Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk

Transcriptie

1 Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk Samenvatting door R woorden 27 juni keer beoordeeld Vak Natuurkunde 5.5 elektrisch energieverbruik Elektrische apparaten in stroomkringen Sommige apparaten kunnen de elektrische energie van een spanningsbron omzetten in warmte. Er zijn ook apparaten die deze energie kunnen omzetten in licht of beweging. Warmte Als er stroom door een draad gaat lopen wordt hij warmer. Elektrische energie wordt dan omgezet in warmte. Licht Een elektrische stroom kan een draad zo heet maken dat hij begint te gloeien. De elektrische energie wordt dan niet alleen omgezet in warmte, maar ook licht: gloeilamp. Beweging In een elektrometer wordt elektrische energie gebruikt om iets in beweging te brengen: Stofzuiger, mixer en computer. Het vermogen van een apparaat. Op elektrische apparaten is meestal een typeplaatje aangebracht. Daar staat altijd het vermogen (P) op. Het vermogen wordt meestal in watt (W) aangegeven, soms ook in kilowatt (kw). 1 kw = 1000 W Vermogen: hoeveel elektrische energie het apparaat per seconde verbruikt. Het elektrische energie meten De hoeveelheid elektrische energie wordt gemeten in kilowattuur (kwh) (daarom heet zo n meter een kilowattuurmeter) De prijs van 1 kwh elektrische energie is 0,20 cent. Pagina 1 van 5

2 Het energieverbruik bereken Je moet 2 dingen weten: het vermogen van het apparaat en de tijd die het heeft aangestaan. Energieverbruik= vermogen X tijd of E= P t Altijd eerst het vermogen omreken naar kilowatt Bijvoorbeeld: 75 watt= 0,075 kilowatt (delen door 1000) Energieverbruik = vermogen x tijd E = P x t 1 Bewegingen vastleggen en beschrijven Bewegingen fotograferen Je kunt met 3 manieren bewegingen vaststellen. Hoofdstuk 7 Bewegen Beweging met korte tussenpozen fotograferen. Je krijgt dan een reeks foto s, die elk een moment van de beweging laten zien. Beweging met korte tussenpozen filmen, is eigenlijk hetzelfde als fotograferen. Beweging vaststellen door een stroboscopische foto te maken. De foto wordt gemaakt in een donkere ruimte, met als enige verlichting een stroboscooplamp. Een lamp die met tegelmatige tussenpozen een korte lichtflits geeft. Elke keer als de lamp een flits geeft, wordt op het filmpje een momentopname van de beweging vastgelegd. Al die opnamen komen samen op een foto. Een afstand-tijdtabel maken Je kunt bewegingen ook vastleggen in een afstand- tijdtabel. Wat je wel moet weten: Welke tussenpozen er tussen de lichtflitsen zaten Hoe groot de afstanden op de foto in werkelijkheid zijn 2 Gemiddelde snelheid De gemiddelde snelheid berekenen Gemiddelde snelheid geeft je vaak een goede indruk van hoe snel iets of iemand beweegt. Je kan de gemiddelde snelheid berekenen door de afgelegde afstand te delen door de tijd die daar voor nodig was: gemiddelde snelheid = afstand : tijd formule= v gem = s t Als je de afstand (s) invult in meters en de tijd (t) in secondes krijg je gemiddelde snelheid (v gem ) in meter per seconde (m/s) en als je dat doet met kilometers en uren krijg je een gemiddelde snelheid van kilometers per uur (km/h). Snelheden omrekenen handig om snelheid te kunnen omrekenen van m/s naar km/h, en omgekeerd. om snelheid te kunnen omreken moet je weten dat: 1 km = 1000 m 1 h = 3600 s Pagina 2 van 5

3 km/h > m/s = delen door 3,6 m/s > km/h = vermenigvuldigen met 3,6 ( als je in 1 seconde 13 meter aflegt, leg je in 1 uur 3600 x 13 meter af) Afstand en tijd berekenen De formule: v gem = s : t t = s : v gem s = v gem x t > om het gemiddelde uit te rekenen > om de tijd uit te rekenen > om de afstand uit te rekenen Plus: fietscomputers fietscomputer > onder andere snelheid, afgelegde afstand per rit en totale afstand aflezen. Spaak van voorwiel magneetje > wanneer magneet lang sensor komt ontvangt de computer elektrische plusjes > uit het aantal plusjes per tijdeenheid berekent de computer de snelheid en afgelegde afstand. 3 Versnel - eenparig - vertraagd Van snelheid veranderen Een beweging die met een constante snelheid beweegt: eenparig beweging Een beweging waarbij de snelheid steeds toeneemt: versnelde beweging Een beweging waarbij de snelheid steeds kleiner wordt: vertraagde beweging Diagrammen van versnelde en vertraagde bewegingen De eenparige beweging de snelheid niet: de snelheid is constant. Bij een eenparige beweging verandert Plus: de routeplanner Om de reistijd over een weggedeelte te berekenen gebruikt die routeplanner 2 gegevens: de afstand die wordt afgelegd en de gemiddelde snelheid op dit soort wegen 1 Geluid maken en horen Geluidsbronnen Hoofdstuk 8 geluid geluidsbronnen > rommelen van de donder, ruisen van de zee, praten, muziek maken en vuurwerk afsteken. Muziekinstrumenten en luidsprekers zijn door mensen gemaakte geluidsbronnen. Je stem is een natuurlijke geluidsbron waarmee je kan communiceren. geluid ontstaat door trillingen in een geluidsbron: bij je stem zijn het de stembanden die trillen bij een luidspreker is het de conus die trilt bij een gitaar zijn het de snaren die trillen Pagina 3 van 5

