Immunotherapie: terug van weggeweest? Dr S Maddens

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Immunotherapie: terug van weggeweest? Dr S Maddens 05-12-2013"

Transcriptie

1 Immunotherapie: terug van weggeweest? Dr S Maddens

2 Immunotherapie? Repetitieve toediening van oplopende dosis allergeen Induceren van beschermende immunologische veranderingen Afname van allergische symptomen Actueel de enige behandeling met effect op abnormale immuunrepons bij pathofysiologie van allergie 2

3 De pioniers van de immunotherapie: het ontstaan van een nieuwe wetenschap. 3

4 Behandeling van allergie aëroallergenen voedingsallergenen medicatie contacteczema gif (bij en wesp) Symptomatische aanpak Anti histaminica H1 Anti leucotrienen Glucocorticosteroiden Biotherapie anti IgE Specifieke immunotherapie

5 Soorten Subcutane immunotherapie SCIT Orale immunotherapie OIT Sublinguaal SLIT Druppel Tablet Enteraal

6 Subcutane IT traditioneel via subcutane injecties standaard behandeling in Europa en VS tot 1986 (26 doden in UK) talrijke trials confirmeren efficaciteit en lange termijn effecten verhoogd risico op anafylaxie bij astma 6

7 Sublinguale IT ook reeds langbestaand (1940) doch later erkenning gekregen trials bevestigen efficaciteit en excellente veiligheid bij astma directe vergelijking met SCIT meestal afwezig SLIT: specifieke voordelen gemakkelijke toediening laag risico op anafylaxie 2006 WHO: cumulatieve evidentie SLIT als goed alternatief SCIT 7

8 8

9 1. Indicaties 2. Actiemechanisme 3. Methodes 4. Efficaciteit en veiligheid 5. Praktische aanpak 6. SCIT vs SLIT 9

10 1. Indicaties: aëroallergenen allergische rhinitis/ conjunctivitis seizoenaal perenniaal allergisch astma allergische rhinitis én astma gif (wesp en bij) anafylaxie 10

11 Bijkomende vragen: Is het allergeen klinisch belangrijk? symptomen bij blootstelling specifieke sensibilisatie (IgE, huidtesten) Evictie: vermijden van allergeen? Huidige therapie optimaal? blijvende klachten neveneffecten non compliantie onvoldoende effect van medicatie kosten, chronische medicatie 11

12 Klinische indicaties IT symptomen van allergische rhinitis, conjunctivitis, astma of combinatie na blootstelling aan aëroallergenen EN specifieke IgE EN minstens één van volgende: geen effect van pharmacotherapie, allergeen verwijdering neveneffecten coexisting allergische rhinitis en astma preventie van astma bij patiënten met allergische rhinitis 12

13 Contra indicaties immuunziektes beta blokkers kanker polysensibilisatie cardiovasculaire ziekte

14 1. Indicaties 2. Actiemechanisme 3. Methodes 4. Efficaciteit en veiligheid 5. Praktische aanpak 6. SCIT vs SLIT 14

15 2. Actiemechanisme = wijziging van bifasische inflammatoire respons nasaal en bronchiaal na allergeen blootstelling (vroege fase, late fase) door: 1) Verandering in humorale immuniteit IgE IgG IgG4 AS 2) Verandering in cellulaire immuniteit T cel respons mastcellen, basofielen, eosinofielen 15

16 1) Verandering in humorale immuniteit Allergeen spec IgE en totaal IgE (serum) stijgt initieel met nadien trage daling Allergeen spec IgG (serum) stijgt en blijft verhoogd 16

17 IgE: typische stijging na seizoenale blootstelling bij niet behandelde patiënt duidelijke afname van stijging bij IT reeds klinische verbetering zelfs vooraleer IgE IgG: toename van allergeen spec IgG AS bij IT geen verband met klinische afname van klachten Isotype IgG4 wordt dominant (ipv IgG1 en 2)= blocking AS beschermende rol van IgG4 (blokkeren degranulatie van mastcellen bij allergeen expositie) 17

18 2) Verandering in cellulaire immuniteit: T cel respons Activatie van tolerogene processen, beschermend tegen allergie, toename markers van tolerantie Ontstaan van immunologische tolerantie tegenover allergeen 18

19 Overlappende mechanismen: T helper cel: van Th2 (inflammatoire cytokines: IL4, IL13 ) naar Th1 (INFg) inductie van T reg (IL10 ) (inducer van Th1): downregulatie van mucosale mastcellen afname van mastcellen, basofielen en eosinofielen in huid, neus, ogen en bronchiale mucosa 19

20 1. Indicaties 2. Actiemechanisme 3. Methodes 4. Efficaciteit en veiligheid 5. Praktische aanpak 6. SCIT vs SLIT 20

21 Vormen van orale IT = enkele minuten contact van allergeen extract met mucosa, opname door dentritische cellen met presentatie aan T cellen in lymfenodus sublinguale waterige vorm waterig extract van allergeen 2 min onder de tong dan inslikken opname door vasculaire lymfoide netwerk sublinguale tablet snel oplosbaar 2 min onder tong en inslikken 21

22 Types allergenen Huisstofmijt (47%) (Der p, Der f) Pollen GP (40%) (Phl p) BP berk (20%) Onkruiden (5%) Beperkte evidentie: Schimmels: Alternaria, Cladosporium Vachtdieren (30%) multiallergen SLIT Dosis: 200 x meer dosis ivg SCIT 22

23 Schema s: Seizoenaal (GP, BP) start 2m preseizoenaal opbouw dagelijks 10IR IC/ml onderhoudstherapie 300IR IC/ml 3x per week (seizoen) Perannueel (HM) start opbouwschema dagelijks 10 IR onderhoudstherapie 3x per week 300 IR Duur van therapie: Minstens 3 jaar 23

