Aanleiding. Kerndoel 43. aanvragen lespakket
|
|
- Pepijn van de Brink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1
2 Aanleiding Sinds 1 december 2012 zijn scholen verplicht aandacht te besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit. Hiervoor is voor de onderbouw van het VO kerndoel 43 aangepast. De aanpassing is bedoeld om de acceptatie van seksuele diversiteit te bevorderen. Aandacht voor seksualiteit en seksuele verschillen kan ook tot een veiliger schoolklimaat leiden. Lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgenderleerlingen voelen zich dikwijls onveiliger dan andere leerlingen en worden vaker gepest. Ook zijn er jongeren die te maken hebben met seksueel geweld. Deze leerlingen kunnen meer uit zichzelf halen als zij op school worden geaccepteerd en gerespecteerd. Kerndoel 43 De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen, en leert respectvol om te gaan met seksualiteit en met diversiteit binnen de samenleving, waaronder seksuele diversiteit. aanvragen lespakket Om toegang te krijgen tot de les hebben de leerlingen een individuele toegangscode nodig. Deelname is gratis. U verkrijgt de wachtwoorden door u aan te melden via of een te sturen naar martijn@codenamefuture.nl. Codename Future Zeestraat AA Den Haag info@codenamefuture.nl 2
3 Bespreekbaar maken Dit lespakket maakt het onderwerp seksuele diversiteit bespreekbaar in de klas. Aan de hand van videofragmenten, verhalen van jongeren, stellingen en testjes krijgen de leerlingen informatie over het onderwerp en worden ze aangezet om erover na te denken. In de klas Seksuele diversiteit is een onderwerp dat in de klas veel reacties oproept. Niet alle leerlingen zijn gewend om open over seksualiteit te praten. Zij zijn terughoudend in het geven van hun mening. Anderen vinden het juist stoer en willen laten zien dat ze al een stuk verder zijn dan hun klasgenoten. Vooroordelen en oordelen hebben invloed op de bespreking van het onderwerp. Ook culturele achtergronden, zoals geloof, afkomst en sociaal milieu, spelen een belangrijke rol. Al deze invloeden zorgen dat de wijze waarop en de inhoud bij lessen over seksuele diversiteit sterk kan verschillen. Leerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs zijn in een levensfase waarin ze hun identiteit nog aan het ontwikkelen zijn. Voor sommigen staat het onderwerp seksuele identiteit daardoor nog ver van hen af, voor anderen juist heel dichtbij. Het spreken over het onderwerp maakt dat leerlingen een zetje in de rug kunnen krijgen bij het nadenken over hun identiteit. Op school Met het lespakket willen we seksuele identiteit niet alleen bespreken in de klas, maar ook bespreekbaar maken in de school. Op veel scholen hebben leerlingen met een homo- of biseksuele geaardheid en transgender leerlingen het vaak moeilijk. Ze worden vaak genegeerd of gepest. Bespreking van het onderwerp in de klas heeft ook invloed op het klimaat op school. In het lespakket wordt op verschillende plaatsen gewezen op het opzetten van een GSA. Een GSA is een actiegroep in school gericht op het verbeteren van de positie van homo s, lesbo s, bi s en transgenders. Ook dat is een stap om het schoolklimaat positief te beïnvloeden. Uitdaging Lessen die iets te maken hebben met seksualiteit zijn een uitdaging en spannend. Nooit is in te schatten wat er allemaal naar boven komt. Dat maakt de lessen voor een docent ontzettend boeiend om te geven. U heeft natuurlijk ook zelf uw ideeën over seksuele diversiteit. Om zo n onderwerp goed in de klas te bespreken is het van belang dat u als gespreksbegeleider optreedt. Door open vragen te stellen geeft u leerlingen de ruimte om hun mening en ideeën naar voren te brengen. U zorgt voor structuur en orde in de bespreking. 3
4 belangrijke begrippen LHBT Misschien zegt het je al meer als we het seksuele diversiteit noemen. En onder seksuele diversiteit vallen eigenlijk alle vormen van seksuele identiteit, dus ook heteroseksualiteit. Daarom gebruiken we liever het begrip LHBT, dan weten we ook precies waar we het wel over hebben, namelijk: Lesbisch: Als je als meisje alleen op meisjes valt. Homoseksueel: Als je als jongen alleen op jongens valt. Biseksueel: Je valt zowel op jongens als op meisjes. Transgender: Dat je als man of vrouw het gevoel hebt in het verkeerde lichaam te zitten. Voor meer informatie over LHBT, zie de achtergrondinformatie in de bijlage. GSA en GSA-docent Een Gay-Straight Alliance (letterlijk een Homo-Hetero Alliantie). Ofwel een groep leerlingen en docenten die ervoor zorgt dat hun school veilig is voor iedereen. Of je nu homo, hetero, lesbo, bi, transgender of in dubio bent. Er bestaan ruwweg drie types van GSA s: de Activisten-GSA, de Voorlichting-GSA en de Support-GSA. De ideale GSA is een combinatie van deze drie soorten. Elke GSA heeft een of meer GSA-docenten nodig. Meer informatie hierover vindt u op gsa voor docenten. U kunt hier de GSA docentenhandleiding downloaden. voorbereiding op coc-voorlichtingsles Bent u van plan een COC-voorlichter uit te nodigen in uw klas? Het lespakket What s up?! is een prima voorbereiding op een COC-voorlichtingsles. In de gastlessen maken leerlingen kennis met seksuele diversiteit. Op die manier wordt het onderwerp bespreekbaar en gaan leerlingen er zelfstandig over nadenken. Het streven is om vooroordelen over homoseksualiteit weg te nemen en de tolerantie te verhogen, maar ook om inzicht te geven in de eigen ontwikkeling van leerlingen. Op die manier kunnen de lessen bijdragen aan een veilige school en aan de persoonlijke vorming van leerlingen. De meeste COC-voorlichters zijn zelf homo, lesbisch of biseksueel. Leerlingen kunnen persoonlijke vragen stellen, er worden persoonlijke verhalen verteld. De voorlichters van het COC hebben veel ervaring met het praten over seksuele diversiteit en weten er veel over. Kijk op hoe en waar u een COC-voorlichtingsles aan kunt vragen. 4
5 INFORMATIE Doelgroep: Onderbouw VO (klas 1 en 2). Vak(ken): De modules kunnen ingezet worden tijdens het mentoruur, lessen maatschappijleer of biologie. De modules zijn geschikt om te gebruiken als voorbereiding op een COC-voorlichtingsles. Het lespakket What s up bestaat uit vier modules van elk 25 minuten. De modulen kunnen los van elkaar gebruikt worden. In totaal is het mogelijk om twee lessen van 50 minuten te vullen, maar minder kan ook. U kunt ook elke les een module doen en de rest van het lesuur besteden aan het uitvoeren van GSA-activiteiten. Module: What s up: actie Individueel in de Workspace Benodigdheden: Computers met internetverbinding + inloggegevens voor leerlingen Stappenplan voor de leerlingen van GSA website, Module: macho & lipstick Klassikaal via digibord / beamer Benodigdheden: Computer met internetverbinding + inloggegevens voor docent Uitgeprint werkblad voor de leerlingen Uitgeprint stappenplan voor de leerlingen Module: Ik en de liefde Individueel in de Workspace Benodigdheden: Computers met internetverbinding + inloggegevens voor leerlingen Module: ik en de liefde - uitslag Test Klassikaal via digibord / beamer Benodigdheden: Computer met internetverbinding + inloggegevens voor docent Module: acceptatie Klassikaal via digibord / beamer Benodigdheden: Computer met internetverbinding + inloggegevens voor docent Smartphones en handleiding stemsysteem Uitgeprint stappenplan voor de leerlingen 5
