duit de verf! Zwolle Kraanbolwerk Beeldkwaliteitplan Aanpassen Februari 2011

Transcriptie

1 duit de verf! Zwolle Kraanbolwerk Beeldkwaliteitplan Herontwikkeling Aanpassen Kraanbolwerk november Van verffabriek 2012 naar kleurrijke woonomgeving Februari 2011

2 Noordereiland 2 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

3 Beeldkwaliteitplan Kraanbolwerk september 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Het ontwerp 7 3. Beeldkwaliteitplan 13 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 3

4 Kraanbolwerk in de jaren '30 4 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

5 1 Inleiding Voor u ligt het beeldkwaliteitplan Kraanbolwerk, september De conceptversie van het beeldkwaliteitplan is opgenomen in het stedenbouwkundig plan Kraanbolwerk, door de raad vastgesteld op 19 december Deze conceptversie is vervolgens uitgewerkt tot deze definitieve versie. Na vaststelling door de raad wordt dit beeldkwaliteitplan onderdeel van de gemeentelijke welstandsnota en vormt daarmee het toetsingskader voor de welstand voor de omgevingsvergunningen. Een beeldkwaliteitplan is een instrument die de kwalitatieve uitgangspunten vastlegt met betrekking tot het te ontwikkelen vastgoed en de inrichting van de openbare ruimte. Met dit instrument kan sturing worden gegeven en de kwaliteit worden bewaakt. De kwaliteit wordt bewaakt door de stedenbouwkundige vanuit de gemeente, een door de gemeente ingehuurde architect als architectonische supervisor en de rayonarchitect van het Oversticht. AM bewaakt intern de kwaliteit middels de inzet van hun conceptarchitect. Bij een meningsverschil tussen kwaliteitbewakers van de gemeente en de conceptarchitect van AM wordt dit besproken in het afstemmingsoverleg (regulier overleg tussen gemeente en AM) en indien nodig in het bestuurlijk overleg tussen gemeente en AM Bij het ontwikkelen van de plannen wordt door AM advies gevraagd aan een klantenpanel (groep geïnteresseerde kopers) en de werkgroep Vrienden van het Kraanbolwerk. Deze werkgroep is gerekruteerd uit de voormalige klankbordgroep en bestaat uit afvaardigingen van belanghebbende organisaties, aanwonenden en geïnteresseerden. Op verschillende momenten in het ontwerpproces worden de plannen breed gecommuniceerd middels inloopavonden en andere communicatiemiddelen. Het uiteindelijke ontwerp wordt, als onderdeel van de vergunningsprocedure, door de welstand getoetst op basis van het beeldkwaliteitplan. Zij geven een advies op de vergunningsaanvraag. beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 5

6 uit de verf! De Heldin De Volharding De Koningin De Tweeling De Stelling 6 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

7 2 Het Ontwerp Aan de hand van de kaders en uitgangspunten uit het Stedenbouwkundig plan heeft AM het ontwerp van de locatie gemaakt met haar afdeling AM Concepts in overleg met de stedenbouwkundigen van de gemeente Zwolle. Stedenbouwkundig bestaat het ontwerp uit twee delen; een bouwblok tussen de twee kades die aansluit op de bouwblokken van het Noordereiland en op de kop van het bolwerk losse gebouwen op de rand van de kade. Drie noord - zuid routes verbinden de twee kades. Het bouwblok kent een mix aan grondgebonden woningen en appartementen. De losse gebouwen zijn appartementen met wisselende hoogtes. Deze appartementen hebben werknamen gekregen die iets vertellen over hun positie in het stedenbouwkundig plan en die allitereren met de naam de Volharding; de ziel van het plan. De Tweeling heeft in het architectonisch beeld een sterke relatie met de Volharding. Het gebouw staat ook in de doorlopende bebouwingswand van de Thorbeckegracht. Die dubbele positie komt tot uitdrukking in de naamgeving; De Stelling staat aan het eind van de kade, op de plek van het huidige Schaepmangebouw. De naam komt voort uit de markante positie in het stedenbouwkundige plan. Markant vanaf de binnenstad en vooral vanaf het Rode Torenplein; De Heldin markeert de noordelijke hoek van het plan, de plek waar schepen de punt moeten ronden; De Koningin staat aan de Friesewal, is het hoogste gebouw en wordt bekroond met twee markante kappen. Legenda plankaart Grondgebonden woningen, met mogelijkheid van bedrijf aan huis Appartementen Openbaar gebied op huidig maaiveld. Openbaar gebied op half verdiepte garage Bestaande gebouwen Binnentuin Mogelijk horecapaviljoen beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 7

