ONDERZOEK NAAR DAKLOZE JONGEREN IN DE CENTRUMREGIO ZWOLLE
|
|
- Cecilia Verhoeven
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ONDERZOEK NAAR DAKLOZE JONGEREN IN DE CENTRUMREGIO ZWOLLE Judith Wolf, Astrid Altena, Milou Christians, Mariëlle Beijersbergen Maart 2010
2 COLOFON Colofon Project Onderzoek naar dakloze jongeren in de centrumregio Zwolle Opdrachtgever Gemeente Zwolle Financier Gemeente Zwolle Eindverantwoordelijke Prof. dr. J. Wolf Projectleiding Dr. M. Beijersbergen Projectuitvoering Drs. A. Altena, Drs. J. Vocks & M. Christians, MSc copyright Omz St Radboud / Maart 2010
3 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave 1 Opzet en uitvoering van het onderzoek Achtergrond en doelen Onderzoeksgebied en doelgroep Onderzoeksvragen Onderzoeksactiviteiten Leeswijzer Profiel van de jongeren Lichamelijke & psychische gezondheid en middelengebruik Lichamelijke gezondheid Psychische gezondheid Middelengebruik Comorbiditeit Relaties & veiligheid Relaties Veiligheid Kwaliteit van leven Subjectieve kwaliteit van leven Objectieve kwaliteit van leven Hulpbehoeften en ontvangen zorg Hulpbehoeften Ontvangen hulp Aansluiting vraag en aanbod Vraag-aanbod configuraties Ervaren baat Actueel zorggebruik Woon- en begeleidingswensen
4 INHOUDSOPGAVE 8 Rondetafelgesprek Conclusies en aanbevelingen Onderzoek naar zwerfjongeren in Zwolle Vergelijking met ander onderzoek naar zwerfjongeren Financiën Daginvulling en werk Sociale contacten Lichamelijke en psychische gezondheid Veiligheid Multidisciplinair en aansluitend bij de situatie en leefwereld van de jongeren Aanbod Literatuur
5 OPZET EN UITVOERING VAN HET ONDERZOEK 1 Opzet en uitvoering van het onderzoek 1.1 Achtergrond en doelen Voor de beleidsontwikkeling inzake de maatschappelijke opvang heeft de gemeente Zwolle behoefte aan meer inzicht in de populatie dakloze jongeren in de centrumregio Zwolle. Het Onderzoekscentrum maatschappelijk zorg van het UMC St Radboud te Nijmegen is daarom gevraagd om onderzoek te doen naar het profiel van deze groep jongeren, alsmede naar de afstemming tussen zorgvraag en zorgaanbod voor deze groep. 1.2 Onderzoeksgebied en doelgroep Het onderzoeksgebied bestrijkt de centrumregio Zwolle, die bestaat uit de gemeenten Zwolle, Kampen, Harderwijk en Harderberg. De jongeren zijn via professionals van (opvang)voorzieningen waar zwerfjongeren gebruik van maken benaderd voor deelname aan het onderzoek (o.a. medewerkers van GGD, Take off en outreachend werkers). Het onderzoek richt zich op jongeren tot 25 jaar met meervoudige problemen, die dakloos zijn of (zonder hun ouders) in de opvang verblijven (definitie zwerfjongeren VWS, 2004). Het gaat hierbij zowel om feitelijk als residentieel dakloze jongeren. - Feitelijk dakloze jongeren beschikten in de maand voorafgaand aan het onderzoek Niet over een eigen woonruimte en waren voor hun overnachting vooral aangewezen op straat of op een kortdurend verblijf in laagdrempelige opvangvoorzieningen in de maatschappelijke opvang of verbleven tijdelijk bij familie, vrienden of kennissen. - Residentieel dakloze jongeren stonden de maand voorafgaand aan het onderzoek als bewoner ingeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat hierbij om (zicht)pensions, vormen van begeleid wonen en dergelijke. 1.3 Onderzoeksvragen Het onderzoek geeft antwoord op de volgende vragen: 1. Wat is het profiel van de door de opvang bereikte groepen feitelijk dakloze jongeren en residentieel dakloze jongeren in termen van sociaaldemografische kenmerken, kwaliteit van leven, gezondheid, middelengebruik en woon/begeleidingswensen? 2. Wat is er bij jongeren in de opvang aan zorg nodig en in hoeverre wordt hierin voorzien? 3
6 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN cursussen, (vrijwilligers)werk en hobby s, verdiend dus nadrukkelijk de aandacht. Hiermee kan ook aangesloten worden bij de behoefte van een flinke groep jongeren aan hulp bij het vinden van werk (35% van de jongeren heeft onvervulde hulpbehoeften op dit gebied). 9.5 Sociale contacten Naast het hebben van een zinvolle dagbesteding is een sociaal netwerk een belangrijke voorwaarde voor sociale inbedding en het vinden van aansluiting bij de maatschappij. Over het algemeen hebben de jongeren vrij regelmatig contact met familie, vrienden of kennissen. De steun die zij echter van hun familie ervaren is beperkt. Ook geeft bijna een kwart van de jongeren aan dat hun sociale contacten verslechterd zijn, sinds ze in de opvang verblijven of begeleiding ontvangen. Mogelijk houdt dit verband met de door professionals gesignaleerde noodzaak dat jongeren uit randdorpen naar Zwolle moeten verhuizen door gebrek aan voorzieningen buiten de centrumgemeente. Waar mogelijk moeten jongeren opgevangen worden in de buurt van bekenden en familie. Gezien het belang van een sociaal netwerk bij de (re)integratie in de maatschappij, is aandacht voor het aangaan, behouden en versterken van sociale relaties en familierelaties noodzakelijk. Uit dit onderzoek komt naar voren dat juist als het om de relaties gaat er veel in het midden blijft liggen: de jongeren vragen hier geen hulp bij en krijgen die ook niet (zie uitkomst vraag-aanbod configuraties). 