ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau b3. Begeleiden van de zorgvrager Antwoordmodellen

Transcriptie

1 ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau b3 Begeleiden van de zorgvrager Antwoordmodellen

2

3 Inhoudsopgave 1 Situaties voor ondersteuning bij persoonlijke basiszorg, huishouden en wonen Beperkte zelfzorgmogelijkheden 7 Praktijk: Als het niet meer lukt 7 Praktijk: Laat mij maar hier 7 Kennisopdracht De gevolgen van beperkingen in de zelfzorg 10 Praktijk: Revalideren gaat echt niet vanzelf 10 Praktijk: Je bent me veel te zwaar 10 Praktijk: Snoezelen 10 Praktijk: Ouderdom komt met gebreken 10 Praktijk: Veel te jong om dood te gaan 11 Praktijk: Liever thuis 11 Kennisopdracht Het belang van zelfredzaamheid 14 Praktijk: Niet zonder moeite 14 Praktijk: Voetjes vegen 14 Kennisopdracht 15 2 De communicatie van de zorgvrager met derden ondersteunen Fungeren als intermediair 17 Praktijk: Ik hoor niet goed wat hij zegt! 17 Kennisopdracht 17 3 Een zorgvrager begeleiden Begeleiden bij zelfredzaamheid 19 Praktijk: Begeleiden bij het aankleden 19 Praktijk: Hoera, een dochter! 19 Kennisopdracht Begeleiden bij activiteiten 21 Praktijk: Kerstkaarten maken 21 Kennisopdracht Begeleiden bij het structureren van tijd 23 Praktijk: Ik voelde me opgejaagd 23 Kennisopdracht 23

4 3.4 Begeleiden bij veranderingen 25 Praktijk: Ik blijf liever in het verpleeghuis 25 Kennisopdracht Zorg voor financiën en persoonlijke eigendommen 27 Praktijk: De lekkerste nootjes van de markt 27 Kennisopdracht Kinderen van de zorgvrager begeleiden 30 Praktijk: De meisjes 30 Kennisopdracht 30 4 Respect tonen voor de zorgvrager Respectvolle bejegening van de zorgvrager 33 Praktijk: Wat zeur je nou! 33 Kennisopdracht Afhankelijkheid hanteren 35 Praktijk: Zie ik dat goed? 35 Kennisopdracht Autonomie bevorderen 38 Praktijk: Wanneer mag ik naar huis? 38 Praktijk: Jasper beschikt zelf 38 Kennisopdracht Verantwoordelijkheid hanteren 40 Praktijk: Met de handen op de rug 40 Kennisopdracht Zorgvuldig handelen bij intimiteiten 42 Praktijk: Mag de deur even dicht? 42 Praktijk: Mevrouw Bremers wil géén mannen! 42 Kennisopdracht Begeleiden bij zingeving, ethiek en persoonlijke waarden en normen 44 Praktijk: Bang voor de ontluistering 44 Kennisopdracht 44 5 Functioneel handelen Verantwoordelijkheid voor eigen taken 47 Praktijk: Dat wordt terugfietsen! 47 Praktijk: Hij moet maar even wachten! 47 Kennisopdracht Eigen grenzen bewaken 50 Praktijk: Wat doe je met je vriend? 50 Kennisopdracht 50

5 5.3 Emoties en gevoelens 52 Praktijk: Verloren met loten 52 Praktijk: Marcheren in de gang 52 Kennisopdracht Werk en privé 54 Praktijk: Flikflooien in de pauze 54 Praktijk: We kunnen zo goed met je praten! 54 Kennisopdracht Beroepsgeheim 57 Praktijk: Ik zie die man helemaal niet meer 57 Kennisopdracht Omgaan met macht 59 Praktijk: Wij moeten de postoel schoonmaken! 59 Kennisopdracht Ethische vragen 61 Praktijk: Daar geven wij geen toestemming voor 61 Praktijk: Ieder mens heeft het recht om te sterven 61 Kennisopdracht 62 6 Omgaan met ernstig lijden, sterven en rouw Omgaan met ernstig lijden, sterven en rouw 65 Praktijk: Met z'n drieën in de lift 65 Praktijk: Ik weet dat ze dit nooit gewild heeft 65 Praktijk: Nu kunt u rustig gaan 65 Praktijk: Ik verwacht elk moment dat hij binnenkomt 66 Praktijk: Ik haat haar omdat ze doodgaat 66 Kennisopdracht Begeleiden na het overlijden 69 Praktijk: Mevrouw Baars 69 Kennisopdracht Begeleiden bij verliesverwerking 71 Praktijk: Goed dat je niet ging huilen! 71 Kennisopdracht Begeleiden bij de acceptatie van gezondheidsproblemen 73 Praktijk: Ik kan er niet goed tegen 73 Kennisopdracht 73 7 Het sociale netwerk begeleiden Het sociale netwerk begeleiden 75 Praktijk: Ik zie bijna niemand meer 75

