Kerkstraat 2a, Nieuw-Beijerland Gemeente Korendijk rapport 3103

Transcriptie

1 Kerkstraat 2a, Nieuw-Beijerland Gemeente Korendijk rapport 10

2

3 Kerkstraat 2a, Nieuw-Beijerland, Gemeente Korendijk Een Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek K. van Kappel N. de Jonge

4 2 Colofon ADC Rapport 10 Kerkstraat 2a, Nieuw-Beijerland, gemeente Korendijk Een Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek Auteurs: K. van Kappel en N. de Jonge In opdracht van: Familie Dam ADC ArcheoProjecten, Amersfoort, 15 augustus 2012 Foto s en tekeningen: ADC ArcheoProjecten, tenzij anders vermeld Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. ADC ArcheoProjecten aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek. Autorisatie: J. Huizer ISSN ADC ArcheoProjecten Postbus BM Amersfoort Tel Fax info@archeologie.nl

5 Inhoudsopgave Samenvatting 4 1 Inleiding en administratieve gegevens 6 2 Bureauonderzoek Doelstelling en vraagstelling Methodiek 7 2. Resultaten Gespecificeerde verwachting en conclusie 10 Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O) 11.1 Plan van Aanpak 11.2 Resultaten Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O) 12. Conclusies 1 4 Aanbeveling 14 Literatuur 15 Geraadpleegd kaartmateriaal 15 Geraadpleegde websites 15 Lijst van afbeeldingen en tabellen 15 Bijlage I Boorgegevens 24 Bijlage II Boorkolommen 26

6 4 Samenvatting In opdracht van Familie Dam heeft ADC ArcheoProjecten in juni 2012 ten behoeve van geplande nieuwbouw een bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek uitgevoerd op de locatie Kerkstraat 2 in Nieuw-Beijerland (gemeente Korendijk). Op basis van het bureauonderzoek werden potentiële archeologische niveaus verwacht op en in de top van het Laagpakket van Wormer, Hollandveen Laagpakket en Laagpakket van Walcheren. In de niveaus werden resten verwacht uit de perioden Mesolithicum-Neolithicum, Bronstijd-IJzertijd en Late Middeleeuwen-Nieuwe tijd verwacht. Teneinde deze verwachting te toetsen werd in het plangebied een verkennend booronderzoek uitgevoerd. Tijdens het booronderzoek zijn vanaf 85 tot 20 cm -mv zandige geulafzettingen behorende tot het Laagpakket van Walcheren aangetroffen. De zandige afzettingen bevonden zich onder de grondwaterspiegel waardoor het technisch niet haalbaar was de boringen dieper door te zetten. Aangenomen is dat tijdens de vorming van de geulafzettingen het oudere Hollandveen Laagpakket en de top van het Laagpakket van Wormer zijn geërodeerd. In de top van het Laagpakket van Walcheren is in twee boringen gestuit op met de hand ondoordringbaar materiaal. In de boor werd een hoge concentratie geelbruin gekleurd baksteen aangetroffen. Hoogstwaarschijnlijk is gestuit op funderingsresten van de op de kadastrale minuut afgebeelde pastorie. De pastorie uit de Nieuwe tijd kan meer informatie verschaffen over de geschiedenis van Nieuw-Beijerland. Conform de KNA en het Verdrag van Malta is het uitgangspunt, dat behoudenswaardige planlocaties in principe in situ behouden dienen te worden. Uitsluitend indien dit niet mogelijk is, kan behoud ex situ plaatsvinden. ADC ArcheoProjecten adviseert om in de gebieden met een hoge archeologische verwachting een inventariserend veldonderzoek uit te voeren door middel van het aanleggen van proefsleuven (IVO-P), teneinde gaafheid, omvang, datering en conservering van archeologische resten te onderzoeken. De proefsleuf dient te worden aangelegd ten westen van het bestaande woonhuis ter hoogte van boringen 1 en 2. Tijdens het proefsleuvenonderzoek adviseren wij een controleboring uit te voeren om met zekerheid vast te stellen wat de opbouw van de bodem is tussen en 5,5 m mv. Tevens adviseert ADC ArcheoProjecten de sloop van de huidige funderingen (ondergrondse sloop) uit te stellen tot dat de resultaten van het proefsleuvenonderzoek bekend zijn. De exacte invulling van de werkzaamheden dient te worden vastgelegd in een door de bevoegde overheid goed te keuren Programma van Eisen (PvE).

