Jaarcijfers CoMensha. Het beeld van 2013

Transcriptie

1 Jaarcijfers CoMensha Het beeld van 2013

2 Inhoud Voorwoord Ontwikkelingen in 2013 samengevat Het beeld van Afkortingenlijst Bijlage 1: Aanmelding per categorie Bijlage 2: Aanmelders Bijlage 3: Nationaliteiten Bijlage 4: Sector van uitbuiting Bijlage 5: Slachtoffers van loverboytechnieken Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 1 van 35

3 1. Voorwoord Inleiding Graag bieden wij u het jaaroverzicht 2013 van CoMensha aan. De rapportage vloeit voort uit onze registratie van (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel en de coördinatie van de opvang. De registratie van (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel is één van onze kerntaken. CoMensha verzamelt deze gegevens voor de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen Mensenhandel (NRM) maar ook andere instanties zoals de ministeries van Veiligheid en Justitie (V&J) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de Nationale Politie maken hier gebruik van. Tevens verzamelt CoMensha registratiegegevens om de coördinatie van de opvang, zorg en hulpverlening uit te kunnen voeren. De analyse van de NRM over de jaarcijfers 2013 is terug te vinden in het rapport Mensenhandel in en uit beeld: cijfermatige update Dit rapport is te vinden op Door goede en betrouwbare registratiegegevens beschikbaar te stellen brengt CoMensha slachtoffers van mensenhandel in beeld. Wij doen dit in nauwe samenwerking met opsporingsdiensten, hulpverleners, opvanginstellingen en vele andere partners. We zijn onze partners erkentelijk voor hun bijdragen aan ons werk. De registratiegegevens van CoMensha vormen een belangrijke leidraad voor beleidsmakers die zich met de aanpak mensenhandel bezig houden. In deze jaarrapportage treft u informatie aan die is gebaseerd op de aanmeldingen van (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel en de door ons geregistreerde kenmerken van de slachtoffers over het jaar Slachtoffers in beeld Er is sprake van een daling van het aantal aanmeldingen in 2013 ten opzichte van In 2013 zijn 1437 slachtoffers van mensenhandel bij CoMensha aangemeld. In 2012 waren dit er 1711 en in Het is niet duidelijk wat de oorzaak van deze daling is, pas na 2014 kan worden gezien of de daling zich voortzet. Als gekeken wordt naar de cijfers van 2011 (1222) en de piek van 2012 buiten beschouwing wordt gelaten, dan is er nog steeds een stijging van het aantal aangemelde (mogelijke) slachtoffers. Het totaal aantal aanmeldingen van de Politie, KMar en de ISWZ is in 2013 minder dan in Alleen van de regiocoördinatoren mensenhandel en Beschermde Opvang/Nidos ontving CoMensha meer meldingen dan de jaren daarvoor. Achter een deel van de 1437 aanmeldingen uit 2013 gaat leed schuil. Iedere aanmelding brengt een nieuw verhaal met zich mee. Op de CoMensha helpdesk ervaren wij dat iedere dag. Onvrijwilligheid, machtsmisbruik, uitbuiting en machteloosheid komt uit alle verhalen naar voren. Slachtoffers van mensenhandel bevinden zich in een kwetsbare situatie en zijn vaak onzichtbaar. CoMensha beschouwt het als haar plicht om deze groep een gezicht te geven en in beeld te brengen. Dat doen wij door anoniem over hen te rapporteren. Wij laten weten hoe oud ze zijn, Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 2 van 35

4 waar ze vandaan komen, in welke sector de uitbuiting plaats vond en welke personen of instanties hen uiteindelijk aangetroffen en aangemeld hebben. Hadden ze opvang nodig en zo ja waar hebben ze die opvang dan gekregen? Aantal slachtoffers dat opvang nodig heeft minder dan voorgaande jaren CoMensha heeft voor 212 cliënten een opvangplek gezocht. Dit is een afname ten opzichte van 2012 toen voor 274 cliënten opvang is gezocht. Dat is een afname van 23%. Er zijn 131 cliënten geplaatst in de Categorale Opvang voor Slachtoffers van Mensenhandel (COSM) en voor 47 cliënten is eerste opvang in de vrouwen- en maatschappelijke opvang gevonden. Het vinden van een geschikte opvangplek is onder andere door de COSM makkelijker en sneller te realiseren dan voorgaande jaren. De CoMensha-plaatsingslijst is aan het einde van het jaar zelfs gereduceerd tot nul. CoMensha is alle opvanginstellingen dankbaar voor het opnemen van de slachtoffers van mensenhandel. In sommige gevallen is zelfs geïmproviseerd en boventallig opgenomen enkel en alleen om te voorkomen dat iemand geen geschikte plek zou vinden en het risico zou kunnen lopen op straat te moeten verblijven. Samen sterk CoMensha investeert in het aanhalen van de samenwerking met de opvang en de regiocoördinatoren. Samen staan wij sterk. Wij blijven aandacht vragen voor slachtoffers van mensenhandel en hun behoeften. Wij gaan door totdat alle slachtoffers van mensenhandel in beeld zijn en perspectief op een menswaardig bestaan geboden wordt. Ik nodig u van harte uit om de resultaten van onze registratie over het jaar 2013 tot u te nemen en om met ons de krachten te blijven bundelen ten behoeve van de zichtbare- en onzichtbare slachtoffers van mensenhandel. Martin Sitalsing Bestuursvoorzitter CoMensha Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 3 van 35