8 Thorbeckegracht De straatwand van de Thorbeckegracht buigt na het monumentale pand van Lenderink naar achteren. Je ervaart het zicht naar buiten; over het water en tussen de bebouwing. De wandelaar heeft hier een keuze; of via een hellingbaan naar het hogere niveau van de kade of op hetzelfde niveau de wandeling vervolgen langs bomen en bankjes. De bebouwing bestaat uit grondgebonden woningen, schouder aan schouder. Het ritme van de wand is die van smalle koopmanshuizen en bredere factoorpanden (twee of drie woningen geschakeld). Net als elders is ook hier een zone voor de woningen met ruimte voor stoepen, trappen, bloembakken ed. Sommige panden hebben een werkruimte of atelier op de begane grond. De verdiepingshoogte van de eerste laag en de indeling van de huizen laten dit toe. Het zorgt voor een levendig en aantrekkelijk straatbeeld. Anders dan de huidige Thorbeckegracht want nieuw, maar door toepassing van zelfde ruimtelijke thema s toch vertrouwd. Na het appartementengebouw de Tweeling verandert het karakter van de bebouwing. De wand schuift achter de Stelling en wordt onderdeel van de kop van het Kraanbolwerk. De architectuur verloopt van koopmanshuizen en factoorspanden naar gebouwen die verwijzen naar handel en ambacht. Zo wordt het verleden als plek voor handel zichtbaar. De korrel, het ritme en de individualiteit van de panden wordt wel doorgezet. Deze wand wordt op de kop van het bouwblok doorgezet, tot aan de Friesewal. Impressie van de Thorbeckegracht, zicht richting het westen Aanzicht Thorbeckegracht 8 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

9 Friesewal De Friesewal is anders. Hier wordt het beeld bepaald door vier grotere, bredere volumes die refereren aan het industriële en het handelskarakter. De Volharding is daar met een breedte van negentien meter één van. De volumes aan weerszijden van de Volharding zijn maximaal vier lagen hoog. Het pand aan de westzijde heeft bij voorkeur een kap, die aan de oostzijde is plat. Ze hebben grote ramen aan de noordzijde om zoveel mogelijk licht binnen te laten. De panden staan op het niveau van het dak van de stallinggarage. Het hoogteverschil met de kade wordt overwonnen met stoepen die verwijzen naar laad- en losplatforms. De nieuwe gebouwen staan dichter bij de rand van de kade dan De Volharding; daardoor verbijzondert de Volharding zich in het ensemble. Door de sprongen in de rooilijn en de openingen in de bebouwingswand wordt de kade niet somber en donker; de zon licht zijgevels aan en schijnt via de openingen op de kade. Op het eind van de kade is een hellingbaan en trap naar het hoger gelegen maaiveld. Het gebouw de Heldin steekt met een lager deel door de bebouwingswand en leidt de wandelaar de kop van het bolwerk binnen. Het volume aan de achterzijde van het perceel Lenderink is het appartementengebouw de Koningin. De Koningin is met een goothoogte op acht lagen en twee steile kappen van twee lagen het hoogste gebouw in het plan. Ze is in tweeën geleed en daardoor verticaal en rijzig. De twee steile kappen bieden ruimte aan vier appartementen. De bekroning door middel van deze twee kappen bepaalt het beeld. In dit gebouw bevindt zich de entree naar de parkeergarage. De Koningin staat vrij. De bebouwingswand aan de kade van de Friesewal vouwt zich naar binnen en omarmt de Koningin. Zo ontstaat een klein, intiem, autovrij en hoger gelegen straatje of hof, ontsloten via de Friesewal. Deze wand bestaat uit grondgebonden woningen. De woningen en de Koningin hebben dezelfde architectuur. Dat versterkt de intimiteit en samenhang van het hof. Vanuit dit hof is via een steeg of gang ook de Thorbeckegracht bereikbaar. Aanzicht Friesewal beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 9

10 Van kade naar kade via de Volharding De Volharding bepaalt de sfeer van deze verbinding. Deels als gebouw maar ook als openbare ruimte. Uitgangspunt is dat de voorgevel blijft staan. Aansluitend daarachter bevinden zich aan weerszijden twee woningen in het volume van het pand. In het midden van de voorgevel van de Volharding, waar voorheen de voordeur zat, is nu een poort. Met een trap kom je als voetganger op een iets hoger gelegen binnenplein. Dit plein of hof heeft ongeveer de breedte van de Volharding (circa 13 m) en is circa 400 m2 Impressie van het hof zicht richting de Friesewal Impressie van het hof zicht richting de Thorbeckegracht groot. Aan dit hof liggen aan weerszijden grondgebonden woningen. Aan de andere kant van de verbinding en aan de Thorbeckegracht staat de Tweeling, een appartementengebouw met twee woningen per laag en zes lagen hoog. De architectuur van dit appartementengebouw en de grondgebonden woningen is afgeleid van de Volharding. Verticale raamindeling, horizontale witte banden, baksteenkeuze en detaillering en hergebruik van de voor de Volharding zo kenmerkende bouwelementen zoals de genagelde gietijzeren kolommen. De Tweeling verbindt twee sferen; die van het hof en die van de doorlopende wand van de Thorbeckegracht. Met een breedte van circa zestien meter neemt het de korrel van de factoorpanden over. Architectonisch moet de Tweeling een antwoord geven op deze dubbele positie. 10 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