7 5 Tabel 1. Overzicht van de verschillende (pre)historische perioden. Periode Afkorting Tijd in jaren Nieuwe tijd NT heden Middeleeuwen: XME na Chr. Late Middeleeuwen LME na Chr. Vroege Middeleeuwen VME na Chr. Romeinse tijd: ROM 12 voor Chr. 450 na Chr. Laat-Romeinse tijd ROML na Chr. Midden-Romeinse tijd ROMM na Chr. Vroeg-Romeinse tijd ROMV 12 voor Chr na Chr. IJzertijd: IJZ voor Chr. Late IJzertijd IJZL voor Chr. Midden-IJzertijd IJZM voor Chr. Vroege IJzertijd IJZV voor Chr. Bronstijd: BRONS voor Chr. Late Bronstijd BRONSL voor Chr. Midden-Bronstijd BRONSM voor Chr. Vroege Bronstijd BRONSV voor Chr. Neolithicum (Jonge Steentijd): NEO voor Chr. Laat-Neolithicum NEOL voor Chr. Midden-Neolithicum NEOM voor Chr. Vroeg-Neolithicum NEOV voor Chr. Mesolithicum (Midden-Steentijd): MESO voor Chr. Laat-Mesolithicum MESOL voor Chr. Midden-Mesolithicum MESOM voor Chr. Vroeg-Mesolithicum MESOV voor Chr. Paleolithicum (Oude Steentijd): PALEO tot 8800 voor Chr. Laat-Paleolithicum PALEOL voor Chr. Midden-Paleolithicum PALEOM voor Chr. Vroeg-Paleolithicum PALEOV tot voor Chr. Bron: Archeologisch Basis Register 1992

8 6 1 Inleiding en administratieve gegevens In het voorliggende rapport wordt een onderzoek beschreven waarvoor de volgende administratieve gegevens gelden: Opdrachtgever: Familie Dam Soort onderzoek: Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek Aanleiding: Sloop en bouw woning Locatie: Kerkstraat 2 Plaats: Nieuw-Beijerland Gemeente: Korendijk Provincie: Zuid-Holland Kadastrale gegevens: Nieuw-Beijerland, sectie A, perceel 2157 Kaartblad: 7 Oost Oppervlakte plangebied Ca m 2 Coördinaten: / / / / Bevoegde overheid: Gemeente Korendijk Deskundige namens de bevoegde overheid: Dhr. A.W. Brand (AW.Brand@Korendijk.nl) ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer (CIS-code): Auteur: K. van Kappel en N. de Jonge Projectmedewerker(s): K. van Kappel, N. de Jonge en J. Huizer Autorisatie: J. Huizer Periode van uitvoering: Juni 2012 Beheer en plaats documentatie: ADC ArcheoProjecten bv, Amersfoort Beheer en plaats digitale documentatie (e-depot): In opdracht van de familie Dam heeft ADC ArcheoProjecten in juni ten behoeve van sloop en nieuwbouw een bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek uitgevoerd op de locatie Kerkstraat 2a te Nieuw-Beijerland. Het plangebied ligt in een gebied waar een gemeentelijk archeologisch beleid is vastgesteld. Op grond van dit beleid valt het plangebied in de zone hoge verwachting (historische kern). 1 Om in deze zone een omgevingsvergunning te kunnen verkrijgen, dient de initiatiefnemer een rapport te overleggen waarin naar oordeel van de bevoegde overheid de archeologische waarde van het plangebied voldoende is vastgesteld. In het kader van dit proces heeft het in dit rapport beschreven onderzoek plaatsgevonden. In Nederland dient het vaststellen van de archeologische waarde van een plangebied te gebeuren op grond van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA versie.2). 2 2 Bureauonderzoek 2.1 Doelstelling en vraagstelling Het bureauonderzoek vormt de eerste stap in het vaststellen van de archeologische waarde van het gebied. Het doel van bureauonderzoek is het aan de hand van schriftelijke bronnen verwerven van informatie over bekende en/of verwachte archeologische waarden in het plangebied, om daarmee te komen tot een gespecificeerde, archeologische verwachting. 1 Huizer, et al., SIKB 2010.

