Vlaamse Stichting VERKEERSKUNDE. Met de klas de straat op. Handleiding voor verkeerseducatieve routes in de schoolomgeving

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vlaamse Stichting VERKEERSKUNDE. Met de klas de straat op. Handleiding voor verkeerseducatieve routes in de schoolomgeving"

Transcriptie

1 Vlaamse Stichting VERKEERSKUNDE Met de klas de straat op Handleiding voor verkeerseducatieve routes in de schoolomgeving 0 1 / S T U U R G R O E P O N D E R W I J S

2

3 Woord vooraf Vlaamse Stichting Verkeerskunde Stuurgroep Onderwijs De Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) werd in 1990 bij decreet opgericht en organiseert bijscholing en vorming over verkeer en mobiliteit in Vlaanderen. In 1993 is de Stuurgroep Onderwijs binnen de VSV ontstaan. De stuurgroep verenigt verkeersdeskundigen en onderwijsdeskundigen van de verschillende onderwijsverstrekkers en de koepels van ouderverenigingen. Samen bepleiten ze het thema bij de overheid en ondersteunen de scholen met praktijkgericht lesmateriaal en nascholingen. Voor meer informatie kun je steeds terecht bij: Vlaamse Stichting Verkeerskunde Stuurgroep Onderwijs Bruul Mechelen Tel.: Fax: We hopen je met deze handleiding van dienst te zijn en wensen je veel succes met de organisatie van een verkeerseducatieve route. Luc Henau Voorzitter Stuurgroep Onderwijs Vlaamse Stichting Verkeerskunde Jan Peumans Voorzitter Vlaamse Stichting Verkeerskunde 1

4 INHOUD Woord vooraf 1 Inleiding 3 Wat is een verkeerseducatieve route? Waarom? Wat? Waar? Is het veilig? Wie doet wat? 7 De tijdelijke of de permanente verkeerseducatieve route 9 Verkeers-en mobiliteitseducatie op de verkeerseducatieve route De straat op met zes educatieve basisdoelstellingen De verkeerseducatieve route en eindtermen Welke verkeerssituaties kunnen in een verkeerseducatieve route voorkomen? Verkeersles op de verkeerseducatieve route Aandachtspunten voor de organisatie van activiteiten op een verkeerseducatieve route Diareeks, powerpointpresentatie en videofilm 16 Boeiende praktijkverhalen 17 Verkeersgedrag - praktische fiches Inleiding Verkeersgedrag voor voetgangers Verkeersgedrag voor fietsers 33 Fietsvaardigheid Inleiding Oefeningen 45 Randactiviteiten Inleiding Fietscontrole Gevarenzone en dode hoek bij vrachtwagens Stopafstand Technologie 58 Bijlagen Voorbeeld Schoolwerkplan VERO-Voetgangers Brecht Voorbeeld Schoolwerkplan VERO-Fietsers Brecht Voorbeeld Brief rekrutering medewerkers Voorbeeld Brief Briefing medewerkers Voorbeeld Brief Buurtbewoners 64 Nuttige adressen 65 Bibliografie 68 Colofon 68 2

5 Hoofdstuk 1 Inleiding

6 De Stuurgroep Onderwijs van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde reikte u de voorbije jaren al een heel gamma lesmateriaal aan om de ontwikkelingsdoelen en eindtermen verkeers- en mobiliteitseducatie waar te maken. U kan ondertussen putten uit een ruim aanbod voor zowel het kleuter-, het lager als het secundair onderwijs. Praktijkoefeningen vormen een rode draad doorheen al ons educatief materiaal. Een theoretische benadering van verkeers-en mobiliteitseducatie is niet meer van deze tijd. Het drukke verkeer eist immers de nodige ervaring. Hoe u kinderen op een verantwoorde manier ervaring kan laten opdoen in het verkeer, leest u in deze brochure. Met de klas de straat op is een zeer praktische leidraad over het organiseren van een verkeerseducatieve route. Op de bijhorende cd-rom vindt u de verschillende activiteiten voor voetgangers en fietsers zodat u zelf een selectie kan maken van de vaardigheden die op uw verkeerseducatieve route voorkomen. Bovendien staan alle controlefiches op de cd-rom zodat u ze alleen maar hoeft af te drukken. 4

7 Hoofdstuk 2 Wat is een verkeerseducatieve route?

8 2.1 Waarom? 2.4 Is het veilig? De eindtermen vragen meer praktijkgerichte verkeerslessen. Het verkeer wordt steeds complexer met meer en snellere voertuigen. Deelnemen aan het verkeer leer je niet vanop de schoolbank, net zoals je niet leert zwemmen vanop een stoel. Veilige en verantwoordelijke fietser of voetganger zijn, leer je op een plek waar iedereen deelneemt aan het verkeer: de openbare weg. 2.2 Wat? Een verkeerseducatieve route is een uitgestippelde route langs voor kinderen relevante verkeerssituaties. De route is bedoeld voor voetgangers en fietsers. 2.3 Waar? Een verkeerseducatieve route, ook wel eens levend verkeerspark genoemd, ligt binnen een verkeersomgeving met weinig en langzaam verkeer, een rustige wijk dus. Bij voorkeur ligt de route binnen de vertrouwde omgeving van de kinderen. Indien mogelijk maakt de straat van de school er deel van uit. De route loopt - wenselijk - langs herkenbare en door jongeren veel gebruikte plaatsen: sporthal, muziekschool, Zo leert het kind hoe deze plaatsen veilig te bereiken zijn. De verkeerseducatieve route wordt gelokaliseerd in een verkeersluwe buurt met vooral traag verkeer. Waar nodig, kan een gemachtigde opzichter of agent worden ingeschakeld. De verkeerseducatieve route is geen hindernissenparkoers. Het mag niet de bedoeling zijn om de kinderen zoveel mogelijk gevaarlijke situaties voor te schotelen. De andere verkeersdeelnemers op de route erkennen dat extra voorzichtigheid op deze plaats gewenst is. Om dit te beklemtonen is het aanbevelenswaardig de buurtbewoners vooraf op de hoogte te brengen (zie bijlage 9.5). Bovendien kan men op de route het verkeersbord A 23 (kinderen) met onderbord verkeersles plaatsen. De fietsen zijn volledig in orde, de deelnemers dragen bij voorkeur reflecterend materiaal. Ook het dragen van een fietshelm wordt aanbevolen. Voordat de leerlingen van start mogen gaan, rijden de organisatoren zelf de tocht. Pas wanneer alles klaar staat en iedereen op zijn post is, wordt het startsein gegeven en gaan de leerlingen van start. Belangrijk!! Elementaire voetgangers- en fietsvaardigheden worden vooraf op school aangeleerd. (zie 4.4.1) 6

9 2.5 Wie doet wat? TIP De gemeente/lokale politie zorgt voor de extra signalisatie (politiereglement van de gemeente); stelt gemachtigde opzichters en/of agenten ter beschikking; verwittigt de omwonenden (zie bijlage 9.5); kan investeren in materiaal voor de route; kan investeren in fluorescerende kledij voor de kinderen en begeleiders; kan een aansprakelijkheidsverzekering voor de helpers voorzien; kan zorgen voor de rugnummers van de deelnemers. Een scholenovereenkomst Gemeente en school kunnen een scholenovereenkomst sluiten waarvan de verkeerseducatieve route deel uitmaakt. Enerzijds gaan de scholen de verbintenis aan om praktijkgerichte verkeers- en mobiliteitseducatie te implementeren in het onderwijs. In samenwerking met de ouders plannen zij bovendien acties die ervoor moeten zorgen dat het aantal milieuvriendelijke verplaatsingen naar school toeneemt, dat de autodruk afneemt en dat de verkeersveiligheid in de schoolomgeving verbetert. Anderzijds verbindt de gemeente zich ertoe om de scholen en hun ouderverenigingen materieel, logistiek en organisatorisch te ondersteunen in hun acties. Mobiel 21 vzw heeft een handleiding Scholenovereenkomst uitgewerkt (zie hoofdstuk 10). De helpers/controleurs TIP Roefelen Heel wat gemeenten organiseren ROEFELDAGEN. Een verkeerseducatieve route kan één van de activiteiten zijn waaraan kinderen dan deelnemen. controleren op verschillende punten de verkeersvaardigheden van de voetgangers en/of fietsers. Zij maken hierbij gebruik van een controlefiche; houden een oogje in het zeil om mee de veiligheid te garanderen; worden bij voorkeur gerekruteerd onder ouders, leerkrachten, buurtbewoners en politie (Het is beter deze taak te verdelen onder verschillende actoren dan ze helemaal te laten rusten op de schouders van de leerkrachten.). De school bereidt zich via verkeerslessen op de speelplaats voor op de vaardigheden die voorkomen op de verkeerseducatieve route (Sommige scholen koppelen de inhoud van hun schoolwerkplan verkeers- en mobiliteitseducatie aan de vaardigheden die aan bod komen tijdens de verkeerseducatieve route. Zie bijlage 9.1 en 9.2.); zorgt dat de kinderen, afhankelijk van de leeftijd, in meerdere of mindere mate begeleid worden; rekruteert en brieft de helpers/controleurs (buurtbewoners, ouders, grootouders, enzovoort). 7

10 De kinderen tonen dat zij de op school geoefende vaardigheden in het echte verkeer kunnen toepassen; van de eerste graad nemen als voetganger deel. Zij leggen de route af in klasverband onder begeleiding van de leerkracht. De rol van de leerkracht is vooral die van toezichthouder; van het derde leerjaar nemen eveneens als voetganger deel, maar zonder dat ze constant begeleid worden. Zij leggen in groepjes de route af, waarbij de leerkracht de route in tegengestelde richting fietst of stapt om zo een oogje in het zeil te houden. De leerkracht krijgt hulp van de controleurs/helpers die zich op de route bevinden; van het vierde, het vijfde en het zesde leerjaar leggen de route als fietser af. Bij voorkeur worden ze verdeeld in groepjes. Indien er genoeg helpers voorhanden zijn, kan men met elk groepje een begeleider meesturen. De leerkracht kan ook in tegengestelde richting de route afleggen en zo toezicht houden op de leerlingen. De controlefiche De deelnemende leerlingen dragen een rugnummer. Per observatiepunt wordt één controlefiche per klas ingevuld. De controleurs observeren het verkeersgedrag en de vaardigheid van de kinderen. Ze duiden dit aan op de controlefiche. Om veel schrijfwerk te vermijden, kruist men slechts de fouten aan. Wanneer een kind dus geen kruisjes achter zijn nummer heeft, beheerst het de vaardigheid volledig! Elke klassikale observatiefiche gaat nadien naar de klastitularis. Die weet, aan de hand van deze fiche, welke vaardigheden voldoende getraind zijn en welke nog verder moeten worden ingeoefend. Indien men een verkeerseducatieve route op het einde van het schooljaar organiseert, dan worden de fiches doorgegeven aan de leerkracht waarbij de leerlingen het daarop volgende schooljaar terechtkomen. Op die manier krijgt verkeers- en mobiliteitseducatie ook een plaats in het leerlingenvolgsysteem van de school. Voorbeeld: Controlefiche bij het observatiepunt Rechts afslaan met de fiets. 4 Rechts afslaan met de fiets Klas: 5A Rugnummer Omkijken over de linker schouder X X X X X À Rechterarm uitsteken X X Ã Stuur vast en korte bocht Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 8

