Praktische opdracht Economie Vaststelling conjuncturele situatie Nederland, maart 2006

Transcriptie

1 Praktische opdracht Economie Vaststelling conjuncturele situatie Nederland, maart 2006 Praktische-opdracht door een scholier 2066 woorden 23 juni ,2 24 keer beoordeeld Vak Economie Praktische opdracht Economie De huidige conjuncturele situatie in Nederland Wat is conjunctuur? Over conjunctuur zegt de Dikke van Dale het volgende: con junc tuur (de ~ (v.), -turen) 1 tijdsomstandigheden die van invloed zijn op vraag en aanbod Conjunctuur is de verandering van het groeipercentage van de economie of de productie op de korte termijn. Het gemiddelde over een lange termijn wordt trendmatige groei genoemd. Wanneer de productiegroei vertraagt of vermindert spreekt men van een recessie. Als de productiegroei achterblijft bij de trendmatige groei dan spreken we van een laagconjunctuur. Als de productiegroei groter is dan de trendmatige groei dan spreken we van hoogconjunctuur. Wanneer er verhoogde groei is, kan dit leiden tot een oververhitting van de economie (overspanning), omdat de vraag het aanbod overtreft. Door o.a. bestedingsinflatie kan de hoogconjunctuur omslaan en begint de neergang naar een laagconjunctuur, een recessie. Het punt van omslaan heet crisis. Als de conjunctuur gelijk is aan de trendmatige groei dan is er een situatie van bestedingsevenwicht. Elk conjunctuurbeleid is erop gericht om tot een bestedingsevenwicht te komen, want daar ondervindt men niet de nadelige gevolgen van een laagconjunctuur en het gevaar dat een hoogconjunctuur met zich meebrengt. Soorten conjunctuur? Zoals net al vermeld is, bestaan er twee fases in conjunctuur: de hoogconjunctuur, en de laagconjunctuur. Ik zal deze fases nu bespreken. Hoogconjunctuur De hoogconjunctuur is de opgaande fase van de conjunctuurbeweging binnen de economie. Hoogconjunctuur is te herkennen aan een grote, economische bedrijvigheid, een geringe werkloosheid en een krachtige bestedingsneiging onder consumenten. Je kunt spreken van hoogconjunctuur wanneer de productiegroei boven het gemiddelde van een aantal jaren (de trend) ligt. De consumenten zijn nu vol vertrouwen en kopen meer en meer. Winkeliers kunnen de artikelen nauwelijks aandragen. Bedrijven moeten hun productie vergroten en misschien zelfs hun capaciteit uitbreiden. Er is een grote vraag naar krediet, waardoor de rente stijgt. Ook ontstaan er nieuwe arbeidsplaatsen. Pagina 1 van 5

2 Binnen de hoogconjunctuur kan de vraag op een bepaald moment zo groot zijn dat het aanbod het echt niet meer bij kan benen. In de bedrijven moet worden overgewerkt, bestellingen kunnen niet op tijd worden geleverd. Er ontstaan overal spanningen. Voor vacatures kunnen geen mensen meer gevonden worden. Er moeten hogere lonen betaald worden. Krediet wordt steeds krapper, de rente hoger. Ook grondstoffen en energie worden duurder. Kortom, de prijzen stijgen over een breed front: prijsinflatie. Daardoor zien werknemers hun koopkracht teruglopen en ze stellen looneisen. Er komt een loon-prijsspiraal die de winsten van ondernemingen onder drukt zet. Deze gaan minder investeren en ze ontslaan mensen. Er ontstaat een conjuncturele neergang. Zo beschouwd is het dus de moeite waard om zowel een te diep doorgezakte laagconjunctuur als een te ver opgejaagde hoogconjunctuur te vermijden. In het ene geval loopt de werkloosheid te ver op en moeten bedrijven sluiten. In het andere geval raakt de economie in een stresstoestand. Regeringen doen dan ook hun uiterste best om de conjunctuurbeweging zoveel mogelijk af te vlakken. Laagconjunctuur De laagconjunctuur is de neergaande fase van de conjunctuurbeweging binnen de economie. Laagconjunctuur is te herkennen aan een hoge werkloosheid, een economische bedrijvigheid die gering actief is en een behoudende en voorzichtige bestedingsneiging onder de consumenten. In een laagconjunctuur vertraagt de productiegroei; wanneer er sprake is van krimpen van de productiegroei, spreekt men van recessie. Consumenten kopen steeds minder, winkeliers verkopen minder waardoor het aantal orders bij ondernemers afneemt. Voorraden die niet verkocht werden, blijven liggen en hopen zich op. Bedrijven beperken nu hun productie en stellen uitbreidingen uit. Er is nu ruim krediet beschikbaar tegen een lage rente, maar men heeft geen of nauwelijks belangstelling om te investeren. Dit alles heeft ook effect op de toeleveringsbedrijven. Omdat de omzetten tegenvallen, moet er korter gewerkt worden. En als dat niet genoeg helpt, worden er mensen ontslagen. Soms worden zelfs afdelingen of hele bedrijven gesloten. Werknemers die niet meer zeker zijn van hun baan, gaan voorzichtiger met hun geld om. Ze stellen aankopen uit, en als ze kopen is het vaak minder of minder duur. Zo begint het a.h.w. een vicieuze cirkel te worden binnen de laagconjunctuur. Indicatoren voor de vaststelling van de huidige conjuncturele situatie in Nederland Om de conjuncturele situatie van Nederland vast te stellen, is het nodig gebruik te maken van indicatoren. Deze indicatoren voor conjuncturele verandering kenmerken hoogconjunctuur, laagconjunctuur, onderbesteding of overbesteding. Bijvoorbeeld de indicator consumentenvertrouwen. Als deze een hoge waarde heeft, is er sprake van hoogconjunctuur. Is er weinig consumentenvertrouwen, dan is er sprake van laagconjunctuur. Andere indicatoren voor conjuncturele verandering: bezettingsgraad, economische groei, koopbereidheid consument (consumentenvertrouwen), verwachte bedrijvigheid in de industrie, de verwachte exportomzet van nieuwe NCM-polishouders (producentenvertrouwen). Het producentenvertrouwen Het producentenvertrouwen in de industrie is in januari 2006 bijna onveranderd gebleven en uitgekomen op 3,0. Het vertrouwen is voor de vierde maand op rij relatief hoog. Het producentenvertrouwen in de industrie is in maart 2006 gestegen naar 5,9. Dat is de hoogste stand in meer dan vijf jaar. De Pagina 2 van 5