9 7 Voor het bureauonderzoek zijn de volgende onderzoeksvragen opgesteld: Zijn mogelijk archeologische waarden in het plangebied aanwezig, en zo ja, wat is de specifieke archeologische verwachting? Is het plangebied voldoende onderzocht? o Zo nee, welke vorm van nader archeologisch onderzoek is nodig om te komen tot een selectiebesluit? o Zo ja, welk selectiebesluit kan worden genomen (vrijgeven, opgraven, begeleiden)? 2.2 Methodiek Het onderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie.2 Landbodems, protocol 4002 Bureauonderzoek. Het bureauonderzoek bestaat uit de volgende elf processtappen: 1. Afbakenen plan- en onderzoeksgebied en vaststellen consequenties van mogelijk toekomstig gebruik; 2. Aanmelden onderzoek bij Archis;. Vermelden (en toepassen) overheidsbeleid; 4. Beschrijven huidig gebruik; 5. Beschrijven historische situatie en mogelijke verstoringen; 6. Beschrijven mogelijke aanwezigheid bouwhistorische waarden in de ondergrond; 7. Beschrijven bekende archeologische en aardwetenschappelijke waarden; 8. Opstellen gespecificeerde verwachting; 9. Opstellen standaardrapport bureauonderzoek; 10. Afmelden onderzoek bij Archis: overdracht onderzoeksgegevens; 11. Aanleveren digitale gegevens bij e-depot. De processtappen 1 tot en met 7 leveren gegevens op basis waarvan processtap 8, de gespecificeerde verwachting wordt opgesteld. De gespecificeerde verwachting kan worden beschouwd als een belangrijke conclusie van het bureauonderzoek, omdat hierin wordt aangegeven of, en zo ja, welke archeologische waarden worden verwacht, indien relevant weergegeven op een kaart. De resultaten van processtappen 1 tot en met 8 worden behandeld in de paragrafen.1 tot en met.5. Processtap 9 resulteert in het voorliggende rapport. De processtappen 10 en 11 hebben betrekking op het voor derden openbaar maken van de resultaten van het bureauonderzoek bij onder meer Archis en het e-depot. 2. Resultaten 2..1 Afbakening plan- en onderzoeksgebied en vaststellen van de consequenties van het mogelijk toekomstige gebruik De exacte locatie van het plangebied is weergegeven op afbeeldingen 1 en 2. Van het plangebied zelf zijn onvoldoende archeologische en aardkundige gegevens beschikbaar om een uitspraak te kunnen doen over de archeologische verwachting. Daarom zijn tevens gegevens betrokken uit de directe omgeving, waarmee het onderzoeksgebied kan worden gedefinieerd als het gebied binnen een straal van circa 500m rondom het plangebied. Hierbij is het gebied gekozen waar vergelijkbare geo(morfo)logische en bodemkundige omstandigheden heersen als in het plangebied, te weten vlakte van getijafzettingen. In het plangebied zijn de volgende ingrepen gepland: Aard ingreep: Wijze fundering: Onderkeldering: Diepte bodemverstoring: Sloop (huidige bebouwing) en bouw woning (deels ter plaatse van huidige bebouwing) op palen, 5 stuks tot ca. 20 m -mv ja Ca. 550 cm -mv

10 8 Oppervlakte bodemverstoring: Ca. 0 m 2 Verwachte wijziging grondwaterstand: Tijdelijke verlaging i.v.m. aanleg kelder. Huidige grondwaterstand 1,0 cm -mv Toekomstige ligging boven- en ondergrondse infrastructuur: onbekend Toekomstige ligging verharding: Zie afb. 4 De consequentie van de voorgenomen ingreep kan zijn dat eventuele aanwezige waardevolle archeologische resten in de ondergrond mogelijk worden aangetast. Voor de oorspronkelijke situatie en nieuwe situatie zie afb Beschrijving van de aardwetenschappelijke waarden De volgende aardwetenschappelijke informatie is bekend van het plangebied. In het plangebied bevindt zich een opeenvolging van de volgende geologische niveaus 4 : Geologisch niveau Gemiddelde diepte top Omschrijving Ouderdom / periode niveau (m t.o.v. NAP) Laagpakket van Walcheren 0 Mariene afzettingen (dekafzetting) Late Middeleeuwen / Nieuwe tijd Hollandveen Laagpakket -2,5 Veen Bronstijd / IJzertijd Laagpakket van Wormer -5,0 Wad/kwelderafzetting Mesolithicum / Neolithicum Aan het maaiveld gelden de volgende aardwetenschappelijke gegevens: Bron Geomorfologie 5 Bodemkunde 6 Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) 7 Informatie Niet gekarteerd, bebouwd. In de directe omgevingvlakte van getijafzettingen (2M5) Niet gekarteerd, bebouwd. In de directe omgeving vaaggronden, kalkrijke poldervaaggronden, zware zavel (Mn25A) Ca. 0,0 NAP (zie afb. 2.. Beschrijving van bekende archeologische waarden In het onderzoeksgebied zijn de volgende archeologische (indicatieve) waarden en ondergrondse bouwhistorische waarden vastgesteld (zie afbeelding 7): Waarnemingsnr Omschrijving Datering 8 Opmerking dijklichaam LME voormalig AMK-terrein aardewerk NT Aangetroffen tijdens slootkantinspectie Onderzoeksmeldingsnummer Soort onderzoek Resultaat Advies 4614 booronderzoek Geen vermelding in ARCHIS Het plangebied is vrijgegeven booronderzoek Geen vermelding in ARCHIS Geen vermelding in ARCHIS Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen, Rapport betreffende bouwput (AA ), april ARCHIS, 6 juni Stichting voor bodemkartering, Voor een verklaring van de afkortingen, zie tabel 1.

