Toets VWO Grieks. TSE 3, tijdvak 2 maandag 19 april uur. Bij deze toets hoort een bijlage.

Transcriptie

1 Toets VWO 2010 TSE 3, tijdvak 2 maandag 19 april uur Grieks Bij deze toets hoort een bijlage. Deze toets bestaat uit 22 vragen. Voor deze toets zijn maximaal 100 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden. Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord meestal geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Geef niet meer antwoorden (tekstelementen, redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld één tekstelement wordt gevraagd en je antwoordt met meer dan één tekstelement, dan wordt alleen het eerste tekstelement in de beoordeling meegeteld. RGHS

2 Vragen bij tekst 1 (Sophokles, Oidipous Tyrannos, 1-131) : 1 [5] Kinderen... t/m... zo zitten (vss. 1-13) : a In deze eerste veertien regels vernemen we wie er op dit moment allemaal op het toneel staan. Wijs de woorden aan waaruit dat blijkt. b Welke regels verwijzen naar de pest die in de stad heerst? c À propos, stad: hoe maakt de spreker duidelijk om welke stad het gaat? d Hoe heet dit deel van het drama? 2 [3] Wel, Oidipous... t/m... zonder mensen (vss ) : a Uit de woorden van de priester spreekt ook een bijna grenzeloos vertrouwen in de koning. Waarop is dit vertrouwen gebaseerd? b Welke grens stelt de priester aan dit vertrouwen? En in welke versregel doet hij dit? 3 [3] Arme kinderen... t/m... hem vertelt (vss ) : Deze verklaring van Oidipous is zo opgezet dat daaruit een drietal belangrijke eigenschappen van hem naar voren komt, eigenschappen die horen bij een voortreffelijke koning: - Zijn actiebereidheid - Zijn godsdienstigheid - (Opnieuw) zijn bezorgdheid voor de stad en haar bewoners Verdeel de verklaring van Oidipous in drie delen en geef aan welke eigenschap in welk deel naar voren komt. 4 [2] Tussen vss. 84 en 85 komt Kreon het toneel op; zal hij dat door de linkerof door de rechter ei[s- of pavrodo~ hebben betreden en waarom? j 5 [4] ejsqlhvn... t/m... eujtuceiǹ (vss ) : a Leg uit dat eind goed, al goed een correcte weergave is van Kreons woorden in vss Breng met name het Nederlandse woordje al in verband met de Griekse tekst. b Wat zal Kreon dan concreet bedoelen met kat ojrqo;n ejxiovnta als het over de pest in Thebe gaat? j 6 [4] levgoim... t/m... qeou` pavra (vs. 965) : a Pas na Oidipous aansporing in vss komt Kreon voor de dag met zijn boodschap, maar ook dan nog met de nodige aarzeling in zijn formulering en stapsgewijs wat de inhoud van zijn bericht betreft. Leg uit dat de formulering in vs. 95 nog enige (inmiddels overwonnen) aarzeling doorklinkt. b Leg uit dat alleen al uit de vorm teqrammevnon (vs. 97) is af te leiden dat de oorzaak van de pest nog steeds in Thebe aanwezig is. 2

3 7 [5] poivou ga;r ajndrov~... ; (vs. 102) : Oidipous vraagt hier naar de man die verantwoordelijk is voor het mivasma, niet naar degene die vermoord is. Het woord ajndrov~ reageert namelijk op het woord ajndrhlatou`nta~ (vs. 100); het woord tuvch (vs. 102) verwijst naar de straf die de moordenaar te wachten staat. Wat opvalt, is dat Oidipous in zijn vraagstelling enkelvoud gebruikt, terwijl Kreon in het meervoud antwoordt. Hoewel Oidipous dit meervoud meteen overneemt, heeft het publiek toch even het gevoel dat Oidipous dichter bij de waarheid zat dan Kreon. a In welke versregels in de volgende passage antwoordt Kreon op de vraag van Oidipous in vs. 102? Citeer de Griekse tekstelementen waarover in bovenstaande commentaaropmerking wordt gesproken: b Het enkelvoud in Oidipous vraagstelling. c Het meervoud in het antwoord van Kreon. d e Het meervoud in de reactie van Oidipous. Waarom kun je zeggen dat Oidipous dichter bij de waarheid zat dan Kreon? 8 [2] wj~ e[fasken (vs. 114) : Kreon doet nogal geheimzinnig over het doel van Laios bezoek aan het orakel. Kennelijk heeft Laios zelf daar niet duidelijk over gesproken. Leg uit dat het bovendien voor de opbouw van het drama niet goed zou zijn, als Kreon deze reden nu duidelijk zou vertellen, als hij hem al gekend zou hebben. Vragen bij tekst 2 (Sophokles, Oidipous Tyrannos, ) : 9 [3] En als de dader... t/m... verlaten (vss ) : a Is de inhoud van vss in overeenstemming met de opdracht van het orakel? (Vergelijk vss ). b Waar in de passage houdt Oidipous de mogelijkheid van meer daders open? Citeer het betreffende tekstelement. 10 [7] pavnta (vss ) : a Citeer de vier Griekse woorden waarmee pavnta nader wordt toegelicht. b Licht de onderlinge tegenstelling nader toe. 11 [3] povlin mevn... t/m... o{mw~ (vs. 302) : a In deze woorden, waarmee Oidipous Teiresias karakteriseert, valt een tegenstelling op, die in het gehele drama een belangrijke rol speelt. Deze tegenstelling zullen we nog vaak in verschillende vormen tegenkomen. De figuur van Oidipous kan in dit opzicht gezien worden als de tegenpool van Teiresias. Welke twee woorden staan in vs. 302 tegenover elkaar? b Leg uit dat Oidipous in dit opzicht de Teiresias tegenpool is. 3

