Inhoud. Dystonie in de dagelijkse praktijk Hoe te herkennen en te behandelen binnen dystonienet. Indelingen. Prevalentie primaire dystonie in NL

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud. Dystonie in de dagelijkse praktijk Hoe te herkennen en te behandelen binnen dystonienet. Indelingen. Prevalentie primaire dystonie in NL"

Transcriptie

1 Inhoud Dystonie in de dagelijkse praktijk Hoe te herkennen en te behandelen binnen dystonienet Wat is dystonie? Oorzaak dystonie Behandeling dystonie Video s verschillende uitingsvormen van dystonie M. Postma verpleegkundig specialist neurologische bewegingsstoornissen i.o., maart 2014 Neurologische bewegingsstoornis Onwillekeurige spiercontracties Draaiende- wringende en herhalende bewegingen of abnormale houding Soms spierschokken (jerks), kunnen ritmisch zijn In bepaalde spiergroepen of lichaamsdelen Kan optreden in alle willekeurige spieren Sensorische truc Indelingen Verdeling Focaal; segmentaal; hemidystonie; gegeneraliseerd Naar beginleeftijd - jonge leeftijd, voor 26 e beginnend - vanaf het 26e jaar verschijnselen Oorzaak - primair (onbegrepen) sporadisch/familiair (20%) - secundair (oorzaak bekend) Oorzaak dystonie Prevalentie primaire dystonie in NL Veelal onbekend, ws. op neurotransmitter niveau Genetisch (DYT 1-17) Enzymdefect (Wilson) stapeling van koper Zuurstoftekort (geboorte/hartstilstand) Infarct/tumor Neurodegeneratie (Parkinson) Neuroleptica/anti-emetica (metoclopramide) geïnduceerde dystonie Primaire gegeneraliseerde dystonie Segmentale dystonie Cervicale dystonie Blefarospasme Spasmodische dysfonie Schrijfkramp Andere taakspecifieke dystonieën Oromandibulaire dystonie

2 Prevalentie secundaire dystonie in NL Anti-emetica geïnduceerd: 28,6 per miljoen recepten Niet precies bekend Schatting van het aantal patiënten met enige vorm van dystonie meer dan /3 heeft een primaire vorm, 1/3 een secundaire vorm. Bateman DN, 1985 Behandeling Fysiotherapie Intramusculaire botulinetoxine injecties in betrokken spieren Medicatie (levodopa, Trihexiphenidyl (artane ), benzodiazepines (diazepam, clonazepam) Diepe hersenstimulatie Effect botuline Cervicale dystonie 56 % vermindering van pijn, standsafwijkingen en/of onwillekeurige bewegingen bij 85% van de patiënten Costa J. et al 2005 & Snaith en Wade, 2008 Blefarospasme 95% effectief Aramideh, 1995 normale motorische zenuw-spier overgang motorische zenuw-spier overgang na botuline behandeling Cervicale dystonie: retrocollis 2

3 Effect fysiotherapie In combinatie met botuline behandeling blijkt effectiever dan botuline alleen; Patiënten hebben minder pijn Verbetering ADL scores Lagere botuline dosis Problemen in behandeling van patiënten Behandelrichtlijnen ontbraken Laag behandelvolume behandelaar Grote variatie in uitvoering behandeling Weinig samenwerking Tassorelli C, Mancini F, Balloni L et al. 2006; Landelijke samenwerking tussen botuline gevende neurologen/vs en fysiotherapeuten op het gebied van patiëntenzorg onderwijs en onderzoek Onderzoek naar effect van fysiotherapeutische behandelrichtlijn voor patiënten met cervicale dystonie Botuline behandelrichtlijn voor cervicale dystonie: online+app beschikbaar Vaardigheidscursus Website: zorgzoeker, overleg botuline app App store 3

4 Cervicale dystonie Dystonie aan de nek- en halsspieren: abnormale standen en bewegingen -1 e klachten rond jaar - 1 e vijf jaar progressie Afbeelding patient verwijderd vanwege Soms nekwervel afwijkingen of bindweefselvorming in nekspieren Scheefstand= Streng-torticollis Cervicale dystonie: Tremor aan de nek Afbeelding patient verwijderd vanwege Conversiestoornis/functioneel Neurologische verschijnselen, geen organische aandoening Bevindingen passen niet bij anamnese of neurologisch onderzoek Inconsistenties bij onderzoek Oorzaak onbekend, vaak hoge prevalentie van traumatische gebeurtenis of psychopathologie 4

5 Blefarospasme 1 e klachten tussen het 50e en 70 e jaar. Frequent oogknipperen, onwillekeurig sluiten oogleden Zandgevoel Toename klachten bij wind/zon Primair 85% Secundair: oogheelkundig probleem, neurodegeneratieve ziekte Andere oorzaken Afbeelding patient verwijderd vanwege Oromandibulaire dystonie Latijn: os (oris)= mond mandibula = kaak. Opensperren van mond Onwillekeurig dichtklemmen van kaken Tuiten, optrekken lippen Verstoring van spraak, kauwen en slikken Prevalentie patiënten in NL 5

