1. Welke chemotherapie (=cytostatica) krijgt u?

Transcriptie

1 Behandeling ABVD 1. Welke chemotherapie (=cytostatica) krijgt u? Uw behandeling bestaat uit een combinatie van vier verschillende chemo s (ABVD). ABVD is de afkorting van verschillende chemoproducten: Adriamycine (Doxorubicine), Bleomycine, Vinblastine en Dacarbazine. Daarnaast kunnen nog andere medicijnen voorgeschreven worden. Deze dienen ter ondersteuning van de behandeling om bijwerkingen te beperken. Generische naam Vb. specialiteitsnaam Specifieke werking Adriamycine Doxorubin RTU Chemo Bleomycine Bleomin Chemo Vinblastine Vinblasin Chemo Dacarbazine Dacarbazine Chemo Methylprednisolone Solu-Medrol Medicatie om onder andere misselijkheid tegen te gaan Ondansetron Zofran Medicatie tegen misselijkheid/braken 2. Verloop van de behandeling De behandeling wordt meestal in de dagkliniek toegediend. Er wordt steeds bloed afgenomen voor de start van de chemotherapie. Afhankelijk van uw bloedresultaten kan de therapie al dan niet opgestart worden. Uw therapie wordt toegediend via een infuus. Vóór de start krijgt u premedicatie, bv. Solu-Medrol om misselijkheid tegen te gaan. Tijdens de toediening van de chemotherapie wordt u gevolgd door de verpleegkundige. De gemiddelde inlooptijd van de verschillende chemo s samen bedraagt ongeveer 2 tot 2u30. Preventief wordt via het infuus medicatie tegen misselijkheid (Zofran ) toegediend. Eén behandeling (= één cyclus) van een ABVD-kuur bestaat uit één toediening van de verschillende chemotherapie op dag 1 en op dag 15 als de bloedresultaten goed zijn. Tussen de toediening van de chemotherapie op dag 1 en op dag 15 is een rustperiode voorzien. Het schema wordt vanaf dag 29 herhaald. -1-

2 dag dag Product Toediening tem tem 28 Methyl-prednisolone bv. SoluMedrol Infuus x Dag 2 tem 14: RUST x Dag 16 tem 28: RUST Zofran Infuus x x Zofran Oraal co co co co Vinblasin Infuus x x Bleomin Infuus x x Doxorubin RTU Infuus x x Dacarbazine Infuus x x 2 co 2 co Dag van chemotoediening in het ziekenhuis Inname medicatie thuis: Zofran per os, wanneer u deze moet innemen ziet u verder bij misselijkheid en braken 3. Aantal cycli De volgende chemocyclus start in principe op dag 29, 4 weken na dag 1, als de bloeduitslagen goed zijn en u geen andere klachten heeft die een bezwaar zijn om een volgende kuur te starten. Met uw arts wordt besproken hoeveel cycli u toegediend krijgt. 4. Bijwerkingen van de behandeling Koorts op de dag van toediening Koorts is een verhoging van lichaamstemperatuur vanaf 38 C. Door de chemotherapie kan koorts ontstaan. De koorts verdwijnt normaal spontaan binnen de 24 uur na de toediening. -2-

3 Bij koorts heeft het lichaam extra vocht nodig, daarom is het belangrijk dat u voldoende drinkt. Alleen op advies van uw behandelende arts mag u bij koorts op de dag van toediening medicatie innemen tegen de koorts. Contacteer de arts bij koorts vanaf 38 C (op dag van chemotoediening is koorts mogelijk, andere dagen steeds contact opnemen met uw behandelend arts). Verkleuring urine Stoffen in de chemotherapie kunnen de urine op de dag van de toediening doen verkleuren (rood). In uitzonderlijke gevallen kan ook het traanvocht rood gekleurd zijn. De verkleuring is onschadelijk, tijdelijk en verdwijnt meestal spontaan een dag na de toediening. Neem contact op met uw behandelende arts als de verkleuring van de urine binnen de 48 uur na de behandeling niet verdwijnt of als het plassen pijnlijk is. Resten cytostatica kunnen tot 7 dagen na de toediening in het lichaamsvocht (onder meer urine, ontlasting, sperma, braaksel) aanwezig zijn. In het ziekenhuis krijgt u adviezen van de verpleegkundige hoe u hiermee kunt omgaan (zie brochure Voorzorgsmaatregelen chemotherapie ). Darmen Door de behandeling kunt u last krijgen van uw darmen. Iedereen heeft een ander ontlastingspatroon. Het is belangrijk dat uw stoelgang regelmatig is en niet teveel afwijkt van het patroon waaraan u gewend bent. Zorg dat u voldoende drinkt, minstens 2 liter per dag. Eet vezelrijk (indien mogelijk), raadpleeg eventueel een diëtiste voor advies. Indien nodig kan uw arts medicijnen voorschrijven om de stoelgang te bevorderen. Veneuze irritatie (pijn) Tijdens de toediening van de chemo Dacarbazine kan u pijn of een irriterend gevoel krijgen ter hoogte van de insteekplaats van het infuus. Verwittig de verpleegkundige zodat er met de arts overlegd kan worden om de infuussnelheid eventueel te vertragen. Zenuwstelsel: vreemd gevoel in handen of voeten Door de behandeling met chemotherapie kan er schade aan de zenuwcellen optreden. De klachten kunnen heel verschillend zijn. Als zenuwcellen beschadigd zijn, treden prikkelingsverschijnselen op. Het is ook mogelijk -3-