11 Van kade naar kade via de kop van het bolwerk Op de kop van het bolwerk staan drie appartementengebouwen met elk een eigen uitstraling. Een gevarieerd beeld bezien vanaf de overzijde van het water. De twee noordelijkste appartementengebouwen staan dicht tegen elkaar aan. De ruime opening met de Stelling zorgt voor licht en doorzicht. Een royale plek waar een boom groeit en waar met een trap afgedaald kan worden naar het oorspronkelijke kadeniveau. Het middelste pand staat 1,5 meter terug op de kade. Deze strook is de privé buitenruimte voor de appartementen direct aan de kade. Dit pand is opgebouwd uit drie volumes van vier lagen hoog en afgedekt met kappen. De architectuur heeft de kenmerken van de straatwand van het bouwblok aan de overzijde van het straatje. De samenhang tussen beide wanden geeft deze verbinding tussen beide kades een eigen rustige en intieme sfeer en identiteit. Net als bij De Volharding maar dan meer geïnspireerd op de industriële-, handels- en ambachtscomplexen uit het verleden. Het gebouw bij de afgeschuinde punt, de Heldin, is een samengesteld volume; twee oprijzende volumes van zeven lagen met kappen en haaks daarop, als beëindiging van Friesewal een smaller en lager volume in vijf lagen, ook met kap. Het lagere volume maakt zo de overgang naar de bebouwingshoogte aan de Friesewal. Het langgerekte gebouw heet de Stelling. Het staat aan het einde van de 800 meter lange kade en is een wand van het Rode Torenplein. Het huidige Schaepmangebouw is een samengesteld volume van twaalf, zeventien en twintig meter hoog. De Stelling neemt met zes lagen (negentien meter) een gemiddelde van deze hoogtes over. Het gebouw is opgebouwd met zes woningen per laag, ontsloten door twee stijgpunten. Het gebouw kent een gevarieerde volumeopbouw die ook het Schaepmangebouw zo kenmerkt. Het is één architectonisch ensemble met een subtiele onderverdeling in volumes. De architectuur verwijst naar het industriële verleden van deze plek. Stoer en kloek met een baksteen die daar bij past. Grote horizontale raampartijen bepalen het beeld. De onderste appartementen kunnen worden ontworpen als split level omdat de rand van de garage vijf meter naar binnen ligt. Daarmee kunnen deze woningen extra hoge raampartijen krijgen om zoveel mogelijk Aanzicht kop Kraanbolwerk van het licht over het water te profiteren. De balkons en de zonwering aan de zuidgevel zijn geïntegreerd in de architectuur, bijvoorbeeld als een stalen staketsel bevestigd aan de gevel. Als ware het een podium gericht naar het Rode Torenplein. Samenvattend is het ontwerp een samenhangend geheel, met veel variatie in massaopbouw, architectuur en openbare ruimten. Thorbeckegracht en Friesewal als kades met hun eigen sfeer en identiteit en haaks daarop drie onderscheidende verbindingen die beide kades aan elkaar te verbinden. De rij met grondgebonden woningen zijn vanuit elk standpunt op afstand bezien zichtbaar. De hogere en grotere appartementengebouwen geven het geheel een dynamisch beeld en rondlopend steeds wisselende perspectieven. beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 11