11 Hoofdstuk 3 De tijdelijke of de permanente verkeerseducatieve route

12 Verkeerseducatie op straat kan op verschillende manieren, bv. leerkrachten of politieagenten maken met de leerlingen verkeerswandelingen in de schoolomgeving of ouders begeleiden hun kinderen op weg naar school om hen te wijzen op de gevaren. Op deze aanpak wordt verder gebouwd bij het opzetten van een verkeerseducatieve route. Je vertrekt van de vertrouwde omgeving van de kinderen en van de eigen schoolomgeving. De ouders worden betrokken bij de verkeers- en mobiliteitseducatie en krijgen de gelegenheid om op de route te gaan trainen. De verkeerseducatieve route kan tijdelijk worden opgezet of permanent worden opgebouwd. Aan beide opties zijn een aantal voor- en nadelen verbonden. TIJDELIJKE VERKEERSEDUCATIEVE ROUTE PERMANENTE VERKEERSEDUCATIEVE Vorm Vorm tijdelijke bewegwijzering in samenwerking met de gemeente; tijdelijke extra signalisatie ter beveiliging. Voordelen een permanente bewegwijzerde route; bewegwijzering in samenwerking met de gemeente. Voordelen tijdelijk karakter leidt tot meer oplettendheid; mogelijkheid om hier en daar een extraatje te voorzien (zie hoofdstuk 8); mogelijkheid om de route te verhuizen naar een andere wijk; mogelijkheid om makkelijker zaken toe te voegen, te veranderen, te verbeteren. op alle tijdstippen, zonder toestemming van het gemeentebestuur te gebruiken; mogelijkheid om educatief materiaal op maat rond de route te ontwikkelen: een diareeks, een video, ; mogelijkheid voor ouders om op de route te oefenen met de kinderen; mogelijkheid voor scholen en leerkrachten om zelf te plannen wanneer ze de route wensen te gebruiken. Nadelen Nadelen De route is niet permanent bruikbaar (aanbrengen van extra signalisatie vraagt toelating van de gemeenteraad). De extra signalisatie kan bij de kinderen twijfel, maar ook een vals gevoel van veiligheid teweeg brengen. Verkeerseducatie is een permanent en continu gegeven. Het is niet bekeken met één dag verkeerseducatieve route per jaar. Het éénmalige kunstmatige karakter roept bij de deelnemers soms een spelsituatie op. De oplettendheid van de buurbewoners zal na verloop van tijd afnemen. Breng hen op de hoogte als er piekdagen zijn. De route kan men moeilijk verhuizen naar een andere wijk. Scholen en gezinnen uit de onmiddellijke omgeving zijn enigszins bevoordeeld. De mogelijkheid om wat aan de route te veranderen is beperkt. 10

13 Hoofdstuk 4 Verkeers-en mobiliteitseducatie op de verkeerseducatieve route

14 De straat op met zes educatieve basisdoelstellingen Levensbehoud en weerbaarheid De kinderen leren zichzelf te beschermen in het verkeer. Dit gebeurt gradueel en in een beveiligde omgeving. Kinderen leren inzien dat hun eigen verkeersgedrag een directe invloed uitoefent op hun eigen veiligheid. 2. Vaardigheden aanleren Door de verkeerseducatieve route te doorlopen, leren de kinderen hoe ze aan het verkeer moeten deelnemen. Ze leren hoe ze te voet moeten gaan, hoe ze moeten fietsen en hoe ze een busrit moeten plannen. Hierdoor wordt hun verplaatsingsvaardigheid vergroot. 3. Reglement kennen en kunnen toepassen Door een intensieve evaluatie van het gedrag van de kinderen, krijgen de school en de ouders zicht op de kennis van de wegcode van de leerlingen. 4. Solidariteit Samen te voet of met de fiets de straat op heeft tal van voordelen. Enerzijds leren de kinderen over hun eigen houding op straat. Anderzijds leren ze rekening houden met medeleerlingen en andere verkeersdeelnemers. De kinderen leren in de verkeerseducatieve route dat hun eigen verkeersgedrag rechtstreeks invloed heeft op het gedrag en de veiligheid van anderen. Ze leren tevens te anticiperen op gedrag van anderen en proberen er rekening mee te houden. 5. Omgevingskennis De kinderen leren te voet gaan en fietsen in de eigen schoolomgeving. Hierdoor doen ze kennis en ervaring op over de eigen verplaatsing naar school. 6. Zicht op mobiliteit, wijziging in de eigen mobiliteit De verkeerseducatieve route is een kapstok voor verdere aandachtspunten rond mobiliteit: Kinderen leren vervoerswijzen ten opzichte van elkaar afwegen. Kinderen leren zich te voet en met de fiets verplaatsen, dit vergroot hun mobiliteit. Kinderen kunnen sneller zelfstandig verplaatsingen maken. Kinderen lokaliseren langs de verkeerseducatieve route de belangrijke knelpunten en ontdekken zo hoe verkeer ontstaat. Kinderen ervaren lawaaihinder, drukte,, ervaringen die de deur openen naar een verwerking in de klas en thuis. 4.2 De verkeerseducatieve route en de eindtermen De verkeerseducatieve route sluit inhoudelijk en methodisch sterk aan bij de eindtermen, vooral te vinden bij wereldoriëntatie, mens en ruimte, - verkeer en mobiliteit De leerlingen kunnen de gevaarlijke verkeerssituaties in de ruimere schoolomgeving lokaliseren en er zich veilig verplaatsen. De route is gelegen in de directe schoolomgeving. De helper kan de kinderen op een praktische manier wegwijs maken in de complexe verkeerssituaties die op de route liggen. Kinderen leren zo knelpunten niet als afgezonderde locaties te zien, maar leren deze verkeerssituaties te overbruggen binnen een aaneengesloten route. De helper kan, door gelijkaardige situaties aan te leren binnen de route, de kinderen ook weerbaar maken in andere complexe verkeerssituaties De leerlingen beschikken over voldoende reactiesnelheid, evenwichtsbehoud en gevoel voor coördinatie Het spreekt voor zich dat kinderen door meer te bewegen ook motorische vaardigheden ontwikkelen. De route speelt hier op in. Het is namelijk niet enkel een verkeerseducatief project, maar ook een bewegingsproject. De motorische vaardigheden worden nu niet opgebouwd in kunstmatige situaties, maar wel in het verkeer zelf. en ze kennen de verkeersregels voor fietsers en voetgangers, om zich zelfstandig en veilig te kunnen verplaatsen langs een voor hen vertrouwde route. De route sluit zeer nauw aan bij de doelstellingen die in deze eindterm gesteld zijn. De kinderen leren zelfstandig te voet gaan en fietsen in de directe schoolomgeving en leggen verbanden naar de eigen vertrouwde omgeving. 12

15 6.14 De leerlingen tonen zich in hun gedrag bereid rekening te houden met andere weggebruikers. Tijdens het doorlopen van de route leren de kinderen te anticiperen en in te spelen op het gedrag van andere verkeersdeelnemers. De kunstmatige situatie van een verkeerspark, dat eerder aansluit bij een spelsituatie, wordt hierbij vermeden De leerlingen kennen de belangrijkste gevolgen van het groeiende autogebruik en kunnen de voor- en nadelen van mogelijke alternatieven vergelijken. Kinderen krijgen een andere kijk op verschillende vervoerswijzen wanneer ze zelf actief als voetganger en fietser deelnemen aan het verkeer. Ze leren de voor- en nadelen van te voet gaan en fietsen in overweging nemen. Ze ervaren de effecten van het gemotoriseerde verkeer op hun directe leefomgeving De leerlingen kunnen een eenvoudige route uitstippelen met het openbaar vervoer. De verkeerseducatieve route kan het ideale aanknopingspunt zijn om bus- en treingebruik aan te leren. Een bushalte op de verkeerseducatieve route is een aanleiding om eenvoudige routes uit te stippelen: vanaf die bushalte naar een halte bij het zwembad, de bibliotheek, Een treinstation op de route laat toe treintabellen of de Ari-disk te leren gebruiken. Welke verkeerssituaties kunnen in een verkeerseducatieve route voorkomen? 4.3 De verkeerseducatieve route biedt een kader waarin kinderen ervaring kunnen opdoen in verschillende verkeerssituaties. Het aantal typische verkeerssituaties dat in de route aan bod kan komen, is natuurlijk sterk gebonden aan de plaatselijke omstandigheden. We zetten enkele interessante leersituaties op een rij. Voor de voetganger: - plaats op de openbare weg; - stappen op een trottoir; - oversteken aan een kruispunt: oversteken op een zebrapad zonder verkeerslichten; oversteken op een zebrapad met verkeerslichten; oversteken op een zebrapad met verkeerslichten met een aanvraagknop; oversteken wanneer een bevoegde persoon het verkeer regelt. - oversteken in een straat zonder kruispunt: oversteken zonder zebrapad; oversteken op een zebrapad met verkeerslichten; oversteken op een zebrapad met verkeerslichten met een aanvraagknop; oversteken nabij een bocht; oversteken bij geparkeerde auto s. - andere mogelijke situaties: een voetgangerstunnel; een spoorwegovergang; het trottoir verlaten voor een hindernis; een woonerf; een voetgangerszone; een voetgangers- en fietserszone; een bus -of tramhalte of een station. Voor de fietser: - Waar fietsten we op de openbare weg? straat zonder fietspad; straat met fietspad in enkele richting; straat met fietspad in dubbele richting; fietssuggestiestrook. 13

16 - oversteken: op een kruispunt zonder verkeerslichten; op een kruispunt met verkeerslichten; op een kruispunt met verkeerslichten met aanvraagfunctie; met een bevoegde persoon. - links of rechts afslaan: op een kruispunt zonder verkeerslichten; op een kruispunt met verkeerslichten; op een kruispunt met verkeerslichten met aanvraagfunctie; voorsorteren. - voorrang verlenen: met algemene regeling voorrang van rechts; op kruispunten met gesignaliseerde voorrangsregeling; stopbord als aanleiding om te stoppen en richting aan te wijzen. - andere situaties: rotonde; voetgangers en fietserszone; straat met beperkt eenrichtingsverkeer (fietsen in twee richtingen mag); spoorwegovergang; fietstunnel; opstellen in fietssluis; fietsen met twee naast elkaar op plaatsen waar het kan; uitwijken voor een geparkeerde wagen; afstappen en als voetganger oversteken; de fiets stallen: uit de weg van andere verkeersdeelnemers, met een goed slot, in een fietsenstalling. 4.4 Verkeersles op de verkeerseducatieve route Het opstellen van een verkeerseducatieve route vraagt een zekere inspanning van alle onderwijsparticipanten: de schooldirectie, de leerkrachten, de verkeersgangmaker, de oudervereniging, de verkeersouders, het gemeentebestuur en de lokale politie. Positief is dat alle klassen, van alle leerjaren, van alle scholen uit dezelfde omgeving, gebruik kunnen maken van de route. Zo komen het materiaal en de lessen, die ontwikkeld worden, iedereen ten goede ALGEMEEN Voorbereiding De route moet vooraf verkend worden door de helpers en de leerkracht. Dit moet nog gebeuren net voor de leerlingen vertrekken zodat je zeker weet dat alle controlepunten in orde zijn, dat de controleurs op post zijn en dat de veiligheid optimaal is. De route kan ook met de ouders verkend worden, ouders kunnen mee oefenen. Ouders kunnen met de kinderen de testen voorbereiden. Vooraf oefenen! Men mag kinderen nooit onvoorbereid een verkeerseducatieve route laten rijden of stappen. Het volstaat niet dat de fietsers over voldoende behendigheid en stuurvaardigheid beschikken. Ze moeten zich ook leren houden aan de verkeersreglementen en aan gemaakte afspraken. Ze moeten hoffelijk, defensief en assertief leren zijn in het verkeer. Door het trainen van verkeersgedrag bereidt men de kinderen goed voor op de verkeerssituaties waarmee zij op een verkeerseducatieve route worden geconfronteerd. Deze verkeersvoorbereidende training gebeurt in een beschermde ruimte (bv. op de speelplaats). Voorbeelden van verkeersgedrag dat kan getraind worden zijn: - stappen op het trottoir; - een hindernis op het trottoir; - oversteken; - fietsend omkijken; - fietsend de arm uitsteken; - links en rechts afslaan; - een geparkeerde auto voorbij steken; - inhalen; - voorrang geven; - Pas wanneer de begeleider (leerkracht of verkeersouder) overtuigd is dat de kinderen dit verkeersgedrag voldoen- 14

