Het Nieuwe Testament. Inleiding

Transcriptie

1 Het Nieuwe Testament Inleiding

2 De meest invloedrijke persoon in onze westerse Geschiedenis Jezus van Nazareth

3

4 Historische Reconstructie van hoe Jezus er uit had kunnen zien

5

6 Jezusmythe Ontkenning van het bestaan van Jezus wordt wel het aanhangen van de Jezusmythe gezien Het verhaal van Jezus zou geconstrueerd zijn in een tijd waarin wedergeboorte van goden, het joodse geloof etc.

7 De meeste historici twijfelen niet aan het bestaan van Jezus

8 Let Op Er is een duidelijk verschil van de theologische boodschap van het Nieuwe Testament.. Wat betekent Jezus en zijn boodschap voor mij, Wat is zijn les voor de wereld. Wat betekent zijn kruisdood En de vraag naar een historisch bewijsbare waarheid.

9 Disclaimer Een historicus kan niet zeggen of Jezus de Zoon van God was en tegelijk deel van God. Of Jezus over het water kon lopen, blinden kon genezen etc. Een christelijk historicus zal die vragen wellicht met ja beantwoorden, maar meer als christen dan als neutrale historicus. Een historicus probeert te reconstrueren wat er waarschijnlijk gebeurd is. Liep Jezus over het water? We hebben geen historisch bewijs. We weten wel dat er later mensen waren die zeiden dat hij dat gedaan heeft. Maar hoe houdt zich het bewijs voor een rechtbank????

10 Vragen dit jaar Hoe past Jezus in de Joodse Traditie Wat was Jezus (in deze traditie) Wanneer werd Jezus God of goddelijk Hoe dachten de eerste christenen over Jezus Wanneer werd zijn persoon belangrijker dan zijn woord Is het teruggaan naar de tijd van de eerste christengemeenten een mogelijke inspiratie voor de huidige kerk???

11 Het Nieuwe Testament analyse

12 Nieuwe Testament Oude Testament heeft ca 1100 pagina s Nieuwe Testament heeft ca 440 pagina s

13 Bijbel Oude Testament (Protestants) Joden: Tenach (Hebreeuws, Eerste Testament) Rooms Katholieken: ook boeken uit het Grieks (Hebreeuws, Grieks, Latijn) Nieuwe Testament: volgens het Christendom de inlossing van de belofte van het Oude Testament

14 Bijbel Canonieke Boeken (Canon = regel): opgenomen in de Bijbel Apocriefe Boeken: niet opgenomen in de Bijbel Deuterocanonieke boeken: Wel in de Katholieke Bijbel maar niet in de Protestantse Voorbeeld 1 en 2 Makkabeeën zijn Deuterocanonieke boeken 3 en 4 Makkabeeën zijn apocrief d.w.z. komen wel voor in de Septuagint (Joods Griekse Bijbel d.w.z. Oude Testament) maar niet in de Westerse Bijbel Om het ingewikkeld te maken: wel weer in sommige Oosters-Orthodoxe Bijbels

15 Rafaël De verdrijving van Heliodorus uit de tempel fresco (746 cm breed) ca Museum Stanze e Loggia di Raffaello, Vaticaanstad

16

17 Nieuwe Testament 27 boeken of geschriften (3x3x3)??? Aantal is vastgelegd door Athanasius van Alexandrië, (Alexandrië, ongeveer 295 Alexandrië, 2 mei 373) patriarch van Alexandrië, kerkvader en secretaris van het Concilie van Nicea Deze canon kreeg een officieel karakter in de Paasbrief van de Alexandrijnse bisschop Athanasius in 367,(ca. 330 jaar na Christus) waarin deze de 27 boeken van het Nieuwe Testament als gezaghebbend voor de christelijke kerk aanmerkte.

18 Uitzondering Ethiopisch-Orthodoxe Tewahedo Kerk heeft 28 boeken. Zij hebben ook Handelingen van Paulus

19 Nieuwe Testament Vaak ingedeeld in 4 categorieën De Evangeliën:

20 Nieuwe Testament Vaak ingedeeld in 4 categorieën De Evangeliën: Mattheus Marcus Lucas en Johannes

21 Nieuwe Testament Vaak ingedeeld in 4 categorieën De Evangeliën: Mattheus, Marcus, Lucas en Johannes De Handelingen de Apostelen (circa n. Chr.), Auteur: Lucas. Eigenlijk is er een 1 Lucas en een 2 Lucas Het is een vervolgverhaal met een soortgelijke structuur.

22 Nieuwe Testament Vaak ingedeeld in 4 categorieën De Evangeliën: Mattheus, Marcus, Lucas en Johannes De Handelingen de Apostelen Brieven

23 Nieuwe Testament Brieven: Brieven op naam van Paulus (10)

24

25 Nieuwe Testament Brieven op naam van Paulus (10) (oudste) Brief van Paulus aan de Romeinen (56 n.chr.); Eerste brief van Paulus aan de Korintiërs (55 n.chr.); Tweede brief van Paulus aan de Korintiërs (56 n.chr.; mogelijk een compilatie van meerdere brieven n.chr.); Brief van Paulus aan de Galaten (48, 50 of 55/56 n.chr.); Brief van Paulus aan de Efeziërs (53/54 n.chr.; indien pseudepigrafisch n.chr.); Brief van Paulus aan de Filippenzen (53/54, 55 of 60 n.chr.); Brief van Paulus aan de Kolossenzen (53/54 n.chr.; indien pseudepigrafisch circa 70 n.chr.); Eerste brief van Paulus aan de Tessalonicenzen (50 n.chr.); Tweede brief van Paulus aan de Tessalonicenzen (50 n.chr.; indien pseudepigrafisch eind eerste eeuw); Brief van Paulus aan Filemon (53/54, 55 of 60 n.chr.).