24 1. Indicaties 2. Actiemechanisme 3. Methodes 4. Efficaciteit en veiligheid 5. Praktische aanpak 6. SCIT vs SLIT 24

25 review van 60 RCT actieve SLIT 2300 volw/kinderen significant statistische afname van symptomen ivg placebo afname in medicatie gebruik meestal GP of HM kinderen, volwassenen lokale neveneffecten geen anafylaxie verbetering van levenskwaliteit

26 26

27 1. SLIT tablet: a new standard ORALAIR 5 gras mix 25µg major group 5 allergens GRAZAX Phl p only 20-25µg major Phl p 5 allergen (Dahl, 2006 j allergy clin immun) 634 volw, GP rhinitis timothy grastablet vs placebo, 2j B en 2j follow up. Significante afname van symptomen en medicatie in aktieve groep 2. SLIT waterig: graspollen boompollen huisstofmijt kat 27

28 1. Indicaties 2. Actiemechanisme 3. Methodes 4. Efficaciteit en veiligheid 5. Praktische aanpak 6. SCIT vs SLIT 28

29 Concomitant astma 29

30 30

31 31

32 Zwangerschap Weinig data SLIT niet starten bij zwangere vrouw Bij zwangerschap tijdens behandeling kan SLIT worden gecontinueerd 32

33 Polysensitisatie 33

34 Predictieve biomarkers? polysensitisatie is geen contra indicatie klinische allergie voor allergeen IgE allergie recombinanten bepaling: major allergen typische patiënt vaak polysensibilisatie: weinig gegevens ivm IT met meerdere allergenen bij monosensitisatie: spec IgE/ totale IgE SLIT can be of benefit in all patients with proven IgE sensitisation to inhalant allergens with clinical significance 34 (Zuberbier, EAACI pocket guide 2010)

35 Pediatrische patiënt 35

36 Niet compliante patiënt lange termijn inname (3 à 4j) onderhoudsbehandeling kostprijs, geen terugbetaling astma compliantie stopping- restarting? missed dose, lange termijn effecten niet duidelijk

37 Specifieke effecten Lange termijn effecten: Tot 10j na stoppen SCIT (Durham NEJM 1999, Jacobsen Allergy 2007) Ook bij SLIT maar duur nog te bepalen (Durham, JACI 2010) In contrast met corticosteroiden (geen langdurige effecten) Preventieve effecten: Reductie in nieuwe sensitisaties (in monogesensitiseerde kinderen): SCIT (Des Roches JACI 1997), SLIT (Pajno CEA 2001) Preventie van astma (in rhinitis kinderen): SCIT (Niggeman Allergy 2006), SLIT (Novembre JACI 2004) Kruisreacties: Pollen SIT: mogelijks gunstig effect wbt kruisreactieve voedselallergenen (bijv appel bij berkenpollen)

38 6. Vergelijking SCIT vs SLIT voor- en nadelen van SLIT vergelijkbare efficaciteit verder onderzoek 38

39 Voor- en nadelen SLIT Veiliger Beperkte lokale neveneffecten Zz systemische reacties Comfortabel, orale inname Zelf toediening in thuissituatie Succes afhankelijk van compliantie en juiste dosis Patient educatie (onregelmatige inname..) Neveneffecten in real world gebruik? Geen terugbetaling

40 Vergelijkbare efficaciteit 40

41 Verder onderzoek tablet HM, BP (rbetv1) nieuwe routes: epicutaan (koemelk, pindanoot) intralymfatisch (GP) nieuwe vaccins: recombinante allergenen peptiden van allergenen

42 Overzicht en aanbevelingen SLIT Geselecteerde patiënten ( 5j) met allergische rhinitis/ astma. ernstige en persisterende klachten uitsluiten van slechte astmacontrole of comorbiditeit (immunologisch, cardiovasculair) Symptomen in context van specifieke IgE overgevoeligheid HM of pollen met één dominante klinische allergie. Geen adequate controle mits sanering (HM) en farmacologische aanpak. 42

43 Applicatie van allergeen sublinguaal gedurende enkele minuten. Immunologische veranderingen vergelijkbaar met injectie immunotherapie. Efficaciteit en veiligheid werd aangetoond in meerdere Europese trials zowel bij kinderen als volwassenen. Concomitant allergisch astma zorgt voor geen bijkomende nevenwerkingen.

Allergische rhinitis bij kinderen

Allergische rhinitis bij kinderen Allergische rhinitis bij kinderen Dr. Jurjan R. de Boer KNO heelkunde Martini Ziekenhuis Epidemiologie Prevalentie allergische en niet allergische rhinitis in Nederland: 150 200 per 1000 personen/jaar

Nadere informatie

Allergie bij kinderen: peanuts?! DDr. Annemie Wijnants

Allergie bij kinderen: peanuts?! DDr. Annemie Wijnants Allergie bij kinderen: peanuts?! DDr. Annemie Wijnants Emma 14 jaar Op 6 jaar Symptomen: rhinitis conjunctivitis Huidtest op berk: 4+ Op 14 jaar Symptomen: lokale reactie op pinda Huidtest pinda: 4+ IgE

Nadere informatie

Workshop F. immunotherapie

Workshop F. immunotherapie Workshop F. immunotherapie Hans de Groot, allergoloog Mijke Breukels, kinderarts-allergex Leerdoelen immunotherapie SLIT (contra)indicaties - bijwerkingen & voorwaarden toepassing SCIT (contra)indicaties

Nadere informatie

Symposium Allergieteam AZ Herentals

Symposium Allergieteam AZ Herentals Symposium llergieteam Z Herentals Impact van allergie en nieuwe evoluties op patiënt en maatschappij llergie - eam Donderdag 6 juni Impact van allergie en nieuwe evoluties op patiënt en maatschappij Luchtwegallergie

Nadere informatie

Allergisch aangelegd: (n)iets aan te doen?

