Archeologisch bureauonderzoek. Beken Waterschap De Dommel: Groote Aa, Strijper Aa, Kleine Aa, Buulder Aa en Boschloop

Transcriptie

1 Archeologisch bureauonderzoek Beken Waterschap De Dommel: Groote Aa, Strijper Aa, Kleine Aa, Buulder Aa en Boschloop ArcheoLogic Rapport AL160

2 ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK BEKEN WATERSCHAP DE DOMMEL: GROOTE AA, STRIJPER AA, KLEINE AA, BUULDER AA EN BOSCHLOOP I.o.v.: Waterschap De Dommel ArcheoLogic Rapport AL160 Versie 0.1 Datum Contactpersoon Mevr. J. Bos Actie Versie Actor Datum Schrijven 0.1 S. van der End MA Controle kwaliteit 0.1 Paraaf senior archeoloog 1.0 Opmerkingen OG 1.1 Opmerkingen OG verwerken 1.1 Controle kwaliteit 2.0 Opmerkingen BG 2.1 Opmerkingen BG verwerken 2.1 Controle kwaliteit 3.0 Controle kwaliteit BG The Missing Link Pelmolenlaan GW Woerden Telefoon + 31 (0) Fax + 31 (0) j.bos@the-missinglink.nl 2

3 Inhoud 1 Administratieve gegevens 4 2 Samenvatting 5 3 Inleiding Algemeen Doelstelling en vraagstelling 6 4 Methoden 7 5 Resultaten Afbakening plan- en onderzoeksgebied en vaststellen consequenties toekomstig gebruik (LS01) Beschrijving huidige situatie (LS02) Beschrijving historische situatie en mogelijke verstoringen (LS03) Beschrijving aardwetenschappelijke gegevens en bekende archeologische waarden (LS04) Aardwetenschappelijke gegevens Archeologische gegevens Gespecificeerde verwachting (LS05) 11 6 Conclusies 12 7 Advies Archeologie als opleverende factor: Reverse Archaeology 13 8 Literatuur 15 9 Bijlage Lijst van tabellen Lijst van figuren 16 3

4 1 Administratieve gegevens Provincie: Gemeenten: Plaatsen: Toponiem: Noord-Brabant Cranendonck, Heeze-Leende Budel, Budel-Schoot, Budel- Dorpsplein, Gastel, Maarheeze, Leenderstrijp, Heeze-Leende, Heeze Stroomgebied Groote Aa, Strijper Aa, Kleine Aa, Bulder Aa en Boschloop Kadastrale gegevens: - Oppervlakte: 493,85 ha Coördinaten: / / / / Bevoegde overheid: Gemeente Cranendonck Gemeente Heeze-Leende Deskundige namens bevoegde overheid: Onbekend ARCHIS-meldingsnummer (CIS-code): The Missing Link projectnummer: 1203 Periode van uitvoering: Mei 2010 Beheer en plaats documentatie: The Missing Link, Woerden 4

5 2 Samenvatting In opdracht van Waterschap De Dommel heeft The Missing Link een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het stroomgebied van een aantal beken die onder het beheer van waterschap vallen. Het gaat om de Groote Aa, de Strijper Aa, de Kleine Aa, de Buulder Aa en de Boschloop. Uit het bureauonderzoek is gebleken dat voor delen van het plangebied een middelhoge tot hoge kans is op het aantreffen van archeologische resten vanaf het Laat Paleolithicum tot en met de Nieuwe Tijd. Specifiek voor de beekdalen geldt een lage verwachting op nederzettingsresten, en een middelhoge verwachting op bijzondere datasets gerelateerd aan menselijke activiteiten in en rond de beek. Op de plaatsen met een (middel)hoge archeologische verwachting, adviseren wij bij geplande bodemingrepen vervolgonderzoek uit te laten voeren. In eerste instantie kan een verkennend veldonderzoek worden uitgevoerd om de landschappelijke situatie in kaart te brengen en te toetsen aan de archeologische verwachting. Indien van toepassing kan vervolgens een karterend veldonderzoek worden uitgevoerd om aanwezige archeologische vindplaatsen op te sporen. Gezien de aard van de te verwachten archeologische resten, met name in de beekdalen, is booronderzoek niet de meest geschikte methode. Voor de vaak kleine vindplaatsen (puntlocaties) is de kans groot dat ze worden gemist bij een booronderzoek. Daarom is inventariserend onderzoek door middel van proefsleuven in dit geval een betere optie. 5