26 Pastorale brieven van Paulus (3) (circa 100 n. Chr.) Niet van Paulus: Eerste brief van Paulus aan Timoteüs Tweede brief van Paulus aan Timoteüs Brief van Paulus aan Titus.

27 Brief aan de Hebreeën (vaak kortweg Hebreeën genoemd) (circa na Chr.) In de vroege periode van het christendom aan Paulus toegeschreven Papyrus 13 (ca ) bevat veel fragmenten van Hebreeën. Het werd gevonden in Oxyrhynchus.

28 Brief aan de Hebreeën In de derde eeuw schreef Origenes al over deze brief: "Mannen uit vroege tijden hebben de brief al overgeleverd als van Paulus, maar wie de brief schreef, weet alleen God." Papyrus 13 (ca ) bevat veel fragmenten van Hebreeën. Het werd gevonden in Oxyrhynchus.

29 Katholieke of Algemene brieven (7) Brief van Jakobus (circa 55 n.chr.; indien pseudepigrafisch eind eerste eeuw); Eerste brief van Petrus (circa 65 n.chr.; indien pseudepigrafisch circa 90 na Chr.); Tweede brief van Petrus (circa n.chr.); Eerste brief van Johannes (circa 80, 95 of 105 n.chr.); Tweede brief van Johannes (circa 80, 95 of 105 n.chr.); Derde brief van Johannes (circa 80, 95 of 105 n.chr.); Brief van Judas (circa 65 n. Chr.; indien pseudepigrafisch n.chr.).

30 Status Categorisering [ Brief Onbetwist Authentieke Paulijnse of Paulinische brieven Eerste brief van Paulus aan de Tessalonicenzen Brief van Paulus aan de Galaten Eerste brief van Paulus aan de Korintiërs Tweede brief van Paulus aan de Korintiërs Brief van Paulus aan de Filippenzen Brief van Paulus aan Filemon Brief van Paulus aan de Romeinen Deutero-Paulijnse brieven; misschien authentiek Brief van Paulus aan de Efeziërs Brief van Paulus aan de Colossenzen Tweede brief van Paulus aan de Thessalonicenzen Betwist Pastorale brieven; waarschijnlijk niet authentiek Anonieme preek; niet authentiek Eerste brief van Paulus aan Timotheüs Tweede brief van Paulus aan Timotheüs Brief van Paulus aan Titus Brief aan de Hebreeën

31 Nieuwe Testament Vaak ingedeeld in 4 categorieën De Evangeliën: Mattheus, Marcus, Lucas en Johannes De Handelingen de Apostelen Brieven Openbaring: De Openbaring van Johannes

32 Nieuwe Testament Openbaring: De Openbaring van Johannes Eschatologisch (= Leer der laatste dingen ) Apocalyps (onthulling van kennis of waarheid)

33 Vergelijk Bijbelboek Daniel (laatste deel) in het Oude Testament

34 Apocrief: Kindertijd Evangeliën Het evangelie van de geboorte van Maria oftewel Het Protoevangelie van Jacobus Kindertijd Evangelie van Thomas Evangelie van de Pseudo-Mattheüs Het Arabische Kinderevangelie Arundel 4040 (Liber de Infantia Salvatoris) De Geschiedenis van Jozef de Timmerman

35 Voorbeelden Apocriefe Geschriften Het evangelie van Thomas (Nag Hammadi) ( ) Het evangelie van Nikodemus Het evangelie van Petrus Het evangelie van Barnabas Het evangelie van Nicodemus Het Evangelie van Judas Iskariot Het Evangelie van Maria Magdalena

36 Het Evangelie van Maria Magdalena is een gnostisch geschrift, dat in een Koptische vertaling onderdeel was van de vondst van de Berlijnse Codex omstreeks De codex bevatte daarnaast een versie van het Apocryphon van Johannes, de Wijsheid van Jezus Christus en de proloog van de Handelingen van Petrus. De feitelijke titel in het geschrift is het Evangelie van Maria. Het is echter volstrekt duidelijk dat de Maria in dit evangelie Maria Magdalena moet zijn.

37 De Da Vinci Code als betrouwbare bron voor het ontstaan van de bijbel, kerk etc. gebruiken/zien is hetzelfde als

38 Monty Python and the Holy Grail als bron gebruiken voor Middeleeuwse Geschiedenis

39 Apocriefe Handelingen De Handelingen van Andreas De Handelingen van Johannes De Handelingen van Petrus (het laatste deel wordt soms apart gevonden en heet dan het Martelaarschap van Petrus) De Handelingen van Petrus en Andreas De Handelingen van Petrus en de Twaalf Apostelen De Handelingen van Petrus en Paulus De Negen boeken van Clemens De Handelingen van Filippus De Handelingen van Thomas De Handelingen van Paulus, waarin tekstdelen die soms apart worden gevonden, waaronder: De Handelingen van Paulus en Thekla De Handelingen van Barnabas

40 Algemeen gnostische teksten Gnostische Openbaring van Petrus (zeer verschillend van de gelijknamige Openbaring van Petrus) De Wijsheid van Jezus Christus (ook wel de Sophia van Jezus Christus en de Sophia Jesu Christi) Eugnostus de Gelukzalige (ook wel het Epistel van Eugnostos) De Dialoog van de Verlosser Evangelie van Maria Magdalena, onder de aandacht gekomen door De Da Vinci Code van Dan Brown

41 Verloren gegane werken Het Evangelie van Matthias (waarschijnlijk niet te verwarren met het Evangelie volgens Mattheüs) Het Evangelie van de vier Hemelse Rijken Het Evangelie van de Perfectie Het Evangelie van Eva Het Evangelie van de Twaalf Memoria Apostolorum Het Evangelie van de Zeventig De Grafplaat van de Apostelen Het Boek van de slangenbezweringen De Lotsbestemming van de Apostelen