6 Werkvorm Individueel in de Workspace op een computer. Leerlingen worden aangezet om na te denken over jezelf kunnen zijn. De leerlingen kunnen deze module zelfstandig maken. Omschrijving Module over de mate waarin mensen zichzelf kunnen zijn. Leerlingen zoeken uit in hoeverre ze zichzelf kunnen zijn, waarbij het accent ligt op school. Vervolgens wordt ingegaan op de positie van homo s, lesbo s, bi s en transgenders in school. De module heeft als uitgangspunt dat iedereen zichzelf moet kunnen zijn in school. In de module komt vervolgens aan de orde wat de school doet om te zorgen dat je jezelf kun zijn op school. Als afsluiting wordt de GSA geïntroduceerd en bedenken leerlingen hoe ze een bijdrage kunnen leveren aan een klimaat van acceptatie op school. De les 1. Introductie What s up: actie! lesbeschrijving 2. Jezelf zijn op school Leerlingen testen of zij altijd zichzelf zijn. De meeste leerlingen halen de score van 100% jezelf zijn niet. Daar gaat de module verder op in. De vraag Heb je zelf nog een tip hoe je kunt zorgen dat je jezelf blijft is na de gegeven top 4 lastig. Mogelijke andere tips zijn: - Leren om nee te zeggen. - Kijk of andere ook graag willen doen wat jij wilt doen (zoek medestanders). - Gun jezelf de tijd om uit te vinden wat je wilt. - Denk nog eens terug aan momenten dat je iets hebt gedaan waar je geen zin in had. Bedenk hoe je het anders had kunnen aanpakken. De vragenlijst bij (Lekker) belangrijk maakt duidelijk hoeveel ruimte de leerling vindt dat er moet zijn om jezelf te zijn. 3. Bij ons op school Leerlingen gaan na in hoeverre ze homo s, lesbo s, bi s en transgenders kennen op school. Leerlingen onderzoeken wat de school eraan doet om te zorgen dat leerlingen zich veilig voelen. De antwoorden verschillen van school tot school. Het is handig als u weet wat er op school aan wordt gedaan. De GSA (Gay Straight Alliance) wordt geïntroduceerd aan de hand van een film. Leerlingen geven antwoord op de vraag wat voor hen de belangrijkste reden is om op te komen voor LHBT-ers op school. Dit antwoord verschilt per leerling. Als een leerling geen reden ziet om aan de situatie wat te doen, kan hij/zij dat bij anders invullen. 4. Verwerkingsopdracht Leerlingen gaan een actie bedenken om te zorgen dat iedereen zichzelf kan zijn op school. Of ze nu homo, hetero, bi, lesbo of transgender zijn. Ze kunnen op de site van gaystraightalliance.nl grasduinen om voorbeelden van acties en een stappenplan te bekijken. 6
7 macho & LIPStick lesbeschrijving Werkvorm Klassikaal met het digitale schoolbord of beamer en projectiescherm. Benodigdheden: werkblad en stappenplan + pen (elke leerling) Deze module is gericht op meningsvorming. Eerst worden situaties aan de leerlingen voorgelegd en wordt naar hun mening gevraagd. Met de klas wordt onder leiding van de docent gereflecteerd op de meningen in de klas. Omschrijving Module over mannelijkheid en vrouwelijkheid en transgender. Welke man-vrouw rollen zijn er en waarom is dat zo? Aan de basis van dit onderwerp liggen stereotype beelden van mannen en vrouwen. De les 1. Introductie 2. Macho mannen en lipstick vrouwen Sterotypen van mannen en vrouwen komen aan bod bij een muziekclip en reclamefilmpjes. Leerlingen bepalen of ze het eens of oneens zijn met stellingen over gedrag en vaardigheden van jongens en meiden. Achteraf blijken het allemaal stereotypen te zijn. Stimuleer de leerlingen om na te denken waarom ze het met de stellingen eens of oneens zijn. Bij de stelling over kleding (Kleding is heel belangrijk voor je mannelijkheid of vrouwelijkheid) kunt u de discussie stimuleren door te vragen wat een echte vrouw is en wat een echte man is. In een kort filmpje over een extravagant geklede jongen blijkt dat het wel degelijk uitmaakt wat je aan hebt. U kunt leerlingen vragen waarom ze denken dat dit zo is. Het schelden met woorden als homo kunt u bij de stelling over Schelden doet geen pijn? behandelen. 3. Ik ben een meisje Leerlingen bekijken een fragment uit de HollandDoc documentaire Ik ben een meisje. De documentaire is ongeveer 15 minuten. Desgewenst kunt u deze helemaal laten zien. De module wordt dan 12 minuten langer. De bespreking neemt dan ook meer tijd in beslag, waardoor de module ongeveer een lesuur gaat beslaan. De documentaire staat op zoek op: Ik ben een meisje. In de module gebruiken we het begrip transgender voor alle mensen die zich niet helemaal thuis voelen in hun lichaam. Deze groep in onderverdeeld in verschillende groepen: Transgender (Paraplubegrip voor) vrouwen of mannen die zich in meer of mindere mate psychologisch identificeren met het andere geslacht. Transseksueel (Medische term voor een) vrouw of man die van geslacht wil veranderen. Noemen zich doorgaans transgender. 7
8 Transman Was voorheen vrouw. Transvrouw Was voorheen man. Travestiet Travestieten zijn mensen die kleden zich soms of regelmatig kleden als iemand van het andere geslacht. Het geeft ze het gevoel dat die kleding dan beter bij hun gevoel van dat moment past. Het zijn vaak mannen die zich kleden als vrouw. Voor meer informatie over transgenders: Bespreek de volgende vragen n.a.v. het fragment of de aflevering: 1. Vind jij Joppe een jongen of een meisje? Waarom? 2. Joppe vertelt in de eerste week als ze op school zit dat ze een meisje met een jongenslichaam is. Vind jij de eerste schoolweek een goed moment om zoiets over jezelf te vertellen? 3. Hoe zou jij het vertellen? 4. Zou jij in de klas naast Joppe willen zitten? Waarom? Start bij vraag 1 met een inventarisatie van de antwoorden: jongen, meisje en geen van beide. Vraag vervolgens aan enkele leerlingen een toelichting. Bij de bespreking van vraag 2, 3 en 4 zijn de antwoorden niet zo belangrijk. Wijs leerlingen echter op mogelijke oordelen die ze over Joppe uitspreken. Probeer met de groep de conclusie te trekken dat een transgender als Joppe zich ook veilig in de klas moet voelen. 4. Verwerkingsopdracht: op zoek naar een GSA docent De leerlingen gaan op zoek naar twee docenten om de bestaande of nog niet bestaande GSA-groep op school te helpen, een man en een vrouw. Dit doen ze aan de hand van een stappenplan. Print het stappenplan van tevoren uit, voor elk groepje een exemplaar. Maak groepjes van vier of vijf leerlingen. Zorg dat in ieder geval zowel een vrouwelijke als een mannelijke docent worden aangeschreven. Door de brief te schrijven, verdiepen ze zich in wat een GSA is en waarom het belangrijk is om te zorgen dat iedereen zich veilig kan voelen op school. De leerlingen leveren de brief bij u in. U zorgt ervoor dat de brief bij de juiste docenten terecht komen. 8