6 Spasmodische dysfonie In verleden: conversie Geknepen, geforceerde stemgeving Zeldzaam Incidentie: 45 patiënten per jaar in NL Hemidystonie Meestal door hersenbeschadiging na infarct of tumor Kan behandeld worden met diepe hersenstimulatie Schrijfkramp In 1976 beschreven als neurologische aandoening Verkramping van vingers, hand- en/of onderarm spieren tijdens schrijven Zelden uitbreiding naar andere lichaamsdelen Gering effect behandeling Effect diepe hersenstimulatie Ongeveer 25% van de CD patiënten reageren onvoldoende op de botuline behandeling Motorische verbetering tussen 43-76% Kiss ZH. et al Brain 2007 Speelman JD et al. Eur J Neurol, 2010 Boodschap: - Niet alles is wat het lijkt - Dystonie is te behandelen, mits het herkend wordt - Nog vragen? 6

Wat is dystonie? Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten. Deze folder werd mede mogelijk gemaakt door:

Wat is dystonie? Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten. Deze folder werd mede mogelijk gemaakt door: Wat is dystonie? Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten Deze folder werd mede mogelijk gemaakt door: Wat is dystonie? De term dystonie betekent: stoornis in de spierspanning. Het woord is afgeleid

Nadere informatie

Dystonie. Movement disorders GRONINGEN He althy Ageing: moving to the next generation

Dystonie. Movement disorders GRONINGEN He althy Ageing: moving to the next generation Dystonie He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS DYSTONIE? Dystonie is een bewegingsstoornis die ontstaat door een verstoorde aanspanning van de spieren. Het woord dystonie is afgeleid van

Nadere informatie

Wat is Spasmodische torticollis?

Wat is Spasmodische torticollis? Wat is Spasmodische torticollis? Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten Deze folder werd mede mogelijk gemaakt door: Wat is Spasmodische torticollis? Tortis betekent gedraaid, collis hals en spasmodisch

Nadere informatie

Botuline bij dystonie

Botuline bij dystonie Botuline bij dystonie Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw is het mogelijk om verschillende vormen van dystonie te behandelen met botulinetoxine. Botulinetoxine wordt vooral als behandeling gebruikt bij

Nadere informatie

Behandeling met botulinetoxine bij blefarospasme

Behandeling met botulinetoxine bij blefarospasme Behandeling met botulinetoxine bij blefarospasme Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De neuroloog heeft met u besproken dat u behandeld kunt worden met botulinetoxine.

Nadere informatie

Behandeling met botulinetoxine bij torticollis spasmodica

Behandeling met botulinetoxine bij torticollis spasmodica Behandeling met botulinetoxine bij torticollis spasmodica Inleiding De neuroloog heeft met u besproken dat u een aandoening heeft die behandeld kan worden met botulinetoxine. In deze folder vindt u informatie

Nadere informatie

Hyperkinetische bewegingsstoornissen

Hyperkinetische bewegingsstoornissen Hyperkinetische bewegingsstoornissen Dystonie Trefwoorden: afwijkende stand, draaiende bewegingen, stereotype, traag Van focaal tot gegeneraliseerd Wel een mobiele bewegingsstoornis - een gefixeerde afwijkende

Nadere informatie

Dystonie. Neurologie. Locatie Hoorn/Enkhuizen

Dystonie. Neurologie. Locatie Hoorn/Enkhuizen Dystonie Neurologie Locatie Hoorn/Enkhuizen Inleiding Uw neuroloog stelt voor u te behandelen met botulinetoxine. Botulinetoxine is een gif dat in de natuur voorkomt maar wat gezuiverd en verdund als medicijn

Nadere informatie

Orthostatische tremor en diepe hersenstimulatie

Orthostatische tremor en diepe hersenstimulatie Orthostatische tremor en diepe hersenstimulatie Fleur van Rootselaar Neuroloog/klinisch neurofysioloog 29 mei 2015, 2e OT-ontmoetingsdag Presentatie Wat is tremor? Classificatie Hoe ontstaat tremor? Etiologie

Nadere informatie

Wat is blefarospasme?

Wat is blefarospasme? Wat is blefarospasme? Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten Deze folder werd mede mogelijk gemaakt door: Wat is blefarospasme? Vrij vertaald uit het Grieks betekent blefarospasme (oog) lidkramp.

Nadere informatie

Botulinetoxine behandeling

Botulinetoxine behandeling Botulinetoxine behandeling Locatie Purmerend/Volendam Botulinetoxinebehandeling vindt plaats voor verschillende medische indicaties. Op de afdeling neurologie wordt het gebruikt voor de behandeling van

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu DYT-24.

