistentie in de documentatie en de borging van de kwaliteit van de uitvoering van het examineringsproces. De verbeteracties hebben de examencommissies opgenomen in hun jaarverslagen en plan van toezicht. 8.4 Inspectieonderzoeken Herstel- en kwaliteitsonderzoek In januari heeft de Inspectie van het onderwijs een herstelen kwaliteitsonderzoek gedaan. Hierbij onderzocht zij de kwaliteitsverbetering van ons onderwijs naar aanleiding van eerdere onderzoeken. Zij bezochten hierbij de volgende opleidingen: mborijnland Opleiding Locatie Economie Techniek & ICT Welzijn Medewerker financiële administratie Monteur elektrotechnische installaties Pedagogisch medewerker jeugdzorg Onderwijsassistent Leiden Bètaplein Leiden Bètaplein Leiden Bargelaan Leiden Bargelaan 52 Jaarverslag 2018

53 Bij de opleidingen van het MBO College Welzijn constateerde de inspectie geen tekortkomingen. Ook bij de opleidingen van Economie en Techniek & ICT constateerde de inspectie geen tekortkomingen in het onderwijs en de examinering. De inspectie heeft met het College van Bestuur afspraken gemaakt over het verbeteren van de kwaliteitszorg voor de opleidingen van de MBO Colleges Economie en Techniek & ICT. Dit sluit aan bij onze ambitie om de basiskwaliteit van alle opleidingen in 2020 op orde te brengen. Volgens de onderwijsinspectie passen deze bevindingen bij de uitkomsten van hun eerdere onderzoeken aan het einde van 2017, zowel op het niveau van de instelling als op het niveau van de opleidingen. Als afsluiting van de beide herstel- en kwaliteitsonderzoeken hebben we een bijeenkomst georganiseerd met de onderwijsinspectie, het College van Bestuur, de directies en teamleiders van de MBO Colleges. Hierin werden de belangrijkste bevindingen met elkaar besproken. Wat gaat goed? De samenvoeging van ROC Leiden en ID College tot mborijnland gebeurde volgens het 1+1=3-principe. Dat wil zeggen dat de sterke kanten van beide instellingen werden gecombineerd waardoor een meerwaarde voor mborijnland is ontstaan. De inspecteurs hebben tijdens hun onderzoeken ervaren dat we dit streven in de praktijk hebben waargemaakt. Ook vonden de inspecteurs dat we goed bezig waren onze kwaliteitscultuur te versterken. De bekwaamheid van teams om kritisch te kijken naar hun eigen handelen en resultaten en daar ook iets van te vinden, is vergroot. Ook constateerden ze dat we de interne professionele dialoog over de kwaliteit van ons onderwijs hebben verbeterd. concentreerden zich sterk op teambuilding en op het vergroten van analysevaardigheden. Dit laatste gebeurde met verbetertrajecten zoals Studiesucces, audits en MBO Beter. De professionalisering als integraal onderdeel van het kwaliteitszorgsysteem was echter onderbelicht. Het College van Bestuur wil het eigenaarschap en de taakvolwassenheid van teams vergroten. De inspecteurs hebben in al hun onderzoeken ervaren dat aan beide zaken wordt gewerkt. Tegelijkertijd stellen zij vast dat in sommige teams de ontwikkeling van het eigenaarschap en taakvolwassenheid aandacht en sturing nodig heeft. Vervolg De onderwijsinspectie sluit wat het vervolgtoezicht betreft aan bij het vooruitzicht van het College van Bestuur. Het streven is de basiskwaliteit van al onze opleidingen in het voorjaar 2020 op orde te laten zijn. De inspectie zal het geplande vierjaarlijks onderzoek in 2019 uitvoeren. Onze kwaliteitszorg en ambities worden dan alleen beschrijvend meegenomen. Toezichtarrangement ingetrokken In juli 2012 was het financieel toezicht op ROC Leiden aangepast omdat het bestuur van die school de financiële continuïteit niet meer eigenstandig kon waarborgen. Het bestuur van ROC Leiden heeft uiteindelijk gekozen om te fuseren met het voormalige ID College. Hieruit is mborijnland voortgekomen. Deze fusie heeft organisatorisch per 1 september 2017 plaatsgevonden. Per 1 augustus 2018 zijn beide besturen ook institutioneel gefuseerd waardoor het continuïteitstoezicht op ROC Leiden is komen te vervallen. Voor mborijnland blijft daarmee het basisarrangement van kracht. Wat moet beter? De kwaliteitszorg op teamniveau was in sommige gevallen nog pril en nog niet krachtig genoeg. De onderwijsteams probeerden vooral via snelle verbeteracties de kwaliteit van het onderwijs te vergroten. Het realiseren van een betrouwbaar werkend systeem van kwaliteitszorg heeft iets meer tijd nodig. Ons kwaliteitszorgsysteem is in sommige gevallen nog wat risicovol. Wat kan beter? Het is belangrijk dat we de doelen van de kaderbrief, de collegeplannen en de teamplannen nadrukkelijker met elkaar verbinden. Vooral als het gaat om de doorstroom van studenten naar een hoger opleidingsniveau en de professionalisering van medewerkers in de vorm van scholingsplannen. Onze scholingsactiviteiten mborijnland 53

54 54 Jaarverslag 2018

55 9. De medewerker in beeld 9.1 Strategisch personeelsbeleid 9.2 Professionalisering Tijdens de fusie moesten we de personeelsbestanden van ID College en ROC Leiden in elkaar schuiven. Begin 2018 hebben we deze integratie kunnen afronden. Verder hebben we alle personeelsregelingen geharmoniseerd, zoals de verlofregeling, de reiskostenregeling, het formatiebeleid en de gesprekkencyclus. Ook hebben we de oude rechten van medewerkers zorgvuldig geharmoniseerd. De afspraken die we hierover met vakorganisaties en ondernemingsraden hebben gemaakt, zijn inmiddels afgerond. Bij het integreren van beide organisaties kwamen we soms onverwachte zaken tegen. Deze hebben we goed kunnen oplossen, een enkele keer aan de hand van een interne bezwaarprocedure. Echte juridische geschillen zijn er niet geweest. Uiteindelijk hebben we in 2018 werkelijk als één werkgever kunnen functioneren. Regeling Bestuur en Organisatie Het functiebouwwerk en de Regeling Bestuur en Organisatie die we al in 2017 hebben vastgesteld, heeft goed gefunctioneerd. Een projectgroep bestaande uit onderwijsdirecteuren, stafdirecteuren en het College van Bestuur heeft enkele aanscherpingen van het organisatiemodel voorbereid. Zo werd de nieuwe functie medewerker bedrijfsvoering in het leven geroepen. Deze medewerker ondersteunt een van de MBO Colleges rondom zaken die met bedrijfsvoering te maken hebben. Daarnaast werd een uniforme scheiding van de portefeuilles bij meerhoofdige directies vastgesteld en een verheldering van de rol van de voorzitter van zo n meerhoofdige directie. Naast de gebruikelijke wisselingen in het medewerkersbestand hebben op directieniveau een aantal wijzigingen plaatsgevonden. Na een verschil van inzicht met het College van Bestuur is de directeur van het MBO College Techniek & ICT vertrokken. Zij is opgevolgd door de directeur van het MBO College Welzijn. Het tweede directielid bij Welzijn heeft de voorzittershamer overgenomen, terwijl de rol van directeur bedrijfsvoering met het MBO College Gezondheidzorg wordt gedeeld. We zijn eind 2018 gestart met een strategische personeelsplanning. Het doel hiervan is om de in de strategie en kwaliteitsagenda beschreven doelen te verbinden met de huidige en ontbrekende kwaliteiten en competenties in de MBO Colleges en diensten. Op deze manier kunnen we ervoor zorgen dat medewerkers zich meer bewust en gericht kunnen ontwikkelen. Professionalisering is één van de prioriteiten in onze strategie. Beroepsonderwijs vraagt om medewerkers die zich goed blijven bijscholen, zowel op pedagogischdidactisch gebied als in het vakgebied waarin ze werken. Om deze professionalisering beter te ondersteunen, hebben we ons Leer- en ontwikkelcentrum doorontwikkeld tot de mborijnland academie. Die geeft en ontwikkelt trainingen voor medewerkers en geeft advies op het gebied van human resource development (HRD). Deze trainingen kunnen zowel intern als extern gegeven worden. Professionalisering is één van de prioriteiten in onze strategie Ook is het mogelijk om specifiek maatwerk voor teams te ontwikkelen. De mborijnland-academie ondersteunt ook de scholingsdagen die de MBO Colleges voor hun medewerkers organiseren. Op deze manier krijgt de academie een steeds prominentere plek in de organisatie. Het is belangrijk dat we nieuwe medewerkers goed inwerken. Zo vergroten we de kans dat ze snel hun weg weten te vinden in onze organisatie. Daarom heeft de mborijnland academie een speciaal tweedaags introductieprogramma ontwikkeld. In augustus 2018 hebben ruim negentig nieuwe medewerkers dit programma doorlopen. Het werd zeer positief ontvangen. Het was ook een mijlpaal voor ons. Het was de eerste keer dat we als mborijnland nieuwe medewerkers welkom mochten heten. Vernieuwen gesprekkencyclus Ook de dienst HRM werkt aan het beter op gang brengen van onze eigen ontwikkeling, als organisatie, als team en als individuele medewerker. Speerpunt daarbij is het vernieuwen van de gesprekkencyclus. We verlaten de formele topdown functionerings- en beoordelingscyclus en kiezen voor een meer ontwikkelingsgerichte aanpak. Hierin kan de medewerker zoveel mogelijk zelf eigenaar zijn van zijn of haar ontwikkeling. Dit is een grote verandering voor de organisatie. In augustus is de cyclus aan de ondernemingsraad voorgelegd. In januari 2019 starten we met deze ontwikkelingsgerichte aanpak. Research lab Ook ons Research Lab ondersteunt docenten bij professionalisering. Research Lab is het platform voor onderzoek van mborijnland. Aan de hand van mborijnland 55

56 Deel 1 Bestuursverslag 9. De medewerker in beeld een vastgestelde onderzoekagenda doen de (docent) onderzoekers van het Research Lab samen met docenten uit de MBO Colleges praktijkonderzoek. Doel is de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Research Lab initieert en ondersteunt projecten waarbij docenten samen met collega s en/of studenten onderzoek doen naar wat werkt in de eigen onderwijspraktijk. De resultaten van deze onderzoeken worden gedeeld en gebruikt om te professionaliseren, te innoveren en te verbeteren. De visie van Research Lab is dat een onderzoekende houding van docenten, studenten, management en ondersteuning de kwaliteitscultuur in het onderwijs bevordert. 9.3 Ziekteverzuim Hieronder staat het overzicht van het ziekteverzuim in de laatste drie jaar. In 2016 hebben we nog geen gegevens voor mborijnland. De groene balk in 2016 (4,17%) betreft het ziekteverzuim van het voormalige ID College, de rode balk in 2016 toont het ziekteverzuim (6,5%) van het voormalig ROC Leiden. De gegevens van 2017 en 2018 betreffen wel mborijnland. Het ziekteverzuim in 2018 is structureel hoger dan voorzien. In de eerste twee kwartalen konden we nog wijzen op de extra werkdruk die het gevolg was van het werken met de verschillende systemen van het voormalig ID College en ROC Leiden. Een gevolg van het fusieproces dus. Met de instellingfusie en harmonisatie van de systemen in augustus 2018 was dit voorbij. Het verzuim bleef echter onveranderd hoger dan gemiddeld in de sector en hoger dan bij beide rechtsvoorgangers gebruikelijk was. We hebben verschillende maatregelen genomen om dit ziekteverzuim terug te dringen. Zo hebben we ingezet op vervroegde interventie vanuit de arbodienst. Ook hebben we honderd leidinggevenden een training gegeven over het voorkomen en begeleiden van ziekteverzuim. Daarnaast hebben we besloten het sociaalmedisch overleg over (het voorkomen van) ziekteverzuim vaker te laten plaatsvinden. Deze maatregelen hebben tot op heden helaas tot slechts een lichte daling van het ziekteverzuim geleid. ROC Leiden / ID College / mborijnland - Verzuimpercentage mborijnland ROC Leiden ID College 8,00% 7,74% 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 6,50% 4,17% 7,05% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% Jaarverslag 2018

57 9.4 Overzicht medewerkers Hieronder staat een overzicht van de gegevens van onze medewerkers. De gegevens van 2016 zijn een optelling van de gegevens van het toenmalige ID College en ROC Leiden. Een gezamenlijke registratie voor mborijnland bestond destijds nog niet. De gegevens van zowel 2017 als 2018 komen uit het personeelsbestand van mborijnland met als peildatum 31 december. Aantal medewerkers per leeftijdsgroep Hieronder staat een overzicht van de medewerkers van mborijnland per leeftijdscategorie. Wat opvalt is dat het grootste deel van de medewerkers 45 jaar en ouder is. We zien echter ook dat de afgelopen het aantal docenten onder de 44 jaar zowel nominaal als verhoudingsgewijs is toegenomen. Vooral de groep van medewerkers onder de 34 jaar is gegroeid. Aantal medewerkers per leeftijdsgroep (in fte) Jonger dan 25 jaar 25 t/m 34 jaar 35 t/m 44 jaar 45 t/m 54 jaar 55 jaar en ouder Medewerkers per type aanstelling Het grootste deel van de medewerkers heeft een vast contract. Dit aantal is de afgelopen drie jaar wel gedaald. Tegelijkertijd zien we dat het aantal medewerkers met een tijdelijk contract is gegroeid, ook in verhouding ten opzichte van het aantal collega s met een vast contract. Dit wordt veroorzaakt doordat er relatief veel nieuwe medewerkers in dienst gekomen zijn. Het eerste contract is vaak een jaarcontract. Type aanstelling in fte Tijdelijk Vast mborijnland 57

58 58 Jaarverslag 2018

59 Verdeling mannen en vrouwen De meerderheid van medewerkers is vrouw. Het aantal vrouwen in onze organisatie is het afgelopen jaar gegroeid. Verdeling man/vrouw in fte Man Vrouw Verdeling docenten en ondersteunend personeel Onder het ondersteunend personeel scharen we de medewerkers van de stafdiensten, Shared Service Centra en het management (bestuur, directie en teamleiders). De meerderheid van de medewerkers is docent: 55,7%. Dit percentage bedroeg in 2016 nog 52,9%. Het aantal docenten ten opzichte van het totaal aantal medewerkers is de laatste drie jaar gestegen. Verdeling OP / OBP in fte Onderwijzend personeel (OP) Ondersteunend personeel en management (OBP) mborijnland 59

60 10. Bedrijfsvoering 10.1 Marketing & Communicatie Werving en voorlichting In de werving en voorlichting hebben we het accent verlegd op het optimaliseren van het studiekeuzeproces van de aankomende student. Alle marketingactiviteiten hebben we gekoppeld aan de fases die een aankomende student doorloopt bij het kiezen van een vervolgstudie zijn klantreis. Onze werving en voorlichting hebben we verdeeld over de fasen kijk, beleef, kies en begin. Zo helpen we de scholier om de fases succesvol te doorlopen en een goede studiekeuze te maken. We hebben in dit verband onze brochure aangepast. Hij is compacter geworden. Ook sluit hij meer aan bij het keuzeproces van de aankomende studenten. Bovendien is de beschrijving van de opleidingen korter geworden. Ze komen meer uitgebreid aan bod op de website. Op die manier kunnen we wijzigingen snel en eenvoudig doorvoeren. Vernieuwen website We zijn daarnaast begonnen met het vernieuwen van de website. De nieuwe website stemmen we nog beter af op het studiekeuzeproces van de aankomende student. De lancering van de nieuwe website vindt plaats in het eerste kwartaal van Uit onderzoek is gebleken dat 75% van de studenten zich uitsluitend online oriënteert op een studiekeuze. We willen ook deze groep studenten zo goed mogelijk voorlichten. Daarom hebben we dit jaar meer ingezet op online experience video s en opleidingsvideo s op ons eigen Youtube kanaal. We hebben bovendien meer aandacht besteed aan de fase tussen aanmelding en de eerste schooldag. We hebben onderzoek uitgevoerd naar de mensen die na aanmelding toch besluiten geen opleiding bij ons te volgen. Om dit uitvalpercentage terug te dringen, hebben we de communicatie met deze mensen verbeterd. Zo hebben we verschillende activiteiten georganiseerd in de fase tussen de aanmelding voor een opleiding en de eerste schooldag. We kijken hierbij hoe we de aankomende student zo goed mogelijk kunnen voorbereiden op de eerste schooldag. Zo zorgen we dat de aankomende student zijn keuze voor mborijnland steeds bevestigd ziet. Huisstijl De nieuwe huisstijl van mborijnland is in 2017 geïntroduceerd. Die huisstijl hebben we stapsgewijs ingevoerd, ook in Alle locaties hebben we het afgelopen jaar voorzien van nieuwe communicatieframes, informatieborden, bewegwijzering en kleurvlakken in de huisstijlkleuren. Ook de stijl van de foto s is in lijn gebracht met de huisstijl. Om de foto s goed toegankelijk te maken voor collega s, hebben we een digitale beeldbank ontwikkeld en ingericht. Daarnaast hebben we onze designarchitectuur vormgegeven. Hierin hebben we duidelijke regels vastgesteld voor het gebruik van de huisstijl en de visuele verschijningsvormen. Voor een beperkt aantal producten of diensten van mborijnland is het toegestaan zich zelfstandiger te profileren. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Ondernemingsraad, Studentenraad, de Vavo en sommige leeromgevingen. Hiervoor hebben we middelen ontwikkeld die binnen de kaders van de huisstijl toch een herkenbare eigen stijl hebben. Sinds begin augustus 2018 hebben we nieuw waardepapier in de stijl van mborijnland. Denk daarbij aan papier voor diploma s, certificaten en verklaringen. Het ministerie van OCW stelt hoge eisen aan waardepapier. Onze werving en voorlichting sluiten beter aan op het studiekeuzeproces van scholieren. 60 Jaarverslag 2018

61 Daarom bevat ons waardepapier een uniek nummer, een watermerk, een zegel, een microtekst in het papier en een beschermlaag die verkleurt bij mechanische en chemische aantasting. Bovendien is de naam mborijnland in speciaal en glimmend folie gedrukt. Bovenregionaal overleg In 2018 hebben we het initiatief genomen tot een breed regionaal overleg tussen het bestuur en directie van mborijnland en de wethouders van onderwijs van onze zes vestigingsplaatsen. Dit overleg heeft tweemaal plaatsgevonden. Hierin hebben we de ambities van mborijnland en gemeenten met elkaar verbonden tot een gezamenlijke regionale onderwijsagenda. De uitkomsten zijn onder meer gebruikt voor de totstandkoming van de kwaliteitsagenda van mborijnland, een concretisering van het afgesloten bestuursakkoord ( ) tussen de mbo-sector en de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (zie paragraaf 1.3). Tijdens de bijeenkomsten is besloten dat mborijnland en werkgevers in de regio meer hybride leerconcepten ontwikkelen. Ook is afgesproken dat mborijnland aanhaakt bij de lokale klimaatagenda en het versterken van ontwikkelingen op het terrein van welzijn en zorg. Pers In 2018 hebben we de contacten met de regionale pers versterkt. Dit heeft geleid tot een groot aantal publicaties over onze Centra voor Innovatief Vakmanschap, sociale veiligheid en innovatieve samenwerkingsverbanden met bedrijven en maatschappelijke organisaties. Versterken interne communicatie Een Rijnlandse manier van werken vraagt om een communicatieve gemeenschap waarin medewerkers kennis en ervaringen met elkaar delen. Om dit te vergemakkelijken hebben we de interne communicatiemiddelen verbeterd. Zo hebben we ons interne portaal interactiever gemaakt. De startpagina is duidelijker en gebruiksvriendelijker geworden. Medewerkers kunnen ook inhoudelijk reageren op informatie en nieuwsberichten. Bovendien hebben alle MBO Colleges eigen nieuws- en samenwerkingspagina s op het portaal gekregen. Deze aanpassingen hebben geleid tot een forse stijging van het aantal bezoekers van de startpagina van het portaal en de nieuwsberichten. Bezoek startpagina Jaar Aantal views Unieke bezoekers Verschil > 2018 Bezoek nieuwsberichten Jaar 29% stijging 19% stijging Views per maand Unieke per maand Verschil > % stijging 5% stijging Verder is de digitale interne nieuwsbrief achttien keer verschenen. In de nieuwsbrief hebben we meer specifieke berichten over het onderwijs geplaatst. Ook hebben we het voor medewerkers makkelijker gemaakt om de nieuwsbrief via computer, laptop of smartphone te lezen. Het resultaat is dat het bereik van de nieuwsbrief fors is gestegen. Gemiddeld bereik nieuwsbrieven Jaar Views per nummer Uniek per nummer Verschil > % stijging 587% stijging Het personeelsmagazine is driemaal verschenen. We sturen hem iedere keer naar het huisadres van alle medewerkers. De edities hebben we thematisch ingestoken en meer dan voorheen vanuit het perspectief vanuit de docenten geschreven. mborijnland 61