9 Werkvorm Individueel in de Workspace op een computer. De leerlingen kunnen deze module zelfstandig maken. Omschrijving Hoe denken leerlingen over de liefde? Leerlingen beschrijven zichzelf en op wie ze verliefd zouden kunnen worden. Van uiteenlopende koppels beoordelen ze wie verliefd op elkaar zijn. Ter afsluiting vullen ze een test in over zichzelf, LHBT ers en de liefde. De les vindt plaats in de Workspace, waardoor leerlingen kunnen antwoorden zonder dat klasgenoten meekijken. De les 1. Introductie 2. Wie ben ik, waarin val ik op? LHBT ers vallen vaak op binnen een school. Leerlingen denken na waarin zij zelf opvallen. Ze beschrijven zichzelf aan de hand van een aantal karaktereigenschappen. 3. Opvallen in de liefde Nadat ze over zichzelf hebben nagedacht, gaan de leerlingen kijken naar andere jongeren. Ze moeten setjes maken van mensen die een relatie hebben en leren aan de hand van de seksuele oriëntatie van de setjes over lesbo-, homo-, en bi-liefde. Door een filmpje te bekijken over LHBT-ers die verliefd zijn, ontdekken ze dat verliefd zijn voor iedereen eigenlijk hetzelfde is, ongeacht seksuele oriëntatie. Ze denken na over de eigenschappen van de persoon waar zij verliefd op zouden kunnen worden of al zijn. 4. Test jezelf Nu de leerlingen gedurende deze les hebben nagedacht over zichzelf en de liefde vullen ze hier anoniem een test in over hoe ze denken over liefde, en vooral over LHBT-ers bij hun op school of in de klas. De uitslag van de test kunt u gebruiken als u nog eens op het onderwerp terug wilt komen. Dit is een aparte digibordmodule. 5. Afsluiting Ik en de liefde lesbeschrijving Module Ik en de liefde - uitslag test - digibord, klassikaal Dit is een aparte digibordmodule (duur circa minuten) waar de uitslagen van de klas gevisualiseerd zijn in grafieken. U kunt deze bespreken met de leerlingen. Of u speelt deze door aan de COC-voorlichter, als deze bij u in de klas komt. Als er geen voorlichting komt, en u de resultaten ook niet extra bespreekt, laat de leerlingen dan in ieder geval weten wat de uitslag is. U kunt dit doen door deze uitslagles door Codename Future klaar te laten zetten voor de leerlingen. 9
10 Werkvorm Klassikaal met het digitale schoolbord of beamer en projectiescherm Benodigdheden: vellen papier en stiften, smartphones en handleiding stemsysteem, uitgeprint stappenplan voor de leerlingen Bij het onderdeel stemmen kunnen de leerlingen hun mening geven via hun smartphone. De leerlingen die er een hebben, mogen deze bij wijze van uitzondering in de klas gebruiken. Wees duidelijk over het moment dat ze iets met hun smartphone mogen doen en wanneer ze er af moeten blijven. Deze module is gericht op meningsvorming. Eerst worden situaties aan de leerlingen voorgelegd en hun mening gevraagd. Met de klas wordt onder leiding van de docent gereflecteerd op de meningen in de klas. Omschrijving In deze module gaat het over het accepteren van jezelf (als LHBT-er), en waarom het soms lastig is om jezelf te zijn op school/in de maatschappij. De les 1. Introductie acceptatie lesbeschrijving 2. Het geheim Het geheim van Jesse U laat fragmenten zien van de uitzending over Jesse van het BNN-programma It gets better. Bespreek met de leerlingen de vraag: Wat houdt Jesse tegen om op school niet te vertellen dat hij homo is? Antwoord: In de film geeft Jesse aan dat hij bang is om gepest en buitengesloten te worden en vraagt hij zich af of medescholieren het accepteren. Discussieer met de leerlingen over de stelling: Het is hartstikke moeilijk om op school te vertellen dat je homo bent. Verschillende leerlingen zullen het eens zijn met de stelling. Vraag door waarom ze het ermee eens zijn. Probeer de argumenten in te delen in twee groepen: 1. Persoonlijke redenen van de homo, zoals: persoonlijke twijfel, onzekerheid over de toekomst en angst om te worden afgekeurd of buitengesloten. 2. Redenen die te maken hebben met de omgeving, zoals: je vrienden keren zich van je af, je gaat gepest worden en mensen vinden het toch gek. Mogelijk komen er ook oordelen naar boven, zoals: homoseksualiteit is vies/raar/niet normaal. Reageer daar open op en vraag door en refereer naar de uitgesproken mening: Waarom is het vies/ raar/niet normaal? 10
11 Uit de kast Bespreek met de leerlingen de vraag: Welke reden kan Carlo Boszhard gehad hebben om zo aan zijn ouders te vertellen dat hij homo is? Antwoord: Carlo Boszhard vertelt dat de boodschap Ik ben verliefd voor ouders een positieve boodschap is. Elke ouder gunt zijn of haar kind liefde en verliefdheid. Door te zeggen Ik ben homo gooi je meteen een probleem op tafel. Het kan voor ouders een teleurstelling betekenen en dus negatief zijn. Carlo brengt de mededeling dus positief. Veel leerlingen zullen ook afleveringen van het populaire programma Uit de kast van Arie Boomsma hebben gezien. U kunt vragen hoe de familie en vrienden van de hoofdpersoon in de uitzendingen reageerden als de hoofdpersoon vertelde dat hij/zij homo is. Homo s pesten Bespreek met de leerlingen de stelling: Jongeren die homo s pesten, zijn lafaards die bang zijn voor het onbekende. Deze stelling kan veel reactie oproepen. Belangrijk is dat hij oproept tot discussie. Probeer met de klas te achterhalen, waarom homo s op school gepest worden en wat daartegen te doen is. 3. Zoenen, kan dat? Zoenen in GTST Laat het fragment zien waarin Edwin en Lucas van Goede Tijden Slechte Tijden met elkaar zoenen. Deze uitzending heeft veel en heftige reacties opgeroepen. Wat vinden de leerlingen ervan? Leerlingen kunnen zelf via polls reageren op deze zoenscène met behulp van de smartphone. Hoe het werkt staat beschreven in de digibordles. U kunt er ook het hulpblad downloaden. Trek na de polls met de klas een conclusie uit alle reacties. Wat vindt de klas van de liefde tussen mannen en vrouwen in het openbaar? De conclusie hoeft niet eenduidig te zijn. Nog meer zoenen Laat het fragment zien waarin een heterokoppel met elkaar zoent. Deze scène heeft geen negatieve reacties opgeroepen. Bespreek de stelling: Homo s, lesbo s en bi s krijgen minder ruimte om te doen wat ze leuk en lekker vinden. Ook als ze daar niemand overlast mee bezorgen. De stelling is eigenlijk een retorische vraag. Uit alle reacties op de zoenscène van Edwin en Lucas kan worden opgemaakt dat veel mensen moeite hebben met uitingen van homoseksualiteit in het openbaar. Leg vervolgens aan de klas de vraag voor: Moeten we daar niet wat aan doen? 4. Verwerkingsopdracht Verdeel in de klas in groepjes van 4 leerlingen. De groepjes gaan ieder een actie bedenken om aandacht te vragen voor Jezelf zijn op school. Dit doen ze aan de hand van een stappenplan. Indien uw programma het toelaat, kunt u de actie(s) ook laten uitvoeren door uw leerlingen. Leerlingen die meer actie willen ondernemen, kunnen een GSA beginnen. Ze kunnen informatie hierover vinden op 11
