Immunotherapie: terug van weggeweest? Dr S Maddens
|
|
- Anja Bosmans
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Immunotherapie: terug van weggeweest? Dr S Maddens
2 Immunotherapie? Repetitieve toediening van oplopende dosis allergeen Induceren van beschermende immunologische veranderingen Afname van allergische symptomen Actueel de enige behandeling met effect op abnormale immuunrepons bij pathofysiologie van allergie 2
3 De pioniers van de immunotherapie: het ontstaan van een nieuwe wetenschap. 3
4 Behandeling van allergie aëroallergenen voedingsallergenen medicatie contacteczema gif (bij en wesp) Symptomatische aanpak Anti histaminica H1 Anti leucotrienen Glucocorticosteroiden Biotherapie anti IgE Specifieke immunotherapie
5 Soorten Subcutane immunotherapie SCIT Orale immunotherapie OIT Sublinguaal SLIT Druppel Tablet Enteraal
6 Subcutane IT traditioneel via subcutane injecties standaard behandeling in Europa en VS tot 1986 (26 doden in UK) talrijke trials confirmeren efficaciteit en lange termijn effecten verhoogd risico op anafylaxie bij astma 6
7 Sublinguale IT ook reeds langbestaand (1940) doch later erkenning gekregen trials bevestigen efficaciteit en excellente veiligheid bij astma directe vergelijking met SCIT meestal afwezig SLIT: specifieke voordelen gemakkelijke toediening laag risico op anafylaxie 2006 WHO: cumulatieve evidentie SLIT als goed alternatief SCIT 7
8 8
9 1. Indicaties 2. Actiemechanisme 3. Methodes 4. Efficaciteit en veiligheid 5. Praktische aanpak 6. SCIT vs SLIT 9
10 1. Indicaties: aëroallergenen allergische rhinitis/ conjunctivitis seizoenaal perenniaal allergisch astma allergische rhinitis én astma gif (wesp en bij) anafylaxie 10
11 Bijkomende vragen: Is het allergeen klinisch belangrijk? symptomen bij blootstelling specifieke sensibilisatie (IgE, huidtesten) Evictie: vermijden van allergeen? Huidige therapie optimaal? blijvende klachten neveneffecten non compliantie onvoldoende effect van medicatie kosten, chronische medicatie 11
12 Klinische indicaties IT symptomen van allergische rhinitis, conjunctivitis, astma of combinatie na blootstelling aan aëroallergenen EN specifieke IgE EN minstens één van volgende: geen effect van pharmacotherapie, allergeen verwijdering neveneffecten coexisting allergische rhinitis en astma preventie van astma bij patiënten met allergische rhinitis 12
13 Contra indicaties immuunziektes beta blokkers kanker polysensibilisatie cardiovasculaire ziekte
14 1. Indicaties 2. Actiemechanisme 3. Methodes 4. Efficaciteit en veiligheid 5. Praktische aanpak 6. SCIT vs SLIT 14
15 2. Actiemechanisme = wijziging van bifasische inflammatoire respons nasaal en bronchiaal na allergeen blootstelling (vroege fase, late fase) door: 1) Verandering in humorale immuniteit IgE IgG IgG4 AS 2) Verandering in cellulaire immuniteit T cel respons mastcellen, basofielen, eosinofielen 15
16 1) Verandering in humorale immuniteit Allergeen spec IgE en totaal IgE (serum) stijgt initieel met nadien trage daling Allergeen spec IgG (serum) stijgt en blijft verhoogd 16
17 IgE: typische stijging na seizoenale blootstelling bij niet behandelde patiënt duidelijke afname van stijging bij IT reeds klinische verbetering zelfs vooraleer IgE IgG: toename van allergeen spec IgG AS bij IT geen verband met klinische afname van klachten Isotype IgG4 wordt dominant (ipv IgG1 en 2)= blocking AS beschermende rol van IgG4 (blokkeren degranulatie van mastcellen bij allergeen expositie) 17
18 2) Verandering in cellulaire immuniteit: T cel respons Activatie van tolerogene processen, beschermend tegen allergie, toename markers van tolerantie Ontstaan van immunologische tolerantie tegenover allergeen 18
19 Overlappende mechanismen: T helper cel: van Th2 (inflammatoire cytokines: IL4, IL13 ) naar Th1 (INFg) inductie van T reg (IL10 ) (inducer van Th1): downregulatie van mucosale mastcellen afname van mastcellen, basofielen en eosinofielen in huid, neus, ogen en bronchiale mucosa 19
20 1. Indicaties 2. Actiemechanisme 3. Methodes 4. Efficaciteit en veiligheid 5. Praktische aanpak 6. SCIT vs SLIT 20
21 Vormen van orale IT = enkele minuten contact van allergeen extract met mucosa, opname door dentritische cellen met presentatie aan T cellen in lymfenodus sublinguale waterige vorm waterig extract van allergeen 2 min onder de tong dan inslikken opname door vasculaire lymfoide netwerk sublinguale tablet snel oplosbaar 2 min onder tong en inslikken 21