5 2. Ontwikkelingen in 2013 samengevat De negen belangrijkste gesignaleerde ontwikkelingen in 2013 in het kort: 1. Minder (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel aangemeld In 2013 zijn 1437 (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel bij CoMensha aangemeld. In 2012 waren dit er 1711 en in Het betreft een daling van 16% ten opzichte van Minder verzoeken op opvang dan voorgaande jaren CoMensha heeft voor 212 cliënten een eerste opvangplek gezocht. Dit is een afname ten opzichte van 2012 toen voor 274 cliënten opvang is gezocht. Het gaat om een afname van 23%. Van de in 2013 aangemelde cliënten zijn 131 geplaatst in de Categorale Opvang voor Slachtoffers van Mensenhandel (COSM) en voor 47 cliënten is bemiddeld in de vrouwen- en maatschappelijke opvang. 3. Totale caseload regiocoördinatoren 939 cliënten Aan de acht regiocoördinatoren mensenhandel is gevraagd hoeveel (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel zij in 2013 hebben begeleid. Gezamenlijk hebben zij 939 cliënten begeleid. 4. Taakstelling: Sinds begin pilot vijftien woningen toegewezen Sinds de start van de pilot in 2012 zijn er 82 cliënten bij CoMensha aangemeld voor woonruimte in het kader van de taakstelling. Daarvan hebben 15 mensen woonruimte gekregen; 9 van hen zijn verhuisd naar zelfstandige woonruimte en 6 mensen wonen in een zogenaamde doorstroomwoning die onder toezicht staan van COSM ACM ( HVO Querido te Amsterdam). 5. Minder aanmeldingen opsporingsdiensten Het aantal aanmeldingen van de Politie, KMar en de ISWZ is in 2013 minder dan in Het aantal aanmeldingen dat door de regiocoördinatoren gedaan wordt is in 2013 toegenomen, van 55 in 2012 naar 141 in Ook het aantal aanmeldingen van de beschermde opvang is toegenomen. 6. Meeste slachtoffers afkomstig uit EU, Nederland op 1 Ongeveer 32% van de bij CoMensha gemelde (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel heeft de Nederlandse nationaliteit. Dit is ook in 2013 weer de meest voorkomende nationaliteit. Nederland staat bovenaan in de top 5 van landen van herkomst van slachtoffers, gevolgd door Roemenië, Hongarije, Bulgarije en Nigeria. 7. Meeste vrouwen uitgebuit in de prostitutie, meeste mannen in de gereguleerde arbeid of dienstverlening Het aantal vrouwen dat in de prostitutie wordt uitgebuit is al sinds jaren veel hoger dan het aantal vrouwen dat in overige sectoren wordt uitgebuit. Van het totaal aantal aangemelde vrouwen is 72% uitgebuit in de seksuele dienstverlening. 5% is uitgebuit in de gereguleerde arbeid of dienstverlening, 1% is slachtoffer van gedwongen criminaliteit, 14% van de aangemelde vrouwen heeft nog niet gewerkt en van 8% is het onbekend in welke sector ze zijn uitgebuit. Mannen worden met name uitgebuit in de sector gereguleerde arbeid of dienstverlening. Hierbij gaat het om 48% van de aanmeldingen. 24% van de mannen Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 4 van 35

6 is uitgebuit door middel van seksuele dienstverlening, 9% moest gedwongen criminele activiteiten verrichten, 5% heeft nog niet gewerkt en van 14% van de aangemelde mannen is het niet bekend in welke sector ze zijn uitgebuit. 8. Leeftijdsgroepen: Groep vrouwen tussen 24 en 30 het grootst De groep bij CoMensha aangemelde vrouwen tussen 24 en 30, namelijk 362 vrouwen is het grootst. 9. Minder slachtoffers van loverboytechnieken aangemeld In 2013 heeft CoMensha 196 (mogelijke) slachtoffers van loverboytechnieken geregistreerd. Dit is een vermindering ten opzichte van 2012 toen in 278 gevallen is aangegeven dat er sprake was van loverboytechnieken. Dit is een daling van 29%. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 5 van 35

7 3. Het beeld van % minder (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel aangemeld CoMensha is hét centrale meldpunt voor alle (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel in Nederland. Bij het geringste vermoeden van mensenhandel nemen opsporingsdiensten contact op met CoMensha. CoMensha registreert feiten over de aard en omvang van de populatie bekende slachtoffers in Nederland. Onderstaande tabel toont de ontwikkeling van het aantal bij CoMensha aangemelde slachtoffers van mensenhandel vanaf Tabel 1: Aantal aanmeldingen per jaar Het aantal (mogelijke) slachtoffers dat per jaar wordt aangemeld bij CoMensha is in 2013 afgenomen van 1711 in 2012 naar 1437 in Een afname van 16%. CoMensha heeft in 2013 van bijna alle aanmelders minder (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel aangemeld gekregen. Dit geldt zowel voor de opsporingsdiensten Politie, KMar en ISZW als voor de vrouwen- en maatschappelijke opvang. Voor meer informatie per categorie aanmelding zie bijlage Minder verzoeken op opvang dan voorgaande jaren CoMensha heeft in 2013 voor 212 cliënten een opvangplek gezocht. Dit is een afname ten opzichte van 2012 toen voor 274 cliënten opvang is gezocht. Van de 212 cliënten die hebben aangegeven opvang via CoMensha nodig te hebben, zijn 131 cliënten in de COSM geplaatst. Voor 47 cliënten plek gevonden in de vrouwen of maatschappelijke opvang. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 6 van 35