9.6 Lichamelijke en psychische gezondheid De (ervaren) lichamelijke gezondheid van de jongeren is zorgelijk. Twee derde van de jongeren geeft aan in de 30 dagen voorafgaand aan het onderzoek last te hebben (gehad) van lichamelijke klachten. Gemiddeld betreft het twee lichamelijke klachten. Gezien de percentages jongeren die een huisarts hebben bezocht in de maand voor het interview (31%) en in de zes maanden voor het interview (77%), lijken de jongeren hun weg naar laagdrempelige medische zorg te vinden. Toch is er een flinke discrepantie tussen de gewenste en ontvangen hulp bij hun lichamelijke klachten (bij 23% van de jongeren is er sprake van onvervulde hulpbehoeften). Nagegaan moet worden of de jongeren snel genoeg hulp zoeken en vinden bij hun lichamelijke klachten. Gebitsklachten komen voor bij een derde van de groep jongeren. Bovendien heeft een kwart al twee jaar geen tandartszorg gehad. Laagdrempelige tandartszorg voor deze jongeren is onontbeerlijk om verergering van de problemen te voorkomen. Ook de psychische gezondheid van de jongeren baart zorgen; 52% vertoont symptomen van een depressie. De helft van de jongeren geeft aan dagelijks middelen te gebruiken, met name cannabis. Bij een kwart van de jongeren is er volgens de CBS-definitie sprake van zwaar alcoholgebruik. Het problematische cannabisgebruik en de ernstige psychische problematiek vraagt om serieuze aandacht (denk aan het voorkomen van depressieve symptomen en het aantal zelfmoordpogingen). In het veld wordt dit ook volledig herkend. De geraadpleegde professionals schatten zelfs in dat de problemen nog groter zijn dan uit dit onderzoek blijkt. Hoewel een deel van de jongeren onder meer hulp krijgt van de 23
7 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ambulante geestelijke gezondheidszorg of het algemeen maatschappelijk werk, geeft bijna een kwart van de jongeren aan dat zij hulp bij hun psychische gezondheid wensen, maar die niet ontvangen. Dit kan komen doordat signalen door werkers niet herkend of erkend worden. Daarnaast kan het voor de jongeren zelf moeilijk zijn om hulp te vragen bij zaken waarin zij zichzelf kwetsbaar voelen. Mogelijk zijn zij zich niet bewust van problemen, willen er niet mee aan de slag of vinden zij het erg moeilijk om dit bespreekbaar te maken. Voor dit laatste is een vertrouwensband nodig tussen werker en jongere. Het opbouwen van een dergelijke werkrelatie op basis van vertrouwen is cruciaal voor een succesvolle begeleiding. Dit kost tijd. Vanuit het veld wordt aangegeven dat het al erg moeilijk is om in contact te komen met de groep en dat de tijd van de begeleiding vooral gaat zitten in het regelen van praktische zaken. Gezien de geconstateerde psychische nood is het noodzakelijk dat de hulp ook op andere leefgebieden gericht is. Toeleiding naar gespecialiseerde (laagdrempelige) zorg is daarom zeer belangrijk en verdient meer aandacht bij de werkers. Ook managers en beleidsmakers dienen hier de spotlight op te richten, want zij dienen de condities voor werkers te scheppen om die integrale aanpak te kunnen realiseren. 9.7 Veiligheid De (on-)veiligheid van de jongeren is verontrustend. Bijna de helft (46%) van de jongeren heeft de woonsituatie verlaten wegens lichamelijke, emotionele en/of seksuele mishandeling. In het jaar voorafgaand aan het interview is een hoog percentage van de jongeren (39%) slachtoffer geweest van een misdrijf. Dit bevestigt de kwetsbare situatie waarin deze jongeren zich bevinden. Het bieden van een veilige (woon)omgeving en handvatten voor het vergroten van de eigen veiligheid, zijn onmisbare elementen van de opvang en begeleiding aan de jongeren. Hierdoor kan de ervaren baat van interventies op dit leefgebied duidelijk verbeterd worden; nu geeft 81% van de jongeren aan dat hun veiligheid onveranderd is. De werkers hebben de taak jongeren bewust te maken van de noodzaak van hulp op dit gebied, want slechts 12% van de jongeren geeft zelf aan hulp te willen bij veiligheid. 9.8 Multidisciplinair en aansluitend bij de situatie en leefwereld van de jongeren De bovenstaande bevindingen maken duidelijk dat er bij de jongeren sprake is van meervoudige en complexe problemen. De hulpverlening aan de jongeren zal, zoals gezegd, ook gericht moeten zijn op de verschillende leefgebieden. De verschillende interventies moeten goed op elkaar aansluiten. Om dit te bereiken is het noodzakelijk dat professionals van de verschillende disciplines met elkaar samenwerken (verslavingszorg, GGZ en sociale voorzieningen). Dit kan bevorderd worden door regelmatig casusoverleg te hebben. Op deze manier kan een integrale aanpak worden ontwikkeld, die ook aansluit bij de leefwereld en situatie van de jongeren. Voorkomen moet worden dat jongeren uitvallen omdat er geen 24