11 9 In ARCHISII zijn voor het onderzoeksgebied geen AMK-terreinen, vondstmeldingen en relevante gebouwde monumenten geregistreerd. Op de landelijke, provinciale en gemeentelijke verwachtings-/beleidskaarten staat de volgende archeologische verwachting voor het plangebied aangegeven: Bron Verwachting Toelichting IKAW/CHS laag Vlakte van getijafzettingen Gemeentelijke beleidskaart hoog Historische kern. Advies: bij gebieden groter dan 0 m 2 geen bodemingrepen. Bij planvorming voorafgaand aan vergunningverlening vroegtijdig archeologisch onderzoek laten uitvoeren en streven naar inpassing van terreinen met archeologische waarde Beschrijving van de historische situatie, mogelijke verstoringen en bouwhistorische waarden De historische situatie is op verschillende kaarten als volgt: Bron Jaartal Historische situatie Kadastrale minuut 9 (afb. 6) In de noordoosthoek van het plangebied staat een pastorie. De rest van het plangebied is in gebruik als bos en boomgaard en is in eigendom van de kerkraad Topografische kaart idem Bonnekaart en 1891 idem Bonnekaart Idem, aan de noordzijde van het plangebied loopt een tramlijn Bonnekaart en 1921 Pastorie is verdwenen, aan de noordzijde van het plangebied loopt een tramlijn Topografische kaart Boomgaard, aan de noordzijde van het plangebied loopt een weg Topografische kaart In de noordoosthoek van het plangebied staat bebouwing. Het overige deel van het plangebied bestaat uit een boomgaard, aan de noordzijde van het plangebied loopt een weg Topografische kaart , 1968, 1974, 1981, 1986, 1990 en 1995 idem 2..5 Beschrijving huidig gebruik Het plangebied is momenteel in gebruik als wonen met tuin, zie afb.. De huidige bebouwing, het woonhuis, is niet onderkeldert. Op basis van de opgevraagde gegevens met betrekking tot de milieuhygiënische situatie in het plangebied kan worden geconcludeerd dat er geen sprake is van een bodembedreigende situatie. 17 In het kader van het onderzoek zijn gegevens met betrekking tot de aanwezigheid van ondergrondse kabels en leidingen opgevraagd bij het KLIC. Uit de hierop ontvangen gegevens blijkt dat aan de oostkant van de woning meerdere kabels en leidingen in de ondergrond lopen Kadaster, : Oorspronkelijke aanwijzende tafel der grondeigenaren en der ongebouwde en gebouwde vaste eigendommen, Broek in Waterland, Noord Holland, Sectie B, Blad Walther, Bureau Militaire Verkenningen 1881 en Bureau Militaire Verkenningen Bureau Militaire Verkenningen 1904 en Kadaster Kadaster Kadaster 196, 1968, 1974, 1981, 1986, 1990 en Verkennend bodemonderzoek Kerkstraat 2 te Nieuw-Beijerland, KLIC-melding 12G18708.

12 Gespecificeerde verwachting en conclusie De eerste, voor het bureauonderzoek opgestelde onderzoeksvraag Zijn mogelijk archeologische waarden in het plangebied aanwezig, en zo ja, wat is de specifieke archeologische verwachting? kan als volgt worden beantwoord: Voor de gespecificeerde verwachting gelden de volgende karakteristieken: Karakteristiek Omschrijving Datering: Mesolithicum / Neolithicum Complextype(n): Jager/verzamelaar Omvang: 200 m 2 bij 1000 m 2 Landschappelijke en/of geologische context: Op wad/kwelder afzettingen (Laagpakket van Wormer) Diepteligging: Ca. 500 cm -mv Locatie: hele plangebied Soort vindplaats: Vindplaats met alleen een vondststrooiing Uiterlijke kenmerken: overwegend vuursteen. Conservering: Afgedekt door veen en kleilagen waardoor conservering goed zal zijn Wordt het archeologisch relevante niveau bedreigd door de voorgenomen werkzaamheden: Ja, door graafwerkzaamheden ten behoeve van onderkeldering woonhuis tot ca. 550 cm mv. Karakteristiek Omschrijving Datering: Bronstijd / IJzertijd Complextype(n): nederzetting Omvang: 500 m 2 bij 2000 m 2 Landschappelijke en/of geologische context: Top van het veen. Diepteligging: Ca. 250 cm -mv Locatie: het hele plangebied Soort vindplaats: Vindplaats met zowel grondsporen als een vondststrooiing Uiterlijke kenmerken: Vindplaats met een vondststrooiing van overwegend aardewerk Conservering: Afgedekt door kleilagen waardoor conservering goed zal zijn Wordt het archeologisch relevante niveau bedreigd door de voorgenomen werkzaamheden: Ja, door graafwerkzaamheden ten behoeve van onderkeldering woonhuis tot ca. 550 cm mv. Karakteristiek Omschrijving Datering: Late Middeleeuwen / Nieuwe tijd Complextype(n): nederzetting Omvang: 500 m 2 en > 8000 m 2 Landschappelijke en/of geologische context: Mariene dekafzettingen Diepteligging: Vanaf maaiveld Locatie: hele plangebied Soort vindplaats: Vindplaats met een archeologische laag Uiterlijke kenmerken: Funderingen, beerputten en waterputten. In de archeologische laag komen bot, houtskool, aardewerk en metaal voor. Conservering: Voor funderingen, beerputten en waterputten een matig tot goede conservering. Voor bot, houtskool, aardewerk en metaal een matig tot slechte conservering wegens aanwezigheid boven grondwaterniveau en blootstelling aan bodembedreigende activiteiten. Wordt het archeologisch relevante niveau bedreigd door de voorgenomen werkzaamheden: Ja, door graafwerkzaamheden ten behoeve van onderkeldering woonhuis tot ca. 550 cm mv.