22 Types allergenen Huisstofmijt (47%) (Der p, Der f) Pollen GP (40%) (Phl p) BP berk (20%) Onkruiden (5%) Beperkte evidentie: Schimmels: Alternaria, Cladosporium Vachtdieren (30%) multiallergen SLIT Dosis: 200 x meer dosis ivg SCIT 22
23 Schema s: Seizoenaal (GP, BP) start 2m preseizoenaal opbouw dagelijks 10IR IC/ml onderhoudstherapie 300IR IC/ml 3x per week (seizoen) Perannueel (HM) start opbouwschema dagelijks 10 IR onderhoudstherapie 3x per week 300 IR Duur van therapie: Minstens 3 jaar 23
24 1. Indicaties 2. Actiemechanisme 3. Methodes 4. Efficaciteit en veiligheid 5. Praktische aanpak 6. SCIT vs SLIT 24
25 review van 60 RCT actieve SLIT 2300 volw/kinderen significant statistische afname van symptomen ivg placebo afname in medicatie gebruik meestal GP of HM kinderen, volwassenen lokale neveneffecten geen anafylaxie verbetering van levenskwaliteit
26 26
27 1. SLIT tablet: a new standard ORALAIR 5 gras mix 25µg major group 5 allergens GRAZAX Phl p only 20-25µg major Phl p 5 allergen (Dahl, 2006 j allergy clin immun) 634 volw, GP rhinitis timothy grastablet vs placebo, 2j B en 2j follow up. Significante afname van symptomen en medicatie in aktieve groep 2. SLIT waterig: graspollen boompollen huisstofmijt kat 27
28 1. Indicaties 2. Actiemechanisme 3. Methodes 4. Efficaciteit en veiligheid 5. Praktische aanpak 6. SCIT vs SLIT 28
29 Concomitant astma 29
30 30
31 31
32 Zwangerschap Weinig data SLIT niet starten bij zwangere vrouw Bij zwangerschap tijdens behandeling kan SLIT worden gecontinueerd 32
33 Polysensitisatie 33
34 Predictieve biomarkers? polysensitisatie is geen contra indicatie klinische allergie voor allergeen IgE allergie recombinanten bepaling: major allergen typische patiënt vaak polysensibilisatie: weinig gegevens ivm IT met meerdere allergenen bij monosensitisatie: spec IgE/ totale IgE SLIT can be of benefit in all patients with proven IgE sensitisation to inhalant allergens with clinical significance 34 (Zuberbier, EAACI pocket guide 2010)
35 Pediatrische patiënt 35
36 Niet compliante patiënt lange termijn inname (3 à 4j) onderhoudsbehandeling kostprijs, geen terugbetaling astma compliantie stopping- restarting? missed dose, lange termijn effecten niet duidelijk
37 Specifieke effecten Lange termijn effecten: Tot 10j na stoppen SCIT (Durham NEJM 1999, Jacobsen Allergy 2007) Ook bij SLIT maar duur nog te bepalen (Durham, JACI 2010) In contrast met corticosteroiden (geen langdurige effecten) Preventieve effecten: Reductie in nieuwe sensitisaties (in monogesensitiseerde kinderen): SCIT (Des Roches JACI 1997), SLIT (Pajno CEA 2001) Preventie van astma (in rhinitis kinderen): SCIT (Niggeman Allergy 2006), SLIT (Novembre JACI 2004) Kruisreacties: Pollen SIT: mogelijks gunstig effect wbt kruisreactieve voedselallergenen (bijv appel bij berkenpollen)
38 6. Vergelijking SCIT vs SLIT voor- en nadelen van SLIT vergelijkbare efficaciteit verder onderzoek 38
39 Voor- en nadelen SLIT Veiliger Beperkte lokale neveneffecten Zz systemische reacties Comfortabel, orale inname Zelf toediening in thuissituatie Succes afhankelijk van compliantie en juiste dosis Patient educatie (onregelmatige inname..) Neveneffecten in real world gebruik? Geen terugbetaling
40 Vergelijkbare efficaciteit 40
41 Verder onderzoek tablet HM, BP (rbetv1) nieuwe routes: epicutaan (koemelk, pindanoot) intralymfatisch (GP) nieuwe vaccins: recombinante allergenen peptiden van allergenen
42 Overzicht en aanbevelingen SLIT Geselecteerde patiënten ( 5j) met allergische rhinitis/ astma. ernstige en persisterende klachten uitsluiten van slechte astmacontrole of comorbiditeit (immunologisch, cardiovasculair) Symptomen in context van specifieke IgE overgevoeligheid HM of pollen met één dominante klinische allergie. Geen adequate controle mits sanering (HM) en farmacologische aanpak. 42
43 Applicatie van allergeen sublinguaal gedurende enkele minuten. Immunologische veranderingen vergelijkbaar met injectie immunotherapie. Efficaciteit en veiligheid werd aangetoond in meerdere Europese trials zowel bij kinderen als volwassenen. Concomitant allergisch astma zorgt voor geen bijkomende nevenwerkingen.