8 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN passende hulp of geen perspectief geboden kan worden. Als de wet- en regelgeving niet kan worden aangepast en versoepeld, dan is het zaak de werkers voldoende regelruimte te bieden en zo nodig ook de ruimte te geven om naast de gebaande paden te werken. 9.9 Aanbod Naast juiste en passende hulp is het belangrijk dat er voldoende aanbod van opvang en begeleiding is in zowel de stad Zwolle als in de omliggende gebieden. Professionals geven aan dat laagdrempelige voorzieningen zoals een crisisopvang en een dagopvang voor zwerfjongeren ontbreken. In de randdorpen zijn er geen laagdrempelige voorzieningen voor jongeren, hoewel Take off hier wel werkt. Een woonvoorziening is wenselijk waarin jongeren zoveel mogelijk zelfstandig kunnen functioneren (kamertraining), zodat zij weer perspectief krijgen en hun maatschappelijk herstelproces wordt bevorderd. Versoepelde regelgeving en laagdrempelige voorzieningen (zonder contra-indicaties) zullen de toegankelijkheid kunnen vergroten van het aanbod in Zwolle. Momenteel haken jongeren vaak af, omdat wachttijden en ingewikkelde procedures de noodzakelijke hulp in de weg staan. Kijkend naar de toekomst willen de meeste jongeren het liefst zelfstandig wonen in een woning of appartement. Een meerderheid van de jongeren geeft aan hierbij begeleiding te willen ontvangen. Wanneer gevraagd wordt hoe lang het nog zal gaan duren voordat de jongeren zelfstandig kunnen wonen, verwacht 46% dat het nog langer dan een jaar zal duren. Gezien de complexe en meervoudige problemen waarmee de jongeren kampen, lijkt deze verwachting voor een substantieel deel van de groep realistisch te zijn. Als jongeren de capaciteiten hebben om zelfstandig te gaan wonen, is nazorg een belangrijke voorwaarde om terugval te voorkomen. 25
9 LITERATUUR Literatuur Beijersbergen, M., Jansen, C., & Wolf, J. (2008). Zwerfjongeren in Utrecht. Omvang en profiel van de zwerfjongerenpopulatie. Nijmegen: UMC St Radboud. Hanewald, G. J. F. P. (1987). CES-D. De Nederlandse versie. Een onderzoek naar de betrouwbaarheid en de validiteit. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam. Jansen, C., Mensink, C. & Wolf, J. (2007). Dakloos in Zeeland: Onderzoek naar profiel en perspectief van daklozen en zwerfjongeren. Amsterdam: Uitgeverij SWP. Lehman, A. (1995). Toolkit on Evaluating Quality of Life for Persons with Severe Mental Ilness. University of Maryland School of Medicine, Departement of Psychiatry. Radloff, L. S. (1977). The CES-D Scale: A Self-Report Depression Scale for Research in the General Population. Applied Psychological Measurement. Vol. 1 (3), Reinking, D., Kroon, H., & Smit, F. (1998). Opgevangen in Utrecht: dakloosheid en zelfverwaarlozing in de regio MW- Utrecht. Utrecht: Trimbos-instituut. Wennink, J., & Wijngaarden, B. van (2004). Quality of Life and Care (QoLC). Kwaliteit van leven en vervulling zorgwensen. Utrecht: Trimbos-instituut. 26
ONDERZOEK NAAR DAKLOZE JONGEREN IN DE CENTRUMREGIO ZWOLLE
ONDERZOEK NAAR DAKLOZE JONGEREN IN DE CENTRUMREGIO ZWOLLE Judith Wolf, Astrid Altena, Milou Christians, Mariëlle Beijersbergen Maart 2010 COLOFON Colofon Project Onderzoek naar dakloze jongeren in de centrumregio
Nadere informatieProfiel van daklozen in de vier grote. steden. Omz, UMC St Radboud Nijmegen. IVO, Rotterdam. Jorien van der Laan Sandra Boersma Judith Wolf
Profiel van daklozen in de vier grote Omz, UMC St Radboud Nijmegen steden Resultaten uit de eerste meting van de Cohortstudie naar daklozen in de vier grote steden (Coda-G4) IVO, Rotterdam Jorien van der
Nadere informatieOnderzoek naar meiden en moeders in de residentiële opvang
Onderzoek naar meiden en in de residentiële opvang Houvast: De ontwikkeling van een bij dakloze jongeren passende interventie Astrid Altena Irene Jonker Judith Wolf Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg
Nadere informatieZwerfjongeren in Utrecht
Zwerfjongeren in Utrecht Omvang en profiel van de zwerfjongerenpopulatie Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Mariëlle Beijersbergen Carinda Jansen Judith Wolf 1 Colofon Onderzoek: Opdrachtgever: Financier:
Nadere informatieBewoners van voorzieningen voor lang verblijf in Utrecht Onderzoek naar functioneren en woonwensen
Hoofdstuk uit: Bewoners van voorzieningen voor lang verblijf in Utrecht Onderzoek naar functioneren en woonwensen Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg UMC St Radboud Nijmegen Februari 2010 Astrid Altena
Nadere informatieJongeren van 17 tot 25 jaar met meervoudige problemen, die geen stabiele woon- of verblijfplaats hebben, of in de opvang verblijven
RAADSVOORSTEL Onderwerp : Met het oog op morgen; sluitende aanpak voor zwerfjongeren in Deventer en omgeving Raadsvergadering : 9 september 2009 Politieke markt d.d. : 26 augustus 2009 Agendapunt : 11
Nadere informatieProfiel van sociaal kwetsbare mensen in Leiden, Katwijk en Alphen aan de Rijn
Profiel van sociaal kwetsbare mensen in Leiden, en Alphen aan de Rijn Beschrijving van gezondheid, welzijn, sociale steun, kwaliteit van leven en woonwensen. Connie Mensink Judith Vocks Judith Wolf Onderzoekscentrum
Nadere informatieOnderzoekscentrum maatschappelijke zorg gedreven door kennis, bewogen door mensen UMC St Radboud Nijmegen
Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg gedreven door kennis, bewogen door mensen T 024 361 43 65 E werkplaatsoxo@elg.umcn.nl I www.werkplaatsoxo.nl ISBN 978-94-90626-10-5 Stabiel worden, stabiel zijn,
