Complexnummer:

Transcriptie

1 Complexnummer: Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort T F E info@cultureelerfgoed.nl Complexnaam Complex Koningsoord Aantal complexonderdelen Monumentnummers van complexonderdelen , , , Woonplaats Gemeente Provincie Berkel-Enschot Tilburg Noord-Brabant Hoofdadres van hoofdobject Raadhuisstraat 26, 5056 HD Berkel-Enschot Complexomschrijving Inleiding Het R.K. KLOOSTER Onze Lieve Vrouwe van Koningsoord bestaat uit een viertal onderdelen: POORTGEBOUW (I), RECTORAAT (II), KLOOSTERGEBOUW (III) met onder meer gastenverblijf, kapel, eetzaal, scriptorium en kloosterhof en KERKHOFKAPEL (IV). Het geheel werd van 1933-'37 in sobere Neo-Gotische stijl gebouwd naar plannen van architect J. van Dijk. Het klooster is vanuit Chimay gesticht voor de zusters Trappistinnen en werd grotendeels betaald door het eveneens in Berkel-Enschot gesitueerde trappistenklooster Koninghoeven. Omschrijving Globaal heeft het gebouwencomplex dezelfde opzet als Koningshoeven. Op enige afstand van het hoofdgebouw en direct aan de openbare weg, staat het poortgebouw. De sobere hoofdgebouwen hebben een schematische, voor de trappistinnen typische opzet. Rond de centrale kruisgang met tuin en beeld is aan de noordelijke zijde de kerk gesitueerd, waarachter ten noorden het gastenverblijf, terwijl het eigenlijke klooster direct aan de kloosterhof ligt, met in het oosten het refectorium, en ten zuiden onder meer op de verdieping het scriptorium. Aan de westelijke zijde van het kerkhof, gesitueerd nabij De Kraan, staat een eenvoudige bakstenen kerkhofkapel. Waardering Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarden als uitdrukking van een culturele en geestelijke ontwikkeling, namelijk de stichting van nieuwe kloostervestigingen in de negentiende en twintigste eeuw, het is van belang als uitdrukking van de typologische ontwikkeling van het contemplatieve vrouwenklooster. Het heeft architectuurhistorisch belang als laat voorbeeld van traditionale toepassing van Neo- Pagina: 1 / 10

2 Gotische vormen voor kerkelijke gebouwen, het is van belang wegens de ornamentiek; het is van belang wegens de bijzondere samenhang tussen delen van het exterieur en het interieur. Het heeft ensemblewaarden wegens de wijze van verkaveling en inrichting van het gehele terrein. Het is van belang wegens de architectonische gaafheid van het ex- en interieur. Pagina: 2 / 10

3 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 10 mei 2002 Kadaster deel/nr: 13581/16 Complexnummer Complexnaam Complex Koningsoord Woonplaats* Berkel-Enschot Gemeente* Tilburg Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Raadhuisstraat HD Berkel-Enschot Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BERKEL A 4730 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding Het POORTGEBOUW bij het klooster Onze Lieve Vrouwe van Koningsoord werd van 1933-'37 in sobere Neo- Gotische stijl gebouwd naar plannen van architect J. van Dijk. Het klooster is vanuit Chimay gesticht voor de zusters Trappistinnen en werd grotendeels betaald door het eveneens in Berkel-Enschot gesitueerde trappistenklooster Koningshoeven. Omschrijving De poort bestaat uit een binnen- en een buitenpoort, gescheiden door een door muren begeleide binnenstraat. De buitenpoort bestaat uit twee bakstenen pijlers met kunststenen afdeklijsten. In elke pijler een spitsboogvormige beeldnis. De pijlers worden bekroond door smeedijzeren lantaarns. De straat naar de binnenpoort wordt begeleid door gemetselde muren, voorzien van brede spitsboogvormige nissen en bekroond door keramische afdeklijsten, bestaande uit tegels. De binnenpoort bestaat uit een in plattegrond rechthoekig gebouw, met centraal een doorgang, geflankeerd door twee kamers, elk met een spitsboogvenster met bakstenen vorkharnas aan de straatzijde. In de spitsboogvormige doorrijopening aan elke zijde een deur naar de belendende ruimten. In de topgevel boven de doorrijopening een spitsboogvormige beeldnis. De gevels van het gebouw zijn aan de straatzijde bekroond door een bakstenen lijst met kanteel-motief. Het zadeldak achter de topgevel is gedekt met een eternitlei. Achter de gekanteelde borstwering platte daken. Waardering Het poortgebouw is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarden als uitdrukking van een culturele en geestelijke ontwikkeling, namelijk de stichting van nieuwe kloostervestigingen in de negentiende en twintigste eeuw, het is van belang als uitdrukking van de typologische ontwikkeling van het contemplatieve vrouwenklooster. Het heeft architectuurhistorisch belang als laat voorbeeld van traditionale toepassing van Neo- Gotische vormen voor kerkelijke gebouwen, het is van belang wegens de ornamentiek; het is van belang wegens de Pagina: 3 / 10

