Musculoskeletale aandoeningen in de sport

Transcriptie

1 Musculoskeletale aandoeningen in de sport 9357_Schouderaandoeningen.indd :14:17

2 9357_Schouderaandoeningen.indd :14:18

3 Musculoskeletale aandoeningen in de sport De schouder redactie R. van Cingel W. Hullegie E. Witvrouw ELSEVIER GEZONDHEIDSZORG, MAARSSEN 9357_Schouderaandoeningen.indd :14:18

4 Elsevier gezondheidszorg, Maarssen 2008 Omslagontwerp: Cube vormgeving/cees Brake BNO, Enschede Basisontwerp binnenwerk: Martin Majoor, Arnhem Opmaak illustraties 3.4A en B, 3.9, 3.10 en 4.1: Peter Fitzverploegh, Utrecht Elsevier gezondheidszorg is een imprint van Reed Business bv, Postbus 1110, 3600 BC Maarssen. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich gaarne aanbevolen. Waar dit mogelijk was, is aan auteursrechtelijke verplichtingen voldaan. Wij verzoeken eenieder die meent aanspraken te kunnen ontlenen aan in dit boek opgenomen teksten en afbeeldingen, zich in verbinding te stellen met de uitgever. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, nl/pro). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) van deze uitgave ten behoeve van commerciële doeleinden dient men zich te wenden tot de uitgever. ISBN NUR _Schouderaandoeningen.indd :14:18

5 Medewerkers Redactie dr. R. van Cingel sportfysiotherapeut en orthopedisch manueel therapeut en directeur Sport Medisch Centrum Papendal te Arnhem dr. W. Hullegie sportfysiotherapeut en wetenschapsfilosoof en directeur van FysioGym Twente te Enschede en Kennispraktijk FysioGym te Enschede en Nijmegen prof.dr. E. Witvrouw docent kinesitherapie en revalidatiewetenschappen aan de Universiteit Gent, België Auteurs prof.dr. A.M. Cools docent kinesitherapie en revalidatiewetenschappen, Universiteit Gent, België drs. M.J.A. Edelaar fysiotherapeut en bewegingswetenschapper, revalidatiecentrum Heliomare, Wijk aan Zee prof.dr. F.C.T. van der Helm Biomechatronics & Biorobotics group, Faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek & Technische Materiaalwetenschappen, Technische Universiteit Delft en Universiteit Twente Enschede drs. H. van der Hoeven orthopedisch chirurg, St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein 9357_Schouderaandoeningen.indd :14:18

6 P. Kruft fysiotherapeut, Fysio Sport & Training Dijnselburg, Zeist A. Lagerberg docent beweging & analyse, opleiding Bewegingstechnologie, Haagse Hogeschool, Den Haag ir. H.H.N. Oonk oud-docent biomechanica en coördinator Expertisecentrum Bewegings technologie, Haagse Hogeschool, Den Haag R. Tamminga sportfysiotherapeut en orthopedisch manueel therapeut, directeur Sport Medisch Centrum Medicort, Utrecht dr. H.E.J. Veeger bewegingswetenschapper, Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam M. Walravens sportfysiotherapeut, Halle, België 9357_Schouderaandoeningen.indd :14:19

7 Inhoud Inleiding 9 1 De werking van de schouder: het perfecte compromis tussen mobiliteit en stabiliteit Inleiding Beweeglijkheid Kracht Stabiliteit Consequenties voor toekomstig onderzoek Conclusies 27 2 Schouderkinetica bij het werpen Inleiding Enkele feiten op een rij Stadia in de werpbeweging Lenigheid van de schouder Conclusies en discussie 47 3 De schouder en sport Inleiding Aandoeningen van het schoudergewricht Het AC-gewricht Ventrale instabiliteit van de schouder Habituele schouderluxatie SLAP-laesie Impingement en tendinopathie Rotator cuff ruptuur Neurogene afwijkingen rond de schouder _Schouderaandoeningen.indd :14:19

8 4 Fysiotherapeutische diagnostiek en behandeling van de schouder bij sporters Inleiding Fysiotherapeutisch onderzoek van de schouder Fysiotherapeutische behandeling van de schouder Schouderrevalidatie volgens de rehaboom bij volleybal Inleiding Het revalidatietraject Revalidatietraining Postoperatieve schouderrevalidatie Inleiding PostOperatieve Revalidatie na SchouderChirurgie (PORSCH) Complicaties en variaties op PORSCH 160 Register _Schouderaandoeningen.indd :14:19