Allergisch aangelegd: (n)iets aan te doen? Allergisch aangelegd: (n)iets aan te doen? Mijke Breukels, kinderartsallergologisch expert 7 maart 2017, kindercarrousel Allergieën zijn multisysteemaandoeningen Bovenste luchtwegen Onderste luchtwegen

Nadere informatie

Tolerantie inductie bij kippenei-allergie. Jasmine Leus kinderarts Pentalfa

Tolerantie inductie bij kippenei-allergie. Jasmine Leus kinderarts Pentalfa Tolerantie inductie bij kippenei-allergie Jasmine Leus kinderarts Pentalfa 17-01-2019 Voedselallergie Weinig te bieden qua behandeling: Gevaarlijke allergenen vermijden Gebruik van medicatie bij accidentele

Nadere informatie

Allergeenspecifieke immunotherapie

Allergeenspecifieke immunotherapie Allergeenspecifieke immunotherapie Afdeling Allergologie In deze folder vindt u informatie over een injectiekuur (immunotherapie). Behandeling van een allergie De behandeling van allergie bestaat uit een

Nadere informatie

Chapter. Nederlandse samenvatting

Chapter. Nederlandse samenvatting Chapter Nederlandse samenvatting 10 Allergische ziekten van de luchtwegen, zoals hooikoorts (allergische rhinoconjunctivitis) en allergisch astma zijn chronische ontstekingsziekten met klachten zoals tranende

Nadere informatie

03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie

03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie 03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie Inhoud Wat is een allergie eigenlijk?... 1 Waarom is een behandeling nodig?... 1 Welke behandelingsvormen zijn mogelijk?... 2 Wat betekent 'specifieke

Nadere informatie

Immunotherapie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Immunotherapie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Immunotherapie Bij u is een allergie geconstateerd en wellicht komt u in aanmerking voor immunotherapie. In deze folder wordt uitgelegd wat immunotherapie inhoudt en wat u hiervan kan verwachten. Neem

Nadere informatie

1/23/2013. Index. Index. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept. Vriend of vijand?

1/23/2013. Index. Index. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept. Vriend of vijand? //0 Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via

Nadere informatie

Subcutane immuno therapie. Sublinguale immuno therapie. Skin prick test.

Subcutane immuno therapie. Sublinguale immuno therapie. Skin prick test. Allergie A DEEL I: DIAGNOSTIEK 1e druk 2007 2e druk 2012 Samengesteld door kinderartsen, dermatologen, longartsen, KNO artsen, en laboratorium van de Isala Klinieken, en huisartsen Zwolle en omgeving.

Nadere informatie

Allergische rhinitis bij volwassenen

Allergische rhinitis bij volwassenen Allergische rhinitis bij volwassenen Wynia Derks KNO-arts OLVG 20% bevolking piekleeftijd 15-24 jaar Epidemiologie 42% heeft ook oogklachten 40% ontwikkelt astma Priming meer hyperreactiviteit meer virale

Nadere informatie

Allergieteam. Geïntegreerde allergiezorg. 050/45 96 96 allergieteam@azsintjan.be

Allergieteam. Geïntegreerde allergiezorg. 050/45 96 96 allergieteam@azsintjan.be Allergieteam Geïntegreerde allergiezorg 050/45 96 96 allergieteam@azsintjan.be Multidisciplinair: Kindergeneeskunde Huidziekten Neus-Keel-Oorziekten Longziekten Maag-Darm-Leverziekten Laboratorium Spoedgevallen

Nadere informatie

INFORMATIE SPECIAAL VOOR HUISARTSEN

INFORMATIE SPECIAAL VOOR HUISARTSEN INFORMATIE SPECIAAL VOOR HUISARTSEN Inhoud Het Allergie-Netwerk, Samen naar betere allergiezorg 4 Doel van het Allergie-Netwerk 5 Wat betekent dit voor u? 6 www.allergie-netwerk.nl 7 Allergeenspecifieke

Nadere informatie

ALLERGIEDIAGNOSTIEK IN HET LABORATORIUM. S.O. Stapel

ALLERGIEDIAGNOSTIEK IN HET LABORATORIUM. S.O. Stapel ALLERGIEDIAGNOSTIEK IN HET LABORATORIUM S.O. Stapel Er bestaat een algemene neiging om elke overgevoeligheidsreactie te bestempelen als "allergie". Het ontstaan van de tot deze conclusie leidende klachten

Nadere informatie

01 - Informatie over de behandeling van allergieën

01 - Informatie over de behandeling van allergieën 01 - Informatie over de behandeling van allergieën Inhoud Wat is een allergie eigenlijk?... 1 Waarom is een behandeling nodig?... 1 Welke behandelingsvormen zijn mogelijk?... 2 Wat betekent 'specifieke

Nadere informatie

uitvoering van subcutane immunotherapie met allergeenhoudende extracten

uitvoering van subcutane immunotherapie met allergeenhoudende extracten a a a a a a a a a Handleiding uitvoering van subcutane immunotherapie met allergeenhoudende extracten a a a a Doel handleiding Deze folder is bedoeld als handleiding voor artsen die in hun eigen praktijk

Nadere informatie

IMMUNOTHERAPIE TEGEN ALLERGIE DOOR MIDDEL VAN INJECTIES FRANCISCUS VLIETLAND

IMMUNOTHERAPIE TEGEN ALLERGIE DOOR MIDDEL VAN INJECTIES FRANCISCUS VLIETLAND IMMUNOTHERAPIE TEGEN ALLERGIE DOOR MIDDEL VAN INJECTIES FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw kind is allergisch. Bijvoorbeeld voor graspollen, boompollen, huisstofmijt of katten. Door het toedienen van een

