Energieverspilling, waarom zou je? Koelkast dicht! Rapport over energieverspilling door open koelingen in supermarkten

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Energieverspilling, waarom zou je? Koelkast dicht! Rapport over energieverspilling door open koelingen in supermarkten"

Transcriptie

1 Energieverspilling, waarom zou je? Koelkast dicht! Rapport over energieverspilling door open koelingen in supermarkten

2 COLOFON Tekst: Nikolaas Rammelt Redactie: Willem Verhaak, Anne van Mierlo Vormgeving: GET A JOB, Rotterdam Drukwerk: Ruparo, Amsterdam Foto voorpagina: istockphoto.com Amsterdam, oktober 2010 Milieudefensie Project: Energieverspilling, waarom zou je? Koelkast dicht! Milieudefensie - Friends of the Earth Netherlands Postbus GD Amsterdam service@milieudefensie.nl Dit project is mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van VROM

3 Rapport over energieverspilling door open koelingen in supermarkten Inhoud Samenvatting, conclusies en aanbevelingen 1. Inleiding 5 2. Het krachtenveld 7 Supermarkten en open koelingen 7 Wet- en regelgeving 7 Jurisprudentie 7 Infomil site 8 Het initiatief van de supermarktbranche 8 Convenant 8 Beleid gemeenten 9 Invoering wet algemene bepalingen omgevingsrecht 9 Standpunt Milieudefensie 9 3. Beoordeling beleid supermarkten Metingen energieverspilling 15

4 Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Als alle supermarkten hun koelingen afdekken, bespaart dat jaarlijks een hoeveelheid energie die overeenkomt met het verbruik van huishoudens. Ondanks de voornemens die supermarkten in 1999 al hadden om fors energie te besparen, zijn er nog maar weinig die hun koelingen afdekken. Daarom is Milieudefensie gestart met de campagne Koelkast dicht!. Door verschillende gemeenten is in het verleden al geprobeerd om supermarkten te verplichten hun koelingen af te sluiten, maar dat eindigde in een patstelling bij de rechter. Daarom heeft de Dienst Milieu en Bouwtoezicht van de gemeente Amsterdam in februari 2010 het Convenant energiebesparing bij supermarkten opgesteld. Supermarkten die het convenant ondertekenen verplichten zich om 60 procent van hun verticale koelingen afgedekt te hebben in Eind 2014 moeten alle verticale koelingen afgedekt zijn. Milieudefensie is positief over het initiatief, maar constateert wel twee tekortkomingen in het convenant. Het gaat alleen over de verticale koelingen (wandkoelingen) en laat de horizontale en piramidevormige koelingen buiten beschouwing. Het aandeel van de piramidevormige koelingen neemt momenteel echter snel toe. Daarnaast stelt het convenant geen energie-efficiency eisen aan de afdekking. Om deze redenen hanteert Milieudefensie het convenant in deze fase van onze campagne en dus voor dit rapport wel als ijkpunt om de supermarkten te beoordelen. Maar wij zien het convenant slechts als de eerste stap die supermarkten moeten nemen om een einde te maken aan de energieverspilling. Op basis van hun beleid hebben we de supermarkten ingedeeld in drie categorieën. Groen voor supermarktketens die het convenant hebben ondertekend of op een andere manier publiek hebben gemaakt dat ze vóór 1 januari 2015 al hun verticale koelingen zullen hebben afgedekt. Oranje voor supermarktketens die wel beleid hebben om hun verticale koelingen op termijn af te dekken maar dat niet vóór 1 januari 2015 hebben afgerond. Rood voor supermarktketens die geen beleid hebben om verticale koelingen daadwerkelijk te gaan afdekken. Vrijwilligers van Milieudefensie hebben filialen bezocht van supermarktketens die het convenant niet hebben ondertekend. Zij hebben gemeten hoeveel energie bespaard kan worden door de verticale koelingen af te dekken. Dit om de filiaalhouders en directies van de supermarktketens alsnog te bewegen om het convenant te tekenen en om publiek en Groen Albert Heijn Jumbo (incl Super de Boer) Plus C1000 Coop* Oranje Boni Deen Dekamarkt Hoogvliet Spar Vomar De Natuurwinkel Nettorama Poiesz Rood Aldi EMTE Golff Jan Linders Lidl Sanders Troefmarkt MCD *: Coop heeft aangegeven het convenant binnenkort te gaan ondertekenen 4

5 politiek bewust te maken van de huidige energieverspilling. Uit die metingen bleek dat de meeste besparing kan worden bereikt in de onderzochte filialen van Hoogvliet, Vomar en Dekamarkt. De grootste totale energiebesparing voor de totale supermarktketen is te behalen bij de Aldi en de Lidl. Zij hebben namelijk veel meer filialen dan de andere ketens waar is gemeten. De resultaten van de metingen worden beschreven in hoofdstuk 4. In tabel 1 wordt een samenvatting gegeven van de mogelijke besparing door het afdekken van de verticale koelingen. Supermarkt Aantal filialen Te besparen elektriciteit in kwh/jaar per filiaal Te besparen elektriciteit in kwh/jaar per supermarktketen Aldi Lidl Spar Dekamarkt Hoogvliet EmTe Vomar totaal Tabel 1: de te besparen elektriciteit per filiaal en per supermarktketen als de verticale koelingen worden afgedekt Aanbevelingen Milieudefensie vindt dat supermarkten de wettelijke verplichting om hun koelingen in de winkel af te dekken binnen enkele jaren dienen na te komen. Supermarkten moeten minimaal het convenant ondertekenen en krachtens de bepalingen hiervan vóór 1 januari 2015 hun koelingen van deugdelijke energie- efficiënte afdekking hebben voorzien. Binnen twee jaar moet al 60 procent worden afgedekt. Het convenant moet worden aangescherpt. Ook horizontale en piramidevormige koelingen moeten onder het convenant vallen, met hoogstens een vrijstelling van 10 procent van de horizontale koelingen voor impulsaankopen. Ook moeten hoge energie-efficiency eisen in het convenant worden opgenomen ten aanzien van de gebruikte afdekking. Gemeenten moeten de wettelijke verplichting om koelingen af te dekken streng gaan handhaven bij supermarkten die weigeren het convenant te tekenen of na te komen. 5

6 Brenda Poppenk

7 1. Inleiding Een belangrijke maatregel tegen klimaatverandering is de reductie van de uitstoot van broeikasgassen door middel van energiebesparing. Bij bedrijven wordt nog veel energie verspild. Open koelingen in supermarkten zijn daar een goed voorbeeld van. Ondanks de wettelijke verplichting daartoe, heeft het grootste deel van de supermarkten de koelingen in de winkel nog niet afgedekt. Om deze energieverspilling in supermarkten aan te pakken is Milieudefensie de campagne Energieverspilling, waarom zou je? Koelkast dicht! gestart. Meer dan tachtig vrijwilligers uit heel het land hebben 215 supermarkten bezocht. Hierbij ging het om supermarkten van ketens die het convenant energiebesparing bij supermarkten niet ondertekend hebben. In deze supermarkten zijn de open verticale koelingen opgemeten en is de energieverspilling bepaald. Van deze metingen zijn energierapporten opgemaakt en aangeboden aan de supermartkfilialen en hun hoofdkantoren. Met deze energierapporten geeft Milieudefensie aan hoeveel energie supermarkten momenteel verspillen maar ook hoeveel geld supermarkten kunnen besparen door verticale koelingen energie-efficiënt af te dekken. In hoofdstuk 2 van dit rapport wordt ingegaan op het krachtenveld rond energiebesparing in supermarkten. In hoofdstuk 3 beoordelen we het beleid van de verschillende supermarktketens. De resultaten van de metingen die wij hebben verricht in de supermarkten die geen of onvoldoende beleid hebben om de koelingen binnen enkele jaren af te dekken staan in hoofdstuk 4. Michiel Wijnbergh 7