Kinderneurologie.eu DYT-24. DYT-24 Wat is DYT-24? DYT-24 is een aangeboren aandoening waarbij jongeren en volwassenen last krijgen van trillingen en een afwijkende stand van hoofd, nek en armen als gevolg van een bewegingsstoornis

Nadere informatie

Behandeling van dystonie met Botulinetoxine

Behandeling van dystonie met Botulinetoxine Behandeling van dystonie met Botulinetoxine Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten Deze folder werd mede mogelijk gemaakt door: Inleiding Sinds 1984 is het mogelijk om verschillende vormen van dystonie

Nadere informatie

Wat is cervicale dystonie en wat houdt een behandeling met NeuroBloc in

Wat is cervicale dystonie en wat houdt een behandeling met NeuroBloc in Informatie voor de patiënt Informatie voor mensen die botulinetoxine B (NeuroBloc ) voorgeschreven hebben gekregen ter behandeling van cervicale dystonie Wat is cervicale dystonie en wat houdt een behandeling

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Myoclonus dystonie

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Myoclonus dystonie Myoclonus dystonie Wat is myoclonus dystonie? Myoclonus dystonie is een erfelijke aandoening waarbij jongeren en volwassenen last hebben van kortdurende schokjes in het lichaam (myocloniëen) terwijl daarnaast

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu DYT-25.

Kinderneurologie.eu DYT-25. DYT-25 Wat is DYT-25? DYT-25 is een aangeboren erfelijke aandoening waarbij jongeren en volwassenen last krijgen van een afwijkende stand van hoofd, nek en armen als gevolg van een bewegingsstoornis die

Nadere informatie

Botoxbehandeling bij dystonie

Botoxbehandeling bij dystonie Neurologie en Neurochirurgie Botoxbehandeling bij dystonie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl NEU032 / Botoxbehandeling bij dystonie / 04-10-2018

Nadere informatie

Botulinetoxine A injectie

Botulinetoxine A injectie Botulinetoxine A injectie Bij de behandeling van spasticiteit en dystonie Door verschillende neurologische aandoeningen, zoals een hersenberoerte, multiple sclerose of een dwarslaesie, kunnen er problemen

Nadere informatie

Non-motor symptomen in dystonie

Non-motor symptomen in dystonie Non-motor symptomen in dystonie Elze Timmers Inhoud 2 Dopa-responsieve dystonie Myoclonus dystonie Non-motore symptomen Resultaten van onderzoek Wat is Dopa-responsieve dystonie? 3 Dystonie Een veranderde

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu DYT-6.

Kinderneurologie.eu DYT-6. DYT-6 Wat is DYT-6? DYT-6 is een aangeboren aandoening waarbij jongeren en volwassenen last krijgen van problemen met praten, kauwen, slikken en later ook met het bewegen van de armen en benen als gevolg

Nadere informatie

huisartsennascholing 10 sept 2013

huisartsennascholing 10 sept 2013 huisartsennascholing 10 sept 2013 -polyneuropathie -restless legs syndrome Joost van Oostrom Afdeling Neurologie Rijnstate Programma (2x) WAAROM moeten we hier iets over weten WAT moeten we hierover weten

Nadere informatie

Bleton heeft een enorme impact op de fysiotherapie voor dystoniepatiënten

Bleton heeft een enorme impact op de fysiotherapie voor dystoniepatiënten 8 Wetenschappelijk Bleton heeft een enorme impact op de fysiotherapie voor dystoniepatiënten Met zijn praktische methode heeft Bleton een enorme impact gehad op de fysiotherapiebehandeling van mensen met

Nadere informatie

Hoe vaak gegeneraliseerde dystonie voor? Gegeneraliseerde dystonie is een zeldzame ziekte en komt ongeveer bij één op kinderen voor.

Hoe vaak gegeneraliseerde dystonie voor? Gegeneraliseerde dystonie is een zeldzame ziekte en komt ongeveer bij één op kinderen voor. Gegeneraliseerde dystonie Wat is gegeneraliseerde dystonie? Gegeneraliseerde dystonie is een ziekte waarbij de spieren van verschillende lichaamsdelen, bijvoorbeeld een arm, een been of het gezicht een

Nadere informatie

WetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum. Tom J de Koning

WetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum. Tom J de Koning WetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum Tom J de Koning Afdeling Neurologie, Genetica en Kindergeneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen Waaromdoenwe wetenschappelijk onderzoek? Academische

Nadere informatie

Operatieve behandelingen van dystonie

Operatieve behandelingen van dystonie Operatieve behandelingen van dystonie Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten Deze folder werd mede mogelijk gemaakt door: Welke vormen van dystonie komen in aanmerking voor operatie? Bij enkele focale

Nadere informatie

Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen

Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen U ervaart elke dag de gevolgen van de ziekte van Parkinson, voornamelijk door problemen in denkprocessen

Nadere informatie

hemifacialis spasme 1. ontstaan na Bell s palsy/ trauma/ viraal infect + bij NO geen andere afwijkingen dan n VII nee MRI-brughoek

hemifacialis spasme 1. ontstaan na Bell s palsy/ trauma/ viraal infect + bij NO geen andere afwijkingen dan n VII nee MRI-brughoek hemifacialis spasme Feb 2008 I.Hoppenbrouwers A.J.W. Boon 1. ontstaan na Bell s palsy/ trauma/ viraal infect + bij NO geen andere afwijkingen dan n VII MRI-brughoek RIP/ andere identificeerbare oorzaak

Nadere informatie

Wat is spasmodische dysfonie?