12 helpen bij het oprichten van een gsa GSA-docent is een rol die de docent zelf invult. Sommige docenten zijn heel erg betrokken en trekken met veel enthousiasme de kar, anderen zijn meer op de achtergrond en ondersteunen de GSA alleen als de leerlingen er zelf niet uitkomen. Weer anderen zorgen ervoor om samen met een stel collega s de taken te verdelen. Alles hangt af van de hoeveelheid energie en tijd docenten er naast het lesgeven aan kunnen en willen besteden. Nadat een GSA is opgezet verdwijnen de docenten enigszins in de coulissen. Hun taak is vanaf dat moment het activeren, motiveren, adviseren en ondersteunen van de leerlingen die een GSA hebben. Vaak gaat het ondersteunen van een GSA door docenten als volgt: Eén of meerdere docenten zijn het aanspreekpunt voor de GSA, bijvoorbeeld door om de zoveel tijd contact te hebben met de GSA en daar hulp te bieden waar dat nodig is. Docenten blijven bij collega s en schoolleiding de volwassen gesprekspartner van de GSA. Docenten houden de GSA in beweging door adviezen te geven over (landelijke) acties en hoe draagkracht te verzamelen binnen de school voor de GSA, bijvoorbeeld door de GSA aan te moedigen zichtbaar te blijven, ook in het nieuwe schooljaar met nieuwe leden. Docenten houden de draagkracht van de GSA in de gaten binnen alle geledingen binnen de school en stimuleren hun omgeving om de GSA breed op te vatten. Een GSA is niet een homoclubje, maar een breed gedragen initiatief binnen de school om de school sociaal veiliger te maken voor iedereen. Docenten zorgen voor opvang van leerlingen (en mogelijk ook collega s) die het moeilijk hebben door/ met hun homoseksualiteit en weten de weg binnen en buiten de school om deze leerlingen verder te helpen (en te verwijzen). Meer informatie over de GSA en de rol van de GSA-docent vindt u op: Bij GSA voor docenten leest u meer informatie en kunt u een GSA-docentenhandleiding downloaden. 12
13 achtergrondinformatie over lhbt Algemeen Je bent hetero als je als jongen op meisjes valt en als meisje op jongens. Als je als jongen alleen op jongens valt en als meisje alleen op meisjes ben je homoseksueel. Meisjes worden ook lesbiennes genoemd. Val je op zowel jongens als meisjes dan ben je biseksueel. De meeste mensen zijn heteroseksueel. Dit is ongeveer 92 % van de bevolking. Het woord hetero komt uit het latijn en het betekent verschillend. Heteroseksualiteit wordt door het merendeel van de bevolking als vanzelfsprekend gevonden, en dit is dan ook meestal de norm. Vooral in media zie je veel heteroseksuele voorbeelden zoals in reclames: vader en moeder en twee kinderen. Binnen heteroseksualiteit komen nog steeds redelijk strikte normen voor ten aanzien van mannelijk en vrouwelijk gedrag. Het standaard heteroseksuele beeld is dat mannen het initiatief nemen en vrouwen afwachten. Wanneer mannen veel seksuele partners hebben, wordt dit vaak als stoer beschouwd. Als vrouwen veel seksuele partners hebben wordt dit eerder als negatief beschouwd. Deze normen lijken te vervagen, maar ze spelen ook vandaag de dag nog steeds een belangrijke rol in onze samenleving. Hoeveel LHB-ers? Hoe groot de groep homo, lesbo s en biseksuelen (LHB) is hangt sterk af van wat je onder homoseksualiteit verstaat. In Nederland verstaat men tegenwoordig onder homoseksualiteit dat je jezelf als homoseksueel ziet, dat je seksuele gedrag homoseksueel is en dat je ook op relatiegebied homoseksueel bent. Ongeveer 4 tot 8 % van de bevolking is LHB, is in onderzoek aangetoond. We hanteren eigenlijk nog steeds 10 % van de bevolking, ofwel 1 op de 10 mensen, omdat we aannemen dat er ook nog veel mensen zijn die niet in onderzoek aangeven dat ze LHB zijn, of zich wel LHB gedragen maar zich niet zo noemen en omdat er mensen LHB zijn, maar er niet voor uitkomen. Uit de kast Er voor uitkomen dat je homo, lesbisch of bi bent, wordt ook wel coming-out genoemd, of in het Nederlands uit de kast komen. Wanneer iemand zijn coming-out heeft, verschilt. Sommige mensen vertellen het al snel in het ontdekkingsproces, anderen wachten totdat ze een relatie hebben. Sommigen vertellen het wel aan vrienden, maar pas later aan ouders en familie, of andersom. Lesbisch Lesbiennes zijn in onze samenleving veel minder zichtbaar dan homoseksuelen, denk maar eens aan hoeveel homo s van TV bekend zijn en hoeveel lesbiennes van TV bekend zijn. Homo Het woord homoseksualiteit bestaat al sinds het eind van de 19e eeuw. Tot 1973 vond men dat het een ziekte was, dat homo s een verstoorde ontwikkeling hadden gehad. en dat het een persoonlijkheidsstoornis was. In 1973 werd homoseksualiteit uit het handboek voor geestelijke stoornissen (de DSM) gehaald. Homoseksualiteit is nog steeds niet zo geaccepteerd als dat het soms lijkt en dit uit zich vooral in geweld tegen homoseksuele mannen. Homoseksualiteit in de vorm van emotie, affectie, relatie en seks wordt tegenwoordig door het merendeel van de Nederlandse bevolking wel erkend als een andere vorm van seksualiteit en relaties. Biseksueel Biseksuelen zitten vaker in de kast dan homo s en lesbiennes. Wanneer je een heterorelatie hebt is het niet gebruikelijk om daar achteraan nog te zeggen dat je bi bent. Dus veel biseksuelen in een heterorelatie gaan als hetero door het leven. Daarbij komt ook dat mensen vaak wel aantrekking ervaren tot beide geslachten, maar zich niet per se biseksueel noemen. 13
14 Wanneer LHB? Waarom iemand zichzelf als hetero, homo, lesbisch of biseksueel benoemt, hangt af van een aantal factoren. Het draait om aantrekkingskracht op de volgende niveaus: Emotioneel niveau (kun je je emoties met elkaar delen, voel je je veilig bij elkaar, vertrouw je elkaar) Affectief niveau (kun je gevoelens van elkaar erkennen, meestal geuit door knuffelen, omhelzen, kussen, handen vasthouden) Relationeel niveau (wil je een liefdesrelatie met elkaar) Seksueel niveau (voel je je seksueel aangetrokken tot elkaar en heb je graag seks samen) De meeste mensen noemen zichzelf homo, lesbisch of bi als ze aantrekking tot hetzelfde geslacht op alle vlakken ervaren. Transgender Transseksualiteit is in veel landen beter geaccepteerd dan homoseksualiteit. Dit heeft er mee te maken dat transseksualiteit nog altijd als een ziekte wordt gezien, er is tenslotte ook een behandeling voor. En tegen een ziekte wordt minder aangekeken alsof het je eigen schuld is, want als je geboren wordt met een ziekte kun je daar niets aan doen. Transgenders zijn mensen die zich niet helemaal thuis voelen in hun eigen lichaam. Ze voelen zich geen man en geen vrouw, maar voelen zich mens. Sommige transgenders leven afwisselend als man of als vrouw, en voelen zich daar goed bij. Andere transgenders leven tussen de twee geslachten in. Vaak zijn transgenders ontevreden over (een deel van) hun