62 62 Jaarverslag 2018

63 Ondersteuning MBO Colleges Afgelopen jaar hebben de zes adviseurs Marketing & Communicatie de MBO Colleges en Shared Service Centra ondersteund, bijvoorbeeld op het gebied van externe en interne communicatie. Ook hebben de adviseurs geholpen bij de afhandeling van crisissituaties, zoals bij overlijden van studenten of collega s en het constateren van besmettelijke ziekten. Ook hebben de adviseurs de MBO Colleges bijzondere projecten en successen in de etalage gezet. Dit heeft geleid tot een aparte nieuwsbrief voor alle MBO Colleges, een eigen nieuwsportaal en actieve aanwezigheid op de sociale media Facilitaire zaken De Facilitaire dienst is in 2018 vooral druk geweest met de verbouwingen van de locaties in Leiden en Gouda en de verhuizing van opleidingen en diensten naar andere vestigingen. Dat waren grote veranderingen voor de betrokken studenten en medewerkers. We hebben geprobeerd de landing op de nieuwe vestiging zo zacht mogelijk te laten zijn, onder andere door goed te luisteren naar de wensen van de gebruikers, zorgvuldige communicatie en heel veel inzet van de facilitair medewerkers. De positieve reacties van collega s en studenten geven aan dat we hierin geslaagd zijn. Daarnaast hebben we de basis gelegd voor een betere dienstverlening. We hebben hiervoor een visie over goede dienstverlening opgesteld: Hospitality in de genen van iedere medewerker. Plannen en roosteren In studiejaar hebben we lesblokken van 90 minuten ingevoerd met twee verschillende tijdrasters. Begin 2018 hebben we een enquête gehouden onder docenten en studenten over deze manier van roosteren. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek, hebben we besloten de pauze naar 45 minuten te verlengen. Ook hebben we een derde tijdraster ingevoerd, waardoor we de pauzemomenten beter kunnen spreiden. De lesblokken van 90 minuten met een pauze van 15 minuten hebben we wel behouden. Deze lesblokken stellen onderwijsteams in staat om gedifferentieerd onderwijs te geven. Ook geeft deze systematiek de student de kans om opleidingsoverstijgende keuzedelen te volgen. Ook blijven we werken met een jaarrooster. Hierdoor hebben onderwijsteams de mogelijkheid om per periode een teaminzetplan in te dienen. Inkoop In 2018 zijn we aan de slag gegaan met de uitvoering van het nieuwe inkoopbeleid voor mborijnland. Ook zijn de nieuwe inkoopprocessen in werking getreden. We hebben veel aandacht besteed aan het uitvoeren van aanbestedingen vanuit de aanbestedingskalender. Daarnaast hebben we in 2018 zestien aanbestedingen afgerond. Hierin hebben we veel (financiële) efficiencyvoordelen behaald en nieuwe leveranciers gecontracteerd. Zo zijn we in 2018 gestart met het inrichten van nieuwe software van AFAS om het purchase2pay proces in te richten. Hiermee gaan we in januari 2019 van start Strategie bouwprojecten en huisvesting 2018 Strategie bouwprojecten De strategische huisvesting 2018 stond vooral in het teken van het optimaliseren van de verschillende locaties. Doel was om alle vestigingen geschikt te maken voor modern en kleinschalig georganiseerd onderwijs. We hebben opleidingen binnen Leiden herverdeeld over de verschillende locaties in Leiden. Als onderdeel van de strategische positionering hebben we de opleidingen motorvoertuigentechniek in Leiden en Gouda samengevoegd en volledig geconcentreerd in Gouda. Om dit mogelijk te maken, hebben we de werkruimtes en lokalen van deze opleidingen volledig gemoderniseerd en uitgebreid. Studenten kunnen er nu met de meest moderne technieken werken. Het College van Bestuur en de stafdiensten zijn verhuisd van Gouda naar locatie Lammenschans in Leiden. De gezamenlijke Shared Service Centers hebben we juist in Gouda gehuisvest. Om deze verschuivingen mogelijk te maken, hebben we een aantal ver(nieuw)bouwprojecten uitgevoerd. Ook hebben we de gebouwen onderhouden, ook op het gebied van (brand)veiligheid en sociale veiligheid. Huisvesting We zorgen ervoor dat onze gebouwen voortdurend geschikt blijven voor modern onderwijs waar studenten en medewerkers zich prettig voelen en plezierig kunnen samenwerken. In 2018 hebben we in dit kader verschillende activiteiten ondernomen. We hebben de vestiging bij het Centraal Station Leiden op 1 augustus 2018 verlaten. We hebben de geheel vernieuwde locatie aan de Storm Buysingstraat Leiden geopend. Het is een mooie en lichte school, met fraaie praktijklokalen en een prettige sfeer. Deze locatie biedt sinds 1 september 2018 plaats aan de opleidingen Sport & Bewegen, Orde & Veiligheid, Toerisme & Recreatie, uiterlijke Verzorging en de Entreeopleidingen. We hebben de verbouwing van de locatie Lammenschans in Leiden afgerond. Open werkruimtes hebben plaatsgemaakt voor theorielokalen en praktijkruimtes. Deze locatie biedt sinds 1 september mborijnland 63

64 Deel 1 Bestuursverslag 10. Bedrijfsvoering 2018 plaats aan de opleidingen ICT, Economie, Bakkerij, Horeca, Facilitaire Dienstverlening, Techniek & ICT en Welzijn. Ook het College van Bestuur en de stafdiensten werken sinds 11 juni 2018 vanuit deze locatie. We hebben de locatie in Gouda verbouwd. Zo hebben we het aantal lokalen en ruimtes voor de opleidingen Motorvoertuigentechniek uitgebreid. Ook hebben een volledig nieuwe werkplaats voor deze opleidingen gebouwd. Daarnaast hebben we het oude bestuursbureau in Gouda verbouwd en geschikt gemaakt voor de Shared Service centers (Facilitaire Dienst & ICT en Administraties). Bovendien hebben we een nieuwe lesruimte voor de opleiding Smart Technology ingericht. Voor de opleiding Sport & Bewegen in Leiden hebben we een externe sportlocatie gezocht. In nauwe samenwerking met de gemeente Leiden hebben we deze gevonden in de 3 oktoberhal. Hier hebben we een crossfitruimte ingericht ten behoeve van het uitstroomprofiel Fitness van de opleiding Sport & Bewegen. Onze locatie aan de Vijf Meilaan in Leiden willen we in 2019 verkopen. De voorbereidingen voor de verkoop hebben we inmiddels al in gang gezet ICT-zaken de aanschaf van hun laptop, tablet of mobiele telefoon. Inmiddels neemt zo n 75% van alle medewerkers deel aan deze regeling door een laptop en/of mobiele telefoon aan te schaffen, ter vervanging van oude door de organisatie beschikbaar gestelde laptops. Een BYOD-laptop geeft meer flexibiliteit en mogelijkheden aan medewerkers, waardoor efficiency in de omgang met ICT-hulpmiddelen wordt vergroot. Bijna alle studenten werken ook met hun eigen apparatuur. Dit leidt tot een vermindering van centraal beschikbaar gestelde educatieve computers. Sharepoint/Office365 Het portaal van mborijnland is gebaseerd op Microsoft Sharepoint Online. Dit programma hebben we in 2018 verder uitgebreid. Als onderdeel van het project Datacenter, hebben we ook Sharepoint gemigreerd naar het nieuwe domein van mborijnland. Hierbij hebben alle studenten en medewerkers een adres gekregen. Telefonie en bereikbaarheid Begin 2018 hebben we één gezamenlijke telefonieomgeving voor mborijnland in gebruik genomen. Dit is een belangrijke technische stap in het verbeteren van de bereikbaarheid. Ook het gezamenlijke datacentrum draagt bij aan een betere bereikbaarheid van onze vestigingen. Nieuw datacenter In 2018 hebben we een nieuwe omgeving voor ons datacenter gebouwd. Die vervangt de twee datacenteromgevingen van het voormalige ID College en ROC Leiden. Er is nu één centrale werk- en educatieomgeving voor heel mborijnland. Deze omgeving geeft ons de mogelijkheid om in de toekomst volledig in de cloud te werken, gebaseerd op Microsoft Azure. In lijn met deze cloud strategie hebben we in 2018 ook een nieuw cloud gebaseerd pasjessysteem in gebruik genomen. Daarnaast hebben we alle computers van mborijnland voorzien van Windows 10. Applicaties en systemen We hebben in lijn met de cloud strategie al meerdere applicaties naar de cloud gemigreerd. Daarnaast blijven we een aantal applicaties aanbieden vanuit het eigen datacenter. Daarbij is het aantal applicaties waarvan we gebruik maken door de fusie gedaald. BYOD Voor alle medewerkers van mborijnland geldt sinds 2017 een Bring Your Own Device (BOYD)-beleid. Dat betekent dat we medewerkers stimuleren in hun werk met hun eigen apparatuur werken. Ze krijgen hiervoor een vergoeding voor 64 Jaarverslag 2018

65 10.5 Informatiebeveiliging Op 25 mei 2018 is de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) ingegaan. Deze nieuwe privacywet stelt hoge eisen aan de manier waarop we met persoonlijke gegevens van studenten en medewerkers omgaan. We hebben allerlei maatregelen genomen om zoveel mogelijk te voldoen aan deze eisen. Inrichting kernteam We hebben in het najaar van 2017 een nulmeting uitgevoerd om beeld te krijgen waar we stonden ten aanzien van informatiebeveiliging en privacybescherming. Dit gaf inzicht in de acties die we moesten nemen om klaar te zijn voor de invoering van de AVG. Na dit onderzoek hebben we begin 2018 een kernteam Informatiebeveiliging en privacy (IBP) opgericht. Maatregelen Dit kernteam heeft informatiebeveiliging en privacy voortdurend onder de aandacht van alle medewerkers en studenten gebracht. Daarnaast heeft het team in het eerste half jaar de volgende maatregelen genomen: de aanstelling van een functionaris voor de gegevensbescherming; de vaststelling van adequaat beleid ten aanzien van informatiebeveiliging en privacy in brede zin, opvolging van datalekken en autorisatie en authenticatie van gegevens; de inrichting van een crisisteam en een procedure voor de opvolging van datalekken en beveiligingsincidenten; het verzorgen van een bewustwordingscampagne over het belang van zorgvuldige omgang met persoonlijke informatie, in de vorm van posters, berichten op intranet, een website en verschillende informatiebijeenkomsten. Naar een hoger niveau Op 25 mei bleek dat mborijnland volwassenheidsniveau 2 scoorde op een schaal van vijf niveaus. We hebben toen een plan opgesteld om de informatiebeveiliging en privacy bewaking naar volwassenheidsniveau 3 te brengen. We hebben daarvoor de volgende activiteiten ondernomen: We hebben een nieuwe bewustwordingscampagne gelanceerd, als vervolg op de eerdere campagne in het voorjaar. Hierbij lag de nadruk op het geven van informatiesessies aan de onderwijsteams. Het merendeel van de teams heeft daadwerkelijk aan zo n bijeenkomst deelgenomen. Mede op basis van de uitkomsten van deze sessies hebben we de informatievoorziening op het portaal verbeterd. Daarnaast hebben we aanvullend beleid en bijbehorende maatregelen opgesteld. Ook hebben we de voorbereidingen getroffen voor de aanstelling van een adviseur informatiebeveiliging & privacy. De afdeling ICT heeft ervoor gezorgd dat ons gezamenlijke netwerk en de security infrastructuur voldoen aan de eisen van de AVG. Deze initiatieven werken we in 2019 verder uit. mborijnland 65

66 Deel 1 Bestuursverslag 10. Bedrijfsvoering 10.6 Administratieve processen In 2018 zijn alle teams van de administratieve diensten van ID College en ROC Leiden samengegaan in mborijnlandteams. Deze nieuwe, samengestelde teams hebben in projectvorm samengewerkt aan het harmoniseren en implementeren van veel (administratieve) systemen. EduArte geharmoniseerd Het studentinformatiesysteem van mborijnland EduArte moest worden gevuld met de gegevens uit de databases van ROC Leiden en ID College. Dit was een zeer complex project, met veel afhankelijkheden. Een speciaal projectteam heeft deze harmonisatie ter hand genomen. Het is door het harde werken van alle administratieve medewerkers gelukt om op 1 augustus 2018 één goed werkend studentinformatiesysteem voor heel mborijnland te hebben. Digitalisering Wij willen meer administratieve processen automatiseren en digitaliseren. Dit scheelt niet alleen tijd, maar bespaart ook papier. We hebben gekozen om hiervoor de systemen van AFAS te gebruiken. In 2018 zijn we in projectvorm gestart met de implementatie van AFAS. Binnen AFAS gaan we de vele administratieve processen verder digitaliseren en stroomlijnen. Te denken aan het plaatsen van bestellingen, het goedkeuren van facturen en uren en het verkrijgen van financieel georiënteerde inzichten. Vanaf 2020 stappen we ook over op AFAS voor de personeels- en salarisadministratie Integrale veiligheid In 2018 hebben wij hard gewerkt aan het formuleren van ons integraal veiligheidsbeleid en het vormgeven hiervan binnen onze organisatie. Ons beleid is erop gericht om een veilige en goede sfeer in en om de school te creëren zodat medewerkers en studenten zich prettig, gehoord en gezien voelen op school en hun werk goed en met plezier kunnen doen. Ons integrale veiligheidheidsbeleid bestaat uit vier pijlers: 1. een veilig leer- en werkklimaat; 2. veiligheid (sociale) in het curriculum; 3. crisisbeheersing, afhandeling en leren van incidenten; 4. veilige fysieke omgeving en systemen. Integrale veiligheid ter bescherming van medewerkers/ studenten, Informatie/ICT, gebouwen en imago Veilig leer- en werkklimaat (gedrag en houding) Veiligheid (sociale) in curriculum Relatie Burgerschap (SLB / stip) Veiligheid bij incidenten: preventie en beheersing Veilige infrastructuur Socialiserende én pedagogisch/ didactische opdracht Kwalificerende opdracht Preventieve en reactieve opdracht Faciliterende opdracht Basis: Wettelijke bepalingen en eisen fysieke en sociale veiligheid en de burgerschapagenda Jaarverslag 2018

67 Deze integrale benadering heeft veel meer inzicht gegeven in wat er speelt en wat er nodig is. Conform pijler 2 geven wij ook studenten voorlichting over diverse sociale veiligheidsthema s waarvoor wij lesbrieven hebben ontwikkeld voor Loopbaan en Burgerschapslessen. De gekozen veiligheidsthema s sluiten bij voorbeeld aan bij landelijke weken tegen pesten, week van mediawijsheid en week van respect. Omgangsregels Studenten en collega s vinden belangrijk dat we op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Iedereen is voor ons namelijk van waarde. Iedereen telt mee. Inclusiviteit noemen we dat, een van onze merkwaarden. Inclusiviteit vraagt om wederzijds begrip en wederzijdse aandacht. Daarvoor hebben we met driehonderd docenten en tientallen andere medewerkers een aantal omgangsregels opgesteld. Ook hebben we een tiental veiligheidsregels opgesteld. We vinden het namelijk ook belangrijk dat studenten en medewerkers zich veilig op school voelen. We hebben veel aandacht besteed aan deze omgangsregels en veiligheidsregels. Zo hebben alle studenten een ansichtkaart gekregen met de regels. Deze werd aan de hand van een speciaal daarvoor gemaakte lesbrief met studenten besproken. De regels zijn ook binnen de teams besproken en zijn uitgebreid besproken in de nieuwsbrief, het portaal en in een speciaal themanummer van ons personeelsmagazine. Vriend en vijand Ook hebben wij in het kader van veiligheid en preventie in oktober 2018 het project Vriend & Vijand in onze vestiging in Zoetermeer ingezet. Hierin werden studenten en docenten in vijf confrontatiecontainers op een interactieve manier uitgedaagd rondom thema s als vooroordelen, pesten, sociale invloeden en uitsluiting. Daarna werden deze onderwerpen verder in de lessen besproken. In totaal hebben ruim 900 studenten en 35 docenten aan dit project deelgenomen. Aan de hand van de uitkomsten gaan we samen met de docenten doelstellingen formuleren om de sfeer en veiligheid in de school verder te verbeteren. Preventie We vinden het belangrijk dat studenten en medewerkers zich veilig voelen. Daarom besteden we veel aandacht aan het voorkomen van incidenten. Preventie dus. Om dit te stroomlijnen hebben we een nieuwe preventieorganisatiestructuur ontwikkeld, die we in 2019 gaan invoeren. We hebben in ieder geval geïnvesteerd in meer conciërges. Zij zijn de ogen en oren op een locatie en kennen iedere student en medewerker. Zij vervullen een belangrijke rol in onze scholen. Verder hebben we op alle locaties een integraal gebruikers- en veiligheidsoverleg ingevoerd. Hier bespreken we alle zaken die te maken hebben met het vergroten van een prettige sfeer en de veiligheid om een bepaalde vestiging. Ook bespreken we eventuele incidenten. Op deze manier krijgen we beter inzicht in wat er speelt in de scholen. We kunnen daardoor ook sneller ingrijpen en preventieve maatregelen nemen om mogelijke nieuwe knelpunten te voorkomen. Incidentenregistratie Medewerkers en studenten kunnen incidenten melden via het digitale Meldpunt klachten en de incidentenmonitor. Bij een incident nemen we meteen actie. Ook registreren we de incidenten, zodat we maatregelen kunnen nemen om dergelijke incidenten in de toekomst te voorkomen. Registraties 2018 Bedreiging 9 Fysiek geweld 5 Verbaal geweld/agressie 30 (seksuele) intimidatie 3 Vernieling 8 Inbraak 6 Diefstal 1 Ongewenst gedrag via sociale media 11 Ongeval / gezondheid 20 Loverboy 1 Misdraging negeren (veiligheids)regels 45 Pesten 5 (groeps)vechtpartij 4 Onbevoegd aanwezig 10 Brand 2 Verboden middelen 9 Verboden goederen 3 Vuurwerk 2 Totaal 174 mborijnland 67

68 Deel 1 Bestuursverslag 10. Bedrijfsvoering Vertrouwenspersonen In geval van ongewenst gedrag kunnen medewerkers en studenten contact opnemen met onze interne vertrouwenspersonen. Indien gewenst kunnen medewerkers met een externe vertrouwenspersoon in gesprek gaan. Onze vertrouwenspersonen zijn gecertificeerd en bieden opvang, begeleiding en nazorg. In verband met alle veranderingen tijdens en na de fusie, hebben we het aantal vertrouwenspersonen uitgebreid en verder geprofessionaliseerd. Meldingen bij vertrouwenspersonen 2018 Stalking 3 Seksuele intimidatie (soms via sociale media) 14 Intimidatie (onjuiste bejegening) (soms via sociale media) Discriminatie 3 Agressie (psychisch) inclusief pesten en roddelen 21 Religieus gerelateerd onder andere (radicalisering, eerwraak) Geweld (fysiek) 7 Integriteit 2 DUO (hulpvraag: voorziening beroepsonderwijs bij bijzondere omstandigheden) Overig Klachten Per 1 augustus 2017 is in het mbo het klachtrecht wettelijk verankerd in artikel 7.4.8a WEB, met een verwijzing naar de Algemene Wet Bestuursrecht. De wettelijke verankering beschrijft de voorwaarden en suggesties voor een goede klachtenafhandeling: 1. heldere communicatie: toegankelijkheid en vindbaarheid; 2. de ombudsfunctie: ondersteuning bij het indienen van een klacht; 3. vertrouwelijkheid en geheimhouding; 4. onafhankelijkheid; 5. laagdrempeligheid: één loket; 6. tijdsafspraken en termijnregels. mborijnland kent een klachtenregeling die voldoet aan de wetgeving. De Ondernemingsraden en studentenraden hebben meegedacht over deze regelingen en hebben ook instemming verleend aan deze regelingen. Voor wat betreft de afhandeling en procedure hanteert mborijnland een intern en extern te benaderen digitaal meldsysteem, waar medewerkers, studenten en anderen hun klachten, geschillen, bezwaren en beroepen kunnen melden. Voor beroepszaken vanuit examinering en bezwaren over de toelating geldt de wettelijke Commissie van Beroep voor Examens. Voor geschillen met betrekking tot de toepassing van de cao kunnen medewerkers terecht bij de interne of externe geschillencommissie. Totaal 118 Opvallend is dat het aantal meldingen over agressie, pesten en roddelen is afgenomen, terwijl het aantal meldingen over geweld is toegenomen, óók in de incidentenmonitor. We zijn ervan overtuigd dat de vier speerpunten van ons integraal veiligheidsbeleid leidt tot een verbetering van de sociale veiligheid. Wat verder opvalt is dat het aantal aanvragen voor financiële ondersteuning bij de dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is gestegen. Dat duidt erop dat meer (ouders van) studenten het niet breed hebben. 68 Jaarverslag 2018

69 Klachten ingediend bij Klachtencommissie Een klacht is afkomstig van een student uit het MBO College Gezondheidszorg in verband met het (niet) aanbieden van lessen en de communicatie binnen de opleiding. De betrokkene is door de klachtencommissie gehoord via een hoorzitting. Naar aanleiding van het advies van de klachtencommissie zijn diverse acties uitgezet om de klacht naar tevredenheid van de indiener af te kunnen handelen. De tweede klacht wordt in 2019 door de klachtencommissie in behandeling genomen. Commissie van beroep voor de examens Interne geschillencommissie 1 0 mborijnland 69

70 70 Jaarverslag 2018

71 11. Financiën 11.1 Kengetallen Realisatie 2018 Realisatie 2017 BALANS (x 1.000,-) Materiële vaste activa Financiële vaste activa 2 2 Totaal vaste activa Vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva EXPLOITATIE (x 1.000,-) Baten Totale baten (excl. rentebaten) Rentebaten 1 3 Totale baten (incl. rentebaten) Lasten Totale lasten (excl. rentelasten) Rentelasten Totale lasten (incl. rentelasten) Belastingen 0 0 Resultaat deelnemingen Resultaat na belastingen Netto resultaat Solvabiliteitsratio 2 Realisatie 2018 Realisatie 2017 Signaleringsgrens (eigen vermogen + voorzieningen / totaal vermogen) 0,43 0,38 min. 0,3 Liquiditeit (Current ratio = Vlottende activa / Kortlopende schulden) 0,62 0,94 min. 0,5 Rentabiliteit Resultaat / (totale baten + rentebaten) 3,3% 2,8% min. 0 Huistvestingsratio (Huisvestingslasten + Afschrijvingen geb. en ter.) / Totale lasten 0,09 0,11 max. 0,15 Weerstandsvermogen (Eigen vermogen / Totale baten) 0,26 0,23 min. 0,05 mborijnland 71

72 Deel 1 Financieel verslag 11. Financiën Het positieve resultaat over 2018 bedraagt 5,5 miljoen en bestaat uit de realisatie van 164,8 miljoen aan baten en 159,4 miljoen aan lasten. Het genormaliseerde positieve resultaat bedraagt 5,2 miljoen. In het vervolg van dit jaarverslag en de jaarrekening lichten we de cijfers over 2018 toe. mborijnland blijft ruimschoots binnen de signaleringsgrenzen van het ministerie van OCW. De financiële situatie van mborijnland is door de fusie versterkt. Door het positieve resultaat is het eigen vermogen gestegen waardoor de solvabiliteitsratio 2 stijgt en ruim boven de signaleringsgrens blijft. De liquiditeit is gedaald van 0,94 eind 2017 naar 0,62 eind Dit is het gevolg van minder liquide middelen door extra aflossingen op langlopende leningen. De rentabiliteit van mborijnland voldoet aan de gestelde eisen en laat in 2018 een stijging van het percentage zien als gevolg van een hoger exploitatieresultaat. De huisvestingsratio laat de verhouding zien van de huisvestingslasten inclusief afschrijving op gebouwen en terreinen ten opzichte van de totale lasten. In 2018 is een lichte daling zichtbaar. Dit is het gevolg van het gewijzigde huisvestingsbeleid dat we de laatste jaren hebben ingezet. Het weerstandsvermogen geeft aan hoe het eigen vermogen zich verhoudt ten opzichte van de totale baten. Conform verwachting is het weerstandsvermogen in 2018 verder gestegen Subsidie In 2015 heeft het ministerie van OCW, als gevolg van de verslechterde liquiditeitspositie van het voormalige ROC Leiden, 40,0 miljoen subsidie toegekend. De Tweede Kamer is akkoord gegaan met de toekenning van de subsidie. De subsidie bestaat uit drie onderdelen: Subsidie ministerie van OCW (Bedragen x 1.000,-) Liquiditeitssteun Overbrugging huisvestigingssituatie Verbeteren onderwijskwaliteit Totaal Totale susidie Ontvangst tot en met Ontvangst in Ontvangst tot en met Verwerkt als baten tot en met Verwerkt als baten in Verwerkt als baten tot en met Nog te besteden ultimo Jaarverslag 2018