8 Eerste opvangverzoeken 2013 ingediend bij CoMensha(het betreft hier uitsluitend de eerste opvang na aanmelding van cliënten) Mannen Geplaatst in vrouwen- of maatschappelijke opvang 8 39 Geplaatst in Categorale Opvang Mensenhandel (COSM)* Opvang niet meer nodig bijvoorbeeld omdat cliënt zelf onderdak heeft gevonden 4 10 Cliënt is vertrokken voordat opvang gevonden was (MOB) 1 2 Cliënt is op een noodbed geplaatst, omdat geen geschikte plek gevonden kon worden. Client is op een later tijdstip doorgestroomd naar een opvanginstelling 1 6 Cliënt gaat mee in taakstelling 1 7 Terug naar land van herkomst - 2 Totaal Tabel 2: Aantal verzoeken voor eerste opvang bij CoMensha Vrouwen *Het gaat hier om cliënten die in 2013 zijn aangemeld en ook in 2013 wat betreft eerste opvang in de COSM zijn geplaatst. Het totale aantal cliënten dat in 2013 in de COSM is geplaatst wijkt af van het hier boven genoemde aantal. Er zijn in 2013 cliënten in de COSM geplaatst die al in 2012 aangemeld zijn, maar nog op de plaatsingslijst stonden. Tot slot zijn er cliënten die eerst op een noodbed zijn geplaatst en vervolgens een plek in de opvang of in de COSM kregen als vervolgopvang. In 2013 zijn, van de in dat jaar aangemelde cliënten, meer cliënten in de COSM geplaatst dan in 2012, namelijk 131 versus 113. Het aantal plaatsingen in de vrouwen of maatschappelijke opvang is afgenomen van 95 in 2012 naar 47 in In 17 gevallen was opvang niet meer nodig omdat cliënt zelf opvang had gevonden of met onbekende bestemming is vertrokken. CoMensha heeft echter wel de nodige inspanningen geleverd. Opvanginstellingen Niet alle (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel kunnen worden geplaatst in de COSM. Dit komt omdat niet alle cliënten aan de toelatingscriteria voldoen. Er kan alleen in de COSM geplaatst worden, als de cliënt in de bedenktijd zit, niet de Nederlandse nationaliteit heeft en niet eerder een hulpverleningstraject heeft doorlopen. Voor de cliënten die niet aan deze criteria voldoen omdat zij bijvoorbeeld al aangifte hebben gedaan en/of de Nederlandse nationaliteit bezitten, bemiddelt CoMensha voor een plek in de vrouwen- en maatschappelijke opvang. CoMensha werkt hiervoor samen met een groot aantal opvanginstellingen. Niet COSM opvanginstellingen De cliënten die in 2013 zijn aangemeld en die tevens een opvangverzoek hadden zijn door CoMensha bij de volgende instellingen geplaatst. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 7 van 35

9 Vrouwen Opvanginstelling Aantal ACM regulier 12 Blijf Alkmaar 1 CVD Rotterdam 1 Fier Fryslân 1 Kopland 2 Kwintes Rotonde (noodbed) 1 Leger des Heils "De Haven" 1 Moviera 8 Nidos Assen 1 Rimo 1 Rosa Manus 1 SHOP 24 Uursopvang 4 SMO 's-hertogenbosch 2 Tussenvoorziening 1 Wende, Stichting 1 Xonar - 24 uurs vrouwenwoonvoorziening 24 u 1 Instelling in het noorden des lands 1 Noodbed bij gebrek aan goede opvangplek 5 Tabel 3: verzoeken om opvang vrouwen bij CoMensha (niet COSM) Mannen Opvanginstelling Aantal CVD - Crisiscentrum Rotterdam 1 Leger des Heils "De Haven" 2 Mannenopvang Passantenhotel 2 Kopland 1 Weerdsingel 1 Wende, Stichting 1 Noodbed bij gebrek aan goede opvangplek 1 Tabel 4: verzoeken om opvang mannen bij CoMensha (niet COSM) 3. Totale caseload regiocoördinatoren 939 cliënten CoMensha regelt de opvang voor meerderjarige (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel die rechtmatig in Nederland verblijven. In 2013 heeft CoMensha voor 212 cliënten opvang gezocht. Het gaat hierbij om cliënten die in 2013 zijn aangemeld. Zodra een cliënt in de opvang is geplaatst draagt CoMensha de coördinatie van de hulp over aan de zogenaamde regiocoördinatoren mensenhandel. Zij begeleiden de cliënt bij de verschillende procedures en houden zicht op doorlooptijden. Aan de acht regiocoördinatoren mensenhandel is gevraagd hoeveel slachtoffers van mensenhandel zij in 2013 hebben begeleid. Alle regiocoördinatoren hebben gereageerd. Onderstaande tabel geeft een beeld van de caseload van de regiocoördinatoren (volgens eigen opgave). Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 8 van 35

10 Caseload 2013 regiocoördinator Regiocoördinatie Amsterdam 60 Regiocoördinatie Utrecht 88 Regiocoördinatie Groningen 163 Regiocoördinatie Twente 36 Regiocoördinatie Den Bosch 1 Regiocoördinatie Friesland 223 Regiocoördinatie Den Haag 267 Regiocoördinatie Rotterdam 101 Totaal 939 Tabel 5: Caseload regiocoördinatoren 2013 De bovenstaande tabel geeft de caseload weer van de verschillende regiocoördinatoren. De regio Den Haag heeft de grootste caseload gevolgd door Friesland. Het gaat hierbij niet om unieke cliënten, er kunnen dubbeltellingen inzitten. Wanneer een cliënt tijdens het lopende jaar verhuist naar een andere regio wordt de cliënt in de nieuwe regio opgenomen in de caseload van de regiocoördinator. In dit voorbeeld zijn er dus twee regiocoördinator die zorg hebben verleend en maakt de cliënt deel uit van de caseload van beide instellingen. 4. Taakstelling: Sinds begin pilot vijftien woningen toegewezen Per 1 maart 2012 vallen slachtoffers van mensenhandel onder de gemeentelijke taakstelling. De taakstelling is bedoeld voor cliënten die in de opvang verblijven en klaar zijn om zelfstandig te gaan wonen. Opvanginstellingen die aangeven dat een cliënt klaar is om zelfstandig te wonen, kunnen de cliënt aanmelden bij CoMensha. CoMensha meldt de cliënt vervolgens aan bij het COA. De bemiddeling namens de cliënt naar zelfstandige woonruimte gebeurt door het COA. Het COA zoekt naar een match tussen een cliënt en een beschikbare woning aan de hand van informatie over de cliënt. Totaal sinds het begin van de pilot Sinds de start van de pilot in 2012 zijn er 82 cliënten bij CoMensha aangemeld voor woonruimte in het kader van de taakstelling. Daarvan hebben 15 mensen woonruimte gekregen; 9 van hen zijn verhuisd naar zelfstandige woonruimte en 6 mensen wonen in een zogenaamde doorstroomwoning. Die door COSM ACM (HVO Querido) worden beheerd In 2013 heeft de gemeente Amsterdam een aantal doorstroomplekken in woningen gecreëerd die onder de taakstelling vallen. Totaal aangemeld door opvang bij CoMensha voor taakstelling 32 Aangemeld door CoMensha bij COA 13 Aangemeld door COA bij gemeente 4 Op wachtlijst doorstroomwoning in Amsterdam 5 Naar doorstroomwoning in Amsterdam 3 Woning aangeboden gekregen 2 Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 9 van 35