4 dat de klachten helemaal niet of pas enkele dagen of weken na de behandeling beginnen. Ze verdwijnen meestal binnen enkele maanden. Soms zijn ze blijvend. De volgende klachten kunnen zich voordoen: Minder gevoel in handen en / of voeten, vingers en / of tenen. Tintelingen in handen en / of voeten, vingers en / of tenen. Een branderig of juist slapend gevoel in handen en / of voeten, vingers en / of tenen. Minder kracht in armen en benen. Het is belangrijk dat u de klachten meldt aan uw behandelende arts. Indien nodig past de behandelende arts de volgende behandeling aan. Een brochure over het hand-voet syndroom is te verkrijgen in het ziekenhuis. Misselijkheid - braken Door de behandeling kunt u last krijgen van misselijkheid en braken. Medicijnen kunnen misselijkheid en braken verminderen of voorkomen. Het is belangrijk dat u de medicijnen (bijvoorbeeld Zofran ) altijd inneemt zoals u met uw behandelende arts hebt besproken. Zofran krijgt u via het infuus op de dag van uw behandeling. Nadien neemt u in totaal 5 pillen; s avonds op de dag van de kuur één pil en nadien nog 2 dagen telkens s morgens en s avonds één pil (zie schema blz. 2). Meer dan 2 pillen per dag innemen geeft geen extra hulp. Meer dan 3 dagen na de behandeling met chemotherapie heeft Zofran geen of minder effect. Wanneer er toch nog last optreedt, ondanks Zofran, kan andere medicatie helpen (na advies van uw arts) Let op: geen Zofran -tabletten afhalen bij uw huisapotheek. De terugbetaling is geregeld binnen het ziekenhuis. U krijgt de medicatie steeds mee in de dagkliniek! Bij aanhoudend braken gedurende meer dan 24 uur na de behandeling, neemt u onmiddellijk contact op met uw huisarts of behandelende arts. Eet kleinere, maar frequentere maaltijden. Laat niet te veel tijd tussen de maaltijden, want een nuchter gevoel veroorzaakt ook misselijkheid. Pas de maaltijden aan, eet geen producten die de misselijkheid vergroten (bv. vetten en sommige koolzuurhoudende dranken). Calorierijke bijvoeding strekt soms tot aanbeveling gezien het gewicht stabiel moet blijven. Deze bijvoeding is te verkrijgen in onder meer de apotheek. Ontsteking mondslijmvlies Door de chemotherapie kunnen onder meer de slijmvliezen van de mond, keel en slokdarm ontsteken en minder snel herstellen. Dit kan soms aanleiding geven tot een rode, gevoelige en/of pijnlijke mond. Er is een algemene brochure rond mondzorg ter beschik- -4-