Wat is spasmodische dysfonie? Wat is spasmodische dysfonie? Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten Deze folder werd mede mogelijk gemaakt door: Wat is spasmodische dysfonie? De term spasmodische dysfonie betekent: slecht spreken.

Nadere informatie

maakt bijzondere revalidatie toegankelijk Patiëntenfolder Behandeling van spasticiteit aan huis

maakt bijzondere revalidatie toegankelijk Patiëntenfolder Behandeling van spasticiteit aan huis >>>> maakt bijzondere revalidatie toegankelijk Patiëntenfolder Behandeling van spasticiteit aan huis 1 2 >>>> Wat is spasticiteit? In deze brochure kunt u lezen wat spasticiteit is en hoe de symptomen

Nadere informatie

Conversiestoornissen. Emile Broeksteeg en Marleen Tibben HSK Expertisecentrum Conversie. 8 november 2018

Conversiestoornissen. Emile Broeksteeg en Marleen Tibben HSK Expertisecentrum Conversie. 8 november 2018 Conversiestoornissen Emile Broeksteeg en Marleen Tibben HSK Expertisecentrum Conversie 8 november 2018 Dhr. drs. E.M.R. Broeksteeg GZ-Psycholoog/Cognitief gedragstherapeut VGCt Mw. drs. M.I. (Marleen)

Nadere informatie

Botuline-toxine behandeling

Botuline-toxine behandeling Botuline-toxine behandeling U heeft binnenkort afspraak voor een behandeling met botuline-toxine. Deze stof heeft een sterke, maar tijdelijke werking op de spierzenuwovergang. Hierdoor worden de signalen

Nadere informatie

Botulinetoxine A injectie bij de behandeling van spasticiteit en dystonie

Botulinetoxine A injectie bij de behandeling van spasticiteit en dystonie Botulinetoxine A injectie bij de behandeling van spasticiteit en dystonie Inleiding Wat is spasticiteit? Spasticiteit kan zich ontwikkelen na schade aan het centrale zenuwstelsel. Spasticiteit is een verstoorde

Nadere informatie

Deep Brain Stimulation

Deep Brain Stimulation Deep Brain Stimulation He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS DEEP BRAIN STIMULATION? Deep Brain Stimulation (DBS), in het Nederlands diepe-hersenkernstimulatie, is een therapie waarbij

Nadere informatie

L-OT-genotendag 16 mei 2014. Orthostatische tremor. Fleur van Rootselaar Arthur Buijink. Neurologie AMC, Amsterdam. Wie zijn wij?

L-OT-genotendag 16 mei 2014. Orthostatische tremor. Fleur van Rootselaar Arthur Buijink. Neurologie AMC, Amsterdam. Wie zijn wij? L-OT-genotendag 16 mei 2014 Orthostatische tremor Fleur van Rootselaar Arthur Buijink Neurologie AMC, Amsterdam Fleur van Rootselaar Wie zijn wij? Neuroloog/ klinisch neurofysioloog AMC Behandeling en

Nadere informatie

Paroxysmale kinesiogene chorea en paroxysmale kinesiogene dystonie zijn dus vormen van een paroxysmale kinesiogene dyskinesie.

Paroxysmale kinesiogene chorea en paroxysmale kinesiogene dystonie zijn dus vormen van een paroxysmale kinesiogene dyskinesie. Paroxysmale kinesiogene dyskinesie Wat is paroxysmale kinesiogene dyskinesie? Paroxysmale kinesiogene dyskinesie is een bewegingsstoornis waarbij een kind aanvallen heeft waarbij zijn/haar lichaam onbedoelde

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson. Patiënteninformatie

Ziekte van Parkinson. Patiënteninformatie Patiënteninformatie Ziekte van Parkinson Informatie over (de oorzaken van) de ziekte van Parkinson, waar u dan last van kunt hebben, hoe we de diagnose stellen en wat u er zelf aan kunt doen Ziekte van

Nadere informatie

Erfelijkheid en Dystonie

Erfelijkheid en Dystonie Erfelijkheid en Dystonie Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten Deze folder werd mede mogelijk gemaakt door: Wat is genetica? Genetica is de leer van de overdracht van erfelijke informatie op het

Nadere informatie

Medicijngebruik bij dystonie

Medicijngebruik bij dystonie Medicijngebruik bij dystonie Informatie over medicijnen bij dystonie en andere behandelingsmethoden Colofon Deze brochure is een uitgave van de Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten (NVD) en van

Nadere informatie

E-learningcursus Omgaan met epileptische aanvallen

E-learningcursus Omgaan met epileptische aanvallen E-learningcursus Omgaan met epileptische aanvallen Verdiepingsinformatie bij de cases Onderwerp Bron Te vinden via 1. Prikkeloverdracht Epilepsiefonds http://www.epilepsie.nl/informatie zie Wilt u uitgebreide

Nadere informatie

(Botuline) behandel richtlijn cervicale dystonie

(Botuline) behandel richtlijn cervicale dystonie Auteurs; (Botuline) behandel richtlijn cervicale dystonie Mevr. M. Postma, verpleegkundig consulent bewegingsstoornissen (AMC) Drs. E. Zoons, arts onderzoeker (AMC) Dr. J.D. Speelman, neuroloog (AMC) Prof.dr

Nadere informatie

BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Acute medicatie geïnduceerde bewegingsstoornissen. Prof. dr. Peter N van Harten.

BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Acute medicatie geïnduceerde bewegingsstoornissen. Prof. dr. Peter N van Harten. BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Acute medicatie geïnduceerde bewegingsstoornissen Prof. dr. Peter N van Harten Themanummer: Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie Vanuit Maastricht University en

Nadere informatie

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Nut van prognostische data De patiënt wil (vaak) weten: Hoe snel zullen mijn klachten toenemen?

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Palatummyoclonus.

Kinderneurologie.eu. Palatummyoclonus. Palatummyoclonus Wat is een palatummyoclonus? Een palatummyoclonus is een bewegingsstoornis waarbij de spieren van het zachte gehemelte onbedoeld voortdurend aanspannen en ontspannen. Hoe wordt een palatummyoclonus

Nadere informatie

BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE

BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Prof. dr. Peter N van Harten BEWEGINGSSTOORNISSEN

Nadere informatie

PRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR. Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017

PRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR. Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017 PRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017 VROUW, 60 JAAR, PIJN BENEN EN MOE Pijn in de benen, vermoeidheid en niet kunnen staan - Al jaren last,

Nadere informatie

Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand Maart

Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand Maart Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand Maart Parkinson Café Delft en omstreken website: Sophia Revalidatie (restaurant), www.parkinsoncafedelfteo.nl Reinier de Graafweg 1, email: 2625

Nadere informatie

Centrum voor Revalidatie Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS)

Centrum voor Revalidatie Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS) Centrum voor Revalidatie Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS) Het verloop, de symptomen en de behandeling Centrum voor Revalidatie Inleiding Uw arts heeft bij u de diagnose Complex Regionaal Pijn Syndroom

Nadere informatie

Samenvatting en conclusies

Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies Extrapiramidale syndromen (EPS) geassocieerd met antipsychotica zijn het onderwerp van dit proefschrift. In de introductie van dit proefschrift wordt ingegaan op de historie

Nadere informatie

FXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X. Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen

FXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X. Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen FXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen Een uitgave van de Fragiele X Vereniging Nederland Wat

Nadere informatie

MS en Spasticiteit. Indeling Symposium. Multidisciplinaire benadering van ms en spasticiteit. Doel symposium. Pathogenese MS.

MS en Spasticiteit. Indeling Symposium. Multidisciplinaire benadering van ms en spasticiteit. Doel symposium. Pathogenese MS. Indeling Symposium MS en Spasticiteit Nicole van Kleef Sandra Rutjens Susanne Pasmans Monique van Mechelen Multidisciplinaire benadering Fysiotherapeutische benadering Zitadviesteam Sophia Revalidatie

Nadere informatie

Aanleg Vaak zijn er meerdere familieleden die ook tandenknarsen. Familiaire aanleg lijkt wel een rol te spelen.

Aanleg Vaak zijn er meerdere familieleden die ook tandenknarsen. Familiaire aanleg lijkt wel een rol te spelen. Tandenknarsen Wat is tandenknarsen? Tandenknarsen is een aandoening waarbij kinderen en volwassenen tijdens hun slaap hun tanden en kniezen over elkaar heen schuren. Hoe wordt tandenknarsen ook wel genoemd?

Nadere informatie

Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1

Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1 Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1 Marleen Arends Epilepsieconsulent Martiniziekenhuis Groningen

Nadere informatie

Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli

Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Inhoud Cijfers Wat gebeurt er in het ziekenhuis? Typen hoofdpijn Spanningshoofdpijn

Nadere informatie

Genetica bij Parkinson

Genetica bij Parkinson Genetica bij Parkinson Wat is er bekend en wat is de toekomst? Landelijke werkgroep 12 juni 2013 Janneke Rood Arts-onderzoeker GPS Genetische Parkinson Studie Inhoud Overervingspatronen Genetica en kliniek

Nadere informatie

Koortsstuipen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Koortsstuipen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Koortsstuipen Jonge kinderen zijn bij koorts gevoelig voor stuipen. Ongeveer 5 procent van de kinderen tussen de drie maanden en zes jaar heeft weleens een koortsstuip. In deze folder leest u over de achtergrond

Nadere informatie

Spasticiteit en Dystonie

Spasticiteit en Dystonie Spasticiteit en Dystonie Injectie met botulinetoxine A bij de behandeling van spasticiteit en dystonie Inleiding Er zijn verschillende neurologische aandoeningen waarbij spasticiteit en/of dystonie kunnen

Nadere informatie

Bewegingsstoornissen bij jong volwassenen met schizofrenie. GROUP Symposium Ypsilon en Anoiksis 22 januari 2010 J. Koning, AIOS Symforagroep

Bewegingsstoornissen bij jong volwassenen met schizofrenie. GROUP Symposium Ypsilon en Anoiksis 22 januari 2010 J. Koning, AIOS Symforagroep Bewegingsstoornissen bij jong volwassenen met schizofrenie GROUP Symposium Ypsilon en Anoiksis 22 januari 2010 J. Koning, AIOS Symforagroep Hoofdboodschap Ondanks de introduc/e van nieuwere types an/psycho/ca