42 De Evangeliën Evangelie betekent Blijde Boodschap De Evangeliën lijken biografieën van Jezus maar zijn dat niet De Evangeliën zijn geschreven door anonieme auteurs Het zijn geen ooggetuigenverslagen Voorbeeld: Anders had het wel geheten: Het leven van Jezus door Marcus

43 Evangeliën Nergens staat: Toen zag ik. Of Toe sprak Jezus tot mij /ons

44 Kritische vraag Hoe weten wij bijvoorbeeld dat het proces van Jezus voor Pilatus etc. verliep zoals vermeld wordt in de Bijbel Wie was ooggetuige??? Wie schreef het op?? In het Evangelie van Johannes is Jezus alleen met Pontius Pilatus. Hoe weten wij dan wat hij tegen hem gezegd heeft???? Voor Pilatus was zijn veroordeling een onbelangrijk hamerstuk

45 Taal De gangbare veronderstelling is dat Jezus Aramees sprak Dit wordt bevestigd door Aramese citaten van Jezus in de Griekse manuscripten (bijvoorbeeld Talita koem: 'Meisje ik zeg je, sta op!'; Marcus 5:41) Niets wijst er op dat Jezus een hoge opleiding gehad heeft. De meeste mensen uit zijn tijd konden niet lezen of schrijven.

46 Problemen Jezus sprak Aramees De bronnen van het Nieuwe Testament zijn geschreven in het Koine Grieks

47 De Evangeliën Zijn geschreven door anoniem auteurs Ieder Evangelie heeft zijn eigen invalshoek, agenda Er is een duidelijke ontwikkeling te zien in de Evangeliën wanneer ze in Chronologische volgorde van schrijven worden geplaats. Het wie, wat en waarom wordt steeds verder ingevuld.

48 Van geen enkel geschrift van het nieuwe testament is een origineel eerste exemplaar overgebleven.!!!!

49 Hoe komen de woorden van het Nieuwe Testament tot ons??

50 Bedenk Allereerst worden de verhalen dus mondeling doorverteld (Orale traditie) De Orale traditie steekt niet in op het precies elke keer hetzelfde verhaal vertellen. Verhalen veranderen in de loop van de tijd. Bijvoorbeeld naar gelang van de situatie, personen of missie. Stel u bent een Romein die in Jeruzalem bekeerd is tot het christendom. Hoe vertel u het verhaal aan iemand in Gallië in de eerste eeuw na Christus om hem te bekeren. (Hoe vertel je het verhaal van de herders aan een Eskimo)

51 Bedenk De insteek/obsessie van het exact weergeven van iets stamt uit de tijd van het schrift. Want nu kun je controleren of het (nog) klopt Welllicht is het Christendom een van de stimulatoren geweest voor de ontwikkeling van het boek i.p.v. de boekrol. Vanuit de behoefte om iets te kunnen vergelijken en/of na te zoeken. (Vervulling van het geschrift)

52 Klassieke Oudheid % van de bevolking in het Romeinse Rijk was analfabeet. (Prof William Harris spreekt over 10 % alfabeten in het beste geval. 1989) (in het Oude Egypte zelfs minder dan 1%)

53 Klassieke Oudheid De discipelen van Jezus waren eenvoudige vissers, boeren etc. die Aramees spraken De discipelen Johannes en Petrus waren analfabeet Zie Handelingen 4:13 Teksten o.a. de Brieven van Paulus waren bedoeld om hardop voorgelezen te worden.

54 Volgens de Jehova s: Jezus had toegang tot al de geïnspireerde boekrollen van de Hebreeuwse Geschriften in de synagogen, waar hij er bij één gelegenheid in het openbaar uit voorlas en de tekst op zichzelf van toepassing bracht. Zijn apostelen konden ook lezen en schrijven, want honderden malen in hun geschriften doen zij aanhalingen uit het Hebreeuwse deel van de bijbel of verwijzen ernaar. Lukas 4:16-21; Handelingen 17:11. (Waar zit, indien je het zo wilt zien, de fout???)

55 Bij het kopiëren worden fouten gemaakt Allereerst bij het vertalen Aramees naar Grieks ( later naar het Latijn) En bij het letterlijk overschrijven van documenten (voor de tijd van de Boekdrukkunst)

56 Hoe werden boeken vermenigvuldigd voor de komst van de boekdrukkunst?????????

57 Hoe werden boeken vermenigvuldigd voor de komst van de boekdrukkunst????????? Zij werden met de hand overgeschreven.

58 Schrijf Foutloos over.. lucasdrieeninhetvijftiendejaarderregeringvandenkeizertiberiusalspont iuspilatusstadhouderwasoverjudeaenherodeseenviervorstovergalileae nfilippuszijnbroedereenviervorstoveritureaenoverhetlandtrachonitise nlysaniaseenviervorstoverabileneonderdehogepriestersannasenkajafa sgeschieddehetwoordgodtotjohannesdenzoonvanzachariasindewoest ijnenijkwaminalhetomliggendelandderjordaanpredikendedendoopder bekeringtotvergevingderzondengelijkgeschrevenisinhetboekderwoord envanjesajadenprofeetzeggendedestemdesroependenindewoestijnbe reidtdenwegdesheerenmaaktzijnpadenrechtalledalzalgevuldworden enallebergenheuvelzalvernederdwordenendekrommewegenzullentot eenrechtenwegwordenendeoneffentoteffenwegen.