3 ondernemers zijn in maart vooral positiever geworden over hun orderpositie. Het aantal ondernemers dat minder personeel wil, is nog maar nauwelijks hoger dan het aantal dat meer personeel wil. Het producentenvertrouwen is een stemmingsindicator voor de industrie. Het producentenvertrouwen is samengesteld uit drie deelindicatoren: de verwachte productie in de komende drie maanden, het oordeel van de ondernemers over de voorraden gereed product en het oordeel over de orderpositie. Het producentenvertrouwen is in maart 1,3 punt hoger dan in februari. De ondernemers zijn vooral optimistischer over hun orderpositie. Ook over hun toekomstige productie zijn de ondernemers positiever gestemd. Over hun voorraad gereed product zijn ze iets minder tevreden dan vorige maand. Het percentage ondernemers dat meer mensen in dienst wil nemen, is het hoogste sinds juni De industriële omzet In februari 2006 heeft de industrie 9 procent meer omgezet dan een jaar eerder. De omzetstijging in de industrie komt vooral door hogere afzetprijzen. Die stegen gemiddeld met 6 procent. In het binnenland zette de industrie in februari 10 procent meer om dan in februari vorig jaar. De industriële export was 8 procent hoger. De industriële productie In de periode januari-februari 2006 is de industriële productie, na correctie voor seizoeninvloeden, met 0,4 procent gestegen ten opzichte van de periode november-december Het is de derde lichte stijging op rij. De productie van investeringsgoederen lag in de maanden januari-februari 2006 iets hoger dan die in de voorafgaande periode. Daarentegen daalde de productie van zowel grondstoffen en halffabrikaten als die van consumptiegoederen. De werkloosheid, seizoengecorrigeerd In de periode november 2005-januari 2006 telde Nederland gemiddeld 450 duizend werklozen. Na correctie voor seizoeninvloeden bedroeg het aantal werklozen 460 duizend personen. Dit zijn er 8 duizend minder dan in de periode oktober-december In de loop van 2005 is de seizoengecorrigeerde werkloosheid gaan afnemen. Deze ontwikkeling wordt in november 2005-januari 2006 doorgezet. In het onderzoek naar het consumentenvertrouwen wordt onder meer ook gevraagd naar de werkloosheidsverwachting. In februari 2006 verwachtte ongeveer 1/3 van de consumenten dat de werkloosheid in de komende twaalf maanden zal gaan dalen. In 2005 waren er gemiddeld 483 duizend personen werkloos. Dit was vrijwel evenveel als in In 2004 en 2003 telde ons land nog respectievelijk 80 duizend en bijna 100 duizend werklozen meer dan een jaar eerder. In zowel 2005 als 2004 was 6,5 procent van de beroepsbevolking werkloos, in 2003 was dit percentage met 5,4 procent een stuk lager. Consumentenvertrouwen De index van het consumentenvertrouwen geeft aan in hoeverre huishoudens vinden dat het economisch gezien beter of slechter gaat. Het consumentenvertrouwen wordt bepaald op basis van de mening van huishoudens over het algemene economisch klimaat en over de eigen financiële situatie. Maandelijks worden hierover in het Consumenten Conjunctuuronderzoek (CCO) vijf vragen gesteld aan ongeveer duizend huishoudens. De geïnterviewden kunnen vinden dat het beter gaat ( de optimisten ), dat het slechter gaat (de Pagina 3 van 5