Nadere informatie

Parkinson diagnostiek en medicamenteuze behandeling MERIAM BRAAKSMA NEUROLOOG BRAVIS ZIEKENHUIS

Parkinson diagnostiek en medicamenteuze behandeling MERIAM BRAAKSMA NEUROLOOG BRAVIS ZIEKENHUIS Parkinson diagnostiek en medicamenteuze behandeling MERIAM BRAAKSMA NEUROLOOG BRAVIS ZIEKENHUIS Inleiding Vraag live.voxvote.com PIN: 12746 Verschijnselen Verschijnselen ziekte ziekte van Parkinson van

Nadere informatie

Richtlijn diagnostiek en behandeling dystonie M. van der Meulen/ Dr. A.J.W. Boon December 2014, revisie december 2016

Richtlijn diagnostiek en behandeling dystonie M. van der Meulen/ Dr. A.J.W. Boon December 2014, revisie december 2016 Richtlijn diagnostiek en behandeling dystonie M. van der Meulen/ Dr. A.J.W. Boon December 2014, revisie december 2016 Disclaimer, 1 januari 2015 De Richtlijnen van de afdeling Neurologie Erasmus MC zijn

Nadere informatie

Niets aan de hand toch

Niets aan de hand toch Niets aan de hand toch (Kinder-) Manuele Therapie Psychologie Nek- en hoofdpijn bij kinderen en jongeren met NAH Presentatie BAW 'Niets aan de hand toch' Opbouw van de Presentatie Verzoek aan jullie Vraagstelling

Nadere informatie

Dystonie: een praktisch overzicht

Dystonie: een praktisch overzicht N E U R O L O G I E Dystonie: een praktisch overzicht B.P.C. van de Warrenburg De klinische benadering van een patiënt met een mogelijke dystonie kan lastig zijn. Het is in de aanpak cruciaal om de primaire

Nadere informatie

Myoclonus Dystonie. Elze Timmers. 20 mei2017

Myoclonus Dystonie. Elze Timmers. 20 mei2017 Myoclonus Dystonie Elze Timmers 20 mei2017 Inhoud 1. Wat is Myoclonus Dystonie? 2. Welke onderzoeken zijn er verricht in de Nederlandse MyoclonusDystonie patiënten en in de wereld? 3. Wat voor onderzoek

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Tardieve dyskinesie

Kinderneurologie.eu.   Tardieve dyskinesie Tardieve dyskinesie Wat is tardieve dyskinesie? Tardieve dyskinesie is een vorm van bewegingsonrust die ontstaat wanneer kinderen of volwassenen langere tijd bepaald type medicijnen (zogenaamde dopamine

Nadere informatie

Diepe hersenstimulatie bij ernstige vormen van tardieve dyskinesie en dystonie. Effectiviteit en psychiatrische en cognitieve effecten

Diepe hersenstimulatie bij ernstige vormen van tardieve dyskinesie en dystonie. Effectiviteit en psychiatrische en cognitieve effecten Diepe hersenstimulatie bij ernstige vormen van tardieve dyskinesie en dystonie. Effectiviteit en psychiatrische en cognitieve effecten Deep Brain Stimulation for patients with Tardive Dyskinesia and or

Nadere informatie

Epilepsie in cijfers.

Epilepsie in cijfers. Acute aanpak van een epileptische aanval. Dr. A. Meurs Neurologie Referentiecentrum voor Refractaire Epilepsie (RCRE) UZ Gent Epilepsie in cijfers. prevalentie in Vlaanderen: 5 / 1000 aantal patiënten

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson

Ziekte van Parkinson Ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson is een chronische aandoening van de hersenen die progressief is. In deze folder leest u meer over deze ziekte en over de polikliniek Neurologie van het Havenziekenhuis.

Nadere informatie

Noordzeeziekte. Movement disorders GRONINGEN He althy Ageing: moving to the next generation

Noordzeeziekte. Movement disorders GRONINGEN He althy Ageing: moving to the next generation Noordzeeziekte He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS NOORDZEEZIEKTE? Noordzeeziekte is een ziekte waarbij mensen last hebben van: myoclonieën: onwillekeurige spierschokken; epileptische

Nadere informatie

Zeker bewegen met Parkinson

Zeker bewegen met Parkinson 1 EB 0 Zeker bewegen met Parkinson Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen U ervaart elke dag de gevolgen van de ziekte van Parkinson, voornamelijk

Nadere informatie

Hoe vaak kan het bronchiaal toilet uitgevoerd te worden?