12 Maquette Waterplein 12 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

13 3 Beeldkwaliteitplan Waardering Het Kraanbolwerk, tezamen met de andere projecten rondom het Waterplein, zal de stad een nieuw aanzien geven. De plek waar de stad zich opent naar de buitenwereld. De stad toont zich open en gastvrij aan haar bewoners en bezoekers. Elke plek wordt gekleurd door zijn eigen historische, stedelijke en landschappelijke context. Beleid Het niveau van welstandstoetsing is hoog. Het beleid is gericht op het behouden, herstellen en vernieuwen van de cultuurhistorische karakteristieken van de ruimtelijke structuur, de openbare ruimte en de bebouwing. De specifieke historische kenmerken van de ruimtelijke structuur en openbare ruimte per plek vormen de uitgangspunten voor nieuwbouw. Voor plekken die zijn aangetast door grootschalige ingrepen wordt gekozen voor kwalitatief herstel. Bij nieuwbouw behouden van de individuele opzet van de bebouwing en de relatie met de openbare ruimte. Aandacht voor zorgvuldige detaillering en ambachtelijke materialen waarbij de historische kenmerken per plek de inspiratiebronnen vormen. De architectuur brengt de historie naar deze tijd en is daarmee hedendaags traditioneel. Monumentale en afleesbare eenheden. Nuchtere Nederlandse bouwkunst. Sfeer en karakter stedelijk en compact, historische binnenvaart met leven aan/op kades, refererend aan identiteit van handel, industrie en nijverheid. Functies wonen en werken aan huis. Architectonische kenmerken De architectonische kenmerken worden op de komende pagina's toegelicht. beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 13

14 Stedebouwkundige essentiekaart 14 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

15 De plankaart van het stedenbouwkundig ontwerp is in de hiernaast afgebeelde kaart vertaald naar de essenties van het plan. Datgene waar je echt op wil sturen. Het is in die zin te lezen als de stap tussen het ontwerp en het bestemmingsplan. Wat is hard en waar zit marge? De gebouwen en gebouwensembles zijn aangegeven en uitgewerkt naar stedenbouwkundige aspecten in de matrix. De architectonische aspecten worden verder uitgewerkt in het beeldkwaliteitplan, en worden vertaald in gebiedsgerichte criteria. Morfologie en typologie type woning ontsluiting buitenruimte aantal lagen dakbeeindiging breedte opmerking I Grondgebonden voordeur aan straat / kade tuin, (dak)terras, geen balkon, stoep 1 tot 4 + kap 80% kap in meerdere richtingen en vormen 4,8-6m variatie in korrel door schakeling. Doorlopende gevelwand II Grondgebonden voordeur aan kade / hof tuin, (dak)terras 2 tot 4 + kap kap of plat 4,8-6m per 4 woningen één architectonisch volume III Appartementen 3 spanner Begane grond, voordeuren aan straat. Verdieping portiek A 'de Stelling' Appartementen 2x 3 spanner Begane grond, voordeuren aan straat. Verdieping portiek B 'de Tweeling' Appartementen 2 spanner Begane grond, voordeuren aan straat. Verdieping portiek balkon, (dak)terras, tuin 4 + kap dwarskappen n.v.t. BG mogelijk splitlevel lager deel op oorspronkelijk kade balkon, (dak)terras 6 Dakrelief door geringe hoogtesprongen balkon 6 schildkap in 1 of 2 lagen of plat n.v.t. 16m verspringing in dakvlak 2 of 4 app. In de kap C 'de Heldin' Appartementen 2,3 spanner Begane grond, voordeuren aan straat. balkon, (dak)terras 5,7 Dwarskappen n.v.t. overkraging max. 2 meter Verdieping portiek D 'de Koningin' Appartementen 2,3,4 spanner Begane grond, voordeuren aan straat. balkon, (dak)terras 8+ kap dubbel laagsekap n.v.t. entree parkeergarage, trafo ruimte, verjongend volume Verdieping portiek V 'Volharding' Grondgebonden voordeur aan plein tuin en evt. terras 3 + kap Langskap 5,4-6m arcade aan plein van 0,70-1,5m diep VI 'Volharding' Grondgebonden voordeur aan plein tuin en evt. terras 2 tot 4 40% kap 4,8-6m 2 won integreren in voorgevel Volharding. 2 lagen poort. Passend binnen maatvoering Volharding beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 15

16 V Volharding Beschrijving Volharding uit cultuurhistorische verkenning, P. Meurs, Urban Fabric 2008: interessante detaillering met boogramen, inspringende speklagen en sluitstenen. Het gebruik van moderne materialen zoals staal en beton, de houten dakconstructie en details als de ijzeren haken waaraan de huiden werden gehangen om te drogen. Eén architectonische compositie van grondgebonden woningen rondom een hof met de voorgevel van de Volharding aan de Friesewal als beelddrager. plaatsing grondgebonden woningen rondom een hof, geïntegreerd met de voorgevel van de Volharding waarbij in de laatste een poort als toegang tot het hof is opgenomen. massa en vorm één architectonische ensemble, ook met de Tweeling. aansluiten op de architectonische kenmerken van de voorgevel van de Volharding. een arcade aan het hof met een diepte tussen 0,70 en 1,50 meter hogere begane grondlaag dakvorm afgeleid van de voorgevel van de Volharding. als een voetgangersentree naar de stallingsgarage in het hof komt, moet dit in het architectonische ensemble passen. gevels afgeleid van de voorgevel van de Volharding; combinatie van horizontale indeling gevel en verticaliteit raamindeling. poort in voorgevel Volharding als vanzelfsprekend onderdeel van de bestaande gevel. detaillering, kleur en materiaal baksteen in harmonie met die van de voorgevel van de Volharding in materiaal combinatie met beton en staal. weliswaar functioneel en ingetogen maar ook fijnzinnig, elegant en met een ambachtelijke uitstraling zoals passend is bij het industriële en handelsverleden. hergebruik van constructieve elementen van de Volharding zoals de geklonken gietijzeren kolommen en houten spanten. 16 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