17 de beheersen, kan de stap gezet worden naar het echte verkeer. De verkeerseducatieve route als oefenplaats Wanneer kinderen een bepaalde vereersvaardigheid getraind hebben op de speelplaats, dan kunnen zij dit verder inoefenen op de verkeerseducatieve route. In dat geval wordt niet de gehele route afgelegd. De trainer, ouder of verkeersouder gaat op een zelfgekozen moment naar een specifieke plaats op de verkeerseducatieve route (bv. T-kruispunt) om er een bepaalde verkeersvaardigheid (bv. rechts afslaan met de fiets) verder in te oefenen. Werkwijze: - Onder begeleiding van minimaal twee begeleiders verplaatst een leerlingengroep van maximaal vijftien deelnemers zich te voet of met de fiets. - Eén begeleider voert de groep aan en is verantwoordelijk voor de verkeerstechnische begeleiding. Een tweede sluit de groep af en zorgt mee voor de praktische ondersteuning. - Op een aantal plaatsen voeren kinderen individueel een verkeershandeling uit. De evaluatie van de begeleiders en de medeleerlingen volgt onmiddellijk nadat de leerling de handeling heeft uitgevoerd. De verkeerseducatieve route als praktische verkeerstoets Wanneer de kinderen verschillende verkeersvaardigheden onder de knie hebben, dan kan de verkeerseducatieve route dienen om een praktische verkeerstoets af te nemen. Deze activiteit heeft meestal plaats tegen het einde van het schooljaar. Tijdens het schooljaar heeft elke klas een aantal verkeersvaardigheden getraind, eerst op de speelplaats, nadien op de route. Elke leerkracht weet vooraf welke vaardigheden zijn/haar klas moet trainen (zie bijlage schoolwerkplan, 9.1 en 9.2). Elk kind toont, als voetganger of als fietser hoe verkeersvaardig het al is. Eventueel kan na afloop een diploma of brevet worden uitgereikt. Werkwijze: - Kinderen volgen individueel of in kleine groepjes het parcours. Op diverse plaatsen staan controleposten opgesteld die bemand worden door o.a. verkeersouders. Zij noteren op een controlefiche in hoeverre de kinderen correct gehandeld hebben in de voorliggende verkeerssituatie. Wat precies geobserveerd moet worden, staat op de controlefiche en is vooraf duidelijk afgesproken. (zie hoofdstuk 6) - De kinderen starten om de 1 à 2 minuten. Ze zijn herkenbaar aan een rugnummer en ze dragen bij voorkeur fluorescerende kledij en een fietshelm. Naverwerking Neem af en toe foto s en video-opnames voor de nabespreking in de klas of voor het schoolkrantje. Na de leeractiviteit volgt een nabespreking in de klas, op basis van de controlefiches. Daarna geven de controleurs de fiches aan de klastitularis zodat bepaalde vaardigheden nog extra getraind kunnen worden. Indien de verkeerseducatieve route helemaal op het einde van het schooljaar wordt georganiseerd, worden de fiches doorgegeven aan de volgende klastitularis EVALUATIE OP DE VERKEERSACTIEVE ROUTE Kinderen leren actief deelnemen aan het verkeer. De mate waarin de kinderen correct en veilig aan het verkeer deelnemen, kan op verschillende manieren geëvalueerd worden: door observatie van medeleerlingen, door onmiddellijke feedback van een individuele helper of een groepshelper en door externe personen die op controleposten staan. Achter deze evaluatiemethodes schuilt een groeiende verantwoordelijkheid. Kinderen leren observeren Kinderen observeren andere verkeersdeelnemers op de route. Ondertussen zoeken zij bij hen naar ongepast/gepast gedrag en naar het al dan niet correct toepassen van het verkeersreglement. Worden voorrangsregels nageleefd? Hoe hoffelijk zijn andere verkeersdeelnemers? Onmiddellijke feedback Kinderen krijgen onmiddellijk reactie op hun rij- en verkeersgedrag. 15

18 Werkwijze: - Onder begeleiding van minimaal twee begeleiders verplaatst een leerlingengroep van maximaal vijftien deelnemers zich te voet of met de fiets. Op een aantal plaatsen voeren kinderen individueel een verkeershandeling uit. Bij de uitvoering van deze proef wordt de groep vergezeld door een verkeersouder. De evaluatie van de verkeersouder volgt onmiddellijk nadat de leerling de proef heeft uitgevoerd. - Een verkeersouder voert de groep aan en is verantwoordelijk voor de verkeerstechnische begeleiding. Een tweede verkeersouder sluit de groep af en zorgt mee voor de praktische ondersteuning. Hun vaststellingen worden in groep besproken. Met controleposten Kinderen volgen individueel of in kleine groepjes het parcours. Op diverse plaatsen staan controleposten opgesteld die bemand worden door o.a. verkeersouders. Zij noteren in hoeverre de kinderen correct gehandeld hebben in de voorliggende verkeerssituatie. Wat precies geobserveerd moet worden staat op de controlefiches en is vooraf duidelijk afgesproken. De resultaten worden besproken op basis van de controlefiches. Ze worden aan de klastitularis gegeven zodat deze later feedback kan geven. Indien de verkeerseducatieve route op het einde van het schooljaar wordt georganiseerd, worden de fiches doorgegeven aan de nieuwe klastitularis. Aandachtspunten voor de organisatie van activiteiten op een verkeerseducatieve route 4.5 Start de route op een plaats waar je met een groep fietsen kan verzamelen en waar je rustig een woordje uitleg kan geven bij het verloop van de les. Vermijd vaste hindernissen op de route (een wekelijkse markt, de toegang tot een tankstation). De politie maakt een signalisatieplan en brengt de signalisatie aan. De route en datum (best ook een reservedatum) worden vastgesteld, de plaats van de controleposten en de controlefiches worden opgemaakt. Eventueel kunnen fietsvaardigheidstesten geprogrammeerd worden. Tips hiervoor vind je in de handleiding FietsIEfieTS (Vlaamse Stichting Verkeerskunde, 2005). Ouders en kinderen worden geïnformeerd over de route en ontvangen de uitnodiging voor deelname. De fietsen van de kinderen worden vooraf gecontroleerd en kleine tekorten worden met behulp van de ouders en/of een fietsenhandelaar hersteld. De route wordt op school besproken, met behulp van dia s of een videofilm waarop kinderen het correcte gedrag tonen. De route wordt voorbereid met praktijklessen op de speelplaats. Ouders worden uitgenodigd om met hun kind te trainen op de route. Helpers worden uitvoerig gebrieft. De directie regelt de verzekering van het geheel. De aansprakelijkheid mag geen reden zijn om niet met een verkeerseducatieve route te beginnen. Daarom volgende informatie: Om te beginnen is er de objectieve aansprakelijkheid: in een ongeval tussen een sterke verkeersdeelnemer (bus, wagen, motor) en een zwakke verkeersdeelnemer (voetganger, fiets) wordt de laatste steeds vergoed voor lichamelijke letsels. Bij een ongeval met twee zwakke verkeersdeelnemers, kun je de gezinspolis aanspreken. Sommige verzekeringsmaatschappijen bieden ook een speciale fietsverzekering aan. Kinderen zijn altijd gedekt door de schoolverzekering. Informeer de schoolverzekering over de verkeerseducatieve route. De burgerlijke aansprakelijkheid van de verkeersouders kan bijkomend verzekerd worden via een aanvullende schoolverzekering. De school kan naast het onderwijzende personeel ook andere helpers, zoals leesmoeders, uitstaphelpers en verkeersouders, laten verzekeren. Het systeem van de gemachtigde opzichter biedt nog meer rechtszekerheid. 4.6 Foto s, powerpointpresentatie en videofilm De verkeerseducatieve route staat natuurlijk niet op zichzelf. Vooral de permanente route leent zich goed tot het maken van educatief materiaal op maat. Bij de voor- en nabespreking visualiseer je de plaats waarover je praat steeds met een foto-, powerpoint- of een videofragment. Gebruik levendige beelden waarop gewandeld of gefietst wordt. De foto s, video s en powerpointpresentaties worden verzameld in de school. Ze zijn beschikbaar voor alle leerkrachten van de school. 16

19 Hoofdstuk 5 Boeiende praktijkverhalen

20 Op verschillende plaatsen in Vlaanderen zien we verkeerseducatieve routes opduiken. Soms gaat het initiatief uit van een school of van de lokale politie, maar meestal is de gemeente de stuwende kracht. Sommige scholen en gemeenten zijn echt wel pioniers op dit vlak. Zonder een beroep te kunnen doen op één of andere handleiding hebben zij hún route uitgewerkt. De eerste verkeerseducatieve routes waren dan ook heel verschillend van elkaar. In de ene gemeente lag het accent meer op fietsvaardigheid, terwijl de andere de wegcode benadrukte. Op de ene plaats lag de organisatie volledig in handen van lokale politie terwijl elders verkeersouders de kar trokken. Wie was er eerst? Welke soort verkeerseducatieve route is de beste? Welk accent men ook legt, verkeerseducatieve routes zijn steeds een ultieme vorm van praktijkgerichte verkeers- en mobiliteitseducatie. Kinderen fietsen en stappen er in het echte verkeer, ze leren wat het is om verkeersdeelnemer te zijn. In de onderstaande tabel vind je een overzicht van verschillende verkeerseducatieve routes in Vlaanderen. Wil je zelf een VERO organiseren dan kun je misschien je licht gaan opsteken ergens bij jou in de buurt? Gemeente Straat of wijk Initiatiefnemer Contactpersoon Telefoonnr. Permanent (P) of tijdelijk (T) Wuustwezel Loenhout Scholen Loenhout Paul Michielsen T Scherpenheuvel- Zichem Scherpenheuvel Stad Scherpenheuvel Eric Packlé T Brecht Centrum en Overbroek Verkeersgroep Brecht Jos Matheeussen T Merksplas Centrum: VERO Bibliotheek* VERO Spetser* VERO Kerk* VEDOME (Veilig door Merksplas), drie basisscholen, gemeente Merksplas en politie Noorder kempen Paul Van Dyck P Alken Basisschool Sint-Joris, deel 1. Deel 2 als mogelijke uitbreiding* Basisschool Ter Koest Gemeente Alken Marc Blokken P Eeklo Centrum* Stad Eeklo Schepen van mobiliteit P Pellenberg Kerkplein* Gemeentelijke basisschool Werkgroep verkeer P Rotselaar Centrum* Gemeente Rotselaar Sofie Geens P Veurne (3 VERO s) Dorpsschool Steenkerke Basisschool Annuntiata Basisschool Gemeenschapsonderwijs* Stad Veurne Ann Vanlerberghe P Rumst Reet: wijk Predikherenvelden Gemeente Rumst Lieve Van Camp T Beersel Alsemberg Wijk Grote Kapel Gemeente Beersel Jozef Koeks, T Huizingen dorpscentrum Lokale politie Geert Bartholomé Waregem Desselgem Balling Stad Waregem Herman Van Houcke P Essen Maststraat en omgeving Sint-Jozefschool Rosine Jansen T Arendonk Centrum gemeente Werkgroep verkeer ouders Rudi Hulselmans P St-Jan lagere school Mechelen Mechelen-Zuid (omgeving Vrijbroekpark) Werkgroep Scholen Mechelen-Zuid Directie Sint-Jan Berchmansschool P Turnhout Centrum Turnhout Stad Turnhout Hilde Van Velthoven P Mortsel Stad Mortsel Milieu Advies Raad i.s.m. preventiedienst Ellen Van Eyndhoven P Wijnegem Wijk Preventiedienst Wijnegem Elke Decock T Gent Binnenstad Gent Stad Gent Stijn Coessens P Damme Vijvenkapelle Lokale politie en Vrije basisschool OLVA Jan Bonneure P Dessel Centrum* Basisschool Weg-Wijzer Carine Jespers P Peer Centrum* Stad Peer Lotte Jansen P Keerbergen Centrum* gezondheidsraad Keerbergen Marc Stevens, gezondheidsraad P Heule Omgeving Broederschool* Broederschool Heule Myriam Deschuytter P Nazareth Dorp en omgeving* Vrije basisschool Nazareth Patrick Neyt P Neeroeteren Ruime omgeving De oogappel (Molenweg)* De Oogappel Neeroeteren Eddy Daniëls P * gerealiseerd door Mobiel 21 18