73 mborijnland 73

74 Deel 1 Financieel verslag 11. Financiën De liquiditeitssteun hebben we in 2016 in zijn geheel ontvangen. In eerste instantie was dit in 2015 als rekeningcourantkrediet beschikbaar gesteld. Hiermee kon het voormalige ROC Leiden in 2015 onder andere de schulden bij de banken aflossen. Het subsidiebedrag van 18 miljoen heeft daarmee geen betrekking op Het volledige subsidiebedrag is in 2016 als inkomsten (baten) verantwoord. Daarnaast heeft het ministerie van OCW 14 miljoen beschikbaar gesteld voor de overgang naar goedkopere huisvesting in Leiden, die goed geschikt is voor kleinschalig georganiseerd onderwijs. Door deze subsidie kon het voormalige ROC Leiden in de periode van medio 2015 tot medio 2018 voldoende middelen besteden aan het verzorgen van onderwijs. Vanaf medio 2018 is de huisvestingssituatie genormaliseerd en zijn de huisvestingslasten beduidend lager, onder andere door het verlaten van de locatie nabij het Centraal Station van Leiden en door een vernieuwde overeenkomst voor de locatie aan het Bètaplein nabij station Lammenschans in Leiden. Het derde deel van de totale subsidie, ter waarde van 8 miljoen, hebben we ingezet om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Ook dit deel van de subsidie kende een looptijd van 30 juni 2015 tot 1 augustus Het volledige subsidiebedrag is benut en we hebben daarbovenop substantieel meer uitgegeven aan kwaliteitsbevorderende maatregelen. Buiten dit subsidiebedrag hebben we ook eigen bijdragen besteed aan het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. De verantwoording is separaat gecontroleerd door de externe accountant en van een goedkeurende verklaring voorzien Verbonden partijen We hebben dit jaar zeven groepsmaatschappijen ontbonden en de naam Holding ID College B.V. gewijzigd in mborijnland Bedrijfsopleidingen B.V. De ontbonden groepsmaatschappijen betreffen: Community College Leiden B.V. CCL LMP B.V. CCL CS B.V. ID College Bedrijfsopleidingen B.V. ID College Bedrijfsopleidingen I B.V ID College VAVO B.V. ID College Personeel B.V. Daarnaast hebben we dit jaar de Stichting CIV Smart Technology opgericht. Stichting CIV Smart Technology heeft een spilfunctie in het stimuleren, faciliteren en ontwikkelen van hybride onderwijs in zogenoemde satelietlabs; contextrijke omgevingen buiten de eigen school waar multidisciplinair onderwijs wordt gegeven in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven. We hebben 74 Jaarverslag 2018

75 Stichting CIV Smart Technology opgericht met als doel de samenwerking tussen partners in het bedrijfsleven, brancheorganisaties, onderwijs en lokale overheden op het gebied van vernieuwingen van het technisch onderwijs naar een volgend niveau te brengen en uit te breiden Exploitatie (Bedragen x 1.000,-) Totale baten A Incidentele baten B Genormaliseerde baten C = A - B Totale lasten D Incidentele lasten E Genormaliseerde lasten F = D - E Genormaliseerde resultaat G = C - F Resultaat 2018 H = A - D De hoofdlijnen van de exploitatie in cijfers is als volgt: Incidente baten 2018 (Bedragen x 1.000,-) Subsidie OCW Overbrugging huisvesting Subsidie OCW Verbeteren onderwijskwaliteit Vrijval kwaliteitsplan Vrijval salarismix Vrijval ineffectiviteit SWAPS 330 Totaal incidentele baten De subsidies van het ministerie van OCW zijn bedoeld voor het overbruggen van de huisvestingssituatie en voor het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Dit is toegelicht in paragraaf De bedragen betreffen het deel van de subsidie dat is verantwoord in De subsidies van OCW die we ontvangen, benutten we op basis van bestedingsplannen. In 2018 hebben we met een kritische blik naar de bestedingen en plannen gekeken. Hieruit volgt dat we 1,9 miljoen voor het kwaliteitsplan en de salarismix 2018 in de staat van baten en lasten laten vrijvallen. De vrijval van de gereserveerde ineffectiviteit heeft betrekking op de ongedekte swap van het voormalige ROC Leiden. Per 1 juli 2018 is de contractuele verplichting van het ongedekte derivaat beëindigd. De verplichting van 0,3 miljoen die ultimo 2017 op de balans was opgenomen op basis van de theoretische marktwaarde valt om deze reden vrij in de staat van baten en lasten. mborijnland 75

76 Deel 1 Financieel verslag 11. Financiën Incidente lasten 2018 (Bedragen x 1.000,-) Subsidie OCW Overbrugging huisvesting Subsidie OCW Verbeteren onderwijskwaliteit Overige afvloeiingen personeel Vrijval voorziening huisvesting Afwaarderingen MVA Jong voor Oud 796 Totaal incidentele lasten Het resultaat 2018 na belastingen is 5,5 miljoen positief. Het genormaliseerde resultaat is 5,2 miljoen positief. De incidentele baten 2018 bestaan uit: De subsidies die we van het ministerie van OCW ontvangen en bedoeld zijn voor het overbruggen van de huisvestingssituatie en het verbeteren van de onderwijskwaliteit hebben we in 2018 volledig benut. In 2017 zijn we initiatieven gestart om een aantal medewerkers te mobiliseren richting ander werk of afvloeiing, zoals het project Jong voor Oud. Met de betrokken medewerkers waarmee we in 2017 nog geen afspraak hadden gemaakt, hebben we in 2018 een regeling getroffen. Als gevolg van de fusie hebben we de administraties van de voormalige fusiepartners ID College en ROC Leiden per 1 januari 2018 samengevoegd en vindt per januari 2019 de overgang naar een nieuw administratief systeem plaats. Dit is een vervolgfase binnen de synergieopgave. Om tijdens deze overgang een kwaliteitsslag te maken, hebben we vereenvoudigingen binnen de activaregistratie doorgevoerd. Dat heeft een aantal afwaarderingen tot gevolg Treasury Het treasurybeleid van mborijnland is vastgelegd in het treasurystatuut, dat de Raad van Toezicht in juni 2018 heeft vastgesteld. De hoofdtaak van treasury is de financiële continuïteit op de korte en lange termijn te waarborgen. Alle treasury-activiteiten zijn ondergeschikt en dienend aan de missie en visie van mborijnland. In het strategisch beleid, de kerntaken en doelstellingen van mborijnland hebben we inhoud gegeven aan de missie en visie. Deze primaire doelstelling kan worden vertaald in de volgende subdoelstellingen: het verzekeren van duurzame toegang tot financiële markten tegen acceptabele (marktconforme) condities en risico s, zodat te allen tijde in de behoefte aan financiële middelen kan worden voorzien; het beschermen van vermogens- en (rente)resultaten tegen ongewenste financiële risico s, zoals renterisico, kredietrisico, liquiditeitsrisico en operationeel risico; het minimaliseren van de interne verwerkingskosten en externe kosten bij het beheren van de geldstromen en financiële posities; het optimaliseren van de renteresultaten binnen de kaders van wettelijke regelingen, voorschriften en de limieten en richtlijnen van het treasurystatuut; het realiseren van informatiestromen ter ondersteuning van de opstelling van het treasury-beleid in het treasury-jaarplan, de uitvoering van het beleid en de verantwoording daarover. Het treasurybeleid is opgesteld conform de Regeling beleggen, lenen en derivaten OCW Bij het uitvoeren van treasuryactiviteiten maken we een afweging tussen optimalisatie van financiële resultaten enerzijds en beheersing van financiële risico s anderzijds. Bij mborijnland ligt de prioriteit gegeven de maatschappelijke en publieke achtergrond in de eerste plaats bij het beheersen en beperken van financiële risico s. De treasurycommissie van mborijnland bereidt de besluitvorming rond het treasurybeleid voor en ondersteunt deze. mborijnland maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van financiële instrumenten die de stichting beschermen tegen renterisico s, kredietrisico s en liquiditeitsrisico s. Deze financiële instrumenten hebben we in de balans opgenomen. Het renterisico uit hoofde van het variabele rentepercentage op basis van 3-maands euribor hebben we afgedekt door middel van renteswaps van de variabele 3-maands euribor naar een vast rentepercentage. De Rabobank acht de huidige waarde van de zekerheden voldoende om een dergelijke latente verplichting, ter hoogte van het afgesproken bedrag, te kunnen dragen. 76 Jaarverslag 2018

77 11.6 Notitie Helderheid in de bekostiging Naar aanleiding van de notitie Helderheid in de bekostiging zijn er in de OCW-richtlijn aanvullende eisen gesteld aan het bestuurverslag. De onderwerpen worden hierna toegelicht. Thema 1. Uitbesteed onderwijs Samenwerkingsverbanden VO-BVE 2. Investeren van publieke middelen in private activiteiten Toelichting mborijnland heeft geen studenten die uitbesteed zijn. mborijnland kent verschillende samenwerkingsovereenkomsten in het kader van doorlopende leerlijnen. De uitvoering van deze overeenkomsten is in overeenstemming met de reguliere bekostigingsafspraken. mborijnland zet geen publieke middelen in bij private activiteiten. 3. Verlenen van vrijstellingen mborijnland verleent vrijstellingen aan studenten conform het vrijstellingenbeleid, dat is opgenomen in het handboek examinering. Studenten met vrijstellingen voldoen aan de gestelde bekostigingsregels. 4. Les- en cursusgeld niet betaald door de deelnemer zelf. 5. Uitschrijven van studenten kort na 1 oktober In- en uitschrijving van deelnemers in meer dan één opleiding tegelijk. Gecombineerde trajecten educatie en beroepsonderwijs. De student stemt via een ondertekende schriftelijke machtiging in dat een derde (een bedrijf of andere organisatie) het cursusgeld voldoet middels: 1. een vinkje op het studiekeuzeadvies dat een derde, met zijn instemming, het cursusgeld zal betalen. 2. het invullen van het formulier Verklaring voor betaling van cursusgeld door werkgever of instantie (de derdenmachtiging). Deze is terug te vinden in EduArte en op intranet en internet. Begin oktober 2018 zijn 21 (18 mbo- en 3 vavo-) studenten met een diploma uitgestroomd. Er zijn in deze periode 54 (48 mbo- en 6 vavo-) studenten uitgestroomd zonder diploma. Daarnaast stapten 6 (4 mbo- en 2 vavo-) studenten over naar een andere instelling. mborijnland heeft geen deelnemers die in meer dan één bekostigde opleiding staan ingeschreven. In 2018 volgen 50 studenten een gecombineerd traject educatie en beroepsonderwijs. 6. De deelnemer volgt een andere opleiding dan waarvoor hij is ingeschreven. 7. Bekostiging van maatwerktrajecten ten behoeve van bedrijven. In 2018 zijn 184 (151 mbo- en 33 vavo-) studenten tijdens het schooljaar gewisseld van opleiding, hebben 25 mbo studenten een andere leerweg gekozen en zijn 11 mbo studenten zowel veranderd van opleiding als van leerweg. In 2018 zijn we geen nieuwe maatwerktrajecten met bedrijven of organisaties overeengekomen, wel zijn de bestaande trajecten voortgezet. Het betreft hier opleidingen die we op verzoek van een bedrijf uitvoeren. Bedrijven waar deze trajecten lopen zijn: Alliander, Feadship, Stedin en diverse ziekenhuizen (voor het traject Medewerker steriele medische hulpmiddelen). Op 1 oktober waren bij deze trajecten 272 studenten ingeschreven. 8. Onderwijs in het buitenland mborijnland voert het onderwijs voor buitenlandse deelnemers en voor deelnemers in het buitenland uit conform de wet- en regelgeving. mborijnland 77

78 12. Continuïteits- en risicoparagraaf 12.1 A1 Gegevensset A1 Kengetallen Realisatie 2019 Prognose 2020 Prognose 2021 Prognose Aantal deelnemers BOL Aantal deelnemers BBL Aantal deelnemers VAVO Totaal aantal deelnemers Personele bezetting gemiddeld in FTE Bestuur/management Personeel primair proces Ondersteunend personeel - Indirect onderwijsondersteunend Direct onderwijsondersteunend Totaal personele bezetting in FTE Voetnoten: 1 Bekostigde deelnemers teldatum (bron: TBG). Toelichting bij de kengetallen Studenten Het aantal studenten betreft het gewogen aantal mbo-studenten, voor bekostigingsonderzoek. De gegevens van 2018 zijn gebaseerd op de officiële bekostigingstelling door DUO. De gegevens van de jaren zijn gebaseerd op ramingen van de MBO Colleges en de VAVO. Personele bezetting De personele bezetting voor 2018 is de stand per 31 december De prognose is ontleend aan de meerjarenbegroting. 78 Jaarverslag 2018

79 12.2 A2 Meerjarenbegroting BALANS (Bedragen x 1.000,-) Activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vorderingen Liquide middelen Totale activa Passiva Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva STAAT VAN BATEN EN LASTEN (Bedragen x 1.000,-) Baten Rijksbijdragen Overheidsbijdragen / subsidies overige overheden Wettelijke college- / cursus- / examengelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Lasten Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Resultaat financiële baten en lasten Belastingen Resultaat deelnemingen Totaal resultaat mborijnland 79

80 Deel 1 Financieel verslag 12. Continuïteits- en risicoparagraaf Toelichting bij de meerjarenbegroting De beleidsrijke meerjarenbegroting laat zien waar we de komende jaren met onze partners in de regio aan gaan werken. Doel is de kwaliteit van ons onderwijs te verbeteren. Dat doen we door enerzijds de basis van ons onderwijs nog verder op orde te brengen en door anderzijds te innoveren, veelal in nauwe samenwerking met de overheid en/of het bedrijfsleven (publiek-private samenwerkingen). In het bestuursakkoord tussen MBO Raad en het ministerie van OCW, getiteld Bestuursakkoord : Trots, vertrouwen en lef, staat dat iedere mboinstelling een Kwaliteitsagenda op zal stellen. Dat hebben wij ook gedaan. De innovatie van ons onderwijs hebben we met name opgenomen in deze Kwaliteitsagenda. Effect loon- en prijsbijstelling en cao-loonsverhoging 2018 In deze begroting hebben we rekening gehouden met de afspraken uit het onderhandelingsakkoord cao-mbo Basisbekostiging: lumpsum bekostiging Naar aanleiding van het regeerakkoord worden met ingang van 2019 maatregelen uitgevoerd, die van invloed zijn op de rijksbijdrage aan de mbo-scholen. Het groene onderwijs wordt ondergebracht bij het ministerie van OCW en de cascadebekostiging wordt afgeschaft met een overgangsregime van 3 jaar. Daarnaast is de komende jaren een dalende trend van studentenaantallen in de sector zichtbaar. Dat is van invloed op de hoogte van het macrobudget van de bekostiging. Voor de aanvullende bekostiging, circa 10% van de totale bekostiging, zijn nieuwe afspraken gemaakt. Voor 2019 tot en met 2022 hebben het ministerie van OCW en de mboinstellingen afspraken gemaakt over het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Ook mborijnland heeft hiervoor een plan ingediend, met als titel de Kwaliteitsagenda. Deze hebben we na een voldoende beoordeling door de commissie Kwaliteitsafspraken MBO voorgelegd aan de minister. De gelden voor deze kwaliteitsafspraken komen in de plaats van de doelsubsidies die zijn weggevallen. De afname van de kortlopende schulden in 2019 wordt vooral veroorzaakt door de uitgaven van ontvangen subsidies in 2017 en Staat van baten en lasten Voor de berekening van de rijksbijdragen hebben we rekening gehouden met de verwachte ontwikkeling van de rijksbekostiging in de komende periode, zoals deze is verstrekt door het ministerie van OCW en de MBO Raad. Meerjarig hebben we rekening gehouden met 53 miljoen baten vanuit de kwaliteitsagenda, waarvan 13 miljoen in 2019 beschikbaar komt. De huidige ontwikkeling van onze studentaantallen laat een dalende trend zien. In de meerjarenbegroting hebben we rekening gehouden met een groei naar studenten in Dit willen we realiseren door de kwaliteit van ons onderwijs te verhogen. Onze aanname hierbij is dat dit leidt tot een lagere uitval en een hoger diplomaresultaat. Hierdoor gaan zowel de doorstroom als het rendement omhoog. Voor vavo houden we rekening met een stabiel aantal studenten van De lonen en salarissen zijn begroot op basis van de verwachte bezetting die past bij het verwachte aantal studenten in 2019 en de extra activiteiten die we uitvoeren voor het realiseren van onze ambities. Speerpunten hierbij zijn het verbeteren van de onderwijskwaliteit en het uitvoeren van de kwaliteitsagenda. In 2020 hebben we een daling van de personeelslasten voorzien doordat we na 2019 geen kosten meer maken voor de afronding van de kwaliteitsafspraken Meerjarig zetten we in op een afname van de loonkosten voor derden, voornamelijk voor externen die ons ondersteunen bij onze processen en interim-management. In de begroting is onder de dotatie personeelsvoorzieningen een bedrag opgenomen, inclusief een bijdrage aan de voorziening voor langdurig zieken. Balans Om inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de financiële positie van mborijnland is een meerjarenbalans opgenomen. Hierin is onder meer het volgende opgenomen: De kwalificatie van onderwijsgebouw Lammenschans als financial lease. Dit betekent dat zowel een waardering is opgenomen binnen de materiële vaste activa (eind 2019: 19,2 miljoen) als een verplichting bij de langlopende schulden (eind 2019: 20,6 miljoen). 80 Jaarverslag 2018

81 12.3 Financiële kengetallen Onderstaand overzicht geeft de financiële ratio s weer van mborijnland voor de komende jaren. (Bedragen x 1.000,-) Solvabiliteit 2 Eigen vermogen + voorzieningen Totaal passiva Solvabiliteit 2 norm: > 0,3 0,38 0,43 0,46 0,49 0,51 0,52 Liquiditeit Vlottende activa Kortlopende schulden Liquiditeit norm: > 0,5 0,94 0,62 0,42 0,52 0,69 0,90 Rentabiliteit Exploitatieresultaat Totale baten + rente baten Rentabiliteit norm: > 0,0 2,8% 3,3% 0,7% 0,8% 0,8% 0,8% Investeringsbehoefte als % van de jaaromzet Investeringsbehoefte Totale jaaromzet ,5% 12,7% 4,5% 2,8% 3,0% 2,8% De kengetallen voldoen ruimschoots aan de norm van de Inspectie van het onderwijs. mborijnland 81

82 Deel 1 Financieel verslag 12. Continuïteits- en risicoparagraaf 12.4 B Overige rapportages B1 Rapportage aanwezigheid en werking van het interne risicobeheersings- en controlesysteem Deze rapportage geeft weer hoe we het risicomanagement binnen mborijnland hebben vormgegeven. De afgelopen jaren hebben we diverse stappen gezet. Het heeft geresulteerd in het huidige proces van risicomanagement. Missie en visie Strategische, tactische en operationele doelen Financiële randvoorwaarden en continuïteit Risicobereidheid Resultaatgerichtheid Gedrag en houding Risicobewustzijn Prestatie Management Planning & Control cyclus Risico Management Prestatie Jaarplan Risico s KPI / KSF Management rapportage Beheersmaatregelen en KRI Prestatie beoordeling Verantwoording Risico beoordeling operationele processen Besluitvormingsinformatie, sturen, verantwoording afleggen en toezicht houden 82 Jaarverslag 2018

83 Met ons risicomanagement willen we continu de risico s expliciet maken en beheersen. Ook willen we daarmee risicoalertheid creëren en bewerkstelligen dat we proactief en bewust met risico s omgaan. Continu risico s expliciet maken en beheersen Op vastgestelde tijden inventariseren en bespreken we de risico s. Op deze wijze hebben we voortdurend aandacht voor de risico s en de beheersing ervan. Risicoalertheid creëren We maken de risico s voor alle medewerkers inzichtelijk. Hierdoor ontstaat hetzelfde beeld over de belangrijkste risico s en een sterk risicobewustzijn. Proactief met risico s omgaan We voeren de beheersmaatregelen uit voordat risico s daadwerkelijk optreden. Zo gaan we dus proactief met risico s om. Bewust met risico s omgaan en bijbehorende beheersmaatregelen afwegen Door het uitvoeren van een risicoanalyse inventariseren we op gestructureerde wijze de risico s en beheersmaatregelen. Hierdoor krijgen we een completer beeld van de risico s. We verkleinen zo de kans dat we een risico over het hoofd zien. Kader Binnen mborijnland hebben we het risicomanagement verankerd in onze procesmatige manier van werken. We hebben ervoor gekozen om risicomanagement niet als geïsoleerd proces te ontwikkelen, maar in samenhang binnen de PDCA-cyclus (plan, do, check, act). Dat is te zien in het schema van deze paragraaf. In praktijk betekent dit dat we geen aparte risico-overzichten opstellen, maar deze integreren in bestaande documenten, zoals jaarplannen, projectenplannen en (voortgang)rapportages. B2 Beschrijving van de belangrijkste risico s en onzekerheden Vanaf de totstandkoming van de juridische fusie hebben het bestuur en management veel aandacht besteed aan de strategische risico s van mborijnland. De hieronder genoemde risico s staan in relatie tot het willen realiseren van de organisatiedoelstellingen. Per risico hebben we kort beschreven welke maatregelen we genomen hebben om de risico s te beheersen. Omschrijving risico 1. Minder financiële middelen door dalende studentenaantallen. De prognose van mbo-studenten voor het studiejaar 2018/ 2019 hebben we niet gerealiseerd. Dit betekent over twee jaar minder inkomsten dan verwacht. Gezien de landelijke trend is het de vraag in hoeverre groei in studentenaantallen mogelijk is de komende jaren. 2. Hoog ziekteverzuim. Het ziekteverzuim in 2018 is structureel hoger dan voorzien. In de eerste twee kwartalen konden we nog wijzen op de extra werkdruk die het gevolg was van het werken met de verschillende systemen van het voormalige ID College en ROC Leiden, een gevolg van het fusieproces. Met de instellingfusie en harmonisatie van de systemen in augustus 2018 werd verwacht dat dit zou teruglopen. Het verzuim bleef echter onveranderd hoger dan gemiddeld in de sector en hoger dan bij beide rechtsvoorgangers gebruikelijk was. Mitigerende maatregelen We verhogen de kwaliteit van ons onderwijs. Onze aanname hierbij is dat dit leidt tot een lagere uitval van studenten en een hoger diplomaresultaat, en daarmee tot een groei van de doorstroom en een stijging van ons rendement. De verwachting is dat daardoor het aantal studenten de komende jaren gaat stijgen. Verder is het zo dat we als gevolg van dalende studentenaantallen in 2018 en 2019 een positief financieel resultaat behalen. Daardoor versterken we ons eigen vermogen en beschikken we later over voldoende financiële middelen. Bovendien anticiperen we hier in ons personeelsbeleid op en zorgen we voor een flexibele schil van voldoende omvang. We zetten in op trainingen voor leidinggevenden om verzuim te beperken. Ook zorgen we dat de arbodienst medewerkers eerder oproept en intensiever begeleid. Het effect hiervan is echter (nog) onvoldoende zichtbaar. Uit het medewerkersonderzoek blijkt dat medewerkers zich nog onvoldoende gezien en betrokken voelen. De nieuwe gesprekkencyclus zal hierbij helpen, maar het effect zal niet meteen zichtbaar zijn. mborijnland 83

