Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 9 - paragraaf 1 t/m 8

Transcriptie

1 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 9 - paragraaf 1 t/m 8 Samenvatting door een scholier 2037 woorden 2 april ,9 14 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs Wereldwijs hoofdstuk 9 - Aardrijkskunde samenvatting 9.1 Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gebruikt voor regionaal onderzoek een onderverdeling in: 4 landsdelen (noord, oost, zuid en west) 12 provincies Bijna 500 gemeentes 40 COROP-gebieden ( Coördinatiecommissie Regionaal Onderzoekprogramma) 129 economisch-geografische gebieden. Een gemeente is een gebied met een eigen burgemeester. Gemeenten bestaan vaak uit meerdere nederzettingen, die zijn te verdelen in steden en dorpen. Steden hebben vergeleken met dorpen: Meer inwoners en een grotere bevolkingsdichtheid Een dichtere bebouwing en meer hoogbouw Veel werkgelegenheid (vooral in de secundaire en tertiaire sector) Meer voorzieningen Doordat er tegenwoordig steeds meer contact tussen dorpen en steden plaats vindt, wordt het verschil tussen dorp en stad steeds kleiner. De Nederlandse overheid streeft bij de bestuurlijke indeling naar grotere eenheden, de voordelen daarvan zijn: Beter bestuur Minder kosten Beter gebruik van de ruimte Groter draagvlak voor voorzieningen Kleine gemeenten zijn tegen gemeentelijke herindeling en vorming van stadsprovincies omdat ze dan hun zelfstandigheid verliezen. Nederzetting = opeenhoping van gebouwen en infrastructuur. Agglomeratie = nederzetting waarvan de bebouwing is samengesmolten met de gemeenten. Stadsgewest = stad en omliggende gemeenten met veel onderlinge relaties. (steden of agglomeraties gaan vaak samenwerken met de omliggende zelfstandige gemeenten) Pagina 1 van 7

2 Stedelijke zone = aantal stadsgewesten met veel onderlinge relaties. Gemeentelijke herindeling = proces waarbij men door samenvoeging van gemeenten grotere nieuwe gemeenten vormt. Stadsprovincie = stad met omliggende gemeenten en landelijk gebied, die samen een soort provincie vormen. 9.2 Stedelijke gebieden veel steden dicht bij elkaar - op fijne plaatsen, bij rivieren of kruispunten. - zijn belangrijk voor het wonen, werken, verkeer & voorzieningen - meestal alleen ziekenhuizen enzo in de stad, daar is de bevolkingsdichtheid groot. Landelijke gebieden - landbouw gebieden - natuurgebieden - dorpen o zorgende functie Er zijn twee soorten landelijke gebieden. - landelijke gebieden dichtbij de stad o voor dagrecreatie o de grondprijzen zijn hoog, door de invloed van de stad o intensieve landbouw zoals tuinbouw en veeteelt, veel geld per hectare. - landelijke gebieden die verder weg liggen o weekendrecreatie o de grondprijzen zijn lager o extensieve landbouw, met machines o voorzieningenniveau is laag, omdat sommige delen buiten de reikwijdte = de maximale afstand die mensen willen afleggen - Landelijke gebieden dicht bij de stad. Door de mobiliteit worden de verschillen tussen de stad en het platteland steeds kleiner. Nederland is bijna alleen maar stad, en maar weinig open, landelijk gebied. De regering wil de landelijke gebieden open houden en daarom zorgen ze ervoor dat de steden geen nieuwe woonwijken kunnen aanleggen maar samenwerken met de dorpen en ruimte besparen. Dan zijn ze samen een = stedelijke netwerkwerken. Stedelijke gebieden = gebied waar veel steden dicht bij elkaar liggen. Landelijke gebieden = gebied dat bestaat uit landbouwgebieden, natuurgebieden en kleine nederzettingen Stedelijke netwerken = steden en nederzettingen die gaan samenwerken en ruimte bespraren 9.3 Steden zijn vaak op de zelfde manier op gebouwd = ruimtelijke geleding - stadscentrum ligt centraal o door de hoge grondprijzen zijn huizen weg en daar in de plaats winkels, cafés en kantoren o meestal is het centrum de binnenstad, dus allemaal oude gebouwen en grachten. - rondom het centrum liggen de woongebieden o hoe verder je van het centrum komt, hoe jonger de bebouwing - er zijn verschillende soorten winkelcentrums Pagina 2 van 7