Nadere informatieDaklozenprofielen in Amsterdam en veranderingen in wonen, kwaliteit van leven en hulpbehoeften Resultaten uit de tweede meting van Coda-G4
Daklozenprofielen in Amsterdam en veranderingen in wonen, kwaliteit van leven en hulpbehoeften Sara Al Shamma Jorien van der Laan Barbara van Straaten Sandra Boersma Carola Schrijvers Dike van de Mheen
Nadere informatieGooische daklozen. S. Biesma. R. van der Stoep. R. Nijkamp. B. Bieleman. Aard en omvang daklozen Gooi en Vechtstreek
Gooische daklozen Aard en omvang daklozen Gooi en Vechtstreek S. Biesma R. van der Stoep R. Nijkamp B. Bieleman COLOFON St. INTRAVAL Postadres: Postbus 1781 9701 BT Groningen E-mail info@intraval.nl www.intraval.nl
Nadere informatieSociale psychiatrie in de marge
Presentatie, 10 december 2004 Sociale psychiatrie in de marge Prof. dr. Judith Wolf Sociaal wetenschapper. Zij is bij het Trimbosinstituut werkzaam als hoofd van het onderzoeksprogramma Opvang en maatschappelijke
Nadere informatieWmo beleidsplan Maatschappelijke Zorg 2012-2014. Centrumgemeenteregio Zuid-Holland Zuid
Wmo beleidsplan Maatschappelijke Zorg 2012-2014 Centrumgemeenteregio Zuid-Holland Zuid Raadscarrousel Drechtsteden 2 oktober 2012 Opbouw presentatie 1. Maatschappelijke Zorg (Wmo prestatievelden 7, 8 en
Nadere informatieBeleidsnotitie Dak- en Thuislozen CSA05.062. Aanleiding
Onderwerp CSA05.062 Beleidsnotitie Dak- en Thuislozen Aanleiding In 2004 is al een begin gemaakt met de formulering van genoemd beleid rond dak- en thuislozen. Medio 2004 is in de Commissie Samenleving
Nadere informatieAcademische werkplaats Opvang x Oggz Speerpunt Sociale uitsluiting & dakloosheid
Een raadpleging onder cliënten en werkers Marielle Beijersbergen, Milou Christians, Connie Mensink en Judith Wolf. Achtergrond en doelstelling Eind 2007 is in de Academische werkplaats Opvang x Oggz,,
Nadere informatieSamen voor een beschermd thuis
Samen voor een beschermd thuis Herstel en maatschappelijk participatie van kwetsbare burgers Judith Wolf 24 januari 2019 Gedreven door kennis, bewogen door mensen Ja, je komt op een punt dat je nergens
Nadere informatieAmbulant werken met kwetsbare mensen
Ambulant werken met kwetsbare mensen UMC St Radboud Judith Wolf & Dorieke Wewerinke Van asiel & beschermen naar herstel & participeren Zelfstandig wonen Transmuraal wonen Nachtopvang Inloop Flexibele ondersteuning
Nadere informatieOpgenomen kunnen worden: (jonge)vrouwen vanaf 18 jaar, alleenstaand of met kinderen.
Scenario 1A: Vrouwenopvang: "24 uur vrouwenopvang" 15 plaatsen crisisvrouwenopvang: 15 plaatsen vrouwenopvang regulier: Opgenomen kunnen worden: (jonge)vrouwen vanaf 18 jaar, alleenstaand of met kinderen.
Nadere informatieDakloos in Zwolle Onderzoek naar omvang en profiel van de daklozenpopulatie
Dakloos in Zwolle Onderzoek naar omvang en profiel van de daklozenpopulatie Judith Vocks Vivian Meertens Judith Wolf Colofon Onderzoek: Opdrachtgever: Financier: Projectleiding: Projectuitvoering: Adviseur:
Nadere informatieImpuls - Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg
Instroom en uitstroom van Housing First klanten bij acht praktijken 27 in maart Nederland 2014 Sara Al Shamma, Linda van den Dries & Judith Wolf Onze dank gaat uit naar iedereen die heeft bijgedragen aan
Nadere informatieOp weg naar 2020: Transformatie van de maatschappelijke zorg
Op weg naar 2020: Transformatie van de maatschappelijke zorg Paul Maatschappelijke zorg (Wolf, 2015) Maatschappelijke zorg richt zich op mensen met meerdere complexe problemen om: sociale uitsluiting te
Nadere informatieBegeleid Wonen. www.st-neos.nl. Maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld
Begeleid Wonen www.st-neos.nl Maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld De stichting Neos is een organisatie voor maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld. De organisatie richt zich
Nadere informatieWebbijlage 2: Verantwoording gebruikte instrumenten in de vragenlijst
Webbijlage 2: Verantwoording gebruikte instrumenten in de vragenlijst Onderdelen van de deelnemersvragenlijst Gebruik van gezondheidsvoorzieningen en maatschappelijke bronnen Om het zorggebruik van de
Nadere informatieVeiligheid en bescherming bij geweld in relaties. Ambulant Arrangement. Hulpverlening na een periode in de opvang
Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties Ambulant Arrangement Hulpverlening na een periode in de opvang Over het Ambulant Arrangement Hulpverlening na een periode in de opvang Multiprobleemgezinnen
Nadere informatieBeschermd thuis wonen en opvang in de regio Utrecht
Beschermd thuis wonen en opvang in de regio Utrecht Samenvatting van de Regionale koers maatschappelijke opvang en beschermd wonen U16 Tijdelijke woonplek Regionale opvang en beschermd wonen Financiële
Nadere informatieIrisZorg. verslavingszorg. en maatschappelijke opvang. dicht bij mensen, ver in zorg
IrisZorg verslavingszorg en maatschappelijke opvang dicht bij mensen, ver in zorg > IrisZorg: dicht bij mensen, ver in zorg Bij IrisZorg kan iedereen rekenen op de deskundigheid en betrokkenheid van onze
Nadere informatieGeestelijke Gezondheid (19 64 jaar)