13 11 De beantwoording van de overige onderzoeksvragen is als volgt: Is het plangebied voldoende onderzocht? Nee. Zo nee, welke vorm van nader archeologisch onderzoek is nodig om te komen tot een selectiebesluit? Een inventariserend veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek. Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O).1 Plan van Aanpak.1.1 Inleiding Het doel van het inventariserende veldonderzoek is het aanvullen en toetsen van de op basis van het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde verwachting, zoals deze is geformuleerd in par. 2.4 Het inventariserend veldonderzoek vond plaats door middel van een verkennend onderzoek. Op 8 juni 2012 werd een Plan van Aanpak opgesteld, waarin de werkwijze van het onderzoek werd vastgelegd. Omdat op deze locatie een type archeologische vindplaatsen wordt verwacht dat zich door middel van een booronderzoek niet goed laat opsporen is het doel van dit onderzoek het verkennen van de bodemopbouw. Daarmee toetsen we voor eventuele archeologische vindplaatsen de volgende delen van de gespecificeerde verwachting: 1. de landschappelijke en/of geologische context van eventuele archeologische vindplaatsen 2. de diepteligging ervan. de conservering Dit leidt voor onderhavig onderzoek tot de volgende hypothesen: Ad 1. Ad 2. Ad. Ad 4. Ad 5. Ad 6. Ad 7. Ad 8. Ad 9. In het plangebied bevinden zich afzettingen van het Laagpakket van Wormer. De top van deze afzettingen ligt op een diepte van ca. 5,5 m beneden maaiveld. Dit niveau is niet aangetast door bodemverstoringen. In het plangebied bevindt zich het Hollandveen Laagpakket. De top van het veen ligt op een diepte van ca. 2,5 m beneden maaiveld. Dit niveau is niet aangetast door bodemverstoringen. In het plangebied bevinden zich afzettingen van het Laagpakket van Walcheren. De top van deze afzettingen ligt aan maaiveld Dit niveau is niet aangetast door bodemverstoringen. Door het uitvoeren van dit verkennend booronderzoek kan alsnog een uitspraak worden gedaan over de vraag of, en zo ja, waar er al dan niet nog archeologische resten worden verwacht in het plangebied. De volgende onderzoeksvragen zijn opgesteld: Is / zijn de hierboven genoemde hypothese(n) juist? Moet de specifieke archeologische verwachting worden aangepast? Zo ja, op welke wijze? Is het plangebied voldoende onderzocht? Zo nee, welke vorm van nader archeologisch onderzoek is nodig om te komen tot een selectiebesluit? Zo ja, welk selectiebesluit kan worden genomen (vrijgeven, opgraven, begeleiden)?