lichaam, omdat die niet past bij hun genderidentiteit. Transseksueel Transseksuelen zijn mensen die zich helemaal niet thuisvoelen in hun eigen lichaam. Hun genderidentiteit is tegengesteld aan hun lichamelijke geslacht. Ze voelen zich gevangen in het verkeerde lichaam: vrouwen in een mannenlichaam of mannen in een vrouwenlichaam. Vaak zijn transseksuelen zo ontevreden over het geslacht van hun lichaam, dat ze een medische behandeling willen. Omdat de woorden man-naarvrouw trans-seksueel en vrouw-naar-man transseksueel een hele mond vol is, worden vaak de begrippen MV of transvrouw resp. VM of transman gebruikt. Genderdysforie Genderdysfore mensen voelen zich niet helemaal of helemaal niet thuis in hun eigen lichaam. Hun geest voelt zich (deels) van een ander geslacht dan hun lichaam is. Kortom, hun geestelijke geslacht of genderidenteit past niet bij hun lichamelijke geslacht. Genderdysforie is een medische term. Het begrip transgender wordt steeds vaker ook als verzamelwoord gebruikt voor alle mensen die zich transgender, transseksueel en/of travestiet voelen of zich op een andere manier niet thuisvoelen in de tweedeling man/vrouw. Travestiet Travestieten zijn mensen van wie de genderiden-titeit ook niet helemaal past bij hun lichamelijke geslacht. Ze kleden zich soms of regelmatig als iemand van het andere geslacht, en geven zo hun genderidentiteit een plaats in hun leven. Travestieten hebben een soort deeltijdregeling voor hun genderidentiteit, en voelen zich daar goed bij. Het zijn vaak mannen die zich kleden als vrouw. Binnen de travestieten kan er ook nog onderscheid gemaakt worden tussen Drag-kings en Drag-queens. Het verschil bij het kings en queens is dat dit tijdens het uitgaan vaak gebeurt en dat er soms ook nog een showelement bij komt kijken. Een drag-king is een vrouw die zich graag als man verkleed en een drag- queen is een man die zich graag als vrouw verkleed. Travestie betekent dat je je graag als de andere geslacht verkleed. Dit heeft verder niets met de seksuele oriëntatie te maken al is het wel zo dat er binnen de homowereld wat meer openheid is over of iemand zich wel eens als man of vrouw verkleed en gebeurt dit ook vaker in het openbaar of op feesten. De redenen waarom mensen zich wel eens verkleden als het andere geslacht zijn heel verschillend. Wat het meest voorkomt is dat mensen het doen omdat het leuk vinden en omdat ze zich ook fijn voelen in kleding van het andere geslacht. Wanneer drag-kings en -queens ook optreden op feesten doen ze het vaak ook voor de sensatie en aandacht. Heel soms weet iemand ook niet zeker hij of zij zich nou een man of een vrouw voelt en dan is het om te ontdekken wat fijner is. Wanneer deze gevoelens aanhouden, dan is iemand transgender. 14
Werkblad Seksuele Diversiteit. KaartjesspeL voorkant
KaartjesspeL voorkant Kaartjesspel achterkant Wat betekent LHBT? Ben je in de war als je bi bent? Hoe word je homo? Wat is coming out? Op welke leeftijd ontdek je dat je homo of lesbisch bent? Op welke
Nadere informatieIn de klas: De Vloer Op Jr.
In de klas: De Vloer Op Jr. Leeftijd: 9-12 jaar, 13-15 jaar Niveau: bovenbouw basisonderwijs, onderbouw voortgezet onderwijs Tijd: circa 2u (of in blokken van 45 minuten) Benodigdheden: beamer of digibord,
Nadere informatieIK PLASTE OP DE MANIER ZOALS JIJ PLAST
IK PLASTE OP DE MANIER ZOALS JIJ PLAST De Vloer Op Jr. in de klas Leeftijd: 9-12 jaar, 13-15 jaar Niveau: bovenbouw basisonderwijs, onderbouw voortgezet onderwijs Tijd: 60 minuten Benodigdheden: beamer
Nadere informatieDat vinden wij niet raar dat vinden wij bijzonder
Dat vinden wij niet raar dat vinden wij bijzonder Aandacht voor seksuele en genderdiversiteit in je les Marianne Cense Suzanne Meijer Lisette Schutte Programma workshop 1. Introductie: Seksuele en genderdiversiteit:
Nadere informatiePeer to peer interventie copyright Marieke Kroneman les 3 van 4 debat
3. Derde bijeenkomst over gender stereotype verwachtingen Gender stereotype verwachtingen zijn een belangrijke determinant voor een homonegatieve houding. KERNBOODSCHAP van deze les: je hoeft niet je houding
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF
VOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor
Nadere informatieVeelgestelde vragen over homoseksualiteit
Veelgestelde vragen over homoseksualiteit WAT BETEKENT LHBT? LHBT betekent lesbisch, homo, bi of transgender. Een meisje dat meestal op meisjes valt, noemen we lesbisch. Een jongen die meestal op jongens
Nadere informatieBelangenbehartiging, ontmoeting, hulp, advies en voorlichting voor LHBTI s in Midden Gelderland.
Informatiepakket: Voorlichting seksuele diversiteit voor middelbare scholen Lid van federatie COC Nederland St. Catharinaplaats 10 6811 BS Arnhem Postbus 359 6800 AJ Arnhem Telefoon: 026 442 31 61 E mail:
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS HELP HELPEN
VOORTGEZET ONDERWIJS HELP HELPEN 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor u geselecteerd.
Nadere informatieSeksuele diversiteit
Deel 3 Leerlingenmateriaal Seksuele diversiteit Leerlingenmateriaal: Kaartjes met vragen over seksueleen genderdiversiteit Informatieblad voor leerlingen: veelgestelde vragen van jongeren over homoseksualiteit
Nadere informatieWerkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht
Les 8: Verliefd Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten dat gevoelens van verliefdheid leuk maar ook lastig kunnen zijn; Kinderen zijn zich ervan bewust dat je op verschillende types mensen verliefd kunt
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS HELP JIJ OF NIET?
VOORTGEZET ONDERWIJS HELP JIJ OF NIET? 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor u geselecteerd.
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS MEER DAN HET VOOROORDEEL
VOORTGEZET ONDERWIJS MEER DAN HET VOOROORDEEL 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Vandaag gaan we het hebben over homoseksualiteit en biseksualiteit. Homoseksualiteit heeft te maken met mensen die zich seksueel aangetrokken voelen tot iemand
Nadere informatieKijken door een roze bril Gewoon homo zijn?
Juul van Hoof Senior adviseur participatie en inclusie MOVISIE Symposium Roze Ouderenzorg Utrecht, 27 juni 2013 Kijken door een roze bril Gewoon homo zijn? 7/17/2013 Inhoud 1. Wat betekent LHBT? 2. Ontdekking
Nadere informatieKop. Romp. Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3
Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 minuten Voorbereiding: op www.meerdanliefde.nl is veel informatie te vinden in redelijk eenvoudige taal. Ook in het App Note Mouse draaiboek staan
Nadere informatieIn de les praten over relaties en seksualiteit. Hoe maak je het makkelijk en leuk!
In de les praten over relaties en seksualiteit Hoe maak je het makkelijk en leuk! Hoe kunt u leerlingen ondersteunen en leert u hen verantwoorde keuzes te maken op het gebied van relaties en seksualiteit?