6 3 Inleiding 3.1 ALGEMEEN In opdracht van Waterschap De Dommel heeft The Missing Link een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het stroomgebied van een aantal beken die onder het beheer van waterschap vallen. Het gaat om de Groote Aa, de Strijper Aa, de Kleine Aa, de Buulder Aa en de Boschloop. Waterschap De Dommel wil op deze manier archeologie opnemen in haar werkprocessen. Het bureauonderzoek is mei 2010 uitgevoerd door S. van der End MA (archeoloog) en drs. J.E.M.F. Bos (archeoloog) en geautoriseerd door drs. B. Goudswaard (senior archeoloog). 3.2 DOELSTELLING EN VRAAGSTELLING Het doel van een archeologisch bureauonderzoek is het opstellen van een gespecificeerde archeologische verwachting voor een plangebied, door middel van het verwerven van informatie over bekende of verwachte aardkundige en archeologische resten. Aan dit bureauonderzoek ligt de volgende onderzoeksvraag ten grondslag: - Zijn er (aanwijzingen voor) archeologische resten in het plangebied aanwezig, en zo ja, wat is naar verwachting de omvang, ligging, aard en datering hiervan? 6

7 4 Methoden Dit archeologisch bureauonderzoek is uitgevoerd conform de vigerende versie van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA 3.1) en in het bijzonder de specificaties LS01, LS02, LS03, LS04 en LS05 van het Protocol Bureauonderzoek. De rapportage is opgesteld conform specificatie LS06. Het onderzoek bestaat uit vijf onderdelen (specificaties LS01 t/m LS05). In de eerste vier onderdelen worden de volgende werkzaamheden verricht: - Afbakening plan- en onderzoeksgebied en vaststellen consequenties toekomstig gebruik (LS01); - Beschrijving huidige situatie (LS02); - Beschrijving historische situatie en mogelijke verstoringen (LS03); - Beschrijving aardwetenschappelijke gegevens en bekende archeologische waarden (LS04). N.B.: Gezien de aard en de omvang van het plan- en onderzoeksgebied, wordt in dit bureauonderzoek op een aantal punten afgeweken van de standaard. Er zijn geen amateurs of heemkundekringen geraadpleegd, en onderzoeks- en vondstmeldingen zijn geen onderdeel van de analyse. Het doel van dit bureauonderzoek is om op een globaal niveau inzichtelijk te maken wat de archeologische verwachting is voor het gebied. Wanneer zich concrete bodemingrepen voordoen, kunnen, indien gewenst en noodzakelijk, aanvullende bronnen worden geraadpleegd voor dat specifieke terrein. Op grond van bovenstaande onderdelen wordt de gespecificeerde archeologische verwachting voor het plangebied opgesteld (LS05). Hierin wordt verwoord of, en zo ja, welke archeologische resten worden verwacht in het plangebied. 7

8 5 Resultaten 5.1 AFBAKENING PLAN- EN ONDERZOEKSGEBIED EN VASTSTELLEN CONSEQUENTIES TOEKOMSTIG GEBRUIK (LS01) Het plangebied is gesitueerd in het zuidoosten van de provincie Noord-Brabant in de gemeentes Cranendonck en Heeze-Leende. Het plangebied bestaat uit een aantal beeklopen, te weten de Groote Aa, de Strijper Aa, de Kleine Aa, de Buulder Aa en de Boschloop. De oppervlakte van het plangebied is ca. 494 ha. Om het plangebied in een grotere archeologische en aardwetenschappelijke context te plaatsen, is voor dit bureauonderzoek een onderzoeksgebied gedefinieerd met een straal van 1 km rondom het plangebied. Toekomstig gebruik bestaat uit het beheer en onderhoud van de genoemde waterlopen. De consequentie van toekomstige bodemingrepen is dat mogelijk aanwezige archeologische resten zullen worden aangetast of vernietigd. 5.2 BESCHRIJVING HUIDIGE SITUATIE (LS02) Het plangebied is momenteel in gebruik als waterlopen (de genoemde beken), oevers, landelijk gebied, natuurgebied en deels bebouwing. 5.3 BESCHRIJVING HISTORISCHE SITUATIE EN MOGELIJKE VERSTORINGEN (LS03) De historische situatie van het plangebied is op verschillende kaarten als volgt: Bron 1 Topografische Militaire Kaart Topografische Militaire Kaart 1901 Informatie De Groote Aa, de Kleine Aa, Buulder Aa en Boschloop zijn beeldbepalend. Langs de beken liggen stroken met percelen akker- en weiland. Verder van de beken is het land niet in cultuur gebracht ( woeste gronden ). Ten zuiden van Leenderstrijp is zichtbaar dat de Strijper Aa niet doorloopt in het heide- en vennengebied. Zie bijlage, figuur 2. De vennen ten zuiden van Leenderstrijp zijn met 1 8