17 B 'de Tweeling' plaatsing een dubbele positie: aan het hof en aan de wand van de Thorbeckegracht. massa en vorm met een breedte van circa 16 meter neemt het de korrel van de factoorspanden aan de Thorbeckegracht over. aansluiten op de architectonische kenmerken van de voorgevel en het architectonisch ensemble van de Volharding. hogere begane grondlaag dakbeëindiging plat of als schilddak in 1 of 2 lagen zoals de bestaande factoorspanden. Voor dakhellingen zie blz 27 SP. Onderscheidend in architectuur t.o.v. de Stelling. gevels afgeleid van de voorgevel van de Volharding; combinatie van horizontale indeling gevel en verticaliteit raamindeling. balkons aan de zuidzijde maximaal 0,60 meter uitpandig, aan de westzijde maximaal 2 meter uitpandig. appartementen begane grond met eigen voordeur voor levendig straatbeeld. detaillering, kleur en materiaal baksteen in harmonie met die van de voorgevel van de Volharding in combinatie met beton en staal. weliswaar functioneel en ingetogen maar ook fijnzinnig, elegant en met een ambachtelijke uitstraling zoals passend is bij het industriële en handelsverleden. detaillering die recht doet aan het gehele architectonisch ensemble. technische ruimtes geïntegreerd in architectonisch volume. beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 17

18 C de Heldin plaatsing op de voor de scheepvaart afgeschuinde punt. beëindiging van de Friesewal en begeleiding van de doorgaande route over de kade naar binnen. massa en vorm opbouw in een deel van 7 lagen en een deel van 5 lagen. lagere deel aan de Friesewal. architectuur verwijst naar typologie pakhuis. dakbeëindiging met kappen dwars op de gracht. Voor dakhellingen zie blz 27 SP. gevels uitgesproken positie raamopeningen in verticaliteit gevels. overkragende balkons als onderdeel plasticiteit volume. alzijdig gebouw waarbij gevels zich profileren ten opzichte van positie in het stedenbouwkundig plan (water, kade, straat). appartementen begane grond met eigen voordeur voor levendig straatbeeld. detaillering, kleur en materiaal oprijzend uit water, keuze baksteen verhoudt zich harmonisch met bestaande steen kademuur. een plint in ander hoogwaardig materiaal als overgang kade en gevel is mogelijk. combinatie met beton en staal. weliswaar functioneel en ingetogen maar ook fijnzinnig, elegant en met een ambachtelijke uitstraling zoals passend is bij het industriële en handelsverleden. detaillering die recht doet aan het geëiste typologie pakhuis. keramische dakpannen. technische ruimtes geïntegreerd in architectonisch volume. in architectuur geïntegreerde zonwering. 18 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

19 III 'kop' plaatsing middelste van de drie vrijstaande appartementengebouwen op de kop van het bolwerk. met de aan overzijde straat gesitueerde grondgebonden woningen is het één architectonisch ensemble. niet direct op de kademuur maar 1,50 meter terugliggend. massa en vorm opbouw in drie volumes met dwarskappen. Voor dakhellingen zie blz 27 SP. lagere hoogte dan de twee andere appartementengebouwen zoals beschreven in het SP gevels in samenhang met die van de grondgebonden woningen aan overzijde straat. uitgesproken positie raamopeningen in verticaliteit gevels. overkragende balkons als onderdeel plasticiteit volume. staal/beton. begane grond appartementen hebben buitenruimte op kadeniveau. oriëntatie op het water. alzijdig gebouw waarbij gevels zich profileren ten opzichte van positie in het stedenbouwkundig plan (water, kade, straat). appartementen begane grond met eigen voordeur voor levendig straatbeeld. detaillering, kleur en materiaal keuze baksteen in samenhang baksteen grondgebonden woningen en in harmonie met bestaande steen kademuur. combinaties met beton en staal mogelijk. weliswaar functioneel en ingetogen maar ook fijnzinnig, elegant en met een ambachtelijke uitstraling zoals passend is bij het industriële en handelsverleden. detaillering die overeenkomt met die van grondgebonden woningen. keramische dakpannen. In architectuur geïntegreerde zonwering. technische ruimtes geïntegreerd in architectonisch volume. beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 19