Nadere informatieLesmethode Seksualiteit en Weerbaarheid. Module 1 What s Love
Lesmethode Seksualiteit en Weerbaarheid Module 1 What s Love 3.1 Seksualiteit en mijn brein Schrijf op: Genesis 1: 21-24. LES 3 Schrijf in eigen woorden op waarom de werking van plakband lijkt op seksualiteit:
Nadere informatieSeksuele gezondheid van holebi s
Factsheet 2007-1 Seksuele gezondheid van holebi s Seksuele gezondheid in Nederland De Rutgers Nisso Groep heeft in 2006 een grootschalige bevolkingsstudie uitgevoerd naar seksuele gezondheid in Nederland
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS VOORDEEL ZONDER VOOROORDELEN
VOORTGEZET ONDERWIJS VOORDEEL ZONDER VOOROORDELEN 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS MEER DAN EEN LABEL
VOORTGEZET ONDERWIJS MEER DAN EEN LABEL 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor u
Nadere informatieHet Groninger Stadspanel over LGBT. Meningen over bi- en homoseksualiteit en transgender in Groningen stad
Het Groninger Stadspanel over LGBT Meningen over bi- en homoseksualiteit en transgender in Groningen stad Onderzoek en Statistiek Groningen heeft als kernactiviteiten instrumentontwikkeling voor en uitvoering
Nadere informatieLes 1. Wensen & Grenzen. Praten over seks... Hoe en hoezo?
Les 1 Wensen & Grenzen Praten over seks... Hoe en hoezo? In deze eerste les wordt het thema 'Seksueel gedrag' geïntroduceerd. Het is aan jou als mentor / docent om te bepalen of de sfeer in de groep veilig
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieJongens & meisjes, snap jij het?
Les 2 Jongens & meisjes, snap jij het? We gaan het hebben over seksuele wensen en -grenzen. Wat de één normaal vindt om te doen, kan voor de ander verre van normaal zijn. Dat wordt ook bepaald door wat
Nadere informatieScheldwoorden inventariseren, werkvorm, filmpje en gesprek en uitbeelden, filmpje en gesprek en werkvorm, stellingen, handvaardigheidswerk
Verliefd, en dan... Leeftijd: 12-16 Soort bijeenkomst: club, catechese Soort werkvorm: heel programma Thema: Liefde, Seksualiteit Tijdsduur: 1 uur 40 min. Scheldwoorden inventariseren, werkvorm, filmpje
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS HET LAGERHUIS
VOORTGEZET ONDERWIJS HET LAGERHUIS 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor u geselecteerd.
Nadere informatieWeek van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding, op school en thuis Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant Programma Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school?
Nadere informatieInhoud. Mijn leven. de liefde en ik
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...
Nadere informatieWerkstuk Levensbeschouwing Relaties
Werkstuk Levensbeschouwing Relaties Werkstuk door een scholier 2503 woorden 3 maart 2008 6,6 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 1 Wie versiert wie? De jongen het meisje? Andersom? Of kan het beide?
Nadere informatiePAGINA BESTEMD VOOR DE INTERVIEWER. Interviewernummer : INTCODE. Module INTIMITEIT. (bij de vragenlijst volwassene lente 2002)
PAGINA BESTEMD VOOR DE INTERVIEWER Interviewernummer : INTCODE WZARCH INDID Module INTIMITEIT (bij de vragenlijst volwassene lente 2002) Personen geboren vóór 1986. Betreft persoonnummer : P09PLINE (zie
Nadere informatieAnalyse-instrument seksuele diversiteit in leermiddelen
Analyse-instrument seksuele diversiteit in leermiddelen Een instrument voor de analyse van hoe seksualiteit en seksuele diversiteit voorkomt in leermiddelen voor leerlingen van 4 tot 15 jaar Inleiding
Nadere informatieBloos je van bloot? Benodigheden. Lesdoelen. Begrippen. Bloot, naakt, privé, persoonlijk, cultuur, grenzen aangeven, respect, meisjes, jongens
Kriebels in je buik Bloos je van bloot? 1 Bloos je van bloot? Groep 6 120 min Begrippen Bloot, naakt, privé, persoonlijk, cultuur, grenzen aangeven, respect, meisjes, jongens Benodigheden Knutselmateriaal
Nadere informatieOuderbijeenkomst Week van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Naam Christel van Helvoirt GGD Hart voor Brabant Waar denken jullie aan bij seksualiteit? Gevoelens Veiligheid
Nadere informatieseksuele diversiteit op school
Aandacht voor seksuele diversiteit op school Voorlichting en onderwijs Leerlingen die lesbisch, homo, bi of transgender (lhbt er) zijn worden op school nog té vaak gepest en uitgescholden. Volgens de PestThermometer
Nadere informatieOnderzoek Hoe homotolerant is Holland?
Onderzoek Hoe homotolerant is Holland? 16 mei 2013 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 13 tot 15 mei 2013, deden 2.415 jongeren mee. Hiervan zijn er 649 homo, lesbisch of bi. De uitslag
Nadere informatieHET SPIEGELGESPREK. Een veilige setting
HET SPIEGELGESPREK Een spiegelgesprek tussen leerlingen en docenten is een mooie manier om inzicht te krijgen hoe veilig leerlingen de school ervaren op het gebied van seksuele diversiteit. Met tips als
Nadere informatieIntroductie. Onzichtbaar op internet. GEMAAKT DOOR: Redactie i-respect. ONDERWERP: Communiceren. DOEL: Spelen met identiteit
Onzichtbaar op internet introductie GEMAAKT DOOR: Redactie i-respect ONDERWERP: Communiceren DOEL: Spelen met identiteit DOELGROEP: 13-14 jaar, onderbouw voortgezet onderwijs KORTE BESCHRIJVING: Deze les
Nadere informatieZijn roze gezinnen welkom op uw school?
Zijn roze gezinnen welkom op uw school? Met succes werken aan een diverse school! Tips voor basisscholen die open willen staan voor lesbische, homoseksuele, biseksuele en transseksuele ouders en hun kinderen
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS TELT JOUW IDENTITEIT MEE?
VOORTGEZET ONDERWIJS TELT JOUW IDENTITEIT MEE? 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit
Nadere informatieDanny s Parade. Bronnenblad. Inhoud. Regie: Anneke de Lind van Wijngaarden Jaar: 2007 Duur: 15 minuten Website: www.allesovergay.
Danny s Parade Bronnenblad Regie: Anneke de Lind van Wijngaarden Jaar: 2007 Duur: 15 minuten Website: www.allesovergay.nl Inhoud - Wat is homoseksualiteit? blz. 3 - Wanneer is iemand homo of lesbisch?
Nadere informatieEffectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015
Effectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015 Gegevens meting leraren Respons : 45 leraren, 21 mannen & 24 vrouwen Scholen : Blariacum College (Venlo) Summa College (Eindhoven) Vakcollege Tilburg
Nadere informatieIk ben verliefd. Benodigheden. Lesdoelen. Begrippen
Kriebels in je buik Ik ben verliefd 1 Ik ben verliefd Groep 4 50 min Begrippen Verliefd, lief, leuk, gevoelens, verkering, vriendschap, diversiteit, homoseksualiteit, homoseksueel, lesbisch, seksuele diversiteit
Nadere informatieKIJK! SEKSUALITEIT. mijn leven. Leerjaar 2. Leskatern 3. Ont wikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader
em ex jk ki In KIJK! mijn leven Leerjaar 2 aa pl SEKSUALITEIT Leskatern 3 r Ont wikkeld voor praktijkonderwijs Basis - Kader INLEIDING Seksualiteit Jongeren zijn veel bezig met relaties en seksualiteit.
Nadere informatieHolebi. transgender. Je bent wie je bent!
Holebi en transgender Je bent wie je bent! Alles over holebi en transgender Holebifoon Voor vragen over holebiseksualiteit. Je kan er ook discriminatie melden tel. 0800 99 533 www.holebifoon.be Çavaria
Nadere informatieHolebi. transgender. Je bent wie je bent!
