Basis ijskennis. HLSK Seizoen 2018/2019 Rob Mulders v2.0

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Basis ijskennis. HLSK Seizoen 2018/2019 Rob Mulders v2.0"

Albert Lenaerts
4 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Basis ijskennis HLSK Seizoen 2018/2019 Rob Mulders v2.0

2 Deel I Krimpen, uitzetten, bevriezen en smelten Deel II Een jaar uit het leven van een Zweeds meer Deel III Warmte-afgifte en warmte-opname

3 Deel I Krimpen, uitzetten, bevriezen en smelten Water is een unieke stof

8 Warmte-afgifte Warmte-opname

11 Bevriezen Hoeveelheid warmte die afgevoerd moet worden bij overgang van water naar ijs is even hoog als hetzelfde gewicht aan water van 80 C naar 0 C af te koelen. De temperatuur blijft 0 C.

12 Deel II Een jaar uit het leven van een Zweeds meer Je gelooft het niet

13 16 o 6 o Zweeds: direkt skiktat Augustus

14 9 o 6 o September

15 5,9 o 6 o Oktober

16 4 o 4 o Begin november

17 1 o 3,9 o Zweeds: omvänt skiktat Eind november

18 0 o IJS! 3 o Zweeds: isläggning Begin december

19 Zwart ijs Ontstaat bij bevriezing van water zonder verstoring Sneeuwijs Ontstaat als sneeuw in koud water valt, niet meer smelt en daarna samenvriest Het eerste ijs

20 Zwart ijs. Zweeds: kärnis. Spreek uit: sjern-ies.

21 Sneeuwijs. Zweeds: snöis. Spreek uit: sneu-ies.

22 warmte ijsgroei 0 o IJS! 2 o Onder zwart ijs en onder sneeuwijs groeit zwart ijs

23 sneeuw ijs 0 o water 2 o Sneeuw drukt ijs onder water (of sneeuw smelt door warmte/regen)

24 Steupijs Sneeuwlaag op bestaande ijslaag die nat is geworden en tot samenhangend ijs is bevroren Steupijs sneeuwijs, hoewel vorm, uiterlijk en eigenschappen sterk op elkaar lijken Pas als steup geheel bevroren is (ook weer van bovenaf), groeit zwart ijs aan de onderkant De derde ijsvorm

25 Steupijs. Zweeds: stöpis

26 1. ijsgroei zwart ijs 2. sneeuwval op ijs 0 o 3. water trekt door ijs in sneeuw 4. natte sneeuw bevriest: steupijs 2 o Wintercyclus in januari en februari

27 2. zoninstraling warmt ijs en water op 4. ijs wordt onbetrouwbaar 1. koude nacht maakt ijs hard/sterk 0 o 3. ijs degenereert door warmte 2 o Dagcyclus in maart: voorjaarsijs

28 Voorjaarsijs. Zweeds: våris. Spreek uit: woor-is. Foto: Sven Ånnegård (SSSK)

29 Voorjaarsijs. Zweeds: våris. Spreek uit: woor-ies. Foto: Birgit Johansson (FF Jfa)

30 1 o 3 o Zweeds: omvänt skiktat Begin april

31 3,5 o 3 o Medio april

32 4 o 4 o Eind april

33 8 o 5 o Zweeds: direkt skiktat Ergens in mei

34 Deel III Warmte-afgifte en warmte-opname Temperatuur wordt overschat

35 Warmteafgifte kan op drie manieren 1. Aan koudere lucht boven water/ijs 2. Door uitstraling naar de ruimte 3. Via verdamping/sublimatie van water/ijs Iedere factor wordt uitgedrukt in joule/sec/m2. Het effect van de drie mag je bij elkaar optellen. Warmteafgifte wordt (vanuit water/ijs geredeneerd) als plus genoteerd. Overigens: 1 watt = 1 joule/seconde Bevriezen

36 1. Aan koudere lucht boven water/ijs WIND -5 o 0 o WARMTE IJS 3 o

37 2. Door uitstraling naar de ruimte H E L D E R E H E M E L WARMTE 0 o IJS 3 o

38 3. Via verdamping/sublimatie DROGE LUCHT WATERDAMP 0 o WARMTE IJS 3 o

39 Temp lucht Bewolking Relatieve luchtvochtigheid Effect lucht Effect Straling Effect sublimatie Effect totaal Gevolg -10 geen 50% ijs groeit aan De waarden zijn afkomstig van SMHI en gelden voor kärnis van 5 cm dik met een temperatuur van -3 graden aan de oppervlakte, waarbij er een wind staat van 4 m/s en het nacht is.

40 Temp Bewolking Luchtvochtigheid Effect lucht Effect straling Effect sublimatie Effect totaal Gevolg -10 geen 50% ijs groeit aan -10 geen 100% ijs groeit aan -10 zwaar 50% ijs groeit aan -10 zwaar 100% ijs groeit aan De waarden zijn afkomstig van SMHI en gelden voor kärnis van 5 cm dik met een temperatuur van -3 graden aan de oppervlakte, waarbij er een wind staat van 4 m/s en het nacht is.

41 Temp Bewolking Luchtvochtigheid Effect lucht Effect straling Effect sublimatie Effect totaal Gevolg -10 geen 50% ijs groeit aan -10 geen 100% ijs groeit aan -10 zwaar 50% ijs groeit aan -10 zwaar 100% ijs groeit aan 0 geen 50% ijs groeit aan 0 geen 100% ijs groeit aan +3 geen 50% ijs groeit aan +3 geen 100% ijs smelt +3 zwaar 50% ijs smelt +3 zwaar 100% ijs smelt De waarden zijn afkomstig van SMHI en gelden voor kärnis van 5 cm dik met een temperatuur van -3 graden aan de oppervlakte, waarbij er een wind staat van 4 m/s en het nacht is.

42 Warmteopname kan op vier manieren 1. Van warmere lucht boven ijs 2. Van warmer water onder ijs 3. Door instraling van de zon in ijs 4. Via condenseren/rijpen op ijs Het effect van zoninstraling overdag moet je aftrekken van de uitstraling naar de ruimte. Iedere factor wordt uitgedrukt in joule/sec/m2. Het effect van de drie mag je bij elkaar optellen. Warmteopname wordt (vanuit water/ijs geredeneerd) als minus genoteerd. Smelten

43 Temp Bewolking Luchtvochtigheid Effect lucht Effect straling Effect sublimatie Effect totaal Gevolg -2 geen 50% ijs smelt De waarden zijn afkomstig van SMHI en gelden voor kärnis van 5 cm dik met een temperatuur van -3 graden aan de oppervlakte, waarbij er een wind staat van 4 m/s en het overdag is.

44 Bijzonder Bij +3 kan het vriezen Bij -2 kan het dooien Geleerd Juiste definitie van vorst: water geeft warmte af, zodanig dat het ijs wordt. Foute definitie van vorst: luchttemperatuur onder nul. Onthouden Uit- en instraling hebben gemiddeld 2x meer effect dan luchttemperatuur en sublimatie. Het KNMI weet dit ook (maar doet er niets mee)

Vergelijkbare documenten

HLSK Gidsopleiding Invloed van weer op ijs. Rob Mulders met dank aan Johan Porsby (SSSK) en Krister Valtonen (LLK)

HLSK Gidsopleiding Invloed van weer op ijs Rob Mulders met dank aan Johan Porsby (SSSK) en Krister Valtonen (LLK) Mobiele telefoon uit/stil? Toiletpauzes zijn voorzien Maak aantekeningen! Algemene vragen