8 8 Brenda Poppenk

9 2. Het krachtenveld 2.1 Supermarkten en open koelingen Het elektriciteitsverbruik van een supermarktfiliaal ligt tussen de 300 en 500 MWh per jaar. Gemiddeld komt dat overeen met het verbruik van 42 huishoudens. 1 De koelingen hebben een aandeel van 60 procent in het totale energieverbruik van een supermarktfiliaal 2. Bij een energie-efficiënte afdekking van koelingen met bijvoorbeeld deuren van dubbelglas, wordt op dit verbruik een energiebesparing bereikt van procent. 3 Als alle supermarkten hun koelingen afdekken, bespaart dat jaarlijks een hoeveelheid energie die overeenkomt met het verbruik van huishoudens. Aangezien gas- en energieverbruik verreweg de grootste kostenposten voor de huisvesting van supermarkten zijn, kan afdekking een grote kostenbesparing opleveren. Daar komt bij dat supermarkten subsidie kunnen aanvragen om hun koelingen af te dekken. Met de regeling Energie Investeringsaftrek (EIA) 4 kunnen supermarkten 11 procent van hun milieuvriendelijke investering terug krijgen via de vennootschapsbelasting. Het afdekken van koelingen heeft meer voordelen dan alleen het tegengaan van energieverspilling. Zo bederven voedselproducten minder snel. Uit steekproeven van de Voedsel- en Warenautoriteit blijkt dat ruim een kwart van de producten in open koelingen te warm zijn. 5 Verder zorgt de kou voor een niet ideale winkel- en werkomgeving: het klimaat in de omgeving van de open koelingen voldoet niet aan de normen van de Arbodienst. 6 Sommige supermarkten zijn bang dat het afdekken van de koelkasten tot omzetderving leidt, omdat klanten een extra handeling moeten verrichten om hun boodschappen te kunnen doen. De praktijk wijst echter anders uit. De moderne consument waardeert het juist dat zijn supermarkt zuinig met energie omgaat en ze blijken slechts een korte periode nodig te hebben om aan de nieuwe situatie te wennen. Supermarkt Deen in Noord-Holland geeft aan geen last te hebben van omzetderving door het afdekken. De supermarkt plakte stickers op de deuren met de tekst Glas dicht, want alle beetjes helpen. Het spaart energie en zo houden we onze prijzen ook lekker laag. Plus Supermarkten en Jumbo ervaren ook geen omzetderving. 7 8 Als alle supermarkten in een gemeente de koelkasten afdekken, kan er geen sprake zijn van verschil in concurrentie. 2.2 Wet- en regelgeving Energiebesparing is een doelstelling van de overheid en is vastgelegd in wet- en regelgeving. Zo is in de Wet Milieubeheer opgenomen dat vergunningplichtige bedrijven zoals supermarkten, een algemene zorgplicht hebben waar ook energiebesparing onder valt. Grootverbruikers van energie moeten krachtens artikel 2.15 van het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer (hierna Activiteitenbesluit) rendabele energiebesparende maatregelen uitvoeren met een terugverdientijd van vijf jaar of minder. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van deze regels en de handhaving ervan, maar hebben hierin beleidsvrijheid. Daarnaast is sinds 1 oktober 2010 de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) van kracht. De Wabo stelt kwaliteitseisen aan de handhaving van de milieuregelgeving en hiermee wordt de beleidsvrijheid voor gemeenten ingeperkt. 2.3 Jurisprudentie Een aantal gemeenten in Noord-Holland heeft supermarkten wel verplicht tot permanente afdekking van koel-en vriesmeubelen. Vervolgens zijn ze overgegaan tot handhaving. De betrokken supermarkten hebben dit aangevochten bij de Raad van 1 ECN (2008) F.A.T.M. Ligthart, Onderzoek haalbaarheid afdekking koelen vriesmeubelen in supermarkten. 2 Zie voetnoot 1 3 Zie bijlage D van het onderzoeksrapport onder voetnoot Zie bijlage B van het onderzoeksrapport onder voetnoot 1 6 Zie voetnoot 1 7 Noord Hollands Dagblad van 25 juni 2010, uitspraak van Wim Timmermans, directeur operations Plus Supermarkten. 8 Noord Hollands Dagblad van 25 juni 2010, uitspraak van Lily van den Berg van de Jumbo. 9

10 State. In het geval van Amsterdam en IJmond concludeerde de Raad van State in 2007 dat deze gemeenten de maatregel op mogen leggen, aangezien de terugverdientijd van de investering minder dan vijf jaar is. Supermarkten trokken die conclusie echter in twijfel. De berekeningen van energiebesparing zijn van veel variabelen afhankelijk, zoals het energielabel van een koelkast, winkelopeningstijden en voorspellingen over de ontwikkeling van energieprijzen. De Raad van State heeft in haar tweede uitspraak in 2008 uiteindelijk de supermarkten gelijk gegeven: volgens nieuwe berekeningen zou de terugverdientijd 6,4 jaar bedragen. De 92 beschikkingen uit 2007 werden echter niet teruggedraaid en in deze supermarkten moet vanaf 2010 dagafdekking toegepast worden. Deze uitspraak was uiteraard geen aanmoediging voor supermarkten om hun koelingen af te dekken. Veel gemeenten werden nog terughoudender in handhaving van de verplichte energiebesparende maatregelen. 2.4 Infomil site Sinds 2009 is afdekking van de koelingen opgenomen in de zogenaamde database van Infomil. Dat is een website van het ministerie van VROM waarin maatregelen staan met een terugverdientijd van vijf jaar of minder. In de database worden nieuwe inzichten en ontwikkelingen met betrekking tot energiebesparende technieken verwerkt in samenwerking met het Energiecentrum van MKB Nederland. De prijzen van afdekking zijn afgelopen tijd met meer dan 50 procent gedaald, onder meer door het bredere aanbod als gevolg van toename van de vraag. Deze ontwikkeling zorgt ervoor dat de terugverdientijd korter wordt. De Dienst Milieu en Bouwtoezicht Amsterdam geeft aan dat de terugverdientijd voor afdekking op dit moment 4,4 jaar is en slechts vier jaar als het gelijktijdig met een verbouwing gebeurt. Op basis van de rekenmethode van Energi- Centrum Nederland (ECN) komt Milieudefensie tot een terugverdientijd van 3,7 jaar bij bestaande koelingen indien er gebruik gemaakt wordt van de subsidieregeling (zie hoofdstuk 3). Bij aanschaf van nieuwe koelingen zijn de kosten binnen 3,4 jaar terugverdiend. 9 9 Milieudefensie (2010) Meetmethodiek project koelkast dicht op basis van gemiddelden. Zie 10 Handhaven bij supermarkten, een open deur. 28 september Het initiatief van de supermarktbranche Het afsluiten van koelingen in supermarkten staat al langer op de agenda van zowel de supermarktbranche als de overheid. In 1999 maakte de supermarktbranche, verenigd in het Centraal Bureau voor de Levensmiddelen (CBL), een aparte afspraak met de rijksoverheid over energiebesparing: de Meerjarenafspraak Energiebesparing Supermarkten (MJA). Daarin beloofde de branche om de energie-efficiency in supermarkten in 2010 met 32 procent te verbeteren ten opzichte van Vijf jaar later bleek dat de branche veel te weinig ondernam om die doelstelling te halen en bleef steken op een besparing van slechts 4,7 procent. Uit een recent rapport van Dienst Milieu- en Bouwtoezicht van de gemeente Amsterdam blijkt dat de energie-efficiency tot nu toe met slechts 7,3 procent is verbeterd Convenant Dienst Milieu en Bouwtoezicht van de gemeente Amsterdam is met het Centraal Bureau voor de Levensmiddelen (CBL) in gesprek gegaan toen duidelijk werd dat de MJA niet werd gehaald. Resultaat hiervan is een convenant waarin energiebesparende maatregelen gefaseerd worden ingevoerd: Het convenant energiebesparing bij supermarkten. Dit convenant omvat meerdere maatregelen, waaronder energiezuinige verlichting en tijdschakelaars. Het afdekken van de koelingen is echter de belangrijkste en meest energiebesparende maatregel. Het convenant heeft een landelijke dekking. Een supermarktketen of filiaal maakt door ondertekening van het vnvenant de afspraak om gefaseerd zijn koelingen doelmatig (lees energie-efficiënt) af te dekken. Dit houdt in 60 procent afdekking vóór eind 2012 en volledige afdekking vóór 1 januari Gefaseerd, omdat deze investeringen door supermarktketens vaak niet in alle filialen gelijktijdig worden gedaan. Momenteel hebben Albert Heijn, Super de Boer, Plus, Jumbo en C1000 het convenant ondertekend. Gemeenten worden ook aangespoord het convenant te ondertekenen. Hier geven ze mee aan dat ze de ondertekenende supermarkten tot 1 januari 2015 de tijd geven aan hun wettelijke verplichting te voldoen. Zij controleren ook of de supermarkten de koelingen sluiten volgens de afgesproken fasering. Inmiddels hebben meer dan honderd gemeenten dit convenant ondertekend. 10