84 Deel 1 Financieel verslag 12. Continuïteits- en risicoparagraaf Omschrijving risico 3. Het realiseren van de synergieopgave van de ondersteunende diensten na de fusie duurt langer dan gepland. Het creëren van synergie op de kosten van de stafdiensten en service centers lukt maar beperkt. Dit komt doordat we langere tijd nodig hebben om de nieuwe gewenste situatie te bereiken, mede omdat er vanuit het onderwijs een grote vraag naar ondersteuning blijft. 4. De realisatie van onze ambitie, alle opleidingen voldoende in 2019, is niet haalbaar. De ambitie in de strategie is om op 1 augustus 2019 de basis op orde te hebben in het onderwijs. Doorrekening van het huidig aantal studenten en het verwachte aantal diplomeringen laat zien dat we onze ambitie in 2019 nog niet halen. Het realiseren van de basiskwaliteit blijft daarom een belangrijk aandachtspunt in het schooljaar Mitigerende maatregelen We hebben een concreet stappenplan ontwikkeld voor de implementatie van ondersteunende systemen die minder inzet van personeel vragen. We voeren daarnaast het gesprek met elkaar over de gewenste ondersteuningsvraag. Hierin creëren we heldere verwachtingen over wat we van elkaar verwachten. Hierdoor willen we in 2020 onze doelen bereikt hebben. We hebben de uitvoering van onze strategie geëvalueerd, met als doel in kaart te brengen wat we hebben geleerd en te bepalen wat willen we komende periode anders, beter of niet meer doen. De uitkomst was dat we de ingezette lijn vasthouden. Verder kwamen we tot de conclusie dat met name de waarden vertrouwen en nieuwsgierigheid om nadere aandacht vragen. B3 Rapportage toezichthoudend orgaan De rapportage van het toezichthoudend orgaan is opgenomen in het bestuursverslag. Dit is te vinden in hoofdstuk Jaarverslag 2018 Het jaarverslag, bestaande uit het bestuursverslag en de jaarrekening, zijn overeenkomstig de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs en de RJ660 opgesteld. Hiermee voldoet mborijnland aan de wettelijke vereisten. Leiden, 24 juni 2019 College van Bestuur Dhr. O. Jelsma Voorzitter 84 Jaarverslag 2018

85 mborijnland 85

86 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening 13.1 Balans per 31 december 2018 (na resultaatbestemming) (Bedragen x 1.000,-) 31 december december Activa 1.1 Vaste activa Materiële vaste activa Financiële activa 2 2 Totaal vaste activa Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Passiva 2.1 Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva Jaarverslag 2018

87 13.2 Staat van baten en lasten 2018 (Bedragen x 1.000,-) Realisatie 2018 Begroting 2018 Realisatie Baten 3.1 Rijksbijdragen Overheidsbijdragen / subsidies overige overheden Wettelijke college- / cursus- / examengelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestinglasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten Totaal financiële baten en lasten Belastingen Resultaat deelnemingen Resultaat na belastingen Netto resultaat mborijnland 87

88 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening 13.3 Kasstroomoverzicht 2018 (Bedragen x 1.000,-) Realisatie 2018 Realisatie 2017 Kasstroom uit operationele activiteiten Saldo baten en lasten Gecorrigeerd voor: Boekwinst/Boekverlies materiële vaste activa Afschrijvingen Mutatie voorzieningen Verandering in vlottende middelen Voorraden (-/-) 0 0 Vorderingen (-/-) Mutatie kredietinstellingen Overige kortlopende schulden Schulden Belastingen 0 0 Resultaat deelneming Totaal kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest 1 3 Betaalde interest (-/-) Buitengewoon resultaat 0 0 Totaal kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa (-/-) Desinvesteringen in materiële vaste activa Investeringen in deelnemingen en/of samenwerkingsverbanden (-/-) 0 0 Mutaties leningen (-/-) Overige investeringen in financiële vaste activa (-/-) 0 0 Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen (kasgeld bij bank) Aflossing leningen (kasgeld bij bank) Aflossing rekening courantkrediet (bij schatkist) 0 0 Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie liquide middelen Saldo liquide middelen Saldo liquide middelen Saldo liquide middelen Mutatie liquide middelen Jaarverslag 2018

89 mborijnland 89

90 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening 13.4 Toelichting op de balans en staat van baten en lasten Algemene toelichting Juridische vorm en voornaamste activiteiten De organisatie is een stichting. Per 1 september 2017 zijn de stichtingen ID College en ROC Leiden juridisch gefuseerd tot de Stichting mborijnland. Per 1 augustus 2018 is de fusie formeel voltooid, doordat de instellingenfusie van mborijnland is verwezenlijkt. Daarnaast wordt vanaf deze datum ons onderwijs aangeboden onder één BRINnummer. De voornaamste activiteiten van mborijnland bestaan uit het verzorgen van wettelijk geregeld onderwijs. mborijnland is statutair gevestigd in Leiden en ingeschreven bij het handelsregister onder nummer Toegepaste standaarden De basis voor het opstellen van de jaarrekening zijn de inrichtingsvereisten van boek 2, titel 9 van het Burgerlijk Wetboek en de Raad voor de Jaarverslaggeving. Specifiek voor onderwijsinstellingen gelden de bepalingen en modellen zoals opgenomen in Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 660. De inrichtingseisen op grond van de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs zijn van toepassing. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling Tenzij anders vermeld hebben we de activa en passiva opgenomen tegen geamortiseerde historische kostprijs. De liquide middelen hebben we opgenomen tegen nominale waarde. Een actief nemen we in de balans op wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de organisatie toevloeien en we de waarde daarvan betrouwbaar kunnen vaststellen. Een verplichting nemen we in de balans op wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard gaat met een uitstroom van middelen en we de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kunnen vaststellen. De opbrengsten en kosten rekenen we toe aan de periode waarop zij betrekking hebben. De jaarrekening presenteren we in euro s (duizendtallen), de functionele valuta van de organisatie. Vrijstelling geconsolideerde jaarrekening De financiële gegevens van de organisatie hebben we in de jaarrekening verwerkt. Op grond van artikel 407 Boek 2 BW mogen groepsmaatschappijen in sommige gevallen buiten de geconsolideerde jaarrekening blijven. De verplichting tot consolidatie geldt niet voor gegevens van de in de consolidatie te betrekken maatschappijen van wie de gezamenlijke betekenis te verwaarlozen is op het geheel. Daar dit voor alle groepsmaatschappijen in 2018 van toepassing is, is conform artikel 407 Boek 2 BW afgezien van consolidatie. Schattingen Bij het opstellen van de jaarrekening maakt het College van Bestuur gebruik van schattingen. Die zijn van invloed op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en de baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. Voortdurend beoordelen we de schattingen en onderliggende veronderstellingen. Herzieningen van schattingen nemen we op in de periode waarin we de schatting herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. Inschattingen zijn met name gemaakt met betrekking tot de afschrijving op de vaste activa (inclusief de bepaling van de (impairment) en de restwaarde hiervan, de voorzieningen en het ineffectieve deel van de derivaten. Eventuele bijzonderheden ten aanzien van schattingen, aannames en veronderstellingen hebben we hierna opgenomen bij de toelichtingen van de resultaat- en balansposten. Het effect van een schattingswijziging dient te worden verwerkt in de winst- en verliesrekening (RJ ): in de periode waarin de schattingswijziging plaatsvindt, indien de wijziging alleen invloed heeft op die periode; in de periode waarin de schattingswijziging plaatsvindt, alsmede de toekomstige perioden, indien de wijziging zowel van invloed is op de huidige periode als op de toekomstige perioden Financiële instrumenten Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten (zoals vorderingen en schulden), als afgeleide financiële instrumenten (derivaten) verstaan. In de toelichting op de onderscheiden posten van de balans wordt de reële waarde van het betreffende instrument toegelicht als die afwijkt van de boekwaarde. Indien het financiële instrument niet in de balans is opgenomen, geven we de informatie over de reële waarde in de toelichting op de Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen. Een toelichting op de voorwaarden van de financiering 90 Jaarverslag 2018

91 inzake het leaseconstruct van onderwijsgebouw Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden, staat in de toelichting op de langlopende schulden. Stichting mborijnland maakt gebruik van interest rate swaps om het renterisico af te dekken dat voortvloeit uit financiering tegen een variabele rentevoet. We passen kostprijshedge-accounting toe, teneinde het verschil tussen de variabele rente en de vaste rente gelijktijdig in de staat van baten en lasten te verwerken. Stichting mborijnland voldoet aan de eisen van RJ 290 om kostprijshedge-accounting toe te mogen passen. We hebben de hedgerelatie gedocumenteerd en jaarlijks toetsen we de effectiviteit van deze relatie. Indien een interest rate swap niet langer voldoet aan de voorwaarden voor hedge-accounting, afloopt of wordt verkocht, beëindigen we de afdekkingsrelatie. De cumulatieve winst of het cumulatieve verlies dat nog niet in de winst- en verliesrekening was verwerkt, nemen we op als overlopende post in de balans, totdat de verwachte transactie heeft plaatsgevonden Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen, inventaris en apparatuur, andere vaste bedrijfsmiddelen en vooruitbetalingen op materiële vaste activa waarderen we tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen óf een lagere realiseerbare waarde en bijzondere waardeverminderingen. Als realiseerbare waarde hanteren we de hoogste van de directe of indirecte opbrengstwaarde. De afschrijvingen berekenen we als een percentage over de aanschafprijs. Dit doen we volgens de lineaire methode, op basis van de verwachte gebruiksduur, rekening houdend met een eventuele restwaarde. We schrijven niet af op terreinen, materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetalingen op materiële vaste activa. Jaarlijks beoordelen we of een duurzame waardevermindering aan de orde is. mborijnland 91

92 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Activeringsgrens Voor roerende goederen ligt de activeringsgrens op een aanschafprijs boven De afschrijving vindt plaats naar rato van het jaar en de maand van aanschaf. Voor onroerende goederen wordt deze activeringsgrens ook gebruikt. De eerste afschrijving voor nieuwbouw vindt plaats na ingebruikname. Bij renovatie, verbouwingen of groot onderhoud vindt afschrijving plaats naar rato van de voortgang van de werkzaamheden gedurende het jaar. We hanteren hierbij de volgende afschrijvingstermijnen: Aantal maanden Gebouwen 360 Gebouw LMS (Leasetermijn) 367 Gebouwen en semi-permanent 240 Terreinen 0 Verbouwing 120 Keuken 120 Audiovisual 48 Hardware 48 Software 48 Deelnemerinformatiesysteem (hard- en software) 84 Machines 120 Schoolmeubilair 120 Kantoormeubulair 120 Vervoermiddelen 60 De materiële vaste activa waarvan de stichting mborijnland en haar groepsmaatschappijen krachtens een financiële leaseovereenkomst het economische eigendom heeft, hebben we geactiveerd. De uit de huidige financiële leaseovereenkomst voortkomende leaseverplichting hebben we als schuld verantwoord. De in de toekomstige leasetermijnen begrepen interest brengen we gedurende de looptijd van de financiële leaseovereenkomst ten laste van het resultaat. Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarmee we invloed van betekenis kunnen uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid, waarderen we volgens de nettovermogenswaardemethode. We veronderstellen dat er sprake is van invloed van betekenis als het aandeelhoudersbelang groter is dan 20 procent van de aan de aandelen verbonden stemrechten. We berekenen de nettovermogenswaarde volgens de grondslagen die gelden voor mborijnland. Voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, gaan we uit van de waarderingsgrondslagen van de betreffende deelneming. Conform de nettovermogenswaardemethode, nemen we de deelnemingen in de balans op tegen het aandeel van mborijnland in de nettovermogenswaarde. Dit vermeerderen we met ons aandeel in de resultaten van de deelneming vanaf het moment van verwerving, verminderd met ons aandeel in de dividenduitkeringen van de deelneming. In de staat van baten en lasten staat het aandeel van mborijnland in het resultaat van de deelnemingen. Indien en voor zover mborijnland niet zonder beperking uitkering van de positieve resultaten kan bewerkstelligen, nemen we de resultaten op in een wettelijke reserve. Dat doen we ook met ons aandeel in de rechtstreekse vermogensvermeerderingen en -verminderingen van de deelnemingen. 92 Jaarverslag 2018

93 Als de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, waarderen we deze op nihil. Hierbij nemen we ook andere langlopende belangen in de deelneming mee die feitelijk worden aangemerkt als een onderdeel van de netto-investering. Indien en voor zover mborijnland in deze situatie geheel of deels instaat voor de schulden van de deelneming of het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen, nemen we een voorziening op. De overige financiële vaste activa hebben we tegen marktwaarde gewaardeerd. Het rendement over de effecten is gerelateerd aan het euribortarief over de looptijd. Waardeveranderingen van deze effecten hebben we verwerkt in de resultatenrekening. Vorderingen We nemen de vorderingen en overlopende activa bij eerste verwerking op tegen de reële waarde. Vervolgens waarderen we deze tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid brengen we in mindering. We bepalen deze voorzieningen op basis van individuele beoordeling van de vorderingen. Het saldo van projecten uit hoofde van werk in opdracht van derden, leidt tot een vordering of een schuld op de balans. Het saldo bepalen we per project. Een eventueel noodzakelijke voorziening op een project uit hoofde van werk in opdracht van derden presenteren we onder de voorziening Verlieslatende contracten. Liquide middelen De liquide middelen hebben we opgenomen tegen nominale waarde. Eigen vermogen Onder het eigen vermogen presenteren we de algemene reserve en de bestemmingsreserves. De algemene reserve is de reserve die ter vrije beschikking staat van mborijnland. Indien we een beperktere bestedingsmogelijkheid hebben aangebracht, hebben we het aldus afgezonderde deel van het eigen vermogen aangeduid als bestemmingsreserve. Hierbij maken we onderscheid tussen reserves die zijn opgebouwd uit publieke dan wel uit niet-publieke (private) middelen. Voorzieningen Onder de voorzieningen presenteren we de personele voorzieningen en de voorziening huisvesting. De voorzieningen nemen we tegen contante waarde op. Toevoegingen aan de voorzieningen vinden plaats ten laste van de staat van baten en lasten. Uitgaven vinden rechtstreeks plaats ten laste van de voorzieningen. mborijnland 93

94 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening We nemen een voorziening in verband met verplichtingen uitsluitend op als bedoeld in artikel 2:374 lid 1, eerste volzin BW: stichting mborijnland op de balansdatum een huidige, in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft op grond van een gebeurtenis uit het verleden; een uitstroom van middelen waarschijnlijk is vereist om de verplichting af te wikkelen; we een betrouwbare schatting kunnen doen van het bedrag van de verplichting. Langlopende schulden Schulden met een resterende looptijd van langer dan één jaar gelden als langlopend. Het aflossingsbedrag van het lopende jaar staat onder de kortlopende schulden. Langlopende schulden waarderen we tegen geamortiseerde kostprijs. Op de afdekking van de renterisico s van de langlopende schulden hebben we swaps afgesloten. Voor de verwerking van de swaps passen we kostprijs hedge-accounting toe. Kortlopende schulden Schulden met een op balansdatum resterende looptijd van ten hoogste één jaar duiden we aan als kortlopend. Schulden worden niet gesaldeerd met activa. De kortlopende schulden nemen we op tegen geamortiseerde kostprijs, die niet afwijkt van de nominale waarde. Overlopende passiva betreffen vooruit ontvangen bedragen (waaronder geoormerkte bijdragen) en nog te betalen bedragen betreffende lasten die aan een verstreken periode zijn toegekend. Van bedragen die voor meerdere jaren beschikbaar zijn gesteld, houden we het nog niet bestede gedeelte op deze post aan. Vrijval ten gunste van de staat van baten en lasten vindt plaats naar rato van de besteding. Het saldo van projecten waarin we werk verrichten in opdracht van derden, leidt tot een vordering of een schuld op de balans. Het saldo bepalen we per project. We presenteren hierbij een eventueel noodzakelijke voorziening op een project uit hoofde van werk in opdracht van derden. Pensioenen mborijnland heeft voor haar werknemers een pensioenregeling. Werknemers die hiervoor in aanmerking komen, hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen. De pensioenuitkering is gebaseerd op het gemiddeld verdiende loon en wordt berekend over de jaren dat de werknemer pensioen opbouwde bij mborijnland. De verplichtingen die voortvloeien uit deze personeelsrechten, brachten we onder bij het bedrijfstakpensioenfonds ABP. mborijnland betaalt hiervoor 70% van de premies, de werknemer betaalt 30%. De pensioenrechten worden jaarlijks geïndexeerd, indien en voor zover de dekkingsgraad van het pensioenfonds (het vermogen van het pensioenfonds gedeeld door zijn financiële verplichtingen) dit toelaat. Eind december 2018 is de dekkingsgraad van het pensioenfonds 97,0%, bron: (d.d ). Deze dekkingsgraad was op 31 december 2017: 104,4%. De pensioenregels schrijven voor dat de beleidsdekkingsgraad van ABP 128% moet zijn. Afhankelijk van de rente en beleggingsmix kan deze grens verschuiven. Ook is wettelijk bepaald dat de beleidsdekkingsgraad niet langer dan 5 jaar onder 104,2% mag liggen. mborijnland is niet verplicht aanvullende bijdragen te doen in geval van een tekort bij het pensioenfonds, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. We verantwoorden daarom alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening Grondslagen voor de waardering van de resultaatbepaling Het jaarresultaat ontstaat door de baten te verminderen met de lasten over dezelfde periode. Daarbij rekenen we baten aan het verslagjaar toe voor zover de betreffende prestaties zijn verricht in het verslagjaar. Dit doen we met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde waarderingsgrondslagen. De baten en lasten rekenen we toe aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. De afschrijvingen berekenen we lineair op basis van de levensduur die is vermeld onder de grondslagen van waardering. Rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en -subsidies De ontvangen (normatieve) rijksbijdrage en de nietgeoormerkte OCW-subsidies (vrij besteedbare doelsubsidies zonder verrekening clausule) verwerken we in het jaar waarop de toekenningen betrekking hebben volledig als bate in de staat van baten en lasten. Geoormerkte OCW-subsidies met een vrij besteedbaar overschot (doelsubsidies waarbij het overschot geen verrekening clausule heeft) hebben we verantwoord ten gunste van de staat van baten en lasten, naar rato van de voortgang van de gesubsidieerde activiteiten. Het deel van de subsidies waar we op de balansdatum nog geen activiteiten voor hebben verricht, staan onder de overlopende passiva. Geoormerkte OCW-subsidies (doelsubsidies met verrekening clausule) staan verantwoord ten gunste van de staat van baten en lasten, in het jaar ten laste waarvan de gesubsidieerde lasten komen. 94 Jaarverslag 2018

95 mborijnland 95

96 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Niet-bestede middelen staan onder de overlopende passiva zolang de bestedingstermijn nog niet is verlopen. Niet-bestede middelen verantwoorden we onder de kortlopende schulden zodra de bestedingstermijn op de balansdatum is verlopen. Overige exploitatiesubsidies brengen we ten gunste van de staat van baten en lasten in het jaar ten laste waarvan de gesubsidieerde lasten komen, waarin de opbrengsten zijn gederfd of waarin het exploitatietekort zich heeft voorgedaan. College-, cursus- en examengelden De college-, cursus- en examengelden hebben we toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten werk in opdracht van derden Opbrengsten uit hoofde van werk in opdracht van derden (contractonderwijs, contractonderzoek en overige) hebben we als baten opgenomen in de staat van baten en lasten voor een bedrag gelijk aan de kosten, indien zeker is dat deze kosten declarabel zijn. Een eventueel positief resultaat hebben we genomen naar rato van het stadium van voltooiing van de transactie op verslagdatum (de zogeheten percentage- of completion-methode). Het stadium van voltooiing bepalen we aan de hand van beoordelingen van de verrichte werkzaamheden. Voor een eventueel verwacht negatief resultaat treffen we een voorziening die we hebben ondergebracht in de voorziening Verlieslatende contracten. Lasten De lasten bepalen we met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde grondslagen voor waardering en rekenen we toe aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. (Voorzienbare) verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar, nemen we in acht indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden en voldoen aan de voorwaarden voor het opnemen van voorzieningen. Financiële baten en lasten Rentebaten verantwoorden we in de periode waartoe zij behoren, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost. Eventuele winsten of verliezen verantwoorden we onder financiële baten en lasten. Daarnaast verwerken we het ineffectieve deel van de derivaten als financieringslast in de exploitatierekening. Belastingen Belastingen omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelastingen en latente belastingen. De belastingen nemen we in de staat van baten en lasten op. Behalve wanneer deze betrekking hebben op posten die we rechtstreeks in het eigen vermogen opnemen. In dat geval verwerken we de belasting in het eigen vermogen. De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst over het boekjaar. Deze berekenen we aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten en eventuele correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde belasting. Schattingswijziging In 2018 hebben zich schattingswijzigingen voorgedaan bij de onderdelen: Voorziening Wachtgeld; Voorziening seniorenregeling; De schattingswijzigingen worden nader toegelicht bij de toelichting bij de afzonderlijke posten van de balans en staat van baten en lasten. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de indirecte methode en geeft de mutatie weer op de liquide middelen. Items die geen invloed hebben op de kasstromen hebben we niet meegenomen. Een deel van de leasetermijnen die in rekening worden gebracht op de leaseconstructie van het pand aan het Bètaplein in Leiden, verwerken we als rentelast. De betalingen uit hoofde van de afgesloten renteswaps (derivaten) verwerken we eveneens als rentelast. 96 Jaarverslag 2018