11 Zelf woonruimte gevonden 2 Aanmelding ingetrokken 1 Niet aangemeld door CoMensha bij COA wegens incompleet dossier 2 Tabel 6: Taakstellingsgegevens cliënten die in 2013 aangemeld zijn. In 2013 zijn er 32 nieuwe cliënten aangemeld bij CoMensha voor de taakstelling. Daarvan zijn 17 cliënten in afwachting van behandeling door COA of gemeente en 5 cliënten staan op de wachtlijst om door te stromen naar een doorstroomwoning in regio Amsterdam. In totaal hebben 5 cliënten in 2013 een eigen woning gekregen waarvan 3 in een doorstroomwoning in Amsterdam. De 2 andere cliënten hebben elders woonruimte gekregen. Eerdere aanmeldingen Daarnaast waren er in 2013 nog 42 niet afgeronde aanmeldingen vanuit Daarvan zijn 3 cliënten verhuisd naar een doorstroomwoning en 5 cliënten naar woonruimte elders. 3 Cliënten hebben een woning aangeboden gekregen, maar hebben die geweigerd. 14 cliënten hebben zelf woonruimte gevonden en van 7 cliënten is de aanmelding ingetrokken. 5. Minder aanmeldingen opsporingsdiensten CoMensha registreert de organisaties die (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel melden. In hoofdstuk B8 van de Vreemdelingencirculaire 2000 is vastgelegd dat de politie en de KMar (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel bij de geringste aanwijzing bij CoMensha melden. In 2013 is de politie de grootste melder met 53% van het totaal, gevolgd door de KMar met 23% van het totaal aantal meldingen. Diagram 7: Aanmelders van (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel in percentages Toelichting: Onder politie vallen: Vreemdelingenpolitie, Recherche en Landelijke Eenheid. Onder overige instanties vallen o.a. diverse vrouwen- en maatschappelijke (beschermde) opvanginstellingen, hulpverlening voor jongeren, buitenlanders-/vluchtelingen-/asiel organisaties, maatschappelijke dienstverlening, regiocoördinatoren en advocatuur. Sommige Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 10 van 35

12 cliënten worden door meer dan één instantie aangemeld, het totaal aantal aanmelders is daardoor hoger dan het totaal aantal unieke cliënten. Ondanks de B8 regeling waarin opgenomen staat dat opsporingsdiensten bij CoMensha moeten melden, is het aanleveren van gegevens geen vanzelfsprekendheid. CoMensha investeert veel tijd om met opsporingsdiensten en andere partijen om de tafel te zitten en aandacht te vragen voor de meldplicht. Zo heeft CoMensha in 2013 een aantal werkbezoeken afgelegd bij een aantal eenheden van de Politie. Ook zijn er gesprekken met de ISZW en de KMar geweest. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 11 van 35

13 Aanmelders Onbekende leeftijd Onbekende leeftijd Advocatuur Beschermde opvang/nidos Vluchtelingenwerk/asiel Cliënt zelf IOM Maatschappelijke dienstverlening MO/VO KMar Regio-coördinator Jeugdhulpverlening Overige organisaties Particulier Politie Inspectie SZW Totaal Tabel 8: Aanmelders van (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel uitgesplitst naar minderen meerderjarig. Meerdere organisaties kunnen eenzelfde cliënt aanmelden. Hierdoor is het totale aantal aanmelders hoger dan het totale aantal cliënten. Het aantal aanmeldingen van de Politie, KMar en de ISZW is in 2013 minder dan in Het aantal aanmeldingen dat door de regiocoördinatoren gedaan wordt is in 2013 toegenomen, van 55 in 2012 naar 141 in Deze extra meldingen zijn met name afkomstig van de zorgcoördinator in Groningen. Ook het aantal aanmeldingen van de beschermde opvang is toegenomen. De meeste van deze cliënten zijn ook door Nidos aangemeld. Voor meer informatie per politie-eenheid zie bijlage Meeste slachtoffers afkomstig uit EU, Nederland op 1 Ongeveer 32% van de bij CoMensha gemelde (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel heeft de Nederlandse nationaliteit. Dit is ook in 2013 weer de meest voorkomende nationaliteit. Nederland staat bovenaan de top 5 van landen van herkomst van slachtoffers, gevolgd door Roemenië, Hongarije, Bulgarije en Nigeria. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 12 van 35

14 Nederland 337 Nederland 428 Nederland Nigeria 134 Bulgarije 302 Roemenië Hongarije 121 Hongarije 217 Hongarije Polen 104 Roemenië 129 Bulgarije Bulgarije 73 Nigeria 95 Nigeria 54 6.Sierra Leone 62 Polen 67 Guinee 51 7.Guinee 58 Sierra Leone 60 Sierra Leone 33 8.China 40 Guinee 47 China 31 8.Roemenië 40 Macedonië 27 Polen 22 9.Angola 19 Filipijnen 14 Filippijnen Uganda 14 Tabel 9: Meest voorkomende nationaliteiten Het aantal aanmeldingen van Nederlandse (mogelijke) slachtoffers neemt ten opzichte van voorgaande jaren toe. Dit komt met name door de regiocoördinator Groningen die in 2013 meer is gaan melden. Roemenië, Bulgarije en Hongarije staan al jaren hoog in de meest voorkomende nationaliteiten. Echter, het aantal meldingen verschilt per jaar. In 2013 (123) zijn ten opzichte van 2012 (303) bijvoorbeeld veel minder Bulgaren gemeld. Het aantal meldingen uit Nigeria neemt ook af. Voor meer informatie per nationaliteit zie bijlage Meeste vrouwen uitgebuit in de prostitutie, meeste mannen in de gereguleerde arbeid of dienstverlening CoMensha gebruikt sinds 2013 de Europese Richtlijn om aan te geven om welke vorm van uitbuiting het gaat. In de Europese Richtlijn Directive 2011/36/EU wordt in art. 2.3 een vijftal uitingsvormen onderscheiden, namelijk door het slachtoffer met middelen zoals dwang te bewegen tot: seksuele dienstverlening; gereguleerde arbeid of dienstverlening; bedelarij; criminaliteit; afstaan van organen. Onderstaande diagrammen geven een overzicht per sekse. In 2013 zijn bij CoMensha geen (mogelijke) slachtoffers aangemeld die werden uitgebuit door middel van bedelarij of het afstaan van organen. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 13 van 35