Allergische rhinitis bij kinderen
Allergische rhinitis bij kinderen Dr. Jurjan R. de Boer KNO heelkunde Martini Ziekenhuis Epidemiologie Prevalentie allergische en niet allergische rhinitis in Nederland: 150 200 per 1000 personen/jaar
Nadere informatieAllergie bij kinderen: peanuts?! DDr. Annemie Wijnants
Allergie bij kinderen: peanuts?! DDr. Annemie Wijnants Emma 14 jaar Op 6 jaar Symptomen: rhinitis conjunctivitis Huidtest op berk: 4+ Op 14 jaar Symptomen: lokale reactie op pinda Huidtest pinda: 4+ IgE
Nadere informatieWorkshop F. immunotherapie
Workshop F. immunotherapie Hans de Groot, allergoloog Mijke Breukels, kinderarts-allergex Leerdoelen immunotherapie SLIT (contra)indicaties - bijwerkingen & voorwaarden toepassing SCIT (contra)indicaties
Nadere informatieSymposium Allergieteam AZ Herentals
Symposium llergieteam Z Herentals Impact van allergie en nieuwe evoluties op patiënt en maatschappij llergie - eam Donderdag 6 juni Impact van allergie en nieuwe evoluties op patiënt en maatschappij Luchtwegallergie
Nadere informatieAllergisch aangelegd: (n)iets aan te doen?
Allergisch aangelegd: (n)iets aan te doen? Mijke Breukels, kinderartsallergologisch expert 7 maart 2017, kindercarrousel Allergieën zijn multisysteemaandoeningen Bovenste luchtwegen Onderste luchtwegen
Nadere informatieTolerantie inductie bij kippenei-allergie. Jasmine Leus kinderarts Pentalfa
Tolerantie inductie bij kippenei-allergie Jasmine Leus kinderarts Pentalfa 17-01-2019 Voedselallergie Weinig te bieden qua behandeling: Gevaarlijke allergenen vermijden Gebruik van medicatie bij accidentele
Nadere informatieAllergeenspecifieke immunotherapie
Allergeenspecifieke immunotherapie Afdeling Allergologie In deze folder vindt u informatie over een injectiekuur (immunotherapie). Behandeling van een allergie De behandeling van allergie bestaat uit een
Nadere informatieChapter. Nederlandse samenvatting
Chapter Nederlandse samenvatting 10 Allergische ziekten van de luchtwegen, zoals hooikoorts (allergische rhinoconjunctivitis) en allergisch astma zijn chronische ontstekingsziekten met klachten zoals tranende
Nadere informatie03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie
03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie Inhoud Wat is een allergie eigenlijk?... 1 Waarom is een behandeling nodig?... 1 Welke behandelingsvormen zijn mogelijk?... 2 Wat betekent 'specifieke
Nadere informatieImmunotherapie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Immunotherapie Bij u is een allergie geconstateerd en wellicht komt u in aanmerking voor immunotherapie. In deze folder wordt uitgelegd wat immunotherapie inhoudt en wat u hiervan kan verwachten. Neem
Nadere informatie1/23/2013. Index. Index. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept. Vriend of vijand?
//0 Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via
Nadere informatieSubcutane immuno therapie. Sublinguale immuno therapie. Skin prick test.
Allergie A DEEL I: DIAGNOSTIEK 1e druk 2007 2e druk 2012 Samengesteld door kinderartsen, dermatologen, longartsen, KNO artsen, en laboratorium van de Isala Klinieken, en huisartsen Zwolle en omgeving.