97

98 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Toelichting op afzonderlijke posten van de balans Materiële vaste activa (1.1.2) (Bedragen x 1.000,-) Gebouwen en terreinen Inventaris en apparatuur Overige vaste bedrijfsmiddelen In uitvoering en vooruitbetalingen Totaal materiële vaste activa Cumulatieve verkrijgingsprijs t/m 2017* Waardeverminderingen en afschrijvingen t/m 2017* Boekwaarde Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen desinvestering Ingebruikname Afschrijvingen Waardeverminderingen Cumulatieve verkrijgingsprijs t/m Waardeverminderingen en afschrijvingen t/m Boekwaarde Voetnoten: * In de overgang naar de fusie zijn wij tot de conclusie gekomen dat er een verschuiving heeft plaats gevonden tussen de aanschafwaarde, cum afschrijvingen en waardevermindering. Om deze reden zijn de vergelijkende cijfers aangepast. Onderwijsgebouw aan het Bètaplein in Leiden (Lammenschans) Het leasecontract van 2015 voor het gebouw aan het Bètaplein in Leiden (Lammenschans) kwalificeert het gebouw als een financial lease voor de opstallen en een operational lease voor de grond. De financial lease voor de opstallen is in de balans opgenomen en bedraagt per ultimo ,9 miljoen. De looptijd van de afschrijving bedraagt 367 maanden. De afschrijving was in ,7 miljoen. De leaseverplichting van 22,1 miljoen lossen we gedurende de gebruiksperiode af via het betalen van de leasetermijnen. De aflossing in 2018 bedroeg 0,3 miljoen. De grondcomponent (met een reële waarde van 9,5 miljoen) hebben we off balance verwerkt en leidt tot jaarlijkse leaselasten. Ingebruikname gebouwen aan het Bètaplein en de Storm Buysingstraat In lijn met de planning hebben we per 1 augustus 2018 de projecten voor de herontwikkeling en verbouwingen voor de onderwijslocaties aan de Storm Buysingstraat en het Bètaplein (Lammenschans) in Leiden afgerond. Per deze datum hebben we de vestiging aan de Bargelaan in Leiden (locatie Centraal Station) verlaten en hebben we de locaties Storm Buysingstraat en het Bètaplein (Lammenschans) in gebruik genomen. De kosten voor de verbouwing van de locatie Lammenschans zijn uitgekomen op 8,5 miljoen in de jaren De kosten voor de herontwikkeling van de onderwijslocatie aan de Storm Buysingstraat zijn uitgekomen op 13,6 miljoen in de jaren Jaarverslag 2018

99 De waardeverminderingen van 0,4 miljoen betreffen een afwaardering van in 2017 gemaakte kosten die gerelateerd zijn aan de in 2018 in opgeleverde projecten Bètaplein en Storm Buysingstraat. Deze kosten komen op basis van onze grondslagen niet voor activering in aanmerking. Verbouwing Groen van Prinsterersingel Gouda We investeren in onze onderwijsgebouwen om het onderwijs in de regio toekomstbestendig te houden. In lijn met deze doelstelling hebben we ook opnieuw gekeken naar de vestigingsplaats voor de opleiding Autotechniek, die we zowel in Leiden en Gouda geven. We hebben de opleiding Autotechniek in Leiden in 2018 verplaatst naar de onderwijslocatie Groen van Prinsterersingel in Gouda. De verbouwing van de onderwijslocatie in Gouda die hiervoor noodzakelijk was, bedraagt 1,9 miljoen. Deze uitgaven hebben we per augustus 2018 geactiveerd. Onderwijsgebouw 5 Meilaan De vestiging op de 5 Meilaan in Leiden gaan we na het studiejaar naar verwachting niet meer gebruiken. Het College van Bestuur is dan ook actief op zoek naar een nieuwe eigenaar voor deze locatie. Inventaris en apparatuur Als gevolg van de fusie hebben we de administraties van de voormalige fusiepartners ID College en ROC Leiden per 1 januari 2018 samengevoegd en vindt per januari 2019 de overgang naar een nieuw administratief systeem plaats. Het is een vervolgfase binnen de synergieopgave. Om tijdens deze overgang een kwaliteitsslag te maken, hebben we een vereenvoudiging binnen de activaregistratie doorgevoerd. Hiertoe hebben we de activagrens verhoogd van naar en wordt de aanschaf van een BYOD (Bring Your Own Device) van het personeel niet meer geactiveerd. Ook hebben we de activaregels opgeschoond die ultimo 2018 geen boekwaarde hebben en niet gerelateerd zijn aan een gebouw of terrein. Het opschonen van deze activaregels heeft een desinvestering van 32 miljoen tot gevolg. Doordat deze activa volledig zijn afgeschreven, volgt hieruit geen afwaardering. In uitvoering en vooruitbetalingen Ultimo boekjaar bedraagt het saldo van de rubriek In uitvoering en vooruitbetalingen Dit betreft de uitgaven voor de implementatie van het project AFAS. Doel van dit project is de financiële en personeelsadministratie over te zetten naar een nieuw administratief systeem. Vanaf 2019 werkt de financiële administratie met het nieuwe systeem. Daarna volgt de implementatie van de nieuwe personeelsadministratie. Overig De totale WOZ-waarde van onze gebouwen in eigendom bedraagt in ,9 miljoen. Huurpanden zijn buiten beschouwing gelaten. De WOZ-waarde van gebouw aan het Bètaplein in Leiden (Lammenschans) moet wel meegenomen worden, omdat dit huurgebouw on-balance verantwoord is. De waarde van dit pand is 28,5 miljoen en moet voor een goede vergelijking dus worden opgeteld bij de 57,9 miljoen. mborijnland 99

100 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Financiële vaste activa (1.1.3) (Bedragen x 1.000,-) Boekwaarde per Investeringen en verstrekte leningen Desinvesteringen en afgestoten leningen Resultaat 2018 Ten laste van voorziening Boekwaarde per Deelnemingen: Community College Leiden B.V Groepsmaatschappijen Totaal financiële vaste activa Community College Leiden B.V. Per 17 december 2018 is Community College Leiden B.V. (CCL B.V.) in liquidatie en hebben we de rekening en verantwoording verwerkt in de jaarrekening van mborijnland. Dit resulteert ultimo boekjaar in een vordering van op CCL B.V. en een positief resultaat deelneming van Groepsmaatschappijen Per 12 december 2018 heeft een statutenwijziging plaatsgevonden en is de naam Holding ID College B.V. gewijzigd in mborijnland Bedrijfsopleidingen B.V. Aangezien er op dit moment geen activiteiten plaatsvinden in de bv, is conform artikel 2:407 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek afgezien van consolidatie. Daarnaast hebben we per 31 december 2018 de Stichting CIV Smart Technology opgericht. Het CIV heeft met als doel de samenwerking tussen partners in het bedrijfsleven, brancheorganisaties, onderwijs en lokale overheden op het gebied van vernieuwingen van het technisch onderwijs naar een volgend niveau te brengen en uit te breiden. Omdat de stichting pas op 31 december is opgericht, hebben er in 2018 nog geen activiteiten plaatsgevonden in de stichting. Daarom hebben we, conform artikel 2:407 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek, afgezien van consolidatie. Model E: Verbonden partijen Juridische vorm Statutaire zetel Code activiteiten Eigen vermogen Omzet 2018 Resultaat 2018 Verklaring art. 2:403 BW Ja/Nee Deelname Consolidatie Bedragen x 1.000,- VVE Fluitpolderplein 5-9 Vereniging Leidschendam-Voorburg Nee n.v.t. Nee mborijnland Bedrijfsopleidingen B.V. Stichting CIV Smart Technology B.V. Gouda Nee 100% Nee Stichting Leiden Nee n.v.t. Nee Code activiteiten: 1 = contractonderwijs 2 = contractonderzoek 3 = onroerende zaken 4 = overige 100 Jaarverslag 2018

101 Vorderingen (1.2.2) (Bedragen x 1.000,-) Debiteuren Groepsmaatschappijen 3 0 Vordering op personeel 9 46 Studenten/deelnemers/cursisten Waardering onderhanden projecten 0 6 Vooruitbetaalde kosten Verstrekte voorschotten Te ontvangen interest 1 0 Overlopende activa overige Voorziening oninbaarheid Totaal vorderingen Alle vorderingen hebben een resterende looptijd korter dan een jaar. mborijnland 101

102 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Het verloop van de voorziening wegens oninbaarheid is als volgt: (Bedragen x 1.000,-) Voorziening dubieuze debiteuren Voorziening dubieuze debiteuren Stand per 1 januari Onttrekking Dotatie/vrijval Stand per 31 december Liquide middelen (1.2.4) De liquide middelen zijn als volgt verdeeld: (Bedragen x 1.000,-) Kasgelden 0 0 Tegoeden op bank- en girorekeningen De vermelde tegoeden betreffen tegoeden van lopende bankrekeningen bij Rabobank en ING Bank. Het verschil in banksaldi tussen 2018 en 2017 wordt onder andere verklaard door: de vervroegde aflossing van leningen; het incidenteel hoge bedrag aan investeringen. Binnen de liquide middelen heeft mborijnland ultimo boekjaar twee bankgaranties van totaal waarvan de liquide middelen niet vrij opneembaar zijn. Per maart 2018 is een bankgarantie opgeheven waardoor de niet vrij opneembare middelen ten opzichte van 2017 zijn verlaagd met Alle overige liquide middelen staan ter vrije beschikking. Eigen vermogen (2.1) (Bedragen x 1.000,-) Stand per Resultaat 2018 Overige mutaties 2018 Stand per Algemene reserve Bestemmingsreserves publiek Bestemmingsreserves privaat Totaal eigen vermogen Jaarverslag 2018

103 De publieke bestemmingsreserve van 1,4 miljoen is eind 2017 gevormd om specifieke medewerkers te mobiliseren richting ander werk. Deze bestemmingsreserve is aangeduid als Jong voor oud. Ultimo 2018 hebben we onttrokken van deze reserve. Het resterende deel van valt ultimo boekjaar vrij naar de algemene reserve. mborijnland voert geen commerciële onderwijstrajecten uit. Wel bieden we contractonderwijs aan voor bedrijven, individuele deelnemers en maatschappelijke instellingen. Hier rekenen we een reële prijs voor. We hanteren een kostprijsmodel waarin de directe uitvoeringskosten zijn opgenomen met een opslag voor het dekken van de indirecte kosten. Als gevolg van het wegvallen van een contract en achterblijvende resultaten op omzetdoelstellingen hebben we in 2018 een verliesgevend resultaat voor contactonderwijs. Het verlies van brengen we in mindering op de private bestemmingsreserve. Voorzieningen (2.2) (Bedragen x 1.000,-) Saldo Dotaties Onttrekking Vrijval 2018 Saldo Kortlopende Langlopende Langlopende deel: < 1 jaar deel: > 1 jaar < 5 jaar deel: > 5 jaar Personeels voorzieningen: WGA - Langdurig zieken Jubilea Wachtgeld Herinrichting Seniorenregeling Harmonisatie CAO Voorziening verlieslatende contracten: Huisvesting Totaal voorzieningen mborijnland 103

104 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Personeelsvoorzieningen De disconteringsvoet waarmee we toekomstige verplichtingen contant maken hebben we evenals vorig jaar gelijkgesteld aan de wettelijke rekenrente van 2,0%. Voorziening WGA voor langdurig zieken De voorziening WGA-verplichtingen wordt gevormd ter egalisatie van de te verwachte uitgaven die we moet maken betreffende WGA-uitkeringen. Daarnaast betreft de voorziening de loonkosten voor medewerkers die per 31 december 2018 ziek zijn en waarvan op balansdatum de verwachting is dat zij niet (snel) terugkeren in het arbeidsproces bij mborijnland. Voorziening Jubilea In lijn met de cao maken jubilerende medewerkers aanspraak op een jubileumgratificatie. De jubileumgratificatie bedraagt bij een 25-jarig dienstverband 50% en bij een 40-jarig dienstverband 100% van het maandloon. De voorziening voor jubileumrechten wordt per individu bepaald, rekening houdend met verwachte salarisstijgingen en de kans dat een medewerker in dienst blijft bij mborijnland. Ultimo 2018 is de voorziening toegenomen met Voorziening Wachtgeld Conform de cao hebben we de voorziening wachtgeld gevormd ten behoeve van wachtgeldverplichtingen van voormalige werknemers. Dit betreffen zowel WWuitkeringen, BW-uitkeringen als pensioenverplichtingen. De voorziening is gebaseerd op een opgave van de uitvoeringsorganisatie van de sector WWPlus, het UWV en het ABP. Bij de bepaling van de voorziening hebben we per uitkeringsonderdeel een inschatting gemaakt hoe groot de kans is dat voormalig werknemers een nieuwe baan vinden en daardoor niet meer onder de wachtgeldverplichting vallen. Voor BW-uitkeringen zijn de inschattingen gewijzigd en in lijn gebracht met de inschattingen van WW-uitkeringen. Dit heeft geresulteerd in een lagere voorziening in vergelijking met Het belang van deze schattingswijziging is Voorziening Herinrichting In 2013 heeft het College van Bestuur de voorziening Herinrichting gevormd in verband met de herinrichting van de strategische stafdiensten, shared services centers en de Bestuursstaf. De verwachte uitgaven bestonden met name uit het begeleiden van medewerkers naar een nieuwe functie, binnen of buiten de organisatie. De voorziening was gevormd tot 2018 en heeft ultimo boekjaar geen saldo meer. In dit laatste jaar heeft er een uitstroom van middelen plaatsgevonden en is het resterend deel van de voorziening vrijgevallen in de staat van baten en lasten. Voorziening Seniorenregeling In de cao is de seniorenregeling opgenomen. Deze regeling is bedoeld om medewerkers in de gelegenheid te stellen aanspraak te maken op regelingen die hen helpen om ook op langere termijn het werk goed, gezond en met plezier te blijven doen en om werk en privé goed te combineren. In overeenstemming met de jaarverslaggevingsregels voor het bepalen van de voorzieningen, hebben we een voorziening gevormd voor de uitstroom van middelen die de regeling met zich meebrengt. Dit betreft een voorziening voor de seniorenregeling en de extra seniorenregeling. Ultimo boekjaar is de voorziening hoger dan vorig jaar, dit is mede het gevolg van een schattingswijziging met een belang van In 2017 was de extra seniorenregeling niet voorzien. In 2018 hebben we voor de extra seniorenregeling wel een voorziening gevormd. Voorziening Harmonisatie CAO In verband met de fusie hebben we de arbeidsvoorwaarden van het voormalige ID College en ROC Leiden geharmoniseerd. In dit kader vergoeden we vanaf 1 augustus 2018 niet meer de parkeerkosten van woon-werkverkeer aan medewerkers. Hierbij hebben we een regeling opgesteld waarin medewerkers een aanvraag kunnen doen voor een eenmalige compensatie. Een inschatting van deze compensatie hebben we in 2017 gedoteerd aan de voorziening voor De betaling van deze compensatie heeft in augustus 2018 plaats gevondenen en bleek lager dan voorzien. Het resterende deel van de voorziening valt ultimo boekjaar vrij in de staat van baten en lasten. Voorziening Verlieslatende contracten De voorzieningen voor verlieslatende contracten komen voort uit uitgaande kasstromen voor diensten die niet bijdragen aan het onderwijs. In het kader van de afwikkeling van oude afspraken hebben we hiervoor een voorziening gevormd. Deze afspraken zijn aan de huisvesting gerelateerd en hebben betrekking op de onderwijslocaties in Leiden. Op basis van de juridische voortgang van een claim hebben we de aan de huisvesting gerelateerde voorziening verhoogd met 1 miljoen. Een oudere claim van 2 miljoen kon op basis van de juridische voortgang vrijvallen. De voorzieningen hebben we opgenomen tegen contante waarde, met een rekenrente die gelijk is aan hoogwaardige ondernemingsobligaties. 104 Jaarverslag 2018

105 Langlopende schulden (2.3) (Bedragen x 1.000,-) Stand per Aangegane leningen 2018 Aflossingen en overige mutaties Stand per Looptijd <1 jaar Looptijd 1-5 jaar Looptijd >5 jaar Schulden aan kredietinstellingen Overige langlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen (Bedragen x 1.000,-) Saldo leningen per Verantwoord onder per Stand kortlopende schulden Aangegane leningen 2018 Aflossingen en overige mutaties Verantwoord onder Stand per Oorspronkelijke kortlopende (totale) faciliteit schulden Afgelost per (jaartal) Hypothecaire lening Tranche 1 Hypothecaire lening Tranche 2 Hypothecaire lening Tranche 3 Hypothecaire lening 4, Storm Buijsingsstraat Flexibele lening, Breestraat mborijnland 105

106 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening mborijnland maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van financiële instrumenten die de stichting blootstellen aan renterisico s, kredietrisico s en liquiditeitsrisico s. Deze financiële instrumenten zijn in de balans opgenomen. Financiële derivaten waarbij de onderliggende waarde niet beursgenoteerd is, staan tegen kostprijs opgenomen. mborijnland past kostprijshedgeaccounting toe op basis van de individuele hedge-relatie. De hedge-relatie van onderstaande instrumenten is effectief en wordt tegen kostprijs gewaardeerd. Er is hierbij geen sprake van een ineffectief deel. Het renterisico uit hoofde van het variabele rentepercentage op basis van 3-maands euribor is afgedekt door middel van renteswaps van de variabele 3-maands euribor naar een vast rentepercentage. Voor tranche één tot en met drie hebben we een renteswap afgesloten. De marktwaarde van de renteswap bedraagt op 31 december ,1 miljoen negatief. Het variabele deel van de kredietfaciliteit ( 6,9 miljoen) hebben we afgedekt met een rentecap. De marktwaarde van die cap is per 31 december ,- positief. Deze marktwaarden liggen onder het met de Rabobank afgesproken bedrag van 6 miljoen. Dit bedrag is een inschatting van de Rabobank ten aanzien van de mogelijke (negatieve) waardeontwikkeling van de renteswap. De Rabobank acht de huidige waarde van de zekerheden voldoende om een dergelijke latente verplichting, ter hoogte van het afgesproken bedrag, te kunnen dragen. Tranche Bedrag Derivaat Rentepercentage Tranche 1: 6,5 miljoen Swap 3,74% (opslagpercentage 1,15%) Tranche 2: 8,0 miljoen Swap 3,74% (opslagpercentage 1,20%) Tranche 3: 5,0 miljoen Swap 1,53% (opslagpercentage 1,65%) Variabel: 6,9 miljoen Cap Gemiddelde van het 1-maands euribor tarief verhoogd met opslagpercentage 1,35% 26,4 miljoen De gehanteerde opslag wordt eenmaal per drie jaar door de bank vastgesteld, telkens met ingang van de dag na de laatste opslagwijzigingsdatum. We hebben niet de intentie om de investeringsfaciliteit vervroegd af te lossen. Daarom komt de negatieve marktwaarde niet tot uitdrukking in de jaarrekening. Omdat het een tijdelijk waarderingsverschil betreft, bestaat er geen risico op uitstroom van liquide middelen. Voor de financiering ter dekking van de investeringen voor de ontwikkeling van de locatie aan de Storm Buysingstraat in Leiden hebben we een hypothecaire lening opgenomen. Die hebben we in 2018 volledig afgelost. Daarnaast hebben we ook het resterende deel van de flexibele lening voor de locatie aan de Breestraat in Leiden in 2018 afgelost. In 2018 borgt Stichting Waarborgfonds MBO de totale faciliteit van de lening tranche 1, 2 en 3 en de flexibele lening voor het gebouw aan de Breestraat in Leiden. Overige langlopende schulden Het leasecontract voor het onderwijsgebouw Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden is gekwalificeerd als financial lease voor wat betreft de opstallen. Het gevolg is een activering als materieel vast actief waarover we gedurende de looptijd lineair afschrijven. Hiertegenover staat de leaseverplichting. Met het betalen van de leasetermijnen lossen we de leaseverplichting gedurende de gebruiksperiode af. In 2018 bedroeg de aflossing Dit bedrag was dit in 2017 onder de kortlopende schulden verantwoord. (Bedragen x 1.000,-) Aflossingen en overige mutaties Correctie uit leasebetaling 2018 (kortlopend) 317 Aflossingsdeel uit leasebetalingen Aflossingsdeel uit leasebetalingen Totaal aflossingen en overige mutaties Jaarverslag 2018

107 Kortlopende schulden (2.4) (Bedragen x 1.000,-) Schulden aan kredietinstellingen Vooruitgefactureerde termijn projecten Crediteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Pensioenen Schulden ter zaken van werk voor derden Overige kortlopende schulden Vooruitontvangen college-, cursus-, les- en examengelden Vooruitontvangen subsidies OCW Vooruitontvangen bedragen Vakantiegeld en vakantiedagen Te betalen interest Overige overlopende passiva Totaal kortlopende schulden Alle kortlopende schulden hebben een looptijd van minder dan één jaar. Schulden aan kredietinstellingen In 2019 zal mborijnland conform de kredietovereenkomsten 1,6 miljoen aflossen aan langlopende leningen. Deze verplichting heeft een kortlopend karakter en is derhalve verantwoord binnen de kortlopende schulden. Vanuit de minimale leasebetalingen is op te maken dat de aflossing op de leaseverplichting voor bedraagt. Omdat deze verplichting een kortlopend karakter heeft, hebben we deze verantwoord binnen de kortlopende schulden. Belastingen en premies sociale verzekeringen De nog te betalen loonheffing ultimo 2018 is conform de reguliere betalingen. Dat gebeurt altijd één maand volgend (januari 2019) op de verslagmaand (december 2018). Overige kortlopende schulden In 2017 zijn we initiatieven gestart om een aantal medewerkers te mobiliseren richting ander werk. Met een aantal medewerkers hebben we hierover in 2017 afspraken gemaakt. Met de andere betrokken medewerkers hebben we in 2018 afspraken gemaakt. Voor de in 2018 gemaakte afspraken die in 2019 worden uitgekeerd, hebben we 1 miljoen als kortlopende schuld opgenomen. In lijn met de cao-afspraken hebben medewerkers per januari 2019 recht op een eenmalige uitkering van 0,9%. De uitkering voor een bedrag van 0,4 miljoen is gecompenseerd in de Rijksbijdragen 2018 en derhalve als kortlopende schuld verantwoord. Vooruit ontvangen subsidies OCW De vooruit ontvangen subsidies van OCW worden op basis van bestedingsplannen benut. In 2018 hebben we met een kritische blik naar de bestedingen en plannen gekeken. Hieruit volgt dat we 2,2 miljoen afwaarderen en in de staat van baten en lasten laten vrijvallen. De overige middelen besteden we aan de verbetertrajecten en de meerjarige ontwikkelingen die reeds zijn ingezet en vanuit voorgaande jaren doorlopen in 2019 of het schooljaar Een verdere toelichting op de geoormerkte en nietgeoormerkte subsidies is te lezen bij model G in paragraaf Vakantiegeld en vakantiedagen Ultimo boekjaar is het saldo vakantiedagen van het ondersteunend en beheerspersoneel (OBP) bepaald. Ten opzichte van de stand 2017 volgt een toename van de te reserveren vakantie-uren. Deze toename is financieel gemaakt en verhoogt de kortlopende schuld met een bedrag van 0,5 miljoen. mborijnland 107