6 Praktijk: Niet tevreden 75 Kennisopdracht 76

7 1 Situaties voor ondersteuning bij persoonlijke basiszorg, huishouden en wonen Beperkte zelfzorgmogelijkheden PRAKTIJK: ALS HET NIET MEER LUKT 1 Wat zijn volgens jou de problemen in deze situatie? Het belangrijkste probleem is dat er te veel neerkomt op Jamira. Ze heeft een eigen gezin en verricht daarnaast dagelijks werkzaamheden bij haar ouders. 2 Welke problemen worden veroorzaakt door zelfzorgbeperkingen van de ouders van Jamira? Door de zelfzorgbeperkingen van haar ouders voelt Jamira zich verplicht om ze elke dag te gaan helpen. 3 Welke problemen worden veroorzaakt door overbelasting van de mantelzorg? Jamira's gevoel dat de situatie haar boven het hoofd groeit leidt tot klachten: nervositeit, hoofdpijnklachten en slecht slapen. De sfeer thuis wordt daar negatief door beïnvloed. 4 Welke professionele zorg zou er volgens jou in deze situatie geboden moeten worden? De ouders van Jamira zouden een thuiszorginstelling kunnen inschakelen. Samen met Jamira kan dan gekeken worden wat Jamira nog voor haar ouders zou kunnen betekenen, zonder dat dit voor haar een te zware belasting wordt. PRAKTIJK: LAAT MIJ MAAR HIER 1 Bij meneer Corbijn is sprake van volledige afhankelijkheid. Op welke gebieden heeft hij zelfzorgbeperkingen? Meneer Corbijn heeft zelfzorgbeperkingen op lichamelijk gebied, zoals wassen, eten, drinken en de toiletgang, maar ook benauwdheid en zuurstoftekort, als gevolg van zijn longontsteking. Verder heeft hij zelfzorgbeperkingen op psychisch gebied: hij zit in zijn laatste levensfase. Als je dat bewust weet, roept dat vragen op, twijfels misschien, afhankelijk van het karakter van de zorgvrager. Ten derde heeft meneer Corbijn zelfzorgbeperkingen op sociaal gebied: omdat hij niet meer in staat is om zelf op bezoek te gaan, is hij afhankelijk van het bezoek dat hij krijgt. 2 Hoe kun je meneer Cornbijn ondersteunen als je let op deze beperkte zelfzorgmogelijkheden? Je kunt hem helpen bij het eten en drinken, wassen en zuurstof toedienen. Je kunt af en toe een praatje met hem maken en vragen hoe het met hem is. En als blijkt dat hij op een dag geen bezoek krijgt, zou je hem nog een extra bezoek kunnen brengen. ThiemeMeulenhoff 7