9 elkaar verbonden en vormen als zodanig het verlengde van de Strijper Aa. Zie bijlage, figuur 2. Mogelijke verstoringen in het plangebied zijn gebaseerd op huidige bebouwing en de provinciale ontgrondingenkaart waarop percelen zijn weergegeven waarvoor in de periode een ontgrondingsvergunning is verleend (zie bijlage, figuur 7). Op de archeologische verwachtingenkaart (zie bijlage, figuur 9) zijn deze terreinen opgenomen met een lage archeologische verwachting. 5.4 BESCHRIJVING AARDWETENSCHAPPELIJKE GEGEVENS EN BEKENDE ARCHEOLOGISCHE WAARDEN (LS04) AARDWETENSCHAPPELIJKE GEGEVENS De volgende aardwetenschappelijke gegevens zijn bekend van het plangebied: Bron Geologische Overzichtskaart van Nederland 2 Geomorfologische kaart (Alterra) 3 Bodemkaart (Alterra) 4 Informatie Formatie van Boxtel met een dek van het Laagpakket van Wierden; fluvioperiglaciale afzettingen (leem en zand) met een zanddek (Bx6); lokaal Laagpakket van Kootwijk; stuifzand (Bx1); in de beekdalen Laagpakket van Singraven; beekzand en leem (Bx2); veen (Bx3). Dekzandruggen (3L5, 3K14) en vlaktes (2M13), in de beekdalen beekdalbodems en dalvormige laagtes (2R2). Met name in het noordelijk deel glooiingen van beekdalzijde (3H11, 4H11). Lokaal laagtes (3N4, 3N5, 3N8), dijken (D3), storthopen; opgehoogd of opgespoten terrein (4F12) en bebouwing (B). Zie bijlage, figuur 5. Hoge zwarte enkeerdgronden (zez21) en veldpodzolgronden (Hn21); leemarm en zwak lemig fijn zand. Tevens duinvaaggronden (Zd21), en lokaal gooreerdgronden (pzn23), moerveengronden (zvz) en moerige eerdgronden (vwz). Ter hoogte van de Strijper Aa vlierveengronden (Vz-I). Zie bijlage, figuur 3. Het landschap binnen het onderzoeksgebied behoort volgens Berendsen (2005) tot het zuidelijk zandgebied, en is gelegen in de Roerdalslenk of Centrale Slenk. Deze slenk fungeert als afwateringsbekken voor de vele riviertjes en beken in het Brabants zandgebied. De afwatering is grotendeels gericht op het noordwesten. Het zuidelijk zandgebied behoort tot Pleistoceen Nederland, dat wil zeggen, in het deel van Nederland dat sterk is gevormd gedurende de periode voor en tijdens de Idem. 9