Holebi en transgender Je bent wie je bent! Alles over holebi en transgender Holebifoon Voor vragen over holebiseksualiteit. Je kan er ook discriminatie melden tel. 0800 99 533 www.holebifoon.be Çavaria
Nadere informatieGrafiek 26.1a Het vóórkomen van verschillende vormen van discriminatie in Leiden volgens Leidenaren, in procenten 50% 18% 19% 17% 29%
26 DISCRIMINATIE In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het vóórkomen en melden van discriminatie in Leiden en de bekendheid van en het contact met het Bureau Discriminatiezaken. Daarnaast komt aan de orde
Nadere informatieInfo. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde
Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over
Nadere informatieLiefde en fijne relaties
LANG LEVE DE LIEFDE - Entreeopleidingen in het mbo - LIEFDE EN FIJNE RELATIES - 9 Liefde en fijne relaties Programma Doelen Benodigdheden Introductie Opdracht 1 Een fijne relatie Opdracht 2 Verwachtingen
Nadere informatieSTELLINGENSPEL. Tijd 10 minuten. Nodig Aanwijzingen voor de docent Stellingen Gekleurde kaartjes (1 per leerling) Flap en stift of bord en krijt
STELLINGENSPEL Tijd 40 minuten Opdracht geven Argumenten bedenken Klassikaal bespreken 5 minuten 10 minuten 25 minuten Nodig Aanwijzingen voor de docent Stellingen Gekleurde kaartjes (1 per leerling) Flap
Nadere informatieDe Bifobietest. Vereniging Bi-kring de Samenkomst. 13 december c T.H.
De Bifobietest Vereniging Bi-kring de Samenkomst 13 december 2003 c T.H. Á De Bifobie-test is een test waarbij gemeten wordt hoe u tegenover biseksualiteit staat. Het zijn 54 stellingen die stuk voor stuk
Nadere informatieOnzichtbare Ouderen. "Nee, ik ken geen homo's, alleen van tv"
Onzichtbare Ouderen "Nee, ik ken geen homo's, alleen van tv" 2 Het Nationaal Ouderenfonds Wie zijn onzichtbare ouderen? Het Nationaal Ouderenfonds en Het Blauwe Fonds inventariseren sinds 2012 of woonzorginstellingen
Nadere informatieHoofdstuk 23 Discriminatie
Hoofdstuk 23 Discriminatie Samenvatting Van de zes voorgelegde vormen van discriminatie komt volgens Leidenaren discriminatie op basis van afkomst het meest voor en discriminatie op basis van sekse het
Nadere informatieHoeveel weet jij over seksuele diversiteit?
Hoeveel weet jij over seksuele diversiteit? Heteroseksualiteit, homoseksualiteit, aseksualiteit, hermafrodiet: wat weet jij van deze groepen mensen? En klopt alles wat jij denkt over die groepen? In deze
Nadere informatieVerslag Schoolvisite. Kennismaken en discussie
Verslag Schoolvisite Op 4 oktober 2010 vond een experimentele "schoolvisite" plaats op een Amsterdamse VMBO school. Dit is het verslag van die gebeurtenis. Deze versie van het verslag is geanonimiseerd,
Nadere informatieDraaiboek voor een gastles
Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een
Nadere informatieBovenbouw HAVO / VWO. Onderdeel 4. Seksuele Diversiteit
Bovenbouw HAVO / VWO Onderdeel 4 Seksuele Diversiteit 2 Toelichting onderdeel 4: Seksuele diversiteit Het vierde onderdeel van Lang Leve de Liefde Bovenbouw (LLL-BB) gaat over seksuele diversiteit. Seksuele
Nadere informatieDe Vlaamse overheid b(r)ouwt een diverse werkvloer
De Vlaamse overheid b(r)ouwt een diverse werkvloer Holebi s & transgenders als collega s DIENST DIVERSITEITSBELEID Resultaten online enquête Om de situaties van homo s, lesbiennes, biseksuelen (holebi
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS MAG IK ER BIJ HOREN?
VOORTGEZET ONDERWIJS MAG IK ER BIJ HOREN? 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor
Nadere informatie*Ook met het programma Paint van Windows kunnen foto s bewerkt worden
Lesbrief Online pesten Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 55 minuten Voorbereiding: op http://mediawijsheid.nl/onlinepesten staan allerlei filmpjes, informatie en artikelen over online pesten, bruikbaar
Nadere informatieThema's per klas die aangeboden worden in de methode:
Thema's per klas die aangeboden worden in de methode: Groep 1-2 Hierbij zijn de kinderen bezig met specifieke lichaamskenmerken van zichzelf en van anderen. Ook gaan ze op zoek naar onderlinge overeenkomsten.
Nadere informatieLiefde, voor iedereen gelijk?
Seksuele diversiteit graad 2 Lesvoorbereiding Liefde, voor iedereen gelijk? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print de verhalen 'Het geheim van Mirjam'
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS DE MENSENBIEB
VOORTGEZET ONDERWIJS DE MENSENBIEB 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor u geselecteerd.
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: De puberteit is naast de lichamelijke veranderingen ook de periode waarin je op een andere manier naar jezelf en de mensen om je heen gaat kijken. Dit komt omdat
Nadere informatieVeel gestelde vragen / Biseksualiteit en biseksuelen
Veel gestelde vragen / Biseksualiteit en biseksuelen Maggi Rohde / Vereniging Bi-kring de Samenkomst 7 april 2004 c T.H. Dit document is afgeleid van de soc.bi FAQ van januari 1996 Inhoudsopgave 1 Wat
Nadere informatieVIEZE VUILE HOMO. De Vloer Op Jr. in de klas
VIEZE VUILE HOMO De Vloer Op Jr. in de klas Leeftijd: 9-12 jaar, 13-15 jaar Niveau: bovenbouw basisonderwijs, onderbouw voortgezet onderwijs Tijd: 35 min Benodigdheden: beamer/digibord, pen en A3 papier,
Nadere informatieVoorbij de M/V binariteit
Handreiking Seksuele Diversiteit Bij seksuele diversiteit in relatie tot mannenemancipatie gaat het om mannen die zich inzetten voor gelijke rechten, vrijheid en veiligheid voor LHBT 1 personen, en daarnaast
Nadere informatieNationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld
Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal
Nadere informatieVoor meer informatie over dit onderzoek kunt u contact opnemen met Lisette van Vliet:
Onderzoek Gay Pride 31 juli 2015 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 23 tot en met 30 juli 2015, deden 1.275 jongeren mee. Van alle deelnemers zijn 696 scholier. In het onderzoek
Nadere informatieIK BEN EEN SCHELDWOORD
IK BEN EEN SCHELDWOORD Roy Faber Ik ben een scheldwoord 1 ISBN: 978-94-91247-95-8 Copyright: Roy Faber Hoofdredactrice: Els Breedveld Opmaak omslag: Seb Wals www.latitudesolutions.co.uk Opmaak binnenwerk
Nadere informatieLet s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting
Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting Normen en waarden De spelleider wijst iemand aan die een casus voorlegt waarin seksuele voorlichting is gegeven aan een cliënt. Bespreek in tweetallen
Nadere informatieOuderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Christel van Helvoirt medewerker Gezondheidsbevordering GGD Hart voor Brabant Bovenbouw:
Nadere informatieHANDLEIDING Leerkracht
Actuele leskaart Onderwerp: cyberpesten 17 november 2017 HANDLEIDING Leerkracht Tijd Groep Doelen 60 minuten 6, 7 en 8 - Uw leerlingen leren wat cyberpesten is; - Uw leerlingen onderzoeken hun eigen rol
Nadere informatieLesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8
Lesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad Thema s
Nadere informatieNiet Normaal. Hetero s zijn niet normaal, ze zijn gewoon met meer.