8 Begeleiden van de zorgvrager KENNISOPDRACHT 1 Stel, je komt uit school en gaat onderuit met je fiets. Dat levert je een lichte hersenschudding en een verstuikte enkel op. Maak een schema van mensen uit je directe omgeving (je sociale netwerk) die je in dit geval kunnen helpen. Individueel antwoord. Denk aan ouders, broers en zusters, opa en oma, vrienden en vriendinnen, buren, enzovoorts. 2 Geef in je eigen woorden weer wat je verstaat onder zelfzorgmogelijkheden. Zelfzorgmogelijkheden zijn de mogelijkheden die je hebt om voor jezelf te zorgen. 3 Geef in je eigen woorden weer wat je verstaat onder een zelfzorgbeperking. Zelfzorgbeperking is de onmogelijkheid of beperkingen die je hebt om voor jezelf te zorgen. 4 Zelfzorg heeft betrekking op drie gebieden; het lichamelijk, psychisch en sociaal gebied. Beschrijf een voorbeeld uit je eigen leven waaruit de samenhang tussen deze drie gebieden blijkt. Individueel antwoord. Bijvoorbeeld: als kind van zeven jaar werd ik opgenomen in het ziekenhuis na een ongeluk met mijn fietsje. Ik had een kneuzing in mijn buik opgelopen en kon niet meer voor mezelf zorgen (lichamelijke zelfzorg). In het ziekenhuis had ik erg last van heimwee (psychisch zelfzorg). Ik miste mijn broers en zussen en vriendjes en vriendinnetjes erg, want ze mochten niet op bezoek komen (sociale zelfzorg). 5 Beschrijf in het kort de huidige ontwikkelingen in de mantelzorg en geef daar een verklaring voor. Je zult steeds minder een beroep kunnen doen op mantelzorg. De vanzelfsprekendheid waarmee familieleden, buren en vrienden elkaar vroeger hielpen, wordt steeds minder. Hierdoor zal de vraag naar professionele zorg toenemen. 6 Beschrijf zeven kenmerken van professionele zorg. Zeven kenmerken van professionele zorg zijn: de zorg wordt verleend door beroepsbeoefenaren die daarvoor zijn opgeleid; er is sprake van deskundigheid en bekwaamheid; de zorgverlener wordt betaald voor zijn werk; de zorg wordt gegeven vanuit een organisatie; er bestaat geen persoonlijke band tussen zorgvrager en zorgverlener. Er is sprake van een functionele zorgrelatie; de rollen van zorgvrager en zorgverlener zijn niet om te keren. De zorgvrager zal nooit de rol van zorgverlener op zich nemen. professionele zorg kent een methodische aanpak. Er wordt goed nagedacht over hoe die zorg het beste gegeven kan worden. 7 Leg aan de hand van een voorbeeld uit waarom het vermogen van mensen om voor zichzelf te zorgen tijdens de verschillende levensfasen verandert. Je komt afhankelijk ter wereld en verwerft tijdens je groei steeds meer zelfstandigheid. Je bent steeds minder afhankelijk van de hulp van je ouders, totdat je je leven volledig zelfstandig kunt leiden. Hierin kan plotseling verandering komen, zoals wanneer je een ongeluk krijgt. Maar ook naarmate je ouder wordt, kan het beroep dat je op de buitenwereld moet doen toenemen door teruggang van lichamelijke, geestelijke en sociale zelfzorg. 8 ThiemeMeulenhoff

9 Situaties voor ondersteuning bij persoonlijke basiszorg, huishouden en wonen Beperkte zelfzorgmogelijkheden 8 Beschrijf waarom het zo moeilijk is om na een verworven handicap de draad weer op te pakken, en de zelfzorgbeperkingen te accepteren die de handicap met zich meebrengt. Je moet zelf wennen aan je zelfzorgbeperkingen en je moet ze leren accepteren. Dat geldt ook nog eens voor je omgeving; die kent je alleen als iemand zonder zelfzorgbeperkingen. Naast het accepteren van het feit dat je deze beperkingen altijd zult blijven houden moet je ook nog eens accepteren dat je blijvend afhankelijk bent van je omgeving of van professionele zorg. 9 Met welke verliessituaties krijgen mensen te maken tijdens het proces van ouder worden? Als je ouder wordt, kun je last krijgen van lichamelijke en geestelijke gebreken. Je wordt misschien slecht ter been, je geheugen functioneert niet meer goed en ook je sociale leven ziet er anders uit. De kinderen zijn de deur uit en vrienden zijn misschien al overleden. Dat zijn allemaal verliessituaties. 10 Geef met een voorbeeld aan waarom het van belang is om de zelfstandigheid van een chronisch zieke zorgvrager in stand te houden. Eigen mening. Een voorbeeld: een zorgvrager heeft multiple sclerose. Hij weet dat deze aandoening nooit overgaat en hij voelt zich erg afhankelijk. Ook weet hij dat hij door zijn ziekte in de loop van de jaren alleen maar achteruit zal gaan. Hij zal steeds meer zorg nodig hebben en steeds meer vrijheid en zelfstandigheid in moeten leveren. Dat wil hij zo lang mogelijk uitstellen. Daarom is het van belang dat hij zoveel mogelijk zelf blijft doen. ThiemeMeulenhoff 9