3a Geestelijke Gezondheid (19 64 jaar) Deze factsheet beschrijft de resultaten van de gezondheidspeiling najaar 2005 van volwassenen tot 65 jaar in Zuid-Holland Noord met betrekking tot de geestelijke
Nadere informatieKwaliteit van de zorg: rapportage prestatie-indicatoren GGZ
Kwaliteit van de zorg: rapportage prestatie-indicatoren GGZ GGZ Noord- en Midden-Limburg December 2007 GGz Noord- en Midden-Limburg maakt de kwaliteit van zorg inzichtelijk door de resultaten van de Prestatie
Nadere informatieDaklozenprofielen in Den Haag en veranderingen in wonen, kwaliteit van leven en hulpbehoeften Resultaten uit de tweede meting van Coda-G4
Daklozenprofielen in Den Haag en veranderingen in wonen, kwaliteit van leven en hulpbehoeften Sara Al Shamma Jorien van der Laan Barbara van Straaten Sandra Boersma Carola Schrijvers Dike van de Mheen
Nadere informatieDakloze mensen in de vier grote steden: veranderingen in 2,5 jaar
Dakloze mensen in de vier grote steden: veranderingen in 2,5 jaar Eindrapportage Coda-G4 Sara Al Shamma, Barbara van Straaten, Sandra Boersma, Gerda Rodenburg, Jorien van der Laan, Dike van de Mheen, Judith
Nadere informatieSAMENVATTING BOUWSTENEN ZELFMANAGEMENT EN PASSENDE ZORG
SAMENVATTING ZELFMANAGEMENT EN PASSENDE ZORG INLEIDING ZELFMANAGEMENT EN PASSENDE ZORG In samenwerking met de deelnemers van het De Bouwstenen zijn opgebouwd uit thema s die Bestuurlijk Akkoord GGZ zijn
Nadere informatieMaatschappelijke opvang: trends en ontwikkelingen Verdiepingssessie Stedelijk Kompas Gemeente Eindhoven 31 maart 2015 Mathijs Tuynman
Improving Mental Health by Sharing Knowledge Maatschappelijke opvang: trends en ontwikkelingen Verdiepingssessie Stedelijk Kompas Gemeente Eindhoven 31 maart 2015 Mathijs Tuynman Deze presentatie Deze
Nadere informatieIEDER MENS IS BESTEMD OM VRIJ TE ZIJN TERWILLE GELOOF IN VRIJHEID
IEDER MENS IS BESTEMD OM VRIJ TE ZIJN TERWILLE GELOOF IN VRIJHEID G E L OOF I N VR I J H E I D OVER TERWILLE TERWILLE BIEDT HULP EN ONDERSTEUNING AAN MENSEN DIE VASTZITTEN AAN VERSLAVING OF PROSTITUTIE.
Nadere informatieProfiel van daklozen in Amsterdam Resultaten uit de eerste meting van de Cohortstudie naar daklozen in Amsterdam (Coda-G4)
Profiel van daklozen in Amsterdam Resultaten uit de eerste meting van de Cohortstudie naar daklozen in Amsterdam (Coda-G4) Barbara van Straaten Jorien van der Laan Carola Schrijvers Sandra Boersma Marjolein
Nadere informatieDaklozenprofielen in Utrecht en veranderingen in wonen, kwaliteit van leven en hulpbehoeften Resultaten uit de tweede meting van Coda-G4
Daklozenprofielen in Utrecht en veranderingen in wonen, kwaliteit van leven en hulpbehoeften Sara Al Shamma Jorien van der Laan Barbara van Straaten Sandra Boersma Carola Schrijvers Dike van de Mheen Judith
Nadere informatieMETINGEN 2014 EN Monitor opvang Enschede. A. Kruize. B. Bieleman
METINGEN 2014 EN 2015 Monitor opvang Enschede A. Kruize B. Bieleman 1. Inleiding Op 1 januari 2015 is de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 ingegaan. In deze wet wordt gesproken over twee ondersteuningsvormen
Nadere informatieProfiel van daklozen in Den Haag Resultaten uit de eerste meting van de Cohortstudie naar daklozen in Den Haag (Coda-G4)
Profiel van daklozen in Den Haag Resultaten uit de eerste meting van de Cohortstudie naar daklozen in Den Haag (Coda-G4) Barbara van Straaten Jorien van der Laan Carola Schrijvers Sandra Boersma Marjolein
Nadere informatieOnderwerp Dekking coalitieakkoord 2014 vanuit maatschappelijke opvang en verslavingsbeleid
Collegevoorstel Sector : MO Reg.nr. : 4432920 Opsteller : H. Pesser Telefoon : (033) 469 4802 Datum : 1 oktober 2013 User-id : PES1 www Onderwerp Dekking coalitieakkoord 2014 vanuit maatschappelijke opvang
Nadere informatieOnze cliënt staat centraal!
Ketenarrangementen Het probleem: vele instellingen, niet één loket Politie OM Penitiaire Inrichtingen Reclassering NL Verslavingszorgreclassering Verslavingszorginstelling Maatschappelijke Opvang GGZ-instelling
Nadere informatieVerminderen van suïcidaliteit
Improving Mental Health by Sharing Knowledge Verminderen van suïcidaliteit Van beleidsadvies naar uitvoering Judith Blekman 11 mei 2010 De aanloop naar nieuw beleid Start buiten de overheid: Ivonne van
Nadere informatieHousing First Stimuleringsprogramma
Impuls - Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Housing First Stimuleringsprogramma Gedreven door kennis, bewogen door mensen Van asiel & beschermen naar herstel & participeren Zelfstandig wonen Transmuraal
Nadere informatieVoorkomen van huurachterstand & huisuitzettingen
Voorkomen van huurachterstand & huisuitzettingen Onderzoeksteam: Marieke Holl, Dorieke Wewerinke, Sara Al Shamma, Linda van den Dries en Judith Wolf 29 oktober 2013 Studie naar huisuitzetting (Omz ZonMw)
Nadere informatieOnderzoekscentrum maatschappelijke zorg
Waarom dit onderzoek? Als we praten over zingeving merk je al gauw dat verschillende mensen er verschillende dingen onder verstaan. Het gaat bijvoorbeeld over praktische zaken zoals lid zijn van een voetbalvereniging.
Nadere informatieBezoekers van de Kommarin te Assen Wie zijn het, van welke diensten maken ze gebruik en wat is hun mening over de dienstverlening?