21 Hoofdstuk 6 Verkeersgedrag praktische fiches

22 6.1 Inleiding In de eindtermen verkeers- en mobiliteitseducatie van het lager onderwijs lezen we onder andere het volgende: De leerlingen kunnen een gevaarlijke situatie in de schoolomgeving lokaliseren en er zich veilig verplaatsen. De leerlingen kennen de verkeersregels voor fietsers en voetgangers om zich zelfstandig en veilig te kunnen verplaatsen langs een voor hen vertrouwde route. De leerlingen tonen zich in hun gedrag bereid rekening te houden met de andere weggebruikers. Praktisch verkeers- en mobiliteitsonderwijs mag pas als geslaagd worden beschouwd wanneer kinderen op een correcte en veilige manier kunnen deelnemen aan het verkeer in hun eigen vertrouwde omgeving. Daarom moeten de jonge fietsers en voetgangers verschillende basisvaardigheden onder de knie krijgen. Tijdens verkeersvoorbereidende training op de speelplaats wordt dit geoefend. Wanneer het kind voldoende getraind heeft, kan het in het echte verkeer tonen wat het heeft geleerd. Op een verkeerseducatieve route controleren we dit verkeersgedrag aan de hand van controlefiches. Voor achttien basisvaardigheden werden controlefiches uitgewerkt, tien voor de voetganger en acht voor de fietser. 20

23 Verkeersgedrag 6.2 Voetgangers 21

24 1 V E R K E E R S G E D R A G V O O R V O E T G A N G E R S Veilig op het trottoir stappen Vanaf de kleuterschool moeten kinderen weten/leren dat ook voetgangers een vaste plaats in het verkeer dienen in te nemen. In de bebouwde kom beschikken voetgangers vaak over een trottoir. Ook hier moeten kinderen zich aan bepaalde regels houden en moeten zij de veiligste keuzes maken. De straatkant is de gevaarlijkste plaats op het voetpad. Langs de huizenkant stap ik het veiligst. Ik speel niet op straat. Ik heb aandacht voor alle verkeer. Ik let op bij opritten. Kinderen in groep gedragen zich ook anders dan kinderen die zich individueel op het voetpad verplaatsen. De controleur heeft aandacht voor verschillende zaken. 1 Veilig op het trottoir stappen Klas: Rugnummer Niet aan de straatkant, maar wel aan de huizenkant lopen. À Stappen, niet rennen, spelen, duwen, Ã Aandacht hebben voor het verkeer, opritten Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 22

25 2 Een hindernis op het trottoir Op een voetpad bevinden zich vaak hindernissen. Dat kunnen permanente hindernissen zijn (paal, boom, terras café, ) of tijdelijke hindernissen (geparkeerde auto, werken aan de waterleiding, stellingen, huisvuilcontainers, ). Deze hindernissen belemmeren het gebruik van het voetpad gedeeltelijk of helemaal. De voetgangers tonen dat zij steeds de beste oplossing kiezen om voorbij het obstakel te stappen. Indien mogelijk kiezen zij de kant van de huizen om langs de hindernis te gaan, ook al moeten zij zich daarvoor wat dunner maken of over een beetje zand stappen. Eventueel, maar enkel wanneer het niet anders gaat, kiezen ze ervoor om een stukje op de rijweg te stappen. V E R K E E R S G E D R A G V O O R V O E T G A N G E R S 2a Een hindernis op het trottoir het gebruik van het trottoir blijft mogelijk Klas: Rugnummer Vertragen bij de hindernis À De hindernis langs de huizenkant voorbij stappen Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 2b Een hindernis op het trottoir de hindernis belemmert het gebruik van het trottoir volledig Klas: Rugnummer Stoppen bij de hindernis À Omkijken naar de rijweg à Wachten tot de rijweg veilig is Õ Dicht langs de hindernis heen stappen Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 23

26 3 V E R K E E R S G E D R A G V O O R V O E T G A N G E R S Links op de rijweg stappen Op plaatsen waar geen voetpaden of begaanbare bermen zijn, moeten voetgangers links op de rijweg stappen. Let wel: Personen die een fiets of brommer aan de hand leiden, moeten rechts van de rijweg stappen. De fiets bevindt zich in dit geval links aan de rijwegkant, de begeleider rechts zo ver mogelijk van het verkeer. Groepen voetgangers van minimum vijf personen die op de rijbaan lopen, vergezeld van een leider, mogen zowel links als rechts op de rijbaan lopen. Op voorwaarde dat ze achter elkaar stappen. Wanneer voetgangers genoodzaakt zijn om op de rijweg te stappen, hebben ze aandacht voor volgende punten: Uiterst links op de rijweg stappen. Zeer oplettend zijn, zowel voor voor- als achterliggers. Zich kenbaar maken aan het tegemoetkomende verkeer (oogcontact, hand opsteken, ) Het dragen van reflecterende kledij draagt uiteraard ook bij tot een betere zichtbaarheid. Aangezien niet elke deelnemer tegemoetkomend verkeer op zijn weg zal ontmoeten, kunnen de organisatoren zorgen voor verkeer op dit deel van de verkeerseducatieve route. Tegemoetkomend verkeer hoeft niet noodzakelijk autoverkeer te zijn. Ook fietsers en brommers kunnen deze rol vervullen. De controleurs krijgen daarom volgende fiche: 3 Links op de rijweg stappen Klas: Rugnummer Uiterst links stappen À Zich kenbaar maken à Zeer aandachtig zijn, niet naar de grond kijken Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 24

27 4 Haaks oversteken in zeven tellen Als voetganger de rijweg oversteken is geen sinecure. Vanaf de kleuterschool wordt dit manoeuvre getraind. Maar al te vaak biedt men kinderen op jonge leeftijd te ingewikkelde situaties aan. Gradatie is hier de boodschap. De jongste kinderen zijn immers niet in staat met alle prikkels en signalen rekening te houden die aan een druk kruispunt op hen afkomen. Daarom kunnen we best volgende gradatie in acht nemen: 1. Oversteken van een eenvoudige straat: 1ste en 2de leerjaar. 2. Oversteken van een T- kruispunt: 3de en 4de leerjaar. 3. Oversteken van een moeilijker kruispunt: 5de en 6de leerjaar. Bij het oversteken kiest men eerst de startlijn. Dit is een veilige plaats waar men stilstaat vooraleer men oversteekt. Let op, dit is niet altijd de stoeprand! Vanaf deze plaats gaat men kijken en oversteken: eerst naar links, want het dichtstbijzijnde verkeer komt van links; dan naar rechts; indien er verkeer komt, wacht men even; weer naar links kijken; en naar rechts; haaks oversteken, kijkend naar links tot voor de helft van de rijweg; niet lopen, hoofd op; voor de helft van de rijweg naar rechts kijken, als er verkeer komt, dan kun je eventueel nog stoppen; over de helft van de rijweg flink doorstappen tot aan de overkant. De kinderen onderscheiden hierin de volgende zeven tellen: 1. Links 2. Rechts 3. Links 4. Rechts 5. Links en stappen 6. Rechts en stappen 7. Flink doorstappen V E R K E E R S G E D R A G V O O R V O E T G A N G E R S De controleurs letten op volgende zaken: 4 Haaks oversteken in 7 tellen Klas: Rugnummer Stoppen aan de denkbeeldige startlijn À Tweemaal links en rechts kijken voor men oversteekt à Haaks oversteken Õ Aandachtig links en rechts kijken tijdens het oversteken Œ Niet rennen, hoofd op Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 25

28 5 V E R K E E R S G E D R A G V O O R V O E T G A N G E R S Oversteken op een zebrapad In schoolomgevingen en in drukke straten is vaak een zebrapad. Als men op een zebrapad wil oversteken, moet iedereen die op de weg rijdt, stoppen om de voetganger over te laten. Toch mag men niet zomaar het zebrapad oplopen. Net als bij het gewone oversteken, stopt men eerst aan de stoeprand om te kijken naar het verkeer. Als men ineens de weg op stapt, kunnen autobestuurders en fietsers die vlakbij zijn niet meer stoppen. Men doet er dus beter aan te wachten tot de weg vrij is, tot automobilisten en fietsers voor het zebrapad stoppen. Voetgangers doen er goed aan duidelijk te tonen dat ze over willen steken. Door oogcontact te maken of met de hand een teken te geven, geeft men zijn bedoeling aan. Wees waakzaam! Het is niet omdat één automobilist gestopt is dat ze allemaal stoppen! Blijf dus aandachtig (zie fiche oversteken in zeven tellen ). 5 Oversteken op een zebrapad Klas: Rugnummer Stoppen aan de stoeprand À Duidelijk maken dat je wilt oversteken à Wachten tot de weg vrij is, tot iedereen is gestopt Õ Zelf aandachtig blijven tijdens het oversteken Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 26

29 6 Oversteken tussen geparkeerde auto s Vanop het trottoir kun je niet naar het verkeer kijken als er geparkeerde auto s voor je staan. Evenmin kunnen naderende bestuurders een kind op het trottoir zien staan. Oversteken in zo n situatie is zeer gevaarlijk en kunnen we beter NIET toepassen. Toch is het soms onvermijdelijk. Kinderen moeten bijzonder op hun hoede zijn wanneer ze in deze situatie oversteken. Kijklijn Kijklijn Ze moeten er in elk geval zeker van zijn dat de voertuigen waartussen zij zullen plaatsnemen NIET de intentie hebben om te vertrekken. Zit er een bestuurder in de auto? Draait de motor? Rookt de uitlaatpijp? Branden de achteruitrijlichten of de remlichten? V E R K E E R S G E D R A G V O O R V O E T G A N G E R S Om een beter zicht te krijgen op het verkeer, maar ook om zelf te worden opgemerkt, nemen zij plaats langs een denkbeeldige stoplijn of kijklijn (zie tekening). Vanop die plaats steken zij haaks over in zeven tellen. 6 Oversteken tussen geparkeerde auto s Klas: Rugnummer Kijken naar en in de auto s À Stoppen aan de kijklijn à Links en rechts kijkend, haaks oversteken Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 27

30 7 V E R K E E R S G E D R A G V O O R V O E T G A N G E R S Oversteken bij een gemachtigde opzichter Gemachtigde opzichters mogen aankomend gemotoriseerd verkeer verplichten om te stoppen om kinderen en scholieren (en sinds het K.B. van 7 mei 1999 ook personen met een handicap en senioren) veilig te laten oversteken. Zij mogen aanwijzingen geven ter beveiliging van het oversteken. De gemachtigde opzichter kan de kinderen verbieden om over te steken zolang het gemotoriseerde verkeer niet is stilgelegd en hij zijn plaats in het midden van de rijbaan niet heeft ingenomen. De deelnemers moeten tijdens deze opdracht op gepaste wijze de aanwijzingen van de gemachtigde opzichter opvolgen. Bovendien moeten zij tijdens het oversteken zelf aandachtig blijven: links/rechts kijken, haaks oversteken, niet lopen, hoofd op. 7 Oversteken bij de gemachtigde opzichter Klas: Rugnummer Stoppen aan de stoeprand À Wachten tot de G.O. het verkeer heeft stilgelegd à Wachten tot de G.O. in het midden van de rijbaan staat Õ Zelf aandachtig blijven tijdens het oversteken Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 28

31 8 Oversteken bij een agent Een bevoegde persoon die voetgangers helpt bij het oversteken (bv. op een kruispunt), geeft bevelen aan de weggebruikers met armbewegingen. Wie evenwijdig aan de arm(en) van de agent stapt, mag oversteken. Wie de arm(en) van de agent dwarst, moet stoppen en wachten. Arm omhoog komt tussen de vorige bevelen in om aan te geven dat het verkeer van richting gaat veranderen. Men mag het kruispunt niet meer oprijden of -stappen. Wie zich op het kruispunt bevindt, moet het ontruimen. Omdat er op het kruispunt wellicht ook rijdend verkeer is, blijven voetgangers dubbel aandachtig tijdens het oversteken. Automobilisten die willen afslaan hebben vaak onvoldoende aandacht voor overstekende voetgangers! V E R K E E R S G E D R A G V O O R V O E T G A N G E R S 8 Oversteken bij een agent Klas: Rugnummer Stoppen aan de stoeprand À Armen = wie evenwijdig stapt, mag oversteken à Armen = wie dwarst, stopt Õ Arm, rechtop = kruispunt niet meer opstappen of kruispunt ontruimen Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 29