LEIDRAAD VOOR BEGELEIDERS Niet Normaal Hetero s zijn niet normaal, ze zijn gewoon met meer. Het project Niet Normaal wil seksuele diversiteit bespreekbaar maken bij (Gentse) jongeren van 14 tot 18 jaar.
Nadere informatieEen roze schoolkeuze? Vier vragen van lesbische, homo-, biseksuele en. basisschool van hun kind
Een roze schoolkeuze? Vier vragen van lesbische, homo-, biseksuele en transgenderouders voor de basisschool van hun kind Vier vragen voor basisschol Deze folder is voor roze ouders die op zoek zijn naar
Nadere informatieDE L CKER IKBAL: MEISJE IN JONGENSKLEREN
IKBAL: MEISJE IN JONGENSKLEREN DOCENTENHANDLEIDING DE L CKER Leeftijd: 13-15 jaar, 16-18 jaar Geschikt voor: vmbo, havo en vwo vanaf de eerste klas Vakgebied en kerndoelen: Deze les vindt aansluiting bij
Nadere informatieGroep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie
Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten
Nadere informatieIntegratie. Wat weten we over nieuwkomers? 3 VMBO. docentenhandleiding
Integratie Wat weten we over nieuwkomers? 3 VMBO docentenhandleiding Colofon Deze lessen zijn gemaakt in opdracht van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Realisatie: Codename Future: www.codenamefuture.nl
Nadere informatieVoorlichting voor scholen Over gelijke behandeling, discriminatie en vooroordelen
Voorlichting voor scholen Over gelijke behandeling, discriminatie en vooroordelen Anti Discriminatie Bureau Voor Nijmegen en omgeving 024 32 40 400 www.adbnijmegen.nl Anti Discriminatie Bureau Nijmegen
Nadere informatieSeksualiteit: Grenzen en Wensen
IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in
Nadere informatieLesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis
Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.
Nadere informatieFactsheet Homofobie. Homofobie geeft een druk op jongens en mannen en vertelt ze hoe ze zich wel en niet moeten gedragen
Factsheet Homofobie De laatste jaren is de aandacht voor de acceptatie van seksuele diversiteit enorm toegenomen. Toch is homofobie, en de bijbehorende gendernormativiteit, nog altijd wijdverbreid. Homofobie
Nadere informatieSeksuele vorming: gave (op-)gave
Seksuele vorming: gave (op-)gave De Wegwijzer Oosterwolde, 28 januari 2016 Mieneke Aalberts-Vergunst Programma Introductie Stellingen De wereld om ons heen Onze opvoeding Seksualiteit Het Bijbelse beeld
Nadere informatieEen kwalitatieve analyse van het transmedia storytelling project Verhalen voor onder je kussen. Baukje Stinesen en Reint Jan Renes
Een kwalitatieve analyse van het transmedia storytelling project Verhalen voor onder je kussen Baukje Stinesen en Reint Jan Renes Doel van het onderzoek Het vergroten van inzicht in de manier waarop jongeren
Nadere informatieOp zoek naar de vrouw áchter de lesbo
LANG LEVE DE DI VER SI TEIT tekst Saskia Doorschodt fotografie Dorien Grötzinger Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo Ik ben lesbisch. Velen van ons hebben dit wel eens hardop tegen iemand anders gezegd.
Nadere informatieBeschrijving resultaten onderzoek biseksualiteit AmsterdamPinkPanel Oktober 2014 Joris Blaauw
Beschrijving resultaten onderzoek biseksualiteit AmsterdamPinkPanel Oktober 2014 Joris Blaauw Dit document beschrijft kort de bevindingen uit het onderzoek over biseksualiteit van het AmsterdamPinkPanel.
Nadere informatieSamen Anders Gecreëerd door: Sophie van Denzel, Anna van Driel, Myrthe Vondel.
Samen Anders Gecreëerd door: Sophie van Denzel, Anna van Driel, Myrthe Vondel. HET SPEL Samen Anders is een diversiteitsspel voor jongeren en groepswerkers in de jeugdhulpverlening. Met Samen Anders kunnen
Nadere informatieSeksualiteit en voortplanting vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 13 July 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73617 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieLesbrief Seks in Rotterdam 2018 iedereen seks lekker sexy niks aan overal seks in Rotterdam vies fijn gruwelijk afschuwelijk seks in Rotterdam 2018
Lesbrief Seks in Rotterdam 2018 iedereen seks lekker sexy niks aan overal seks in Rotterdam vies fijn gruwelijk afschuwelijk seks in Rotterdam 2018 Theater Babel Rotterdam Welkom bij Seks in Rotterdam
Nadere informatieWorkshop Sociale Veiligheid
Workshop Sociale Veiligheid Platformbijeenkomsten maart 2014 mr. Tineke Mulder, lid werkgroep Sociale Veiligheid Introductie thema Sociale Veiligheid Wie besteedt er aandacht aan dit thema? Waarom? Stelling:
Nadere informatieIEMAND VAN JE FAMILIE
POLITIE STEUNKAARTJE IEMAND VAN JE FAMILIE STEUNKAARTJE IEMAND VAN JE GEZIN STEUNKAARTJE JE VERKERING STEUNKAARTJE BESTE VRIEND/VRIENDIN STEUNKAARTJE HUISARTS STEUNKAARTJE (LEERLING)BEGELEIDER STEUNKAARTJE
Nadere informatieFOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Nadere informatieInleiding. Vragen. Doelgroep. Tijdsduur. Materiaal
Silent Stories Dit pakket kwam tot stand door samenwerking van Çavaria vzw / Kammerstraat 22 / 9000 Gent / www.cavaria.be Vluchtelingenwerk Vlaanderen / Kruidtuinstraat 75/ 1210 Brussel / www.vluchtelingenwerk.be
Nadere informatieLESBRIEF NR 2 OPDRACHT 1 ANDERS? VOOR GROEP 7 + 8 +
LESBRIEF NR 2 VOOR GROEP 7 + 8 + GROEP 7 + 8 DOWNLOAD DEZE LESBRIEF OOK OP SAMSAM.NET SAMSAM MIDDEN IN DE WERELD De wheelie van Robert uit Zambia ANDERS? NOU EN! Een slangenbeet veranderde Christabels
Nadere informatieONDERZOEKSVERSLAG JEUGDRAADPANEL SEKSUALITEIT EN TOLERANTIE. Homo-emancipatie op school. Wie kunnen er beter hun mening geven dan jongeren zelf?
ONDERZOEKSVERSLAG JEUGDRAADPANEL SEKSUALITEIT EN TOLERANTIE Homo-emancipatie op school Wie kunnen er beter hun mening geven dan jongeren zelf? 1 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Kenmerken van de onderzochte groep
Nadere informatieReality Reeks - Verwerkingsopdrachten. Hey Russel! Een bijzondere vriendschap
Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten Hey Russel! Een bijzondere vriendschap Lees blz. 5 tot en met 8. Jim vindt Rudsel een rare naam. Jim zegt dit ook tegen Rudsel. Vind jij het ook een rare naam? Is
Nadere informatieDanny s Parade. Bronnenblad. Regie: Anneke de Lind van Wijngaarden Jaar: 2007 Duur: 15 minuten Website:
Danny s Parade Bronnenblad Regie: Anneke de Lind van Wijngaarden Jaar: 2007 Duur: 15 minuten Website: www.allesovergay.nl Danny s Parade Bronnenblad Regie: Anneke de Lind van Wijngaarden Jaar: 2007 Duur:
Nadere informatie