Werkstuk Verzorging Welvaarsziekten

Transcriptie

1 Werkstuk Verzorging Welvaarsziekten Werkstuk door een scholier 2436 woorden 15 februari ,2 174 keer beoordeeld Vak Verzorging Inhoudsopgave Inleiding Welvaartsziekten Hart- en vaatziekten Kanker Diabetes Conclusie Inleiding Dit verslag gaat over Welvaartsziekten. Welvaartsziekten zijn ziektes die je krijgt door luxe, bijvoorbeeld door teveel te roken, te weinig te bewegen of teveel alcohol te drinken. Welvaartsziekten komen dus vooral voor in de rijke landen, zoals Amerika en Europa. In het hoofdstuk Welvaartsziekten leest u meer over drie verschillende welvaartsziekten: Kanker, diabetes en hart- en vaatziekten. In dat hoofdstuk kunt u lezen over de risicofactoren van die ziektes en wat die ziektes nou eigenlijk zijn. Bij Resultaten staan alle risicofactoren op een rijtje en daarachter staat of die factoren bij mij op toepassing zijn. Evaluatie is een hoofdstuk waar staat hoe ik het schrijven van het verslag vond gaan en wat ik voor de volgende keer kan verbeteren. Het laatste hoofdstuk is Conclusie, waar staat wat ik allemaal heb geleerd en wat ik kan verbeteren aan mijn leefstijl. Ik hoop dat u aan het eind van dit verslag weet wat welvaartsziekten zijn en hoe je die ziektes kan voorkomen. Welvaartsziekten Welvaartsziekten zijn ziektes die je krijgt door luxe, dus doordat je bijvoorbeeld (te) veel rookt, eet, alcohol Pagina 1 van 7

2 drinkt, stress hebt en te weinig aan lichaamsbeweging doet. Hart- en vaatziekten Wat zijn hart- en vaatziekten? Hart- en vaatziekten is de verzamelnaam voor ziekten die te maken hebben met het hart en de bloedsomloop. De belangrijkste aandoeningen in deze groep zijn hoge bloeddruk (hypertensie), hartkramp, hartaanval (hartinfarct), hartfalen of beroerte (hersenbloeding, herseninfarct). In Nederland zijn hart- en vaatziekten de doodsoorzaak nummer 1. Soorten hart- en vaatziekten Wanneer een bloedprop een kransslagader plotseling helemaal afsluit, ontstaat een hartinfarct of hartaanval. Door die afgesloten kransslagader krijgt het bijbehorende gedeelte van de hartspier geen zuurstof meer en sterft af. Dit geeft hetzelfde gevoel als bij hartkramp, vaak ook nog misselijkheid en zweten er bij. Als een te groot deel van je hart afsterft, kan dat leiden tot hartfalen. Dan pompt je hart geen bloed meer door je lichaam en heb je zo vlug mogelijk hulp nodig. Als je niet op tijd hulp krijgt, kan dat de dood betekenen. Ook als er vernauwingen optreden in de bloedvaten naar de hersenen kan er een gevaarlijke situatie ontstaan. In zo'n vernauwing kan een bloedprop vast komen te zitten en het bloedvat blokkeren. Als die bloedprop maar kort vast zit, krijgen mensen een TIA. Ze vallen dan even flauw, maar verder is er niets ernstigs. Als de verstopping een langere tijd blijft zitten, kan je een beroerte krijgen oftewel een herseninfarct. Er valt dan een deel van je hersenen uit door een tekort aan bloed. Elke dag krijgen in Nederland gemiddeld 100 mensen een beroerte. In Nederland leven zo'n mensen met de gevolgen van een beroerte. Een beroerte kan namelijk grote gevolgen hebben voor het functioneren van de hersenen. Door een beroerte kan je aan één zijde verlamd raken, niet goed meer kunnen praten, je kan je raar gaan gedragen en nog veel meer. Risicofactoren Als een bepaalde handeling/gebeurtenis ervoor zorgt dat je meer kans krijgt op een bepaalde ziekte, heet dat een risicofactor. Dit zijn de risicofactoren van hart- en vaatziekten. Roken Hoge bloeddruk (hypertensie) Diabetes Overgewicht 1e graads familielid met een hartinfarct Stress Eerder een hartinfarct hebben gehad Pagina 2 van 7