32 9 V E R K E E R S G E D R A G V O O R V O E T G A N G E R S Oversteken bij verkeerslichten Op een aantal oversteekplaatsen en kruispunten staan verkeerslichten voor voetgangers. Hier en daar bestaat de mogelijkheid om ze zelf in werking te zetten door middel van een drukknop. Aan een oversteekplaats voor voetgangers zien we dat op het verkeerslicht de afgebeelde voetganger bovenaan in het rood stil staat. De voetganger onderaan op het licht in het groen stapt. De voetgangers blijven wachten tot het licht groen wordt. Pas dan mogen ze oversteken. Hier en daar zien we dat het groene licht gaat knipperen. Dat betekent dat het spoedig rood wordt. Springt het licht op rood als je aan het oversteken bent, stap dan goed door. Loop niet terug, er is nog tijd om veilig aan de overkant van de straat te geraken. De lichten zitten altijd op dezelfde plaats: rood boven, groen onder. Zo weten ook kleurenblinden wanneer ze mogen oversteken. Af en toe worden blinden geholpen door middel van een geluidssignaal zodat ook zij weten of ze mogen oversteken. Voetgangers blijven steeds dubbel aandachtig tijdens het oversteken. Automobilisten durven het rode licht wel eens negeren! Ook als ze willen afslaan, hebben ze vaak onvoldoende aandacht voor overstekende voetgangers! 9 Oversteken bij verkeerslichten Klas: Rugnummer Stoppen aan de stoeprand À Groen = oversteken à Rood = blijven wachten Õ Aandachtig blijven tijdens het oversteken Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 30

33 10 Pre-borden In het verkeersreglement spreekt men over VERKEERS- TEKENS. Hieronder moeten we zowel de verkeerslichten, de wegmarkeringen als de verkeersborden verstaan. Ook kinderen moeten leren wat ze moeten doen bij het zien van die verkeerstekens. Hierbij moet het kennen van de betekenis in functie staan van het gedrag van het kind. Zo moet een verkeersbord invloed hebben op het gedrag van een kind. We vragen daarom niet: Wat betekent dit bord?, maar we gaan kijken naar hoe het kind zich gedraagt als het een bepaald bord ziet. De jongste kinderen kunnen dit al oefenen en tonen aan de hand van pre-borden. De kleur en de vorm van deze borden stemt overeen met de echte verkeersborden alsook het daaraan gekoppelde gedrag. Blauw en rond = Ik moet. Rood en rond = Ik mag niet Rood en driehoekig = Ik let op voor Blauw en vierhoekig = Ik kan hier Deze pre-borden worden opgesteld langs een wandelpad, bij een speelpleintje, in een park, op het domein van de school, enzovoort. De borden worden gekozen of getekend al naargelang de plaatselijke situatie. V E R K E E R S G E D R A G V O O R V O E T G A N G E R S De onderstaande controlefiche dient louter als voorbeeld. 10 Pre-borden (voorbeeld) Klas: Rugnummer Bij het bord Ik moet afval in de vuilnisbak werpen het papiertje van een snoepje naar een vuilnisbak brengen À Bij het bord ik mag niet snoepen geen snoepje uit een mandje nemen à Bij het bord ik let op voor het stopcontact niet aan het snoer trekken, niet met natte handen bij het stopcontact komen Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 31

34 32

35 Verkeersgedrag 6.3 Fietsers

36 1 V E R K E E R S G E D R A G V O O R F I E T S E R S Opstappen en wegrijden Een fietser die zich in het verkeer wil begeven, moet dit op een vlotte en veilige manier kunnen doen. Om te beginnen moet je een veilige startplaats kiezen. Eens deze startplaats gekozen is, plaats je de fiets in de gewenste rijrichting. Je stapt bij voorkeur op aan de rechterzijde van de fiets. Zodra je bent opgestapt, vertrek je zonder af te wijken van de rijrichting. Je doet dit in de juiste versnelling en met beide handen aan het stuur! Rechts op- en afstappen, zoveel veiliger! Men ziet fietsers zowel rechts als links opstappen, met een meerderheid voor links. Die keuze heeft niets te maken met links- of rechtshandigheid, maar wel met het aan- en afleren. Rechts opstappen heeft twee voordelen: het is veiliger en gemakkelijker. Veiliger: als de fietser op het trottoir (rechts) staat in plaats van op de rijbaan (links), staat hij/zij in elk geval weg van het autoverkeer en aan de huizenkant. Wie struikelt bij het opstappen valt op het trottoir en niet op de rijbaan. Gemakkelijker: Kinderen die een fiets hebben die nog iets te groot is, zetten hun fiets van de stoeprand af. Hierdoor staat hun fiets ongeveer 10 cm lager waardoor het makkelijker opstappen is. Ouders die een kinderzitje achterop de fiets hebben kunnen eveneens van dit voordeel genieten. Niet op elke plaats heeft het zin te beweren dat rechts op- en afstappen veiliger is, bijvoorbeeld op plaatsen buiten het verkeer heeft dit weinig belang. Jongeren en volwassenen kunnen de keuze maken: hier kan ik links opstappen, hier stap ik best rechts op. Kleuters kunnen deze keuze niet maken en leren dus best van bij het begin rechts op- en afstappen. 1 Opstappen en wegrijden Klas: Rugnummer Veilige startplaats kiezen À Fiets in juiste rijrichting plaatsen à Rechts opstappen (bij voorkeur) Õ Goede start nemen Œ Juiste versnelling/handen aan het stuur Kruis enkel aan wanneer de leerling deze vaardigheid onvoldoende beheerste! 34

VME Lerarenopleiding. Vlaamse Stichting Verkeerskunde. 1. Verkeers- en mobiliteitseducatie. VME in het basisonderwijs

VME Lerarenopleiding. Vlaamse Stichting Verkeerskunde. 1. Verkeers- en mobiliteitseducatie. VME in het basisonderwijs Vlaamse Stichting Verkeerskunde 2014 1. Verkeers- en mobiliteitseducatie VME in het basisonderwijs Doel: Verkeersvaardig worden, zich op een veilige manier in het verkeer begeven. al Stappend al Trappend

Nadere informatie

Verkeerseducatieve Route Harelbeke

Verkeerseducatieve Route Harelbeke Verkeerseducatieve Route Harelbeke Toelichting leerkrachten PZ Gavers Praktische verkeerseducatie De eindtermen verkeer en mobiliteit vragen praktijkgerichte verkeerslessen. Veilig en verantwoord fietsen

Nadere informatie

LEERLIJN FIETSEN & VERO ASSEBROEK -BRUGGE

LEERLIJN FIETSEN & VERO ASSEBROEK -BRUGGE VERKEER OP SCHOOL BEGELEIDING OP MAAT (BoM) LEERLIJN FIETSEN & VERO ASSEBROEK -BRUGGE Donderdag 11 mei 2017 12 6 8 10 4 2 ONZE AANPAK Praktijkgericht Stapsgewijs Laagdrempelig Teach the teacher leerkrachten,

Nadere informatie

Verkeerseducatieve Route Deerlijk

Verkeerseducatieve Route Deerlijk Verkeerseducatieve Route Deerlijk Toelichting leerkrachten PZ Gavers Praktische verkeerseducatie De eindtermen verkeer en mobiliteit vragen praktijkgerichte verkeerslessen. Veilig en verantwoord fietsen

Nadere informatie

VERO voor voetgangers basisschool Pulle

VERO voor voetgangers basisschool Pulle VERO voor voetgangers basisschool Pulle 1 Stappen in groep Het vertrekpunt veilig verlaten Kloosterstraat 7 Het vertrek en eindpunt van de VERO voor voetgangers is de parking voor de school (Kloosterstraat).

Nadere informatie

VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE

VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE 18+ (bedrijven) 18+ Secundair onderwijs Basisonderwijs 12 6 8 10 4 2 HOGER! LAGER! Jonge kinderen in het verkeer, wat weet jij erover? WAT MOETEN SCHOLEN

Nadere informatie

VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE

VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE 18+ (bedrijven) 18+ Secundair onderwijs Basisonderwijs 12 6 8 10 4 2 HET ONDERWIJS IN VLAANDEREN Ministerie Leerplicht Eindtermen en Ontwikkelings doelen

Nadere informatie

De Grote Verkeerstoets - 2014 07/08/2014. 1. Ja. 2. Neen, want ik mag hier niet links afslaan. 3. Neen, want ik heb mijn arm niet uitgestoken.

De Grote Verkeerstoets - 2014 07/08/2014. 1. Ja. 2. Neen, want ik mag hier niet links afslaan. 3. Neen, want ik heb mijn arm niet uitgestoken. 100082: Welk voorwerp houd je hier boven je hoofd? 1. Een rood voorwerp. 2. Een map. 3. Een voetbal. 100081: Je slaat af naar links. Gebeurt dat hier helemaal veilig? 1. Ja. 2. Neen, want ik mag hier niet

Nadere informatie

1. Een stilstaand voertuig voorbijrijden 2. Rechts een weg inslaan

1. Een stilstaand voertuig voorbijrijden 2. Rechts een weg inslaan Hoe moeten de fietstaken uitgevoerd worden? 1. Een stilstaand voertuig voorbijrijden 2. Rechts een weg inslaan mindert snelheid en kijkt voor zich uit. kijkt om : nadert er verkeer? vertraagt of versnelt,

Nadere informatie

LERARENOPLEIDING BALO ONZE TOEKOMST

LERARENOPLEIDING BALO ONZE TOEKOMST LERARENOPLEIDING BALO ONZE TOEKOMST PROGRAMMA Klas Uren Omschrijving module Groep 1A 09.00-10.15 u Stap voor stap, trap voor trap 10.30 12.00 u Praktijktraining stappen en trappen ZELF OP PAD DOORHEEN

Nadere informatie

LEERLIJN STAPPEN & FIETSEN

LEERLIJN STAPPEN & FIETSEN VERKEER OP SCHOOL BEGELEIDING OP MAAT (BoM) LEERLIJN STAPPEN & FIETSEN Donderdag 15 juni 2017 8 10 12 6 4 2 WAAR SITUEREN WE VME? Wereldoriëntatie Domein 4: ruimte Oriëntatie- en kaartvaardigheid Ruimtebeleving

Nadere informatie

VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE

VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE WANNEER klaar voor het verkeer? VERKEER OP KINDERMAAT De psychomotorische ontwikkeling van jonger kinderen in relatie tot verkeer. Baby -> primitieve

Nadere informatie

Stappen en fietsen met de klas. Organisatie Aansprakelijkheid

Stappen en fietsen met de klas. Organisatie Aansprakelijkheid Stappen en fietsen met de klas. Organisatie Aansprakelijkheid Voorwaarden voor veilig fietsen en stappen: 1. kennis van en respect voor de wegcode 2. goede afspraken en voldoende vaardigheden bij alle

Nadere informatie

FIETSEXAMEN WIJK STENE

FIETSEXAMEN WIJK STENE FIETSEXAMEN WIJK STENE INFOSLIDE (maakt geen deel uit van de route) UITLEG VERSCHIL FIETSOVERSTEEK / FIETSPAD Fietsoversteken: steeds met blokken Nooit voorrang aan een fietsoversteek, dus: *voorrang verlenen

Nadere informatie

Politiecongres. 5 november 2013

Politiecongres. 5 november 2013 Politiecongres 5 november 2013 Vlaamse Stichting Verkeerskunde 1990, decreet Vlaams Parlement: vorming organiseren wetenschappelijk onderzoek stimuleren Vlaams Parlement en Vlaamse regering adviseren Opleidingscentrum

Nadere informatie

VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE LERARENOPLEIDING BALO ONZE TOEKOMST

VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE LERARENOPLEIDING BALO ONZE TOEKOMST VERKEER OP SCHOOL VERKEERS- EN MOBILITEITSEDUCATIE LERARENOPLEIDING BALO ONZE TOEKOMST PROGRAMMA Klas Uren Omschrijving module Klas 1 9.00u 10.15u leslokaal Stap voor stap, trap voor trap 10.30u 12.00u

Nadere informatie

Parcours voetgangersexamen vierde leerjaar Sint-Jan Berchmanscollege

Parcours voetgangersexamen vierde leerjaar Sint-Jan Berchmanscollege Parcours voetgangersexamen vierde leerjaar Sint-Jan Berchmanscollege Vertrek; Sint-Jan Berchmanscollege, parking Kasteellaan indraaien naar rechts; eerste straat rechts de Holstraat ingaan: Controlepunt

Nadere informatie

De leerlingen wandelen de vooraf uitgestippelde route op de wandelkaart. Ze observeren en leggen de knelpunten inzake de verkeersveiligheid vast.