Nadere informatie

Specifieke subcutane immunotherapie voor inhalatieallergenen bij kinderen

Specifieke subcutane immunotherapie voor inhalatieallergenen bij kinderen 1. ALGEMEEN Specifieke subcutane immunotherapie voor inhalatieallergenen bij kinderen 1.1 Inleiding - Specifieke immunotherapie met allergeenextracten heeft als doel een allergische patiënt minder gevoelig

Nadere informatie

Chapter 10. Samenvatting

Chapter 10. Samenvatting Chapter 10 Samenvatting 123 Samenvatting Samenvatting De term atopische dermatitis (AD) is voor de kat in 1982 geïntroduceerd door Reedy, die bij een groep katten met recidiverende jeuk en huidproblemen

Nadere informatie

Allergische Rhinitis; Een preventieve behandelkans die we niet mogen laten liggen!!

Allergische Rhinitis; Een preventieve behandelkans die we niet mogen laten liggen!! Allergische Rhinitis; Een preventieve behandelkans die we niet mogen laten liggen!! 1 2 4 The Sneeze Wat is een inhalatieallergie Een inhalatieallergie is een reactie van het menselijk afweersysteem (het

Nadere informatie

Allergische Rhinitis en Astma Wat zijn zinvolle preventiemaatregelen? WDH Marjo van de Ven

Allergische Rhinitis en Astma Wat zijn zinvolle preventiemaatregelen? WDH Marjo van de Ven Allergische Rhinitis en Astma Wat zijn zinvolle preventiemaatregelen? WDH 5-10-10 Marjo van de Ven Primaire preventie: Inhoud Vermijden van sensibilisatie Secundaire preventie: Zijn allergeenvermijdende

Nadere informatie

15.15 16.00 uur: allergische rhinitis: AR geluid van de KNO-arts. Allergische rhinopathie of afwijkende Rinne? Francis Burgersdijk

15.15 16.00 uur: allergische rhinitis: AR geluid van de KNO-arts. Allergische rhinopathie of afwijkende Rinne? Francis Burgersdijk 15.15 16.00 uur: allergische rhinitis: AR geluid van de KNO-arts Allergische rhinopathie of afwijkende Rinne? Francis Burgersdijk Kan de KNO arts meer met patienten met een allergische rhinopathie (AR)?

Nadere informatie

Immunotherapie met inhalatie-allergenen

Immunotherapie met inhalatie-allergenen Immunotherapie met inhalatie-allergenen Interne Geneeskunde Allergologie Inleiding U reageert allergisch op stuifmeel, huisstofmijt en/of huidschilfers van katten. Deze stoffen die in de lucht voorkomen,

Nadere informatie

Collectieve spreekuren

Collectieve spreekuren Neus voor allergie Hanneke Oude Elberink Zorgvisie Waarom? Integrale benadering Zelfredzaamheid en zelfmanagement bevorderen Chronische aandoening Manifestaties wisselend gedurende leven Multi-orgaan waar

Nadere informatie

Allergie@WUR en het ACW

Allergie@WUR en het ACW Allergie@WUR en het ACW Huub F.J. Savelkoul Allergie Consortium Celbiologie en Immunologie Wageningen Universiteit Algemeen: www.allergie.wur.nl Allergie @WUR Wat is allergie? te sterke afweer tegen onschuldige

Nadere informatie

Ontwikkeling van allergie op kinderleeftijd

Ontwikkeling van allergie op kinderleeftijd Ontwikkeling van allergie op kinderleeftijd Prof.dr. Huub F.J. Savelkoul huub.savelkoul@wur.nl Immuunsysteem en bescherming tegen infecties Het totale te verdedigen oppervlak bestaat uit 2 m 2 huid, 80

Nadere informatie

Sublinguale immunotherapie. Handboek voor de patiënt

Sublinguale immunotherapie. Handboek voor de patiënt Sublinguale immunotherapie Handboek voor de patiënt Inleiding De behandeling van allergische ademhalingsziekten (rinitis, astma) is gebaseerd op de controle van de omgeving, het vermijden van allergenen,

Nadere informatie

Verdiepingsmodule. Astma bij volwassenen: Aanvullende diagnostiek allergietest (Toets)

Verdiepingsmodule. Astma bij volwassenen: Aanvullende diagnostiek allergietest (Toets) 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van oktober 2007 (tweede herziening) Allergie speelt een belangrijke rol in de pathofysiologie van astma: klachten en symptomen kunnen erdoor

Nadere informatie

Allergie immunotherapie voor inhalatieallergenen bij kinderen

Allergie immunotherapie voor inhalatieallergenen bij kinderen Allergie immunotherapie voor inhalatieallergenen bij kinderen Inhoudsopgave: Pagina: 1. Algemeen 2 1.1 Inleiding 1.2 De keuze voor toedieningsvorm immunotherapie 1.3 Aangetoonde effecten van immunotherapie

Nadere informatie

Info allergie. Resultaat hyposensibilisatiekuur. Mijtenmix & Schimmelallergenen

Info allergie. Resultaat hyposensibilisatiekuur. Mijtenmix & Schimmelallergenen Kat Eigenaar Houdbaarheid Pietje Jan 08/12/2014 Info allergie Met behulp van de allergie voortest + uitwerking is vastgesteld waarvoor uw huisdier allergisch is. Op basis van deze resultaten wordt speciaal