3 Roken Wie rookt zorgt ervoor dat het hart extra wordt belast. Door de nicotine en koolmonoxide in de rooklucht wordt het zuurstofgehalte van het bloed verminderd, waardoor het hart harder en sneller moet pompen om een goede hoeveelheid zuurstof naar de rest van je lichaam te vervoeren. Ook kan de sigarettenrook slagaderverkalking veroorzaken. Hoge bloeddruk (hypertensie) Door een hoge bloeddruk kunnen beschadigingen in de vaatwanden ontstaan. Hierop zetten zich gemakkelijk vetten en cholesterol af, waardoor de bloedvaten langzaam nauwer worden en dichtslibben. De ophopingen van vet en cholesterol in de bloedvaten nemen toe, waardoor het hart steeds harder moet werken om het bloed rond te pompen. Door de vernauwingen van bloedvaten kan je een hart- of herseninfarct, aderverkalking of een TIA krijgen. Doordat je hart steeds harder moet werken, kan je een verzwakt hart of verdikte hartspier krijgen. Diabetes Mensen met diabetes (suikerziekte) hebben een grotere kans om een hart- of vaataandoening te krijgen. Dat komt doordat je, als je diabetes hebt, vaak een hogere bloeddruk hebt en die draagt bij aan aderverkalking en aderverstopping. Overgewicht Door overgewicht heb je meer kans op hart- en vaatziekten. Dat komt doordat je, als je te zwaar bent (en te weinig beweegt), meer slecht cholesterol in je lichaam hebt. Slecht cholesterol (LDL-cholesterol genoemd) hoopt zich op aan de binnenkant van een bloedvat en kan voor bloedvatvernauwing zorgen, wat weer kan leiden tot een hartinfarct, beroerte etc. Familielid met Hartinfarct Als meerdere mensen in je familie hart- en vaatziekten hebben, heb je ook meer kans om bijvoorbeeld een hartinfarct te krijgen. Dat komt doordat hart- en vaatziekten voor een gedeelte erfelijk zijn Stress Het is niet helemaal bewezen dat stress de kans op hart- en vaatziekten verhoogd, maar uit cijfers blijkt wel dat meer gestresste mensen hart- en vaatziekten krijgen dan ontspannen mensen. Als je vaak gestresst bent, kan dat namelijk het aantal HDL-cholesterol (het slechte cholesterol) verhogen. Hartinfarct hebben gehad Wanneer iemand al een keer een hartinfarct heeft gehad, is al een deel van de hartspier beschadigd. Ook de oorzaken zijn vaak nog aanwezig. Die beschadigingen en oorzaken kunnen leiden tot een nieuwe hartaanval. Kanker Wat is kanker? Pagina 3 van 7

4 Je lichaam is opgebouwd uit miljarden cellen. De hele tijd worden nieuwe cellen gevormd om te kunnen groeien en om beschadigde en verouderde cellen te vervangen. Cellen ontstaan door middel van celdeling: uit één cel ontstaan twee nieuwe cellen, die zich op hun beurt ook weer delen, enz. De celdeling wordt geregeld en gecontroleerd door DNA dat in elke cel zit. De cellen staan de hele tijd bloot aan allerlei schadelijke invloeden, zoals UV-straling. Als die cellen beschadigd worden, kunnen ze meestal worden hersteld. Een cel kan in de loop van de tijd echter onherstelbaar beschadigd raken. Daardoor kan het DNA veranderen, met als gevolg dat de cel ontregeld raakt. De cel begint dan te veel en te vlug zich te delen, waardoor een gezwel of tumor ontstaat. Goed- en kwaadaardig Een tumor kan goed- of kwaadaardig zijn. Alleen bij kwaadaardige tumoren spreken we van kanker. Goedaardige gezwellen groeien niet door andere weefsels heen en verspreiden zich niet door het lichaam. Wél kan zo n gezwel tegen omliggende weefsels of organen drukken waardoor het gezwel soms moet worden weggehaald. Een kwaadaardige tumor drukt niet alleen omliggende weefsels of organen opzij, maar kan er ook in binnen groeien. Cellen van zo n tumor kunnen losraken en zich naar andere plaatsen in het lichaam verspreiden. Daar kunnen ze nieuwe tumoren vormen. Dit zijn uitzaaiingen. Bij een kwaadaardige tumor moet je er vlug bij zijn, maar dat is moeilijk want je merkt niet meteen dat je kanker hebt. Risicofactoren Dit zijn de risicofactoren van kanker: Roken Ongezond eten Veel alcohol drinken Onvoldoende lichaamsbeweging Teveel blootstelling aan de zon Werken met kankerverwekkende stoffen, zoals asbest Roken In de sigarettenrook zitten veel kankerverwekkende stoffen, zoals teer. Die kankerverwekkende stoffen beschadigen de cellen (soms onherstelbaar) en die onherstelbare cellen gaan dan als een gek delen, zodat er een tumor ontstaat. Roken is de hoofdoorzaak van longkanker. Van alle longkankerpatienten in Nederland roken er 90%. Longkanker is een zeldzame aandoening bij niet-rokers. Minder dan 1% van de niet-rokers zal ooit overlijden aan longkanker. Ongezond eten Er kunnen kankerverwekkende stoffen worden gevormd als olie of vet langdurig boven de 200 C wordt verhit. Dat gebeurt sneller als er nog restjes van eten in het vet zijn achtergebleven. In 2002 is bekend geworden dat wanneer koolhydraatrijke producten langdurig worden verhit de stof acrylamide ontstaat. Vooral chips en patat bevatten relatief veel acrylamide. Mogelijk is acrylamide Pagina 4 van 7