5 king op de afdeling. Haarverlies Haarverlies bij chemotherapie is tijdelijk en begint meestal ongeveer 20 dagen na de eerste toediening. Bij een ABVD-behandeling valt uw haar niet noodzakelijk volledig uit, het kan ook uitdunnen. Er kan een ijskap gebruikt worden ter preventie van haaruitval. Het gebruik van zo n ijskap garandeert echter niet dat uw haar niet zal uitvallen. De verpleegkundige kan u hierover meer uitleg geven. Het haar groeit opnieuw na het stoppen van de behandeling: meestal 2 tot 3 maanden na de behandeling. Soms gebeurt het dat het nieuwe haar krullend i.p.v. glad is of omgekeerd. Als u een pruik zou willen kopen, vraag dan aan de verpleegkundige welke stappen u best kan ondernemen. Als uw haar begint uit te vallen, kan u het best volledig kort laten knippen. Als u erover denkt een pruik te dragen, vraag dan info aan de sociaal verpleegkundige. Die zal u vertellen waar u hiervoor terecht kan en hoe u tussenkomst van het ziekenfonds kan krijgen voor de aankoop van de pruik. Ga naar een pruikenspecialist of gespecialiseerde kapper vóór u uw haar verliest. Die kan dan uw oorspronkelijk kapsel zien en de pruik daar aan aanpassen. Vermoeidheid Vermoeidheid is een bijwerking die moeilijk meetbaar maar niet te onderschatten is. Volg uw lichaam, dat is het beste medicijn. Vermoeidheid kan tot verschillende maanden na toediening van de therapie in het lichaam aanwezig zijn. Neem voldoende en regelmatig rust tussen uw dagactiviteiten. Doe geen zware inspanningen. Het beste is een vast dagschema aan te houden en regelmatig een wandeling te maken. In het ziekenhuis worden infonamiddagen over vermoeidheid georganiseerd. Nuttige tips en infobrochures kan u krijgen bij de arts en de verpleegkundige. Gedaald aantal bloedcellen De chemotherapie kan de werking van het beenmerg onderdrukken, waardoor er minder bloedcellen geproduceerd worden. Het beenmerg herstelt zich wel, maar intussen kan het aantal bloedcellen verminderen. Tijdens uw behandeling zal uw arts geregeld bloed afnemen om het aantal witte en rode bloedcellen en het aantal bloedplaatjes te meten en nauwlettend in de gaten te houden. De arts bepaalt wanneer zo n tussentijdse bloedcontrole gebeurt. Als het aantal bloedcellen te laag blijkt, wordt uw therapie soms uitgesteld en/of krijgt u indien nodig een bijkomende behandeling. Aandachtspunten bij een daling van het aantal witte bloedcellen: U bent extra kwetsbaar voor infecties: was uw handen verschillende malen per dag (was ze zorgvuldig voor en na de maaltijd en nadat u naar het toilet geweest bent). Vermijd massa s in afgesloten ruimten en in het bijzonder contact met personen met besmettelijke ziekten, zoals griep. -5-

6 Advies bij een te gering aantal rode bloedcellen: Rust regelmatig. Hart De behandeling die u krijgt, kan een invloed hebben op de spiercellen van het hart. Deze bijwerking hangt af van de totale dosis van de chemotherapie. Als u door de behandeling ook maar enig risico loopt, houdt uw behandelende arts dit zorgvuldig in de gaten, onder andere door uw hart regelmatig te controleren. contacteer de arts bij volgende klachten: Kortademingheid. Hartbonzen (vooral s nachts), een onregelmatige hartslag of een erg snelle hartslag. Vocht vasthouden in de benen (dikke enkels en/of gezwollen onderbenen). Longen Uw longfunctie wordt tijdens de behandeling verder opgevolgd en zo nodig wordt de dosis van de chemotherapie aangepast. Vruchtbaarheid en seksualiteit Als u in de vruchtbare leeftijd bent, overleg dan met uw arts welke consequenties de behandeling met chemotherapie heeft. Bespreek ook het gebruik van anticonceptiemiddelen. Door de bijwerkingen van de behandeling kan de zin in vrijen verminderen of veranderen. Restanten van chemotherapie kunnen ook in sperma of in vaginaal vocht zitten. Daarom is het veiliger om de eerste 7 dagen na toediening van de chemo met een condoom te vrijen (zie infobrochure voor kankerpatiënten en hun familie). Heeft u verdere vragen rond vruchtbaarheid en seksualiteit, aarzel dan niet om dit te bespreken met de arts. 5. Onderzoeken De arts bepaalt wanneer een tussentijdse evaluatie van de behandeling plaatsvindt. Dit gebeurt aan de hand van bepaalde onderzoeken. Enkele frequente onderzoeken zijn: een longfunctie een hartonderzoek (linkerventrikelejectiefractie) een PET-CT (zie ook infobrochure hierover) -6-

7 Een linkerventrikelejectiefractie is een onderzoek van het hart. De kracht waarmee het hart samentrekt wordt bij dit onderzoek gemeten. Het PET-onderzoek geeft inzicht in de werking van de weefsels en organen in het lichaam. Dit onderzoek geeft informatie over de suikeropname in de weefsels en organen en op die manier kunnen ontstekingen en tumoren snel opgespoord worden. 6. Wanneer de behandelende arts contacteren? Aandachtspunten waarvoor u zeker contact opneemt met uw behandelende arts: Koorts 38 C (koorts is mogelijk op de dag van de toediening van de chemo, maar de koorts moet weg zijn na 24 uur) Plotse rillingen over het hele lichaam Plotse pijn Bloedingen uit neus of mond Pijn of extreme reactie op de plaats waar de chemotherapie werd toegediend Kortademigheid, blijvende hevige hoest Plots optreden van bloedingen of rode, speldenknopgrote plekjes op de huid Spontaan ontstaan van blauwe plekken Bloed in stoelgang en / of urine, branderig gevoel bij het plassen Niet kunnen eten of drinken Braken Pijn op de borst, hartkloppingen Geen stoelgang sinds 3 dagen Langer dan 48 uur diarree Evenwichtsstoornissen Dagkliniek: tel (maandag tot vrijdag 07u30-17u30) Hospitalisatie: tel (24 uur op 24 bereikbaar) Oncologie/