Hoe vaak kan het bronchiaal toilet uitgevoerd te worden? Hand-out longrevalidatie Fysiotherapie: Het bronchiaal toilet Deze informatie is bedoeld voor mensen met COPD. Tevens kan op aanwijzing van de fysiotherapeut deze informatie gebruikt worden voor mensen

Nadere informatie

Amyotrofische Laterale Sclerose. ALS Centrum Nederland

Amyotrofische Laterale Sclerose. ALS Centrum Nederland Amyotrofische Laterale Sclerose ALS Centrum Nederland ALS Centrum Nederland Samenwerkingsverband op gebied van diagnostiek, behandeling en wetenschappelijk onderzoek 24/01/2014 2 ALS Stichting Nederland

Nadere informatie

Behandeling met botulinetoxine bij hemifacialisspasme

Behandeling met botulinetoxine bij hemifacialisspasme Behandeling met botulinetoxine bij hemifacialisspasme Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De neuroloog heeft met u besproken dat u behandeld kunt worden met botulinetoxine.

Nadere informatie

Gevorderde MS & Spasticiteit. Gevorderde MS & Spasticiteit. Spasticiteit [Lance] MS en spasticiteit. MS en spasticiteit. 17.000 MS patiënten/nederland

Gevorderde MS & Spasticiteit. Gevorderde MS & Spasticiteit. Spasticiteit [Lance] MS en spasticiteit. MS en spasticiteit. 17.000 MS patiënten/nederland Gevorderde MS & Spasticiteit Disclosure belangen sprekers (Potentiële) belangenverstrengeling : geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven : geen Ar Henning, fysiotherapeut Johan Koops,

Nadere informatie

Botulinetoxine type A behandeling bij volwassenen met spasticiteit

Botulinetoxine type A behandeling bij volwassenen met spasticiteit Botulinetoxine type A behandeling bij volwassenen met spasticiteit BOTULINETOXINE TYPE A BEHANDELING BIJ VOLWASSENEN MET SPASTICITEIT Hevige stijfheid of gespannenheid in de spieren wordt spasticiteit

Nadere informatie

Botuline A toxine bij blefarospasme, torticollis spasmodica, hemifaciale spasmen en spasticiteit: 12-jaarscohort in een algemeen ziekenhuis

Botuline A toxine bij blefarospasme, torticollis spasmodica, hemifaciale spasmen en spasticiteit: 12-jaarscohort in een algemeen ziekenhuis Botuline A toxine bij blefarospasme, torticollis spasmodica, hemifaciale spasmen en spasticiteit: 12-jaarscohort in een algemeen ziekenhuis H.B.M. van Lieshout H.J. Blanken Overdruk uit Pharmaceutisch

Nadere informatie

Preventie van post-traumatische dystrofie/crps1

Preventie van post-traumatische dystrofie/crps1 Patiënteninformatie Preventie van post-traumatische dystrofie/crps1 rkz.nl U bent behandeld op de Spoed Eisende hulp van het Rode Kruis ziekenhuis in verband met een breuk aan uw arm of been. In de meeste

Nadere informatie

parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK

parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK ONDERWERPEN PARKINSON, OORZAAK EN ONTSTAAN GETALLEN: HOE VAAK KOMT DEZE ZIEKTE VOOR? KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BELOOP THERAPIE CONSEQUENTIES VOOR

Nadere informatie

Hyperekplexia. Kinderneurologie.eu.

Hyperekplexia. Kinderneurologie.eu. Hyperekplexia Wat is hyperekplexia? Hyperekplexia is een aandoening waarbij de spieren van kinderen verstijven wanneer zij schrikken van een gering geluid of lichte aanraking. Hoe wordt hyperekplexia ook

Nadere informatie

Revalidatie bij spierziekten Uw behandelprogramma bij Adelante

Revalidatie bij spierziekten Uw behandelprogramma bij Adelante Revalidatie bij spierziekten Uw behandelprogramma bij Adelante Er bestaan ruim 600 verschillende soorten spierziekten ook wel neuromusculaire aandoeningen (NMA) genoemd. Regelmatig gaat het om zeldzame

Nadere informatie

Hoe wordt een spasticiteit ook wel genoemd? Naast spasticiteit worden ook wel de woorden spastisch en spasme gebruikt.

Hoe wordt een spasticiteit ook wel genoemd? Naast spasticiteit worden ook wel de woorden spastisch en spasme gebruikt. Spasticiteit Wat is een spasticiteit? Een spasticiteit is een bewegingsstoornis waarbij de spanning in de spieren te hoog is, waardoor de spieren stijf zijn en niet soepel bewegen. Hoe wordt een spasticiteit

Nadere informatie

Hoofdstuk 11 D E W E R K I N G E N T O E P A S S I N G V A N B O T U L I N E T O X I N E A. Drs. Ed H. Wiltink

Hoofdstuk 11 D E W E R K I N G E N T O E P A S S I N G V A N B O T U L I N E T O X I N E A. Drs. Ed H. Wiltink Hoofdstuk 11 D E W E R K I N G E N T O E P A S S I N G V A N B O T U L I N E T O X I N E A Drs. Ed H. Wiltink 1 I n l e i d i n g Spieren trekken niet vanzelf samen, maar moeten daarvoor eerst via de zenuwen

Nadere informatie

Hernia met een radiculair syndroom in de lage rug Informatie & behandeling. Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis

Hernia met een radiculair syndroom in de lage rug Informatie & behandeling. Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Hernia met een radiculair syndroom in de lage rug Informatie & behandeling Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Inleiding U bent patiënt op de afdeling neurologie van het IJsselland Ziekenhuis

Nadere informatie

Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn. dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ

Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn. dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ De praktijk van palliatieve zorg huisartspraktijk Mw van Z,

Nadere informatie

Hoe ontstaat hyperventilatie?