Bezoekers van de Kommarin te Assen Wie zijn het, van welke diensten maken ze gebruik en wat is hun mening over de dienstverlening? Connie Mensink Judith Vocks Judith Wolf UMC St Radboud Onderzoekscentrum
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Uw kenmerk 2019Z09989 Betreft Beantwoording Kamervragen
Nadere informatieOnderzoek naar de impact van ambulantisering Sara Al Shamma Judith Wolf
Eigen woonruimte voor klanten van De Veste Onderzoek naar de impact van ambulantisering Sara Al Shamma Judith Wolf Linda van den Dries, Dorieke Wewerinke en Judith Wolf Eigen woonruimte voor klanten van
Nadere informatieAmsterdams stedelijk F-ACT team Jeugd / Jongvolwassenen in de startblokken!
Amsterdams stedelijk F-ACT team Jeugd / Jongvolwassenen in de startblokken! Ontwikkeling van 2 stedelijke F-ACT Jeugd teams waarin integrale behandeling, zorg en begeleiding geboden wordt vanuit 7 samenwerkende
Nadere informatieInitiatiefvoorstel beter afgestemde zorg maatschappelijke opvang middels extra voorziening.
Initiatiefvoorstel beter afgestemde zorg maatschappelijke opvang middels extra voorziening. Probleemstelling Op dit moment zijn er onvoldoende bedden in de maatschappelijke opvang. Dit komt mede door het
Nadere informatieOverijsselse dak- en thuislozenmonitor 2010
Overijsselse dak- en thuislozenmonitor 2010 Overijsselse dak- en thuislozenmonitor 2010 4 Overijsselse dak- en thuislozenmonitor 2010 2.1 Dreigend daklozen Inhoudsopgave De groep mensen die dreigen dakloos
Nadere informatieDe strijd tegen dakloosheid. woongericht, intersectoraal en aanklampend
De strijd tegen dakloosheid woongericht, intersectoraal en aanklampend Dak- en thuisloosheid in Europa: alarmerende cijfers 2 Europese consensusdefinitie van dakloosheid en uitsluiting op de huisvestingsmarkt
Nadere informatieWat werkt? Houvast Ontwikkeling van een bij dakloze jongeren passende interventie Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Prof. dr.
Wat werkt? Houvast Ontwikkeling van een bij dakloze jongeren passende interventie Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Prof. dr. Judith Wolf Jongeren aan het woord Dit is juist volk dat het overleefd
Nadere informatie4. SLOTBESCHOUWING. 4.1 Omvang
Doel gr oepenanal yse dak-ent hui sl ozenen har ddr ugsver sl aaf den st edendr i ehoek 4. SLOTBESCHOUWING Vanaf 1999 heeft onderzoeksbureau INTRAVAL doelgroepenanalyses uitgevoerd in Apeldoorn (1999/2000),
Nadere informatieGGD Hollands Noorden. en wijkverpleegkundigen met S1-taken
GGD Hollands Noorden en wijkverpleegkundigen met S1-taken Waarom een GGD? Wet Publieke Gezondheidszorg (WPG): Gezondheidsbeschermende en gezondheidsbevorderende maatregelen voor de bevolking of specifieke
Nadere informatie1. Inleiding. 2. Doelen en uitgangpunten van het gemeentebestuur
Programma van Eisen volgens TRILL voor Stichting Maatschappelijke Opvang (SMO) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieHet Maatschappelijk SteunSysteem als brug tussen GGz en samenleving
Het Maatschappelijk SteunSysteem als brug tussen GGz en samenleving Drs. A. Blom Dr. W. Swildens i.o.v. Altrecht GGz, SBWU, gemeente Utrecht, Centrum Maliebaan en Fonds Psychische Gezondheid Definitie
Nadere informatieJongeren van 17 tot 25 jaar met meervoudige problemen, die geen stabiele woon- of verblijfplaats hebben, of in de opvang verblijven.
Bijlage bij raadsvoorstel 2009.17961 Zwerfjongeren Aanleiding In 2006 is in de voorjaarsnota van de gemeente Deventer een bedrag gereserveerd voor de aanpak van zwerfjongeren. Voorstel was om een voorziening
Nadere informatieDoen wat nodig is, dichtbij de mensen
Doen wat nodig is, dichtbij de mensen Evaluatie van een lokaal project gericht op het verbeteren van toegang van kwetsbare migrantenjeugdigen tot de jeugdhulp in de gemeente Nijmegen Dr. Meike Heessels
Nadere informatieSport en bewegen in de opvang
Sport en bewegen in de opvang Eindrapportage van drie jaar onderzoek Rianne Verwijs Niels Hermens Inhoud Voorwoord De opvang in beweging 5 Samenvatting 7 1 Inleiding 9 2 Sport en Bewegen bij de instellingen
Nadere informatieMonitor Regionaal Kompas Oost-Veluwe 2012
Metingen 2009-2011 Monitor Regionaal Kompas Oost-Veluwe 2012 M. Boendermaker S. Biesma B. Bieleman 1. Inleiding In deze brochure wordt de omvang en samenstelling van de doelgroepen van het Regionaal Kompas
Nadere informatieZonneheuvel. Informatie voor verwijzers
Zonneheuvel Informatie voor verwijzers Zonneheuvel is een afdeling voor voortgezette behandeling met verblijf voor mensen vanaf 50 jaar met blijvende beperkingen voortvloeiend uit psychiatrische en levensfase
Nadere informatieDaklozenenquête Rotterdam
Daklozenenquête Rotterdam 2016-2017 INHOUD Inleiding... 2 Het beeld van alle daklozen... 3 Voorgeschiedenis... 4 Verblijfplaats s avond en overdag... 4 Demografische kenmerken... 5 Problematiek en gezondheid...
Nadere informatieWij bieden jongeren een nieuwe start
Wij bieden jongeren een nieuwe start singelzicht.nl Gelijke kansen voor iedere jongere Zwerfjongeren, een waardevaste investering Iedere investeerder zoekt naar het hoogste rendement. Dat geldt ook voor
Nadere informatieDe krachtgerichte methodiek
Het Centrum Voor Dienstverlening is u graag van dienst met: De krachtgerichte methodiek Informatie voor samenwerkingspartners van het CVD Waar kunnen we u mee van dienst zijn? Centrum Voor Dienstverlening
Nadere informatieHoofdlijnen. van het
Hoofdlijnen van het BELEIDSPLAN Terug naar de samenleving December 2013 Stichting De Overbrugging Graaf van Egmondstraat 48 KvKnummer 000024369104 www.deoverbrugging.nl Inhoud 1 Doel... 2 2 Doelgroep...