Nadere informatieAllergische rhinitis bij volwassenen
Allergische rhinitis bij volwassenen Wynia Derks KNO-arts OLVG 20% bevolking piekleeftijd 15-24 jaar Epidemiologie 42% heeft ook oogklachten 40% ontwikkelt astma Priming meer hyperreactiviteit meer virale
Nadere informatieAllergieteam. Geïntegreerde allergiezorg. 050/45 96 96 allergieteam@azsintjan.be
Allergieteam Geïntegreerde allergiezorg 050/45 96 96 allergieteam@azsintjan.be Multidisciplinair: Kindergeneeskunde Huidziekten Neus-Keel-Oorziekten Longziekten Maag-Darm-Leverziekten Laboratorium Spoedgevallen
Nadere informatieINFORMATIE SPECIAAL VOOR HUISARTSEN
INFORMATIE SPECIAAL VOOR HUISARTSEN Inhoud Het Allergie-Netwerk, Samen naar betere allergiezorg 4 Doel van het Allergie-Netwerk 5 Wat betekent dit voor u? 6 www.allergie-netwerk.nl 7 Allergeenspecifieke
Nadere informatieALLERGIEDIAGNOSTIEK IN HET LABORATORIUM. S.O. Stapel
ALLERGIEDIAGNOSTIEK IN HET LABORATORIUM S.O. Stapel Er bestaat een algemene neiging om elke overgevoeligheidsreactie te bestempelen als "allergie". Het ontstaan van de tot deze conclusie leidende klachten
Nadere informatie01 - Informatie over de behandeling van allergieën
01 - Informatie over de behandeling van allergieën Inhoud Wat is een allergie eigenlijk?... 1 Waarom is een behandeling nodig?... 1 Welke behandelingsvormen zijn mogelijk?... 2 Wat betekent 'specifieke
Nadere informatieuitvoering van subcutane immunotherapie met allergeenhoudende extracten
a a a a a a a a a Handleiding uitvoering van subcutane immunotherapie met allergeenhoudende extracten a a a a Doel handleiding Deze folder is bedoeld als handleiding voor artsen die in hun eigen praktijk
Nadere informatieIMMUNOTHERAPIE TEGEN ALLERGIE DOOR MIDDEL VAN INJECTIES FRANCISCUS VLIETLAND
IMMUNOTHERAPIE TEGEN ALLERGIE DOOR MIDDEL VAN INJECTIES FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw kind is allergisch. Bijvoorbeeld voor graspollen, boompollen, huisstofmijt of katten. Door het toedienen van een
Nadere informatieSpecifieke subcutane immunotherapie voor inhalatieallergenen bij kinderen
1. ALGEMEEN Specifieke subcutane immunotherapie voor inhalatieallergenen bij kinderen 1.1 Inleiding - Specifieke immunotherapie met allergeenextracten heeft als doel een allergische patiënt minder gevoelig
Nadere informatieChapter 10. Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting 123 Samenvatting Samenvatting De term atopische dermatitis (AD) is voor de kat in 1982 geïntroduceerd door Reedy, die bij een groep katten met recidiverende jeuk en huidproblemen
Nadere informatieAllergische Rhinitis; Een preventieve behandelkans die we niet mogen laten liggen!!
Allergische Rhinitis; Een preventieve behandelkans die we niet mogen laten liggen!! 1 2 4 The Sneeze Wat is een inhalatieallergie Een inhalatieallergie is een reactie van het menselijk afweersysteem (het
Nadere informatieAllergische Rhinitis en Astma Wat zijn zinvolle preventiemaatregelen? WDH Marjo van de Ven
Allergische Rhinitis en Astma Wat zijn zinvolle preventiemaatregelen? WDH 5-10-10 Marjo van de Ven Primaire preventie: Inhoud Vermijden van sensibilisatie Secundaire preventie: Zijn allergeenvermijdende
Nadere informatie15.15 16.00 uur: allergische rhinitis: AR geluid van de KNO-arts. Allergische rhinopathie of afwijkende Rinne? Francis Burgersdijk
15.15 16.00 uur: allergische rhinitis: AR geluid van de KNO-arts Allergische rhinopathie of afwijkende Rinne? Francis Burgersdijk Kan de KNO arts meer met patienten met een allergische rhinopathie (AR)?
Nadere informatieImmunotherapie met inhalatie-allergenen
Immunotherapie met inhalatie-allergenen Interne Geneeskunde Allergologie Inleiding U reageert allergisch op stuifmeel, huisstofmijt en/of huidschilfers van katten. Deze stoffen die in de lucht voorkomen,
Nadere informatieCollectieve spreekuren
Neus voor allergie Hanneke Oude Elberink Zorgvisie Waarom? Integrale benadering Zelfredzaamheid en zelfmanagement bevorderen Chronische aandoening Manifestaties wisselend gedurende leven Multi-orgaan waar
Nadere informatieAllergie@WUR en het ACW
Allergie@WUR en het ACW Huub F.J. Savelkoul Allergie Consortium Celbiologie en Immunologie Wageningen Universiteit Algemeen: www.allergie.wur.nl Allergie @WUR Wat is allergie? te sterke afweer tegen onschuldige
Nadere informatieOntwikkeling van allergie op kinderleeftijd
Ontwikkeling van allergie op kinderleeftijd Prof.dr. Huub F.J. Savelkoul huub.savelkoul@wur.nl Immuunsysteem en bescherming tegen infecties Het totale te verdedigen oppervlak bestaat uit 2 m 2 huid, 80