20 A de Stelling plaatsing bijzondere plaatsing want aan het einde van 800 meter kademuur én wand van het Rode Torenplein. deze positie vraagt om een markant gebouw. direct oprijzend vanuit het water. massa en vorm één architectonisch volume met aan alle zijden plasticiteit in volumeopbouw. massaopbouw in twee onderscheidene delen als verwijzing naar voormalige Schaepmanfabriek. dakrelief door kleine hoogtesprongen, bijzondere dakbeëindigingen en terugspringende volumes. gevels gevelindeling volgt de plasticiteit in volumeopbouw. kan verticaal maar ook horizontaal geleed zijn. uitgesproken positie raamopeningen. Balkons en erkers als onderdeel plasticiteit volume. Baksteen, beton en/of staal. oriëntatie op Rode Torenplein. onderscheiden in architectuur t.o.v. Maagjesbolwerk. alzijdig gebouw waarbij gevels zich profileren ten opzichte van positie in het stedenbouwkundig plan (Rode Torenplein, kade, straat). appartementen begane grond met eigen voordeur voor levendig straatbeeld. detaillering, kleur en materiaal oprijzend uit water, keuze baksteen verhoudt zich harmonisch met bestaande steen kademuur. Een plint in ander, hoogwaardig materiaal als overgang kade en gevel is mogelijk.combinaties met beton, zink en staal mogelijk. weliswaar functioneel en ingetogen maar ook fijnzinnig, elegant en met een ambachtelijke uitstraling zoals passend is bij het industriële en handelsverleden. detaillering die recht doet aan de geëiste plasticiteit. technische ruimtes geïntegreerd in architectonisch volume. in architectuur geïntegreerde zonwering. 20 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

21 D de Koningin plaatsing als hoogste gebouw is de Koningin een belangrijke beelddrager van het Kraanbolwerk. Zij staat op het knikpunt van de Achtergracht en gezien vanaf de Thorbeckegracht op de tweede rij. De toren maakt deel uit van een wand langs de Friesewal, bestaande uit grondgebonden woningen samengebracht in 4 of 5 panden. Ze is een ensemble van een toren met aan haar voeten grondgebonden woningen; ze zijn familie van elkaar. Ze is rijzig, kalm en sierlijk gekapt. massa en vorm één architectonisch ensemble van toren en grondgebonden woningen. massaopbouw toren in twee onderscheidende opgaande volumes. Dakbeëindiging toren dmv mansardekappen. het geheel passend in het architectonisch silhouet van de stad. Voor dakhellingen zie blz 27 SP. grondgebonden woningen plat afgedekt of met een flauwe dakhelling (23 graden). gevels balkons aan zuidgevel en aan de westzijde van de toren maximaal 2 meter uitpandig. balkons als onderdeel plasticiteit volume en als constructief onderdeel op schaal van het gebouw. baksteen, beton en/of staal. Verticale geleding gevels. alzijdig gebouw waarbij gevels zich profileren ten opzichte van positie in het stedenbouwkundig plan (Friesewal en achterstraatje). appartementen begane grond met eigen voordeur voor levendig straatbeeld. gevels grondgebonden woningen rustig en ingetogen. detaillering, kleur en materiaal samenhang keuze baksteen toren en grondgebonden woningen. Materiaal afstemming op keuze baksteen andere panden langs Friesewal. Combinaties met beton, zink en staal mogelijk. weliswaar functioneel en ingetogen maar ook fijnzinnig, elegant en met een ambachtelijke uitstraling zoals passend is bij het industriële en handelsverleden. Detaillering die recht doet aan de geëiste plasticiteit. keramische dakpannen. In architectuur geïntegreerde zonwering. technische ruimtes geïntegreerd in architectonisch volume. entree parkeergarage zorgvuldig, ingetogen ontworpen, volwaardig onderdeel gevel. beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 21

22 I Thorbeckegracht plaatsing voortzetting van de bebouwingswand van de Thorbeckegracht waarbij het eerste deel gebaseerd is op de oorspronkelijke bebouwing en na de Tweeling de wand meer refereert aan het industriële verleden. massa en vorm volumes gebaseerd op oorspronkelijke bebouwing bestaande uit koopmanshuizen en factoorspanden maar met een hedendaagse vormgeving. na de Tweeling idem maar refererend aan industriële verleden. meer seriematige uitstraling. gevels individuele panden, schouder aan schouder met wisselingen in goothoogtes, kapvormen en richtingen en gevelbreedtes conform koopmanshuizen en factoorspanden. panden zijn symmetrisch met twee of drie vensterassen. verticaliteit komt tot uitdrukking in hoge raamopeningen in combinatie met lage borstweringen. wisselende verdiepingshoogten, hogere begane grond laag en verspringende daklijsten. Voor dakhellingen zie blz 27 SP. gevels zo ontworpen dat eventueel bedrijf aan huis past in de straatwand. detaillering, kleur en materiaal overwegend baksteen in nuances bruin-rood en beperkter keim/stucwerk in licht kleur zoals aanwezig bij de historische koopmanshuizen en factoorspanden stoep als overgang verticale vlak en straat. individuele uitvoering stoepen. eventuele dakterrassen aan voorzijde zorgvuldig en onopvallend opgenomen in straatbeeld. 22 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