108 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Overzicht geoormerkte doelsubsidies OCW (model G) G1 Verantwoording van subsidies zonder verrekeningsclausule Projectcode Toewijzing Jaar Kenmerk Bedrag van toewijzing EUR Ontvangen t/m verslagjaar EUR De prestatie is ultimo verslag jaar confrom de subsidiebeschikking geheel uitgevoerd en afgerond Zij-instromers 17-'18 (25LN) 25LN , J - Saldo per EUR Zij-instromers 2018 (25LN) 25LN N Zij-instroom 2018 (25MA) 25MA N Zij-instroom 2017 (25MA) 25MA , N Lerarenbeurs (25LN) 25LN N Lerarenbeurs '17-'18 (25MA) 25MA j - Lerarenbeurs (25LN) 25LN N Lerarenbeurs (25LN) 25LN N Voorziening leermiddelen (minima) (25LN) J - Aanv. Minima 2017 (25MA) J - Voorziening leermiddelen 2018 (25LN) Voorziening leermiddelen 2018 (25MA) N N Doorstroom MBO-HBO DHBO N Totaal G2 Verantwoorwoording van subsidies met verrekeningsclausule Toewijzing G2-A geoormerkt aflopend per ultimo 2018 Projectcode Jaar Kenmerk Bedrag van toewijzing Saldo / Beginsaldo 2018 Ontvangsten in verslagjaar 2018 Lasten 2018 Totale lasten t/m Te verrekenen ultimo verslag jaar EUR EUR EUR EUR EUR EUR Schoolmaatschappelijk werk 2017 (25LN) Schoolmaatschappelijk werk 2017 (25MA) Subs. Basis op orde 32 mln* subs. Basis op orde 8 mln* MBO/ MBO/ Totaal Jaarverslag 2018

109 G2 Verantwoorwoording van subsidies met verrekeningsclausule G2-B geoormerkt doorlopend 2018 VSV-plusvoorziening (25LN) Projectcode Toewijzing Jaar Kenmerk Bedrag van toewijzing OND/ODB- 2016/17716 U VSV (25MA) OND/ODB- 2016/17717 U Schoolmaatschappelijk werk 2018 (25LN) Schoolmaatschappelijk werk 2018 (25MA) Saldo / Beginsaldo 2018 Ontvangsten in verslagjaar 2018 Lasten 2018 Totale lasten t/m Saldo nog te besteden ultimo verslag jaar EUR EUR EUR EUR EUR EUR Doorstroom MBO-HBO DHBO CIV Smart Technology (25LN) MUO/ 2015/257U CIV Welzijn en Zorg Aansprakelijkheid bestuurders MBO/ Totaal mborijnland 109

110 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen mborijnland heeft in 2015 voor het onderwijsgebouw Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden een leasecontract afgesloten. De lease hebben we voor wat betreft de opstallen gekwalificeerd als financial lease en derhalve in de balans en staat van baten en lasten opgenomen. De grondcomponent in de lease hebben we gekwalificeerd als operational lease, met een marktwaarde van 9,5 miljoen. In gesprekken tussen fusiepartner ROC Leiden, Green en de gemeente Leiden tijdens de ontwikkeling van het gebouw aan het Bètaplein in Leiden (Lammenschans), zijn afspraken gemaakt over een gezamenlijk aan te leggen fietsenstalling. Uit deze afspraken volgt dat mborijnland een verplichting heeft tot betaling van de helft van de stichtingskosten van de fietsenstalling. Dit is een gemaximeerd bedrag van 1 miljoen. De bouw van de fietsenstalling is per balansdatum 2018 in uitvoering en is naar verwachting per 1 maart 2019 gereed. Per 31 december 2018 hebben we voor 0,6 miljoen uitgegeven aan de bouw. In 2018 is het project AFAS gestart. Hiervoor hebben we in ultimo ,1 miljoen geïnvesteerd. Conform de investeringsbegroting 2019 verwachten wij nog 0,3 miljoen te investeren in dit project. Overige verplichtingen voor 2019 zijn: Verplichtingen x 1.000,- Huurverplichtingen Huisvestinggerelateerde verplichtingen 400 Lease verplichtingen 67 Overige verplichtingen Totaal Ten behoeve van de borgstelling van de leningen van mborijnland door de Stichting Waarborgfonds MBO, zijn nadere afspraken gemaakt met het waarborgfonds over zekerheden ter grootte van in totaal 15,7 miljoen per 31 december Als deelnemer van het Waarborgfonds heeft mborijnland zich jegens de Stichting Waarborgfonds MBO garant gesteld voor maximaal 2% van de jaarlijkse rijksbijdrage indien laatstgenoemde niet aan haar borgstellingsverplichtingen kan voldoen Toelichting op de staat van baten en lasten Rijksbijdragen (3.1) (Bedragen x 1.000,-) 2018 Begroting Rijksbijdragen OCW (25LN) Rijksbijdragen OCW (25MA) Overige subsidies OCW (25LN) Overige subsidies OCW (25MA) Totaal rijksbijdragen Per 1 augustus 2018 is de fusie tussen ID College en ROC Leiden formeel voltooid en bieden we vanaf deze datum ons onderwijs aan vanuit één BRIN-nummer. De rijksbijdragen 2018 laten ten opzichte van de begroting een stijging zien 3,2 miljoen. Dit is te verklaren door een algehele stijging van het macrobudget door een loon- en prijscompensatie. Het verschil ten opzichte van 2017 verklaren we enerzijds door een daling in de marktaandelen Entree en MBO 2-4, anderzijds vanwege een algehele stijging van het macrobudget. 110 Jaarverslag 2018

111 Overheidsbijdragen en subsidies overige gemeenten (3.2) (Bedragen x 1.000,-) 2018 Begroting Participatiebudget Educatie Overige gemeentelijke en GR-bijdragen en -subsidies Totaal overheidsbijdragen / subsidies overige overheden Wettelijke college- / cursus- / examengelden (3.3) (Bedragen x 1.000,-) 2018 Begroting Lesgelden sector VO Cursusgelden sector MBO Examengelden Totaal wettelijke college- / cursus- / examengelden Baten werk in opdrachten van derden (3.4) (Bedragen x 1.000,-) 2018 Begroting Contractonderwijs Contractonderwijs (excl. Inburgering) Contractonderwijs Inburgering (MBO) Overige baten in opdracht van derden Totaal baten werk in opdracht van derden mborijnland 111

112 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Overige baten (3.5) (Bedragen x 1.000,-) 2018 Begroting Opbrengst verhuur Detachering personeel Schenkingen Deelnemersbijdragen Verkoop (onderwijs)materialen Opbrengst catering Overige Totaal overige baten De detacheringsopbrengsten blijven achter ten opzichte van 2017 en de begroting. Dit komt grotendeels doordat na de fusie een aantal gedetacheerde medewerkers zijn afgevloeid en doordat onderlinge detacheringen tussen de fusiepartners ID College en ROC Leiden door de fusie zijn vervallen. Verkoop (onderwijs)materialen is in 2018 onder meer gestegen door de invoering van de schoolkassa, waardoor direct pinnen mogelijk is. Personeelslasten (4.1) (Bedragen x 1.000,-) 2018 Begroting Lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Overige personele lasten Dotaties personele voorzieningen Lasten personeel niet in loondienst Overige Ontvangen vergoedingen Totaal personeelslasten Jaarverslag 2018

113 Gemiddeld aantal FTE over 2018 Onderwijzend personeel 740 Ondersteunend en beheerspersoneel 590 Subtotaal Daarnaast zijn de wervings- en selectiekosten toegenomen als gevolg van het ontstaan en invullen van meer vacatures. Verder hebben we meer aandacht besteed aan de scholing van medewerkers. Dat heeft geleid tot een toename in de kosten voor een bedrag van Stagiares 45 Totaal gemiddeld FTE over Het overzicht met het gemiddeld aantal FTE is exclusief het personeel niet in loondienst. In 2017 waren dit gemiddeld medewerkers, inclusief stagiairs. Lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten Het gemiddeld aantal medewerkers (exclusief stagiairs) over 2018 is ten opzichte van vorig jaar met 8 fte afgenomen. De gerealiseerde reguliere loonkosten zijn ten opzichte van 2017 met gestegen. Het onderhandelaarsakkoord mbo leidt tot hogere loonkosten per fte in Binnen de rubriek lonen en salarissen verantwoorden we ook eenmalige uitkeringen. Per saldo komen de eenmalige uitkeringen 1,2 miljoen hoger uit dan vorig jaar door kosten voor personele afvloeiingen en onttrekkingen vanuit de personeelsvoorzieningen. Daarnaast is er een verschuiving van kosten tussen personeel in loondienst en lasten personeel niet in loondienst. Dit is deels te verklaren door vacatures die tijdelijk zijn ingevuld door externe medewerkers. Overige De toename in kosten binnen de post overige is vooral te verklaren door kosten betreffende de personeelsregeling BYOD (bring your own device). Door de vereenvoudigingen die we in de materiele vaste activa hebben doorgevoerd, verantwoorden we deze kosten direct in de staat van baten en lasten. Hierdoor hebben we dit jaar meer kosten dan vorig jaar en dan was begroot. Van dit bedrag hebben we als boekverlies verantwoord in materiële vaste activa en het overige deel direct verantwoord binnen deze rubriek. Dotaties en vrijval personele voorzieningen (Bedragen x 1.000,-) 2018 Dotaties en vrijval personele voorzieningen WGA - Langdurig zieken Jubilea 192 Wachtgeld 132 Herinrichting -381 Seniorenregeling 924 Harmonisatie CAO -192 Subtotaal De dotatie voor de voorziening WGA en langdurig zieken is ten opzichte van 2017 met 2,6 miljoen gestegen. In de voorziening langdurig zieken zijn medewerkers opgenomen die op balansdatum 2018 ziek zijn en waarvan we verwachten dat zij niet (snel) terugkeren in het arbeidsproces bij mborijnland. De stijging in de dotatie is te verklaren door een toename van het aantal medewerkers die in de voorziening zijn opgenomen. Deze toename is meer dan 100% en vooral hoger bij de medewerkers die korter dan een jaar ziek zijn en naar verwachting niet (snel) terugkeren in het arbeidsproces. Een toename van het aantal langdurig zieken is ook zichtbaar in het bedrag dat voor 2018 aan de voorziening wordt onttrokken. De voorziening seniorenregeling is als gevolg van een schattingswijzing verhoogd waardoor gedoteerd wordt. In 2017 was de extra seniorenregeling niet voorzien. In 2018 is voor de extra seniorenregeling wel een voorziening gevormd. De schattingswijziging wordt nader toegelicht bij de toelichting op afzonderlijke posten van de balans bij het onderdeel voorzieningen 2.2. mborijnland 113

114 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Afschrijvingen (4.2) (Bedragen x 1.000,-) 2018 Begroting Afschrijvingen materiële vaste activa Gebouwen en verbouwingen Inventaris en apparatuur Overige waardeverminderingen / Boekverlies verkoop Totaal afschrijvingen De afschrijvingen op inventaris en apparatuur zijn ten opzichte van de begroting en 2017 afgenomen. Dit is enerzijds het gevolg van ICT afwaarderingen uit 2017, anderzijds het gevolg van de wijzigingen die we dit jaar hebben doorgevoerd om de activaregistratie te vereenvoudigen. De overige waardeverminderingen/boekverlies verkoop van betreft een boekverlies van gebouwen en terreinen als gevolg van een gedeeltelijke sloop van de onderwijslocatie aan de Storm Buysingstraat in Leiden. Per augustus 2018 hebben we de herontwikkeling en renovatie van deze onderwijslocatie in gebruik genomen en geactiveerd. Gelijktijdig met de ingebruikname is tweederde deel van het oude actief gedesinvesteerd. Daarnaast verantwoorden we binnen de materiele vaste activa een boekverlies in de rubriek inventaris en apparatuur en een waardevermindering in de rubriek in uitvoering en vooruitbetalingen. Deze posten lichten we binnen de staat van baten en lasten nader toe bij personeelslasten (4.1) en huisvestingslasten (4.3). Huisvestingslasten (4.3) (Bedragen x 1.000,-) 2018 Begroting Huurlasten Verzekeringslasten Onderhoudslasten Energie en water Schoonmaakkosten Belastingen en heffingen ter zake van huisvesting Overige huisvestingslasten Totaal huisvestingslasten Huurlasten In 2018 hebben veel verhuisbewegingen plaatsgevonden als gevolg van het in gebruik nemen van het gebouw aan het Bètaplein (Lammenschans) en de Storm Buysingstraat in Leiden. Hierdoor hebben we het gebouw Centraal Station aan de Bargelaan per augustus kunnen verlaten. Dat heeft zich vertaald in lagere huurlasten. Onderhoudslasten De gerealiseerde onderhoudslasten zijn hoger dan begroot. Deze toename is vooral het gevolg van het langer aanhouden van het gebouw aan de 5 Meilaan in Leiden ten behoeve van tijdelijke huisvesting. Om het gebouw als tijdelijke onderwijslocatie in te richten is aan kosten gemaakt. Energie en water De lagere energie lasten in 2018 zijn te verklaren doordat we in 2017 van energieleverancier zijn gewijzigd. We hebben ons aangesloten bij een leverancier die mbo-breed contracten onderhoud. Overige huisvestingslasten De vrijval van de huisvestingsvoorziening van per saldo 1 miljoen is onder deze kosten verantwoord en veroorzaakt een creditsaldo. De stijging van de reguliere kosten wordt veroorzaakt door een toename in verhuisbewegingen van teams, opleidingen en stafdiensten en zorgt voor een budgetoverschrijding van Binnen deze post worden ook beveiligingskosten verantwoord. In verband met het project schoolveiligheid zijn de kosten hoger uitgevallen dan begroot. De waardevermindering van onder de rubriek in uitvoering en vooruitbetalingen binnen de materiele vaste activa hebben we verantwoord onder de huisvestingslasten. Het betreft kosten die gerelateerd zijn aan de huisvestingsprojecten van de onderwijslocaties aan het Bètaplein in Leiden (Lammenschans), de Storm Buysingstraat in Leiden en de Groen van Prinsterersingel in Gouda. 114 Jaarverslag 2018

115 Overige lasten (4.4) (Bedragen x 1.000,-) 2018 Begroting Administratie en Beheer Inventaris en apparatuur Leer- en hulpmiddelen Dotatie overige voorzieningen Overige Totaal overige lasten Administratie en beheer De gerealiseerde beheerlasten laten ten opzichte van 2017 een verlaging zien. Dit is te verklaren door diverse synergievoordelen als gevolg van de fusie. Inventaris en apparatuur In 2017 waren de kosten voor ICT-systemen incidenteel hoog vanwege de fusie. De verwachting was voor 2018 ook nog incidenteel hogere kosten te maken. Dit is meegevallen. De kosten voor automatisering zijn 1,2 miljoen lager dan begroot. Dat kwam met name door behaalde synergievoordelen op ICT-contracten. Leer- en hulpmiddelen De kosten voor examinering zijn iets toegenomen ten opzichte van 2017 vanwege veranderd beleid op het gebied van keuzedelen. Dotatie overige voorzieningen De dotatie aan de overige voorzieningen betreft een dotatie aan de verlieslatende contracten in de huisvesting. Overige De hogere gerealiseerde kosten ten opzichte van de begroting en 2017 zijn te verklaren door later in de tijd uitgevoerde werkzaamheden. Deze kosten hebben we niet naar de begroting 2018 doorgeschoven. Financiële baten en lasten (6) (Bedragen x 1.000,-) 2018 Begroting Rentebaten Rentelasten Rentelast lening Mutatie ineffectiviteit SWAPS Rente SWAPS Lease Lammenschans Totaal financiële baten en lasten mborijnland 115

116 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Jaarrekening Rentelasten Onder de rentelasten verantwoorden we de rentelast van leningen en reguliere rentelasten van derivaten. Per 1 juli 2018 is de contractuele verplichting van het ongedekte derivaat beëindigd. Dit betrof in het verleden afgesloten rente swaps ter dekking van het renterisico bij fusiepartner ROC Leiden. De verplichting van die ultimo 2017 op de balans was opgenomen op basis van de theoretische marktwaarde van de swap, valt om deze reden vrij in de staat van baten en lasten. Belastingen (7) Over het jaar 2018 zijn geen belastingen over het resultaat te verantwoorden. In 2017 was dit ook niet het geval. Resultaat deelnemingen (8) Per 17 december 2018 is Community College Leiden B.V. (CCL B.V.) in liquidatie en hebben we de rekening en verantwoording verwerkt in de jaarrekening van mborijnland. Dit resulteert ultimo boekjaar in een vordering van op CCL B.V. en een positief resultaat deelneming van Statutaire bepalingen en voorstel inzake resultaatbestemming Ingevolge de Wet educatie en beroepsonderwijs verwerken we het resultaat van het verslagjaar in de reserve van de instelling. Het resultaat van het verslagjaar is positief 5 miljoen doteren we op de volgende wijze aan het eigen vermogen: (Bedragen x 1.000,-) Stand per Resultaat 2018 Overige mutaties 2018 Stand per Algemene reserve Bestemmingsreserves publiek Bestemmingsreserves privaat Totaal eigen vermogen Dit is in de jaarrekening 2018 verwerkt. 116 Jaarverslag 2018

117 mborijnland 117

118 14. Overzichten van de jaarrekening 14.1 Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) Conform WNT-wetgeving mag de Raad van Toezicht geen variabele beloning toekennen aan de leden van het College van Bestuur. Er is in 2018 geen sprake van een variabele beloning. De klasse voor mborijnland is G met het aantal complexiteitspunten van 18. De van toepassing zijnde complexiteitspunten zijn als volgt: driejaarsgemiddelde totale baten (in miljoenen euro s) 125 tot driejaarsgemiddelde aantal bekostigde studenten en deelnemers tot gewogen aantal onderwijssoorten of -sectoren 5 en meer 5 De maximum bezoldiging voor topfunctionarissen in het middelbaar beroepsonderwijs in 2018 voor deze klasse is Voor bestuurders van wie de bezoldiging voor de invoering van de nieuwe regeling per 1 januari 2016 reeds onder de overgangsregeling vanuit de WNT-2 vielen, blijft de overgangsperiode tellen waarin de wet voorziet, gezien de internationale verplichtingen die voortvloeien uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Na de overgangsperiode gaat ook voor hen de nieuwe norm gelden. Dit overgangsrecht houdt in dat bestaande bezoldigingsafspraken die de maximum bezoldigingsnorm te boven gaan éénmalig gedurende een periode van vier jaar na 1 januari 2013 mogen worden gehandhaafd. Daarna moet de bezoldiging in drie jaar worden afgebouwd naar de bezoldigingsmaximum van de geldende klasse. Gewezen topfunctionarissen Door de invoering van de Evaluatiewet is het begrip gewezen topfunctionaris per 1 januari 2018 vervallen. Als gevolg van deze wijziging zijn de vier (onderwijs)directeuren van het voormalige ROC Leiden die in de jaarrekening 2017 opgenomen zijn als gewezen topfunctionaris, in deze jaarrekening niet meer opgenomen. 118 Jaarverslag 2018

119 Bezoldiging topfunctionarissen (Bedragen x 1) O. Jelsma J.O. de Jong R.J.W. Winter Functiegegevens CvB CvB CvB Aanvang en einde functievervulling in /01 31/12 01/01 31/12 01/01 31/12 Omvang dienstverband (als deeltijdfactor in fte) Dienstbetrekking? ja ja ja Bezoldiging Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Subtotaal Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum /- Onverschuldigd betaald en nog niet terugontvangen bedrag N.v.t. N.v.t. N.v.t. Totale bezoldiging Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan Toelichting op de vordering wegens onverschuldigde betaling Overgangsrecht Overgangsrecht N.v.t. Overgangsrecht Overgangsrecht N.v.t. Gegevens 2017 (Bedragen x 1) O. Jelsma J.O. de Jong R.J.W. Winter Functiegegevens CvB CvB CvB Aanvang en einde functievervulling in /01 31/12 01/01 31/12 01/01 31/12 Omvang dienstverband (als deeltijdfactor in fte) Dienstbetrekking? ja ja ja Bezoldiging Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Subtotaal Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum Totale bezoldiging mborijnland 119

120 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Overzichten van de jaarrekening Toezichthoudende topfunctionarissen (Bedragen x 1) W.E. van Hulsenbeek M.J. Stroop B. Fransen Functiegegevens Lid Rvt Lid RvT Voorzitter RvT Aanvang en einde functievervulling in /01 30/09 01/01 31/12 01/01 30/11 Bezoldiging Totale bezoldiging Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum /- Onverschuldigd betaald en nog niet terugontvangen bedrag N.v.t. N.v.t. N.v.t. Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan Toelichting op de vordering wegens onverschuldigde betaling N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. (Bedragen x 1) J. Snippe A. van der Wal M. van t Noordende Functiegegevens Lid Rvt Lid RvT Lid RvT Aanvang en einde functievervulling in /01 31/12 01/01 31/12 01/01 31/12 Bezoldiging Totale bezoldiging Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum /- Onverschuldigd betaald en nog niet terugontvangen bedrag N.v.t. N.v.t. N.v.t. Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan Toelichting op de vordering wegens onverschuldigde betaling N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. (Bedragen x 1) H. Fernandes Mendes Y. Shitrit R. van Leeuwen Functiegegevens Lid RvT Lid RvT Lid RvT* Aanvang en einde functievervulling in /01 31/12 01/01 31/12 01/01 31/12 Bezoldiging Totale bezoldiging Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum /- Onverschuldigd betaald en nog niet terugontvangen bedrag N.v.t. N.v.t. N.v.t. Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan Toelichting op de vordering wegens onverschuldigde betaling N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. * R. van Leeuwen functioneerde vanaf 1/12 als voorzitter 120 Jaarverslag 2018

121 Gegevens 2017 (Bedragen x 1) W.E. van Hulsenbeek M.J. Stroop B. Fransen Functiegegevens Lid RvT Lid RvT Voorzitter RvT Aanvang en einde functievervulling in /01 31/12 01/01 31/12 01/01 31/12 Bezoldiging Totale bezoldiging Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum Gegevens 2017 (Bedragen x 1) J. Snippe A. van der Wal M. van t Noordende Functiegegevens Lid RvT Lid RvT Lid RvT Aanvang en einde functievervulling in /01 31/12 01/01 31/12 01/01-31/12 Bezoldiging Totale bezoldiging Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum Gegevens 2017 (Bedragen x 1) H. Fernandes Mendes Y. Shitrit R. van Leeuwen Functiegegevens Lid RvT Lid RvT Lid RvT Aanvang en einde functievervulling in /01 31/12 01/01 31/12 01/01 31/12 Bezoldiging Totale bezoldiging Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum Gegevens 2017 (Bedragen x 1) K. Slingerland Functiegegevens Lid RVT Aanvang en einde functievervulling in /01 31/08 Bezoldiging Totale bezoldiging Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum mborijnland 121

122 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Overzichten van de jaarrekening 14.2 Accountantshonoraria In het boekjaar en voorgaand boekjaar zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria ten laste van de staat van baten en lasten gebracht. De honoraria betreffen de werkzaamheden die bij mborijnland zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in artikel 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties). Deze honoraria hebben betrekking op het onderzoek van de jaarrekening over het boekjaar 2018 respectievelijk 2017, ongeacht of de werkzaamheden reeds gedurende het boekjaar zijn verricht. (Bedragen x 1.000,-) Onderzoek van de jaarrekening en bekostigingsgegevens 2016 Deloitte Onderzoek van de jaarrekening en bekostigingsgegevens 2017 Deloitte Onderzoek van de jaarrekening en bekostigingsgegevens 2018 PwC Subtotaal controleopdrachten PwC / Deloitte Andere niet-controleopdrachten Deloitte 63 Adviesdiensten Deloitte 2 Adviesdiensten PwC 30 Subtotaal overige opdrachten accountants Totaal accountantshonoraria De controlerend onafhankelijke accountant met betrekking tot 2018 was PricewaterhouseCoopers Accountants N.V Gebeurtenissen na balansdatum Op 16 januari 2019 heeft de rechtbank Den Haag het vonnis, inzake het geschil met Fitland Leiden II B.V., ten gunste van mborijnland uitgesproken. Deze uitspraak is aanleiding geweest om de voorziening voor de claim vrij te laten vallen. 122 Jaarverslag 2018