15 Gedwongen criminaliteit 1% Gereguleerde arbeid' of dienstverlening 5% Soort uitbuiting vrouwen 2013 Onbekend 8% (Nog) niet gewerkt 14% Seksuele dienstverlening 72% Diagram 10: Soort uitbuiting vrouwen Net als voorgaande jaren zijn ook in 2013 de meeste vrouwelijke (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel, in 72% van de meldingen, aangetroffen in de seksuele dienstverlening. Diagram 11: Soort uitbuiting mannen In 2013 zijn de meeste mannelijke (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel uitgebuit in de categorie gereguleerde arbeid of dienstverlening gevolgd door de categorie seksuele dienstverlening. Voor een uitsplisting naar sekse, minder/meerderjarigheid en gespecifiseerd soort uitbuiting zie bijlage Leeftijdsgroepen: Groep vrouwen tussen 24 en 30 het grootst CoMensha heeft dit jaar de leeftijdstabel 18 t/m 23 gesplitst in een tabel van 18 t/m 20 en 21 t/m 23. De reden hiervoor is dat in de nieuwe Wet regulering prostitutie en bestrijding Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 14 van 35

16 misstanden seksbranche (Wrp) de leeftijd om in de prostitutie te mogen werken van 18 naar 21 jaar gaat. Er wordt een overgangstermijn van één jaar gegeven nadat de wet is ingegaan. Om de komende jaren de leeftijden goed te kunnen vergelijken is de leeftijdsverdeling aangepast. Leeftijdsgroepen 2013 onbekend t/m t/m t/m t/m Vrouwen Mannen 15 t/m t/m Aantal Grafiek 12: Verdeling leeftijdsgroepen 2013 De groep vrouwen tussen 24 en 30 is het grootst. Bij de mannen is er niet echt een uitschieter, behalve dan dat de groep minderjarigen relatief vrij groot is. Dit zijn vooral de meldingen van de beschermde opvang Jade. Verder zijn zowel bij de mannen als de vrouwen alle leeftijdsgroepen vertegenwoordigd. 10. Minder slachtoffers van loverboytechnieken aangemeld In 2012 heeft de minister van V&J de Tweede Kamer in het kader van het project Rijksbrede Aanpak Loverboys toegezegd dat CoMensha voortaan apart melding zou maken van het aantal cliënten waarbij er sprake is van loverboytechnieken. In 2013 heeft CoMensha 196 (mogelijke) slachtoffers van loverboytechnieken geregistreerd. Dit is een vermindering ten opzichte van 2012 toen in 278 gevallen is aangegeven dat er sprake was van loverboytechnieken. Dit is een daling van 29%. t/m t/m t/m t/m t/m t/m Leeftijd onbekend België China Gambia Marokko Nederland Nigeria Roemenië Totaal Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 15 van 35

17 Slowakije Suriname Turkije Totaal Tabel 13: Leeftijd en nationaliteit slachtoffers van loverboytechnieken De leeftijd van de meeste slachtoffers van loverboytechnieken bedraagt tussen de 15 t/m 17 jaar. Dit is een opvallende verschuiving omdat in 2012 en de jaren daarvoor de meest voorkomende leeftijdsgroep die van 18 t/m 23 jaar was. Voor meer informatie over slachtoffers van loverboytechnieken zie bijlage 5. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 16 van 35

18 4. Afkortingenlijst ACM AZC COA CoMensha COSM EU ISZW KMar MOB NGO NRM SZW V&J VWS Wrp Amsterdams Coördinatiepunt Mensenhandel Asielzoekerscentrum Centraal Orgaan opvang Asielzoekers Coördinatiecentrum Mensenhandel Categorale opvang voor slachtoffers van mensenhandel Europese Unie Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid Koninklijke Marechaussee Met onbekend bestemming Niet-gouvermentele organisatie Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ministerie van Veiligheid en Justitie Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Wet regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 17 van 35

19 Bijlage 1: Aanmelding per categorie Categorie aanmelding 1 januari tot en met 31 december 2013 Categorie aanmelding Registratie (204 minderjarigen) 1114 (239 minderjarig en 12 leeftijd onbekend) Registratie en Opvang (6 minderjarigen) 212 (3 minderjarig) Registratie, Informatie en Advies (13 minderjarigen) 111 (17 minderjarig en 1 leeftijd onbekend) Totaal (223 minderjarigen) Tabel 1, bijlage 1: Aantal aanmeldingen per categorie 1437 (259 minderjarig en 13 leeftijd onbekend) CoMensha maakt bij de registratie gebruik van een onderverdeling gebaseerd op haar drie belangrijkste diensten: registratie van slachtoffers van mensenhandel, coördinatie van opvang en hulpverlening en het geven van informatie en advies. Registratie: Aanmeldingen van slachtoffers die geregistreerd worden om een beeld te krijgen van de aard en omvang van de groep slachtoffers, maar die geen hulp- of adviesaanvraag hebben. Registratie en Opvang: Aanmeldingen van slachtoffers die een opvangplaats nodig hebben. CoMensha bemiddelt in het vinden van een plek en coördineert de begeleiding. Registratie, Informatie en Advies: Het registeren van vragen van hulpverleners, politie en particulieren over een aspect van de begeleiding of situatie van een slachtoffer. Het betreft hier vragen over cliënten die niet in de opvang verblijven, maar zelfstandig wonen. CoMensha doet voor deze cliënten vaak ook de regiocoördinatie. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 18 van 35