59 Voorbeeld Evangelie van Johannes Oudst bewaard gebleven fragment P52 wordt gedateerd op 125 na Christus. (dus bijna 100 jaar na Chr. leven) Formaat Creditcard Eerste vrijwel volledige kopie: Ca 200 na Christus

60

61

62 Koiné Grieks wordt geschreven zonder spaties, hoofdletters en leestekens Er werd geschreven om hardop voorgelezen te worden

63 Papyrus P46 Ca. 200 na Christus Een van de oudst bewaard gebleven documenten van de brieven van Paulus

64 Bladzijde uit de Codex Sinaiticus met Mattheüs 6,4-32 Ca 350 na Christus Catharina klooster in de Sinaï 19 e eeuwse vondst van Constantin von Tischendorf

65 De eerste christelijke kopiisten waren waarschijnlijk amateurs Ze waren soms zelfs analfabeet. Later werd het door beroeps gedaan

66 Tekstvarianten 1705 Theoloog John Mill onderzocht ongeveer honderd Griekse manuscripten en vond varianten/afwijkingen

67 Tekstvarianten 1705 Theoloog John Mill ( ) onderzocht ongeveer honderd Griekse manuscripten en vond varianten/afwijkingen varianten bekend Bart D. Ehrman spreekt tegenwoordig over tot afwijkingen in een aantal miljoenen pagina s en fragmenten Meest recente schatting is varianten. Let Op: het gaat hier niet om spelfouten!!!!!!! Er zitten meer fouten in de documenten dan er woorden in het Nieuwe Testament staan!!!!

68 Bronnen die ons historisch iets vertellen over Jezus Brieven van Paulus ca. 54 na Christus

69 Wat vertelt Paulus ons over Jezus? 1: Dat hij geboren is uit een vrouw (dus niet een maagd) Galaten 4:4 2 Hij was een Jood Galaten 4:4 3 Hij had broers, een daarvan heette Jacobus 1 Corinthiën 9:5 Galaten 1:19 4 Hij had twaalf discipelen 1 Cor 15:5 5 Hij onderrichtte de Joden Romeinen 15: 8 6 Hij onderwees zijn volgelingen dat zij niet moesten scheiden en dat zij hun belastingen moesten betalen. Cor 7: 11; 9:14 7 Hij had een laatste avondmaal met zijn discipelen 1 Cor 11: Hij werd verraden 1 Cor 11:25 9 Hij werd gekruisigd 1 Cor 2:2 Paulus geloofde dat Jezus de ware Messias was en de Zoon van God

70 Bronnen die ons historisch iets vertellen over Jezus Brieven van Paulus ca. 54 na Christus Evangelie van Marcus ca na Christus

71 Oudste Evangelie Marcus

72 Bronnen die ons historisch iets vertellen over Jezus Brieven van Paulus ca. 54 na Christus Evangelie van Marcus ca na Christus Evangeliën van Lucas en Mattheus na Christus (Zij gebruikten hoogstwaarschijnlijk Marcus als bron of dezelfde bron die Marcus gebuikte)

73 Marcus Secretaris/tolk van Petrus Oudste Evangelie Gedateerd tussen 65 en 70 na Christus Anoniem Dat betekent 30 jaar na de kruisdood van Jezus geschreven

74 De vier Evangelisten De vier Evangelisten vertellen elk een ander verhaal met deels overeenkomsten Samenvoegen van de evangeliën tot één verhaal is een nieuw evangelie schrijven: Diatessaron (samenvoeging van de vier evangeliën) 1 e keer gedaan ca. 170 na Christus door Tatianus (verloren gegaan)

75 Let Op De Evangeliën samenvoegen tot een verhaal betekent een nieuw evangelie schrijven Elk Evangelie heeft zijn eigen boodschap!!! Bij samenvoeging loop je tegen zaken op waarbij de evangeliën elkaar tegenspreken. Bijvoorbeeld: Wanneer werd Jezus gekruisigd????? Waar werd Jezus geboren etc.

76 Evangelie volgens Marcus Secretaris/tolk van Petrus Oudste Evangelie Gedateerd tussen 65 en 70 na Christus Anoniem Kortste evangelie Lijdensgeschiedenis met een introductie

77 Marcus Bij Marcus lijkt het besef dat Jezus de Messias is slechts langzaam door te dringen. Jezus doet wonderen en zegt steeds dat het niet verder verteld moet worden. Pas aan het eind zien, eerst Petrus, daarna de rest van de discipelen wie hij werkelijk is: de Messias. Messias betekent de gezalfde. Zoals koning David Dus de nieuwe koning van de Joden. Zij kruisdood lijkt niet in dat plaatje te passen.

78 Evangelie van Marcus De tekst van het evangelie bevat geen naam van de auteur. Papias, bisschop van Hiërapolis in het begin van de 2e eeuw, schreef het werk toe aan Marcus, de tolk van Petrus, waarbij hij zich beroept op de apostel Johannes: De oudste [de apostel Johannes] zei ook nog: Marcus werd de tolk van Petrus en schreef nauwkeurig, weliswaar niet in volgorde, alles op wat hij zich herinnerde van wat de Heer had gezegd of gedaan. Want hijzelf [Marcus] had de Heer niet gehoord en was hem niet gevolgd. [...] Marcus deed er niet verkeerd aan toen hij aldus sommige dingen uit zijn herinnering optekende. Want voor één ding droeg hij zorg: niets weg te laten van wat hij gehoord had en zich daarin niet aan valse beweringen schuldig te maken

79 Want hijzelf [Marcus] had de Heer niet gehoord en was hem niet gevolgd. [...] Marcus is dus geen ooggetuige

80 Evangelie van Marcus De oudste getuige van de tekst is Papyrus 45 (derde eeuw). Andere belangrijke handschriften zijn Papyrus 84, Papyrus 88 en de grote Codices. Het belangrijkste tekstkritische probleem is hoofdstuk 16 vanaf vers 8, het slot In de oudste geschriften ontbreekt dit deel!!! Is het er nooit geweest, is het verloren gegaan??? Het einde is later toegevoegd.