4 Van geluidsbron naar je oren luidspreker > maakt van een elektrisch signaal een geluidssignaal. conus beweegt snel heen en weer > lucht rond conus wordt afwisselend iets samengeperst (luchtdruk stijgt) en iets verdund (luchtdruk daalt) > dat beweegt in alle richtingen bij de luidspreker vandaan. Geluid kun je allen horen als er een tussenstof (medium) is > stof waardoor de trillingen zich kunnen verplaatsen van de bron naar je oren > meestal via de lucht, maar kan ook door een vloeistof of vaste stof, maar je eigen stem hoor je niet alleen buitenom maar ook binnen door (schedel) daardoor klinkt je stem anders wanneer je hem opneemt. Geluid heeft tijd nodig om zich door een stof te verplaatsen > tijd verschilt van stof tot stof (lucht = ongv. 340 m/s) Rekenen met de geluidssnelheid Geluid heeft tijd nodig om een afstand af te leggen > weet je de tijd, dan kun je de afstand berekenen. Dat doe je met de formule: afstand = snelheid x tijd s= v x t als je de geluidsnelheid v invult in m/s en de tijd t in seconde vind je de afstand s in meters. Geluid horen Je kan geluid horen doordat de geluidstrillingen die het oor bereiken het trommelvlies laten meetrillen. Als de luchtdruk lager word beweegt het trommelvlies naar buiten en andersom. Het werkt zo: gehoorbeentjes > vloeistof in slakkenhuis > gehoorcellen vertalen de trillingen in elektrische signalen > via gehoorzenuw naar hersenen. 3 Geluidssterkte Amplitude van een trilling Hoe harder je een stemvork aanslaat, des te heviger de benen zullen trillen > drukverschillen in de omringde lucht worden groter. Als de maximale uitwijking van een trilling (amplitude) groter wordt, neemt de geluidssterkte toe. De decibelschaal Op een decibelschaal kun je weergeven hoe sterk een geluid is. Eenheid van geluidssterkte is decibel (db). Met een decibelmeter meet je de geluidssterkte De db(a)-schaal Gehoordrempel: geluidssterkte waarbij je het geluid net begint te horen. De gehoordrempel is niet voor alle frequenties gelijk aan 0 db. Ook de pijngrens ligt niet voor alle frequenties even hoog. Pijngrens: geluidssterkte waarbij je oren pijn beginnen te doen. Meeste decibelmeter hebben een A-filter > maakt de meter minder gevoelig voor lage en hoge frequenties. Als je A- filter gebruikt, moet je de geluidssterkte opgeven in db(a). Bij tonen van 500/ Hz verschillen de db(a)-schaal en de db-schaal nauwelijks, bij lage en hoge tonen is de geluidssterkte in db(a) lager. 4 geluidsoverlast bestrijden Pagina 4 van 5

5 Schadelijke geluidssterkte Wanneer je langdurig wordt blootgesteld aan geluid van meer dan 80 db of een geluidssterkte hoger dan de pijngrens kun je gehoorschade oplopen. Hinderlijk geluid Geluid dat niet schadelijk is kan wel hinderlijk zijn, bijv. verkeerslawaai of geluidsoverlast van de buren. Maatregelen tegen geluidshinder Verkeerslawaai zorgt voor veel geluidshinder. Daarvoor zijn wel maatregelen, je kan zo n geluidshinder op verschillende manier aanpakken namelijk: Bij de bron > snelwegen met geluidsarm asfalt en auto s met geluidsarme motoren. Ook worden er geluidswallen en geluidsschermen langs snelwegen aangebracht Tussen de bron en de ontvanger > door de deur dicht te doen hoort iemand anders jou muziek minder hard. Bij de ontvanger > huizen die te dicht bij een snelweg staan, worden extra goed geïsoleerd. Daardoor kan er minder geluid in de huizen binnenkomen. Geluidsisolatie Geluidshinder wordt vaak bestreden met geluidsisolatie, de isolatie kan worden aangebracht bij de bron van het geluid (bijvoorbeeld bij een machine) of bij de ontvanger (bijvoorbeeld bij arbeiders die met lawaaiige machines werken > verplicht oorkappen of oordopjes te dragen) Geluid terugkaatsen Een dikke aarden wal langs de snelweg > dempt verkeerslawaai goed. soms niet genoeg ruimte daarvoor > dan komen er geluidsschermen > kaatsen het geluid terug. onthoud: Materiaal dat geluid moet terug kaatsen, is hard en heeft een glad oppervlak. Materiaal dat geluid moet terug absorberen, is zacht en heeft een onregelmatig oppervlak. Pagina 5 van 5