20 Bijlage 2: Aanmelders Aantal meer- en minderjarigen per politie-eenheid (als geografisch gebied) Sinds januari 2013 is de Nationale Politie van start gegaan, in plaats van de vroegere 26 regio s zijn er nu 10 politie-eenheden een Landelijke eenheid. CoMensha gebruikt deze eenheden om te registreren uit welk geografisch gebied de aanmeldingen komen. Minderjarig Meerderjarig Leeftijd onbekend Mannen Vrouwen Totaal Mannen Vrouwen Totaal Mannen Vrouwen Totaal Amsterdam Den Haag Limburg Midden-Nederland Noord Holland Noord-Nederland Oost Brabant Oost-Nederland Rotterdam Zeeland-West Brabant Landelijk* KMar district Noord-Oost KMar district Schiphol KMar district West KMar district Zuid = Totaal Tabel 1 bijlage 2: Aantal meldingen per geografisch gebied. *Landelijk: hier gaat het om landelijke politieacties van de Landelijke Eenheid (voorheen KLPD) en landelijke acties van de ISZW. De in deze tabel genoemde aantallen zijn niet allemaal aangemeld door de politie. CoMensha gebruikt de politie-eenheden als geografisch gebied om aan te geven hoeveel cliënten er binnen een gebied worden aangemeld, ongeacht door wie de aanmelding gedaan wordt. CoMensha vermeldt de KMar-districten apart omdat de grenzen van deze gebieden niet overeenkomen met de grenzen van de politie-eenheden. Bij de KMar-districten is het in tegenstelling tot de politie-eenheden wel altijd de KMar die de aanmelding gedaan heeft. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 19 van 35

21 Politie Landelijke Eenheid KMar Inspectie SZW Regiocoördinator Overige organisaties Totaal Amsterdam Den Haag Limburg Midden-Nederland Noord Holland Noord-Nederland Oost Brabant Oost-Nederland Rotterdam Zeeland-West Brabant Landelijk KMar district Noord-Oost KMar district Schiphol KMar district West KMar district Zuid Totaal Tabel 2 bijlage 2:Overzicht van welke instantie heeft gemeld per geografisch gebied Meerdere organisaties kunnen eenzelfde cliënt aanmelden. Hierdoor is het totale aantal aanmelders hoger dan het totale aantal cliënten. De politie en de KMar zijn de grootste aanmelders. Het feit dat in een KMar-district ook aanmeldingen van de politie voorkomen (en andersom), betekent dat een cliënt door beide organisaties is aangemeld. Afhankelijk van de eerste aanmelder wordt vanuit dit geografische gebied geregistreerd. Door toepassing van deze registratiemethodiek zijn er 1494 aanmeldingen gedaan. Na correctie van de dubbele meldingen komt het totaal aantal aangemelde slachtoffers uit op Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 20 van 35

22 Bijlage 3: Nationaliteiten Minderjarigen In 2013 zijn er meer minderjarigen bij CoMensha aangemeld dan voorgaande jaren. Dit komt omdat de Beschermde opvang (Jade) en Nidos bij CoMensha slachtoffers van mensenhandel zijn gaan melden. Ook verschillende jeugdzorginstellingen in het Netwerk Haaglanden hebben in 2013 meldingen gedaan. Meest voorkomende nationaliteiten Minderjarig Meerderjarig Leeftijd onbekend Nederland 165 Nederland 283 Nederland 7 Guinee 22 Roemenië 190 Hongarije 4 Sierra Leone 13 Hongarije 168 China 1 Mongolië 6 Bulgarije 119 Bulgarije 4 Nigeria 52 China 4 Guinee 29 Bangladesh 3 China 26 Eritrea 3 Polen 21 Kongo 3 Sierra Leone 20 Marokko 3 Filippijnen 16 Roemenië 3 Litouwen 12 Somalië 3 Portugal 12 Uganda 3 Slowakije 12 Verenigd Koninkrijk 2 Vietnam 12 Nigeria 2 Tabel 1, bijlage 3: Meest voorkomende nationaliteit uitgesplist naar minder- en meerderjarigheid. Zowel bij de minder- als bij de meerderjarigen komt de Nederlandse nationaliteit het meeste voor. Bij de minderjarigen komen na Nederland de meeste slachtoffers uit Guinee en Sierra Leone. Bij meerderjarigen komen de meeste slachtoffers uit de EU. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 21 van 35

23 Vrouwen Mannen Nederland 423 Nederland 32 Roemenië 187 Filippijnen 13 Hongarije 167 Guinee 12 Bulgarije 116 Nigeria 11 Nigeria 43 China 10 Guinee 39 Bulgarije 7 Sierra Leone 26 Sierra Leone 7 China 21 Mongolië 6 Polen 17 Roemenië 6 Litouwen 12 Vietnam 6 Slowakije 12 India 5 Portugal 11 Hongarije 5 Duitsland 9 Polen 5 Ghana 9 Angola 4 Albanië 7 Uganda 4 Brazilië 7 Bangladesh 3 Rusland 7 Marokko 3 Kongo 7 Verenigd Koninkrijk 2 Vietnam 7 Japan 2 Kameroen 2 Kongo 2 Tabel 2 bijlage 3: Meest voorkomende nationaliteit per sekse De meeste vrouwelijke slachtoffers van mensenhandel zijn afkomstig uit Nederland gevolgd door drie EU-landen. Ook de meeste mannelijke slachtoffers zijn afkomstig uit Nederland gevolgd door de Filipijnen. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 22 van 35

24 Bijlage 4: Sector van uitbuiting Bij alle tabellen over soorten uitbuiting geldt dat het totaal aantal hoger is dan het totaal aantal aangemelde cliënten. Sommige cliënten zijn slachtoffer van meer dan één soort uitbuiting. Vrouwen Minderjarig Meerderjarig Leeftijd onbekend Subtotaal Totaal Seksuele dienstverlening Bordeel/club Escort Internet Massagesalon enz*** Particulier huis* Prive-huis** Prostitutie***** Raamprostitutie Straatprostitutie Subtotaal 'Gereguleerde arbeid of dienstverlening Au-pair Gezondheidszorg Horeca Huishoudelijke arbeid Land- tuinbouw Schoonmaakwerk Voedingsindustrie Overig**** Subtotaal Gedwongen criminaliteit Criminaliteit Drugshandel Subtotaal (nog) niet gewerkt Onbekend Subtotaal Totaal Tabel 1, bijlage 4: Vrouwen minder/meerderjarigheid en soort uitbuiting *Particulier huis: het slachtoffer moet klanten ontvangen in een particuliere woning, meestal de woning van degene die haar of hem verhandeld heeft. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 23 van 35