11 2.7 Beleid gemeenten Met het tekenen van Klimaatakkoord Gemeente en Rijk (november 2007) hebben gemeenten hun gezamenlijke ambitie vastgelegd om klimaatverandering aan te pakken. Doel is een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen met 30 procent in 2020 t.o.v en een energiebesparing van 2 procent per jaar. Ondanks deze ambities is handhaving van energiebesparende maatregelen bij de meeste gemeenten tot nu toe geen speerpunt geweest. Gemeenten waren terughoudend met de handhaving van de wet- en regelgeving die de afdekking van koelingen in supermarkten voorschrijft. De eerder genoemde uitspraak van de Raad van State zal daarin een rol hebben gespeeld. Daar lijkt nu verandering in te komen. De gemeenten die zijn aangesloten bij het convenant hebben in juli 2010 aangekondigd wel een actief handhavingsbeleid te gaan volgen. Dat doen ze bij de supermarkten die het convenant niet hebben ondertekend of zich niet aan de bepalingen hiervan houden. 11 Zo dwingt de gemeente Nijmegen, samen met de Regionale Handhavingssamenwerking Supermarkten, de supermarkten die het convenant niet hebben ondertekend binnen een paar jaar de koelingen af te dekken. Deze aanscherping van het gemeentelijk beleid leidt tot nieuwe rechtszaken die door de supermarkten aangespannen worden. 2.8 invoering Wet algemene bepalingen omgevingsrecht Vanaf 1 oktober 2010 is de Wabo van kracht geworden. Uitgangspunt van de Wabo is het één loketprincipe bij de procedure van aanvraag en verlening van omgevingsvergunningen. Het nemen van energiebesparingsmaatregelen door supermarkten valt hieronder. De Wabo verplicht gemeenten om de voorwaarden die ten grondslag liggen aan de vergunningverlening ook te handhaven. Gemeenten die dat nu nog niet van plan zijn, zullen dat waarschijnlijk alsnog gaan doen, of daartoe worden gedwongen. 2.9 Standpunt Milieudefensie Milieudefensie is positief over het Convenant energiebesparing bij supermarkten en over het feit dat steeds meer gemeenten en supermarkten zich daarbij aansluiten. Dat garandeert tenslotte dat er binnen enkele jaren heel veel energie wordt bespaard in de supermarkten (in 2012 wordt 60 procent van de verticale koelingen bij de aangesloten supermarkten gesloten en eind 2014 alle koelingen). Daarom hebben we ons in deze fase van de campagne Koelkast dicht! gericht op de supermarkten die het convenant nog niet hebben ondertekend. Wij zien het convenant echter slechts als eerste stap die supermarkten moeten zetten. Het convenant heeft namelijk twee zwakke punten. Ten eerste vallen alleen de verticale koelingen, ook wel wandkoelingen genoemd, onder het convenant. Andere koelingen zoals de horizontale koelingen en de vaak halfhoge piramidevormige koelingen (getrapte schuine koelingen) vallen hier niet onder. In eerste instantie lijkt dat niet zo n probleem, omdat bij verticale koelingen de grootste energiewinst valt te boeken. Koude lucht zakt tenslotte naar beneden, waardoor het energieverlies bij horizontale en piramidevormige koelingen minder is. Bovendien maakte tot voor kort het aantal verticale koelingen in supermarkten het leeuwendeel van de totale koelinstallaties uit. Nu blijkt echter dat met name het aandeel piramidekoelingen in supermarkten toeneemt. Als die ontwikkeling zich doorzet komen we van de regen in de drup. Wat ons betreft moet daarom het convenant worden uitgebreid naar álle koelingen. Een compromis kan zijn dat bijvoorbeeld 5 of 10 procent van de totale koelinstallaties open mag zijn, onder voorwaarde dat het horizontale koelingen zijn. Die open koelingen zijn dan speciaal voor impulsaankopen. Ten tweede stelt het convenant geen energie-efficiency eisen aan de afdekking. Nu wordt er vaak afgedekt met deuren van enkel glas of plastic flappen in plaats van dubbel glas. Ook bevatten de deuren vaak grote kieren. Wat Milieudefensie betreft is afdekking met deuren van dubbel glas, zonder kieren, dé standaard

12 12 Chantal Brens

13 3. Beoordeling beleid supermarkten Sinds het begin van onze campagne (voorjaar 2010) hebben steeds meer supermarktketens het Convenant energiebesparing bij supermarkten ondertekend. Maar er zijn ook achterblijvers. Op basis van informatie die de supermarktketens op ons verzoek hebben aangeleverd, delen we hen in drie groepen onder: een groene, een oranje en een rode groep. Groen voor supermarktketens die het convenant hebben ondertekend of op een andere manier publiek hebben gemaakt dat ze vóór 1 januari 2015 al hun verticale wandkoelingen hebben afgedekt. Oranje voor supermarktketens die wel beleid hebben om hun verticale koelingen op termijn af te dekken maar dat niet vóór 1 januari 2015 hebben afgerond. Rood voor supermarktketens die geen beleid hebben om verticale koelingen daadwerkelijk te gaan afsluiten. Groen De concerns Albert Heijn, Jumbo (onder dit concern valt ook Super de Boer), de Plus en C1000 hebben het convenant ondertekend. De Coop heeft aangegeven het convenant binnenkort te gaan ondertekenen. Dirk, Bas en Digros geven aan 80 procent van hun koelingen al eind 2010 af te dekken. Dit is zelfs sneller dan het convenant voorschrijft. Oranje Boni De koelingen in nieuwe filialen worden van afdekking voorzien. Het tijdsbestek waarin de koelingen van alle filialen van afdekking voorzien zijn, is nog onduidelijk. Deen De koelingen in nieuwe filialen worden van afdekking voorzien. Nu zijn de koelingen in drie van de 55 filialen voorzien van afdekking en eind 2017 zal dit bij alle filialen zijn gerealiseerd. Dekamarkt De koelingen in filialen die worden verbouwd worden voorzien van afdekking met deuren. Volledige afdekking zal alleen niet vóór 1 januari 2015 zijn gerealiseerd. 13

14 Hoogvliet Dit concern is niet van plan hun koelingen af te dekken, maar past in hun filialen een warmte-terugwinningssysteem toe. Dit is een gesloten systeem waarbij op het gasverbruik wordt bespaard. Met dit systeem wordt energie bespaard, maar dat neemt niet weg dat het afdekken van de koelingen nog steeds veel extra energie kan besparen. Hoogvliet heeft het warmte-terugwinningssysteem in vijf van hun 58 filialen toegepast, maar denkt voor alle filialen nog tien jaar nodig te hebben. Spar Bij nieuwe winkels of bij totale verbouwing worden koelingen van afdekking voorzien. Totale afdekking duurt nog minstens tien jaar. Vomar Waarschijnlijk gaat Vomar het convenant ondertekenen. Dit is op het moment van schrijven van dit rapport nog niet definitief. Het concern heeft in vier van de 53 winkels de koelingen afgedekt en doet dit ook bij nieuwe filialen of verbouwingen. De Natuurwinkel Dit is een franchise organisatie, de winkeliers hebben zelf de verantwoordelijkheid en dragen hiervoor de financiële gevolgen. Volgens hun afdekkingsbeleid worden alle nieuwe koelingen voorzien van dagafdekking en bij bestaande koelingen wordt bekeken of afdekking rendabel is. Uitgaande van het investerings/vervangingsbeleid (met een vijfjaarstermijn), zijn waarschijnlijk alle koelingen in 2014 afgedekt, maar afdekking in alle filialen vóór 2015 wordt niet gegarandeerd. Op dit moment is meer dan 50 procent van de winkels van afdekking voorzien. Nettorama Van de 29 filialen worden er dit jaar vier à vijf van afdekking voorzien. De komende jaren wordt jaarlijks bekeken welke filialen daarvoor in aanmerking komen. Er is dus wel beleid, maar geen garantie dat vóór 2015 alles is afgedekt. Poiesz Van hun 49 filialen zijn er drie van afdekking voorzien. Dit is een pilotproject. Ze gaan het convenant niet ondertekenen. Ze bekijken per supermarkt of en op welk moment ze tot afdekking zullen overgaan. De terugverdientijd van vijf jaar is hier leidend bij de beslissing. Het blijft dus onduidelijk of ze vóór 2015 alles hebben afgedekt. Rood Aldi De Aldi heeft wel testen gedaan met het afdekken van koelingen, maar wil dit niet actief gaan toepassen in hun filialen. Zij geven aan dat dit niet binnen hun winkelformule past omdat zij met het sluiten van hun koelingen airconditioning moeten ophangen die de winkel op warme dagen gaat koelen. Volgens Aldi is daarmee de energiewinst gering. Milieudefensie is het daar niet mee eens. Airco s hoeven alleen op warme dagen te draaien, bovendien kunnen ze grote ruimtes veel energie-efficiënter koelen dan open koelingen. Die zijn daar tenslotte niet voor gebouwd. Daar komt bij dat in de winter extra verwarmd moet worden wanneer de koelingen niet zijn afgesloten. Dat kost ook energie. De Aldi stelt ook dat zij gebruik maken van zeer zuinige koelingen. Dat neemt echter niet weg dat ook bij afdekking van energiezuinige koelingen nog steeds procent energie bespaard kan worden. EMTE Is een onderdeel van Sligro en heeft wel pilotprojecten met afdekking, maar nog geen uitvoerend beleid. Golff Is een onderdeel van Sligro en heeft wel pilotprojecten met afdekking, maar nog geen uitvoerend beleid. Jan Linders Ook Jan Linders bevindt zich nog in de testfase. Eind 2010 wordt besloten of er tot afdekking van de koelingen wordt overgegaan. 14

15 Lidl Lidl bevindt zich in de testfase met afdekking van de verticale koelingen. Deze testfase duurt nog ongeveer één jaar. Hierna wordt pas een besluit genomen of er ook daadwerkelijk tot afdekking van de verticale koelingen wordt overgegaan. In tegenstelling tot de meeste andere supermarktketens heeft Lidl wel alle horizontale koelingen van afdekking voorzien. Lidl heeft een vergelijkbare winkelformule als de Aldi en hier gelden dan ook dezelfde argumenten met betrekking tot airconditioning. Sanders Is een onderdeel van Sligro en heeft wel pilotprojecten met afdekking, maar nog geen uitvoerend beleid. Tenslotte Van de Troefmarkt en MCD is geen reactie ontvangen op ons verzoek voor informatie. Daarom vallen zij ook onder de rode categorie. Chantal Brens 15