4 pessimisten ) of dat de situatie gelijk blijft. De indicatoren worden berekend door het percentage optimisten te verminderen met het percentage pessimisten. Grafiek cyclus: Consumentenvertrouwen Wat is de conjuncturele situatie van Nederland op dit moment? Het CBS heeft een nieuw instrument ontwikkeld om de stand en het verloop van de Nederlandse conjunctuur in beeld te brengen: de Conjunctuurklok. Zoals een gewone klok de actuele tijd weergeeft laat de Conjunctuurklok de meest recente stand van de conjunctuur zien. Dit nieuwe analyse-instrument wordt eens per maand geactualiseerd. De meeste conjunctuurrelevante indicatoren maken deel uit van de klok. Aan de bestedingenkant van de economie zijn dat: consumentenvertrouwen, bereidheid tot het doen van grote aankopen, consumptie, uitvoer en investeringen. Ook de BBP-groei is als indicator in de klok opgenomen. Elk van de indicatoren krijgt, afhankelijk van zijn ontwikkeling, een plaats in één van de kwadranten van de klok. Hierdoor is in een oogopslag te zien in welke fase de conjunctuur zich bevindt. De vier kwadranten betekenen het volgende: rechtsboven: de indicator ligt boven de trend en is toegenomen; linksboven: de indicator ligt boven de trend en is afgenomen; linksonder: de indicator ligt onder de trend en is afgenomen; rechtsonder: de indicator ligt onder de trend en is toegenomen. De conjunctuurklok van maart 2006: (illustratie) a _klok.jpg Bijna alle indicatoren in de Conjunctuurklok van maart 2006 (zie vorige pagina) laten een toename zien. Alleen de indicator faillissementen laat een lichte afname zien. Veertien van de vijftien indicatoren staan in de twee rechterkwadranten. Dit betekent dat zij in de opgaande fase zijn. Het zwaartepunt van de puntenwolk ligt inmiddels in het kwadrant rechtsboven (hoogconjunctuur). Indicatoren komen in dit kwadrant als hun groei boven hun langjarig gemiddelde ligt en in het kwadrant rechtsonder (het herstelkwadrant) als de groei nog onder hun gemiddelde uitkomt. Het beeld ten opzichte van februari is aanzienlijk verbeterd. De werkloosheid is van het kwadrant rechtsonder doorgeschoven naar het kwadrant rechtsboven. Dertien indicatoren zijn in hetzelfde kwadrant gebleven. De consumptie, het producentenvertrouwen en de uitzenduren zijn het meest verbeterd. Ook de rente, de werkloosheid, de orderontvangst en het consumentenvertrouwen zijn duidelijk verbeterd. De productie en het arbeidsvolume deden het wat minder. Met de faillissementen ging het een fractie slechter, wat tot gevolg had dat deze indicator net doorschoof naar het kwadrant linksboven. In de Klok lopen de vertrouwensindicatoren meestal voorop. Dat wordt in maart bevestigd door het producentenvertrouwen in de industrie en de ontwikkeling van de orderontvangst. Het is echter niet te zien bij het consumentenvertrouwen, hoewel hier sprake is van verbetering. In een conjunctuurcyclus lopen van de arbeidsmarkt-indicatoren de werkloosheid en het arbeidsvolume meestal achteraan. Dat is in maart goed te zien. De vacatures en de uitzenduren lopen daarop voor. Het conjunctuurkompas (illustratie) a _kompas.jpg Onderstaand is het conjunctuurkompas weergegeven, waarbij het donkere spinnenweb april 2005 weergeeft en het lichte spinnenweb april Duidelijk is te zien dat de consumptie van huishoudens (1) en de werkloosheid (8) in april 2006 is gedaald ten opzichte van Ook de inflatie (5) is gedaald, evenals het aantal faillissementen (7). De uitvoer van goederen (2), productie industrie (3), de afzetprijzen Pagina 4 van 5

5 van de industrie (4) en de rente (6) zijn nagenoeg gelijk gebleven. Conclusie De huidige economische conjuncturele situatie van Nederland is gunstig. Zoals uit het conjunctuurkompas blijkt, maar ook uit de conjunctuurklok en de krantenartikelen, hebben de consumenten meer vertrouwen, wordt er weer meer gekocht, is de werkloosheid gedaald. Uit het artikel van NRC-next van 12 mei 2006 blijkt zelfs dat de economische groei op dit moment het hoogste is vergeleken met de afgelopen 5 jaar, en wel met een groei van 2,9% bruto binnenlands product ten opzichte van een jaar geleden, toen dit nog een daling betrof van 0,3%. Gisteren, 11 mei 2006, heeft de directeur van de Nederlandse Bank, de heer Wellink op het NOS-journaal meegedeeld dat het goed gaat met de Nederlandse economie. Wordt dit vertaald naar de conjuncturele situatie dan betekent dit dat er sprake is van herstel van de recessie van de afgelopen jaren en zelfs van een ontwikkeling in de richting van een voorzichtige hoogconjunctuur. Het maken van deze praktijkopdracht heeft voor mij opgeleverd dat ik nu beter in staat ben om economische artikelen in de krant te interpreteren. Bronnen Hoofdstuk 5 van lesbrief vraag. Krantenbank mediatheek SMC NOS-journaal 11 mei 2006 NRC next 12 mei 2006 Pagina 5 van 5