25 **Bij een privé-huis is er sprake van een onderneming. Een privé-huis is doorgaans geen woning. ***Massagesalon: hier gaat het om verkapte prostitutie. ****Overig wil zeggen dat de cliënt slachtoffer is van Gereguleerde arbeid of dienstverlening, maar dat niet bekend is in welke sector dat is geweest of dat er sprake is van diverse werkzaamheden in dienst van een uitzendbureau. ***** De sector prostitutie wordt geregistreerd, wanneer niet bekend is welke vorm van prostitutie van toepassing is. De meeste vrouwelijke slachtoffers van mensenhandel, zowel minder- als meerderjarigen, vallen in de categorie prostitutie algemeen. Niet bekend is om welke vorm van prostitutie het ging. Minderjarige vrouwen worden bijna niet aangetroffen in de sector gereguleerde arbeid of dienstverlening. Mannen Minderjarig Meerderjarig Leeftijd onbekend Subtotaal Totaal Seksuele dienstverlening Bordeel/club Escort Particulier huis Prostitutie** Straatprostitutie Subtotaal 'Gereguleerde arbeid' of dienstverlening Bouw Horeca Huishoudelijke arbeid Land- tuinbouw Scheepvaart/binnenvaart Schoonmaakwerk Textielindustrie Voedingsindustrie Overig* Subtotaal Gedwongen criminaliteit Algemeen Drugshandel Subtotaal (nog) niet gewerkt Onbekend Subtotaal Totaal Tabel 2, bijlage 4: Mannen minder/meerderjarigheid en soort uitbuiting Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 24 van 35

26 *Overig wil zeggen dat de cliënt slachtoffer is van Gereguleerde arbeid of dienstverlening, maar dat niet bekend is in welke sector dat is geweest of dat er sprake is van diverse werkzaamheden in dienst van een uitzendbureau **De sector prostitutie wordt geregistreerd, wanneer niet bekend is welke vorm van prostitutie van toepassing is. De meeste meerderjarige mannen vallen in de categorie overige van de sector gereguleerde arbeid of dienstverlening, gevolgd door de scheepvaart/binnenvaart en de Horeca. Er worden relatief weinig minderjarige mannen aangemeld en als ze wel aangemeld worden is de sector van uitbuiting meestal onbekend. Voor de onderstaande zes tabellen geldt: Uitbuiting door middel van seksuele dienstverlening komt in de meeste regio s het meest voor. Het aantal soorten uitbuiting is hoger dan het aantal aangemelde slachtoffers, sommige slachtoffers zijn zowel slachtoffer van seksuele als van overige uitbuiting. Vrouwen minderjarig Seksuele Gereguleerde arbeid of Gedwongen (nog) niet dienstverlening dienstverlening criminaliteit gewerkt Onbekend Totaal Amsterdam Den Haag Limburg Midden-Nederland Noord Holland Noord-Nederland Oost Brabant Oost-Nederland Rotterdam Zeeland-West Brabant Landelijk KMar district Noord- Oost KMar district Schiphol KMar district West KMar district Zuid Totaal Tabel 3, bijlage 4: Minderjarige vrouwen per geografisch gebied De meeste minderjarige vrouwen zijn aangemeld in de regio Noord Nederland. Dit komt met name door de aanmeldingen van Fier Fryslân en de Beschermde opvang. Het grootste gedeelte van de minderjarigen vrouwen is werkzaam geweest in de seksuele dienstverlening. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 25 van 35

27 Vrouwen meerderjarig Seksuele dienstverlening Gereguleerde' arbeid of dienstverlening Gedwongen criminaliteit (nog) niet gewerkt Onbekend Totaal Amsterdam Den Haag Limburg Midden-Nederland Noord Holland Noord-Nederland Oost Brabant Oost-Nederland Rotterdam Zeeland-West Brabant Landelijk KMar district Noord- Oost KMar district Schiphol KMar district West KMar district Zuid Totaal Tabel 4, bijlage 4: Meerderjarige vrouwen per geografisch gebied De meeste meerderjarige vrouwen zijn aangemeld in de regio Den Haag en KMar district Zuid. Opvallend is het lage aantal aanmeldingen uit de regio Zeeland-West Brabant. Ook de regio Amsterdam heeft, gelet op het grootte van de seksuele dienstverlening sector in de regio, weinig meerderjarige vrouwelijke slachtoffers van mensenhandel aangemeld. De meeste meldingen van de sector gereguleerde arbeid en dienstverlening zijn afkomst uit de regio Den Haag. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 26 van 35

28 Vrouwen, leeftijd onbekend Seksuele dienstverlening Gereguleerde arbeid of dienstverlening (nog) niet gewerkt Amsterdam Den Haag Limburg Midden-Nederland Noord Holland Noord-Nederland Oost Brabant Oost-Nederland Rotterdam Zeeland-West Brabant Landelijk Totaal KMar district Noord-Oost KMar district Schiphol KMar district West KMar district Zuid Totaal Tabel 5, bijlage 4: Vrouwen leeftijd onbekend per geografisch gebied Leeftijd onbekend komt weinig voor. Bij vrouwen gaat het om 6 aanmeldingen waarvan de meeste afkomstig zijn uit Noord-Nederland. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 27 van 35

29 Mannen minderjarig Seksuele Gereguleerde' arbeid of Gedwongen (nog) niet dienstverlening dienstverlening criminaliteit gewerkt Onbekend Totaal Amsterdam Den Haag Limburg Midden-Nederland Noord Holland Noord-Nederland Oost Brabant Oost-Nederland Rotterdam Zeeland-West Brabant Landelijk KMar district Noord- Oost KMar district Schiphol KMar district West KMar district Zuid Totaal Tabel 6, bijlage 4: Minderjarige mannen per geografisch gebied De meeste minderjarige mannen zijn aangemeld in de regio Noord Nederland. Dit komt met name door de aanmeldingen van de Beschermde opvang. Uit andere regio s zijn amper of geen minderjarige mannen aangemeld. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 28 van 35