4 bijzondere samenhang tussen delen van het exterieur en het interieur. Het heeft ensemblewaarden als onderdeel van een complex dat van belang is wegens de wijze van verkaveling en inrichting van het gehele terrein. Het is van belang wegens de architectonische gaafheid van het ex- en interieur. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Uitvaartcentra en begraafplaatsen Begraafplaats en -onderdelen Poortgebouw Religieuze gebouwen Klooster, kloosteronderdl Klooster Pagina: 4 / 10

5 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 10 mei 2002 Kadaster deel/nr: 13581/16 Monumentnaam** Complex Koningsoord Complexnummer Complexnaam Complex Koningsoord Woonplaats* Berkel-Enschot Gemeente* Tilburg Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Raadhuisstraat HD Berkel-Enschot Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BERKEL A 4730 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding Het KLOOSTERGEBOUW van het klooster Onze Lieve Vrouwe van Koningsoord werd van 1933-'37 in sobere Neo-Gotische stijl gebouwd naar plannen van architect J. van Dijk. Het klooster is vanuit Chimay gesticht voor de zusters Trappistinnen en werd grotendeels betaald door het eveneens in Berkel-Enschot gesitueerde trappistenklooster Koningshoeven. Omschrijving Het klooster bestaat uit een ca. 100 meter lang noord-zuid gericht gebouw, dat van noord naar zuid bestaat uit een gastenverblijf, een kloosterkapel, waaraan het eigenlijke kloostergebouw met hof, refectorium, scriptorium en andere verblijfsruimten. Het klooster is niet geheel opgetrokken volgens het oorspronkelijke plan. In dat plan was onder meer een grote refter aan de zuidelijke zijde van het gebouw voorzien. Deze is niet gerealiseerd. Het gebouwencomplex is tweelaags met kap, heeft een P-vormige plattegrond en wordt gedekt door zadel- en schilddaken, voorzien van eternitleien. Het bakstenen gebouw heeft een betonnen fundering en is wat betreft de constructie gedeeltelijk in beton uitgevoerd. De sobere gevels zijn verlevendigd met betonnen lijsten, dan wel een bakstenen rondboogfries. Daar waar boven de gangen kruisgewelven zijn toegepast, is dit aan de buitenzijde van het gebouw af te lezen aan de toepassing van gemetselde beren met kunststenen afzaten. Alle vensters van dergelijke gangen hebben een natuurstenen harnas met maaswerk, bestaande uit twee lancetten en een oculus. In de voorgevel van het gastenverblijf is een forse ingangsrisaliet, met een indeling overeenkomstig de risaliet van het Pagina: 5 / 10