Nadere informatieSublinguale immunotherapie. Handboek voor de patiënt
Sublinguale immunotherapie Handboek voor de patiënt Inleiding De behandeling van allergische ademhalingsziekten (rinitis, astma) is gebaseerd op de controle van de omgeving, het vermijden van allergenen,
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Astma bij volwassenen: Aanvullende diagnostiek allergietest (Toets)
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van oktober 2007 (tweede herziening) Allergie speelt een belangrijke rol in de pathofysiologie van astma: klachten en symptomen kunnen erdoor
Nadere informatieAllergie immunotherapie voor inhalatieallergenen bij kinderen
Allergie immunotherapie voor inhalatieallergenen bij kinderen Inhoudsopgave: Pagina: 1. Algemeen 2 1.1 Inleiding 1.2 De keuze voor toedieningsvorm immunotherapie 1.3 Aangetoonde effecten van immunotherapie
Nadere informatieInfo allergie. Resultaat hyposensibilisatiekuur. Mijtenmix & Schimmelallergenen
Kat Eigenaar Houdbaarheid Pietje Jan 08/12/2014 Info allergie Met behulp van de allergie voortest + uitwerking is vastgesteld waarvoor uw huisdier allergisch is. Op basis van deze resultaten wordt speciaal
Nadere informatieDoel handleiding Wat is subcutane immunotherapie? Praktische uitvoering van SCIT
Doel handleiding Deze folder is bedoeld als handleiding voor artsen die in hun eigen praktijk subcutane immunotherapie (SCIT) gaan geven. Bij vragen naar aanleiding van deze handleiding of bij problemen
Nadere informatieDESENSIBILISATIE VOOR BIJEN- EN WESPENGIF
DESENSIBILISATIE VOOR BIJEN- EN WESPENGIF Dr. R. van Puijenbroek - Dr. D. Degraeve Hoe verloopt desensibilisatie voor bijen- en wespengif? Mensen die na een bijen- of wespensteek een ernstige veralgemeende
Nadere informatieDe betekenis van dierexperimenteel onderzoek bij de risicoschatting van allergeenblootstelling
De betekenis van dierexperimenteel onderzoek bij de risicoschatting van allergeenblootstelling C. Frieke Kuper Dieren zijn geen mensen.. 2 Focus Moeten huidcontact en inademing wel gescheiden worden? Bij
Nadere informatieBijsluiter voor de patiënt
Bijsluiter voor de patiënt STALORAL, allergeenoplossingen voor sublinguaal gebruik Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het innemen van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieAllergie bij het schoolgaande kind: preventie en aanpak van acute allergische reacties
Allergie bij het schoolgaande kind: preventie en aanpak van acute allergische reacties Kinderallergologie Dr. Liliane De Swert 65 8 Preventie en aanpak van acute allergische reacties In onze westerse landen
Nadere informatiePatiëntenvoorlichting Huisdierallergie
Patiëntenvoorlichting Huisdierallergie Dieren zijn niet weg te denken uit ons bestaan. Ze zijn in het huis aanwezig als huisdier, we komen ze tegen op het werk (denk hierbij aan boerderijdieren, proefdieren
Nadere informatieAllergieën ontstaan meestal op kinderleeftijd en in de puberteit. Na het 45 ste levensjaar nemen de klachten door allergie geleidelijk af.
Allergie Inleiding De Keel- Neus- en Oorarts (KNO-arts) heeft u verteld dat allergie mogelijk een van de oorzaken van uw klachten is. In deze folder kunt u nalezen wat allergie is. Wat is allergie? Allergie
Nadere informatieLees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het innemen van dit geneesmiddel.
BIJSLUITER VOOR DE PATIËNT STALORAL, allergeenoplossingen voor sublinguaal gebruik Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het innemen van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieIMMUNOTHERAPIE BIJ KINDEREN
IMMUNOTHERAPIE BIJ KINDEREN 277 Inleiding Op dit moment gebruikt uw kind medicijnen om klachten van zijn of haar allergie te voorkomen. De arts heeft met u en uw kind besproken dat immunotherapie een optie
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN ALLERGEENSPECIFIEKE IMMUNOTHERAPIE VOOR WESPEN- EN BIJENGIF
INFO VOOR PATIËNTEN ALLERGEENSPECIFIEKE IMMUNOTHERAPIE VOOR WESPEN- EN BIJENGIF INHOUD 01 Wat is allergie? 4 02 Allergische reactie op wespen- of bijengif 4 03 Allergeenspecifieke immunotherapie 5 04
Nadere informatieWelke patient kunt u verwijzen naar de polikliniek allergologie?
Welke patient kunt u verwijzen naar de polikliniek allergologie? Allergologie: er is meer dan antihistaminica Huub Willems 1-2-2011 Rhinitis +- astma Urticaria Angio-oedeem Voedingsallergieën Medicatiereacties
Nadere informatieActieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel. Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen.
Actieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel Uroloog Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen www.urologischcentrum.be Actieve opvolging Voor elk type prostaatkanker? Voor
Nadere informatieAstma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten
Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller
Nadere informatieImmunotherapie bij hooikoorts en allergie voor huisstofmijt
Keel-, neus- en oorheelkunde Immunotherapie bij hooikoorts en allergie voor huisstofmijt Wat is allergie? Allergie is een reactie van uw lichaam op bepaalde prikkelende stoffen waarbij het afweersysteem
Nadere informatieTolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target
Tolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target Trefwoorden - allergeenspecifieke T-cellen - voedselallergie - regulatoire T-cellen - tolerantie-inductie Samenvatting Op 6 april
Nadere informatieEXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN
scope EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE
Nadere informatieImmunotherapie met inhalatieallergenen
Immunotherapie met inhalatieallergenen Desensibilisatie Inleiding U reageert allergisch op stuifmeel, huisstofmijt, of huidschilfers van katten. Deze stoffen, die in de lucht voorkomen, heten inhalatieallergenen.
Nadere informatieIk informeer me. L Étroit Unlimited P1005NL
L Étroit Unlimited P1005NL 08-2010 Ik informeer me Mijn allergie kennen Definitie Het jaar begint met het boompollenseizoen. We kunnen een onderscheid maken tussen niet-katjesdragende bomen (cipres, plataan),
Nadere informatieInterne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie met inhalatieallergenen
Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie met inhalatieallergenen Desensibilisatie Interne Geneeskunde Allergologie Inleiding U reageert allergisch op stuifmeel, huisstofmijt, of huidschilfers van
Nadere informatieMinisymposium voedselallergie. 28 april 2011 Chris Nieuwhof, internistallergologe/immunologe
Minisymposium voedselallergie 28 april 2011 Chris Nieuwhof, internistallergologe/immunologe Verschillende noten Verschillende noten Voedsel allergie Wat is allergie? Allergie is een afweerreactie (van
Nadere informatieWETENSCHAPPELIJK INSTITUUT VOLKSGEZONDHEID KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN GLOBAAL RAPPORT
WETENSCHAPPELIJK INSTITUUT VOLKSGEZONDHEID KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN GLOBAAL RAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT PURETHAL Pollen, suspensie voor injectie voor subcutaan gebruik Geadsorbeerd gemodificeerd allergeenextract van graspollen Lees goed de hele bijsluiter voordat u
Nadere informatieEen 49-jarige laborante met ademhalingsklachten. Gert-Jan Braunstahl, Rotterdam Shane Hanon, Brussel
Een 49-jarige laborante met ademhalingsklachten Gert-Jan Braunstahl, Rotterdam Shane Hanon, Brussel 49-jarige vrouw Bezoek spoedgevallendienst omwille van aanval van dyspnee en hoest, opgetreden op het
Nadere informatieEXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN
scope EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE
Nadere informatieCollege 15 Allergie
College 15 Allergie 13-11-2013 Dit college gaat over allergie. Wat is precies een allergie? Welke immunologische mechanismen steken hier achter? Waarom ontstaat een atopie? Zijn er middelen om een allergie
Nadere informatieBijlage III. Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiters
Bijlage III Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiters NB: Deze Samenvatting van de productkenmerken, Etikettering
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN. Soluprick SQ Phleum pratense pollen 10 HEP, oplossing voor huidpriktest
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Soluprick SQ Phleum pratense pollen 10 HEP, oplossing voor huidpriktest 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Gestandaardiseerd
Nadere informatie1/31/2013. Orale tolerantie: Concept. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Index. Index
//0 Orale tolerantie: Concept Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via
Nadere informatieHooikoorts. Sophia Kinderziekenhuis
Hooikoorts Sophia Kinderziekenhuis Heeft uw kind misschien last van hooikoorts? In deze folder leest u wat hooikoorts en allergie is, wat de klachten zijn en welke behandelingen mogelijk zijn. Wij willen
Nadere informatieStallergenes B.V., Damsluisweg 48, 1332 ED Almere, www.stallergenes.nl. 09.02.04.02
09.02.04.02 Meer informatie over Staloral Meer informatie over Staloral, sublinguale immunotherapie vindt u in de bijsluiter of bel: 036 547 6080. Voor eventuele vragen kunt u zich richten tot uw behandelend
Nadere informatieAllergie (allergische rhinitis)
Keel-, Neus- en Oorheelkunde Allergie (allergische rhinitis) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is allergie?... 3 Hooikoorts... 3 De belangrijkste allergenen... 3 Wat gebeurt er bij een allergieaanval?...
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Huisdierallergie
PATIËNTEN INFORMATIE Huisdierallergie Introductie Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over huisdierallergie. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig te lezen.