16 16 istockphoto.com

17 4. Metingen energieverspilling Zoals gezegd was het doel van de eerste fase van de campagne Koelkast dicht! om zoveel mogelijk supermarktketens zover te krijgen het Convenant energiebesparing bij supermarkten te ondertekenen. Dat is wat Milieudefensie betreft de minimale stap die supermarkten moeten nemen. Met de energieverspillingsmetingen hebben we ons daarom vooralsnog alleen gericht op de supermarkten die het convenant niet hebben ondertekend. We rekenen de filiaalhouders en de directies voor wat zij aan energie en geld kunnen besparen door de verticale koelingen af te dekken. Ook het publiek en de politiek willen we bewust maken van de energieverspilling. We hebben ons gericht op de grotere ketens omdat hier de grootste energiebesparing kan worden bereikt. Van deze metingen is per filiaal een rapport gemaakt. Dit rapport is afgelopen juni aan zowel de filiaalhouders als de hoofdkantoren van de supermarkten aangeboden. Meer dan tachtig vrijwilligers hebben in mei en juni 2010 metingen verricht bij 215 supermarktfilialen (in tabel 2 staan de aantallen per supermarktketen die het convenant niet heeft ondertekend. Er zijn ook andere supermarkten gemeten, bijvoorbeeld C1000. C1000 heeft ondertussen het convenant ondertekend en is in dit rapport buiten beschouwing gelaten). De vrijwilligers hebben alle open verticale koelingen opgemeten. De lengte van de koelingen in een supermarkt hangt af van de supermarktformule (hoeveel gekoelde producten zijn er) en de grootte van de winkel. Vervolgens is de door ECN ontwikkelde methodiek 12 toegepast voor de berekening van de hoeveelheid energie, geld en CO2 die met het afdekken van verticale koelingen kan worden bespaard. Energieprijzen, energieverbruikcijfers en kosten van afdekking zijn, waar mogelijk, geactualiseerd naar de situatie van Supermarkt Aantal gemeten Supermarkten Aantal Supermarkten Landelijk Aldi % Dekamarkt % EmTe % Hoogvliet % Lidl % Spar % Vomar % Tabel 2. Verdeling van de metingen over de verschillende supermarktketens Percentage gemeten supermarkten Elke supermarkt maakt gebruik van zijn eigen soort koelsystemen met bijbehorend energieverbruik. De berekeningen zijn gebaseerd op gemiddelden per supermarktketen. Het werkelijke energieverbruik en de mogelijke besparing kunnen daarom verschillen van onze berekeningen. Onze cijfers zijn dus indicatief. 12 De methodiek van ECN: the mas/klimaat/projecten/koelkast-dicht/informatie-voor-supermarkten 17

18 In de onderstaande reeks grafieken zijn de gegevens berekend door het gemiddelde te nemen van de metingen verricht bij de filialen per supermarktketen. Hieruit kan worden geconcludeerd dat de grootste besparing van energie, CO2 en geld kan worden bereikt in de onderzochte filialen van de Hoogvliet, Vomar en de Dekamarkt. Grafiek 1: De verwachte gemiddelde besparing van elektriciteit in kwh/jaar per supermarktfiliaal Aldi Dekamarkt EmTe Hoogvliet Lidl Spar Vomar Grafiek 2: De verwachte besparing van CO2-uitstoot in kg/jaar per supermarktfiliaal Aldi Dekamarkt EmTe Hoogvliet Lidl Spar Vomar 9000 Grafiek 3: De verwachte gemiddelde kostenbesparing per jaar per supermarktfiliaal Aldi Dekamarkt EmTe Hoogvliet Lidl Spar Vomar De besparingen bij afdekking van de verticale koelingen zijn verkregen door het aantal meters open koelingen te meten. Met deze gegevens wordt door middel van een rekenmethode de besparing van energie, CO 2 en kosten per filiaal berekend. In de grafieken staat de besparing voor één supermarktfiliaal doordat het gemiddelde is genomen van alle gemeten filialen van één keten 18

19 In de onderstaande reeks grafieken is te zien dat over de hele keten berekend, de grootste totale besparing van energie, CO2 en geld te realiseren is bij de supermarktketens van de Aldi en Lidl. Zij hebben tenslotte veel meer filialen dan de andere ketens waar is gemeten Grafiek 4: De verwachte besparing van elektriciteit in kwh/jaar per supermarktketen Aldi Dekamarkt EmTe Hoogvliet Lidl Spar Vomar Grafiek 5: De verwachte besparing van de CO2-uitstoot per in supermarktketen kg/jaar supermarktketen Aldi Dekamarkt EmTe Hoogvliet Lidl Spar Vomar Grafiek 6: De verwachte kostenbesparing per supermarktketen Aldi Dekamarkt EmTe Hoogvliet Lidl Spar Vomar De besparingen bij afdekking van de verticale koelingen zijn verkregen door het aantal meters open koelingen te meten. Met deze gegevens wordt door middel van een rekenmethode de besparing van energie, CO 2 en kosten per filiaal berekend. In de grafieken staat de besparing voor één supermarktfiliaal doordat het gemiddelde is genomen van alle gemeten filialen van één keten. De totale besparingen per supermarktketen zijn berekend op basis van de gegevens per filiaal en vermenigvuldigd met het aantal filialen. De grafieken geven de totale besparingen weer die een keten kan bereiken als ze de verticale koelingen in al hun filialen sluiten. 19

20 Meer weten? Meer informatie: en Milieudefensie Servicelijn: , (ma t/m vr).

Supercool Onderzoek naar het afdekken van koel- en vriesmeubelen in Nijmeegse supermarkten. GroenLinks Nijmegen

Supercool Onderzoek naar het afdekken van koel- en vriesmeubelen in Nijmeegse supermarkten. GroenLinks Nijmegen Supercool 2013 Onderzoek naar het afdekken van koel- en vriesmeubelen in Nijmeegse supermarkten GroenLinks Nijmegen 2013 Contact: Jos Reinhoudt, 06 20408049 Samenvatting / persbericht Onderzoek GroenLinks

Nadere informatie

Energieverspilling, Waarom zou je? Koelkastdicht! Handleiding voor vrijwilligers

Energieverspilling, Waarom zou je? Koelkastdicht! Handleiding voor vrijwilligers Energieverspilling, Waarom zou je? Koelkastdicht! Handleiding voor vrijwilligers Dit is een uitgave van Milieudefensie. Wil je op de hoogte blijven van andere acties van Milieudefensie, geef je dan op

Nadere informatie

EKO-tellingen in de supermarkt 2011 Mede mogelijk gemaakt met steun van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (SBOS) 3 november 2011

EKO-tellingen in de supermarkt 2011 Mede mogelijk gemaakt met steun van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (SBOS) 3 november 2011 EKO-tellingen in de supermarkt 2011 Mede mogelijk gemaakt met steun van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (SBOS) 3 november 2011 Voor het veertiende opeenvolgende jaar heeft Milieudefensie het aantal

Nadere informatie

EKO-tellingen in de supermarkt november 2010

EKO-tellingen in de supermarkt november 2010 EKO-tellingen in de supermarkt 2010 4 november 2010 Voor het dertiende opeenvolgende jaar heeft Milieudefensie het aantal biologische en fairtrade producten in de schappen van de supermarkt geteld. Sinds

Nadere informatie

VOORTGANGSRAPPORTAGE ONTWIKKELING ENERGIE-EFFICIENTIE IN DE SUPERMARKTSECTOR OVER HET JAAR 2012

VOORTGANGSRAPPORTAGE ONTWIKKELING ENERGIE-EFFICIENTIE IN DE SUPERMARKTSECTOR OVER HET JAAR 2012 Energy Services Verhoef BV VOORTGANGSRAPPORTAGE ONTWIKKELING ENERGIE-EFFICIENTIE IN DE SUPERMARKTSECTOR OVER HET JAAR 2012 Concept, 21 mei 2013 Opgesteld door Energy Services Verhoef BV in opdracht van

Nadere informatie

Uitkomsten EKO-tellingen 2013 Editie zestien EKO-tellingen in de supermarkt

Uitkomsten EKO-tellingen 2013 Editie zestien EKO-tellingen in de supermarkt Uitkomsten EKO-tellingen 2013 Editie zestien EKO-tellingen in de supermarkt 7 november 2013 Voor het zestiende opeenvolgende jaar heeft Milieudefensie het aantal biologische en fairtrade producten in de

Nadere informatie

Evaluatie Convenant Energiebesparing bij Supermarkten

Evaluatie Convenant Energiebesparing bij Supermarkten Evaluatie Convenant Energiebesparing bij Supermarkten Een Superkoele oplossing! November 2015 Auteurs Omgevingsdienst IJmond Ria Blokker Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied Marlies Lambregts Met medewerking