5 kankerverwekkend voor de mens. Te veel alcohol Door te veel alcohol drinken loop je een hoger risico op een aantal vormen van kanker: mondkanker, strottenhoofd- en keelkanker, en slokdarmkanker. Rook je daarbij dan is het risico nog groter. Vrouwen die meer dan twee glazen alcohol per dag drinken, lopen ook meer kans om borstkanker te krijgen. Alcohol draagt duidelijk bij aan een verhoging van het risico op kanker van de mond en keelholte en slokdarmkanker. Lichaamsbeweging Als je veel beweegd heb je minder kans op het krijgen van dikke darmkanker. Ook denken sommige onderzoekers dat voldoende lichaamsbeweging de kans op borstkanker vermindert. Het is nog onzeker hoeveel je dan moet bewegen om minder kans te krijgen op kanker, en de onderzoekers weten ook nog niet hoe lichaamsbeweging de kans op kanker kan verkleinen. Teveel blootstelling aan de zon Een klein deel van alle zonnestralen is de ultraviolette straling. UV-straling veroorzaakt in je lichaam chemische processen die van levensbelang zijn, maar ook levensbedreigend. Slechts een klein deel van de straling bereikt de aarde. Dat komt doordat de ozonlaag (laag rond de aarde) de meeste straling tegenhoud. UV-straling zorgt ervoor dat je bijvoorbeeld verbrand. Als je vaak in de zon zit, kan de UV-straling ervoor zorgen dat je cellen onherstelbaar beschadigd worden. Dit kan leiden tot huidkanker. Werk met kankerverwekkende stoffen In ons land werken veel mensen met kankerverwekkende stoffen. In Nederland krijgen ongeveer 1400 mensen per jaar kanker door hun beroep. De risico's op kanker (als je met kankerverwekkende stoffen werkt) kan je beperken door heel voorzichtig om te gaan met de stof en je te houden aan alle veiligheidsmaatregelen van je bedrijf. Diabetes Wat is diabetes? Diabetes mellitus, oftewel suikerziekte, is een stoornis in de stofwisseling waardoor er geen of te weinig insuline wordt gemaakt in het lichaam. En dat heeft geen fijne gevolgen. Het hormoon insuline is nodig bij de verwerking van voedingsstoffen. Door te eten krijg je namelijk allerlei voedingsstoffen binnen: eiwitten, vetten en koolhydraten (suikers). Koolhydraten worden in het lichaam afgebroken tot glucose en opgenomen in het bloed. Glucose is de brandstof voor lichaamscellen. Die cellen halen de glucose dus uit het bloed. Maar ze kunnen dit alleen met behulp van het hormoon insuline. Insuline zorgt ervoor dat de glucose naar de cel kan. En daar draait het nu om bij diabetes. Door een tekort aan insuline kunnen de cellen het glucose niet uit het bloed halen. Daardoor blijft het gehalte aan glucose in het bloed te hoog en heb je diabetes, oftewel suikerziekte. Pagina 5 van 7