Nadere informatie

Doel handleiding Wat is subcutane immunotherapie? Praktische uitvoering van SCIT

Doel handleiding Wat is subcutane immunotherapie? Praktische uitvoering van SCIT Doel handleiding Deze folder is bedoeld als handleiding voor artsen die in hun eigen praktijk subcutane immunotherapie (SCIT) gaan geven. Bij vragen naar aanleiding van deze handleiding of bij problemen

Nadere informatie

DESENSIBILISATIE VOOR BIJEN- EN WESPENGIF

DESENSIBILISATIE VOOR BIJEN- EN WESPENGIF DESENSIBILISATIE VOOR BIJEN- EN WESPENGIF Dr. R. van Puijenbroek - Dr. D. Degraeve Hoe verloopt desensibilisatie voor bijen- en wespengif? Mensen die na een bijen- of wespensteek een ernstige veralgemeende

Nadere informatie

De betekenis van dierexperimenteel onderzoek bij de risicoschatting van allergeenblootstelling

De betekenis van dierexperimenteel onderzoek bij de risicoschatting van allergeenblootstelling De betekenis van dierexperimenteel onderzoek bij de risicoschatting van allergeenblootstelling C. Frieke Kuper Dieren zijn geen mensen.. 2 Focus Moeten huidcontact en inademing wel gescheiden worden? Bij

Nadere informatie

Bijsluiter voor de patiënt

Bijsluiter voor de patiënt Bijsluiter voor de patiënt STALORAL, allergeenoplossingen voor sublinguaal gebruik Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het innemen van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter.

Nadere informatie

Allergie bij het schoolgaande kind: preventie en aanpak van acute allergische reacties

Allergie bij het schoolgaande kind: preventie en aanpak van acute allergische reacties Allergie bij het schoolgaande kind: preventie en aanpak van acute allergische reacties Kinderallergologie Dr. Liliane De Swert 65 8 Preventie en aanpak van acute allergische reacties In onze westerse landen

Nadere informatie

Patiëntenvoorlichting Huisdierallergie

Patiëntenvoorlichting Huisdierallergie Patiëntenvoorlichting Huisdierallergie Dieren zijn niet weg te denken uit ons bestaan. Ze zijn in het huis aanwezig als huisdier, we komen ze tegen op het werk (denk hierbij aan boerderijdieren, proefdieren

Nadere informatie

Allergieën ontstaan meestal op kinderleeftijd en in de puberteit. Na het 45 ste levensjaar nemen de klachten door allergie geleidelijk af.

Allergieën ontstaan meestal op kinderleeftijd en in de puberteit. Na het 45 ste levensjaar nemen de klachten door allergie geleidelijk af. Allergie Inleiding De Keel- Neus- en Oorarts (KNO-arts) heeft u verteld dat allergie mogelijk een van de oorzaken van uw klachten is. In deze folder kunt u nalezen wat allergie is. Wat is allergie? Allergie

Nadere informatie

Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het innemen van dit geneesmiddel.

Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het innemen van dit geneesmiddel. BIJSLUITER VOOR DE PATIËNT STALORAL, allergeenoplossingen voor sublinguaal gebruik Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het innemen van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter.

Nadere informatie

IMMUNOTHERAPIE BIJ KINDEREN

IMMUNOTHERAPIE BIJ KINDEREN IMMUNOTHERAPIE BIJ KINDEREN 277 Inleiding Op dit moment gebruikt uw kind medicijnen om klachten van zijn of haar allergie te voorkomen. De arts heeft met u en uw kind besproken dat immunotherapie een optie

Nadere informatie

INFO VOOR PATIËNTEN ALLERGEENSPECIFIEKE IMMUNOTHERAPIE VOOR WESPEN- EN BIJENGIF

INFO VOOR PATIËNTEN ALLERGEENSPECIFIEKE IMMUNOTHERAPIE VOOR WESPEN- EN BIJENGIF INFO VOOR PATIËNTEN ALLERGEENSPECIFIEKE IMMUNOTHERAPIE VOOR WESPEN- EN BIJENGIF INHOUD 01 Wat is allergie? 4 02 Allergische reactie op wespen- of bijengif 4 03 Allergeenspecifieke immunotherapie 5 04

Nadere informatie

Welke patient kunt u verwijzen naar de polikliniek allergologie?

Welke patient kunt u verwijzen naar de polikliniek allergologie? Welke patient kunt u verwijzen naar de polikliniek allergologie? Allergologie: er is meer dan antihistaminica Huub Willems 1-2-2011 Rhinitis +- astma Urticaria Angio-oedeem Voedingsallergieën Medicatiereacties

Nadere informatie

Actieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel. Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen.

Actieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel. Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen. Actieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel Uroloog Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen www.urologischcentrum.be Actieve opvolging Voor elk type prostaatkanker? Voor

Nadere informatie

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller

Nadere informatie

Immunotherapie bij hooikoorts en allergie voor huisstofmijt

Immunotherapie bij hooikoorts en allergie voor huisstofmijt Keel-, neus- en oorheelkunde Immunotherapie bij hooikoorts en allergie voor huisstofmijt Wat is allergie? Allergie is een reactie van uw lichaam op bepaalde prikkelende stoffen waarbij het afweersysteem

Nadere informatie

Tolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target

Tolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target Tolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target Trefwoorden - allergeenspecifieke T-cellen - voedselallergie - regulatoire T-cellen - tolerantie-inductie Samenvatting Op 6 april

Nadere informatie

EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN

EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN scope EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE

Nadere informatie

Immunotherapie met inhalatieallergenen

Immunotherapie met inhalatieallergenen Immunotherapie met inhalatieallergenen Desensibilisatie Inleiding U reageert allergisch op stuifmeel, huisstofmijt, of huidschilfers van katten. Deze stoffen, die in de lucht voorkomen, heten inhalatieallergenen.