14 Uitvoeringsplan veldwerkzaamheden Voor het vaststellen van de juistheid van de in par..1.2 genoemde hypotheses is de volgende onderzoeksmethode het meest geschikt: Aantal boringen: Gepland: Uitgevoerd: 5 Boorgrid: Aanpassen aan plangebied, zie afb. 2 Diepte boringen: Indien technisch haalbaar 2 tot in het Laagpakket van Wormer en maximaal tot ca. 600 cm mv (tussen de huidige bebouwing) en 1 tot in het Hollandveen Laagpakket (maximaal 00 cm mv) Boormethode: Edelman met diameter 7cm / guts met diameter cm (handmatig) Bemonstering: Versnijden en/of verbrokkelen De bodemtextuur en archeologische indicatoren worden beschreven volgens SBB 5.1 van het NITG-TNO waarin ondermeer de standaard classificatie van bodemmonsters volgens NEN5104 wordt gehanteerd. 19 De X- en Y-coördinaten worden bepaald aan de hand van de lokale topografie en ingemeten met behulp van een meetlint. De hoogte van het maaiveld ter plaatse van de boringen is bepaald aan de hand van AHN-beelden..2 Resultaten Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O).2.1 Lithologische beschrijving De locatie van de boringen is weergeven in afb. 2. De boorgegevens worden gepresenteerd in Bijlage 1 en een weergave van de afzonderlijke boorkolommen in Bijlage 2. Pakket Diepte (cm mv) 1 ~85 tot ~70/105 ~20-95 Boorpunten Omschrijving Interpretatie, 4 en 5 De top van een pakket zwak zandige, kalkrijke klei dat naar beneden in het profiel geleidelijk over gaat in zwak siltig zeer fijn zand met kleilagen 1, 2 en 4 en 5 Donkerbruingrijze klei met een matig humeuze en sterk siltige tot zwak zandige bijmenging, met plaatselijk baksteen fragmenten, houtskool en grind. 0-20, 4 en 5 Lichtbruingrijze kalkrijke klei met een uiterst siltige tot zwak zandige bijmenging Laagpakket van Walcheren Omgewerkt / bouwvoor opgebracht Tijdens het booronderzoek is in boringen 1 en 2 gestuit op met de hand ondoordringbaar materiaal op respectievelijk 70 en 40 cm -mv. In boringen en 4 zijn de boringen gestaakt op 00 en 20 cm mv omdat het zandige materiaal niet kon worden opgeboord (<grondwaterspiegel)..2.2 Interpretatie Pakket 1 is geïnterpreteerd als zandige geulafzettingen behorende tot het Laagpakket van Walcheren. 20 De afzettingen zijn waarschijnlijk gevormd door de kreek die loopt ten zuidwesten van het plangebied. Pakket 2 is geïnterpreteerd als een omgewerkt en verstoord pakket. Pakket is geïnterpreteerd als een opgebracht pakket. Tijdens het booronderzoek zijn geen afzettingen aangetroffen behorende tot het Laagpakket van Wormer. Ook is geen veen aangetroffen behorende tot het Hollandveen Laagpakket. In boringen en 4 zijn de boringen gestaakt op 00 en 20 cm mv omdat het zandige materiaal niet kon worden opgeboord gezien de ligging beneden degrondwaterspiegel. Aangenomen wordt dat tijdens de vorming van het pakket zandige geulafzettingen deze niveaus zijn geërodeerd. Het DINOloket is geraadpleegd en hieruit blijkt dat in twee boringen op ca. 450 m ten oosten (B7G0922) en ca. 19 Bosch 2005; Nederlands Normalisatie-Instituut In de oude nomenclatuur: Duinkerke III.