10 laatste ijstijd (Weichselien). Tegen het einde van het Weichselien is hier op grote schaal dekzand afgezet. Op sommige plaatsen gebeurde dit in grote (zuid)west (noord)-oost georiënteerde dekzandruggen. In het gebied van de Roerdalslenk zorgde dit in eerste instantie voor blokkering van de afwatering. Beken en rivieren verenigden zich om lokaal dekzandgordels te doorbreken. Op de uitsnede van het uitsnede van het Actueel Hoogtebestand Nederland (figuur 6) is de overgang van een hoger gelegen gebied in het zuiden naar een lager gelegen gebied in het noorden goed zichtbaar ARCHEOLOGISCHE GEGEVENS De volgende archeologische gegevens zijn bekend van het onderzoeksgebied: Bron Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) Archeologische Monumentenkaart (AMK) Waarnemingen (Archis2) Informatie In het onderzoeksgebied komen gebieden met zowel een hoge, een middelhoge en een lage trefkans voor. De delen met een hoge trefkans komen grofweg overeen met de verspreiding van essen in het onderzoeksgebied. Zie bijlage, figuur 7. Binnen het onderzoeksgebied bevinden zich twee archeologische rijksmonumenten: Sint-Janskapel, Kapelstraat, monumentennummer 746. Dit betreft een terrein met resten van een kerk uit de Late Middeleeuwen Nieuwe tijd. Cranendonck, Zwembadlaan, monumentennummer 960. Dit betreft een terrein met de resten van kasteel uit de Late Middeleeuwen. Voorts zijn er in het onderzoeksgebied 7 terreinen van (hoge) archeologische waarde daterend uit de periodes Laat Paleolithicum, Mesolithicum, IJzertijd, Middeleeuwen en Nieuwe tijd. Zie bijlage tabel 3 en figuur 8 voor een overzicht van alle AMK-terreinen. In het onderzoeksgebied zijn 107 waarnemingen bekend. Zie bijlage tabel 2 en figuur 8 voor een overzicht van alle waarnemingen. Binnen het onderzoeksgebied zijn archeologische resten bekend uit de periodes Laat Paleolithicum tot en met de Nieuwe tijd. Resten uit de periodes Laat Paleolithicum en Mesolithicum lijken vooral geconcentreerd in het centrale deel van het onderzoeksgebied aan weerszijden van de Strijper Aa en ten zuiden van de Boschloop. Resten uit de periodes Neolithicum tot en met de Vroege Middeleeuwen zijn relatief zeldzaam, maar komen verspreid door het gehele onderzoeksgebied voor. Binnen het onderzoeksgebied zijn vele vondsten uit de periodes (Late) Middeleeuwen tot en met de Nieuwe tijd bekend. Langs de Buulder Aa liggen de restanten van twee Middeleeuwse kastelen: Craenendonck (mon.nr. 960) en het kasteel van de Heren van Craanendonck (mon.nr. 5111). De resten van kasteel Craenendonck liggen ín het beekdal zelf. 10

11 5.5 GESPECIFICEERDE VERWACHTING (LS05) De aardwetenschappelijke gegevens en de bekende archeologische waarden zijn vertaald in een archeologische verwachtingenkaart (zie bijlage, figuur 9). Hierin zijn de verschillende verwachtingen weergegeven aan de hand van de volgende punten: De beekdalen (zoals weergegeven op de geomorfologische kaart) kennen een lage archeologische verwachting voor nederzettingsresten. Maar tegelijkertijd geldt een (middel)hoge verwachting op het aantreffen van bijzondere datasets zoals bedoeld in de KNA Leidraad Beekdalen in Pleistoceen Nederland: 5 - Houten en stenen constructies die verband houden met infrastructuur, bijvoorbeeld resten van voorden, bruggen, sluizen en stuwen. - Voorzieningen voor de visvangst en jachtattributen: fuiken, visweren, eendenkooien, strikken en netten, pijlen en harpoenen. - Plaatsen van rituele depositie van stenen of metalen voorwerpen, potten aardewerk en van menselijk en dierlijk botmateriaal. - Tijdelijke verblijfplaatsen of kampementen van laat-paleolithische, mesolithische en (vroeg-)neolithische jagers en verzamelaars. - Vaartuigen zoals uitgeholde boomstamkano s en boten. - Fenomenen uit historische tijd: watermolens, kastelen, moated sites. - Archeobotanische resten met sporen van menselijke bewerking, bijvoorbeeld boomstammen met kapsporen. Deze verwachting geldt extra voor de locaties waar een beekdal splitst of samenkomt met een ander beekdal, omdat dergelijke plaatsen in het landschap altijd een verhoogde (symbolische) waarde hebben gehad. De delen van het plangebied waar essen voorkomen en de hoger gelegen terreinen langs de beeklopen, hebben een hoge archeologische verwachting voor nederzettingsresten uit de periodes Laat Paleolithicum tot en met de Nieuwe tijd. De omliggende dekzandruggen hebben een middelhoge verwachting voor nederzettingsresten uit de periodes Laat Paleolithicum tot en met de Nieuwe tijd. Terreinen die verstoord zijn door bebouwing of ontgraving (incl. de percelen die op de provinciale ontgrondingenkaart zijn opgenomen), kennen een lage archeologische verwachting. Lokale concentraties van bekende archeologische waarden uit dezelfde periode zijn weergegeven als een verhoogde verwachting voor die periode (stippellijn). 5 Rensink