Nadere informatie

Ik informeer me. L Étroit Unlimited P1005NL

Ik informeer me. L Étroit Unlimited P1005NL L Étroit Unlimited P1005NL 08-2010 Ik informeer me Mijn allergie kennen Definitie Het jaar begint met het boompollenseizoen. We kunnen een onderscheid maken tussen niet-katjesdragende bomen (cipres, plataan),

Nadere informatie

Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie met inhalatieallergenen

Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie met inhalatieallergenen Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie met inhalatieallergenen Desensibilisatie Interne Geneeskunde Allergologie Inleiding U reageert allergisch op stuifmeel, huisstofmijt, of huidschilfers van

Nadere informatie

Minisymposium voedselallergie. 28 april 2011 Chris Nieuwhof, internistallergologe/immunologe

Minisymposium voedselallergie. 28 april 2011 Chris Nieuwhof, internistallergologe/immunologe Minisymposium voedselallergie 28 april 2011 Chris Nieuwhof, internistallergologe/immunologe Verschillende noten Verschillende noten Voedsel allergie Wat is allergie? Allergie is een afweerreactie (van

Nadere informatie

WETENSCHAPPELIJK INSTITUUT VOLKSGEZONDHEID KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN GLOBAAL RAPPORT

WETENSCHAPPELIJK INSTITUUT VOLKSGEZONDHEID KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN GLOBAAL RAPPORT WETENSCHAPPELIJK INSTITUUT VOLKSGEZONDHEID KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN GLOBAAL RAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT PURETHAL Pollen, suspensie voor injectie voor subcutaan gebruik Geadsorbeerd gemodificeerd allergeenextract van graspollen Lees goed de hele bijsluiter voordat u

Nadere informatie

Een 49-jarige laborante met ademhalingsklachten. Gert-Jan Braunstahl, Rotterdam Shane Hanon, Brussel

Een 49-jarige laborante met ademhalingsklachten. Gert-Jan Braunstahl, Rotterdam Shane Hanon, Brussel Een 49-jarige laborante met ademhalingsklachten Gert-Jan Braunstahl, Rotterdam Shane Hanon, Brussel 49-jarige vrouw Bezoek spoedgevallendienst omwille van aanval van dyspnee en hoest, opgetreden op het

Nadere informatie

EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN

EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN scope EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE

Nadere informatie

College 15 Allergie

College 15 Allergie College 15 Allergie 13-11-2013 Dit college gaat over allergie. Wat is precies een allergie? Welke immunologische mechanismen steken hier achter? Waarom ontstaat een atopie? Zijn er middelen om een allergie

Nadere informatie

Bijlage III. Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiters

Bijlage III. Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiters Bijlage III Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiters NB: Deze Samenvatting van de productkenmerken, Etikettering

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN. Soluprick SQ Phleum pratense pollen 10 HEP, oplossing voor huidpriktest

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN. Soluprick SQ Phleum pratense pollen 10 HEP, oplossing voor huidpriktest SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Soluprick SQ Phleum pratense pollen 10 HEP, oplossing voor huidpriktest 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Gestandaardiseerd

Nadere informatie

1/31/2013. Orale tolerantie: Concept. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Index. Index

1/31/2013. Orale tolerantie: Concept. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Index. Index //0 Orale tolerantie: Concept Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via

Nadere informatie

Hooikoorts. Sophia Kinderziekenhuis

Hooikoorts. Sophia Kinderziekenhuis Hooikoorts Sophia Kinderziekenhuis Heeft uw kind misschien last van hooikoorts? In deze folder leest u wat hooikoorts en allergie is, wat de klachten zijn en welke behandelingen mogelijk zijn. Wij willen

Nadere informatie

Stallergenes B.V., Damsluisweg 48, 1332 ED Almere, www.stallergenes.nl. 09.02.04.02

Stallergenes B.V., Damsluisweg 48, 1332 ED Almere, www.stallergenes.nl. 09.02.04.02 09.02.04.02 Meer informatie over Staloral Meer informatie over Staloral, sublinguale immunotherapie vindt u in de bijsluiter of bel: 036 547 6080. Voor eventuele vragen kunt u zich richten tot uw behandelend

Nadere informatie

Allergie (allergische rhinitis)

Allergie (allergische rhinitis) Keel-, Neus- en Oorheelkunde Allergie (allergische rhinitis) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is allergie?... 3 Hooikoorts... 3 De belangrijkste allergenen... 3 Wat gebeurt er bij een allergieaanval?...

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Huisdierallergie

PATIËNTEN INFORMATIE. Huisdierallergie PATIËNTEN INFORMATIE Huisdierallergie Introductie Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over huisdierallergie. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig te lezen.

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35756 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35756 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35756 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hamid, Firdaus Title: Helminth infections, socio-economic status and allergies

Nadere informatie

Dermatologie. Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie

Dermatologie. Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie Dermatologie Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie Dermatologie Veel ouders van kinderen, en ook volwassenen, denken dat een allergie de oorzaak is van eczeem. Zij komen met de vraag bij de huisarts

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. GRAZAX, lyophilisaat voor oraal gebruik 75.000-SQ-T

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. GRAZAX, lyophilisaat voor oraal gebruik 75.000-SQ-T BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER GRAZAX, lyophilisaat voor oraal gebruik 75.000-SQ-T Gestandaardiseerd allergeenextract van pollen van Timotheegras (Phleum pratense) Lees de hele bijsluiter

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT PURETHAL Pollen, suspensie voor injectie voor subcutaan gebruik Gezuiverde allergenen uit een mengsel van 10 grassen Lees goed de hele bijsluiter voordat

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. KEOLIUM 100 IR & 300 IR tabletten voor sublinguaal gebruik