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35756 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35756 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hamid, Firdaus Title: Helminth infections, socio-economic status and allergies
Nadere informatieDermatologie. Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie
Dermatologie Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie Dermatologie Veel ouders van kinderen, en ook volwassenen, denken dat een allergie de oorzaak is van eczeem. Zij komen met de vraag bij de huisarts
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. GRAZAX, lyophilisaat voor oraal gebruik 75.000-SQ-T
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER GRAZAX, lyophilisaat voor oraal gebruik 75.000-SQ-T Gestandaardiseerd allergeenextract van pollen van Timotheegras (Phleum pratense) Lees de hele bijsluiter
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT
BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT PURETHAL Pollen, suspensie voor injectie voor subcutaan gebruik Gezuiverde allergenen uit een mengsel van 10 grassen Lees goed de hele bijsluiter voordat
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. KEOLIUM 100 IR & 300 IR tabletten voor sublinguaal gebruik
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER KEOLIUM 100 IR & 300 IR tabletten voor sublinguaal gebruik Voor gebruik door volwassenen, adolescenten en kinderen ouder dan 5 jaar Startbehandeling Allergeenextract
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. GRAZAX, lyophilisaat voor oraal gebruik 75.000-SQ-T
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER GRAZAX, lyophilisaat voor oraal gebruik 75.000-SQ-T Gestandaardiseerd allergeenextract van pollen van Timotheegras (Phleum pratense) Lees goed de hele bijsluiter
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN. NORGALAX, 0,12 g / 10 g, gel voor rectaal gebruik. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL NORGALAX, 0,12 g / 10 g, gel voor rectaal gebruik. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Actief bestanddeel: Natriumdocusaat 0,12
Nadere informatieBehandeling hematologie: Mabthera
Behandeling hematologie: Mabthera Beste patiënt In deze brochure vindt u informatie over uw behandeling met Mabthera, de reden van de behandeling, het verloop van de therapie en de mogelijke nevenwerkingen..
Nadere informatieRespiratoire virussen en astma. Dr François Vermeulen Kinderlongziekten Gasthuisberg - UZ Leuven
Respiratoire virussen en astma Dr François Vermeulen Kinderlongziekten Gasthuisberg - UZ Leuven Plan Wheezing phenotypes Virussen als oorzaak van episodes van wheezing Virussen als oorzaak van astma Behandeling
Nadere informatieHuisarts en longarts ernstig astma
Huisarts en longarts ernstig astma lentebries 6 maart 2019 Els JM Weersink, Pulmonologist Department of pulmonology Location AMC Amsterdam University Medical Centers The Netherlands Casus mevrouw 60 jaar
Nadere informatieIMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK
IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK Januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK EEN NEUS VOOR ASTMA Astma, Allergie en Allergische Rhinitis Adembenemend 2015 Papendal
Nadere informatieAllergietesten: nieuwe mogelijkheden met componenten (deel 2: voedsel, dieren, insectengif)
Allergietesten: nieuwe mogelijkheden met componenten (deel 2: voedsel, dieren, insectengif) Dit document is een vervolg op Labomailing 256 van april 2018 over nieuwe mogelijkheden met allergietesten. Na
Nadere informatiePatiëntenvoorlichting Hooikoorts
Patiëntenvoorlichting Hooikoorts Stuifmeel van bomen, grassen maar ook onkruid is in Nederland behalve in de wintermaanden dagelijks in de buitenlucht aanwezig. Contact hiermee vermijden is dan ook niet
Nadere informatieCromabak 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 3. FARMACEUTISCHE VORM 4. KLINISCHE GEGEVENS
Cromabak 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Cromabak 20 mg/ml oogdruppels, oplossing 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 1 ml oogdruppels, oplossing bevat 20 mg natriumcromoglicaat. Voor de volledige
Nadere informatieSAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast
Nadere informatie07 - Informatie over insectenallergie
07 - Informatie over insectenallergie Inhoud Wat is een insectenallergie eigenlijk?... 1 Waarom is een behandeling nodig?... 2 Wat te doen indien een insectenallergie wordt vermoed?... 3 De behandeling
Nadere informatieKlinische dagbehandeling allergologie
Klinische dagbehandeling allergologie Afdeling Kindergeneeskunde Locatie Purmerend/Volendam Inleiding Deze folder geeft informatie over de klinische dagbehandeling allergie in het Waterlandziekenhuis.
Nadere informatieIgE gemedieerde voedselallergie: indeling. Voedselallergie wordt veroorzaakt door IgE tegen eiwitstructuren
Voedselallergie bij volwassenen A.-M. Kochuyt Allergie-Klinische Immunologie 09-10-2014 IgE gemedieerde voedselallergie: indeling Voedselallergie wordt veroorzaakt door IgE tegen eiwitstructuren Primaire
Nadere informatieALLERGIE SYMPOSIUM 07/10/2017 BRUGGE DR. RINGOET VEERLE
ALLERGIE SYMPOSIUM 07/10/2017 BRUGGE DR. RINGOET VEERLE Dr. Veerle Ringoet Pneumologie AZ. Sint Jan Brugge 07 oktober 2017 Bijen-en wespenallergie: een stekelig probleem Title picture Insert picture KLINIEK
Nadere informatieOPTICROM OPTICROM (MELISANA) XIV B 3 e. Naam van het geneesmiddel: OPTICROM 2 % oogdruppels, oplossing Natrium cromoglicaat
OPTICROM OPTICROM (MELISANA) XIV B 3 e Naam van het geneesmiddel: OPTICROM 2 % oogdruppels, oplossing Natrium cromoglicaat Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling: Natrium cromoglicaat 20 mg per ml.