81 Bronnen die ons historisch iets vertellen over Jezus Brieven van Paulus ca. 54 na Christus Evangelie van Marcus ca na Christus Evangeliën van Lucas en Mattheus (Zij gebruikten hoogstwaarschijnlijk Marcus als bron of dezelfde bron die Marcus gebuikte) Daarnaast hebben zij duidelijk nog een of meerdere andere bronnen gebruikt.

82 De Vier Evangeliën Evangelie volgens Mattheüs circa n. Chr. Anoniem Eerste in het Nieuwe Testament Meest populaire Evangelie

83 De Vier Evangeliën De vroegste melding van Mattheüs als auteur vinden we bij Eusebius die in zijn kerkgeschiedenis (323 n. Chr.) Papias aanhaalt die meldt dat Mattheüs de logia (woorden, spreuken) van de Heer opschreef

84 Mattheus schrijft vooral voor de Joden. Bij hem ligt de nadruk op de vervulling van de profetie van het Oude Testament voor de Joden. Wanneer de gezalfde geboren wordt moeten er traditioneel hemelse tekenen zijn. Vandaar de wijzen uit het Oosten. Hij wijst ook vaak op de wet van de Joden uit het Oude Testament en benadrukt het volgen daarvan

85 Mattheus Voor de auteur van deze Evangelie is Jezus de nieuwe Mozes die het Joodse volk naar een nieuw beloofd land zal leiden. Mozes krijgt de wetten (wijsheid) op de berg Sinaï Jezus boodschap aan de wereld wordt verkondigd in de Rede op de Olijfberg

86 De Vier Evangeliën Evangelie volgens Lucas Anoniem opgedragen aan Theofilus (over wie we verder vrijwel niets weten) 60 na Chr. tot 130 na Chr. Schreef ook Handelingen der Apostelen Frans Hals.

87 De Vier Evangeliën Evangelie volgens Lucas Lucas benadrukt Jezus verbondenheid met de verschoppelingen der aarde. Geboorte in een stal, herders als getuige etc. Jezus is er voor de hele mensheid Het Evangelie volgens Lucas, verzen 12:54 13:4, bewaard in de Codex Alexandrinus (vroege 5e eeuw).

88 Synoptische Evangeliën Marcus Mattheus Lucas

89 Synoptische Evangeliën Kunnen in kolommen naast elkaar worden gelezen Bevatten vrijwel dezelfde tekst

90 Sommige verhalen die in alle drie de evangeliën voorkomen zijn vrijwel precies hetzelfde geformuleerd

91 Synoptische Evangeliën Van de 662 verzen in het evangelie volgens Marcus zijn er 406 ook terug te vinden in zowel het evangelie volgens Mattheüs als in het evangelie volgens Lucas. 145 verzen uit Marcus zijn enkel terug te vinden in Mattheüs en 60 verzen enkel in Lucas De overige 51 verzen van Marcus zijn alleen in Marcus te vinden

92 Mattheüs Markus Lukas 8:1-4 1: :12-14 genezing van een melaatse 9:1-8 2:1-12 5:17-26 genezing van een verlamde 17:1-8 9:2-8 9:28-36 verheerlijking op de berg 3:7-10 3:7-10 de prediking van Johannes de Doper 6:24 16:13 over het dienen van twee meesters 12: :24-26 over de onreine geesten 4: :16-20 uitnodiging van de discipelen 13: :1-6 verwerping van Jezus in Nazareth 27: Jezus bespot door de soldaten 1: :31-37 verwerping van Jezus in Kafarnaüm 12: :46,47 woorden tegen de schriftgeleerden 12: :1-4 de kleine gave van de weduwe

93 Hoe zit het waarschijnlijk??? Mattheus en Lucas hebben Marcus als Bron gebruikt. Soms bijna letterlijk overgeschreven en soms aangepast aan hun boodschap. Zie de Doop van Jezus!!! VGL Marcus 1: 11 met Mattheus 3: 17 (Lucas 3 : 22)

94 Hoe zit het waarschijnlijk??? Daarnaast hebben Lucas en Mattheus beden waarschijnlijk nog een andere gezamenlijk bron gebruik Vaak aangeduid met Q (quelle = bron in het Duits)

95 Q document/ hypothese Volgens de onzin van Dan Brown is Q een verborgen gehouden document in het Vaticaan De letter 'Q' komt van de eerste letter van het Duitse woord voor bron, Quelle, en is afkomstig van Johannes Weiss ( ). We hebben Q niet, helaas. Q bevat vooral uitspraken van Jezus

96 Q hypothese Q vloeit voort uit het argument dat Mattheüs en Lucas in de dubbeltraditie (het materiaal dat Mattheüs en Lucas met elkaar delen en dat niet in Marcus voorkomt) onafhankelijk zijn van Marcus

97 Bronnen L = alleen in Lucas M = alleen in Mattheus

98 De Vier Evangelisten Evangelie van Johannes In de 2 e eeuw toegeschreven aan Johannes Anoniem (tegenwoordig wordt het auteurschap van de apostel Johannes unaniem verworpen door moderne Bijbelwetenschappers) Gedateerd rond AD Koine Grieks Literair geschreven Zelfstandige Bron Meer filosofisch

99 Evangelie van Johannes ca 90 na Christus Zelfstandige bron

100 Johannes De auteur van dit werk is met zekerheid niet dezelfde als Johannes van Patmos die Openbaring geschreven heeft. Johannes laat het Evangelie bij het begin van de schepping aanvangen.