10 Begeleiden van de zorgvrager De gevolgen van beperkingen in de zelfzorg PRAKTIJK: REVALIDEREN GAAT ECHT NIET VANZELF 1 Welke beperkingen in haar zelfzorg ondervindt mevrouw Keeman na haar knieoperatie? Mevrouw Keeman moet leren hoe ze haar nieuwe knie kan bewegen. Ook de wondverzorging moet ze leren. Misschien heeft ze hulp nodig met wassen en aankleden, omdat ze haar knie anders te veel belast. 2 Welke a.d.l.-handelingen kan mevrouw Keeman volgens jou zelf doen en waar heeft zij op dit moment hulp bij nodig? Ze heeft hulp nodig bij alles waarbij ze moet bewegen. Dus hulp bij het lopen naar het toilet en dergelijke. Maar verder kan ze voor haar persoonlijke hygiëne zelf zorgdragen. Ook eten en drinken, haren kammen en zichzelf verzorgen zullen geen probleem opleveren omdat ze hier gewoon bij kan blijven zitten. PRAKTIJK: JE BENT ME VEEL TE ZWAAR 1 Welke zelfzorgbeperkingen spelen er op dit moment in dit gezin? Eva kan geen zware huishoudelijke activiteiten verrichten, zoals de was doen, ramen wassen, boodschappen doen. Ook de verzorging van de twee kindjes is te zwaar voor haar. 2 Welke zorg zal in deze situatie geboden moeten worden, gelet op de zelfzorgbeperkingen? Eva heeft hulp in de huishouding nodig. Deze hulp kan worden afgestemd met de hulp die Eva's moeder wil en kan geven. PRAKTIJK: SNOEZELEN 1 Welke zelfzorgbeperkingen heeft Mario door zijn verstandelijke beperking? Mario heeft zelfzorgbeperkingen op zowel lichamelijk, geestelijk als sociaal gebied. Door zijn handicap is hij totaal afhankelijk van anderen. Zowel wat betreft de a.d.l. als zijn geestelijke welbevinden. Omdat hij zich alleen uitdrukt via gezichtsuitdrukkingen, is hij afhankelijk van de interpretatie van buitenstaanders. Het is de vraag of ze zijn stemming juist inschatten. Ook op sociaal gebied is hij volledig afhankelijk van anderen. Zo zal hij nooit uit eigen beweging naar de snoezelruimte kunnen gaan, maar altijd met begeleiding. 2 Welke zorg heeft hij nodig, gelet op zijn zelfzorgbeperkingen? Mario heeft constant begeleiding nodig bij alle activiteiten waarbij hij wordt betrokken. Van eten en drinken tot naar de snoezelruimte gaan. Vanaf het moment dat hij wakker wordt totdat hij weer gaat slapen. PRAKTIJK: OUDERDOM KOMT MET GEBREKEN 1 Op welke van de drie zelfzorggebieden heeft meneer Moolenaar zelfzorgbeperkingen? Meneer Moolenaar heeft zelfzorgbeperkingen: op lichamelijk gebied: de gevolgen van de hersenbloeding; 10 ThiemeMeulenhoff

11 Situaties voor ondersteuning bij persoonlijke basiszorg, huishouden en wonen op geestelijk gebied: hij schaamt zich voor zijn spraakgebrek; op sociaal gebied: mensen zoeken steeds minder contact met hem. De gevolgen van beperkingen in de zelfzorg 2 Welke zorg heeft hij nodig, gelet op zijn zelfzorgbeperkingen? Meneer Moolenaar heeft hulp nodig bij het eten en drinken, zodat hij zijn warme maaltijd warm kan eten. Er moet een oplossing komen voor zijn scheefgezakte houding, door een kussen in de stoel te leggen bijvoorbeeld. Verder kan hij praten met maatschappelijk werk of andere hulpverleners om zijn schaamte over zijn spraakgebrek te overwinnen. En hij kan gestimuleerd worden om toch te gaan praten. Zo vinden anderen het ook minder moeilijk om contact met hem te zoeken. PRAKTIJK: VEEL TE JONG OM DOOD TE GAAN 1 Meneer Hofstra is ernstig ziek. Welke gevolgen heeft dit voor zijn zelfzorgmogelijkheden? Meneer Hofstra is zowel op lichamelijk, geestelijk als sociaal gebied erg afhankelijk geworden van zijn vrouw. 2 Mevrouw Hofstra heeft het erg moeilijk met deze situatie. Op welke zelfzorggebieden heeft zij problemen? In principe heeft mevrouw Hofstra geen zelfzorgbeperkingen en kan ze goed voor zichzelf zorgen. Zelfzorgbeperkingen zijn de beperkingen van de zorgvrager. Mevrouw Hofstra heeft het vooral zwaar met de verzorging van haar man. 3 Welke zorg heeft dit echtpaar nodig? Het echtpaar heeft 's avonds en 's nachts hulp nodig zodat mevrouw Hofstra ontlast wordt en meneer Hofstra zich toch veilig voelt. Gesprekken met maatschappelijk werk zouden ook een oplossing kunnen zijn om de angsten bij meneer Hofstra wat te relativeren. En zo krijgt mevrouw Hofstra vanzelf ook weer wat meer bewegingsvrijheid. PRAKTIJK: LIEVER THUIS 1 Als gevolg van zijn aandoening heeft Yussef veel beperkingen in zijn zelfzorg. Welke zijn dat volgens jou? Door zijn bewegingsbeperking is Yussef weinig mobiel. Dus alle activiteiten waarvoor Yussef zich moet verplaatsen, leveren zelfzorgbeperkingen op: naar het toilet gaan, boodschappen doen. Op geestelijk gebied lijkt het alsof Yussef zich heeft neergelegd bij zijn ziekte en daar alles aan ophangt wat hij niet kan. Hij wordt ook niet gestimuleerd door zijn familie. Dat beïnvloedt zijn doorzettingsvermogen negatief. Tot slot komt hij op sociaal gebied tekort omdat hij geen contact heeft met leeftijdgenoten. 2 Op welke gebieden denk je Yussef te kunnen ondersteunen? Je kunt Yussef proberen te motiveren om zich wat mobieler op te gaan stellen. Je kunt hem wijzen op de manier waarop het zijn wereld kan vergroten en dat er veel meer mogelijk is dan hij nu denkt. Ook kun je hem elk dag begeleiden bij een wandeling en aangeven dat hij ook initiatieven kan nemen om dingen te ondernemen. Je zou hem ook kunnen stimuleren om weer eens contact op te nemen met vroegere vrienden. ThiemeMeulenhoff 11