4 12 [3] rju`sai... t/m... teqnhkovto~ (vss ) : a Welk stijlmiddel herken je in deze twee versregels? b Wat is in dit verband het effect van dit stijlmiddel? 13 [2] mh; pro;~... t/m... kakav (vss ) : a In vs. 328 citeert Teiresias twee woorden van Oidipous uit vss , maar met een heel andere toonzetting. Welke woorden zijn dat? b Omschrijf de toon van Teiresias reactie in vs [4] wj~ ou\n mhd ejgw; taujto;n pavqw (vs. 325) : Deze opmerking van Teiresias is grammaticaal gesproken een incomplete zin. Er zijn twee mogelijke verklaringen: 1 Ofwel er is sprake van een ellips; 2 Ofwel we moeten ons voorstellen, dat Teiresias zichzelf onderbreekt en zijn zin niet afmaakt. Van de volgende twee vertalingen van vss kiest er één voor mogelijkheid 1 en de ander voor mogelijkheid 2: P.C. Boutens (1928): TE k Zie toch dat ook uw tong gaat zonder van zijn tijd te weten. k Zorg dus dat t ook mij niet net zoo ga. Jan Engelman (1963): TE Ook uw woord, t is mij duid lijk, weet den rechten tijd nog niet; daarom, voor mij hetzelfde overkomt... (Wil heengaan.) a Wie kiest welke mogelijkheid? b c Welke aanvulling geeft de vertaler die voor de ellips kiest? In de vertaling van Jan Engelman is, zoals je ziet, een regieaanwijzing toegevoegd na de woorden van Teiresias ( Wil heengaan ). In klassieke teksten komen zulke regieaanwijzingen nooit voor. Vertalers, regisseurs en lezers moeten die dus zelf uit de tekst afleiden. Welk argument kun je aan de versregels ontlenen voor deze regieaanwijzing? 15 [2] h{xei ga;r... t/m... stevgw (vs. 341) : Wat is de onuitgesproken gedachte, waarvan de gavr-zin de verklaring vormt? 16 [3] a[lhqe~ ; (vs. 350) : a Deze ironische vraag van Teiresias is de inleiding voor zijn repliek, waarin hij Oidipous op zijn beurt beschuldigt. In deze beschuldiging verwijst hij naar het khvrugma dat Oidipous aan het begin van dit epeisodion afkondigde. In welke versregels werd dit khvrugma precies door Oidipous afgekondigd? b In welk opzicht wijkt Teiresias in zijn beschuldiging in vss af van de formulering van het khvrugma? 17 [5] Zelf als u... t/m... worden dan u (vss ) : 4

5 a b c Citeer de twee passages in de vss die wijzen naar de moord op Laios. Citeer twee (van de vier) passages in de vss die wijzen naar de incest met Iokaste. Citeer de passage in vss die verwijst naar de verblinding van Oidipous. 18 [2] pai` (vs. 444) : In antieke teksten staan geen regieaanwijzingen. Deze moeten uit de tekst worden afgeleid: welke regieaanwijzing bij de opkomst van Teiresias valt uit dit woord af te leiden? 19 [2] eijpw;n... t/m... fronei`n (vss ) : De woorden van Teiresias in de versregels vormen gedeeltelijk een profetie en gedeeltelijk een persoonlijke reactie van een woedende man. Hoe is dit onderscheid aan het gebruik van de werkwoordsvormen af te lezen? Vragen bij tekst 3 (Sophokles,...) : 20 [2] Van welke tragedie van Sophokles is dit een fragment? Vragen bij tekst 4 (Sophokles,...) : 21 [2] Van welke tragedie van Sophokles is dit een fragment? Vragen bij tekst 5 (Sophokles,...) : 22 [2] Van welke tragedie van Sophokles is dit een fragment? 5 Einde