Prostaatbehandelingen

Transcriptie

1 Patiënteninformatie Prostaatbehandelingen Informatie over behandeling van prostaatvergroting terTER_

2

3 Inhoudsopgave Pagina 1 Algemeen 4 Medicamenteuze behandeling 4 Soorten operaties 5 2 Voordat u een prostaatbehandeling ondergaat 11 Wat moet de arts van u weten? 11 Vóór de operatie 11 Na de operatie; TURP, laserturp en open prostatectomie 11 3 De herstelperiode 12 U moet contact opnemen met de poli Urologie: 13 Wat kunt u verder na de operatie verwachten? 13 De eerste controle bij de uroloog, zes tot acht weken na de operatie 14 4 Complicaties van een operatieve behandeling van de prostaat 14 5 Meer informatie 15 6 Tot slot 16 3

4 Prostaatbehandelingen Informatie over behandeling van prostaatvergroting. U heeft een afspraak in Tergooi voor een behandeling. Onze artsen en medewerkers doen er alles aan om u met de beste zorg te omringen en uw verblijf in het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken. Ter voorbereiding op uw behandeling, informeren we u met deze folder over de gang van zaken rondom de behandeling van de prostaat. Daarnaast zetten we een aantal praktische zaken en nuttige informatie voor u op een rij. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Achterin vindt u de contactgegevens van de betreffende afdeling. De medewerkers van de afdeling of uw behandelaar beantwoorden uw vragen graag. 1 Algemeen Afhankelijk van de ernst van uw plasklachten en door de uroloog uitgesloten afwijkingen aan de urinewegen, bespreekt de arts een aantal behandelingsmogelijkheden met u. Bij milde klachten en geringe afwijkingen is behandeling niet nodig. Vaak verminderen de klachten spontaan. Medicamenteuze behandeling Selectieve alfa-1-blokkers zijn geneesmiddelen die de gladde spieren in de blaashals en de prostaat ontspannen. Door deze medicijnen vermindert de weerstand in de blaasuitgang en de plasbuis. De klachten worden meestal binnen enkele weken minder. 5-alfa-reductaseremmers zijn medicijnen die de grootte van de prostaatklier kunnen verminderen. De prostaatklier, die de plasbuis kan dichtdrukken, wordt dan maximaal 30 procent kleiner. Het uiteindelijke effect kan pas na meerdere maanden worden beoordeeld; het middel moet dus langdurig worden ingenomen. 4

5 Muscarine-receptorblokkers zijn geneesmiddelen die worden gegeven bij plasklachten ten gevolge van een overactieve blaas. Ze kunnen plasklachten verminderen, maar hebben geen invloed op de prostaat. Plantenextracten hebben geen duidelijke bewezen werking bij prostaatafwijkingen, maar kunnen wel bepaalde klachten verminderen. Wanneer deze medicijnen niet voldoende werkzaam blijken te zijn of te veel bijwerkingen geven, dan kan de uroloog in overleg met u afspreken om de prostaat via een operatie te verkleinen. Soorten operaties TURP De letters TURP staan voor transurethrale resectie van de prostaat. Transurethraal betekent: door de plasbuis. Resectie betekent: weghalen. Bij deze operatie brengt de uroloog een instrument in uw plasbuis. Daarmee kan hij de prostaat bekijken en kleine weefselchips wegsnijden uit de prostaat. Met een metalen lisje, dat wordt verhit door een elektrische stroom, kan de uroloog opereren. In Tergooi opereren we volgens de bipolaire TURP-methode. 5

6 Dit instrument heet een resectoscoop. De uroloog snijt het prostaatweefsel, stukje voor stukje elektrisch weg. Hierdoor wordt de plasbuis ter hoogte van de prostaat weer goed doorgankelijk. De schil van de prostaat blijft aanwezig. Alleen het weefsel dat de plasbuis dichtdrukt, haalt de arts weg. Dit noemt men reseceren. Met een spoelvloeistof, die door de resectoscoop de blaas inloopt, spoelt de arts de weggesneden stukjes uit de blaas. Zo ontstaat er geen uitwendige operatiewond. Wel is er een inwendige wond in de prostaat, waardoor het plassen gevoelig kan zijn. 6