30 Mannen meerderjarig Seksuele Gereguleerde' arbeid of Gedwongen (nog) niet dienstverlening dienstverlening criminaliteit gewerkt Onbekend Totaal Amsterdam Den Haag Limburg Midden-Nederland Noord Holland Noord-Nederland Oost Brabant Oost-Nederland Rotterdam Zeeland-West Brabant Landelijk KMar district Noord- Oost KMar district Schiphol KMar district West KMar district Zuid Totaal Tabel 7, bijlage 4: Meerderjarige mannen per geografisch gebied De meeste meerderjarigen mannen zijn aangetroffen in de sector gereguleerde arbeid of dienstverlening. Uit de regio s Den Haag en Rotterdam kwamen 16 meldingen. Opvallend weinig meerderjarige mannen zijn aangemeld door Zeeland-West Brabant en Limburg. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 29 van 35

31 Mannen, leeftijd onbekend Gereguleerde' Seksuele arbeid of dienstverlening dienstverlening Totaal Amsterdam Den Haag Limburg Midden-Nederland Noord Holland Noord-Nederland Oost Brabant Oost-Nederland Rotterdam Zeeland-West Brabant Landelijk KMar district Noord- Oost KMar district Schiphol KMar district West KMar district Zuid Totaal Tabel 8, bijlage 4: Mannen leeftijd onbekend per geografisch gebied Leeftijd onbekend komt weinig voor. Bij mannen gaat het om 7 aanmeldingen waarvan de meeste afkomstig zijn uit Amsterdam. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 30 van 35

32 Bijlage 5: Slachtoffers van loverboytechnieken Aanmelder Totaal Politie recherche 115 Regiocoördinator 59 Maatschappelijke opvang / Vrouwenopvang 22 Overige hulpverlening jongeren 4 KMar 2 Advocatuur 1 Maatschappelijke dienstverlening 1 Totaal 204 Tabel 1, bijlage 5: Aanmelders van loverboytechnieken De twee grootste aanmelders zijn de politie en Fier Fryslân. De meldingen van Fier Fryslân komen via de maatschappelijke opvang/vrouwenopvang of via de regiocoördinator. Het aantal aanmelders is hoger dan het totaal aantal mogelijke slachtoffers, sommige cliënten worden door meer dan één organisatie aangemeld. Aangifte Onbekend 14% Ja 17% Nee 69% Diagram 2, bijlage 5: Aangiften van slachtoffers van loverboytechnieken Het overgrote deel van de (mogelijke) slachtoffers van loverboytechnieken heeft, voor zover bekend, geen aangifte gedaan. Van 17 procent heeft de aanmelder aangegeven dat de cliënt aangifte heeft gedaan, 69 procent heeft vooralsnog aangifte gedaan en van 14 procent is het onbekend of er aangifte is gedaan. De reden waarom iemand wel of geen aangifte doet is onbekend. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 31 van 35

33 Categorie aanmelding Registratie en opvang 5% Informatie en advies 2% Registratie 93% Diagram 3, bijlage 5: Categorie aanmelding slachtoffers van loverboytechnieken De meeste slachtoffers van loverboytechnieken worden aangemeld ter registratie. Dat wil niet zeggen dat al deze slachtoffers geen opvang nodig hebben. Omdat het meestal om slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit gaat, weten zij zelf de weg naar hulpverlening of opvang te vinden. Ook is een groot gedeelte van hen minderjarig. CoMensha coördineert enkel de opvang voor meerderjarigen. Een minderjarige kan daarom geen verzoek om opvang bij CoMensha indienen. Daarnaast wordt een aantal slachtoffers vanuit de opvang (met name Fier Fryslân) aangemeld. Deze cliënten vallen voor CoMensha onder de categorie Registratie. Politie-eenheid Totaal Amsterdam 9 Den Haag 8 Limburg 2 Midden-Nederland 8 Noord Holland 2 Noord-Nederland 69 Oost Brabant 35 Oost-Nederland 25 Rotterdam 36 KMar district Noord-Oost 2 Totaal 196 Tabel 4, bijlage 5: Aanmelding per geografisch gebied Vanuit de geografische gebieden Noord-Nederland, Oost Brabant en Rotterdam komen de meeste meldingen van slachtoffers van loverboytechnieken. In Noord-Nederland komen de meldingen voornamelijk van de regiocoördinatoren en in de beide andere gebieden voornamelijk van de politie. Met deze politie-eenheden Oost Brabant en Rotterdam- zijn structurele afspraken gemaakt over het aanmelden. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 32 van 35

34 Seksuele dienstverlening Totaal Bordeel/club 2 Escort 13 Internet 3 Particulier huis 2 Prostitutie* 86 Raamprostitutie 4 Straatprostitutie 1 Subtotaal 111 'Gereguleerde arbeid' of dienstverlening Overig** 3 3 Subtotaal Gedwongen criminaliteit Criminaliteit 1 Drugshandel 2 Subtotaal 3 (nog) niet gewerkt 71 Onbekend 11 Subtotaal 82 Totaal 199 Tabel 5, bijlage 5: Soort uitbuiting *CoMensha registreert prostitutie als niet bekend is om welke vorm van prostitutie het gaat. **CoMensha registreert overig als de cliënt valt onder de categorie gereguleerde arbeid of dienstverlening, maar als niet bekend is om welke sector het gaat. Vaak wordt aangenomen dat slachtoffers van loverboytechnieken alleen gedwongen worden tot prostitutie. Dat geldt inderdaad voor de meeste slachtoffers, maar het komt ook voor dat zij drugs moeten transporteren, telefoonabonnementen moeten afsluiten of diefstallen plegen. Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 33 van 35

35 Colofon Dit is een uitgave van CoMensha Coördinatiecentrum Mensenhandel Deze uitgave is ook via de website van CoMensha te downloaden Uitgave Oktober 2014 Postadres Johan van Oldenbarneveltlaan HB Amersfoort Auteursrecht U bent vrij om de cijfers uit deze rapportage te gebruiken, maar we stellen het op prijs wanneer u daarbij de bron vermeldt. Meer informatie Met vragen kunt u terecht bij: info@comensha.nl Publicatienummer Jaarcijfers CoMensha 2013 Pagina 34 van 35