Nadere informatieInwoners met een ernstig psychiatrische aandoening in de wijk
Inwoners met een ernstig psychiatrische aandoening in de wijk Vanuit Taskforce EPA Utrecht: Gerard de Valk, Leidinggevende Altrecht F-ACT Projectleider proeftuinen Taskforce EPA MWU Marga Vink, beleidsmedewerker
Nadere informatieMemorandum. Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling. Aan Regionaal beleidsteam. Datum 17 februari 2015
Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Aan Regionaal beleidsteam Datum 17 februari 2015 Opgesteld door, telefoonnummer Renée Veldkamp, 9534 Onderwerp Ondersteuning voor adreslozen De laatste
Nadere informatieEen stap verder in forensische en intensieve zorg
Een stap verder in forensische en intensieve zorg Palier bundelt intensieve en forensische zorg. Het is zorg die net een stapje verder gaat. Dat vraagt om een intensieve aanpak. Want onze doelgroep kampt
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28630 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Haan, Anna Marte de Title: Ethnic minority youth in youth mental health care :
Nadere informatieJ. Wolf M. Zwikker S. Nicholas H. van Bakel D. Reinking I. van Leiden. Op achterstand. Een onderzoek naar mensen in de marge van Den Haag
J. Wolf M. Zwikker S. Nicholas H. van Bakel D. Reinking I. van Leiden Op achterstand Een onderzoek naar mensen in de marge van Den Haag Trimbos-instituut, Utrecht 2002 Colofon Opdrachtgever Ministerie
Nadere informatiegelet op de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 en de verordening maatschappelijke ondersteuning B E S L U I T E N:
Gemeenteblad 589 BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN DE GEMEENTE VOORST; gelet op de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 en de verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Voorst 2015; B E S L U
Nadere informatieProfiel van daklozen in Rotterdam Resultaten uit de eerste meting van de Cohortstudie naar daklozen in Rotterdam (Coda-G4)
Profiel van daklozen in Rotterdam Resultaten uit de eerste meting van de Cohortstudie naar daklozen in Rotterdam (Coda-G4) Barbara van Straaten Jorien van der Laan Carola Schrijvers Sandra Boersma Marjolein
Nadere informatieLaagdrempelige zorg voor langdurig verslaafden
Resumé Bij de opvang van zijn de verslavingszorg, de GGD, de maatschappelijke opvang, de GGZ en de politie betrokken. In onderzoek van het Trimbos instituut zijn taakvelden (basisbehoeften, materiële hulp,
Nadere informatieKinderen, ouderen en het huisverbod
Een korte introductie Bureau voor beleidsonderzoek, advies en detachering Kinderen, ouderen en het huisverbod Alle relevante beleidsthema s, van arbeid, onderwijs en zorg tot criminaliteit & veiligheid
Nadere informatieDakloze mensen in Amsterdam: veranderingen in 2,5 jaar Resultaten uit de eindmeting van Coda-G4 in Amsterdam
Dakloze mensen in Amsterdam: veranderingen in 2,5 jaar Sara Al Shamma Barbara van Straaten Sandra Boersma Gerda Rodenburg Jorien van der Laan Dike van de Mheen Judith Wolf September 2015 Colofon Dakloze
Nadere informatieHousing First. Housing First juli 2013 Pag. 1 van 5. Wat is Housing First?
Housing First Wat is Housing First? Het aanbieden van een individuele woonst én langdurige begeleiding aan mensen die chronisch dakloos zijn en kampen met een verslavings en/of psychiatrische problematiek.
Nadere informatieZorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis
Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis Anne van den Brink Specialist Ouderengeneeskunde Onderzoeker Pakkende ondertitel Inhoud presentatie Inleiding Aanleiding
Nadere informatieWmo subsidiekader 2014. 1. Inleiding. Bijlage: Wmo subsidiekader 2014. Visie op maatschappelijke dienstverlening, outcome en indicatoren
Bijlage: Wmo subsidiekader 2014 Wmo subsidiekader 2014 Visie op maatschappelijke dienstverlening, outcome en indicatoren 1. Inleiding In onderstaande vindt u het Wmo subsidiekader 2014, op basis waarvan
Nadere informatieGeestelijke Gezondheid (65 94 jaar)
Geestelijke Gezondheid (65 94 jaar) 3b Deze factsheet beschrijft de resultaten van de gezondheidspeiling 2005 voor de geestelijke gezondheid van 65-94 jarigen in Zuid-Holland Noord. Eenderde van de 65-plussers
Nadere informatieZwerfjongeren in Nederland: een heldere definitie
Zwerfjongeren in Nederland: een heldere definitie Zwerfjongeren in Nederland: een heldere definitie Deze brochure is bedoeld voor iedereen die beroeps- en beleidsmatig met zwerfjongeren werkt. Zwerfjongeren
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
> Retouradres De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340 98 34 www.rijksoverheid.nl Kenmerk
Nadere informatieGecombineerde Leefstijl Interventie Depressieve klachten in een eerstelijns zorgvoorziening
Gecombineerde Leefstijl Interventie Depressieve klachten in een eerstelijns zorgvoorziening Onderzoeksopzet Waarom dit onderzoek? Beweging is goed voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Wetenschappelijk
Nadere informatieDE GGZ IN DE 9 PRESTATIEVELDEN
WMO W A A I E R Obstakels - Voorwaarden en Aanbevelingen DE GGZ IN DE 9 PRESTATIEVELDEN 1 Het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid van dorpen wijken en buurten Obstakels Isolement Vooroordelen
Nadere informatieMaak kennis. met GGZ Friesland