7 Open prostatectomie Bij deze operatie pelt de uroloog, via een snede onder in de buikwand, de prostaatklier met de wijsvinger uit. Hierdoor verwijdert de arts al het klierweefsel dat de plasbuis dichtdrukt. De wand van de prostaat blijft aanwezig. De uroloog kiest meestal voor een open prostatectomie als de klier te groot is voor een TURP, of als er andere redenen zijn om de blaas te openen (zoals bij blaasstenen). Deze operatie wordt steeds vaker vervangen door een ThuliumlaserTURP (zie verder in de tekst). 7

8 Laserbehandeling (ThuliumlaserTURP) De laser die we in Tergooi gebruiken is de Thuliumlaser. Met behulp van laserlicht kan de uroloog de prostaatklier rond de plasbuis deels beschijnen. Het laserlicht veroorzaakt lokaal zeer hoge temperaturen, waardoor een deel van het weefsel verdampt en een deel van het prostaatweefsel wordt weggesneden. 8

9 De blauwe draad is een glasvezeldraad, met deze draad wordt het laserlicht op de prostaat geschenen. Het effect is dat er aanzienlijk meer ruimte overblijft voor passage van de urine. Tegenwoordig zijn er verschillende typen lasers beschikbaar. In tegenstelling tot een andere, veel gebuikte laser, de groenlicht-laser, kunnen we met de thuliumlaser wel het verwijderde prostaatweefsel onderzoeken op mogelijke kwaadaardige prostaatcellen. Een tweede voordeel van de thuliumlaser is, dat het laserlicht door water (spoelvloeistof waarmee we de operatie uitvoeren) wordt geabsorbeerd. Daardoor kunnen we heel nauwkeurig opereren en ook veilig een uitpuilende prostaatkwab in de blaas verwijderen. Bijna alle lasers 9

10 hebben gemeen dat er bij de behandeling nauwelijks bloedverlies optreedt, waardoor het mogelijk is medicijnen, bijvoorbeeld sommige bloedverdunners, te blijven gebruiken. Hieronder ziet u een laserbehandeling in Tergooi. Voor video-opnames: zie De uroloog geeft vóór de operatie aan of u met bepaalde bloedverdunners voor de operatie tijdelijk moet stoppen. Met de thuliumlaser kunnen grote prostaten worden behandeld. Bij zeer grote prostaten kan een operatie soms wel twee uur duren; gemiddeld duurt de operatie één uur. De thuliumlaser heeft in Tergooi voor een groot deel de open prostatectomie -operaties vervangen (operatie volgens Millin). Bij de open operatie moet u gemiddeld zeven tot elf dagen in het ziekhuis verblijven. De blaaskatheter (slang via plasbuis naar de blaas) moet tot tien dagen na de operatie in blijven. Bij de thuliumlaser kan de blaaskatheter de dag na de operatie meestal worden verwijderd. 10