12 6 Conclusies De in de inleiding gestelde onderzoeksvragen kunnen, op basis van de in dit bureauonderzoek verkregen informatie en opgestelde verwachting, als volgt worden beantwoord: - Zijn er (aanwijzingen voor) archeologische resten in het plangebied aanwezig, en zo ja, wat is naar verwachting de omvang, ligging, aard en datering hiervan? Ja, er is een kans op archeologische resten in het plangebied, daterend vanaf het Laat Paleolithicum tot en met de Nieuwe tijd. Zie de gespecificeerde verwachting (paragraaf 5.5) en de archeologische verwachtingenkaart (bijlage, figuur 9) voor informatie over periodes en complextypen. 12

13 7 Advies De resultaten en conclusies van het bureauonderzoek zijn weergegeven in de archeologische verwachtingenkaart (zie bijlage, figuur 9). Op de plaatsen met een (middel)hoge archeologische verwachting, adviseren wij bij geplande bodemingrepen vervolgonderzoek uit te voeren. In eerste instantie kan een verkennend veldonderzoek worden uitgevoerd om de landschappelijke situatie in kaart te brengen en te toetsen aan de archeologische verwachting. Indien van toepassing kan vervolgens een karterend veldonderzoek worden uitgevoerd om aanwezige archeologische vindplaatsen op te sporen. Gezien de aard van de te verwachten archeologische resten, met name in de beekdalen, is booronderzoek niet de meest geschikte methode. Voor de vaak kleine vindplaatsen (puntlocaties) is de kans groot dat ze worden gemist bij een booronderzoek. Daarom is inventariserend onderzoek door middel van proefsleuven in dit geval een betere optie. 7.1 ARCHEOLOGIE ALS OPLEVERENDE FACTOR: REVERSE ARCHAEOLOGY The Missing Link adviseert op het snijvlak van ruimtelijke ontwikkeling, bouw en erfgoed. Wij streven er naar cultuurhistorisch erfgoed een volwaardige omgevingsfactor te laten zijn in het gebiedsontwikkelingsproces. Wij staan voor effectief en efficiënt management, met direct nut voor een mooier Nederland. In dit kader willen wij u graag wijzen op de kansen die archeologie biedt voor de beoogde ontwikkeling van het plangebied. Buiten het feit dat archeologisch vooronderzoek een verplicht onderdeel van de bestemmingsplanprocedure is, geloven wij dat het archeologisch erfgoed zou kunnen en moeten leiden tot een meerwaarde voor de ontwikkeling. Op dit moment wordt archeologie nog vaak gezien als een kostenpost. Dit komt omdat het proces van de Archeologische Monumentenzorg er niet op ingericht is om effectief en efficiënt om te gaan met archeologie en al helemaal niet om archeologie te gebruiken voor waardevermeerdering. Vanuit onze ervaringen in de Nederlandse archeologie hebben wij met het oog op waardetoevoeging het concept Reverse Archaeology ontwikkeld. Het gebrek aan normstelling in de wet, waardoor waardebepaling in de archeologie in de meeste gevallen onderwerp is van veel discussie, is aanleiding geweest voor het ontwikkelen van een methodiek waarin alle partijen in het proces van de Archeologische Monumentenzorg (de ontwikkelaar, de overheid, de eindgebruiker en de wetenschap) ook daadwerkelijk betrokken raken. Door in de beginfase van het archeologisch proces met alle betrokken partijen afspraken te maken over de waarde van archeologie voor de geplande ontwikkeling (vanuit de verschillende perspectieven) wordt voorkomen dat archeologie ontaardt in een onbeheersbare kostenpost. Naast 13