Nadere informatie

Supercool. Onderzoek naar het afdekken van koel- en vriesmeubelen in Nijmeegse supermarkten. GroenLinks Nijmegen

Supercool. Onderzoek naar het afdekken van koel- en vriesmeubelen in Nijmeegse supermarkten. GroenLinks Nijmegen Supercool Onderzoek naar het afdekken van koel- en vriesmeubelen in Nijmeegse supermarkten GroenLinks Nijmegen 6 maart 2012 Contact: Jos Reinhoudt, 06 20408049 Samenvatting / persbericht GroenLinks: Nijmeegse

Nadere informatie

Uitkomsten EKO-tellingen 2012 Al voor de vijftiende keer EKO-tellingen in de supermarkt

Uitkomsten EKO-tellingen 2012 Al voor de vijftiende keer EKO-tellingen in de supermarkt Uitkomsten EKO-tellingen 2012 Al voor de vijftiende keer EKO-tellingen in de supermarkt 1 november 2012 Al voor het vijftiende opeenvolgende jaar heeft Milieudefensie het aantal biologische en fairtrade

Nadere informatie

EKO-tellingen in de supermarkt november 2009

EKO-tellingen in de supermarkt november 2009 EKO-tellingen in de supermarkt 5 november Voor het twaalfde opeenvolgende jaar heeft Milieudefensie het aantal biologische en producten in de schappen van de supermarkt geteld. Sinds 2006 wordt in samenwerking

Nadere informatie

STICHTING VARKENS IN NOOD

STICHTING VARKENS IN NOOD STICHTING VARKENS IN NOOD 7 maart 2017 Inhoud Samenvatting rapport...2 Rectificatie cijfers Aldi en Coop...2 Inleiding...2 Beter Leven keurmerk februari 2017...3 Ontwikkeling van het Beter Leven keurmerk

Nadere informatie

STICHTING VARKENS IN NOOD

STICHTING VARKENS IN NOOD STICHTING VARKENS IN NOOD 8 augustus 2017 Inhoud Samenvatting rapport...2 Opvallende conclusies over de maand juli 2017...2 Inleiding...2 Beter Leven keurmerk juli 2017...3 Ontwikkeling van het Beter Leven

Nadere informatie

bezoekadres 2500 EJ DEN HAAG Overgoo JZ Leidschendam Leidschendam, 15 november NOV.

bezoekadres 2500 EJ DEN HAAG Overgoo JZ Leidschendam Leidschendam, 15 november NOV. centraal bureau Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) T.a.v. de heer drs.mj. van Rijn bezoekadres 2500 EJ DEN HAAG Overgoo 13 2266 JZ Leidschendam 070 337 62 00 info@cbl.nl www.cbl.nl

Nadere informatie

STICHTING VARKENS IN NOOD

STICHTING VARKENS IN NOOD STICHTING VARKENS IN NOOD 4 september 2017 Inhoud Samenvatting rapport...2 Opvallende conclusies over de maand augustus 2017...2 Inleiding...2 Beter Leven keurmerk augustus 2017...3 Ontwikkeling van het

Nadere informatie

Legitimatie bij alcoholaankoop

Legitimatie bij alcoholaankoop Legitimatie bij alcoholaankoop EFMI Business School Centraal Bureau Levensmiddelenhandel 11 december 2009 EFMI Business School 1 * Legitimatieregel alcoholaankoop supermarkten gewaardeerd Zijn Nederlandse

Nadere informatie

Met een energiezuinige winkel klaar voor de toekomst! PGGM overleg 15 april 2010

Met een energiezuinige winkel klaar voor de toekomst! PGGM overleg 15 april 2010 Met een energiezuinige winkel klaar voor de toekomst! PGGM overleg 15 april 2010 Agenda 1. Beleid Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 2. Energiebesparing in winkels 3. Convenant Energiebesparing in

Nadere informatie

Lichte omzetgroei supermarkten in april 2015.

Lichte omzetgroei supermarkten in april 2015. 1 Lichte omzetgroei supermarkten in april 2015. In april is de supermarktomzet met 0,5% gestegen van 3,21 miljard naar 3,23 miljard. Per kassabon werd er in april 0,7% meer afgerekend, namelijk 22,25 (april

Nadere informatie

DAGAFDEKKING Stand van zaken 2009 5 februari 2009

DAGAFDEKKING Stand van zaken 2009 5 februari 2009 DAGAFDEKKING Stand van zaken 2009 5 februari 2009 Patrick Teunissen p.teunissen@dmb.amsterdam.nl 020-5513948 1 TOELICHTING Algemeen: uitspraken Raad van State Dagafdekking per relevant aspect voor de tvt

Nadere informatie

STICHTING VARKENS IN NOOD

STICHTING VARKENS IN NOOD STICHTING VARKENS IN NOOD 10 oktober 2017 Inhoud Samenvatting rapport...2 Opvallende conclusies over de maand september 2017...2 Inleiding...2 Beter Leven keurmerk september 2017...3 Ontwikkeling van het

Nadere informatie

Praktische tips voor klimaat en portemonnee. Klimaatsparen

Praktische tips voor klimaat en portemonnee. Klimaatsparen Praktische s voor klimaat en portemonnee Klimaatsparen CO 2 en geld besparen De gemiddelde Nederlander stoot per jaar 12.000 kg CO 2 uit (28.000 kg CO 2 per huishouden). De meeste kilo s gaan op aan verwarming,

Nadere informatie

GfK Supermarktkengetallen

GfK Supermarktkengetallen GfK Supermarktkengetallen Februari 2017 1 Klantenkringen van supermarkten 2 Samenvatting De supermarktomzet is in februari 2017 met 1,9% gestegen van 2,58 miljard (februari 2016) naar 2,63 miljard (februari

Nadere informatie

GfK Supermarktkengetallen

GfK Supermarktkengetallen GfK Supermarktkengetallen Q1 2016 1 Forse omzetgroei voor supermarkten in kwartaal 1-2016, mede door vroege Pasen. De supermarktomzet is in het 1 e kwartaal van 2016 (januari t/m maart) met 2,9% gestegen

Nadere informatie

CONVENANT ENERGIEBESPARING BIJ SUPERMARKTEN

CONVENANT ENERGIEBESPARING BIJ SUPERMARKTEN CONVENANT ENERGIEBESPARING BIJ SUPERMARKTEN Partijen: 1. De ondememingen die tot dit convenant zijn toegetreden, hierna te noemen: de onderneming; 2. De gemeenten en milieudiensten die tot dit convenant

Nadere informatie

De naleving van de alcoholleeftijdsgrens door supermarkten, slijterijen, horecagelegenheden, cafetaria s en sportkantines in 2013, 2014 en 2015.

De naleving van de alcoholleeftijdsgrens door supermarkten, slijterijen, horecagelegenheden, cafetaria s en sportkantines in 2013, 2014 en 2015. De naleving van de alcoholleeftijdsgrens door supermarkten, slijterijen, horecagelegenheden, cafetaria s en sportkantines in 2013, 2014 en 2015. Het resultaat van ruim 5800 aankooppogingen door mysteryshoppers

Nadere informatie

Werkinstructie beoordeling concern-eeps variant 2

Werkinstructie beoordeling concern-eeps variant 2 MJA3-kernteam bevoegde gezagen Bas Heerma van Voss (EZ), Marcel Verzandvoort (RVO.nl) www.rvo.nl Contactpersoon Frerik van de Pas T 088-6027886 frerik.vandepas@rvo.nl Werkinstructie beoordeling concern-eeps

Nadere informatie

Supermarktomzet daalt in augustus. Stabilisatie supermarktomzet voor 2014 verwacht en lichte groei in 2015.