11 U kunt, als het plassen goed gaat, de volgende dag naar huis. Soms moet u langer blijven omdat de blaas nog erg onrustig is of omdat de blaas nog niet goed werkt. De kans dat u langer op de verpleegafdeling moet blijven na de operatie, is groter wanneer u in de weken vóór de operatie een blaaskatheter heeft gehad. De blaas en sluitspier moet dan wennen aan de nieuwe situatie. Meestal blijft u dan één dag langer. 2 Voordat u een prostaatbehandeling ondergaat Wat moet de arts van u weten? De uroloog wil van u weten welke geneesmiddelen u gebruikt, met name of u bloedverdunnende medicijnen gebruikt. Wanneer u allergisch bent voor bepaalde antibiotica, jodium, latex of andere geneesmiddelen, moet u dit doorgeven aan uw uroloog, anesthesist en verpleegkundige van de verpleegafdeling. Vóór de operatie Bij de genoemde operaties nemen we u op de dag van de operatie op in het ziekenhuis De anesthesist bespreekt met u de vorm van verdoving en beantwoordt uw vragen (preoperatieve screening). Kort vóór de ingreep krijgt u een infuus in de arm voor de toediening van vocht en eventueel een antibioticum. Na de operatie; TURP, laserturp en open prostatectomie Na de operatie gaat u voor korte tijd naar de uitslaapkamer (verkoeverkamer/recovery). Wanneer de controles, zoals bloeddruk en ademhaling, in orde zijn, gaat u naar uw eigen kamer. Het infuus verwijderen we meestal de volgende dag. Het kan zijn dat u wat pijn voelt. Hiervoor kunt u een pijnstiller krijgen. We houden de blaas voortdurend leeg met een katheter. Dit is een plastic slangetje dat we via de plasbuis in de blaas brengen. De katheter is nodig om de operatiewond rust te geven en de bloedstolsels weg te spoelen. Een katheter kan blaaskrampen geven, 11

12 waartegen u medicijnen kunt krijgen. Na een laserturp operatie blijft de katheter meestal maar één dag in zitten, bij een bipolaire TURP twee tot vijf dagen en bij een open prostatectomie tien dagen. Na het verwijderen van de katheter controleert de verpleegkundige met een bladderscan (echografie van de blaas) of u na het plassen niet teveel urine in de blaas achterhoudt. Is dit enkele keren gecontroleerd en is de urine niet te roodgekleurd, dan kunt u naar huis. Vaak krijgt u een recept voor antibiotica mee. Dit is niet altijd nodig en afhankelijk van een urineonderzoek. Het is normaal dat u de eerste dagen na de operatie bloed en stolsels in uw urine ziet. Soms moet de katheter worden doorgespoeld. Dat kan een gevoel geven alsof u nodig moet plassen. Door veel te drinken bevordert u de genezing. We adviseren u ongeveer twee liter per dag te drinken en als het warm weer is nog meer. De urineproductie moet minstens anderhalve liter per dag zijn. 3 De herstelperiode Na zes tot tien weken is de wond in de plasbuis genezen. U moet veel blijven drinken om de blaas goed door te spoelen. De eerste drie tot zes weken is het beter dat u: geen alcohol drinkt; geen zware lichamelijk arbeid verricht; niet fietst; niet perst bij ontlasting; geen seks heeft. Als u voor controle terugkomt, kunt u met uw uroloog overleggen wanneer u deze activiteiten weer kunt hervatten. Na de behandeling kunt u stukjes prostaatweefsel met de urinelozing zien meekomen. Dit kan nog gedurende een periode van enkele weken plaatsvinden. Ook kunt u af en toe nog wat bloed zien in de urine, dit kan geen kwaad. Schrik daar niet van! Neem rust en drink veel, dan is de urine snel weer helder. Doordat er een wond in de plasbuis is ontstaan en soms ook in de blaas (bij een uitpuilende prostaatkwab) kunt u de eerste weken een 12