101 Evangelie van Thomas 1945 Gevonden in Nag Hammadi 1856 gepubliceerde kopieën 1959 eerste Engelse vertaling Gedateerd op ca. 340 na Christus Taal: Koptisch Maar de inhoud wordt veel ouder geschat Didymos Judas Thomas

102 Evangelie van Thomas Bevat 114 uitspraken en gezegden Dus niet zozeer een evangelie als wel een soort Spreuken Waarschijnlijk in de Gnostische traditie Gnosis betekent kennis Gnostiek is een onderdrukte Christelijke stroming uit het vroege christendom

103 Thomas de Apostel Thoma ܬܐܘܡܐ ܫܠܝܚܐ Syriac: ;Coptic: ⲑⲑⲑⲑⲑ; Classical תומאס הקדוש Shliha; ook Didymus genoemd wat tweeling betekend Een van de twaalf apostelen van Jezus, volgens het NT Thomas = tweeling in het Aramees

104 Goddelijke Geboorte De geboorte van een (half) god was in de oudheid een normale zaak. Er was een stroming die geloofde dat Maria van een tweeling beviel Van Jezus (Goddelijk) en zijn tweelingbroer Thomas Didymus (van Jozef) Vgl. Geboorte van Hercules

105 Herakles was een zoon van de oppergod Zeus en Alkmene, een prinses die getrouwd was met Amphitryon. Zeus verleidde haar tijdens de afwezigheid van haar echtgenoot door zich als Amphitryon te vermommen, waarna zij een tweeling kreeg: Herakles, de zoon van Zeus; Iphikles, de zoon van Amphitryon.

106 Mattheüs Thomas Lukas Thomas 5:8 54 4: :3 62 6: :3 26 9: : :3 30,33

107 Flavius Josephus Het werk Oude geschiedenis van de Joden (ca. 93/94 n.chr.) van de Joodse historicus Flavius Josephus bevat twee verwijzingen naar Jezus. Is het controversiële Testimonium Flavianum (wordt al sinds de 17e eeuw betwist): In die tijd leefde Jezus, een wijs man, voor zover het geoorloofd is hem een man te noemen. Hij verrichtte namelijk daden die onmogelijk geacht werden, en hij was leermeester van mensen die met vreugde de waarheid tot zich namen. En veel Joden alsook velen van de Grieken bracht hij tot zich. Hij was de Christus. Ook nadat Pilatus hem op aanwijzing van de eerste mannen bij ons de straf van het kruis had opgelegd, gaven zij die het eerst in liefde waren gaan leven niet op. Hij was namelijk aan hen verschenen op de derde dag, opnieuw levend. De goddelijke profeten hadden die dingen en ontelbare andere wonderlijke dingen over hem gezegd. Tot op de dag van heden is de naar hem genoemde groep van de christenen niet verdwenen. 2 ene Jezus als broer van Jakobus.[3]

108 200 Omdat Ananus dus een dergelijk karakter had, meende hij dat er zich een geschikte gelegenheid voordeed - want Festus was dood en Albinus nog onderweg - en riep hij de Hoge Raad van rechters bijeen en liet voor hen de broer van Jezus, die Christus werd genoemd, wiens naam Jakobus was (τὸν ἀδελφὸν Ἰησοῦ τοῦ λεγομένου Χριστοῦ, Ἰάκωβος ὄνομα αὐτῷ), en een aantal anderen voorgeleiden.

109 Jakobus of Jacobus wordt in het Nieuwe Testament de "broer van de Heer" (van Jezus) genoemd. Hij wordt ook wel Jakobus de Rechtvaardige, Jakobus de Mindere of Jakobus de jongere genoemd, ter onderscheiding van Jakobus de Meerdere, een van "de twaalf". Hoewel Jakobus de Mindere niet wordt genoemd als een van "de twaalf", werd hij wel als apostel aangeduid

110 Paulus en Marcus zijn twee vroege bronnen die met zekerheid niet literair afhankelijk zijn van elkaar

111 Evangelie volgens Petrus Een apocrief evangelie op naam van de apostel Petrus. Het evangelie wordt echter gezien als een product van de tweede eeuw en kan daarom onmogelijk van de hand van Petrus zijn die in eerste eeuw leefde. Het wordt gedateerd tussen 100 en 130. Het geschrift is docetisch van karakter.

112 Paulus en Marcus zijn twee vroege bronnen die met zekerheid niet literair afhankelijk zijn van elkaar

113 Methode Des te dichter bij de gebeurtenis (in tijd en plaats), des te waarschijnlijker dat het klopt

114 Methode Meervoudig onafhankelijk getuigenis

115 Methode Meervoudig onafhankelijk getuigenis: Als gelijkluidend materiaal in meerdere onafhankelijke bronnen en/of in meerdere genres (zoals spreuken, verhalen, gelijkenissen) voorkomt, verhoogt dat de waarschijnlijkheid van authenticiteit. Voorbeeld Marcus, Q, Paulus, Johannes

116 Methode Meervoudig onafhankelijk getuigenis: Als gelijkluidend materiaal in meerdere onafhankelijke bronnen en/of in meerdere genres (zoals spreuken, verhalen, gelijkenissen) voorkomt, verhoogt dat de waarschijnlijkheid van authenticiteit. Verlegenheid:

117 Methode Meervoudig onafhankelijk getuigenis: Als gelijkluidend materiaal in meerdere onafhankelijke bronnen en/of in meerdere genres (zoals spreuken, verhalen, gelijkenissen) voorkomt, verhoogt dat de waarschijnlijkheid van authenticiteit. Verlegenheid: Waar sprake is van damage control, zijn er gegevens waar de vroegste christenen niet omheen konden.