123 mborijnland 123

124 Deel 3 Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 15.1 Accountantsverklaring 124 Jaarverslag 2018

125 Jaarr ekeni ng 31 december januari 2018 Stichting mborijnland Control e Goedkeurend A003 KVK Kvk Nummer uit DB (nog te doen) Create SBR Extension 1.0 Amsterdam 21 juni 2019 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het college van bestuur en de raad van toezicht van Stichting mborijnland Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2018 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2018 van Stichting mborijnland te Leiden gecontroleerd. Naar ons oordeel: geeft de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting mborijnland op 31 december 2018 en van het resultaat over 2018 in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs; zijn de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties over 2018 in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand gekomen in overeenstemming met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen, zoals opgenomen in paragraaf Referentiekader van het Onderwijsaccountantsprotocol OCW De jaarrekening bestaat uit: de balans per 31 december 2018; de staat van baten en lasten over 2018; en de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden en het Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2018 vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening. Wij zijn onafhankelijk van Stichting mborijnland, zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. VNPU33SAN5YJ PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Thomas R. Malthusstraat 5, 1066 JR Amsterdam, Postbus 90357, 1006 BJ Amsterdam T: , F: , PwC is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Compliance Services B.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Pensions, Actuarial & Insurance Services B.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK ) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. mborijnland 125

126 Geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van de anticumulatiebepaling van artikel 1.6a WNT en artikel 5 lid 1(j) Uitvoeringsregeling WNT In overeenstemming met het Controleprotocol WNT 2018 hebben wij geen controlewerkzaamheden verricht op gegevens in de WNT-verantwoording, of het ontbreken daarvan, op grond van de anticumulatiebepaling van artikel 1.6a WNT en artikel 5, lid 1 onderdeel j Uitvoeringsregeling WNT. Dit betekent dat wij niet hebben gecontroleerd of er wel of niet sprake is van een normoverschrijding door een leidinggevende topfunctionaris vanwege eventuele dienstbetrekkingen als leidinggevende topfunctionaris bij andere WNT-plichtige instellingen, alsmede of de in dit kader vereiste toelichting juist en volledig is. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit: Voorwoord. Deel 1 Bestuursverslag bestaande uit: 1. Ontwikkelingen en resultaten. 2. Profiel en organisatie. 3. Verslag Raad van Toezicht. 4. Verslag Ondernemingsraad. 5. Verslag Studentenraad. 6. Studenten in beeld. 7. Ontwikkeling MBO Colleges. 8. Onderwijsontwikkelingen. 9. De medewerker in beeld. 10. Bedrijfsvoering. 11. Financiën. 12. Continuïteits- en risicoparagraaf; en Deel 3 Overige gegevens. Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; alle informatie bevat die op grond van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs en paragraaf Bestuursverslag van het Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2018 is vereist. Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in de Regeling jaarverslaggeving onderwijs, paragraaf Bestuursverslag van het Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2018 en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening. Het college van bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag en de overige gegevens in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs en de overige OCW wet- en regelgeving. Stichting mborijnland - VNPU33SAN5YJ Pagina 2 van Jaarverslag 2018

127 Beschrijving van verantwoordelijkheden met betrekking tot de jaarrekening Verantwoordelijkheden van het college van bestuur en de raad van toezicht voor de jaarrekening Het college van bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening, in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. Het college van bestuur is ook verantwoordelijk voor het rechtmatig tot stand komen van de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties, in overeenstemming met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen. In dit kader is het college van bestuur tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die het college van bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de naleving van die relevante wet- en regelgeving mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van de jaarrekening moet het college van bestuur afwegen of de onderwijsinstelling in staat is om haar activiteiten in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemde verslaggevingsstelsel moet het college van bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het college van bestuur het voornemen heeft om de onderwijsinstelling te liquideren of de activiteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. Het college van bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderwijsinstelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. De raad van toezicht is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de onderwijsinstelling. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht, dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Een meer gedetailleerde beschrijving van onze verantwoordelijkheden is opgenomen in de bijlage bij onze controleverklaring. Amsterdam, 24 juni 2019 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Origineel getekend door R. Goldstein RA Stichting mborijnland - VNPU33SAN5YJ Pagina 3 van 4 mborijnland 127

128 Bijlage bij de controleverklaring Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, het Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2018, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: het identificeren en inschatten van de risico s - dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, - van het niet rechtmatig tot stand komen van baten en lasten alsmede de balansmutaties, die van materieel belang zijn het in reactie op deze risico s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de onderwijsinstelling; het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving, de gebruikte financiële rechtmatigheidscriteria en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het college van bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan; het vaststellen dat de door het college van bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Ook op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderwijsinstelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een instelling haar continuïteit niet langer kan handhaven; het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen en of de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen. Wij communiceren met de raad van toezicht onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. Stichting mborijnland - VNPU33SAN5YJ Pagina 4 van Jaarverslag 2018

Jaarverslag mborijnland 2017

Jaarverslag mborijnland 2017 Jaarverslag mborijnland 2017 mborijnland 1 2 Jaarverslag 2017 mborijnland 3 Daarom kies je voor mborijnland Jij wilt kiezen bij huis 4 Jaarverslag 2017 Jaarverslag Stichting mborijnland 2017 // Voorwoord

Nadere informatie

Bestuursreglement Stichting Regionaal Opleidingencentrum ID College versie 20 januari 2015

Bestuursreglement Stichting Regionaal Opleidingencentrum ID College versie 20 januari 2015 Bestuursreglement Stichting Regionaal Opleidingencentrum ID College versie 20 januari 2015 Goedgekeurd door de Raad van Toezicht d.d. 20 januari 2015 1 Bestuursreglement Stichting Regionaal Opleidingencentrum

Nadere informatie

INHOUD. DEEL II SAMENWERKING ID COLLEGE EN ROC LEIDEN IX ID College en ROC Leiden op weg naar een fusie 32

INHOUD. DEEL II SAMENWERKING ID COLLEGE EN ROC LEIDEN IX ID College en ROC Leiden op weg naar een fusie 32 Samen sterker JAARVERSLAG 2016 INHOUD Voorwoord College van Bestuur 4 Leeswijzer 5 BESTUURSVERSLAG DEEL I ALGEMENE INFORMATIE I ID College 10 II Raad van Toezicht 16 III Ondernemingsraad 21 IV Studentenraad

Nadere informatie

Samen ondernemen JAARVERSLAG 2015

Samen ondernemen JAARVERSLAG 2015 Samen ondernemen JAARVERSLAG 1 Waardering voor kwaliteit en excellentie Kwaliteit en excellentie. Dat stond voorop in. Kwaliteit betekent voor ons: tevreden en gediplomeerde studenten en tevreden medewerkers.

Nadere informatie

Jaarverslag 2018 Raad van Toezicht

Jaarverslag 2018 Raad van Toezicht Jaarverslag 2018 Raad van Toezicht Pagina 2/6 Inhoud 1.1 Integraal toezicht... 3 1.2 Samenstelling Raad van Toezicht... 3 1.3 Vergaderingen, commissies en overleg Raad van Toezicht... 3 1.4 Scholing Raad

Nadere informatie

4C/ID Gebruikersdag, Nijmegen 20 april Bakkersopleidingen in de praktijk. Wat gaan we doen in deze workshop?

4C/ID Gebruikersdag, Nijmegen 20 april Bakkersopleidingen in de praktijk. Wat gaan we doen in deze workshop? 4C/ID in het MBO Bakkersopleidingen in de praktijk Wat gaan we doen in deze workshop? Bijeenkomst in halen en brengen: Wie zijn wij? Onze ervaring met 4C/ID Onze resultaten Uitwisselen van ervaringen 2

Nadere informatie

Toezichtkader Raad van Toezicht. 12 november 2014, versie 2.0

Toezichtkader Raad van Toezicht. 12 november 2014, versie 2.0 Toezichtkader Raad van Toezicht 12 november 2014, versie 2.0 Besluit Raad van Toezicht d.d. 29 oktober 2014 1 Inhoudsopgave Inleiding p.3 De verschillende rollen van CvB en RvT p.3 Toezicht en bestuur

Nadere informatie

DIERENOPVANGCENTRUM AMSTERDAM. Reglement. Raad van Toezicht. november 2018

DIERENOPVANGCENTRUM AMSTERDAM. Reglement. Raad van Toezicht. november 2018 DIERENOPVANGCENTRUM AMSTERDAM Reglement Raad van Toezicht november 2018 Vastgesteld door de RvT in de vergadering van 19 november 2018 Inleiding Binnen de Stichting Dierenopvangcentrum Amsterdam II (Stichting)

Nadere informatie

Toetsingskader Raad van Toezicht van de onderwijsstichting Esprit. Onderwijsstichting Esprit

Toetsingskader Raad van Toezicht van de onderwijsstichting Esprit. Onderwijsstichting Esprit Toetsingskader Raad van Toezicht van de onderwijsstichting Esprit Onderwijsstichting Esprit Toetsingskader Raad van Toezicht van de onderwijsstichting Esprit Visie en Toezicht Conform artikel 2 lid 2 van

Nadere informatie

Jaarverslag 2017 Raad van Toezicht Coloriet

Jaarverslag 2017 Raad van Toezicht Coloriet Jaarverslag 2017 Raad van Toezicht Lelystad, mei 2018 Postadres T 0320 290 500 Middenweg 5 Postbus 577 info@coloriet.nl @ 8232 JT Lelystad 8200 AN Lelystad www.coloriet.nl Inleiding Voor u ligt het jaarverslag

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT HOGESCHOOL LEIDEN

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT HOGESCHOOL LEIDEN REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT HOGESCHOOL LEIDEN ALGEMEEN Artikel 1. Algemene bepalingen 1. Dit reglement is het huishoudelijk reglement van de Raad van Toezicht, bedoeld in artikel 15 van de statuten van

Nadere informatie

Governance Groenhuysen 2017

Governance Groenhuysen 2017 Governance Groenhuysen 2017 Roosendaal, 23 mei 2018 1 Normen voor goed bestuur Bij Groenhuysen nemen bestuurders en toezichthouders de zorgbrede governance code en de Wet toelating zorginstellingen (WTZi)

Nadere informatie

Reglement Raad van Toezicht Stichting Gereformeerde Scholengroep Januari 2015 (en tekstuele update maart 2019)

Reglement Raad van Toezicht Stichting Gereformeerde Scholengroep Januari 2015 (en tekstuele update maart 2019) Pagina 1 van 5 Reglement Raad van Toezicht Stichting Gereformeerde Scholengroep Januari 2015 (en tekstuele update maart 2019) Artikel 1. Algemeen De Raad van Toezicht van de Stichting Gereformeerde Scholengroep,

Nadere informatie

Toezichtkader Raad van toezicht van De Haagse Scholen, stichting voor primair en speciaal openbaar onderwijs

Toezichtkader Raad van toezicht van De Haagse Scholen, stichting voor primair en speciaal openbaar onderwijs Toezichtkader Raad van toezicht van De Haagse Scholen, stichting voor primair en speciaal openbaar onderwijs Inleiding. Vanaf 1 augustus 2011 zijn bij De Haagse Scholen, stichting voor primair en speciaal

Nadere informatie

FUNCTIEPROFIEL 1. ORGANISATIE. Noorderpoort

FUNCTIEPROFIEL 1. ORGANISATIE. Noorderpoort FUNCTIEPROFIEL Opdrachtgever: Functienaam: Deskundigheid Noorderpoort Lid Raad van Toezicht Sociale domein 1. ORGANISATIE Noorderpoort Noorderpoort bereidt jongeren en volwassenen voor op hun rol in de

Nadere informatie

HOOFDSTUK 8 VERSLAG RAAD VAN TOEZICHT

HOOFDSTUK 8 VERSLAG RAAD VAN TOEZICHT HOOFDSTUK 8 VERSLAG RAAD VAN TOEZICHT INLEIDING Sinds 24 oktober 2011 is het Raad van Toezichtmodel bij de Meerwaarde operationeel. De dagelijkse leiding is vanaf die datum in handen van een eenhoofdig

Nadere informatie

Reglement Raad van Toezicht

Reglement Raad van Toezicht Reglement Raad van Toezicht ter uitvoering van artikel 14, lid 3, van de statuten van de Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Ermelo Begrippen In dit reglement wordt onder Raad verstaan

Nadere informatie

Ondernemen in ontwikkeling

Ondernemen in ontwikkeling Ondernemen in ontwikkeling Jaarverslag 2014 Jaarverslag 2014 Ondernemen in ontwikkeling 3 Jaarverslag 2014 Jaarverslag 2014 4 Inhoud Voorwoord College van Bestuur 6 Leeswijzer 7 DEEL I - ALGEMENE INFORMATIE

Nadere informatie

Mbo-instelling.. te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door, hierna te noemen: de instelling.

Mbo-instelling.. te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door, hierna te noemen: de instelling. Overeenkomst kwaliteitsafspraken mbo Overeenkomst tussen de Staatssecretaris van Economische Zaken en onderstaande onderwijsinstelling inzake de uitvoering van de Regeling kwaliteitsafspraken mbo. Partijen:

Nadere informatie

Bestuursreglement samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Noord-Kennemerland

Bestuursreglement samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Noord-Kennemerland Bestuursreglement samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Noord-Kennemerland Artikel 1 Begripsbepalingen In dit bestuursreglement wordt verstaan onder: a. statuten: de statuten van de Stichting

Nadere informatie

REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN

REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN 24 november 2017 INHOUD HOOFDSTUK 1: Rol en status van het Reglement 1 HOOFDSTUK 2: Samenstelling RAC 1 HOOFDSTUK 3: Taken RAC 2 HOOFDSTUK

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES November 2006 1 GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES PRINCIPES I. Naleving en handhaving van de code Het bestuur 1 en de raad van commissarissen zijn verantwoordelijk voor

Nadere informatie

Toezichtkader Raad van Toezicht

Toezichtkader Raad van Toezicht Toezichtkader Raad van Toezicht 1 Toezichtkader Raad van Toezicht dr. Aletta Jacobs College De Raad van Toezicht houdt integraal toezicht, dat wil zeggen toezicht op alle aspecten van de stichting en de

Nadere informatie

Functieprofiel TWEE LEDEN RAAD VAN TOEZICHT RIJN IJSSEL

Functieprofiel TWEE LEDEN RAAD VAN TOEZICHT RIJN IJSSEL Functieprofiel TWEE LEDEN RAAD VAN TOEZICHT RIJN IJSSEL Rijn IJssel Rijn IJssel is een school voor middelbaar beroepsonderwijs en volwasseneneducatie in de regio Arnhem. We bieden jongeren en volwassenen

Nadere informatie

Toezichtkader Montessori Vereniging Haarlemmermeer

Toezichtkader Montessori Vereniging Haarlemmermeer Toezichtkader Montessori Vereniging Haarlemmermeer Inhoud Inleiding... 3 Wat houdt het (intern) toezicht in?... 4 Werkwijze toezichthoudende deel van het bestuur/ toezichtkader... 6 1. Openbare identiteit...

Nadere informatie

De aandachtsgebieden voor de Raad van Toezicht zijn omvangrijk en divers.

De aandachtsgebieden voor de Raad van Toezicht zijn omvangrijk en divers. Ten geleide De aandachtsgebieden voor de Raad van Toezicht zijn omvangrijk en divers. Waardegedreven toezichthouden vraagt om meer dan de formeel aan de Raad van Toezicht statutair toebedeelde taken. Er

Nadere informatie

CIV SMART TECHNOLOGY

CIV SMART TECHNOLOGY CIV SMART TECHNOLOGY Uitgebreide managementsamenvatting Plan van Aanpak Centrum voor Innovatief Vakmanschap Smart Technology Ten behoeve van subsidie aanvraag Regionaal Investeringsfonds door de partners

Nadere informatie

Toezichtkader Raad van Toezicht SGR

Toezichtkader Raad van Toezicht SGR Toezichtkader Raad van Toezicht SGR Vastgesteld door de Raad van Toezicht van SGR op 14 april 2015 Inleiding Vanaf 2011 zijn bij de SGR de functies van bestuur en intern toezicht gescheiden. Deze functiescheiding

Nadere informatie

Reglement commissies raad van commissarissen Ymere 1

Reglement commissies raad van commissarissen Ymere 1 Reglement commissies raad van commissarissen Ymere 1 De statuten van Ymere geven aan dat de raad van commissarissen kan besluiten tot het instellen van vaste en ad hoc commissies, en dat deze commissies

Nadere informatie

Jaarverslag Contract WEBmiddelen voor gemeente Leidschendam-Voorburg. mborijnland 1

Jaarverslag Contract WEBmiddelen voor gemeente Leidschendam-Voorburg. mborijnland 1 Jaarverslag 2017 Contract WEBmiddelen voor gemeente Leidschendam-Voorburg mborijnland 1 2 Jaarverslag 2017 Jaarverslag 2017 Contract WEBmiddelen voor gemeente Leidschendam-Voorburg versie 13 april Colofon

Nadere informatie

Samen Ondernemen Jaarverslag 2015

Samen Ondernemen Jaarverslag 2015 Samen Ondernemen Jaarverslag 2015 Jaarverslag 2015 3 Jaarverslag 2015 Jaarverslag 2015 4 Inhoud Voorwoord College van Bestuur 6 Leeswijzer 7 DEEL I - ALGEMENE INFORMATIE 9 I ID COLLEGE 10 II RAAD VAN

Nadere informatie

Willem de Zwijger College

Willem de Zwijger College Functieprofiel Raad van Toezicht 17 september 2018 Willem de Zwijger College 1 Functieprofiel Raad van toezicht Hoofdtaak De raad van toezicht functioneert als eenheid en waakt over het integrale belang

Nadere informatie

Reglement, werkwijze en taakverdeling RVC

Reglement, werkwijze en taakverdeling RVC Reglement, werkwijze en taakverdeling RVC Artikel 1. Begripsbepalingen De RvC De vennootschap De Statuten De RvC van Commissarissen zoals bedoeld in artikel 16 e.v. van de statuten van Twente Milieu N.V

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN. Algemeen Status en inhoud van het reglement

REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN. Algemeen Status en inhoud van het reglement Algemeen Status en inhoud van het reglement Artikel 1 1. In dit reglement staan nadere regels voor de raad van commissarissen en voor zijn leden. 2. Als dit in dit reglement bepalingen ontbreken die de

Nadere informatie

d college Nr. Afd. BDVQ Aan alle samenwerkingspartners van het Centrum voor Innovatief Vakmanschap-Smart Technology "^ofl Gouda, 18 februari 201 5

d college Nr. Afd. BDVQ Aan alle samenwerkingspartners van het Centrum voor Innovatief Vakmanschap-Smart Technology ^ofl Gouda, 18 februari 201 5 d college Aan alle samenwerkingspartners van het Centrum voor Innovatief Vakmanschap-Smart Technology Nr. Afd. BDVQ "^ofl Gouda, 18 februari 1 5 Geachte collega, Allereerst willen we iedereen bedanken

Nadere informatie

Reglement Raad van Toezicht. Stichting Hogeschool Leiden CONCEPT 140331 ALGEMEEN

Reglement Raad van Toezicht. Stichting Hogeschool Leiden CONCEPT 140331 ALGEMEEN Reglement Raad van Toezicht Stichting Hogeschool Leiden ALGEMEEN Artikel 1. Algemene bepalingen 1. Dit reglement is het Huishoudelijk Reglement van de Raad van Toezicht, bedoeld in artikel 15 van de Statuten

Nadere informatie

Jaarverslag. Stichting Christelijk Voortgezet Onderwijs Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

Jaarverslag. Stichting Christelijk Voortgezet Onderwijs Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Jaarverslag Stichting Christelijk Voortgezet Onderwijs Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 2015 VOORWOORD Ontwikkeling en herijking. Dat zijn misschien wel de meest kenmerkende woorden voor onze Stichting

Nadere informatie

HABEKO WONEN. lid raad van commissarissen. profiel

HABEKO WONEN. lid raad van commissarissen. profiel HABEKO WONEN profiel MAATSCHAPPELIJK ONDERNEMERSCHAP / HRM Juni 2019 Pagina 1 De organisatie Habeko wonen Habeko wonen is dé woningcorporatie voor Hazerswoude-Dorp, Hazerswoude-Rijndijk, Benthuizen en

Nadere informatie

Functieprofiel lid Raad van Toezicht

Functieprofiel lid Raad van Toezicht Functieprofiel lid Raad van Toezicht 1. ORGANISATIE MEE Noord ondersteunt kwetsbare burgers, mensen met beperkingen en hun netwerk op alle levensgebieden en in alle levensfasen. MEE Noord zet zich in voor

Nadere informatie

E. (Edward) Moolenburgh Directeur. VBS, september VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1

E. (Edward) Moolenburgh Directeur. VBS, september VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1 E. (Edward) Moolenburgh Directeur VBS, september 2018 VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1 INHOUD VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 2 1. Hoeveel leden telt uw intern toezicht? 2. Wat

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT ROC MONDRIAAN

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT ROC MONDRIAAN REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT ROC MONDRIAAN Inhoudsopgave Preambule 2 0. Definities 2 1. Status en werkingsduur 3 2. Vergaderingen 3 3. Informatievoorziening 3 4. Evaluatie 4 5. Taakverdeling 4 6. Commissies

Nadere informatie

Toezichtkader Raad van Commissarissen. Stichting Woningcorporatie Plicht Getrouw. Identificatie:

Toezichtkader Raad van Commissarissen. Stichting Woningcorporatie Plicht Getrouw. Identificatie: Toezichtkader Raad van Commissarissen Stichting Woningcorporatie Plicht Getrouw Identificatie: Versie: februari 2019 Vastgesteld in vergadering RvC d.d.: 18 februari 2019 Gecommuniceerd met Bestuur: februari

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 33 495 Financiële positie van publiek bekostigde onderwijsinstellingen Nr. 102 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de

Nadere informatie

Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen MN

Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen MN Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen MN Dit reglement is op grond van artikel 8.3 het reglement van de Raad van Commissarissen vastgesteld door middel van een besluit van de Raad van Commissarissen

Nadere informatie

Profielschets Raad van Commissarissen stichting TBV Vastgesteld op

Profielschets Raad van Commissarissen stichting TBV Vastgesteld op Profielschets Raad van Commissarissen stichting TBV Vastgesteld op 17-5-2017 TBV Wonen is een betrokken en klantgerichte woningcorporatie met ruim 7500 woningen in Tilburg. Zij richt zich op de huisvesting

Nadere informatie

Toezichtkader Raad van Toezicht Stichting Bravoo. 25 november 2018/definitieve versie/toezichtkader/raad van Toezicht Stichting Bravoo

Toezichtkader Raad van Toezicht Stichting Bravoo. 25 november 2018/definitieve versie/toezichtkader/raad van Toezicht Stichting Bravoo 1 Toezichtkader Raad van Toezicht Stichting Bravoo 2 3 1 Inleiding De Raad van Toezicht van Stichting Bravoo houdt als intern toezichthouder integraal toezicht op de gang van zaken binnen de stichting

Nadere informatie

Reglement voor de Raad van Commissarissen van Rentree

Reglement voor de Raad van Commissarissen van Rentree Reglement voor de Raad van Commissarissen van Rentree Artikel 1 Vaststelling en reikwijdte reglement 1. Dit reglement is vastgesteld en goedgekeurd in de vergadering van de Raad van Commissarissen d.d.