14 het creëren van een breed draagvlak betekent dit dat effectiever en efficiënter kan worden gewerkt en dat kennis over het verleden direct een bijdrage levert aan de nieuwe ruimtelijke ontwikkeling. Kortom, Reverse Archaeology is slimme archeologie! 14

15 8 Literatuur - Berendsen, H.J.A., 2005: Landschappelijk Nederland. De fysisch-geografische regio s. Assen. - Rensink, E., 2008: KNA Leidraad Beekdalen in Pleistoceen Nederland. - Sophie, G.J.A., 2007: Bureauonderzoek ten behoeve van de aanleg van een ecologische verbindingszone aan de Strijper Aa te Gastel, gemeente Cranendonk. Archeologische Rapporten Oranjewoud 2007/

16 9 Bijlage 9.1 LIJST VAN TABELLEN - Tabel 1: Schema (pre)historische perioden; - Tabel 2: Archeologische waarnemingen in Archis; - Tabel 3: Beschrijvingen AMK-terreinen. 9.2 LIJST VAN FIGUREN - Figuur 1: Locatie van het plangebied; - Figuur 2: Historische kaarten; - Figuur 3: Bodemkaart; - Figuur 4: Essen; - Figuur 5: Geomorfologische kaart; - Figuur 6: Uitsnede Actueel Hoogtebestand Nederland; - Figuur 7: IKAW en ontgrondingen; - Figuur 8: AMK en waarnemingen; - Figuur 9: Archeologische verwachtingenkaart. 16

17 Tabel 1: Schema (pre)historische periode Archeologische periode Datering Nieuwe Tijd 1500 heden Middeleeuwen Late Middeleeuwen Vroege Middeleeuwen na Chr na Chr na Chr. Romeinse Tijd Laat-Romeinse Tijd Midden-Romeinse Tijd Vroeg-Romeinse Tijd 12 voor Chr. 450 na Chr na Chr na Chr. 12 voor Chr. 70 na Chr. IJzertijd Late IJzertijd Midden-IJzertijd Vroege IJzertijd voor Chr voor Chr voor Chr voor Chr. Bronstijd Late Bronstijd Midden-Bronstijd Vroege Bronstijd voor Chr voor Chr voor Chr voor Chr. Neolithicum (Jonge Steentijd) Laat Neolithicum Midden-Neolithicum Vroeg Neolithicum voor Chr voor Chr voor Chr voor Chr. Mesolithicum (Midden-Steentijd) Laat Mesolithicum Midden-Mesolithicum Vroeg Mesolithicum voor Chr voor Chr voor Chr voor Chr. Paleolithicum (Vroege Steentijd) Laat Paleolithicum Midden-Paleolithicum Vroeg Paleolithicum Tot 8800 voor Chr voor Chr voor Chr. Tot voor Chr. 17

18 Tabel 2: Archeologische waarnemingen in Archis. De eerste kolom (CAT_NR) correspondeert met de waarnemingsnummers in figuur 8 van deze bijlage. CAT_NR WNG_NR X_COORD Y_COORD OMSCHRIJVING DATERING Urnenveld, crematieresten BRONSL-IJZ Nederzetting, vuursteen MESO Vuurstenen spits, Tjonger PALEOLB Vuurstenen kling PALEOL-MESO Vuurstenen kling PALEOL-MESO Nederzetting, aardewerk LMEB-NTA Kasteel, aardewerk LMEB Nederzetting, waterput LMEB-NTA Nederzetting, vuursteen, Ahrensberg PALEOLB Nederzetting, vuursteen MESO Nederzetting, vuursteen PALEOL-MESO Vuurstenen werktuig MESO Vuurstenen werktuig MESO Vuurstenen werktuig MESO Vuurstenen sikkel BRONSL-IJZM Nederzetting, paalgat ROM-NT Maalsteen ROM Onbekend XXX Nederzetting, vuursteen MESO Nederzetting, vuursteen PALEOL-MESO Nederzetting, vuursteen PALEOL-MESO Nederzetting, vuursteen MESO Nederzetting, vuursteen MESO Nederzetting, vuursteen MESO Nederzetting, vuurstenen werktuig PALEOL-MESO Nederzetting, vuursteen MESO Nederzetting, vuursteen MESO Vuurstenen werktuig, Tjonger-cultuur PALEOLB Vuurstenen dolk, Grand-Pressigny, Enkelgraf NEOLA Vuurstenen werktuig, Tjonger PALEOLB Nederzetting, vuurstenen spits, Michelsberg NEOMA Nederzetting, vuurstenen werktuig PALEOL- BRONSM Aardewerk BRONSL-ROML Onbekend XXX Vuurstenen werktuig MESOM Vuurstenen schrabber XXX Vuursteen XXX Grafveld VMEB Ophoging LME Kasteel LMEB-NTA Kasteel, aardewerk LME-NTA Crematiegraf XXX Aardewerk XME Nederzetting, muurrestant NTB-NTC 18

