Cultuur sensitief counselen over hiv ( testen) bij Subsaharaanse Afrikaanse migranten (SAM)

Transcriptie

1 Cultuur sensitief counselen over hiv ( testen) bij Subsaharaanse Afrikaanse migranten (SAM) Dr Kristien Wouters, Dr Christiana Nöstlinger Instituut voor Tropische Geneeskunde / Helpcenter ITG Avondseminarie 30 september 2010

2 Cultuur sensitief counselen over hiv bij SAM Inhoud Test introduceren Pre test counseling Hiv test Post test counseling Tips Volgt de handleiding opgesteld door het HIV SAM project en Helpcenter ITG

3 Hiv test introduceren Zorg voor goed contact zodat persoon zich op zijn gemak voelt: vriendelijk, open, rustig vertrouwen creëren Neem zelf initiatief om te spreken over hiv test (= Provider Initiated testing and counseling, PITC) Geen discriminerend gedrag, verwachting naar de dokter toe! Vraag naar status: Ben je ooit getest? Wanneer heb je laatste test gehad? Ben je zeker van de uitslag, is er expliciet over gesproken? (veronderstelling dat er steeds hiv test wordt gedaan bij een algemene bloedname waar alles getest werd). Leg uit waarom het goed is een test te laten doen: Hiv test deel van algemene gezondheidscontrole Hoog aantal niet gediagnosticeerd Voordelen van je status te kennen, verantwoordelijk zijn voor je gezondheid Hoge prevalentie in Afrika

4 Pre test counseling: Voordelen van het kennen van de hiv status Hoe vroeger diagnose, hoe beter de outcome door tijdige behandeling en goede opvolging Zekerheid over de hiv status Preventie (bescherming van partner, eigen gezondheid, moeder op kind transmissie) Preventief moment: Informatie krijgen om negatief te blijven

5 Pre test counseling concreet (1/2) Gebruik dit moment om te spreken over preventie, risico s en basisinfo over hiv. Bepaal de kennis van de patiënt(e) over hiv Probeer hiv te normaliseren, zodat angst en stigma verminderd worden Benadruk beroepsgeheim en confidentialiteit Wat indien positief? behandelingsmogelijkheden, geen doodsvonnis

6 Pre test counseling concreet (2/2) Geef info over de testprocedure (betrouwbaarheid, vrijwillig, ) Geef mogelijkheid tot vragen stellen Vraag toestemming voor het uitvoeren van de hivtest Maak concrete afspraken over het meedelen van resultaten (zorg dat je tel. nr. hebt als patiënt(e) niet terugkomt) Optioneel: Spreek over risico s en seksueel gedrag (op een niet veroordelende manier) Moeten andere soa s getest worden (HBV, HCV)?

7 Pre test counseling concreet: een voorbeeld Ik voel me perfect gezond. Waarom zou ik me dan laten testen? Achtergrond: Artsbezoek pas bij ziekte (cultureel, socio economisch ) Status als immigrant preventie is geen prioritaire behoefte Tip: Verklaren van ziekteverloop Voordelen van testen (behandeling/preventie) Culturele belang van gezondheid

8 Hiv test Elisa test (= Antistoftest) Antigentest (p24 Ag) Combotest (As+Ag) Sneltest Anoniem of gratis test mogelijk in Helpcenter ITG (

9 Post test counseling: Diagnose hiv negatief Resultaten meedelen in persoonlijk gesprek! mogelijkheid bieden voor een preventiegesprek over gezondheid, veilig vrijen, seksualiteit, relatie(s) Leg uit wat het resultaat betekent (betrouwbaarheid, vensterperiode, enz.) Verzeker je ervan dat de patiënt(e) alles begrepen heeft Exploreer preventie op maat van patiënt(e) (condoomgebruik, anticonceptie, ) Geef voldoende ruimte om vragen te stellen