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. KEOLIUM 100 IR & 300 IR tabletten voor sublinguaal gebruik BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER KEOLIUM 100 IR & 300 IR tabletten voor sublinguaal gebruik Voor gebruik door volwassenen, adolescenten en kinderen ouder dan 5 jaar Startbehandeling Allergeenextract

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. GRAZAX, lyophilisaat voor oraal gebruik 75.000-SQ-T

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. GRAZAX, lyophilisaat voor oraal gebruik 75.000-SQ-T BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER GRAZAX, lyophilisaat voor oraal gebruik 75.000-SQ-T Gestandaardiseerd allergeenextract van pollen van Timotheegras (Phleum pratense) Lees goed de hele bijsluiter

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN. NORGALAX, 0,12 g / 10 g, gel voor rectaal gebruik. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN. NORGALAX, 0,12 g / 10 g, gel voor rectaal gebruik. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL NORGALAX, 0,12 g / 10 g, gel voor rectaal gebruik. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Actief bestanddeel: Natriumdocusaat 0,12

Nadere informatie

Behandeling hematologie: Mabthera

Behandeling hematologie: Mabthera Behandeling hematologie: Mabthera Beste patiënt In deze brochure vindt u informatie over uw behandeling met Mabthera, de reden van de behandeling, het verloop van de therapie en de mogelijke nevenwerkingen..

Nadere informatie

Respiratoire virussen en astma. Dr François Vermeulen Kinderlongziekten Gasthuisberg - UZ Leuven

Respiratoire virussen en astma. Dr François Vermeulen Kinderlongziekten Gasthuisberg - UZ Leuven Respiratoire virussen en astma Dr François Vermeulen Kinderlongziekten Gasthuisberg - UZ Leuven Plan Wheezing phenotypes Virussen als oorzaak van episodes van wheezing Virussen als oorzaak van astma Behandeling

Nadere informatie

Huisarts en longarts ernstig astma

Huisarts en longarts ernstig astma Huisarts en longarts ernstig astma lentebries 6 maart 2019 Els JM Weersink, Pulmonologist Department of pulmonology Location AMC Amsterdam University Medical Centers The Netherlands Casus mevrouw 60 jaar

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK Januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK EEN NEUS VOOR ASTMA Astma, Allergie en Allergische Rhinitis Adembenemend 2015 Papendal

Nadere informatie

Allergietesten: nieuwe mogelijkheden met componenten (deel 2: voedsel, dieren, insectengif)

Allergietesten: nieuwe mogelijkheden met componenten (deel 2: voedsel, dieren, insectengif) Allergietesten: nieuwe mogelijkheden met componenten (deel 2: voedsel, dieren, insectengif) Dit document is een vervolg op Labomailing 256 van april 2018 over nieuwe mogelijkheden met allergietesten. Na

Nadere informatie

Patiëntenvoorlichting Hooikoorts

Patiëntenvoorlichting Hooikoorts Patiëntenvoorlichting Hooikoorts Stuifmeel van bomen, grassen maar ook onkruid is in Nederland behalve in de wintermaanden dagelijks in de buitenlucht aanwezig. Contact hiermee vermijden is dan ook niet

Nadere informatie

Cromabak 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 3. FARMACEUTISCHE VORM 4. KLINISCHE GEGEVENS

Cromabak 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 3. FARMACEUTISCHE VORM 4. KLINISCHE GEGEVENS Cromabak 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Cromabak 20 mg/ml oogdruppels, oplossing 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 1 ml oogdruppels, oplossing bevat 20 mg natriumcromoglicaat. Voor de volledige

Nadere informatie

SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS

SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast

Nadere informatie

07 - Informatie over insectenallergie

07 - Informatie over insectenallergie 07 - Informatie over insectenallergie Inhoud Wat is een insectenallergie eigenlijk?... 1 Waarom is een behandeling nodig?... 2 Wat te doen indien een insectenallergie wordt vermoed?... 3 De behandeling

Nadere informatie

Klinische dagbehandeling allergologie

Klinische dagbehandeling allergologie Klinische dagbehandeling allergologie Afdeling Kindergeneeskunde Locatie Purmerend/Volendam Inleiding Deze folder geeft informatie over de klinische dagbehandeling allergie in het Waterlandziekenhuis.

Nadere informatie

IgE gemedieerde voedselallergie: indeling. Voedselallergie wordt veroorzaakt door IgE tegen eiwitstructuren

IgE gemedieerde voedselallergie: indeling. Voedselallergie wordt veroorzaakt door IgE tegen eiwitstructuren Voedselallergie bij volwassenen A.-M. Kochuyt Allergie-Klinische Immunologie 09-10-2014 IgE gemedieerde voedselallergie: indeling Voedselallergie wordt veroorzaakt door IgE tegen eiwitstructuren Primaire

Nadere informatie

ALLERGIE SYMPOSIUM 07/10/2017 BRUGGE DR. RINGOET VEERLE

ALLERGIE SYMPOSIUM 07/10/2017 BRUGGE DR. RINGOET VEERLE ALLERGIE SYMPOSIUM 07/10/2017 BRUGGE DR. RINGOET VEERLE Dr. Veerle Ringoet Pneumologie AZ. Sint Jan Brugge 07 oktober 2017 Bijen-en wespenallergie: een stekelig probleem Title picture Insert picture KLINIEK

Nadere informatie

OPTICROM OPTICROM (MELISANA) XIV B 3 e. Naam van het geneesmiddel: OPTICROM 2 % oogdruppels, oplossing Natrium cromoglicaat

OPTICROM OPTICROM (MELISANA) XIV B 3 e. Naam van het geneesmiddel: OPTICROM 2 % oogdruppels, oplossing Natrium cromoglicaat OPTICROM OPTICROM (MELISANA) XIV B 3 e Naam van het geneesmiddel: OPTICROM 2 % oogdruppels, oplossing Natrium cromoglicaat Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling: Natrium cromoglicaat 20 mg per ml.