6 Type I diabetes Bij Type I diabetes maakt de alvleesklier geen of maar heel weinig insuline aan. Iemand met deze aandoening spuit insuline en volgt een dieet om de glucosewaardes zo normaal mogelijk te houden. Type II diabetes Bij Type II diabetes maakt de alvleesklier nog wel insuline aan, maar het lichaam is er ongevoelig voor geworden. Het lijkt erop dat deze vorm van diabetes erfelijk is. Het komt vaak voor bij ouderen en bij mensen met overgewicht. Diabetes type 2 is de meest voorkomende vorm van diabetes. Om de bloedglucosewaardes zo normaal mogelijk te houden, is een dieet nodig. Ook kunnen medicijnen of insuline nodig zijn Gevolgen van diabetes Wanneer de glucose niet goed in de cellen opgenomen kan worden, krijg je teveel glucose in je bloed. Daardoor krijg je veel vlugger aderverkalking, dat kan leiden tot bijvoorbeeld een hartinfarct. Ook worden de haarvaten in je oger dikker, waardoor je slechtziend kan worden. Ten slotte gaan je gevoelszenuwen minder goed werken, waardoor na een paar jaar je niet goed meer dingen kan voelen en betasten. Daardoor voel je niet meer dat je bijv. in een punaise hebt getrapt. Die wondjes onsteken eerder door het hoge suikergehalte in je bloed en de genezing gaat slechter door de gestoorde bloedtoevoer. Meestal ontdek je het wondje pas te laat (omdat je het wondje niet voelt) en daardoor moeten soms lichaamsdelen geamputeerd worden. Risicofactoren Niet iedereen heeft een even grote kans om diabetes te ontwikkelen. Sommige mensen lopen een hoger risico dan anderen. Zij hebben vaak: Overgewicht Iemand in de familie met diabetes Een gestoorde vetstofwisseling Een moeder die zwangersschapsdiabetes heeft gehad Zelf zwangersschapsdiabetes gehad Overgewicht Als gevolg van het overgewicht (vooral het vet in de buik) stijgt de hoeveelheid vetten in het bloed. Deze vetten hebben een aantal slechte effecten. De spieren kunnen bijvoorbeeld door het te veel vetten ongevoelig worden voor het hormoon insuline. Insuline verlaagt de suikerspiegel in het bloed. Suiker heeft het lichaam onder andere nodig als energiebron. Deze ongevoeligheid voor insuline wordt ook wel insulineresistentie genoemd en wordt tegengegaan door het lichaam door meer insuline in de alvleesklier te maken en af te geven aan het bloed. Als iemand dus immuun is geworden voor insuline en suikerrijk eten eet dan stijgt het aantal suikers in je bloed en is er meer insuline nodig om dit vervolgens te verlagen. Dit kan lange tijd goed gaan maar bij 1 op de 3 mensen kan de schildklier na een tijdje niet meer genoeg insuline maken. Daardoor stijgt langzaam het aantal suikers in je bloed, totdat je bloed zo vol zit met Pagina 6 van 7

7 suikers dat de dokter bij je diabetes mellitus type II vaststelt. Familieleden met diabetes Type I diabetes is in principe niet erfelijk, de aanleg ervoor wel. Type II diabetes is wel erfelijk. Kinderen waarvan de ouders diabetes type 2 hebben, hebben grotere kans ook diabetes te ontwikkelen. Een gestoorde vetstofwisseling Een gestoorde vetstofwisseling draagt bij aan de kans op diabetes. Dat komt doordat je, als je een gestoorde vetstofwisseling hebt, vlugger dik wordt. En overgewicht is een van de risicofactoren van diabetes. Moeder met zwangersschapdiabetes Als een moeder tijdens haar zwangerschap zwangerschapdiabetes heeft, heeft het kind een grotere kans op diabetes type II. Zwangersschapsdiabetes is een kort durende soort diabetes die sommige vrouwen krijgen tijdens hun zwangersschap. Als je zwangersschapdiabetes hebt gehad Wanneer na de geboorte de insuline tegenwerkende zwangerschapshormonen verdwenen zijn, verdwijnt deze vorm van diabetes meestal. In ongeveer 5% van de gevallen blijft de diabetes bestaan. Vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad, kennen een verhoogd risico (50%) om ooit type II diabetes te ontwikkelen. Conclusie Ik heb wel veel geleerd van dit verslag. Over kanker en hart- en vaatziekten wist ik al wel veel, omdat het toch meer voorkomt in het dagelijks leven, maar ik wist nog bijna niets van diabetes. Ik ken niemand met diabetes en ik wist eerst niet eens dat suikerziekte eigenlijk gewoon een andere naam is voor diabetes. Dankzij de risicofactoren die we moesten zoeken weet ik ook nu veel beter welke factoren slecht voor je zijn. Ik wist namelijk niet dat overgewicht zo n grote risicofactor is voor kanker, hart- en vaatziekten en diabetes. De enige risicofactor die ik heb is dat hart- en vaatziekten bij mij in de familie zit. Ik kan de kans op een hart- en vaatziekte verkleinen door voldoende te bewegen, niet te dik te worden, ontspannen te leven en door gezond te eten. Het zou ook niet echt slim van me zijn om te gaan roken, dat vergroot de kans op hart- en vaatziekten enorm. Maar ik doe dat toch niet, nadat ik heb geleerd dat roken zo slecht voor je is. Pagina 7 van 7