23 II Friesewal plaatsing bebouwingswand met kleine sprongen in de rooilijn aan 19e eeuwse handelskade: de Friesewal. centraal in de gevelwand de gehandhaafde voorgevel van de Volharding. massa en vorm vier volumes gebaseerd op oorspronkelijke bebouwing bestaande uit panden met verwijzing naar industriële verleden maar met een hedendaagse vormgeving. grondgebonden woningen die zijn ondergebracht in vier volumes of panden. dakbeëindiging plat of flauwe kap (23 graden, zie blz 27 SP). gevels pandsgewijze opbouw. grote raamopeningen in noordgevel. verticale geleding gevel. gevels zo ontworpen dat eventueel bedrijf aan huis past in de pandsgewijze opbouw. detaillering, kleur en materiaal overwegend baksteen in nuances bruin-rood aangevuld met materiaal dat verwijst naar industrieel verleden als staal en beton. eventuele dakterrassen aan achterzijde onopvallend vanaf openbare ruimte. trappen en stoepen als overgang verticale vlak en straat. beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 23

24 24 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

25 Paviljoen plaatsing gesitueerd aan de Thorbeckegracht op het lagere deel van de kade en tegen de kademuur van de stallingsgarage. Het paviljoen staat voor de Tweeling en houdt zo het zicht vanuit het Hof van Volharding op de binnenstad vrij. De trap, het terras en de beplanting is een samenhangend geheel en wordt geïntegreerd met het gebouw zodat er een aantrekkelijke plek aan het water ontstaat. Een blikvanger aan de gracht. massa en vorm het paviljoen is een transparant, sierlijk, open en lichtvoetig object op de stenige kade. Een autonoom object met bijzondere uitstraling. Als een folly of sculptuur. In vorm maakt het zich los van zijn omgeving. Een uitschuifbaar, uitvouwbaar of uitklapbaar object is mogelijk want dan gedurende de dag een wisselend beeld. Open en uitnodigend wanneer het in gebruik is en gesloten en compact wanneer niet. gevels de gevels openen zich alzijdig naar haar omgeving en de stad. De dakbeëindiging is onderdeel van de sculptuur. detaillering, kleur en materiaal fijnzinnige detaillering die de sculpturale kwaliteiten benadrukt. glas, staal, hout. garagedeur in pand Lenderink beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 25

26 Duurzaamheid In het gemeentelijk klimaatbeleid uit 2009 en in de Beleidsvisie Duurzaam Bouwen uit 2007 zijn de ambities vanuit duurzaamheid beschreven. Hierin staat oa. de doelstelling om 60% van het totale energiegebruik uit duurzame energie te laten bestaan ( zie pag. 37 uit het Stedenbouwkundig plan). Om deze doelstelling te halen zijn aanvullende toepassingen zoals koude warmte opslag, zonne-energie en goede isolatie een uitstekend middel. Met name de toepassingen van zonne-energie ( PV en collectoren) hebben ruimtelijkeen architectonische invloed. Algemene stelling: duurzaamheid is leidend in de ontwikkeling, maar dient ruimtelijk zorgvuldig in de architectuur en openbare ruimte te worden ingepast. Voor de platte daken in het plan geldt dat de zonne PV en collectoren zo veel mogelijk onzichtbaar moeten zijn vanaf de straat. Voor de schuine daken moeten de zonne PV en collectoren zoveel mogelijk geintregreerd worden in de dakbedekking. 26 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

