Inrichting Straelensbroek/ Straelens Schuitwater

Transcriptie

1 Uitgangssituatie Algemeen Inrichting Straelensbroek/ Straelens Schuitwater Projectnummer: 2008_009 Projectnaam: Inrichting Straelensbroek/Straelens Schuitwater PMJP: B1 Inrichting verworven EHS Natuurdoel: Omvorming van 26,4 ha voormalige landbouwgrond naar zwakgebufferde vennen en heischraal grasland. Doelbereik: 26,36 ha EHS: 3,17 ha droog schraalland 8,73 ha nat schraalland 11,17 ha zwak gebufferd ven 0,29 ha struweelontwikkeling 3,00 ha laaglandbeek Status: Afgerond Periode van uitvoering: Uitgangssituatie Tussen rivier de Maas en de Duitse grens, zuidelijk van Arcen ligt Landgoed Arcen. Stichting het Limburgs Landschap heeft in dit gebied 455 ha in eigendom. Aan de oostzijde ligt tussen de Maasduinen en tegen de Duitse grens het Straelens Broek. Vroeger een omvangrijk moerasgebied op het middenterras van de Maas. Een groot deel van Landgoed Arcen, inclusief het Straelens Broek is vanwege hoge natuurwaarden aangewezen als Natura2000gebied. In het Straelens Broek liggen goed ontwikkelde natte graslanden en is riet- en wilgenstruweel aanwezig. De belangrijkste doelstellingen voor wat betreft Natura 2000 zijn instandhouding en uitbreiding van de habitattypen zwak gebufferde vennen en natte heide. Het projectgebied bestaat uit 26,4 ha voormalige landbouwgrond, met status nieuwe natuur EHS. De van oorsprong grote natte broeken veengebieden, waaronder het Straelens Broek liggen op het middenterras en worden vanuit het Duitse hoogterras gevoed met grondwater. In het terrein is ook de beekloop van de Lingsforterbeek aanwezig. Figuur 1. Wintersituatie ; voedselrijke en laag gelegen maïsakkers in het dal van de Lingsforterbeek. Grote delen van het Straelens Broek zijn een eeuw geleden in cultuur gebracht als landbouwgrond en de Lingsforterbeek is hierbij genormaliseerd [met zelf gehele betegeling van de beekbodem]. De landbouwgronden hebben altijd een nat karakter gehad met min of meer marginale opbrengsten (zie figuur 1). Vanwege de kansrijkdom om hier een omvangrijke natuurkern te realiseren met vennen en overgangen naar heischrale en bloemrijke graslanden is door het Limburgs Landschap besloten om ook in het Straelens Broek verder te gaan ontwikkelen