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Grazax 75.000 SQ-T lyophilisaat voor oraal gebruik gestandaardiseerd allergeenextract van pollen van Timotheegras (Phleum pratense) Lees goed de hele bijsluiter
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. GRAZAX SQ-T lyophilisaat voor oraal gebruik
GRAZAX Bijsluiter: informatie voor de gebruiker GRAZAX 75.000-SQ-T lyophilisaat voor oraal gebruik Gestandaardiseerd allergeenextract van pollen van Timotheegras (Phleum pratense) Lees goed de hele bijsluiter
Nadere informatieDermatologie AZ Maria Middelares Dr Linda Temmerman Dr Els Van Autryve Dr Veerle Dhondt Dr Jolien Veramme Dr Sam Dekeyser
10 09 2016 Urticaria bij kinderen, praktische aanpak in 2016 Dermatologie AZ Maria Middelares Dr Linda Temmerman Dr Els Van Autryve Dr Veerle Dhondt Dr Jolien Veramme Dr Sam Dekeyser Wat is urticaria?
Nadere informatieAllergie. Allergische rhinitis: een loopneus of verstopte neus
Allergie Allergische rhinitis: een loopneus of verstopte neus 2 Deze folder geeft u informatie over wat de KNO-arts in het CWZ met u bespreekt, zodat u zich kunt voorbereiden op het gesprek of na het gesprek
Nadere informatieAllergiewijzer Alutard
1/5 Keel-, neus- en oorheelkunde (KNO) Allergiewijzer Alutard Allergiewijzer van Subcutane immunotherapie (hyposensibilisatie) met Inleiding U bent met uw arts overeengekomen dat hyposensibilisatie voor
Nadere informatieAstma en Longrevalidatie
Astma en Longrevalidatie Dominique Vaessen, verpleegkundig specialist longziekten 24 mei 2016 Isala Inhoud Astma Astma en longrevalidatie Longrevalidatie in Nederlands Astmacentrum Davos pagina 2 Astma
Nadere informatieNederlandse samenvatting Liesbeth van rensen
Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen Wat is astma? Patiënten met astma hebben het regelmatig benauwd. Kenmerkend voor de ziekte is dat de benauwdheid gepaard gaat met een piepende ademhaling, hoesten
Nadere informatieBIJSLUITER. Xylometazoline
BIJSLUITER Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens u het geneesmiddel gebruikt. Deze bijsluiter bevat belangrijke informatie betreffende uw behandeling. Indien u andere vragen of twijfels heeft,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieAllergie. Keel-, neus- en oorheelkunde. Afspraak
Keel-, neus- en oorheelkunde Allergie Afspraak Dag en datum:... dag... Tijd:... uur Waar: Gebouw H, verdieping 0, ontvangst 1 Wat is een allergie? Allergie is een overgevoeligheidsreactie van het afweersysteem
Nadere informatieImmunotherapie voor de huisarts
Hans de Groot, Reinout van Bentveld Nascholing Immunotherapie voor de huisarts A Inleiding Allergische conjunctivitis en allergische rhinitis zijn voor veel patiënten een jaarlijks terugkerend circus dat
Nadere informatieAllergie. A27/ Allergie bij kinderen
Allergie Wat is een allergie? Een allergie is een overdreven reactie (overgevoeligheidsreactie) van het afweersysteem op, in het algemeen niet-schadelijke stoffen, zoals: stuifmeel, huidschilfers van huisdieren,
Nadere informatieInterne Geneeskunde Allergologie. Immunotherapie bij insectenallergie
Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie bij insectenallergie Interne Geneeskunde Allergologie Inleiding In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten dat u behandeld wilt worden voor uw
Nadere informatieMethotrexaat. bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar
Methotrexaat bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar MTX (Methotrexaat) bij IBD (ziekte van Crohn) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van
Nadere informatieMevr. Van W, 10-01-1980 Casus 2
Mevr. Van W, 10-01-1980 Casus 2 Voorgeschiedenis: Allergisch astma bronchiale, artroscopie knie. Anamnese: 2,5 jaar geleden voor het laatst bij een longarts geweest in het Havenziekenhuis. Ze werkt zelf
Nadere informatiesprekers Wilma Vriesman & Yvonne Roosen. Marjan Visser & Francoise Vooijs Basispresentatie Annemarie Oudshoorn kinderarts
sprekers Wilma Vriesman & Yvonne Roosen. Marjan Visser & Francoise Vooijs Basispresentatie Annemarie Oudshoorn kinderarts Programma Deel 1 18:00 uur Basispresentatie : Bij welke jonge patiënten moet je
Nadere informatie