Nadere informatie

Raad van Toezicht Quickscan en checklist

Raad van Toezicht Quickscan en checklist Raad van Toezicht Quickscan en checklist Stade Advies BV Kwaliteit van samenleven Quickscan Raad van Toezicht (0 = onbekend; 1 = slecht; 2 = onvoldoende; 3 = voldoende; 4 = goed; 5 = uitstekend) 1. Hoe

Nadere informatie

bewegelijke tegenkracht Visie op toezicht Raad van Toezicht WZC Humanitas november 2018

bewegelijke tegenkracht Visie op toezicht Raad van Toezicht WZC Humanitas november 2018 bewegelijke tegenkracht Visie op toezicht Raad van Toezicht WZC Humanitas november 2018 Pagina 1 van 6 Inhoudsopgave 1. Visie op toezicht... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Visie op toezichthouden... 3 1.3 Doel

Nadere informatie

Directiereglement Voorgesteld door de directie op: 14 juni 2011 Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011

Directiereglement Voorgesteld door de directie op: 14 juni 2011 Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011 Directiereglement Voorgesteld door de directie op: 14 juni 2011 Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011 HOOFDSTUK I. ALGEMEEN Artikel 1. Begrippen en terminologie Dit Reglement is opgesteld

Nadere informatie

Jaarverantwoording 2018 Raad van commissarissen Groenhuysen

Jaarverantwoording 2018 Raad van commissarissen Groenhuysen Jaarverantwoording 2018 Raad van commissarissen Groenhuysen Roosendaal, 22 mei 2019 1 Normen voor goed bestuur Bij Groenhuysen nemen bestuurders en toezichthouders de governance code zorg2017 en de Wet

Nadere informatie

Raad van Toezicht. Profielschetsen. Lid portefeuille onderwijs. Lid portefeuille bedrijfsvoering

Raad van Toezicht. Profielschetsen. Lid portefeuille onderwijs. Lid portefeuille bedrijfsvoering Raad van Toezicht Profielschetsen Lid portefeuille onderwijs Lid portefeuille bedrijfsvoering Vastgesteld door de Raad van Toezicht Oktober 2018 Algemeen biedt onderwijs voor studenten en professionals

Nadere informatie

Jaarverslag 2017 Raad van Toezicht Stichting Zorggroep Sint Maarten en Stichting Woonvormen Sint Maarten

Jaarverslag 2017 Raad van Toezicht Stichting Zorggroep Sint Maarten en Stichting Woonvormen Sint Maarten Jaarverslag 2017 Raad van Toezicht Stichting Zorggroep Sint Maarten en Stichting Woonvormen Sint Maarten Verantwoording toezichtrol De raad van toezicht van Stichting Zorggroep Sint Maarten en Stichting

Nadere informatie

VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF

VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF Inleiding De raad van toezicht van Laverhof heeft de wettelijke taak toezicht te houden op de besturing door de raad van bestuur en op de algemene gang van zaken binnen Laverhof

Nadere informatie

Reglement. Auditcommissie Raad van Commissarissen Mn Services N.V.

Reglement. Auditcommissie Raad van Commissarissen Mn Services N.V. Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen Mn Services N.V. 1 Definities In dit reglement wordt verstaan onder: - Auditcommissie: de auditcommissie van de raad van commissarissen van de vennootschap;

Nadere informatie

Mini ALV. 21 maart 2013

Mini ALV. 21 maart 2013 Mini ALV 21 maart 2013 Agenda 1. Opening 2. Mededelingen 3. Notulen 6 november 4. Terugkoppeling plan van aanpak n.a.v. ouderenquête 5. Concept statuten 6. Begroting 2013 en voorlopige cijfers 2012 7.

Nadere informatie

Reglement commissies raad van commissarissen Ymere 1

Reglement commissies raad van commissarissen Ymere 1 Reglement commissies raad van commissarissen Ymere 1 De statuten van Ymere geven aan dat de raad van commissarissen kan besluiten tot het instellen van commissies, en dat deze commissies functioneren op

Nadere informatie

E. (Edward) Moolenburgh Directeur. VBS, september VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1

E. (Edward) Moolenburgh Directeur. VBS, september VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1 E. (Edward) Moolenburgh Directeur VBS, september 2018 VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1 INHOUD VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 2 1. Het bevoegd gezag draagt zorg voor een scheiding

Nadere informatie

Ter wille van de duidelijkheid worden enkele in de Statuten opgenomen bepalingen geheel of gedeeltelijk herhaald.

Ter wille van de duidelijkheid worden enkele in de Statuten opgenomen bepalingen geheel of gedeeltelijk herhaald. Reglement Raad van toezicht BiSC Inleiding De Statuten van BiSC, een Stichting met als doel de ondersteuning en bevordering van het bibliotheekwerk in de provincie Utrecht, voorzien in de Raad van toezicht.

Nadere informatie

Raad van Toezicht Marketing Drenthe

Raad van Toezicht Marketing Drenthe Algemeen functieprofiel i Raad van Toezicht Marketing Drenthe versie 1.0 RBe okt 2017 Inleiding De Raad van Toezicht is een belangrijk intern toezichthoudend orgaan van Marketing Drenthe. Het is daarom

Nadere informatie

Inleiding. Onze rollen

Inleiding. Onze rollen Toezichtvisie Inleiding Met invoering van de herzieningswet toegelaten instellingen per 1 juli 2015 en de nieuwe governancecode woningcorporaties per 1 mei 2015, is het speelveld voor woningcorporaties

Nadere informatie

FINANCIEEL VERSLAG 2017 Stichting AKROS Beheer te Amsterdam

FINANCIEEL VERSLAG 2017 Stichting AKROS Beheer te Amsterdam FINANCIEEL VERSLAG 2017 Stichting AKROS Beheer te Amsterdam Inhoud : Bestuursverslag Balans per 31-12-17 Resultaten rekening per 31-12-17 Korte toelichting op de balans Amsterdam, maart 2018. R.v.d. Wouw

Nadere informatie

Code Goed Bestuur in het Primair Onderwijs (versie 2012)

Code Goed Bestuur in het Primair Onderwijs (versie 2012) Code Goed Bestuur in het Primair Onderwijs (versie 2012) I. Algemene bepalingen Artikel 1 - Begripsbepalingen In deze code wordt verstaan onder: a) Wet: de Wet op het Primair Onderwijs dan wel de Wet op

Nadere informatie

KWALITEITSONDERZOEK MBO. Zorgcampus Rotterdam BV

KWALITEITSONDERZOEK MBO. Zorgcampus Rotterdam BV KWALITEITSONDERZOEK MBO Zorgcampus Rotterdam BV Plaats : Rotterdam BRIN nummer : 30NZ Onderzoeksnummer : 294248 Datum onderzoek : 19 oktober 2017 Datum vaststelling : 14 december 2017 Inhoudsopgave 1 Inleiding...

Nadere informatie

REGLEMENT AUDIT, RISK & COMPLIANCE COMMISSIE PGGM N.V. 26 november 2013

REGLEMENT AUDIT, RISK & COMPLIANCE COMMISSIE PGGM N.V. 26 november 2013 REGLEMENT AUDIT, RISK & COMPLIANCE COMMISSIE PGGM N.V. 26 november 2013 Inhoudsopgave 1. Algemeen... 3 2. Taken en bevoegdheden... 3 3. Samenstelling... 6 4. De voorzitter... 7 5. De secretaris... 7 6.

Nadere informatie

SCHOOLONTWIKKELPLAN SAMEN UNIEK

SCHOOLONTWIKKELPLAN SAMEN UNIEK SCHOOLONTWIKKELPLAN 2017-2021 SAMEN UNIEK Instemming van de medezeggenschapsraad: 23 januari 2017 1 Inhoud 1. Voorwoord... 3 2. Missie... 4 3. Visie... 4 4. Zes pijlers... 5 5. Kernwaarden en ambities...

Nadere informatie

- Vaststelling van de jaarrekening 2014 van ABN AMRO Group N.V.

- Vaststelling van de jaarrekening 2014 van ABN AMRO Group N.V. Verantwoording stemgedrag eerste half jaar 2015 Stemgedrag op vergaderingen van aandeelhouders en genomen aandeelhoudersbesluiten buiten vergadering 1. Inleiding NLFI onderschrijft het belang van de Nederlandse

Nadere informatie

Profielschets Raad van Toezicht

Profielschets Raad van Toezicht 2014 pagina 2 van 5 1 Rol en verantwoordelijkheden Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft een drietal rollen. Allereerst is er de rol van toezichthouder. De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht

Nadere informatie

Profiel. Lid Algemeen Bestuur met het aandachtsgebied financiën & ICT. Stichting BOOR

Profiel. Lid Algemeen Bestuur met het aandachtsgebied financiën & ICT. Stichting BOOR Profiel Lid Algemeen Bestuur met het aandachtsgebied financiën & ICT Stichting BOOR 1 Stichting BOOR Lid Algemeen Bestuur met het aandachtsgebied financiën en ICT Organisatie BOOR verzorgt het openbaar

Nadere informatie

Governancestructuur WonenBreburg. januari 2012, geactualiseerd augustus 2015

Governancestructuur WonenBreburg. januari 2012, geactualiseerd augustus 2015 Governancestructuur WonenBreburg januari 2012, geactualiseerd augustus 2015 1 Inhoud 1. Inleiding 3 2. Bestuur 3 2.1 Taak en werkwijze 3 2.2 Rechtspositie en bezoldiging bestuur 4 2.3 Tegenstrijdige belangen

Nadere informatie

Duurzaam toerusten voor arbeidsmarkt en

Duurzaam toerusten voor arbeidsmarkt en Duurzaam toerusten voor arbeidsmarkt en samenleving Stel hogere eisen aan het arbeidsmarktperspectief Handhaaf het startkwalificatieniveau met extra aandacht aan studiekeuze mbo niveau 2 studenten. Biedt

Nadere informatie

Slim samenwerken aan Smart Technology

Slim samenwerken aan Smart Technology Slim samenwerken aan Smart Technology Het CIV Smart Technology (CIV is een afkorting van Centrum voor Innovatief Vakmanschap) is een dynamisch samenwerkingsverband tussen ondernemingen, overheden en het

Nadere informatie

Reglement Auditcommissie Financiën

Reglement Auditcommissie Financiën Bijlage A (bij Reglement Werkwijze Raad van Commissarissen Stichting Mitros) Reglement Auditcommissie Financiën Gezien door de Directie d.d. 30 augustus 2016 Vastgesteld door RvC d.d. 14 september 2016

Nadere informatie

DE VROEDT & THIERRY E X E C U T I V E S E A R C H POSITIE SPECIFICATIE. Voor de positie van LID RAAD VAN TOEZICHT. bij

DE VROEDT & THIERRY E X E C U T I V E S E A R C H POSITIE SPECIFICATIE. Voor de positie van LID RAAD VAN TOEZICHT. bij DE VROEDT & THIERRY E X E C U T I V E S E A R C H POSITIE SPECIFICATIE Voor de positie van LID RAAD VAN TOEZICHT bij ROC van Amsterdam - Flevoland 2 DE ORGANISATIE Het ROC van Amsterdam Het ROC van Amsterdam

Nadere informatie

Hierbij vindt u het antwoord op vragen van het lid Van den Hul (PvdA) over grote problemen bij ROC Top (ingezonden 27 juni 2018).

Hierbij vindt u het antwoord op vragen van het lid Van den Hul (PvdA) over grote problemen bij ROC Top (ingezonden 27 juni 2018). >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG.. Middelbaar Beroeps Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500

Nadere informatie

Reglement directeur-bestuurder ElkWelzijn per 1 februari 2017

Reglement directeur-bestuurder ElkWelzijn per 1 februari 2017 Reglement directeur-bestuurder ElkWelzijn per 1 februari 2017 Artikel 1. Structuur 1. De directeur-bestuurder vormt de Raad van Bestuur van ElkWelzijn en is belast met het besturen van en draagt de verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Profielschets leden Raad van Toezicht Carintreggeland

Profielschets leden Raad van Toezicht Carintreggeland Profielschets leden Raad van Toezicht Carintreggeland Informatie over de organisatie Carintreggeland is een vitale, sociaal maatschappelijke onderneming op het gebied van Wonen, Welzijn en Zorg met als

Nadere informatie

Profiel leden Stichtingsbestuur, Algemeen

Profiel leden Stichtingsbestuur, Algemeen MEMO Aan: Van: Voorzitter Stichtingsbestuur Legal Affairs Datum: 28 maart 2014 Onderwerp: Profielschetsen SB, Concept 3 Voor de invulling van de toezichthoudende functie van het Stichtingsbestuur van TiU

Nadere informatie

Medezeggenschapsstatuut van Stichting "Het Rijnlands Lyceum" te Wassenaar, primair onderwijs

Medezeggenschapsstatuut van Stichting Het Rijnlands Lyceum te Wassenaar, primair onderwijs Medezeggenschapsstatuut van Stichting "Het Rijnlands Lyceum" te Wassenaar, primair onderwijs Het bestuur van Stichting "Het Rijnlands Lyceum" en de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad van de gemeenschappelijke

Nadere informatie

Managementsstatuut 22.09 6.5

Managementsstatuut 22.09 6.5 Managementsstatuut 22.09 6.5 Artikel 1. In dit statuut wordt verstaan onder: a. managementstatuut: een reglement met taken en bevoegdheden van het college van bestuur en de van bestuurswege gemandateerde

Nadere informatie

Auteur Inlichtingen REMUNERATIE Datum RAPPORT 2010 RAAD VAN TOEZICHT HU

Auteur Inlichtingen REMUNERATIE Datum RAPPORT 2010 RAAD VAN TOEZICHT HU Auteur REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT Inlichtingen E marije.vanleeuwen@hu.nl Datum 17 mei 2010 Hogeschool Utrecht, Utrecht, 2010 REMUNERATIE RAPPORT 2010 RAAD VAN TOEZICHT HU Bronvermelding is

Nadere informatie

VOORTGANGSGESPREK. het Ashram College, vestiging Alphen a/d Rijn HAVO VMBOGT VWO

VOORTGANGSGESPREK. het Ashram College, vestiging Alphen a/d Rijn HAVO VMBOGT VWO VOORTGANGSGESPREK het Ashram College, vestiging Alphen a/d Rijn HAVO VMBOGT VWO Plaats : Alphen aan den Rijn BRIN nummer : 04DF C1 BRIN nummer : 04DF 00 HAVO BRIN nummer : 04DF 00 VMBOGT BRIN nummer :

Nadere informatie

Toetsings- en toezichtskader RvC

Toetsings- en toezichtskader RvC 1. Inleiding De governancecode voor woningcorporaties stelt dat een woningcorporatie dient te beschikken over een toetsingskader op basis waarvan de Raad van Commissarissen haar functie van intern toezichthouder

Nadere informatie

Jaarverslag 2017 Raad van Toezicht Stichting Alkcare

Jaarverslag 2017 Raad van Toezicht Stichting Alkcare Jaarverslag 2017 Raad van Stichting Alkcare Versie 2,0 Vastgesteld op 17 oktober 2018 VOORWOORD 2017 was een jaar met veel wisselingen in de Raad van van de Stichting Alkcare. Er zijn er niet alleen twee

Nadere informatie

LEFIER PROFIELSCHETS RAAD VAN COMMISSARISSEN MAART 2014. Profielschets raad van commissarissen Lefier ten behoeve van de werving 1

LEFIER PROFIELSCHETS RAAD VAN COMMISSARISSEN MAART 2014. Profielschets raad van commissarissen Lefier ten behoeve van de werving 1 LEFIER PROFIELSCHETS RAAD VAN COMMISSARISSEN MAART 2014 Profielschets raad van commissarissen Lefier ten behoeve van de werving 1 PROFIEL RAAD VAN COMMISSARISSEN 1. Kerntaken van de raad van commissarissen

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT Algemeen Status en inhoud van het reglement

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT Algemeen Status en inhoud van het reglement Algemeen Status en inhoud van het reglement Artikel 1 1. In dit reglement staan nadere regels voor de raad van toezicht en voor zijn leden. 2. Als dit in dit reglement bepalingen ontbreken die de Governancecode

Nadere informatie

Een integrale aanpak voor: -verbeterplan ROC -kwaliteitsplan bestuursakkoord bij ROC van Twente

Een integrale aanpak voor: -verbeterplan ROC -kwaliteitsplan bestuursakkoord bij ROC van Twente Een integrale aanpak voor: -verbeterplan ROC -kwaliteitsplan bestuursakkoord bij ROC van Twente Strategisch Beraad 4 november CvB 10 november 2014 Teammanagers 11 november 2014 RvT 15 december 2014 Plantafel

Nadere informatie

Goed Wonen Gemert Lid raad van commissarissen. 26 april 2019

Goed Wonen Gemert Lid raad van commissarissen. 26 april 2019 Goed Wonen Gemert Lid raad van commissarissen 26 april 2019 Lid raad van commissarissen Profiel duurzaamheid - Huurderscommissaris Wat ga je doen? Je wordt lid van de raad van commissarissen van Goed Wonen

Nadere informatie

Inleiding. Toezichtvisie

Inleiding. Toezichtvisie Toezichtvisie Inleiding De raad van toezicht van de Stichting Zorggroep West- en Midden Brabant (hierna: Thebe) ziet de raad van toezicht als een orgaan dat namens de samenleving toezicht uitoefent. Deze

Nadere informatie

Reglement voor de Auditcommissie Woningstichting HEEMwonen

Reglement voor de Auditcommissie Woningstichting HEEMwonen Reglement voor de Auditcommissie Woningstichting HEEMwonen Vastgesteld in directie overleg van 13 september 2018 onder voorbehoud van goedkeuring RvC Goedgekeurd tijdens de vergadering van de Raad van

Nadere informatie

Reglement raad van bestuur SKVOH

Reglement raad van bestuur SKVOH Reglement raad van bestuur SKVOH Stichting Katholiek Voortgezet Onderwijs Heerhugowaard Dit Reglement raad van bestuur is opgesteld conform de statuten en maakt deel uit van een samenhangende reeks van

Nadere informatie

Toezichtkader Stichting Christelijke Onderwijs Groep Vallei & Gelderland- Midden

Toezichtkader Stichting Christelijke Onderwijs Groep Vallei & Gelderland- Midden Toezichtkader Stichting Christelijke Onderwijs Groep Vallei & Gelderland- Midden Tevens zijnde Toezichtkader voor: Raad van Toezicht Stichting Contractonderwijs COG Raad van Toezicht Beheersstichting COG

Nadere informatie

Lid Raad van Toezicht Aandachtgebieden financiën, bedrijfsvoering en vastgoed

Lid Raad van Toezicht Aandachtgebieden financiën, bedrijfsvoering en vastgoed Vacature Lid Raad van Toezicht Aandachtgebieden financiën, bedrijfsvoering en vastgoed Stichting De Waalboog Nijmegen 13 maart 2019 1 Stichting De Waalboog Stichting De Waalboog is één van de grote Nijmeegse

Nadere informatie

Dit statuut is gebaseerd op het voorbeeldstatuut van de Stichting Onderwijsgeschillen (infowms.nl)

Dit statuut is gebaseerd op het voorbeeldstatuut van de Stichting Onderwijsgeschillen (infowms.nl) Medezeggenschapsstatuut Voortgezet Onderwijs van de Stichting Het Rijnlands Lyceum te Wassenaar Preambule Het bestuur van Stichting "Het Rijnlands Lyceum" en de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad

Nadere informatie

Code Goed Bestuur in het primair onderwijs

Code Goed Bestuur in het primair onderwijs Code Goed Bestuur in het primair onderwijs (Versie 1 augustus 2017) I. Algemene bepalingen Artikel 1 - Begripsbepalingen In deze code wordt verstaan onder: a) Wet: de Wet op het Primair Onderwijs dan wel

Nadere informatie

Instruerend Bestuur Quickscan en checklist

Instruerend Bestuur Quickscan en checklist Instruerend Bestuur Quickscan en checklist Stade Advies BV Kwaliteit van samenleven Quickscan Instruerend Bestuur (0 = onbekend; 1 = slecht; 2 = onvoldoende; 3 = voldoende; 4 = goed; 5 = uitstekend) 1.

Nadere informatie

Vernieuwd toezicht: wat betekent dat voor het bestuur? Het toezicht op besturen en scholen per 1 augustus 2017

Vernieuwd toezicht: wat betekent dat voor het bestuur? Het toezicht op besturen en scholen per 1 augustus 2017 Vernieuwd toezicht: wat betekent dat voor het bestuur? Het toezicht op besturen en scholen per 1 augustus 2017 Inleiding Het onderwijs verandert. En het toezicht verandert mee. Vanaf 1 augustus 2017 houden

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT KINDERRIJK Inclusief bijlage profielschets en samenstelling Raad van Toezicht

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT KINDERRIJK Inclusief bijlage profielschets en samenstelling Raad van Toezicht REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT KINDERRIJK Inclusief bijlage profielschets en samenstelling Raad van Toezicht 1 Begripsbepalingen 1.1 In dit reglement van de Raad van Toezicht wordt verstaan: 2 Status a) KinderRijk:

Nadere informatie

DIRECTIEREGLEMENT VAN DE MAAG LEVER DARM STICHTING

DIRECTIEREGLEMENT VAN DE MAAG LEVER DARM STICHTING Blad 1/8 DIRECTIEREGLEMENT VAN DE MAAG LEVER DARM STICHTING Artikel 1. Begripsbepaling In dit reglement worden de volgende begrippen gehanteerd: a. stichting: Nederlandse, gevestigd te Amersfoort; b. statuten:

Nadere informatie

PROFIEL. Lid Raad van Toezicht profiel Onderwijs. Stichting Regio College Zaanstreek - Waterland

PROFIEL. Lid Raad van Toezicht profiel Onderwijs. Stichting Regio College Zaanstreek - Waterland PROFIEL Lid Raad van Toezicht profiel Onderwijs Stichting Regio College Zaanstreek - Waterland PublicSpirit drs. Marylin E.A. Demers Senior consultant Amersfoort, november 2015 Organisatie & context Het

Nadere informatie