2 Resultaten Resultaten Vooronderzoek Om de ecologische potenties in beeld te brengen zijn er verschillende vooronderzoeken en studies uitgevoerd. Door Royal Haskoning [H. De Mars e.a.] is ecohydrologische studie uitgevoerd naar haalbaarheid en kansrijkdom voor herstel van omvangrijk kwelmoeras. Geconcludeerd kon worden dat natuurherstel zeer kansrijk was op deze locatie door combinatie van kwalitatief goed grondwater, voldoende aangesloten areaal EHS en beekherstelopgave van de Lingsforterbeek. In de studie van Royal Haskoning was ook een bodemchemisch onderzoek van B-ware Research Centre opgenomen. Daaruit bleek wel dat de voormalige landbouwgronden verrijkt waren met meststoffen en dat de toplaag tussen 30 tot maximaal 60 cm niet geschikt was voor het realiseren van schrale natuurtypen. Hydrologisch werd het Straelens Broek door de inliggende Lingsforterbeek ontwatert en gedraineerd. De voor natuur waardevolle kwel werd afgevangen en afgevoerd naar de Maas. Maatregelen Doel was om, gebaseerd op de uitgangspunten van bovenstaande voorstudies, een omvangrijk waardevol kwelmoerassysteem te herstellen, met natuurtypen als zwakgebufferde vennen, vochtig schraalland, heischraal grasland te ontwikkelen. Een set aan maatregelen was nodig om het voormalige landbouwgebied om te vormen in natuurgebied. De belangrijkste inrichtingsmaatregelen waren : Verwijderen van niet bij standplaats passend droger bos en populierenopstand, ca 1,5 ha Verwijderen van een gedeelte Defensie Pijpleiding (DPO-leiding) ca 600 meter Afgraven fosfaatverrijkte bouwvoor over totaaloppervlakte van ca. 21 ha Verwijderen betegeling en dempen inliggende Lingsforterbreek ca. 900 meter Beekherstel en omlegging Lingsforterbeek ca meter Plaatsen regelbare kantelstuw voor aflaat oppervlaktewater vennen Straelens broek Morfologisch herstel door aanleggen schrale ophogingen in terrein ca. 2,5 ha Aanleg struweel ca 0,4 ha. Herstel natuurlijke moerasdepressie nabij vroegere voorde Lingsforterweg ca 3 ha Opschonen vroeger verdedigingskanaal Fossa Eugeniana ca. 2 ha Plaatsen stuw voor waterconservering in Fossa Eugeniana 1 stuks Vrijstellen en aanvullen met gebiedseigen zand/grind van bastion Fort Hazenpoot ca. 1 ha Recreatieve inrichting; plaatsing van een karakteristieke uitzichttoren, infobebording en aanleg van nieuwe grensoverschrijdende wandelroutestructuur van 12 km rondom het Straelens Broek en Fort Hazenpoot. Figuur 2. Moerassprinkhaan en dodaars zijn soorten die profiteren van het gecreëerde open, ondiepe moeras

3 Resultaten Ontwikkelingen Door het natuurherstel is een natuurkerngebied van ca. 50 hectare ontstaan met vennen en heischrale zones overgaand in natte schraallanden en riet/wilgenstruwelen. Dit geeft kansen voor karakteristieke flora van gebufferd kwelmoeras, nat schraalland, kwelveentjes en natte heide. Met kans op terugkeer van bijzondere soorten als gesteeld glaskroos, pilvaren, sterzegge, moerashertshooi, duizendknoopfonteinkruid, koningsvaren, gevlekte orchis, blauwe knoop en drijvende waterweegbree. In de noordelijk gelegen laagte nabij de Lingsforterweg is deze laatstgenoemde zeldzame soort direct na natuurherstel teruggekeerd. De ruim 16 ha aan herstelde vennen en ondiepe open wateren kunnen gaan functioneren als nieuw leefgebied voor verschillende soorten amfibieën zoals de heikikker, de rugstreeppad en mogelijk knoflookpad. Figuur 3 Eindresultaat herstel vennen en opmaat naar kwelmoeras in het Straelens Broek Het open, ondiepe moeras met kwelvennen vormt zeer zeker nieuw leefgebied voor tal van verschillende water- en moerasvogels zoals dodaars, geoorde fuut, watersnip, blauwborst, wintertaling, grote zilverreiger, steltlopers en op termijn zelfs de kraanvogel. Tot slot profiteren libellen als de venwitsnuitlibel, zwarte heidelibel, tengere pantserjuffer van de nieuw gerealiseerde vennen en de ruigere natte oeverzones zijn nieuwe biotoop voor de moerassprinkhaan en greppelsprinkhaan. Met het project is ook invulling gegeven aan de doelstellingen Natura 2000 voor het gebied Maasduinen en het anti-verdrogingsbeleid van TOP-gebiedebeleid voor gebied de Ravenvennen.

4 Resultaten Figuur 4. Overzichtsfoto van het nieuwe Straelens Broek, met op de voorgrond de omgeleide Lingsforterbeek en op de achtergrond de gerealiseerde vennen, die aansluiten op bestaande natte schraallanden. Figuur 5 en 6. Recreatieve inrichting met links de nieuw geplaatste karakteristieke uitzichttoren en boven de nieuwe grensoverschrijdende wandelroute, overbrugt met deel een vlonderpad over de herstelde Fossa Eugeniana en rondom het hernieuwde natuurgebied Straelens Broek Figuur 7. Net na het natuurherstel, de herstelde moerassige laagte nabij de oude voorde aan de Lingsforterweg te Arcen

5

6