10 Post test counseling: Diagnose hiv positief (1/3) Voorzie voldoende tijd voor opvang Deel het resultaat op eenvoudige en duidelijke manier mee Verzeker je dat de patiënt(e) het begrepen heeft Vaak is er ongeloof, ontkenning, hevige emoties Help daarmee om te gaan Luister naar de bezorgdheden van de patiënt(e) Ga na of de patiënt(e) iemand heeft met wie de diagnose gedeeld kan worden en die kan steunen. Indien nodig, bied professionele opvang aan: ARC (soc vpk), Sensoa, andere professionele hulpverleners, Crisisinterventie: Hoe gaat patiënt(e) de volgende uren, dagen hiermee om? Risico op zelfmoord, partnergeweld,? Advies op ARC verkrijgbaar over behandeling en opvang

11 Post test counseling: Diagnose hiv positief een voorbeeld (2/3) Die test kan écht niet kloppen. Dat moet een vergissing zijn Achtergrond: Geen gebrek aan kennis Psychologische reactie, ontkenning, gerelateerd aan angst en stigma Eerste stap in een verwerkingsproces Tip: Betrouwbaarheid tijdens de hele procedure benadrukken Achterliggende redenen exploreren Indien nodig, test herhalen

12 Post test counseling: Diagnose hiv positief (3/3) Bespreek verdere opvolging: doorverwijzing naar ARC, vervolgafspraak op korte termijn, Verzeker dat voor iedereen medicatie beschikbaar is in België, ook bij onzeker verblijfsstatuut Benadruk belang van goede medische opvolging Benadruk het beroepsgeheim van alle dienstverleners Voorzie de mogelijkheid om terug te komen. Soms is de schok te groot om voldoende informatie te geven en te counselen. Bespreek disclosure aan partner (meestal in tweede gesprek)

13 Communicatie tussen partners (1/2) Disclosure naar partner ligt heel moeilijk voor veel Afrikanen. Een hiv test laten doen = onveilige seks/vreemd gaan, promiscuïteit Wie eerst positief getest wordt = schuldig, degene die hiv binnenbrengt in de familie Kinderwens is vaak sterk aanwezig en vergt begeleiding in discordante koppels

14 Communicatie tussen partners (1/2) Communicatie over seksualiteit binnen een koppel ligt vaak moeilijk voor veel Afrikanen. Hiv test voorstellen: wil zeggen dat men zéker vreemd is gegaan? Durven : ondersteuning van de cliënt(e)/patiënt(e) hoe dit soort gesprekken kan aangegaan worden. Counseling van koppels Counseling van partner apart?

15 Communicatietips (1/2) Taboe omtrent hiv sociaal wenselijke antwoorden Patiënten hebben vaak een ambivalente houding t.o.v. een hiv test Basisgesprekstechnieken om deze ambivalentie s te verkennen: Motiverende gespreksvoering OPEN VRAGEN Hoe, wat? REFLECTEREN Wat bedoelt iemand? BEVESTIGEN Ondersteun de intentie SAMENVATTING Stuur naar verandering

16 Communicatietips (2/2) Directief: hulpverlener stuurt het gesprek ( zie handleiding) Cliënt(e)/patiënt(e)gericht Ambivalentie: belangrijke voorwaarde voor gedragsverandering, iets om mee te werken Intrinsieke motivatie: gedragsverandering wordt bereikt als de cliënt(e)/patiënt(e) zelf: bereid zijn (willen) vermogen (kunnen), ook eigeneffectiviteit er klaar voor zijn (nu, of later?) De handleiding geeft concreet voorbeelden (in het NL, E, en F) hoe dit in de praktijk naar VCT om te zetten.

17 Tot slot Gedragsverandering vind niet in de spreekkamer plaats, maar daarbuiten Stel daarom je eigen doelen voor het counselen niet te hoog Als het lukt om een cliënt(e)/patiënt(e) van mening te laten veranderen ( misschien is het toch goed om een hiv test te overwegen ), dan is een eerste stap gezet. Dank U!

18 Clipje (Opleidingsvideo SOAAIDS gespreksmodel) eerst eens kijken naar de voordelen Met dank aan SOAAIDS Nederland, 2009