12 Begeleiden van de zorgvrager KENNISOPDRACHT 1 Leg uit wat je verstaat onder gezondheidsbehoeften. Gezondheidsbehoeften zijn alle behoeften die je nodig hebt om zo gezond mogelijk te leven. 2 Beschrijf aan de hand van een voorbeeld uit je eigen leven op welke manier je voorziet in je eigen gezondheidsbehoeften. Eigen voorbeeld. Voorbeelden: ik eet, beweeg, doe boodschappen, ga lekker uit eten met vrienden en ga op stap. 3 Leg aan de hand van een voorbeeld uit wat de relatie is tussen gezondheidsbehoeften en beperkingen in de zelfzorg. Eigen mening. Voorbeeld: je hebt je rechterarm gebroken en je bent rechts. Nu wil je graag je haren opsteken. Dat kan niet meer. Je kunt het zelfs niet meer kammen. Dat is een beperking van de zelfzorg. 4 Welke vragen stel je jezelf voordat je een zorgvrager ondersteuning biedt bij beperkingen in de zelfzorg? Welke zorg heeft de zorgvrager nodig? En in welke zorg kan de zorgvrager zelf voorzien? 5 Waarom stel je die vragen? Wat zijn daarvan de voordelen voor de zorgvrager? Je stelt deze vragen omdat je zoveel mogelijk zorg op maat wil geven. Niet meer en niet minder zorg dan de zorgvrager nodig heeft. Hierdoor blijft de zorgvrager zo lang mogelijk zelfstandig. 6 Beschrijf vijf beperkingen in de zelfzorg als gevolg van een bevalling. Vijf beperkingen in de zelfzorg als gevolg van een bevalling: je kunt jezelf niet wassen; je kunt jezelf niet aankleden; je kunt je haren niet kammen; je kunt geen boodschappen doen; je kunt de huishouding niet doen. 7 Beschrijf vijf beperkingen in de zelfzorg bij een revaliderende zorgvrager. Vijf beperkingen in de zelfzorg bij een revaliderende zorgvrager: hij kan niet zelfstandig naar het toilet; hij kan niet zelfstandig douchen; hij kan geen boodschappen doen; hij kan het huishouden niet doen; hij kan niet zelfstandig koken. 8 Welke zelfzorgbeperkingen stel je vast in de laatste levensfase? In de laatste levensfase komen er naast de lichamelijke zelfzorgbeperkingen vooral geestelijke problemen bij. Iemand die weet dat hij zal sterven, kan daar heel veel moeite mee hebben. Angst om dood te gaan speelt vaak een rol. 9 Welke zelfzorgbeperkingen stel je vast bij een zorgvrager met dementie? Een zorgvrager met dementie zal zich lichamelijk minder goed kunnen verzorgen. Hij weet bijvoorbeeld niet meer dat hij al gegeten heeft en eet nogmaals. Hij heeft daar steun bij nodig. 12 ThiemeMeulenhoff

13 Situaties voor ondersteuning bij persoonlijke basiszorg, huishouden en wonen De gevolgen van beperkingen in de zelfzorg Ook op geestelijk gebied kunnen er problemen zijn, omdat iemand op heldere momenten heel goed bewust kan zijn van zijn verslechterde toestand. Dat kan tot veel verdriet leiden. Ook hiervoor is opvang nodig. Verder speelt vereenzaming van de dementerende een rol, dus ook op sociaal gebied heeft de zorgvrager hulp nodig. 10 Waarom vind je het belangrijk de zorgverlening af te stemmen op de behoeften en de mogelijkheden van een zorgvrager? Je stemt de zorgverlening af op de behoeften en de mogelijkheden van een zorgvrager omdat je alleen op deze manier zorg op maat geeft. Hierdoor blijft de zorgvrager zo lang mogelijk zelfstandig. ThiemeMeulenhoff 13