118 Voorbeeld: De doop van Jezus Zijn Kruisdood Het verraad van Judas

119 Coherentie of Contextuele plausibiliteit: Materiaal dat past in het reeds gewonnen beeld van de historische Jezus, zou ook authentiek kunnen zijn. Kortom; het moet in het beeld van tijd en plaats passen Volgens het Evangelie van Petrus werd Jezus door Koning Herodes veroordeeld. Dit pas niet in het tijdsbeeld. Maar wel in het beeld van de Christenen die de dood van Jezus volledig in de schoenen van de Joden willen schuiven.

120 Proto -orthodox Christenen in de 1 e en 2 eeuw na Christus

121 Jezus van Nazareth Aramees Jesjoeaישוע of Jesjoe`, Grieks Ἰησοῦς; Nazaret (?) Geboren 4 (of 5) voor Christus Gestorven ca. 30 na Christus

122 Historisch zeker Jezus is geboren ca 4 v.chr., rond de tijd dat Herodes de Grote stierf. Hij bracht zijn kinder- en jeugdjaren door in Nazareth in Galilea. Hij werd gedoopt door Johannes de Doper. Hij verzamelde leerlingen om zich heen. Hij onderwees in kleine steden en dorpen en op het platteland. Hij verkondigde 'het koninkrijk van God'. Rond het jaar 30 ging hij naar Jeruzalem voor Pesach. Hij verwekte opschudding in de tempel. Hij hield een laatste maaltijd met zijn leerlingen. Hij werd gevangengenomen en ondervraagd door Joodse gezagdragers in Jeruzalem. Hij werd terechtgesteld op bevel van de Romeinse landvoogd Pontius Pilatus.

123 De Vier Evangeliën Evangelie volgens Mattheüs (tollenaar) circa n. Chr. (80 85 n. Chr.) Anoniem Eerste in het Nieuwe Testament Meest populaire Evangelie

124 De Vier Evangeliën De vroegste melding van Mattheüs als auteur vinden we bij Eusebius die in zijn kerkgeschiedenis (323 n. Chr.) Papias aanhaalt die meldt dat Mattheüs de logia (woorden, spreuken) van de Heer opschreef

125 Mattheus schrijft vooral voor de Joden. Bij hem ligt de nadruk op de vervulling van de profetie van het Oude Testament voor de Joden. Wanneer de gezalfde geboren wordt moeten er traditioneel hemelse tekenen zijn. Vandaar de wijzen uit het Oosten. Hij wijst ook vaak op de wet van de Joden uit het Oude Testament en benadrukt het volgen daarvan

126 Mattheus Voor de auteur van deze Evangelie is Jezus de nieuwe Mozes die het Joodse volk naar een nieuw beloofd land zal leiden.

127 De Vier Evangeliën Evangelie volgens Lucas Anoniem opgedragen aan Theofilus (over wie we verder vrijwel niets weten) 60 na Chr. tot 130 na Chr. (80 85 na Chr. door een Grieks sprekend iemand die buiten Palestina leefde) Schreef ook Handelingen der Apostelen Frans Hals.

128 De Vier Evangeliën Evangelie volgens Lucas Lucas benadrukt Jezus verbondenheid met de verschoppelingen der aarde. Geboorte in een stal, herders als getuige etc Het Evangelie volgens Lucas, verzen 12:54 13:4, bewaard in de Codex Alexandrinus (vroege 5e eeuw).

129 Synoptische Evangeliën Marcus Mattheus Lucas

130 Synoptische Evangeliën Kunnen in kolommen naast elkaar worden gelezen Bevatten vrijwel dezelfde tekst

131 Sommige verhalen die in alle drie de evangeliën voorkomen zijn vrijwel precies hetzelfde geformuleerd

132 Synoptische Evangeliën Van de 662 verzen in het evangelie volgens Marcus zijn er 406 ook terug te vinden in zowel het evangelie volgens Mattheüs als in het evangelie volgens Lucas. 145 verzen uit Marcus zijn enkel terug te vinden in Mattheüs en 60 verzen enkel in Lucas De overige 51 verzen van Marcus zijn alleen in Marcus te vinden

133 De Vier Evangelisten Evangelie van Johannes In de 2 e eeuw toegeschreven aan Johannes Anoniem (tegenwoordig wordt het auteurschap van de apostel Johannes unaniem verworpen door moderne Bijbelwetenschappers) Gedateerd rond AD Koine Grieks Literair geschreven Zelfstandige Bron Meer filosofisch

134 Johannes De auteur van dit werk is met zekerheid niet dezelfde als Johannes van Patmos die Openbaring geschreven heeft. Johannes laat het Evangelie bij het begin van de schepping aanvangen.

135 Johannes 1 (Statenvertaling) 1 In den beginne was het Woord, en het Woord was bij God, en het Woord was God. 2 Dit was in den beginne bij God. 3 Alle dingen zijn door Hetzelve gemaakt, en zonder Hetzelve is geen ding gemaakt, dat gemaakt is. 4 In Hetzelve was het Leven, en het Leven was het Licht der mensen. 5 En het Licht schijnt in de duisternis, en de duisternis heeft hetzelve niet begrepen. 6 Er was een mens van God gezonden, wiens naam was Johannes. 7 Deze kwam tot een getuigenis, om van het Licht te getuigen, opdat zij allen door hem geloven zouden. 8 Hij was het Licht niet, maar was gezonden, opdat hij van het Licht getuigen zou. 9 Dit was het waarachtige Licht, Hetwelk verlicht een iegelijk mens, komende in de wereld.