Supermarktomzet daalt in augustus. Stabilisatie supermarktomzet voor 2014 verwacht en lichte groei in 2015. 1 Supermarktomzet daalt in augustus. Stabilisatie supermarktomzet voor 2014 verwacht en lichte groei in 2015. De supermarktomzet is in augustus 2014 met 2.0% gedaald in vergelijking met augustus 2013,

Nadere informatie

Activiteitenbesluit Wet milieubeheer

Activiteitenbesluit Wet milieubeheer Activiteitenbesluit Wet milieubeheer De kennis, knoet en honingversie! Praktijkseminar Installatiesector 11 oktober 2011 p.teunissen@dmb.amsterdam.nl Wet milieubeheer Bescherming milieu Voormalige Hinderwetaspecten:

Nadere informatie

Inleiding. 1 Het marktaandeel van biologisch vlees was in 2008 2,2%, een toename van 0,3% sinds 2007. Bron: Biomonitor

Inleiding. 1 Het marktaandeel van biologisch vlees was in 2008 2,2%, een toename van 0,3% sinds 2007. Bron: Biomonitor Supermarktmonitor Vlees en Vleesvervangers Juli 2009 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Opzet van de Supermarktmonitor... 4 1. Prijs van vleesvervangers en biologisch vlees... 4 2. Aanbod van vleesvervangers

Nadere informatie

Door: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen

Door: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen Door: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen 31 mei 2012 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 1. Totale resultaten... 4 1.1 Elektriciteitsverbruik... 4 1.2 Gasverbruik... 4 1.3 Warmteverbruik... 4 1.4 Totaalverbruik

Nadere informatie

STICHTING VARKENS IN NOOD

STICHTING VARKENS IN NOOD STICHTING VARKENS IN NOOD 31 augustus 2016 Inhoud Samenvatting van de bevindingen...2 Inleiding...2 Eindstand Beter Leven Keurmerk augustus 2016...3 Ontwikkeling van het Beter Leven Keurmerk in 2016...3

Nadere informatie

CO 2 -uitstootrapportage 2011

CO 2 -uitstootrapportage 2011 Programmabureau Klimaat en Energie CO 2 -uitstootrapportage 2011 Auteurs: Frank Diependaal en Theun Koelemij Databewerking: CE Delft, Cor Leguijt en Lonneke Wielders Inhoud 1 Samenvatting 3 2 Inleiding

Nadere informatie

Deloitte Branchegroep Retail September Consumentenonderzoek 2012

Deloitte Branchegroep Retail September Consumentenonderzoek 2012 Deloitte Branchegroep Retail September 2012 Consumentenonderzoek 2012 Inhoud Inleiding 5 1. Samenvatting resultaten 2012 7 2. Resultaten 7 2.1 Boodschappen doen en prijsvergelijking 11 2.2 Nieuwe ontwikkelingen

Nadere informatie

STICHTING VARKENS IN NOOD

STICHTING VARKENS IN NOOD STICHTING VARKENS IN NOOD juni 2018 Inhoud Samenvatting rapport...2 Opvallende conclusies over de maand maart 2018...2 Inleiding...2 Beter Leven keurmerk maart 2018...3 Ontwikkeling van aanbod van het

Nadere informatie

Branchegroep Retail. Uitkomsten consumentenonderzoek. De ontwikkelingen in het consumentengedrag

Branchegroep Retail. Uitkomsten consumentenonderzoek. De ontwikkelingen in het consumentengedrag Branchegroep Retail Uitkomsten consumentenonderzoek. De ontwikkelingen in het consumentengedrag Inhoudsopgave Inleiding 1. Samenvatting 2. Uitkomsten onderzoek 2.1 Boodschappen doen 2.2 De primaire, secundaire

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

STICHTING VARKENS IN NOOD

STICHTING VARKENS IN NOOD STICHTING VARKENS IN NOOD januari 2019 Inhoud Samenvatting rapport...2 Opvallende conclusies van het vierde kwartaal 2018...2 Inleiding...2 Beter Leven keurmerk december 2018...3 Ontwikkeling van aanbod

Nadere informatie

Deze situatie leidt tot de volgende vragen van de Partij voor de Dieren aan het College:

Deze situatie leidt tot de volgende vragen van de Partij voor de Dieren aan het College: Artikel 38 VRAGEN Datum: 30 januari 2016 Onderwerp: energieverlies door niet gesloten winkeldeuren INLEIDING: Het valt de Partij voor de dieren op dat in Gouda veel winkeliers nog altijd een opendeurenbeleid

Nadere informatie

Deloitte Branchegroep Retail September 2013. Consumentenonderzoek 2013

Deloitte Branchegroep Retail September 2013. Consumentenonderzoek 2013 Deloitte Branchegroep Retail September 2013 Consumentenonderzoek 2013 Inhoud Inleiding 4 1. Samenvatting 7 2. Resultaten 11 2.1 Boodschappen doen en prijsvergelijking 11 2.2 Gebruik zelfscan 17 2.3 Online

Nadere informatie

Supermarktmonitor Vlees en Vleesvervangers

Supermarktmonitor Vlees en Vleesvervangers Supermarktmonitor Vlees en Vleesvervangers nummer 3 - januari 2010 Inhoudsopgave De Supermarktmonitor 3 Samenvatting 4 1. Prijs 6 1.1 Waar vindt de consument de goedkoopste biologische vlees? 6 1.2 Waar

Nadere informatie

Duurzame systemen. Comfortabel genieten, maximale energiebesparing. Het goede gevoel, het juiste te doen. 01-10 - 2015

Duurzame systemen. Comfortabel genieten, maximale energiebesparing. Het goede gevoel, het juiste te doen. 01-10 - 2015 Duurzame systemen Comfortabel genieten, maximale energiebesparing 01-10 - 2015 Het goede gevoel, het juiste te doen. Onbezorgde luxe, duurzaam leven! Energiezuinig dankzij bodem-, lucht- en zonnewarmte

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Hierin wil GroenLinks in ieder geval de volgende vragen beantwoord hebben.

gemeente Eindhoven Hierin wil GroenLinks in ieder geval de volgende vragen beantwoord hebben. gemeente Eindhoven Inboeknummer 15bst00959 Beslisdatum B&W 14 juli 2015 Dossiernummer 15.29.103 (2.3.1) Raadsvragen Van het raadslid dhr. R. Thijs (GroenLinks) over klimaatambities Eindhoven na gerechtelijke

Nadere informatie

ENERGIE ACTIEPLAN. Van der Wiel Holding BV. Conform NEN 50001 Oktober 2015 ENERGIE ACTIEPLAN VAN DER WIEL HOLDING B.V.

ENERGIE ACTIEPLAN. Van der Wiel Holding BV. Conform NEN 50001 Oktober 2015 ENERGIE ACTIEPLAN VAN DER WIEL HOLDING B.V. ENERGIE ACTIEPLAN Van der Wiel Holding BV Conform NEN 50001 Oktober 2015 Verantwoordelijke voor dit verslag is de consultant van AMK Inventis Versie 2.0 Pagina 1 van 6 Scope 1 gasverbruik 1 Inregelen cv

Nadere informatie

Voortgangsrapportage

Voortgangsrapportage Voortgangsrapportage Voortgang van CO 2 reductieplan van Genap B.V. over 2015 t.o.v. basisjaar 2014 Dit document is tot stand gekomen in samenwerking met Will2Sustain Copyright 2016 Genap B.V. Inhoud Inleiding...

Nadere informatie

Halfjaarlijkse CO 2 rapportage 2015

Halfjaarlijkse CO 2 rapportage 2015 Halfjaarlijkse CO 2 rapportage 2015 Status: Definitief Datum van uitgifte: 16-08-2015 Datum van ingang: 07-09-2015 Versienummer: 1.0 Inhoud 1. INLEIDING... 3 2. CO 2 EMISSIES 1E HALFJAAR 2015... 4 2.1

Nadere informatie

Voortgangsrapportage. Voortgang van CO 2 reductieplan van Genap B.V (tm juni) Copyright 2016 Genap B.V.

Voortgangsrapportage. Voortgang van CO 2 reductieplan van Genap B.V (tm juni) Copyright 2016 Genap B.V. Voortgangsrapportage Voortgang van CO 2 reductieplan van Genap B.V. 2016 (tm juni) Copyright 2016 Genap B.V. Inhoud Inleiding... 2 1 Energiebeleid... 3 2 Huidig energieverbruik en trendanalyse... 3 3 Voortgang

Nadere informatie

Hoofdstuk 31. Klimaatprogramma

Hoofdstuk 31. Klimaatprogramma Hoofdstuk 31. Klimaatprogramma Samenvatting Ruim zeven op de tien Leidenaren is van mening dat het klimaat de laatste tien jaar aan het veranderen is. Dit is iets minder dan vorig jaar. Qua belangrijkheid

Nadere informatie

Voortgangsrapportage Voortgang van CO2 reductieplan van Genap B.V (tm juni)

Voortgangsrapportage Voortgang van CO2 reductieplan van Genap B.V (tm juni) Voortgangsrapportage Voortgang van CO reductieplan van Genap B.V. 06 (tm juni) Copyright 06 Genap B.V. Inhoud Inleiding... Energiebeleid... 3 Huidig energieverbruik en trendanalyse... 3 3 Voortgang reductiedoelstellingen

Nadere informatie

Quickscan energiebesparing

Quickscan energiebesparing Quickscan energiebesparing Golf Club Zeegersloot Kromme Aarweg 5 Alphen a/d Rijn Samen op weg naar 30% besparing! ~ 1 15 maart 2013 Inleiding Als relatie van etb a. hogenes bv heeft u gebruik gemaakt van

Nadere informatie

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is

Nadere informatie

Energiebesparing bij hotels. regio Rijnmond

Energiebesparing bij hotels. regio Rijnmond Energiebesparing bij hotels regio Rijnmond Energiebesparing bij hotels regio Rijnmond Kwaliteitstoets Paraaf Autorisatie Paraaf Christian de Laat Projectleider energiebesparing Naam Functie Joan Koffeman

Nadere informatie

(GL) inzake slechte prestatie energiebesparing door bedrijven

(GL) inzake slechte prestatie energiebesparing door bedrijven B en W nr. 13.0911; d.d. 15-10-2013 Onderwerp (GL) inzake slechte prestatie energiebesparing door bedrijven Besluiten: van de commissie 1. de beantwoording van de schriftelijke vragen aan het College van