15 1 450 m ten noorden van het plangebied (B7G2287) eveneens een zandpakket is aangetroffen vanaf ca. 50 cm mv tot een diepte van respectievelijk 00 en 500 cm mv. 21 Mogelijk bevinden zich nog afzettingen behorende tot het Laagpakket van Wormer onder deze geulafzettingen. Echter wordt aangenomen dat de top van het Laagpakket van Wormer geërodeerd is. Hiermee kunnen de hypothesen Ad 1 tot en met Ad 6 worden verworpen. Wel is een pakket geulafzettingen van het Laagpakket van Walcheren aangetroffen dat voorkomt vanaf het maaiveld (met uitzondering van het dunne opgebrachte pakket in boringen, 4 en 5). Hierdoor kunnen hypothesen Ad 7 en Ad 8 worden aangenomen. Hypothese Ad 9 kan worden verworpen aangezien de top van het pakket is omgewerkt (pakket 2). In de top van het Laagpakket van Walcheren (pakket 1) is in boringen 1 en 2 gestuit op met de hand ondoordringbaar materiaal. In de boor werd een hoge concentratie geelbruin gekleurd baksteen aangetroffen. Hoogstwaarschijnlijk is gestuit op funderingsresten van de op de kadastrale minuut afgebeelde pastorie (afb. 5). 22 Volgens de archeologische verwachting en beleidsadvieskaart Hoeckse Waard wordt binnen historische kernen gestreefd naar inpassing van terreinen met archeologische waarde. De pastorie uit de Nieuwe tijd kan meer informatie verschaffen over de geschiedenis van Nieuw-Beijerland.. Conclusies De in de Inleiding gestelde onderzoeksvragen kunnen op basis van de bereikte resultaten als volgt worden beantwoord: Is / zijn de genoemde hypothese(s), zoals vermeld in de specifieke archeologische verwachting, juist? Ad 1 t/m 6 kunnen worden verworpen aangezien geen Hollandveen Laagpakket is aangetroffen en aangenomen wordt dat de top van het Laagpakket van Wormer is geerodeerd. Ad 7 en 8 kunnen worden aangenomen omdat aan het maaiveld het Laagpakket van Walcheren is aangetroffen. Ad 9 kan worden verworpen omdat de top van het Laagpakket van Walcheren is omgewerkt. Moet de specifieke archeologische verwachting worden aangepast? Zo ja, op welke wijze? Ja, omdat geen Laagpakket van Wormer en geen Hollandveen Laagpakket is aangetroffen (de hypothesen Ad 1 t/m 6 zijn verworpen) is de hiervoor opgestelde archeologische verwachting niet meer van toepassing. Archeologische resten uit de periode Mesolithicum tot en met de IJzertijd worden niet meer verwacht. Is het plangebied voldoende onderzocht? Nee. Zo nee, welke vorm van nader archeologisch onderzoek is nodig om te komen tot een selectiebesluit? Het advies is om ter hoogte van de aangetroffen funderingsresten (boringen 1 en 2 ten westen van het bestaande woonhuis) een proefsleuvenonderzoek (IVO-P) uit te voeren. Hiermee kan met zekerheid worden vastgesteld of archeologische resten en sporen in de ondergrond aanwezig zijn en of het de funderingsresten van de pastorie of andere bebouwing betreft. Tijdens het proefsleuvenonderzoek adviseren wij een controleboring uit te voeren om met zekerheid vast te stellen wat de opbouw van de bodem is tussen en 5,5 m mv. Tevens adviseren wij de sloop van de huidige funderingen (ondergrondse sloop) uit te stellen tot dat de resultaten van het proefsleuvenonderzoek bekend zijn. De bovengrondse sloop van de huidige bebouwing kan reeds worden uitgevoerd. Het vervolgonderzoek dient alleen uitgevoerd te worden op de locaties waar de bodem verstoord wordt. Hierdoor worden excessieve kosten vermeden en worden geen dubbele graafwerkzaamheden uitgevoerd Kadaster, : Oorspronkelijke aanwijzende tafel der grondeigenaren en der ongebouwde en gebouwde vaste eigendommen, Broek in Waterland, Noord Holland, Sectie B, Blad 02.

16 14 4 Aanbeveling Conform de KNA en het Verdrag van Malta is het uitgangspunt, dat behoudenswaardige planlocaties in principe in situ behouden dienen te worden. Uitsluitend indien dit niet mogelijk is, kan behoud ex situ plaatsvinden. ADC ArcheoProjecten adviseert om in de gebieden met een hoge archeologische verwachting een inventariserend veldonderzoek uit te voeren door middel van het aanleggen van proefsleuven (IVO-P), teneinde gaafheid, omvang, datering en conservering van archeologische resten te onderzoeken. De proefsleuf dient te worden aangelegd ten westen van het bestaande woonhuis ter hoogte van boringen 1 en 2. Tijdens het proefsleuvenonderzoek adviseren wij een controleboring uit te voeren om met zekerheid vast te stellen wat de opbouw van de bodem is tussen en 5,5 m mv. Tevens adviseert ADC ArcheoProjecten de sloop van de huidige funderingen (ondergrondse sloop) uit te stellen tot dat de resultaten van het proefsleuvenonderzoek bekend zijn. De exacte invulling van de werkzaamheden dient te worden vastgelegd in een door de bevoegde overheid goed te keuren Programma van Eisen (PvE).

17 15 Literatuur Berg, M.M. van den & E.A. Hatzmann, 2006: Water en archeologisch erfgoed. Amersfoort (Nederlandse Archeologische Rapporten 0). Bosch, J.H.A., 2005: Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode, Versie 5.2. Utrecht (TNO-rapport NITG A). Groenewoudt, B.J., 1994: Prospectie, waardering en selectie van archeologische vindplaatsen: een beleidsgerichte verkenning van middelen en mogelijkheden. Amersfoort (Nederlandse Archeologische Rapporten 17). Kars, H. & A. Smit (red.), 200: Handleiding Fysiek Behoud Archeologisch Erfgoed. Amsterdam (Geoarchaeological and Bioarchaeological Studies 1). Normalisatie-Instituut, Nederlands, 1989: Geotechniek, classificatie van onverharde grondmonsters NEN Delft. SIKB, 2010: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA) Landbodems. Gouda. Tol, A.J., J.W.H.P. Verhagen & M. Verbruggen, 2006: Leidraad inventariserend veldonderzoek. Gouda (SIKB uitgave). Geraadpleegd kaartmateriaal Bureau Militaire Verkenningen, 1881, 1891, 1902, 1904 en 1921: Oud-Beijerland, blad 544, 1: Geraadpleegde websites Lijst van afbeeldingen en tabellen Afb. 1 Locatie van het plangebied Afb. 2 Detailkaart van het plangebied met de uitgevoerde boorpunten Afb. Bestaande situatie Afb. 4 nieuwe situatie met geplande boringen Afb. 5 uitsnede kadastrale minuut (ster geeft plangebied aan) Afb. 6 uitsnede bonnekaart (ster geeft plangebied aan) Afb. 7 uitsnede ARCHIS/CHS Afb. 8 Uitsnede van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN)(bron: Tabel 1. Overzicht van de verschillende (pre)historische perioden.