19 Nederzetting XME Urnenveld, aardewerk XXX Grafheuvel, Nederrijns BRONS-IJZ Havezathe/ridderhofstad NTB Kasteel LMEB-NTC Nederzetting, aardewerk ROM-VMEB Kasteel, omwalling LMEA-LMEB Nederzetting, paalgat VME-LME Aardewerk LMEB Nederzetting, vuursteen, Tjonger PALEOLB Vuursteen MESO Vuurstenen bijl NEO Aardewerk, Nederrijns BRONSL-IJZ Bronzen bijl BRONSV-IJZV Nederzetting, waterput BRONS-XME Stenen vijzel LME Aardewerk LMEB-NTA Bronzen lans/speerpunt BRONSL Nederzetting, vuursteen PALEOL-MESO Onbekend NTC Onbekend VME-NT Aardewerk LMEB Vuurstenen kling MESO Depot, bronzen kokerbijl BRONSL Metalen ring NTB Metalen ring XXX Aardewerk NTB Aardewerk LMEA-LMEB Nederzetting, aardewerk NEO-IJZ Munt, sestertius ROMMA-ROMMB Aardewerk BRONSV- BRONSL Aardewerk LMEA-LMEB Aardewerk VMEA-VMED Aardewerk LMEA-LMEB Vuursteen MESOV-MESOL Aardewerk LMEA-LMEB Aardewerk LMEA-LMEB Vuursteen PALEOL-NEOL Aardewerk ROM-LME Aardewerk XME Vuursteen PALEO-MESO Aardewerk NEOVA-NTC Aardewerk LME Bronzen gewicht NTA Vuursteen, Tjonger PALEOLB Vuursteen, Tjonger PALEOLB Vuursteen, Tjonger PALEOLB Vuursteen, Tjonger PALEOLB Vuursteen, Tjonger PALEOLB Vuursteen, Tjonger PALEOLB Vuursteen MESO 19

20 Kasteel, paal LMEB Waterput LMEB Bronzen munt ROM Nederzetting, vuursteen IJZ Aardewerk LME-NT Nederzetting, aardewerk NEO-IJZL Kasteel, fundering LME-NT Kasteel, fundering LME-NT Vuurstenen spits NEOMB- BRONSM Aardewerk NEO-IJZ Aardewerk LMEB-NT Aardewerk NTB 20

21 Tabel 3: Beschrijvingen AMK-terreinen. Gemeente Heeze-Leende 21

22 22

23 23

24 24

25 25

26 26

27 Gemeente Cranendonck 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 Figuur 1: Locatie plangebied op kaart stroomgebied (witte lijn). 32

33 Figuur 2: Historische kaarten, a: Topografische Militaire Kaart overzicht; b: Topografische Militaire Kaart detail; c: Topografische Militaire Kaart 1901 detail. a. b. 33

34 c. 34

35 Figuur 3: Bodemkaart, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 35

36 b. 36

37 c. 37

38 Figuur 4: Essen, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 38

39 b. 39

40 c. 40

41 Figuur 5: Geomorfologische kaart, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 41

42 b. 42

43 c. 43

44 Figuur 6: Uitsnede Actueel Hoogtebestand Nederland, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 44

45 b. 45

46 c. 46

47 Figuur 7: IKAW en ontgrondingen, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 47

48 b. 48

49 c. 49

50 Figuur 8: AMK en waarnemingen Archis, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 50

51 b. 51

52 c. 52

53 Figuur 9: Archeologische verwachtingenkaart. 53