Les rond klimaatverandering in het kader van het kunstenaarsproject Broederlijk Delen Limburg 1

Transcriptie

1 Les rond klimaatverandering in het kader van het kunstenaarsproject Broederlijk Delen Limburg 1 Doelgroep 3 e graad basisonderwijs Duur Les in de klas: 2 lesuren Bezoek tentoonstelling: 1 lesuur Doelstellingen Deze les vindt aansluiting bij volgende eindtermen: Muzische vorming: 1.1, 1.2, 1.4, 1.5, 1.6, 6.2, 6.4, 6.5 Nederlands: 1.9, 2.5, 2.7, 2.9, 3.3 Mens en maatschappij: 1.1, 2.4 Wetenschappen en techniek: 1.12, 1.24 Sociale vaardigheden: 1.6 Werkvormen en leermiddelen Klasgesprek Media in de vorm van filmpjes en krantenartikels Teken-/schilderopdracht Lesstructuur 1) Klasgesprek klimaatverandering 2) Filmpje The Big Ask 3) Schema klimaatverandering 4) Creatief aan de slag 5) Tentoonstelling Lesvoorbereiding leerkracht Print de woorden uit het schema af op wit of gekleurd papier Plak de woorden uit het schema onder de stoelen van de kinderen Zet het filmpje The Big Ask klaar Eventueel: zet het filmpje rond klimaatverandering klaar Voorzie teken- en/of schildermateriaal Voor de tentoonstelling: print de artikels uit en voorzie voor elke leerling een antwoordblad Met dank aan het zesde leerjaar van het Heilig Hartcollege Heverlee voor het uittesten van de les. 1 Deze les kan ook gegeven worden zonder het bijhorende bezoek aan de tentoonstelling. 1 B r o e d e r l i j k D e l e n L e s K l i m a a t v e r a n d e r i n g

2 1) Inleiding (2 min.) Leg de leerlingen uit dat ze een les zullen volgen rond klimaatverandering. Deze les dient als introductie op hun bezoek aan de tentoonstelling van Sadat. Eerst zullen ze tijdens de les kennismaken met het fenomeen klimaatverandering. Daarna mogen ze zelf creatief aan de slag rond het thema. 2) Klasgesprek (10 min.) Om de les in te leiden, hou je met de leerlingen een inleidend gesprek over klimaatverandering. Stel hen volgende vragen: - Weten jullie wat klimaatverandering betekent? Mogelijke antwoorden: o Luchtvervuiling door uitlaatgassen van auto s, fabrieken o De temperatuur op aarde stijgt. o Er is meer CO 2 in de lucht - Kunnen jullie enkele voorbeelden geven van klimaatverandering? Wat zijn de gevolgen van klimaatverandering? Mogelijke antwoorden: o Overstromingen o Het wordt warmer o Orkanen o Ijs gaat smelten o (zie schema voor andere mogelijke antwoorden) - Op welke plekken komt klimaatverandering het meeste voor volgens jullie? Antwoord: o De slachtoffers van klimaatverandering bevinden zich vooral in het zuidelijk deel van de wereld. Daar komen vaker overstromingen of extreme droogte voor. Bovendien wonen de mensen daar vaker dan bij ons in slechtere omstandigheden, wat hen extra kwetsbaar maakt voor klimaatverandering. - Komt klimaatverandering ook voor bij ons? Mogelijke antwoorden: o Nattere winters, hetere zomers o Stijging van de zeespiegel bedreigt de kustgebieden 2 B r o e d e r l i j k D e l e n L e s K l i m a a t v e r a n d e r i n g