14 Begeleiden van de zorgvrager Het belang van zelfredzaamheid PRAKTIJK: NIET ZONDER MOEITE 1 Stel, jij werkt als verzorgende op deze afdeling. Wat zijn jouw uitgangspunten bij de zorg aan meneer Finkers? Uitgangspunten zijn: goed kijken wat meneer Finkers nog zelf kan doen en dat ook zoveel mogelijk stimuleren. 2 Op welke manier stimuleer je meneer Finkers om zoveel mogelijk handelingen zelf te blijven doen? Dat doe je door jezelf terughoudend op te stellen. Geduldig zijn als meneer Finkers iets niet zo snel doet als jij het zou kunnen, en hem aanwijzingen geven die zijn handelingen kunnen verlichten, zodat hij nog meer kan doen. 3 Waarom is het volgens jou belangrijk om in deze situatie de zelfredzaamheid van meneer Finkers in stand te houden? Dat is belangrijk voor meneer Finkers zelf. Hierdoor wordt hij niet zo snel afhankelijk van zijn omgeving. Verder is het ook prettig voor mevrouw Finkers: zij wordt in het weekend niet te zwaar belast. PRAKTIJK: VOETJES VEGEN 1 Wat zijn volgens jou de problemen in deze situatie? Een probleem in deze situatie is de lichamelijke conditie van mevrouw Groothuizen: zij is grotendeels afhankelijk van jou. Een ander probleem is de chaotische huishouding en de drukte die de kinderen veroorzaken omdat ze geen begeleiding krijgen. 2 Welke problemen hebben te maken met de ontoereikende zelfredzaamheid van mevrouw Groothuizen? Alles wat samenhangt met haar hernia: zichzelf niet kunnen wassen en aankleden, niet kunnen doen van de huishoudelijke taken, het sociale isolement waarin ze verkeert (en waardoor ze het op prijs stelt als jij met haar praat). 3 Wat kun je doen om de zelfredzaamheid van de kinderen te vergroten? Je kunt de kinderen motiveren om hun voetjes te vegen als ze het huis binnen komen. Ook kun je ze leren hoe ze hun spulletjes moeten opruimen door ze hiermee te helpen en er misschien een spelletje van te maken. 4 Mevrouw Groothuizen corrigeert de kinderen niet. Vind jij het tot jouw taak horen om hier iets mee te doen? Geef een toelichting op je mening. Je moet zoveel mogelijk in de lijn van mevrouw Groothuizen handelen bij de omgang met de kinderen. Zij is de opvoedster. Maar je mag ze gerust terechtwijzen als ze jouw grenzen overschrijden. Wat correctie is dan ook zeker geoorloofd. De grenzen hiervan liggen per situatie anders. 14 ThiemeMeulenhoff