De leerlingen wandelen de vooraf uitgestippelde route op de wandelkaart. Ze observeren en leggen de knelpunten inzake de verkeersveiligheid vast. Op leerwandeling y Eindtermen 6.12 De leerlingen kunnen de gevaarlijke verkeerssituaties in de ruimere schoolomgeving lokaliseren. ICT 5 De leerlingen kunnen ICT gebruiken om eigen ideeën creatief vorm

Nadere informatie

FIETSEXAMEN WIJK STENE

FIETSEXAMEN WIJK STENE FIETSEXAMEN WIJK STENE INFOSLIDE (maakt geen deel uit van de route) UITLEG VERSCHIL FIETSOVERSTEEK / FIETSPAD Fietsoversteken: steeds met blokken Nooit voorrang aan een fietsoversteek, dus: *voorrang verlenen

Nadere informatie

Beoordelingsfiches VERO Harelbeke

Beoordelingsfiches VERO Harelbeke Beoordelingsfiches VERO Harelbeke SCHOOL Klas Locatie: Startpunt Kollegeplein 1. Opstappen en wegrijden - Kies een veilige startplaats en plaats je fiets in de gewenste richting - Stap op aan de rechterzijde

Nadere informatie

LEERLIJN STAPPEN & TRAPPEN

LEERLIJN STAPPEN & TRAPPEN VERKEER OP SCHOOL BEGELEIDING OP MAAT (BoM) LEERLIJN STAPPEN & TRAPPEN IN HET BUITENGEWOON ONDERWIJS Donderdag 26 oktober 2017 WANNEER BEN JE klaar voor het verkeer? Maar ma ik word volgende week 18!!!!

Nadere informatie

Fiche Leerlingen. De plaats op de openbare weg binnen de bebouwde kom

Fiche Leerlingen. De plaats op de openbare weg binnen de bebouwde kom De plaats op de openbare weg binnen de bebouwde kom Kijk naar de fietsers. Kleur de nummers van de fietsers die de verkeersregels volgen en op de juiste plaats rijden groen. Kleur de nummers van de fietsers

Nadere informatie

Vlaamse Stichting Verkeerskunde. Basiscursus C Fietstraining

Vlaamse Stichting Verkeerskunde. Basiscursus C Fietstraining Vlaamse Stichting Verkeerskunde Basiscursus C Fietstraining 2013 Programma 9.30u: onthaal / kennismakingspel 10.00u: theorie fietsvaardigheid vs leeftijd 11.00u: koffiepauze 11.15u: leren fietsen in de

Nadere informatie

Het Fietsexamen. Voorwoord:

Het Fietsexamen. Voorwoord: Het Fietsexamen Voorwoord: Deze beknopte beschrijving is er om gebruikt te worden door leerkrachten, begeleiders, controleurs (examinatoren) tijdens het examen, ouders alsook de leerlingen. Met deze beschrijving

Nadere informatie

doe-fiche fietser Opstappen en wegrijden uw kind politie Bilzen - Hoeselt - Riemst nog niet kiest de dichtsbijzijnde plaats waar de rit kan beginnen.

doe-fiche fietser Opstappen en wegrijden uw kind politie Bilzen - Hoeselt - Riemst nog niet kiest de dichtsbijzijnde plaats waar de rit kan beginnen. Opstappen en wegrijden 7 kiest de dichtsbijzijnde plaats waar de rit kan beginnen. kijkt uit hoe het veilig en zonder het verkeer te hinderen de startplaats kan bereiken. stapt met de fiets aan de hand

Nadere informatie

DE BASIS VOOR WERELD RIËNTATIE

DE BASIS VOOR WERELD RIËNTATIE 6b DE BASIS VOOR WERELD RIËNTATIE Ruimte Je eigen gemeente in de kijker: de rotonde en de dode hoek Dit kun je al Je kent de gevarenzones voor voetgangers en fietsers in de ruime omgeving van de school

Nadere informatie

CURIEUZE NEUZEN WERKBOEK

CURIEUZE NEUZEN WERKBOEK CURIEUZE NEUZEN WERKOEK 2 Tussendoor 1 Oversteken a In het verkeer 1 3 5 Knip de figuurtjes uit het kopieerblad en plak op de juiste plaats. 1 en 2: De agent heeft het voor het zeggen. 3 en 4: Geen agent.

Nadere informatie

CURIEUZE NEUZEN WERKBOEK

CURIEUZE NEUZEN WERKBOEK CURIEUZE NEUZEN WERKOEK 6 Wie heeft voorrang? Voorrang oefenen Voorrang van rechts 1 2 A A C D Tekening 1 heeft voorrang op Tekening 2 A heeft voorrang op en moet voorrang geven aan heeft voorrang op

Nadere informatie

Onze visie. Wij willen bewust inspanningen leveren om de ontwikkelingsdoelen en eindtermen met betrekking tot het verkeer en mobiliteit na te streven.

Onze visie. Wij willen bewust inspanningen leveren om de ontwikkelingsdoelen en eindtermen met betrekking tot het verkeer en mobiliteit na te streven. Onze visie Onze school investeert veel in veilig verkeer. Wij willen ons als school doelgericht en systematisch inzetten om onze leerlingen te laten groeien tot zelfstandige weggebruikers die hun verantwoordelijkheid

Nadere informatie

6. Als fietser veilig in het verkeer

6. Als fietser veilig in het verkeer 6. Als fietser veilig in het verkeer A. oversteken met een gemachtigd opzichter 1 Aan welke kant moet je fietsen op het fietspad? A rechts 2 Wat moet je doen als je als fietser de oversteekplaats nadert?

Nadere informatie

HET GROTE VOETGANGERS EXAMEN HANDLEIDING. Praktijktest voor het vierde leerjaar

HET GROTE VOETGANGERS EXAMEN HANDLEIDING. Praktijktest voor het vierde leerjaar HET GROTE VOETGANGERS EXAMEN HANDLEIDING Praktijktest voor het vierde leerjaar WOORD VOORAF De Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) pleit al meer dan 20 jaar voor praktijkgericht verkeersonderwijs. Want

Nadere informatie

Een stilstaand voertuig voorbijrijden

Een stilstaand voertuig voorbijrijden Een stilstaand voertuig voorbijrijden Fietstaak 1 Strepestraat Mindert snelheid en kijkt voor zich uit. Kijkt naar weggebruikers voor hem en verleent eventueel voorrang. Kijkt links om of er verkeer nadert

Nadere informatie

Praatplaat: ga je mee op stap?

Praatplaat: ga je mee op stap? Lesfiche verkeers- en mobiliteitseducatie BASISONDERWIJS Praatplaat: ga je mee op stap? Doelgroep Eerste graad van de lagere school. Lesdoel De leerlingen kunnen aangeven welke route het veiligst is. De

Nadere informatie

Beoordelingsfiches VERO Deerlijk

Beoordelingsfiches VERO Deerlijk Beoordelingsfiches VERO Deerlijk SCHOOL Klas Locatie: Startpunt Neunkirchenplein 1. Opstappen en wegrijden - Kies een veilige startplaats en plaats je fiets in de gewenste richting - Stap op aan de rechterzijde

Nadere informatie

Verkeersbordenspeurtocht

Verkeersbordenspeurtocht Verkeersbordenspeurtocht Dit boekje is van uit groep Verkeersborden, hoe zit het ook alweer? Er zijn vijf soorten borden. Als je goed naar de vorm en de kleur van een bord kijkt, weet je al met wat voor

Nadere informatie

Protocol leerlingenvervoer en veiligheid. Samen lopen in een groep

Protocol leerlingenvervoer en veiligheid. Samen lopen in een groep Veel kinderen gaan in Nederland lopend of fietsend naar school. Toch is er een aanzienlijk aantal ouders dat hun kinderen met de auto naar school brengt. Hierdoor ontstaan onveilige situaties, parkeerproblemen

Nadere informatie

g n Een praktijktest met de fiets in het echte verkeer!

g n Een praktijktest met de fiets in het echte verkeer! g n i d i e l d n a H ww w.g rotefi etsexamen.be Een praktijktest met de fiets in het echte verkeer! 2 Woord vooraf 3 Veilig deelnemen aan het verkeer leer je niet met theorie alleen. Er zijn heel wat

Nadere informatie

Beste Ouder, De leerlingen moeten ook allemaal een fluohesje aandoen en een fietshelm opzetten.

Beste Ouder, De leerlingen moeten ook allemaal een fluohesje aandoen en een fietshelm opzetten. Beste Ouder, Op dinsdag 24 mei 2016 zullen de leerlingen van het 6 de leerjaar deelnemen aan het Grote fietsexamen in Wijnegem. Het is een praktijkexamen met de fiets waarin we testen of je zoon of dochter

Nadere informatie

VERKEERSBEGRIPPEN. bij het Verkeersexamen 2014. Overzicht van verkeersbegrippen, die belangrijk zijn voor kinderen. verkeersbegrip uitleg

VERKEERSBEGRIPPEN. bij het Verkeersexamen 2014. Overzicht van verkeersbegrippen, die belangrijk zijn voor kinderen. verkeersbegrip uitleg VERKEERSBEGRIPPEN bij het Verkeersexamen 2014 Overzicht van verkeersbegrippen, die belangrijk zijn voor kinderen. bestuurder Je bent bestuurder: - als je fietst - als je paardrijdt of loopt met je paard

Nadere informatie

De Grote Verkeerstoets Het Grote Fietsexamen

De Grote Verkeerstoets Het Grote Fietsexamen De Grote Verkeerstoets Het Grote Fietsexamen De Grote Verkeerstoets 1 de Grote Verkeerstoets Gluren bij de buren Veilig Verkeer Nederland - het verkeersexamen 2008-2009: proefproject 25 lagere scholen

Nadere informatie

Dode hoek BASISONDERWIJS. Doelgroep. Eindtermen. Lesfiche verkeers- en mobiliteitseducatie

Dode hoek BASISONDERWIJS. Doelgroep. Eindtermen. Lesfiche verkeers- en mobiliteitseducatie Lesfiche verkeers- en mobiliteitseducatie BASISONDERWIJS Dode hoek Doelgroep Derde graad van de lagere school. Eindtermen Lager onderwijs: Mens en maatschappij - verkeer en mobiliteit: De leerlingen 4.14

Nadere informatie

Basiscursus B Voetgangerstraining

Basiscursus B Voetgangerstraining Vlaamse Stichting Verkeerskunde Basiscursus B Voetgangerstraining Vormingsaanbod Verkeer op School Voorjaar 2013 Dagprogramma Voorstelling VSV VME in het basisonderwijs Kleuterbox Horen, zien en rijden

Nadere informatie

-Je moet stoppen, ook afslaan mag niet. (denk aan: niet tegen de armen rijden)

-Je moet stoppen, ook afslaan mag niet. (denk aan: niet tegen de armen rijden) Superfietser 2015 Belangrijkste regels -Volg de aanwijzingen van de politie. -Iedereen moet stoppen. -Je moet stoppen, ook afslaan mag niet. (denk aan: niet tegen de armen rijden) -Je mag doorrijden. -STOP

Nadere informatie

6. Als fietser veilig in het verkeer

6. Als fietser veilig in het verkeer 6. Als fietser veilig in het verkeer A. oversteken met een gemachtigd opzichter 1 Aan welke kant moet je fietsen op het fietspad? A rechts C om het even B links D beide kanten mogen 2 Wat moet je doen