3 o het hoofdwinkelcentrum, er komen veel klanten uit de hele stad en ver daarbuiten. o Buiten het stad liggen buurt of wijk winkels waar ze de boodschappen doen en grotere winkelcentrums - Bedrijven staan op plaatsen bij verkeerswegen, kanalen en spoorwegen Er zijn 3 verschillende soorten vestigingsmilieus voor bedrijven en voorzieningen. - centrummilieu o liggen dichtbij de schatcentra o goed bereikbaar voor openbaar vervoer, dichtbij een station o vooral kantoren, winkels en andere voorzieningen o door ruimtegebrek, hoogbouw - werkmilieu o vooral bedrijventerreinen o dichtbij een kanaal of kruispunt van een snelweg o vooral industrie, transport, distributie bedrijven - gemend milieu o kleine centra in stadswijken en dorpen o wonen en werken komen allebei voor o daardoor word de mobiliteit beperkt. Ruimtelijke geleding = manier waarop een stad of een gebied is opgebouwd. Stadscentrum = deel van de stad met een sterke concentratie van winkels, horeca, groothandel, kantoren en dergelijke. Binnenstad = historisch deel van het stadscentrum, gebouwd voor de industriële revolutie. Woongebieden 19e eeuwse wijken: - eentonige rijen huizen - vroeger slechte kwaliteit, nu vernieuwing - smalle straten, dichte bebouwing - geen tuinen Woongebieden goede kwaliteit (woningwet 1901) - nog vrij dichte bebouwing - veel etagebouw - beetje openbaar groen Woongebieden hoogbouw - door hoogbouw veel ruimte voor andere dingen - past niet bij de wensen van de mensen Woongebieden veel eengezinshuizen - weinig dichtbebouwing - speelse, gevarieerde bebouwing Woongebieden na rijke, nieuwe wijken - ook wijken met veel verschil in prijs en kwaliteit.hoi Pagina 3 van 7

4 9.4 In de industriële revolutie gingen mensen naar de stad verhuisen = urbanisatie De oorzaken waren: - snelle bevolkingsgroei - mechanisatie van de landbouw, minder banen op het platteland - veel werk in de stad in de industrie, vooral in het westen. Na 1960 kregen veel mensen een auto toenamen van mobiliteit. Mensen verhuisden weer naar het platteland. = suburbanisatie - suburbanisatie van mensen o het inwonerstal zakte van de stad o ze wilden een woongebied -> met veel groen -> veel ruimte -> veel rust -> mensen vanuit het westen naar het zuiden en oosten Nu is er sprake van re- urbanisatie, weer terug van het platteland naar de stad. - ze stellen het voorzieningenniveau van de stad op prijs Suburbanisatie heeft heel veel nadelen - door het vele verkeer ontstaan er files en verkeersproblemen. - Door de mobiliteit worden energiebronnen te snel verbruikt - Schade aan de natuur en milieu o De aanleg van wegen en woongebieden kosten veel ruimte en grondstoffen: soms ook natuurgebieden verwoest o Uitlaatgassen zijn slecht voor het milieu Niet iedereen deed aan suburbanisatie, alleen bepaalde groepen - vooral jonge gezinnen met kinderen o rust o een groene omgeving o voldoende speelplekken In het begin re- urbanisatie: - yuppies (young urban professionals - ze gingen in luxe appartementen wone - of knapten oude huizen op (gentrifiction) Urbanisatie = trek van de landelijke gebieden naar de stad. Suburbanisatie = trek vanuit de stad naar de buitenwijken of naar het platteland. Re-urbanisatie = hernieuwde trek naar de stad. Selectieve suburbanisatie = suburbanisatie die beperkt blijft tot bepaalde groepen. Gentrification = opknappen van oude huizen in de buurt van het stadscentrum door hoogopgeleide jongeren die in de stad gaan wonen. 9.5 Voordelen van wonen in een stad - veel voorzieningen - weel werkgelegenheid Pagina 4 van 7

5 Nadelen van wonen in een grote stad - door forensisme = mensen die op en neer van huis naar werk gaan o files o parkeerproblemen - meer verkeer en industrie o luchtverontreiniging - hoge grondprijzen - door de druk neemt de bereikbaarheid af o bedrijven die veel ruimte nodig hebben gaan dan weg - ontgroening / vergrijzing o vooral jonge gezinnen gaan weg, oude blijven over - welvarende mensen gaan weg o mensen met lage inkomsten blijven over -> door weinig inkomen slechte huizen, en weinig onderhoud = verpaupering - allochtonen hebben een achterstand in opleiding en inkomen o slechte woonwijken o veel allochtonen bij elkaar, apart van andere bevolkingsgroepen = ruimtelijke segregatie o ze komen minder in aanraking met de Nederlandse cultuur - door de allochtonen meer discriminatie - meer misdaden dan in een dorp, meer criminaliteit, drugs, werkeloos, prostitutie De grootste steden liggen tegenwoordig in de ontwikkelingslanden. Meestal is er één stad die zich vergeleken met de anderen zeer overtreft in inwonersaantal, werkgelegenheid en voorzieningen (primate city). Er zijn verschillen in steden in rijke en arme landen. In arme landen: De armste woonwijken liggen aan de rand van de stad De rijken wonen vlakbij het centrum Het urbanisatietempo is erg hoog (steden groeien zeer snel in inwonertal) Verpaupering = in verval raken van een deel van de stad (verloedering). Ruimtelijke segregatie = apart wonen van bepaalde bevolkingsgroepen in eigen woonwijk. Primate city = stad die alle andere steden in een land ver overtreft in inwonertal, werkgelegenheid en voorzieningen. 9.6 De landbouw in de Europese Unie is niet gemakkelijk - de concurrentie tussen bedrijven is groot, ze worden daarom gedwongen tot o mechanisatie o specialisatie o schaalvergroting o als er ziektes komen is dat niet goed - steeds meer regels, vooral milieuregels o gebruik van bestrijdingsmiddelen en water o hoeveelheid mest - hierdoor nemen de landbouwbedrijven erg af Veranderingen in landbouw zijn soms nadelig voor natuur en landschap - door mechanisatie is ruilverkaveling noodzakelijk, hierdoor is het saai Pagina 5 van 7