13 frequentere aandrang voor plassen hebben. Ook kunt u een branderig gevoel hebben. Het kan gebeuren dat u de plas soms moeilijk kunt ophouden. Het is heel goed mogelijk dat u al urine verliest voordat u bij het toilet bent. Dit is een tijdelijk probleem dat verdwijnt als de operatiewond in de plasbuis is genezen. Meestal zijn deze klachten na zes tot tien weken over. U moet contact opnemen met de poli Urologie: bij koorts (>38,5 C); wanneer het plassen steeds pijnlijker wordt in plaats van steeds minder pijnlijk; het plassen steeds moeilijker gaat; wanneer het bloedverlies diverse dagen achtereen aanhoudt of wanneer uw urine donkerrood blijft. Wat kunt u verder na de operatie verwachten? Veel mannen zijn bang door de operatie een mindere erectievaardigheid over te houden of erecties zelfs geheel te verliezen. Deze angst is onterecht en veelal schadelijker voor het seksuele genot na de operatie dan de prostaatoperatie zelf. Zowel de zin in vrijen (libido) als de erectie en het orgasmegevoel blijven onaangetast. Hoewel het gevoel van een orgasme hetzelfde blijft, kan wel het fenomeen van een droge zaaduitstorting (ejaculatie) ontstaan. Door de verwijdering van prostaatweefsel ontstaat er ruimte in de prostaat, waardoor de plasklachten verdwijnen. Het gevolg is ook dat de blaasuitgang bij een ejaculatie onvoldoende afsluit, waardoor de zaadvloeistof (sperma) niet naar buiten komt, maar in de blaas stroomt. Bij het plassen komt het sperma dan ongemerkt met de urine mee naar buiten. Dit kan absoluut geen kwaad. De kwaliteit van het orgasmegevoel zal meestal hetzelfde blijven. U moet er rekening mee houden dat u na een prostaatoperatie niet definitief onvruchtbaar bent. Plasproblemen zijn een paar maanden na de operatie meestal verleden tijd. U kunt weer normale activiteiten ontplooien zonder steeds het toilet te hoeven opzoeken en u kunt s nachts weer rustig doorslapen. Alles bij elkaar zult u ervaren dat na de prostaatoperatie het leven gemakkelijker en prettiger is. 13

14 De eerste controle bij de uroloog, zes tot acht weken na de operatie U komt op de polikliniek locatie Blaricum of Hilversum met een volle blaas. Kijk goed op uw afsprakenkaart op welke locatie u moet zijn! Op de polikliniek verricht u een plasstraaltest (flowmetrie). U meldt zich bij de balie en u geeft bij de doktersassistente aan wanneer u moet plassen. Na de plasstraaltest meten we via een echo of de blaas goed is leeggekomen. Tevens neemt u uw ingevulde vragenlijst (IPSS vragenlijst) mee. U heeft deze vragenlijst na de operatie op de verpleegafdeling meegekregen. Wanneer u geen vragenlijst heeft, kunt u een nieuwe vragen bij de balie. De uroloog vraagt u hoe het nu gaat. Tevens bespreekt hij de plasstraaltest en de uitslag van het weefselonderzoek. Daarna spreekt hij eventueel nog een controleafspraak af. Tergooi TER nl Complicaties van een operatieve behandeling van de prostaat Nabloeding, waardoor het mogelijk is dat we u een tweede keer moeten opnemen en/of opereren. Blaasinfectie. Deze infectie kan vaak thuis en met tabletten worden behandeld. Soms is antibiotica via een bloedvat nodig; we moeten u dan opnemen. Incontinentie. Het is normaal dat u de eerste twee tot zes weken een verhoogde plasaandrang heeft en dat het uitstellen van de plas moeilijk kan zijn. Blijvende incontinentie is zeer zeldzaam. Littekenweefsel in de plasbuis. Soms kan er littekenweefsel in de plasbuis of prostaat ontstaan. U kunt dit merken aan het feit dat de plasstraal steeds slapper wordt. Dit probleem kan ook nog jaren na de operatie ontstaan. Vaak is er dan een kleine operatie nodig om dit te verhelpen. Tijdens de operatie kan er een gaatje in de blaaswand of kapsel van de prostaat ontstaan. Dit komt zelden voor. De uroloog zal dan afspreken dat de katheter minimaal vijf dagen wordt ingehouden zodat het gaatje vanzelf weer dicht gaat. 5 Meer informatie 14

15 Zie voor meer informatie: (website van de Nederlandse Vereniging voor Urologie). 6 Tot slot De urologen van Tergooi bieden u deze informatie aan. Voor nadere vragen kunt u de polikliniek Urologie bellen. Voor beide locaties T

16 T Locatie Blaricum Rijksstraatweg AN Blaricum Locatie Hilversum Van Riebeeckweg XZ Hilversum Locatie Weesp Korte Muiderweg 2A 1382 LR Weesp