3 3) The Big Ask (8 min) Na het inleidend gesprek bekijk je samen met de leerlingen het filmpje The Big Ask van Nic Balthazar Stel hen na het bekijken volgende vragen: - Welke problemen rond klimaatverandering komen aan bod in het filmpje? Antwoorden: o De politiekers trekken zich weinig aan van het probleem o De temperatuur op aarde stijgt o Meer machines en fabrieken zorgen voor meer vervuiling o Mensen zullen moeten vluchten o Er komen orkanen, overstromingen, hittegolven, droogte en honger de natuur is uit zijn evenwicht o Omslagpunt: Wanneer de aarde meer dan 2 opwarmt, begint de aarde zichzelf op te warmen en is er geen weg terug - Welke problemen kende je al, welke zijn nieuw? 4) Schema klimaatverandering (30 min) Voorbereiding: Print de kaartjes af op gekleurd papier (volgens de kleuren uit het schema). Denk jij dat dit te eenvoudig is voor jouw leerlingen, print de kaartjes dan af op gewoon wit papier. Nu is het aan de leerlingen zelf om in klasverband het schema van klimaatverandering in te vullen. Opzet: Leerlingen nemen het kaartje dat onder hun stoel plakt 2. Leerlingen moeten de woorden met elkaar in verband brengen a.d.h.v. een leeg schema. Projecteer het lege schema (Bijlage 1) op het bord en vertel de leerlingen dat elk kaartje een plek heeft in het schema over klimaatverandering. Het schema is onderverdeeld in 3 kleuren: o Blauwe kaders: oorzaken o Rode kaders: gevolgen en problemen o Groene kaders: oplossingen 2 In totaal zijn er 30 kaartjes. Je kan ervoor kiezen om sommige leerlingen 2 kaartjes te geven of je kan enkele kaartjes apart houden om klassikaal aan te vullen. Goede klassikale kaartjes zijn de kaartjes zonder symbool: Stijging CO 2, Stijging temperatuur, De mens (2x). 3 B r o e d e r l i j k D e l e n L e s K l i m a a t v e r a n d e r i n g

4 Daarnaast zijn er ook 3 soorten woorden met/zonder symbool. Deze symbolen zijn ook terug te vinden in het lege schema. De 3 soorten: Hoofdtitels Subtitels Algemene woorden Begin het schema met de blauwe kaders. Laat de leerlingen met de blauwe kaartjes samen aan bord komen en laat ze samen het schema invullen. Overloop nadien klassikaal en corrigeer indien nodig. Wanneer de blauwe kaders zijn ingevuld ga je over naar de rode kaders en vervolgens naar de groene kaders. Wanneer je de groene kaders bespreekt, probeer dan linken te leggen met enkele begrippen uit de blauwe kaders. Ter informatie worden in Bijlage 3 enkele begrippen uit het schema kort toegelicht. Wanneer het volledige schema juist is ingevuld, stel je de leerlingen volgende vragen: - Kunnen ze nog oplossingen bedenken om iets te doen aan klimaatverandering? Mogelijke antwoorden: o Minder met de auto rijden/carpoolen o De verwarming een graad lager zetten o De lichten uitdoen als je niet in de kamer bent o De kraan niet laten lopen als je je tanden poetst - Doen ze zelf al sommige dingen of wat zouden ze zelf kunnen doen? Wil je graag wat meer uitleg geven over hoe de opwarming van de aarde tot stand komt en wat de rol is van CO 2 in dit proces, toon dan volgend filmpje tot 0 55 : 5) Creatief aan de slag (50 min.) Projecteer opnieuw het ingevulde schema (Bijlage 2). Nu is het aan de leerlingen om zich creatief uit te leven. Vertel hen dat ze naar een tentoonstelling zullen gaan waar schilderijen hangen over klimaatverandering. Daarnaast hangen er ook werken waarin kunstenaars hun visie op de toekomst geven. Voor de leerlingen is er ook een plekje voorzien om hun kunstwerk op te hangen. Want herinner je je de uitspraak uit het filmpje We moeten er een tekeningske bij maken? Opdracht: Maak een tekening, schilderij of collage waarin je toont hoe jij de toekomst ziet. Welk soort wereld zie jij in de toekomst? Dit kan zowel de realiteit zijn als een droom. Je kan hierbij een link maken met een thema op bord. Of het kan gaan over de samenleving, jongeren, relaties met mensen overal ter wereld, bedrijven (Het is niet de bedoeling dat het gaat over wetenschappelijke vooruitgang zoals robots en leven op Mars) 4 B r o e d e r l i j k D e l e n L e s K l i m a a t v e r a n d e r i n g