Nadere informatie

OEFENEN EN TESTEN IN HET VERKEER

OEFENEN EN TESTEN IN HET VERKEER Lesfiche 3 voor BuSO OEFENEN EN TESTEN IN HET VERKEER www.fietsometer.be DOELGROEP Alle opleidingsvormen van het buitengewoon secundair onderwijs. ONTWIKKELINGSDOELEN OV1-OV2 De leerling: houdt zich aan

Nadere informatie

Kinderen op de fiets

Kinderen op de fiets Kinderen op de fiets Kinderen vervoeren met de fiets 1. HET FIETSZITJE Vanaf ongeveer 1 jaar Van 9 tot 15 of tot 25 kg Uitgerust met : - gordeltjes - voetsteuntjes (verstelbaar in hoogte) - hoge rugsteun

Nadere informatie

Fietsvaardigheid in groep

Fietsvaardigheid in groep Lesfiche verkeers- en mobiliteitseducatie SECUNDAIR ONDERWIJS Fietsvaardigheid in groep Deel 3: testen Doelgroep VOETen Leerlingen van de eerste graad Gemeenschappelijke stam: 18, 19, 20 Begeleiders van

Nadere informatie

DE GROTE VERKEERSTOETS

DE GROTE VERKEERSTOETS DE GROTE VERKEERSTOETS Lesfiche 5 e LEERJAAR Dode Hoek Eindtermen Mens en maatschappij Ruimte Verkeer en mobiliteit De leerlingen 4.14 kunnen de gevaarlijke verkeerssituaties in de ruimere schoolomgeving

Nadere informatie

ORGANISEER JOUW PRAKTIJKLES OVER DE DODE HOEK BIJ VRACHTWAGENS. www.letopvoordedodehoek.be LET OP VOOR DE DODE HOEK

ORGANISEER JOUW PRAKTIJKLES OVER DE DODE HOEK BIJ VRACHTWAGENS. www.letopvoordedodehoek.be LET OP VOOR DE DODE HOEK ORGANISEER JOUW PRAKTIJKLES OVER DE DODE HOEK BIJ VRACHTWAGENS LET OP VOOR DE www.letopvoordedodehoek.be DODE HOEK INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2. Praktijkles in en rond een echte vrachtwagen Praktijk- en

Nadere informatie

Onze leerkrachten en kinderen werken aan een veilig en duurzaam verkeer. Hieronder vindt u een overzicht van onze acties.

Onze leerkrachten en kinderen werken aan een veilig en duurzaam verkeer. Hieronder vindt u een overzicht van onze acties. 10/10 voor verkeer en mobiliteit Onze leerkrachten en kinderen werken aan een veilig en duurzaam verkeer. Hieronder vindt u een overzicht van onze acties. september strapdag oefenen op de speelplaats (verkeerssituatie

Nadere informatie

FIETSPROEF BERLAAR (nieuw parcours - gezien wegenwerken in het dorp)

FIETSPROEF BERLAAR (nieuw parcours - gezien wegenwerken in het dorp) FIETSPROEF BERLAAR (nieuw parcours - gezien wegenwerken in het dorp) START FIETSPROEF Goed langs de rechterzijde van de straat rijden tot op het einde. Aan het kruispunt moet je oversteken en linksaf het

Nadere informatie

Het levend verkeerspark. Praktische verkeerslessen in uw gemeente, het kan!

Het levend verkeerspark. Praktische verkeerslessen in uw gemeente, het kan! Het levend verkeerspark Praktische verkeerslessen in uw gemeente, het kan! inhoud Voorwoord door dhr. Julien Dekeyser 4 Voorwoord door dhr. Hugo Casaer 5 Het levend verkeerspark 6 Verkeersgedrag 9 Verkeersgedrag

Nadere informatie

Dit is veilig! Ruimte. Dit kun je straks. 1 Het verkeer. Je weet hoe een voetganger zich gedraagt in het verkeer.

Dit is veilig! Ruimte. Dit kun je straks. 1 Het verkeer. Je weet hoe een voetganger zich gedraagt in het verkeer. 1 DE BASIS VOOR WERELD RIËNTATIE Dit is veilig! Dit kun je straks Je weet hoe een voetganger zich gedraagt in het verkeer. 1 Het verkeer Plantyn, Mechelen - De Basis voor Wereldoriëntatie 1 - leerwerkboek

Nadere informatie

Hallo, Hallo, ik ben Mathias.. Ik leg het parcours af van het Groot Fietsexamen. Fietsen jullie mee? We vertrekken aan de achterpoort van het

Hallo, Hallo, ik ben Mathias.. Ik leg het parcours af van het Groot Fietsexamen. Fietsen jullie mee? We vertrekken aan de achterpoort van het Hallo, Hallo, ik ben Mathias.. Ik leg het parcours af van het Groot Fietsexamen. Fietsen jullie mee? We vertrekken aan de achterpoort van het politiebureel. HET GROOT FIETSEXAMEN Start Aankomst Parcours

Nadere informatie

VERKEERSBEGRIPPEN. bij Verkeersexamen 2011. Overzicht van verkeersbegrippen, die belangrijk zijn voor kinderen. verkeersbegrip uitleg

VERKEERSBEGRIPPEN. bij Verkeersexamen 2011. Overzicht van verkeersbegrippen, die belangrijk zijn voor kinderen. verkeersbegrip uitleg VERKEERSBEGRIPPEN bij Verkeersexamen 2011 Overzicht van verkeersbegrippen, die belangrijk zijn voor kinderen. bestuurder Je bent bestuurder: - als je fietst - als je paardrijdt of loopt met je paard aan

Nadere informatie

Vlaamse Stichting Verkeerskunde. Basiscursus C Fietstraining

Vlaamse Stichting Verkeerskunde. Basiscursus C Fietstraining Vlaamse Stichting Verkeerskunde Basiscursus C Fietstraining 2013 Programma 1. Verkeers- en mobiliteitseducatie 2. Eindtermen & verkeer 3. Horen, zien en rijden 4. Trappen 5. De markt in beeld 6. Weetjes

Nadere informatie

OEFENFICHE KRUISPUNT MET VERKEERSLICHTEN OVERSTEKEN FIETS EXAMEN HET GROTE 1. INTRO 2. VOORAF 3. VERKENNEN. Onderstaande vragen kunnen daarbij helpen:

OEFENFICHE KRUISPUNT MET VERKEERSLICHTEN OVERSTEKEN FIETS EXAMEN HET GROTE 1. INTRO 2. VOORAF 3. VERKENNEN. Onderstaande vragen kunnen daarbij helpen: KRUISPUNT MET VERKEERSLICHTEN OVERSTEKEN 1. INTRO Door het drukke verkeer en de inrichting van de weg is het voor fietsers vaak moeilijk om aan kruispunten veilig over te steken of af te slaan. Verkeerslichten

Nadere informatie

PARCOURS KLEIN FIETSEXAMEN VIJFDE LEERJAAR

PARCOURS KLEIN FIETSEXAMEN VIJFDE LEERJAAR PARCOURS KLEIN FIETSEXAMEN VIJFDE LEERJAAR Vertrekken op de parking van de school. We nemen het fietspad in de Kasteellaan in de richting van de kerk. Goed uitkijken bij het oversteken van de Holstraat.

Nadere informatie

FIETSEXAMEN OOSTENDE

FIETSEXAMEN OOSTENDE FIETSEXAMEN OOSTENDE VERTREKPUNT ROUTE Sportpark De Schorre CP28 SPORTPARKLAAN PARKING MR V STARTPUNt à OPGEPAST: het examen start vanaf het vertrekpunt! Dus uitkijken vooraleer je vertrekt! Kan ik veilig

Nadere informatie

7 Manoeuvres en bewegingen

7 Manoeuvres en bewegingen 7 Manoeuvres en bewegingen 62 7.1 Manoeuvres Als je een manoeuvre uitvoert, zoals van rijstrook of van file veranderen, de rijbaan oversteken, een parkeerplaats verlaten of oprijden, uit een aangrenzend

Nadere informatie

Beschrijving route Noorderwijk. Start Klavertje Ring

Beschrijving route Noorderwijk. Start Klavertje Ring Beschrijving route Noorderwijk Start Klavertje Ring Gebruik de achteruitgang van de school. Neem de fietsoversteek en rij naar links. Let op! Op een fietsoversteek heb je geen voorrang, goed uitkijken

Nadere informatie

VEILIG OP STAP. Te voet of per fiets, alleen of in groep

VEILIG OP STAP. Te voet of per fiets, alleen of in groep VEILIG OP STAP Te voet of per fiets, alleen of in groep Deze leidraad bevat de voornaamste verkeersregels voor voetgangers en fietsers, alleen of in groep (al dan niet vergezeld van een leider of wegkapitein).

Nadere informatie

Beschrijving route Noorderwijk. Start Klavertje Ring

Beschrijving route Noorderwijk. Start Klavertje Ring Beschrijving route Noorderwijk Start Klavertje Ring Gebruik de achteruitgang van de school. Neem de fietsoversteek en rij naar links. Let op! Op een fietsoversteek heb je geen voorrang, goed uitkijken

Nadere informatie

PARCOURS KLEIN FIETSEXAMEN VIJFDE LEERJAAR

PARCOURS KLEIN FIETSEXAMEN VIJFDE LEERJAAR PARCOURS KLEIN FIETSEXAMEN VIJFDE LEERJAAR Vertrekken op de parking van de school. We nemen het fietspad in de Kasteellaan in de richting van de kerk. Goed uitkijken bij het oversteken van de Holstraat.

Nadere informatie

Verkeersveiligheidsplan. Veilig verkeer rond de Godelindeschool

Verkeersveiligheidsplan. Veilig verkeer rond de Godelindeschool Verkeersveiligheidsplan Veilig verkeer rond de Godelindeschool Inhoudsopgave Voorwoord 3 Hoofdgebouw 4 -Ingang Gerard Doulaan 4 -Ingang Godelindeweg 7 -Ingang Rotonde 8 Dependance 12 -Fietsers 12 -Automobilisten

Nadere informatie

verkeersregels voor kinderen

verkeersregels voor kinderen verkeersregels voor kinderen afspraken voor stappers te voet bron: www.verkeervpi.be Als er een begaanbare stoep (trottoir) is, gebruik die dan. Is er geen (begaanbare) stoep, verhoogde of gelijkgrondse

Nadere informatie

Oversteken als voetganger via het zebrapad.

Oversteken als voetganger via het zebrapad. Oversteken als voetganger via het zebrapad. Fietstaak 1 Strepestraat Grote Baan Minder zijn snelheid en kijkt voor zich uit. Stopt voor de wegmarkeringen en verleent voorrang aan weggebruikers op het zebrapad.

Nadere informatie

Parcours fietsexamen zesde leerjaar Sint-Jan Berchmanscollege

Parcours fietsexamen zesde leerjaar Sint-Jan Berchmanscollege 6 9 8 7 1 2 11 12 5 3 10 4 Parcours fietsexamen zesde leerjaar Sint-Jan Berchmanscollege Vertrek; Sint-Jan Berchmanscollege, poort Holstraat Holstraat indraaien naar rechts; op het einde: Controlepunt

Nadere informatie

1. Taken afgesproken vorige vergadering

1. Taken afgesproken vorige vergadering LEEFSCHOOL DE DAGERAAD WERKGROEP VERKEER 2013-2014 Lange Altaarstraat 4-20, 2018 Antwerpen VERSLAG VERGADERING 29-04-2014 T 03-288 65 66 F 03-288 65 67 info@leefschooldedageraad.be www.leefschooldedageraad.be/verkeer

Nadere informatie

Alles op een rij voor de leerkracht van groep 4

Alles op een rij voor de leerkracht van groep 4 Alles op een rij voor de leerkracht van groep 4 Binnenkort krijgt uw groep een praktische verkeersles op het Verkeersplein van Veilig Verkeer Nederland en Shell. Om te zorgen dat uw leerlingen optimaal

Nadere informatie

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.11 - September

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.11 - September Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.11 - September 2008-851- VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN KATHLEEN VAN BREMPT VLAAMS MINISTER VAN MOBILITEIT, SOCIALE ECONOMIE EN GELIJKE KANSEN Vraag

Nadere informatie

Algemene informatie. Na het kijken Na het bekijken van de aflevering kunt u gebruik maken van de volgende lessuggesties.