6 rectoraat, waarachter een betegeld portaal, dito gangen met kruisgewelven, waaraan spreekkamers. Zowel de voorgevel als de achtergevel hebben op begane grond en etage spitsboogvensters, die alle voorzien zijn van vorktraceringen. De in plattegrond kruisvormige kloosterkapel heeft een eenbeukig schip van vier traveeën, een dwarsbeuk met in elke transeptarm een oostelijke kapel en een driezijdig gesloten koor van één travee. Het eenvoudige bakstenen gebouw heeft op de viering een open klokkenstoel met naaldspits. In de westelijkegevel een sober gemetseld ingangsportaal, waarboven een roosvenster. De kapel wordt overkluisd door gemetselde vierdelige kruisribgewelven, gescheiden door geprofileerde betonnen gordelbogen. De wit gepleisterde wanden worden doorbroken door eenvoudige spitsboogvensters, in het koor voorzien van een harnas met gekoppelde lancetten, bekroond door een oculus. In het centrale deel van de sluitmuur van de apsis is een uitgemetselde, aan de buitenzijde van de kerk duidelijk zichtbare nis met bovenlicht, bestemd voor een Mariabeeld. De kerk wordt op dezelfde wijze als te Koningshoeven aan beide zijden begrensd door de overwelfde kruisgang De kapittelzaal, thans refter, bestaat uit een sobere en hoge eenbeukige, in plattegrond rechthoekige ruimte, die wordt overkluisd door op schalken en consoles gestelde vierdelige kruisribgewelven. In de oostelijke gevel een samengesteld venster met tweemaal een gekoppelde lancet plus oculus, waarboven een tienlobbige roos. In de zijgevels vensters met harnassen als in de koorsluiting van de kapel, waarboven bakstenen puntgevels. De uit vier armen bestaande kloostergang heeft een betegelde vloer, witgepleisterde wanden en vierdelige bakstenen kruisribgewelven op consoles. Aan de zuidelijke zijde een kleine uitbouw. In de kloosterhof een waterbassin. De overige gebouwen aan de hof zijn tweelaags en hebben eenzelfde detaillering als het gastenverblijf. Ze bevatten eenvoudig gedetailleerde verblijftruimten en kloostercellen. Op de zuidelijke vleugel een kleine nokruiter. In de westelijke achtergevel een tweetal ingangsrisalieten. Waardering Het kloostergebouw is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarden als uitdrukking van een culturele en geestelijke ontwikkeling, namelijk de stichting van nieuwe kloostervestigingen in de negentiende en twintigste eeuw, het is van belang als uitdrukking van de typologische ontwikkeling van het contemplatieve vrouwenklooster. Het heeft architectuurhistorisch belang als laat voorbeeld van traditionale toepassing van Neo- Gotische vormen voor kerkelijke gebouwen, het is van belang wegens de ornamentiek; het is van belang wegens de bijzondere samenhang tussen delen van het exterieur en het interieur. Het heeft ensemblewaarden als onderdeel van een complex dat van belang is wegens de wijze van verkaveling en inrichting van het gehele terrein. Het is van belang wegens de architectonische gaafheid van het ex- en interieur. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Religieuze gebouwen Klooster, kloosteronderdl Klooster Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) Boerderij(M1) Pagina: 6 / 10