136 Vraag Wanneer werd Jezus God of goddelijk

137 Klassieke Oudheid Een totaal andere wereld van religies

138

139

140

141 Halfgoden Perseus Theseus Hercules Etc.

142 Door de Goden geadopteerde zonen

143 Let Op; een geadopteerde zoon in het Romeinse Rijk was belangrijker dan een natuurlijke zoon.

144 Joods Christelijke traditie God

145 Joods Christelijke traditie Engelen

146 Joods Christelijke traditie Mensen die Engelen worden??? Henoch Elia

147 Joods Christelijke traditie David als geadopteerde zoon De Gezalfde De Messias

148 Jezus????????????

149 De Vier Evangelisten Elke evangelist heeft tegenwoordig zijn eigen symbool

150 Mattheüs De gevleugelde mens Naar verluidt, omdat zijn evangelie begint met de menselijke stamboom van Jezus

151 Marcus De (gevleugelde) Leeuw woestijndier, omdat zijn evangelie begint met Johannes de Doper in de woestijn, en omdat er van Jezus gezegd wordt dat hij in de woestijn verbleef te midden van de wilde dieren (Leeuwen)

152 Lucas Een gevleugelde rund en offerdier, dat rijmt op het offer dat Zacharias in de tempel brengt aan het begin van het Lukasevangelie

153 Johannes de gevleugelde arend of adelaar - omdat in zijn evangelie de woorden een hoge vlucht nemen en hij met scherpe blik Gods geheimen doorziet

154 Waar komt het idee van deze verwijzingen vandaan?

155 Ireneus van Lyon (circa 140 circa 202) feestdag 28 juni De eerste grote theoloog en kerkvader van de christelijke kerk, na de periode van de apostelen

156 Apostolische geloofsbelijdenis grotendeels van Ireneus De belijdenis is langzaamaan ontstaan uit onder andere verzen uit de Bijbel en rond 170 is de eerste bekende versie op schrift gezet Wij geloven: in één God en Vader Almachtig, die hemel en aarde maakte, en de zee en al wat daarin is; en in één Christus Jezus, de Zoon van God, onze Heer; die vlees geworden is uit de maagd tot ons behoud; en in Zijn lijden onder Pontius Pilatus; en in Zijn dood en opstanding; en in Zijn lichamelijke vaart ten hemel; en in Zijn wederkomst uit de hemel in de heerlijkheid van de Vader om alle dingen onder één Hoofd te vergaderen en over allen een rechtvaardig oordeel uit te spreken; en in de Heilige Geest; en dat Christus zal komen van de hemel om alle vlees op te wekken, en de goddelozen en onrechtvaardigen te verwijzen naar het eeuwige vuur; en om aan de rechtvaardigen en heiligen onsterfelijkheid en eeuwige heerlijkheid te geven.

157 Hippolytus of Rome ( AD) (Asia, omstreeks Sardinië, omstreeks 235) was een kerkleraar die zich in 217 de eerste tegenpaus (onder de naam Hippolytus) verklaarde teneinde zich te verzetten tegen de te lakse houding van enige opeenvolgende pausen. Hij is ook de enige tegenpaus die als heilige wordt vereerd. Bestreed de gnostici

158 Waar haalt hij deze symboliek vandaan? Verwijzingen zijn er naar het Oude Testament En de Openbaring

159 OT: Ezechiël 1: , In mijn visioen zag ik hoe een storm uit het noorden kwam opzetten: een grote wolkenmassa waar vuur in opflitste en die omgeven was door een gloed: de wolkenmassa schitterde als blinkend metaal. In de wolken tekenden zich gestalten af die op vier levende wezens geleken. Ze zagen er als volgt uit: ze leken op mensen, maar hadden elk vier gezichten en vier vleugels. [-] De gezichten van de vier wezens leken van voren op dat van een mens, rechts leken ze op dat van een leeuw, links op dat van een stier en van achteren op dat van een arend. [-] Tussen de levende wezens was iets dat op brandende kolen leek, op fakkels die tussen de levende wezens op en neer flitsten; het vuur laaide hoog op en er schoten bliksemstralen uit. De levende wezens zelf vlogen heen en weer als bliksemschichten. [-] Boven de hoofden van de levende wezens bevond zich een soort gewelf dat glinsterde als verblindend kristal, uitgespannen boven hun hoofden.

160 Statenvertaling Ezechie1 1 4 Toen zag ik, en ziet, een stormwind kwam van het noorden af, een grote wolk, en een vuur daarin vervangen, en een glans was rondom die wolk; en uit het midden daarvan was als de verf van Hasmal, uit het midden des vuurs. 5 En uit het midden daarvan kwam de gelijkenis van vier dieren; en dit was hun gedaante: zij hadden de gelijkenis van een mens; 6 En elkeen had vier aangezichten; insgelijks had elkeen van hen vier vleugelen.

161 Ezechiël 10, Hun gehele lichaam, hun rug, hun handen en vleugels, waren bij alle vier geheel met ogen bezet; elk van de vier had een eigen wiel. [-] Iedere kerub had vier gezichten; het eerste gezicht was dat van een kerub, het tweede dat van een mens, het derde dat van een leeuw, en het vierde dat van een arend. 12Hun ganse lichaam nu, en hun ruggen, en hun handen, en hun vleugelen, mitsgaders de raderen, waren vol ogen rondom; die vier hadden hun raderen. 13 Aangaande de raderen, elkeen derzelve werd voor mijn ogen genoemd Galgal. 14 En elkeen had vier aangezichten; het eerste aangezicht was het aangezicht eens cherubs, en het tweede aangezicht was het aangezicht eens mensen, en het derde het aangezicht eens leeuws, en het vierde het aangezicht eens arends.

162 Nieuwe Testament: Openbaring 4, 5-7 Van de troon gingen bliksemstralen uit en dreunende donderslagen. En zeven vurige fakkels brandden voor de troon; dit zijn de zeven geesten Gods. En voor de troon was als een glazen zee, kristal gelijk. En rondom de troon waren vier dieren, bezaaid met ogen voor en achter En het eerste dier geleek op een leeuw en het tweede op een jonge stier, en het derde dier had een gelaat als van een mens en het vierde dier geleek op een adelaar in zijn vlucht.