18 16 Afb. 1 Locatie van het plangebied

19 17 Afb. 2 Detailkaart van het plangebied met de uitgevoerde boorpunten

20 18 Afb. Bestaande situatie

21 19 Afb. 4 nieuwe situatie met geplande boringen

22 Afb. 5 uitsnede kadastrale minuut (ster geeft plangebied aan) 20

23 21 Afb. 6 uitsnede Bonnekaart (ster geeft plangebied aan)

24 22 Afb. 7 uitsnede ARCHIS/CHS

25 Afb. 8 Uitsnede van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN)(bron: 2

26 24 Bijlage 1 Boorgegevens. nummer bovengrens (cm onder mv) ondergrens (cm onder mv) grondsoort bijmenging zandmediaan kleur kalkgehalte nieuwvormingen antropogene bijmengingen bodemhorizonten overig klei zwak zandig;matig humeus klei zwak zandig;matig humeus 0 40 klei zwak zandig;matig humeus;zwak grindig donker-bruin-grijs kalkrijk omgewerkte grond;veel donker-grijze vlekken donker-bruin-grijs kalkrijk veel baksteen omgewerkte grond;fundering?gelig bkst, gestuit donker-bruin-grijs kalkrijk weinig puinresten;spoor baksteen 0 25 klei uiterst siltig licht-bruin-grijs kalkrijk basis scherp klei zwak zandig;sterk humeus;zwak grindig klei sterk siltig;zwak humeus donker-zwart-grijs kalkloos klei zwak zandig licht-bruin-grijs kalkrijk weinig roestvlekken zand zwak siltig zeer fijn licht-bruin-grijs kalkrijk weinig roestvlekken omgewerkte grond;fundering? gestuit donker-bruin-grijs kalkrijk basis geleidelijk;omgewerkte grond zand zwak siltig zeer fijn grijs kalkrijk geheel gereduceerd basis geleidelijk zeer kleine spreiding;veel kleilagen zeer kleine spreiding;veel kleilagen zand zwak siltig zeer fijn donker-grijs kalkrijk zeer kleine spreiding;vervuild?

27 25 nummer bovengrens (cm onder mv) ondergrens (cm onder mv) grondsoort bijmenging zandmediaan kleur kalkgehalte nieuwvormingen antropogene bijmengingen bodemhorizonten overig klei zwak zandig licht-bruin-grijs kalkrijk opgebrachte grond klei sterk siltig;matig humeus;zwak grindig donker-bruin-grijs kalkrijk spoor baksteen;spoor puinresten klei sterk siltig bruin-grijs kalkrijk omgewerkte grond klei uiterst siltig licht-bruin-grijs kalkrijk basis geleidelijk zand zwak siltig zeer fijn licht-bruin-grijs kalkrijk zeer kleine spreiding;veel kleilagen;basis geleidelijk zand zwak siltig zeer fijn donker-grijs kalkrijk zeer kleine spreiding;zeer veel kleilagen;vervuild?;basis geleidelijk zand zwak siltig zeer fijn donker-grijs kalkrijk zeer kleine spreiding;vervuild? gutsleeg 0 20 klei uiterst siltig licht-bruin-grijs kalkrijk opgebrachte grond klei zwak zandig;matig humeus klei zwak zandig;zwak humeus klei zwak zandig;zwak humeus donker-zwart-grijs kalkrijk donker-bruin-grijs kalkrijk spoor baksteen donker-bruin-grijs kalkrijk veel baksteen;weinig houtskoolbrokken klei zwak zandig licht-bruin-grijs kalkrijk spoor roestvlekken

28 Bijlage 2 Boorkolommen opname: 1 opname: 0 lithologie kalkgehalte 0 lithologie kalkgehalte opname: lithologie kalkgehalte

29 opname: 4 opname: 5 0 lithologie kalkgehalte 0 lithologie kalkgehalte Legenda (getekend volgens NEN5104) zand, zandig omgewerkt leem, siltig opgehoogd klei, kleiig grind, grindig Getallen aan de linkerzijde van de kolommen geven de diepte in centimeters beneden maaiveld. Getallen aan de rechter zijde van de kolommen geven het gehalte aan koolzure kalk volgens de driedeling: kalkloos (code 1), kalkarm (code 2), kalkrijk (code ). veen, humeus