7 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 10 mei 2002 Kadaster deel/nr: 13581/16 Monumentnaam** Complex Koningsoord Complexnummer Complexnaam Complex Koningsoord Woonplaats* Berkel-Enschot Gemeente* Tilburg Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Raadhuisstraat HD Berkel-Enschot Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BERKEL A 4730 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding De KERKHOFKAPEL van het klooster Onze Lieve Vrouwe van Koningsoord werd van 1933-'37 in sobere Neo- Gotische stijl gebouwd naar plannen van architect J. van Dijk. Het klooster is vanuit Chimay gesticht voor de zusters Trappistinnen en werd grotendeels betaald door het eveneens in Berkel-Enschot gesitueerde trappistenklooster Koningshoeven. Omschrijving De kleine kerkhofkapel bestaat uit een onder zadeldak gesitueerd gebouwtje, gedekt met eternitleien Aan de oostelijke zijde, in de as van het kerkhofpad, een kleine uitbouw met overhoeks geplaatste steunberen, steekkap en topgevel bekroond door een kruis. Waardering De kerkhofkapel is van algemeen belang. Het gebouwtje heeft cultuurhistorische waarden als uitdrukking van een culturele en geestelijke ontwikkeling, namelijk de stichting van nieuwe kloostervestigingen in de negentiende en twintigste eeuw, het is van belang als uitdrukking van de typologische ontwikkeling van het contemplatieve vrouwenklooster. Het heeft architectuurhistorisch belang als laat voorbeeld van traditionale toepassing van Neo-Gotische vormen voor kerkelijke gebouwen, het is van belang wegens de ornamentiek; het is van belang wegens de bijzondere samenhang tussen delen van het exterieur en het interieur. Het heeft ensemblewaarden als onderdeel van een complex dat van belang is wegens de wijze van verkaveling en inrichting van het gehele terrein. Het is van belang wegens de architectonische gaafheid van het ex- en interieur. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Pagina: 7 / 10

8 Uitvaartcentra en begraafplaatsen Begraafplaats en -onderdelen Rouwkapel (H) Pagina: 8 / 10

9 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 10 mei 2002 Kadaster deel/nr: 13581/16 Complexnummer Complexnaam Complex Koningsoord Woonplaats* Berkel-Enschot Gemeente* Tilburg Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Raadhuisstraat HD Berkel-Enschot Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BERKEL A 4730 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding Het RECTORAAT bij het klooster Onze Lieve Vrouwe van Koningsoord werd van 1933-'37 in sobere Neo- Gotische stijl gebouwd naar plannen van architect J. van Dijk. Het klooster is vanuit Chimay gesticht voor de zusters Trappistinnen en werd grotendeels betaald door het eveneens in Berkel-Enschot gesitueerde trappistenklooster Koningshoeven. Omschrijving Het rectoraat staat solitair in de parkachtige tuin. Het tweelaags gebouw heeft een rechthoekige plattegrond, telt twee bouwlagen en wordt gedekt door een zadeldak met eternitleien. Het gebouw is opgetrokken in een sobere stijl met elementen van de Neo-Gotiek. De bakstenen gevels zijn geleed door kunststenen dorpellijsten en gepleisterde banden. De voorgevel, die wordt afgesloten door een gemetseld fries met keperboog- en tandlijst, heeft een symmetrische opzet met middenrisaliet met vleugelpoort en bovenlicht, waarboven ter hoogte van het trappenhuis drie naast elkaar geplaatste lancetvensters. In de topgevel een beeldnis. Zowel op de begane grond als op de eerste verdieping wordt de risaliet geflankeerd door tweemaal zes spitsboogvensters met openslaande ramen en bovenlichten met vorktracering. tegen het oostelijke dakschild tweemaal twee dakkapellen. In de zijgevels een indeling met tweemaal drie vensters, wat detaillering en plaatsing betreft identiek aan die in de voorgevel. De topgevels zijn voorzien van vlechtingen, oren en nokruiter. Waardering Het rectoraat is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarden als uitdrukking van een culturele en geestelijke ontwikkeling, namelijk de stichting van nieuwe kloostervestigingen in de negentiende en twintigste eeuw, het is van belang als uitdrukking van de typologische ontwikkeling van het contemplatieve vrouwenklooster. Het heeft architectuurhistorisch belang als laat voorbeeld van traditionale toepassing van Neo- Gotische vormen voor kerkelijke gebouwen, het is van belang wegens de ornamentiek; het is van belang wegens de Pagina: 9 / 10

10 bijzondere samenhang tussen delen van het exterieur en het interieur. Het heeft ensemblewaarden als onderdeel van een complex dat van belang is wegens de wijze van verkaveling en inrichting van het gehele terrein. Het is van belang wegens de architectonische gaafheid van het ex- en interieur. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Cultuur, gezondheid en wetenschap Onderwijs en wetenschap Pagina: 10 / 10