Nadere informatie

De energietransitie: kansen grijpen kansen creëren

De energietransitie: kansen grijpen kansen creëren De energietransitie: kansen grijpen kansen creëren Inspiratie voor de avond Marc Londo, ECN Beleidsstudies Alkmaar 1 april 2015 www.ecn.nl Boodschappen 1. De energiehuishouding verandert, en daar zijn

Nadere informatie

14 april 2013 (JF) Energie Management Actieplan 2013 1

14 april 2013 (JF) Energie Management Actieplan 2013 1 Energie Management Actieplan 2013 14 april 2013 (JF) Energie Management Actieplan 2013 1 Inhoudsopgave 6.1 Reductiedoelstellingen 3 6.2 Plan van aanpak 3 6.3 Samenvatting 6 Energie Management Actieplan

Nadere informatie

1 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2013

1 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2013 1 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2013 Inleiding Het doel van het project Energie Besparen Gooi en Vecht is om in drie jaar tijd 4.000 woningen te verduurzamen. Onder

Nadere informatie

Mijn opdracht: *- Neem 2 winkels bij mij in de buurt. En schrijf de prijs op van minstens tien artikelen. Kies artikelen die je

Mijn opdracht: *- Neem 2 winkels bij mij in de buurt. En schrijf de prijs op van minstens tien artikelen. Kies artikelen die je Werkstuk door een scholier 2274 woorden 15 maart 2007 6,6 45 keer beoordeeld Vak Wiskunde Inhoudsopgave. Inleiding (waarom je de opdracht gekozen hebt). Beschrijving van het onderwerp. Beschrijving van

Nadere informatie

Dagafdekking voor koelmeubelen

Dagafdekking voor koelmeubelen Dagafdekking voor koelmeubelen Herziene versie Mei 2012 Niels Sijpheer en Marcel Elswijk P a g i n a 2 Samenvatting Dit rapport is opgesteld door EnergyGO in opdracht van de Dienst Milieu en Bouwtoezicht

Nadere informatie

LED VERLICHTING & VvE s

LED VERLICHTING & VvE s LED VERLICHTING & VvE s LED s make a difference in the world! Energiezuinig wonen De ontwikkelingen gaan snel anno 2015! Een snel groeiend aantal VvE s ontdekt: 1. De hoge besparingsresultaten. Gebruik

Nadere informatie

Voortgangsrapportage

Voortgangsrapportage Voortgangsrapportage Voortgang van CO 2 reductieplan van Genap B.V. over 2015 t.o.v. basisjaar 2014 Dit document is tot stand gekomen in samenwerking met Will2Sustain Copyright 2016 Genap B.V. Inhoud Inleiding...

Nadere informatie

Energie meetplan 2012-2015. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 2.1

Energie meetplan 2012-2015. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 2.1 Energie meetplan 2012-2015 Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 2.1 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Doelstellingen 4 3 Planning meetmomenten 5 3.1. Vestiging A3 Hoogland Vastgoedonderhoud 5 Scope 1

Nadere informatie

Woningcorporaties scoren slecht op verduurzaming

Woningcorporaties scoren slecht op verduurzaming Woningcorporaties scoren slecht op verduurzaming In 2020 moeten de huizen van alle woningcorporaties gemiddeld energielabel B hebben, een belofte van koepelorganisatie Aedes. Vooral in de Randstad liggen

Nadere informatie

CO2 prestatieladder. Ordina stoot in 2020 ten opzichte van 2010 20% minder CO2 uit.

CO2 prestatieladder. Ordina stoot in 2020 ten opzichte van 2010 20% minder CO2 uit. CO2 prestatieladder Ordina vindt duurzaam ondernemen belangrijk. Dit betekent dat Ordina in de eigen bedrijfsvoering streeft naar een goed evenwicht tussen economische, ecologische en sociale belangen.

Nadere informatie

WKK: de energiebesparingtechnologie bij uitstek!

WKK: de energiebesparingtechnologie bij uitstek! WKK: de energiebesparingtechnologie bij uitstek! Deze notitie belicht puntsgewijs de grote rol van WKK bij energiebesparing/emissiereductie. Achtereenvolgens worden de volgende punten besproken en onderbouwd:

Nadere informatie

Ik kan de meeste energie besparen door de volgende maatregel(en) toe te passen: 1. 2. 3.

Ik kan de meeste energie besparen door de volgende maatregel(en) toe te passen: 1. 2. 3. Antwoordblad Opdracht 1 Noteer de startwaarden en scores Kijk bij het dashboard. Noteer de startwaarden en scores die je hier ziet staan in de tabel hieronder. CO₂ uitstoot (ton per jaar ) Investeringen

Nadere informatie

Bespaar-toptips. die watt opleveren. samen@heuvelrugenergie.nl www.heuvelrugenergie.nl

Bespaar-toptips. die watt opleveren. samen@heuvelrugenergie.nl www.heuvelrugenergie.nl Bespaar-toptips die watt opleveren samen@heuvelrugenergie.nl www.heuvelrugenergie.nl Bespaar-toptip 1 Waterbesparende douchekop (max. 8L per minuut doe de emmerproef om dit te testen) ± 90 p.j. De groenste

Nadere informatie

Financieringsvoorwaarden ondersteuning Samenwerkingsafspraken energiebesparing bij bedrijven

Financieringsvoorwaarden ondersteuning Samenwerkingsafspraken energiebesparing bij bedrijven Financieringsvoorwaarden ondersteuning Samenwerkingsafspraken energiebesparing bij bedrijven Inleiding In september 2013 is door een groot aantal partijen, waaronder de rijksoverheid, werkgevers- en werknemersorganisaties,

Nadere informatie

Raadsmededeling. De volgende stukken zijn voor u bijgevoegd: Globale evaluatie van het project De Achterhoek Bespaart 2009

Raadsmededeling. De volgende stukken zijn voor u bijgevoegd: Globale evaluatie van het project De Achterhoek Bespaart 2009 Raadsmededeling Nummer : 82/2009 Datum : 9 december 2009 B&W datum : - Portefeuillehouder : J. Teeuwsen Onderwerp : Tussentijdse evaluatie subsidieverordening 'Achterhoek Bespaart 2009' Aanleiding Brief

Nadere informatie

Datum 4 december 2018 Betreft Resultaten 2017 Meerjarenafspraken energie-efficiëntie MJA3 en MEE

Datum 4 december 2018 Betreft Resultaten 2017 Meerjarenafspraken energie-efficiëntie MJA3 en MEE > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Zuinig met energie. waar je thuis bent...

Zuinig met energie. waar je thuis bent... Zuinig met energie waar je thuis bent... Goed voor het milieu en voor uw portemonnee HEEMwonen investeert fors in energiebesparende maatregelen. Dit doen we heel bewust. Zo verlagen we de energielasten

Nadere informatie

Voorstel Van het college van burgemeester en wethouders Aan de raad van Zoeterwoude. Vergadering : 31 augustus 2017 Nummer : 17/37

Voorstel Van het college van burgemeester en wethouders Aan de raad van Zoeterwoude. Vergadering : 31 augustus 2017 Nummer : 17/37 Voorstel Van het college van burgemeester en wethouders Aan de raad van Zoeterwoude Vergadering : 31 augustus 2017 Nummer : 17/37 Afdeling : Ruimtelijk ontwikkeling Registernummer: bi/z17-015897-1776a

Nadere informatie

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE WATER- SCHAPPEN & ENERGIE Resultaten Klimaatmonitor Waterschappen 2014 Waterschappen willen een bijdrage leveren aan een duurzame economie en samenleving. Hiervoor hebben zij zichzelf hoge ambities gesteld

Nadere informatie

Energiekosten van een huishouden in Nederland

Energiekosten van een huishouden in Nederland Energiekosten van een huishouden in Nederland Veel consumenten hebben problemen om te bepalen hoe hoog hun energiekosten werkelijk zijn en hoe deze te controleren. De nota van het energiebedrijf is niet

Nadere informatie

De naleving van de alcoholleeftijdsgrens door verkopers in horecagelegenheden, supermarkten, slijterijen, cafetaria s en sportkantines in 2017

De naleving van de alcoholleeftijdsgrens door verkopers in horecagelegenheden, supermarkten, slijterijen, cafetaria s en sportkantines in 2017 De naleving van de alcoholleeftijdsgrens door verkopers in horecagelegenheden, supermarkten, slijterijen, cafetaria s en sportkantines in 2017 Het resultaat van 2.181 aankopen door mysteryshoppers van

Nadere informatie

Voortgangsrapportage CO2 Prestatieladder Q1-Q2 2015 GKB Groep B.V.

Voortgangsrapportage CO2 Prestatieladder Q1-Q2 2015 GKB Groep B.V. Voortgangsrapportage CO2 Prestatieladder Q1-Q2 2015 GKB Groep B.V. Barendrecht, 19-08-2015 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Algemeen... 3 3. Energiestromen... 3 3.1 Doelstellingen... 4 4. Inzage energieverbruik...