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Grazax 75.000 SQ-T lyophilisaat voor oraal gebruik gestandaardiseerd allergeenextract van pollen van Timotheegras (Phleum pratense) Lees goed de hele bijsluiter

Nadere informatie

Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. GRAZAX SQ-T lyophilisaat voor oraal gebruik

Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. GRAZAX SQ-T lyophilisaat voor oraal gebruik GRAZAX Bijsluiter: informatie voor de gebruiker GRAZAX 75.000-SQ-T lyophilisaat voor oraal gebruik Gestandaardiseerd allergeenextract van pollen van Timotheegras (Phleum pratense) Lees goed de hele bijsluiter

Nadere informatie

Dermatologie AZ Maria Middelares Dr Linda Temmerman Dr Els Van Autryve Dr Veerle Dhondt Dr Jolien Veramme Dr Sam Dekeyser

Dermatologie AZ Maria Middelares Dr Linda Temmerman Dr Els Van Autryve Dr Veerle Dhondt Dr Jolien Veramme Dr Sam Dekeyser 10 09 2016 Urticaria bij kinderen, praktische aanpak in 2016 Dermatologie AZ Maria Middelares Dr Linda Temmerman Dr Els Van Autryve Dr Veerle Dhondt Dr Jolien Veramme Dr Sam Dekeyser Wat is urticaria?

Nadere informatie

Allergie. Allergische rhinitis: een loopneus of verstopte neus

Allergie. Allergische rhinitis: een loopneus of verstopte neus Allergie Allergische rhinitis: een loopneus of verstopte neus 2 Deze folder geeft u informatie over wat de KNO-arts in het CWZ met u bespreekt, zodat u zich kunt voorbereiden op het gesprek of na het gesprek

Nadere informatie

Allergiewijzer Alutard

Allergiewijzer Alutard 1/5 Keel-, neus- en oorheelkunde (KNO) Allergiewijzer Alutard Allergiewijzer van Subcutane immunotherapie (hyposensibilisatie) met Inleiding U bent met uw arts overeengekomen dat hyposensibilisatie voor

Nadere informatie

Astma en Longrevalidatie

Astma en Longrevalidatie Astma en Longrevalidatie Dominique Vaessen, verpleegkundig specialist longziekten 24 mei 2016 Isala Inhoud Astma Astma en longrevalidatie Longrevalidatie in Nederlands Astmacentrum Davos pagina 2 Astma

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen

Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen Wat is astma? Patiënten met astma hebben het regelmatig benauwd. Kenmerkend voor de ziekte is dat de benauwdheid gepaard gaat met een piepende ademhaling, hoesten

Nadere informatie

BIJSLUITER. Xylometazoline

BIJSLUITER. Xylometazoline BIJSLUITER Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens u het geneesmiddel gebruikt. Deze bijsluiter bevat belangrijke informatie betreffende uw behandeling. Indien u andere vragen of twijfels heeft,

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld

Nadere informatie

Allergie. Keel-, neus- en oorheelkunde. Afspraak

Allergie. Keel-, neus- en oorheelkunde. Afspraak Keel-, neus- en oorheelkunde Allergie Afspraak Dag en datum:... dag... Tijd:... uur Waar: Gebouw H, verdieping 0, ontvangst 1 Wat is een allergie? Allergie is een overgevoeligheidsreactie van het afweersysteem

Nadere informatie

Immunotherapie voor de huisarts

Immunotherapie voor de huisarts Hans de Groot, Reinout van Bentveld Nascholing Immunotherapie voor de huisarts A Inleiding Allergische conjunctivitis en allergische rhinitis zijn voor veel patiënten een jaarlijks terugkerend circus dat

Nadere informatie

Allergie. A27/ Allergie bij kinderen

Allergie. A27/ Allergie bij kinderen Allergie Wat is een allergie? Een allergie is een overdreven reactie (overgevoeligheidsreactie) van het afweersysteem op, in het algemeen niet-schadelijke stoffen, zoals: stuifmeel, huidschilfers van huisdieren,

Nadere informatie

Interne Geneeskunde Allergologie. Immunotherapie bij insectenallergie

Interne Geneeskunde Allergologie. Immunotherapie bij insectenallergie Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie bij insectenallergie Interne Geneeskunde Allergologie Inleiding In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten dat u behandeld wilt worden voor uw

Nadere informatie

Methotrexaat. bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar

Methotrexaat. bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar Methotrexaat bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar MTX (Methotrexaat) bij IBD (ziekte van Crohn) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van

Nadere informatie

Mevr. Van W, 10-01-1980 Casus 2

Mevr. Van W, 10-01-1980 Casus 2 Mevr. Van W, 10-01-1980 Casus 2 Voorgeschiedenis: Allergisch astma bronchiale, artroscopie knie. Anamnese: 2,5 jaar geleden voor het laatst bij een longarts geweest in het Havenziekenhuis. Ze werkt zelf

Nadere informatie

sprekers Wilma Vriesman & Yvonne Roosen. Marjan Visser & Francoise Vooijs Basispresentatie Annemarie Oudshoorn kinderarts

sprekers Wilma Vriesman & Yvonne Roosen. Marjan Visser & Francoise Vooijs Basispresentatie Annemarie Oudshoorn kinderarts sprekers Wilma Vriesman & Yvonne Roosen. Marjan Visser & Francoise Vooijs Basispresentatie Annemarie Oudshoorn kinderarts Programma Deel 1 18:00 uur Basispresentatie : Bij welke jonge patiënten moet je

Nadere informatie