15 Situaties voor ondersteuning bij persoonlijke basiszorg, huishouden en wonen KENNISOPDRACHT Het belang van zelfredzaamheid 1 Wat is volgens jou het verschil tussen zelfredzaamheid en zelfstandigheid? Zelfredzaamheid is de mate waarin je jezelf kunt redden in het leven. Het gaat daarbij om de wezenlijke zaken die je zelfstandig, dus zonder hulp van anderen moet kunnen doen om in leven te blijven. Zoals eten en drinken, naar het toilet gaan en je persoonlijke hygiëne verzorgen. Zelfstandig kun je ook zijn in dingen die van minder levensbelang zijn. Denk maar aan uitgaan, of fietsen. 2 Waarom is het belangrijk dat je de zelfredzaamheid van een zorgvrager stimuleert? Het is belangrijk om de zelfredzaamheid te stimuleren omdat de zorgvrager anders passief wordt, en dat leidt tot achteruitgang. 3 Beschrijf een voorbeeld uit je werk of bpv waarin sprake is van het stimuleren van de zelfredzaamheid van een zorgvrager. Eigen mening. Voorbeeld: mevrouw De Vries is soms te ongeduldig als het gaat om het aantrekken van haar broek. Die blijft altijd om haar onderbenen zitten omdat ze hem al omhoog begint te sjorren voordat haar benen goed in de pijpen zitten. Als ik haar kalmeer en zeg dat het echt geen haast heeft, lukt het haar gemakkelijk om haar broek zelf aan te trekken. 4 Beschrijf een voorbeeld uit je eigen leven waarin sprake is van ontoereikende zelfredzaamheid. Eigen mening. Voorbeeld: toen ik mijn arm had gebroken, kon ik mijn eten niet meer zelf klaarmaken. Dat heeft mijn vriend toen steeds gedaan. 5 Leg uit waarom te veel zorg uit handen nemen leidt tot achteruitgang. Hoe meer zorg je uit handen neemt, des te eerder iemand zal denken dat hij die zorg ook niet meer zelf kan ontplooien. Dat geeft iemand minder energie om dat in de toekomst nog te doen. Dat betekent dus dat iemand zich nodeloos afhankelijk maakt van anderen, wat ook andere activiteiten negatief kan beïnvloeden. 6 Beschrijf een voorbeeld uit je werk of bpv waarin je een zorgvrager onnodig dingen uit handen neemt. Eigen voorbeeld. Voorbeeld: meneer Geesink heeft de ziekte van Parkinson en is daarbij ook nog eens heel precies op zijn spullen. Hij wil de afwas het liefst zelf doen. De vuile afwas op het aanrecht zetten duurt soms wel een kwartier. Soms neem ik dan de vuile borden uit zijn handen en zet ze op het aanrecht. 7 Wat versta je zelf onder beroepsmatig verzorgen op het gebied van behoud en bevorderen van de zelfredzaamheid? Hieronder valt het goed kijken naar de mogelijkheden van een zorgvrager en niet meer doen dan zijn zelfzorgbeperkingen van je vragen. 8 Leg uit hoe je als verzorgende de belangen van een zorgvrager goed kunt behartigen en gelijktijdig zijn zelfredzaamheid niet uit het oog verliest. Je kunt aan de zorgvrager vragen wat hij wil en kan en vervolgens zelf goed kijken wat de mogelijkheden van de zorgvrager zijn. Soms kan een zorgvrager meer dan hij wil. Dan stimuleer je hem om zelfstandig actie te ondernemen. Soms wil een zorgvrager meer dan hij kan. Dan help je hem zoveel dat hij zich er toch prettig bij voelt. ThiemeMeulenhoff 15

16

17 2 De communicatie van de zorgvrager met derden ondersteunen Fungeren als intermediair PRAKTIJK: IK HOOR NIET GOED WAT HIJ ZEGT! 1 Hoe zal Jori als intermediair het gesprek met mevrouw Adriaanse begeleiden? Jori kan haar het beste begeleiden als ze voor het gesprek aan mevrouw Adriaanse vraagt op welke manier zij de informatie wil gaan horen. Misschien gebruikt mevrouw Adriaanse een gehoorapparaat of kan ze liplezen. Aan de hand van die kennis kan Jori maatregelen nemen. Ten eerste legt ze in het dossier vast hoe met mevrouw Adriaanse gecommuniceerd kan worden. Ten tweede zorgt Jori ervoor dat mevrouw Adriaanse bij het gesprek met de arts voor hem staat of zit, zodat zij hem ziet, en eventueel kan liplezen. 2 Hoe zorgt Jori voor een goede overdracht naar de arts en haar collega's? Jori zorgt voor een goede overdracht naar de arts en haar collega's als ze meldt dat mevrouw Adriaanse doof is en daardoor moeite heeft om informatie goed te begrijpen. Hiervoor moet Jori bij gesprekken met andere disciplines aanwezig zijn, waar ze de informatie over de gehoorstoornis van mevrouw Adriaanse kan doorgeven. 3 Heeft Jori ook een rol als intermediar naar de familie van mevrouw Adriaanse? Verklaar je antwoord. Dat is afhankelijk van de manier waarop mevrouw Adriaanse met haar familie communiceert. Een rol als intermediair is in principe mogelijk bij de contacten met alle derden. Dat kunnen medewerkers van andere disciplines, collega's, maar ook de mantelzorg of vrijwilligers zijn. KENNISOPDRACHT 1 Ben je als tolk voor iemand die de Nederlandse taal niet machtig is een intermediair of een belangenbehartiger? Verklaar je antwoord. 2 Leg in je eigen woorden het verschil uit tussen objectieve en subjectieve informatie. Geef enkele voorbeelden die van toepassing zijn op één van de werkvelden van je opleiding. 3 Leg in je eigen woorden uit waaraan het begrip informed consent voor jou moet voldoen. ThiemeMeulenhoff 17