27 Parkeergarage plaatsing gesitueerd onder plangebied en op afstand van bestaande kades ingang voor auto s aan Friesewal tpv de Koningin ingangen voetganger in uitgeefbaar gebied en eventueel in het hof van Volharding de garage is mechanisch geventileerd. ter plaatse van de Stelling wordt de lucht afgezogen en uitgestoten. massa en vorm de stallingsgarage steekt niet meer dan 1,20 uit boven de aanliggende kades hellingbaan wordt inpandig opgelost gevels de wanden van de garage maken onderdeel uit van de openbare ruimte of zijn geïntegreerd met de architectuur van de op de rand staande panden Contour garage daar waar de wand van de garage zichtbaar is vanaf de openbare ruimte en dus de rand is van de verhoogde kade, bestaat de bekleding uit baksteen. de schoorsteen is geïntegreerd met de architectuur van de Stelling de entree voor auto s is geïntegreerd met de architectuur van de Koningin. De entree ligt in de rooilijn van de straatwand (geen terugliggend zwart gat ) als een ingang voor voetgangers in het hof van Volharding komt, moet dit in het architectonisch ensemble passen. ingangen in het uitgeefbaar gebied en zichtbaar vanaf de openbare ruimte passen in het architectonisch ensemble Onopvallende garagedeur detaillering, kleur en materiaal wanden die zichtbaar zijn vanaf de openbare ruimte bekleden met materiaal baksteen of integreren met trappen keuze baksteen in harmonie met kademuur Thorbeckegracht garagedeur in pand Lenderink Geen gewenst beeld van de entree beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 27

28 Zorgvuldig vormgegeven hoogteverschillen Stenig, maar ook levendig en vriendelijk van karakter Verlichting in de binnenstad 'Delftse stoep' Kastanjes aan de gracht Groen gecombineerd met water- en zitelementen 28 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

29 Openbare ruimte Algemeen De openbare ruimte is weliswaar stenig maar toch levendig en vriendelijk van karakter. Het gebied wordt autoluw zodat er ruimte is om te leven en te spelen. Er is een grote variatie van verblijfsplekken in afmeting, gebruik en materiaal. Daarmee nodigt de ruimte uit tot ontmoeten en verblijven. Door routes op verschillende hoogtes is er een steeds wisselend perspectief op de bestaande stad. Het overbruggen van het hoogteverschil verdient veel aandacht. Daarbij kunnen trappen uitnodigen om te zitten. Bestrating De bestrating bestaat uit gebakken straatstenen aangevuld met detaillering van trappen en banden in natuursteen of hoogwaardig beton. Het formaat straatstenen benadrukt de uitstraling als verblijfsgebied; dik- en waalformaat. Langs de grondgebonden woningen komen zogeheten Delftse stoepen. Deze behoren bij de aanliggende woningen en kunnen door de bewoners gebruikt worden voor geveltuinen en zitplekken. Deze stoepen liggen op dezelfde hoogte als de straat of iets hoger met minimaal zicht. De overgang openbaar privé wordt gemarkeerd door middel van een band. De bestrating van deze stoepen sluit in kwaliteit aan op die van het openbare gebied. Groen De beperkte openbare ruimte zal stenig van karakter zijn. Belangrijk is dan de kades te voorzien van bomen. Concreet betekent dit het doorzetten van de kastanjes aan de Thorbeckegracht. Op de lagere kade kan waar mogelijk groen worden toevoegd in de vorm van gras en hagen. De bomen aan de Friesewal blijven staan. De plek aan het water op de kop wordt ingericht met een nieuwe boom. In het Hof van Volharding wordt groen toegevoegd in combinatie met een speelplek voor de jongsten. Verlichting Een goede verlichting zorgt voor levendigheid, veiligheid en overzicht. Door gebouwen en bomen aan te lichten en verschillende niveaus van verlichting in te zetten wordt een spannend beeld gecreëerd. Net als in de rest van de binnenstad wordt op het Kraanbolwerk de standaard klassieke armatuur toegepast. Als lichtmast en waar nodig als wandarmatuur. Grondspots kunnen worden ingezet om bomen en gebouwen aan te lichten. Meubilair Het meubilair bestaat uit het standaard binnenstadsmeubilair. Speelvoorziening in het Hof van Volharding is ruimte voor een speelplek voor 0 tot 6 jarigen. De inrichting wordt bepaald in overleg met toekomstige bewoners. Beeldende kunst Kunst maakt integraal onderdeel uit van de openbare ruimte. De kunsttoepassing verwijst naar de historie van het Kraanbolwerk. De commissie beeldende kunst formuleert de opdracht en kiest de kunstenaar. In overleg met de stedenbouwkundig supervisor wordt bekeken welke uitingsvorm in samenhang met de stedenbouw en architectuur geschikt is. beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 29

30 30 beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk

31 Colofon Uitgave: Gemeente Zwolle, AM: Antoinette Wilmot Marcel de Ruiter Lieuwe Conradie Gemeente Zwolle Projectteam Kraanbolwerk, met name Atelier Stad & Landschap Henk Snel Menno Brouwer Martijn Boelhouwers en Jesse Fokkink (Buro MA.AN) beeldkwaliteitplan - Kraanbolwerk 31

32