Maak kennis met GGZ Friesland Psychische klachten hebben veel invloed op het dagelijks leven. Elke dag is een uitdaging en het is moeilijk om een normaal leven te leiden, contacten te onder houden, naar
Nadere informatieWebbijlage 1. Woonsituaties en indeling van (opvang)locaties per categorie Indeling van (opvang)locaties per categorie
Webbijlage 1. Woonsituaties en indeling van (opvang)locaties per categorie Indeling van (opvang)locaties per categorie 104 Dakloze mensen in de vier grote steden Webbijlage 1. Woonsituaties en indeling
Nadere informatieVoorstel van de Rekenkamer
Voorstel van de Rekenkamer Opgesteld door Rekenkamer Vergadering Commissie Mens en Samenleving Vergaderdatum 28 juni 2018 Jaargang en nummer 2018, nr. 44 Geheim Nee Rekenkameronderzoek: Opvang en zorg
Nadere informatieScreening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg
Screening en behandeling van psychische problemen via internet Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Online screening Online behandeling - Effectiviteit
Nadere informatieDakloze mensen in Den Haag: veranderingen in 2,5 jaar Resultaten uit de eindmeting van Coda-G4 in Den Haag
Dakloze mensen in Den Haag: veranderingen in 2,5 jaar Sara Al Shamma Barbara van Straaten Sandra Boersma Gerda Rodenburg Jorien van der Laan Dike van de Mheen Judith Wolf September 2015 Colofon Dakloze
Nadere informatiePerceelbeschrijving Beschermd wonen
Perceelbeschrijving Beschermd wonen Inhoud 1. Beschermd wonen... 3 1.1 Gevraagd product... 3 1.2 Eisen aan aanbieder... 4 1.3 Basisprotocol... 5 Pagina 2 van 5 1. Beschermd wonen 1.1 Gevraagd product De
Nadere informatieDakloze mensen in Utrecht: veranderingen in 2,5 jaar Resultaten uit de eindmeting van Coda-G4 in Utrecht
Dakloze mensen in Utrecht: veranderingen in 2,5 jaar Sara Al Shamma Barbara van Straaten Sandra Boersma Gerda Rodenburg Jorien van der Laan Dike van de Mheen Judith Wolf September 2015 Colofon Dakloze
Nadere informatieGeneralistische Basis GGZ en Specialistische GGZ
Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Informatie voor huisartsen Organisatie voor geestelijke gezondheidszorg GGZ Rivierduinen biedt vele vormen van geestelijke gezondheidszorg voor alle leeftijden;
Nadere informatieForensisch Beschermd Wonen Het Hoogeland. informatie voor verwijzers
Forensisch Beschermd Wonen Het Hoogeland informatie voor verwijzers Forensisch Beschermd Wonen Het Hoogeland Informatie voor verwijzers Forensisch Beschermd Wonen Het Hoogeland biedt in een open setting
Nadere informatiePreventie en voorlichting
Preventie en voorlichting Verslavingszorg Preventie en voorlichting Verslavingszorg Mondriaan voor geestelijke gezondheid Verslavingszorg Preventie en voorlichting Doordacht dynamisch! Colofon Tekst Afdeling
Nadere informatieMeander Nijmegen. Samen groot worden. Zorg voor jeugdigen. Begeleiding en (tijdelijk) wonen voor kinderen, jongeren en gezinnen BEGELEID (KAMER) WONEN
BEGELEID (KAMER) WONEN OPVOEDINGS- ONDERSTEUNING HULP OP MAAT LOGEERHUIS Meander Nijmegen stgmeander.nl Zorg voor jeugdigen Begeleiding en (tijdelijk) wonen voor kinderen, jongeren en gezinnen Samen groot
Nadere informatieMonitor Regionaal Kompas Oost-Veluwe
meting 2008 Monitor Regionaal Kompas Oost-Veluwe M. van Zwieten B. Bieleman Monitor Regionaal Kompas Oost-Veluwe November 2009 I NTRAVAL Groningen-Rotterdam COLOFON St. INTRAVAL Postadres: Postbus 1781
Nadere informatieWoonmodules bij Kwintes
Woonmodules bij Begeleiding neemt af Eigen regie neemt toe Woonmodule 1 Geen huur Woonmodule 2 Huur bij + + + + Woonmodule 3 Huren bij Woonmodule 4 Wonen en huren bij Verhuizen naar andere woonruimte Woonmodules
Nadere informatieKernpunten Voorhangbrief POH-GGZ en Generalistische Basis GGZ 17 mei 2013
Kernpunten Voorhangbrief POH-GGZ en Generalistische Basis GGZ 17 mei 2013 Brief van Minister Edith Schippers (VWS) aan de Tweede Kamer met voorstel voor een fundamentele verandering van de organisatie
Nadere informatieIJsselland. Monitor OGGZ 2015
IJsselland Monitor OGGZ 201 De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) richt zich op het signaleren en bestrijden van risicofactoren van sociale kwetsbaarheid en het begeleiden van sociaal kwetsbare
Nadere informatieSymposium woondag 6/12
Mobiel Team Symposium woondag 6/12 Sociaal project welzijn en gezondheid in de provincie Antwerpen : Preventie van thuisloosheid van mensen met een psychiatrische problematiek in regio Mechelen-Lier Multiteam
Nadere informatieMentrum SAMEN WERKEN AAN HERSTEL EN EEN WAARDEVOL LEVEN. Onderdeel van Arkin
Mentrum SAMEN WERKEN AAN HERSTEL EN EEN WAARDEVOL LEVEN Onderdeel van Arkin Ieder mens is waardevol. Mentrum behandelt mensen met langerdurende ernstige problemen op het gebied van psychiatrie en/of verslaving.
Nadere informatieAntwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010)
AH 740 2010Z13219 Antwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010) 1 Bent u bekend met nieuw onderzoek van Michigan State University
Nadere informatieKoudweeronderzoek 2014-2015. Rapportage Utrecht
Koudweeronderzoek 2014-2015 Rapportage Utrecht Analyse registratiegegevens en interviews in de Utrechtse nachtopvang in de winterperiode 2014-2015 Inhoud Samenvatting en conclusie... 1 Inleiding... 2 1.
Nadere informatie