18

19 3 Een zorgvrager begeleiden Begeleiden bij zelfredzaamheid PRAKTIJK: BEGELEIDEN BIJ HET AANKLEDEN 1 Wanneer geeft Annette emotionele ondersteuning? Annette geeft emotionele ondersteuning als ze complimentjes geeft. 2 Waardoor geeft Annette praktische hulp? Annette geeft praktische hulp als ze de kleren op de juiste volgorde legt. 3 Wanneer krijgt mevrouw De Wit voorlichting of advies? Mevrouw De Wit krijgt voorlichting of advies bij het aantrekken van de kledingstukken. PRAKTIJK: HOERA, EEN DOCHTER! 1 Wat is het probleem in deze zorgsituatie? Er is te veel bezoek voor Mirjam en de baby. 2 Klaas vindt dat iedereen mag delen in de feestvreugde. Hoe denk jij daarover? Eigen (onderbouwde) mening. Naar voren moet komen dat het vele bezoek tot overbelasting leidt. Natuurlijk is dat de keuze van de zorgvager en haar partner. Maar je moet toch twijfels hebben bij de zelfredzaamheid in deze situatie. 3 Beschrijf hoe en wat je met Mirjam en Klaas vaststelt en welke begeleiding nodig is. In het antwoord is het volgende terug te vinden: je legt aan Klaas en Mirjam voor wat je opvalt.vervolgens vraag je aan beiden hun mening, een reactie; je zoekt met elkaar naar een oplossing waarin iedereen zich kan vinden, zoals minder bezoek; je steunt Klaas in het plannen van bezoek, zodat er genoeg rustige momenten zijn, óf: als er veel bezoek is, trekt Mirjam zich terug met de baby (je steunt daarbij als dat nodig is). na een dag bespreek je of het bevalt. 4 Op de vierde dag komt de verloskundige 's ochtends en 's middags komt de moeder van Klaas. Beiden stellen aan Merwe de vraag hoe het in het gezin gaat.wat zou jij tegen beiden zeggen? Motiveer je antwoord. Uit het antwoord moet blijken dat je in het gesprek met de moeder de privacy van Klaas en Mirjam respecteert. Aan de verloskundige vertel je open wat er aan de hand is. Zij heeft houdt namelijk het welzijn van moeder en kind in de gaten. En ook zij moet zich houden aan het beroepsgeheim. ThiemeMeulenhoff 19

20 Begeleiden van de zorgvrager KENNISOPDRACHT 1 Wat versta jij onder begeleiden bij de zelfredzaamheid? Onder begeleiden bij de zelfredzaamheid versta je iemand steunen, stimuleren, terzijde staan om de aanwezige zelfredzaamheid te herstellen, in stand te houden of te vergroten. 2 Als je begeleidt, bied je emotionele ondersteuning en praktische ondersteuning. Geef van elk een voorbeeld. Voorbeelden van geestelijke ondersteuning: luisteren naar iemands problemen, iemand troosten, meedenken bij problemen, iemand aanmoedigen. Voorbeelden van praktische ondersteuning: een hulpmiddel aanbieden, de zorg aanpassen. 3 Als je begeleidt, geef je voorlichting en advies. Geef hiervan een voorbeeld. Mogelijke voorbeelden: iets voordoen, informatie geven, op het bestaan van een organisatie of hulpmiddel wijzen. 4 Hoe stel je vast wanneer begeleiding noodzakelijk is? Je signaleert, je bespreekt het met betrokkenen. Je beoordeelt samen met de zorgvrager of begeleiding nodig is. 5 Hoe stel je samen met de zorgvrager vast welke begeleiding noodzakelijk is? Je signaleert, bespreekt, observeert, probeert samen met de zorgvrager dingen uit. Je overlegt met collega's en andere hulpverleners. Je kunt ook met de familie overleggen. 6 Leg uit waarom het belangrijk is dat het gewenste resultaat bij de zorgvrager en jou helder is. Je kunt elkaar aanspreken op elkaars verantwoordelijkheden en controleren of je nog aan hetzelfde doel werkt. 7 Een zorgvrager is sinds kort moeilijk in omgang. Ze vertelt je in vertrouwen dat ze slapeloze nachten heeft vanwege de scheiding van haar dochter. Ze wil niet dat je dit aan anderen vertelt. Leg uit hoe je de privacy van de zorgvrager respecteert en je beroepsgeheim hanteert. Je meldt in het rapport dat deze zorgvrager privé-problemen heeft waar ze verder niet over wil praten. Je bespreekt met haar dat je dit zo meldt omdat anderen haar gedrag dan beter begrijpen. Als verzorgde handel je zo omdat je informatie die van invloed is op de zorgverlening niet kunt achterhouden. Als je het in bedekte termen opschrijft, respecteer je de wens van deze zorgvrager. 20 ThiemeMeulenhoff