Nadere informatie

Check Je Kamer Rapportage 2014

Check Je Kamer Rapportage 2014 Check Je Kamer Rapportage 2014 Kwantitatieve analyse van de studentenwoningmarkt April 2015 Dit is een uitgave van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). Voor vragen of extra informatie kan gemaild worden

Nadere informatie

Wijk bij Duurstede, 16 september 2013. Betreft: Plan van aanpak duurzaamheid. Memo. Van: Wethouder Robbert Peek. Aan: Gemeenteraad Wijk bij Duurstede

Wijk bij Duurstede, 16 september 2013. Betreft: Plan van aanpak duurzaamheid. Memo. Van: Wethouder Robbert Peek. Aan: Gemeenteraad Wijk bij Duurstede Wijk bij Duurstede, 16 september 2013 Betreft: Plan van aanpak duurzaamheid. Memo Van: Wethouder Robbert Peek Aan: Gemeenteraad Wijk bij Duurstede behandeld door Jelger Takken toestelnummer 609 bijlagen

Nadere informatie

Info sessie warmtepompen met bodem energie

Info sessie warmtepompen met bodem energie Info sessie warmtepompen met bodem energie Waarom warmtepomp Werking warmtepomp Waarom hybride Werking hybride Leo Janssen TPA Vaillant T.b.v Omgevings Dienst Midden Holland November 2013 Waarom een warmtepomp?

Nadere informatie

Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2

Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2 Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2 Industrie Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 1% besparing op gas en elektra per jaar. Totaal is dat 8 % besparing in 2020. Opbrengst: 100 kiloton.

Nadere informatie

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed Verduurzaming gemeentelijk vastgoed Toelichting op de aanpak van de gemeente Breda Marcel van Embden (projectleider afdeling Vastgoedbeheer) Inhoud Klimaatnota gemeente Breda Wat is de insteek bij het

Nadere informatie

De emissies gemeten over 2014 zijn te zien in het sectordiagram hieronder. Het diagram voor basisjaar 2012 staat er ter vergelijking naast.

De emissies gemeten over 2014 zijn te zien in het sectordiagram hieronder. Het diagram voor basisjaar 2012 staat er ter vergelijking naast. Memo Betreft Informatiebulletin CO 2 Prestatieladder - 8 Datum 8 mei 2015 In dit eerste informatiebulletin van 2015 willen wij u inlichten over het beleid, energieverbruik en Trends in 2014, projecten

Nadere informatie

Wij informeren u graag over de mogelijkheden, tips en handige weetjes op het gebeid van duurzaamheid en vooral wat ook zelf kunt doen.

Wij informeren u graag over de mogelijkheden, tips en handige weetjes op het gebeid van duurzaamheid en vooral wat ook zelf kunt doen. Investeren in duurzaamheid In de samenleving is er steeds meer aandacht voor duurzaamheid en energiebesparing. We gaan de komende jaren actief inzetten op duurzaam beheren. Energiezuinig wonen. Niet alleen

Nadere informatie

Investering grootste drempel om energie te besparen

Investering grootste drempel om energie te besparen Digitale nieuwsbrief juni 2013 MKB Green Deals in trek bij ondernemers De MKB Green Deals blijken een succes. Er doen 625 mkb-bedrijven mee aan het project, samen goed voor een besparingspotentieel vergelijkbaar

Nadere informatie

V.o.f. transportbedrijf G.L. De Haan

V.o.f. transportbedrijf G.L. De Haan Datum: april 2015 versie 3 Pagina 1 van 6 3.B.2_2 Energie meetplan 2013-2017 V.o.f. transportbedrijf G.L. De Haan te Nijkerk Datum: april 2015 versie 3 Pagina 2 van 6 Inhoud 1 Inleiding energie meetplan

Nadere informatie

2 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2014

2 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2014 2 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2014 Inleiding Het doel van het project Energie Besparen Gooi en Vecht is om in drie jaar tijd 2.500 tot 4.000 woningen te verduurzamen.

Nadere informatie

Hybride warmtepompen. Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity

Hybride warmtepompen. Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity Hybride warmtepompen Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity Agenda Waarom Hybride en wat zijn de voordelen Wat is een Hybride systeem Voorbeeld berekening

Nadere informatie

Energiebesparing door handhaving van energie afspraken

Energiebesparing door handhaving van energie afspraken Energiebesparing door handhaving van energie afspraken Uitvoeringsorganisatie voor bodem, bouw en milieuwetgeving Nationaal Energie Congres 2016 16 juni 2016 Patrick.teunissen@odnzkg.nl Rode draad De Nationale

Nadere informatie

Energie besparen en meer wooncomfort. Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Maaskant Wonen.

Energie besparen en meer wooncomfort. Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Maaskant Wonen. Energie besparen en meer wooncomfort Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Maaskant Wonen. Deze Menukaart geeft voorbeelden hoe u als bewoner geld kunt besparen en meer wooncomfort kunt

Nadere informatie

Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf

Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf Hoeveel CO 2 bespaar je hiermee? 1 Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf; hoeveel CO2 bespaar je hiermee? Erfwerkzaamheden

Nadere informatie

DE SCHOOLDAK- REVOLUTIE

DE SCHOOLDAK- REVOLUTIE WERKBLAD GROEP 2 DE SCHOOLDAK- REVOLUTIE Wat houdt de activiteit in? In deze workshop gaan jullie alles leren over zonne-energie. Maak je niet ongerust; je blijft gewoon op de grond. Jullie gaan uitzoeken

Nadere informatie

Samen besparen we ons rijk. Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Rentree. thuis in Deventer

Samen besparen we ons rijk. Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Rentree. thuis in Deventer Samen besparen we ons rijk Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Rentree. thuis in Deventer Deze Menukaart geeft voorbeelden hoe u als bewoner geld kunt besparen en meer wooncomfort kunt

Nadere informatie

Cloud Energy Optimizer Energie besparen, CO2-footprint verkleinen

Cloud Energy Optimizer Energie besparen, CO2-footprint verkleinen Cloud Energy Optimizer Energie besparen, CO2-footprint verkleinen Energie besparen in bestaande gebouwen is vaak ingrijpend en duur. De Cloud Energy Optimizer biedt u de mogelijkheid om veel minder energie

Nadere informatie

Werkblad huismodule. Quintel Intelligence. Antwoordblad

Werkblad huismodule. Quintel Intelligence. Antwoordblad Antwoordblad Opdracht 1 Noteer de startwaarden en scores Kijk bij het dashboard. Noteer de startwaarden en scores die je hier ziet staan in de tabel hieronder. Dashboard onderdelen CO₂ uitstoot (ton per

Nadere informatie

S.A.M. Schagen BV. 3.B.2_2 Energie meetplan 2013-2016. Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 2.2

S.A.M. Schagen BV. 3.B.2_2 Energie meetplan 2013-2016. Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 2.2 S.A.M. Schagen BV 3.B.2_2 Energie meetplan 2013-2016 Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 2.2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Doelstellingen 4 3 Planning meetmomenten 5 3.1. Vestiging A 5 Scope 1

Nadere informatie

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben

Nadere informatie

Consumentenonderzoek 2010

Consumentenonderzoek 2010 Consumentenonderzoek 2010 Deloitte Branchegroep Retail September 2010 Inhoud Inleiding 5 1. Samenvatting resultaten 2010 7 2. Resultaten 11 2.1 Consumentengedrag 11 2.2 Supermarktbezoek en kwaliteitsaspecten

Nadere informatie

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016 Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte

Nadere informatie

Footprint eerste helft 2014:

Footprint eerste helft 2014: September 2014 Vanaf vorig jaar november is Pilkes door TÜV gecertificeerd voor niveau 3 van de CO 2-Prestatieladder. Met deze nieuwsbrief houden wij u graag op de hoogte van de vorderingen. Pilkes heeft

Nadere informatie

Reductie doelstellingen (B: Reductie)

Reductie doelstellingen (B: Reductie) Reductie doelstellingen (B: Reductie) Eis 3.B.1. Barendrecht, oktober 2013 Auteur: Sabine Droog Geaccordeerd door: Leo Droog Directeur Edwin Oudshoorn Bedrijfsleider/ MVO Verantwoordelijk 1 1. Reductiebeleid

Nadere informatie

BESLUIT. Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

BESLUIT. Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 5767 / 7 Betreft

Nadere informatie

Datum 23 december 2016 Betreft Voortgangsrapportage Energieakkoord 2016 en uitvoering Urgendavonnis

Datum 23 december 2016 Betreft Voortgangsrapportage Energieakkoord 2016 en uitvoering Urgendavonnis > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Cloud Energy Optimizer Energie besparen, CO2-footprint verkleinen

Cloud Energy Optimizer Energie besparen, CO2-footprint verkleinen Cloud Energy Optimizer Energie besparen, CO2-footprint verkleinen Energie besparen in bestaande gebouwen is vaak ingrijpend en duur. De Cloud Energy Optimizer biedt u de mogelijkheid om veel minder energie

Nadere informatie