6 - veel land werd bebouwd o alleen de stukken die niet goed waren voor landbouw zijn als natuurgebied overgebleven o die stukken zijn wel aan het uitdrogen en overbemesten landelijke gebieden dicht bij de stad hebben ook problemen de invloed van de stad is zo groot dat er ruimtelijke druk ontstaat = veel mensen en activiteiten willen van de zelfde ruimte gebruikmaken - suburbanisatie van mensen en bedrijven o uitbreiding van dorpen, de rust word hierdoor verstoort - infrastructuur, door alle wegen en rails, kan het karakter van een landelijk deel verloren gaan - aanleg van voorzieningen en dagrecreatie Door grote veranderingen in de landbouw, weten landbouwbedrijven vaak niet meer wat ze moeten doen: - stoppen met het bedrijf - verdergaan met o schaalvergroting o modernisering - overschakeling op 1 product of ecologische landbouw. o Milieu, dier vriendelijke producten - Verbreding van het bedrijf met recreatie (argotoerisme) o Zorgtaken o Verwerking o Verkoop aan huis o Natuur/landschap beheer 9.7 De regering voer ruimtelijk beleid en natuurbeleid in: Ruimtelijk beleid - ruimtelijke ordening o zo goed mogelijk aan elkaar aanpassen van samenleving en ruimte - in 2002 maakte de regering de 5e nota over ruimtelijke ordening o zuinig en efficiënt omgaan met de ruimte o combineren van functies - de nieuwe regering legde de verantwoordelijkheid bij de provincies en gemeenten Natuurbeleid - de regering wil dat de natuurgebieden een groot netwerk worden = ecologische hoofdstructuur - bestaande natuurgebieden = kerngebieden, worden vergroot met landbouwgrond = natuurontwikkelingsgebieden. - Door het aanleggen van bindingszones kunnen de dieren verplaatsen - Ze worden beschermd door ze een natuurreservaat te maken - Als die zeldzame natuurwaarden hebben en 1000 hectare groot zijn = nationaal park. o De belangrijkste dingen zijn dan o Natuurbehoud o Natuureducatie o Natuurgerichte recreatie 9.8 Pagina 6 van 7

7 Alle gemeenten maken bestemmingsplannen voor de ruimte in te richten - de plannen zijn gedetailleerd - de plannen zijn bindend: iedereen moet zich eraan houden - de burgers hebben wel een beetje inspraak o ze kunnen bezwaar maken o als de gemeente er niks aan doet kun je naar -> de provincie (GS) -> de kroon (rijksoverheid) Gemeenten gebruiken de ruimtelijke ordening bij dit: - verbetering van kwaliteit van 19e eeuwse woonwijken door stadsvernieuwing o sanering = nieuwbouw van hele sloop -> huizen zijn duurder, dus soms niet meer te koop door oude bewoners o renovatie = opknappen van huizen -> de huurverhoging blijft wel gelijk - uitbreiding van de huizen, door verdichting o bouwen in de hoogte of onder de grond o bebouwen van open delen in de stad (haven, industrie terrein) o er ontstaat een compacte stad -> wonen, werken, voorzieningen allemaal geconcentreerd - voorkomen van ruimtelijke segregatie door: o dure en goedkope huizen in dezelfde wijk te bouwen - vermindering in verkeers, milieu problemen o stimuleren van openbaar vervoer, en minder gebruik van auto s - verbeteren van het gevoel van veiligheid o camera toezicht, stadswachten, gevangenissen Provincies maken streekplannen = een langertermijnplan voor de inrichting van de ruimte van een provincie - zijn niet bindend - gemeente houdt rekening met streekplan, als ze bestemmingsplan gaan maken provincies letten op dat geen steden/ dorpen aan elkaar groeien en voor de natuur. - door bufferzones o voorkomen dat ze aan elkaar groeien - open ruimtes o stedelijke zones van elkaar scheiden - provinciale landschappen o de landschappen beschermen Pagina 7 van 7