Algemene informatie. Na het kijken Na het bekijken van de aflevering kunt u gebruik maken van de volgende lessuggesties. Algemene informatie Doelstellingen Na het zien van het televisieprogramma, het werken met het begeleidend materiaal en het oefenen op de site: weten de kinderen dat ze door stoer gedrag in het verkeer

Nadere informatie

Route Bekijk het door de ogen van leerlingen! Resultaten: Stabroek - GO De Stappe

Route Bekijk het door de ogen van leerlingen! Resultaten: Stabroek - GO De Stappe Route Bekijk het door de ogen van leerlingen! Resultaten: Stabroek - GO De Stappe Info deelnemers Aantal deelnemers: 20 6% Vrouw 28% 1% 6% Leerling Ouder Man Leerkracht 94% 67% Ander Meldingen Meldingen

Nadere informatie

Basiscursus Voetgangerstraining

Basiscursus Voetgangerstraining Vlaamse Stichting Verkeerskunde Basiscursus Voetgangerstraining Vormingsaanbod Verkeer op School 4 oktober 2013 Dagprogramma 09.30 u: Onthaal 10.00 u: Verwelkoming + kennismakingsspel 10.15 u: Horen zien

Nadere informatie

Actieplan: Voorrang 2 Oversteekplaats voor voetgangers / fietsers

Actieplan: Voorrang 2 Oversteekplaats voor voetgangers / fietsers ZVP 2014 2017 - Veiligheid en leefbaarheid Verkeer Storende interacties zone 30 Preventie Voorrang 2 Actieplan: Voorrang 2 Oversteekplaats voor voetgangers / fietsers HCP Koen Wouters - HINP Jo Daniels

Nadere informatie

FIETSVERPLAATSINGEN IN GROEP

FIETSVERPLAATSINGEN IN GROEP VELOCITIE INSPIRATIEBOX categorie 3: Actieve schoolverplaatsingen ACTIEFICHE FIETSVERPLAATSINGEN IN GROEP Op welke manier kunnen klassen zich in groep met de fiets verplaatsen voor buitenschoolse activiteiten

Nadere informatie

VEILIG OP STAP. Te voet of per fiets, alleen of in groep

VEILIG OP STAP. Te voet of per fiets, alleen of in groep VEILIG OP STAP Te voet of per fiets, alleen of in groep Deze leidraad bevat de voornaamste verkeersregels voor voetgangers en fietsers, alleen of in groep (al dan niet vergezeld van een leider of wegkapitein).

Nadere informatie

HANDLEIDING FIETSEXAMEN

HANDLEIDING FIETSEXAMEN 1 HANDLEIDING FIETSEXAMEN 1. Waarom een fietsexamen op school? Uit onderzoek blijkt dat in Vlaanderen ouders zich vooral zorgen maken over de veiligheid van hun kinderen, vooral in het verkeer. De gemeente

Nadere informatie

HOE BEGELEID IK HET FIETSBREVET ZILVER?

HOE BEGELEID IK HET FIETSBREVET ZILVER? HOE BEGELEID IK HET FIETSBREVET ZILVER? Deze fiche geeft richtlijnen om de fietsvaardigheden van het Fietsbrevet Zilver te oefenen (derde en vierde leerjaar) en te testen (enkel vierde leerjaar). DOEL

Nadere informatie

Dienst Preventie Stad Turnhout Politie Regio Turnhout

Dienst Preventie Stad Turnhout Politie Regio Turnhout Dienst Preventie Stad Turnhout Politie Regio Turnhout Wat is het fietsexamen? Het fietsexamen is een praktische proef in het centrum van Turnhout. Je moet kunnen aantonen dat je klaar bent om zelfstandig,

Nadere informatie

Hallo zesdeklasser, afspraken fiets tiptop in orde Helm en fluohesje rechts afslaat links afslaat Wees steeds alert

Hallo zesdeklasser, afspraken fiets tiptop in orde Helm en fluohesje rechts afslaat links afslaat Wees steeds alert presenteert Het fietsparcours Hallo zesdeklasser, Je zag daarnet het parcours voor het fietsexamen. Voor we het parcours samen eens overlopen, is het toch heel belangrijk om wat afspraken op een rijtje

Nadere informatie

Hoofdstuk 1. In het dorp

Hoofdstuk 1. In het dorp Hoofdstuk 1. In het dorp Vraag 1.1 De brandweerauto komt uit de uitrit van de brandweerkazerne rijden. Hij heeft geen zwaailicht en sirene aan. Moeten de fietsers de brandweerauto voor laten gaan? Ja Nee

Nadere informatie

Veiligheidsdossier Uitstap te voet

Veiligheidsdossier Uitstap te voet Veiligheidsdossier Uitstap te voet Mauroo Dirk, Preventieadviseur School aan de waterkant 1 Veiligheidsdossier uitstap te voet INFO VOOR DE LEERKRACHT 1. Verplaatsingen te voet "alleen": De leerkracht/begeleider

Nadere informatie

De Verkeersbril. lespakket voor groep 1, 2 en 3 van het basisonderwijs

De Verkeersbril. lespakket voor groep 1, 2 en 3 van het basisonderwijs De Verkeersbril lespakket voor groep 1, 2 en 3 van het basisonderwijs Ontwikkeling: Regio-coördinatie Verkeerseducatie Drenthe Jaar van uitgave: 2011 Auteurs: Marja Derksen, Karin Pasjes en Geralda Vrieling

Nadere informatie

Verkeerseducatie KBS- De Werft, Breda

Verkeerseducatie KBS- De Werft, Breda Verkeerseducatie KBS- De Werft, Breda Wouter Lavrijsen 103134 Verkeerskunde, NHTV Breda 2011/2012 Opdracht Vrije Studie Ruimte (VSR) Inleiding/opdrachtomschrijving KBS de werft heeft contact gehad met

Nadere informatie

2 DE BASIS VOOR WERELD RIËNTATIE

2 DE BASIS VOOR WERELD RIËNTATIE 2 DE BASIS VOOR WERELD RIËNTATIE Veilig naar school Je weet hoe een voetganger zich veilig gedraagt 1 Praatjes bij in plaatjes het verkeer. Dit kun je al Dit kun je straks Je weet waar het veilig is voor

Nadere informatie

Een STREEPJE voor... De betekenis van verkeerstekens op het wegdek

Een STREEPJE voor... De betekenis van verkeerstekens op het wegdek Een STREEPJE voor... De betekenis van verkeerstekens op het wegdek Wat betekenen al die strepen toch? In Nederland verplaatsen zich dagelijks miljoenen personen lopend, fietsend en rijdend in het verkeer.

Nadere informatie

Papenaardekenstraat Schoten VERKEERSPLAN. Veiligheid voor onze kinderen in het verkeer is een gezamenlijke zorg van ouders en van de school.

Papenaardekenstraat Schoten VERKEERSPLAN. Veiligheid voor onze kinderen in het verkeer is een gezamenlijke zorg van ouders en van de school. Papenaardekenstraat 53 2900 Schoten VERKEERSPLAN 1. Inleiding Veiligheid voor onze kinderen in het verkeer is een gezamenlijke zorg van ouders en van de school. Vermits iedereen zich in het verkeer moet

Nadere informatie

CURRICULUM PRAKTIJKOPLEIDING CATEGORIE B

CURRICULUM PRAKTIJKOPLEIDING CATEGORIE B CURRICULUM PRAKTIJKOPLEIDING CATEGORIE B INLEIDING Het Curriculum Praktijkopleiding Categorie B bundelt de essentiële kennis, vaardigheden en gedragsaspecten die een leerling tijdens de praktijkopleiding

Nadere informatie

Een kruispunt. is geen jungle

Een kruispunt. is geen jungle Een kruispunt is geen jungle Bebouwde kommen bevatten allerhande kruispunten waar verschillende types weggebruikers elkaar ontmoeten. Door de drukte en de verscheidenheid van het verkeer is het gevaar

Nadere informatie

OP UITSTAP MET DE FIETS

OP UITSTAP MET DE FIETS Fietsen in groep OP UITSTAP MET DE FIETS OP UITSTAP MET DE FIETS Fietsen is een gezonde en goedkope manier om met leerlingen op uitstap te gaan. Als je rekening houdt met onderstaande aandachtspunten dan

Nadere informatie

Verkeersborden. Eindtermen. Doelgroep. Lesdoel. Lager onderwijs: Lesfiche verkeers- en mobiliteitseducatie BASISONDERWIJS

Verkeersborden. Eindtermen. Doelgroep. Lesdoel. Lager onderwijs: Lesfiche verkeers- en mobiliteitseducatie BASISONDERWIJS Lesfiche verkeers- en mobiliteitseducatie BASISONDERWIJS Doelgroep Eerste graad van de lagere school. Lesdoel De leerlingen kennen de juiste betekenis van de voornaamste verkeersborden voor voetgangers

Nadere informatie

Een fiets voor Bas: luisteroefening

Een fiets voor Bas: luisteroefening Lesfiche verkeers- en mobiliteitseducatie BASISONDERWIJS Een fiets voor Bas: luisteroefening Doelgroep Derde kleuterklas Eerste leerjaar Eindtermen Kleuteronderwijs: Mens en maatschappij - verkeer en mobiliteit:

Nadere informatie

Blijkerijstraat 1 Oude Meirstraat 39 2390 Oostmalle directie.kleuters@immaculata-oostmalle.be VERKEERSKRANT

Blijkerijstraat 1 Oude Meirstraat 39 2390 Oostmalle directie.kleuters@immaculata-oostmalle.be VERKEERSKRANT Blijkerijstraat 1 Oude Meirstraat 39 2390 Oostmalle directie.kleuters@immaculata-oostmalle.be DE VERKEERSKRANT Info over het 10op10-project Ouders zijn een voorbeeld voor hun kinderen, ook in het verkeer.

Nadere informatie

Fiets wijzer. examen. Dienst Preventie Stad Turnhout Politie Regio Turnhout FIETSWIJZER / FIETSEXAMEN

Fiets wijzer. examen. Dienst Preventie Stad Turnhout Politie Regio Turnhout FIETSWIJZER / FIETSEXAMEN Fiets wijzer examen Dienst Preventie Stad Turnhout Politie Regio Turnhout 1 Ik ken de betekenis van deze verkeersborden: voorkennis 2 Ik ken de betekenis van deze verkeersborden: voorkennis 3 Ik kan uitleggen

Nadere informatie

Tijdens de verkeerslessen hebben we met de kinderen gepraat over veilig fietsen.

Tijdens de verkeerslessen hebben we met de kinderen gepraat over veilig fietsen. O Ouderbrief 1 Kopieerblad 1 Beste ouder/verzorger, Tijdens de verkeerslessen hebben we met de kinderen gepraat over veilig fietsen. Bijvoorbeeld: hoe maak je veilig een bocht naar links en naar rechts?

Nadere informatie

1. Stop 2. Oversteken (of doorrijden) in de richting van de armen 3. Afslaan naar rechts. Signalen agent

1. Stop 2. Oversteken (of doorrijden) in de richting van de armen 3. Afslaan naar rechts. Signalen agent In het verkeer In het verkeer 2 4 6 1 3 5 De straat is een openbare plaats. Dat betekent dat ze van iedereen is. Ook jij loopt, fietst of speelt wel eens op straat. Toch mag je er niet zomaar doen wat

Nadere informatie

Maak je kinderen wegwijs in het verkeer

Maak je kinderen wegwijs in het verkeer 622926000_D24 CAMPAGNE TNS 2012 def_nl.indd 2 11/07/12 10:06 Maak je kinderen wegwijs in het verkeer Tips en spelletjes om de verkeersborden beter te begrijpen De taal van de weg De straten staan vol vreemde

Nadere informatie

Peuterklas. beschermde omgeving. Oefenen op. Oefenen in. straat

Peuterklas. beschermde omgeving. Oefenen op. Oefenen in. straat Peuterklas *Leren waar het veilig is en niet veilig is om te spelen. *Leren controleren van bewegingen: evenwicht, niet bruusk reageren, afremmen, soepel draaien *Leren reageren op visuele (rood, groen,

Nadere informatie