5 6) Tentoonstelling Leerlingen mogen bij aankomst de kunstwerken die ze in de klas maakten ophangen op de tentoonstelling. Vertel de leerlingen iets over de kunstenaar Sadat Kayaa Kiwanuka: Sadat Kaaya Kiwanuka groeide op in Fort Portal en volgde de studierichting industrial art aan de Kyambogo universiteit in Kampala (met een scholarship). Als kind maakte hij van dichtbij de oorlog mee. Zijn opleiding en de omgeving waarin hij opgroeide hebben ervoor gezorgd dat hij met zijn kunst een boodschap wil brengen over de samenleving. Zijn werken draaien rond klimaatverandering, toekomst, kindsoldaten, vrede, Samen met zijn broer richtte hij in 2008 het Jabulani Art Gallery and Culture Hub op. Jabulani promoot kunst en cultuur in de Rwenzori regio. Ze zorgden voor de eerste kunstgalerij in de omgeving en zetten kunst in als een manier om sociaaleconomische problemen aan te kaarten. Ze organiseren cursussen en trainingen voor jongeren en zetten projecten op om de jeugd aan het werk te krijgen. Na het verhaal van Sadat krijgen de leerlingen hun opdracht mee. Ze krijgen per 2 enkele korte artikels. Aan hen om het schilderij te zoeken dat een link heeft met het artikel. Ze schrijven de titel van het schilderij op het invulblad. Afhankelijk van hoeveel tijd je hebt voor het bezoek aan de tentoonstelling, kan je elk groepje alle artikels laten zoeken of slechts de helft. Nabespreking: Overloop met de leerlingen welk artikel bij welk schilderij horen. Ga langs de werken van Sadat en vraag telkens welk artikel een link heeft bij het werk. Aan het einde vraag je aan de leerlingen welk schilderij ze het mooiste vonden of welk hen het meest aansprak en waarom. 5 B r o e d e r l i j k D e l e n L e s K l i m a a t v e r a n d e r i n g

6 Bijlage 1: Schema klimaatverandering leeg 6 B r o e d e r l i j k D e l e n L e s K l i m a a t v e r a n d e r i n g

7 Bijlage 2: Schema klimaatverandering ingevuld 7 B r o e d e r l i j k D e l e n L e s K l i m a a t v e r a n d e r i n g

8 Bijlage 3: Overzicht schema met bijkomende uitleg Oorzaken Luchtvervuiling Benzine auto s Fabrieken Verwarming gebouwen: Protjes van dieren: Vooral koeien zorgen via protjes en boeren voor heel wat extra uitstoot (van methaangas). Door ons vleesverbruik zijn er heel wat meer koeien dan vroeger. Bossen kappen: Bossen worden als de longen van de aarde beschouwd. Zij halen CO 2 uit de lucht. De bossen verdwijnen om aan grootschalige landbouw en grondstofontginning te doen. Gevolgen Stijging CO 2 Stijging temperatuur Problemen Hevige regenval Overstromingen Misoogsten Droogte Watertekort Misoogsten Verwoestijning Bosbranden: Een extra nadeel is dat er veel CO 2 vrijkomt bij het verbranden én dat de bomen geen CO 2 meer uit de lucht kunnen halen Zee-ijs smelt Zeespiegel stijgt Minder dieren en planten: Dieren en planten leven binnen een bepaalde leefomgeving met een relatief vast klimaat. Wanneer dit klimaat verandert, heeft dit impact op het leven van planten en dieren. Sommige soorten zullen zelfs volledig uitsterven door bijvoorbeeld extreme droogte. Oplossingen Zuinig omgaan met energie Huis isoleren Zonne- en windenergie Minder vliegtuig nemen Meer fietsen Voeding Minder vlees eten Lokale producten kopen Seizoensgebonden: Door enkel seizoensgebonden fruit en groenten te eten, vermijd je extra CO 2 via transport en het verwarmen van serres. 8 B r o e d e r l i j k D e l e n L e s K l i m a a t v e r a n d e r i n g