Hoe ontstaat hyperventilatie? Hyperventilatie Wat is hyperventilatie? Ademhalen is een handeling die ieder mens verricht zonder er bij na te denken. Het gaat vanzelf en volkomen onbewust. Ademhaling is de basis van onze gezondheid.

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson. Ria Noordmans Margreeth Kooij

De ziekte van Parkinson. Ria Noordmans Margreeth Kooij De ziekte van Parkinson Ria Noordmans Margreeth Kooij - Oorzaak - Verschijnselen - Symptomen - Psychische verschijnselen - Diagnose - Parkinsonisme - Medicatie - Therapieën - Met elkaar in gesprek gaan

Nadere informatie

PLS is een broertje van ALS

PLS is een broertje van ALS PLS is een broertje van ALS Juni 2018 Wetenschappelijk onderzoek specifiek naar primaire laterale sclerose (PLS) gebeurt slechts op zeer kleine schaal. Deze motorneuronziekte is zo zeldzaam, dat het moeilijk

Nadere informatie

Fysiotherapie bij Lage Rug Operatie

Fysiotherapie bij Lage Rug Operatie Fysiotherapie bij Lage Rug Operatie Inhoudsopgave Inleiding... 1 Praktische gang van zaken tijdens de opname... 1 Fysiotherapie... 1 Richtlijnen voor thuis... 3 Inleiding U verblijft in ziekenhuis Tjongerschans

Nadere informatie

Medtronic DBS. Behandelinformatie. Voor DYSTONIE DBS = DEEP BRAIN STIMULATION (DIEPE HERSENSTIMULATIE)

Medtronic DBS. Behandelinformatie. Voor DYSTONIE DBS = DEEP BRAIN STIMULATION (DIEPE HERSENSTIMULATIE) Medtronic DBS Voor DYSTONIE Behandelinformatie DBS = DEEP BRAIN STIMULATION (DIEPE HERSENSTIMULATIE) VIER dagelijks uw overwinning Deze informatiebrochure voor dystonie is tot stand gekomen onder begeleiding

Nadere informatie

Dysartrie bij volwassenen

Dysartrie bij volwassenen Dysartrie bij volwassenen Inleiding U bent door uw huisarts of specialist doorverwezen naar de logopedist voor de behandeling van uw spraakstoornis dysartrie. In deze folder wordt u uitgelegd wat dysartrie

Nadere informatie

Ontspannen met progressieve relaxatie

Ontspannen met progressieve relaxatie www.psychfysio.nl Ontspannen met Progressieve Relaxatie 1 Ontspannen met progressieve relaxatie De progressieve relaxatie van Edmund Jacobson is een bekende ontspanningsmethode in het westen. In deze hand-out

Nadere informatie

Zes - Traps Raket. Epidemiologie. Classificatie van aanvallen en epilepsiesyndromen. Epidemiologie. Epilepsie ja/nee

Zes - Traps Raket. Epidemiologie. Classificatie van aanvallen en epilepsiesyndromen. Epidemiologie. Epilepsie ja/nee Epidemiologie Classificatie van en epilepsiesyndromen Joost Nicolai Sepion 12 juni 2009 Incidentie epilepsie: 50 per 100.000 (NL 7.500 per jaar) Prevalentie epilepsie: 5-10 per 1.000 (NL: 75.000-150.000)

Nadere informatie

Multidisciplinaire Parkinson Screening

Multidisciplinaire Parkinson Screening Multidisciplinaire Parkinson Screening Multidisciplinaire Parkinson Screening 1. Inleiding 3 2. Het Multidisciplinair Parkinson Team 3 3. Werkwijze 4 4. De Neuro Day Care 5 5. Het onderzoek 5 6. Tot slot

Nadere informatie

Oudere volwassenen en epilepsie. Informatie voor 60-plussers met epilepsie

Oudere volwassenen en epilepsie. Informatie voor 60-plussers met epilepsie Oudere volwassenen en epilepsie Informatie voor 60-plussers met epilepsie Wat is epilepsie? Epilepsie is een aandoening van het zenuwstelsel die iedereen kan treffen, ongeacht leeftijd, geslacht, sociale

Nadere informatie

Parkinson & Alternatieve therapieën

Parkinson & Alternatieve therapieën Parkinson & Alternatieve therapieën Daisy Ramakers Parkinson verpleegkundige Parkinson café 13.03.2018 Even voorstellen: Ziekte van Parkinson: Niet motorische klachten Neuro psychiatrische symptomen;

Nadere informatie

Revalidatie. Fibromyalgieprogramma

Revalidatie. Fibromyalgieprogramma Revalidatie Fibromyalgieprogramma Inleiding Sinds een aantal jaren kent Heliomare revalidatie het speciale programma Leren omgaan met fibromyalgie. Dit programma is in het leven geroepen om op maat gesneden

Nadere informatie

Wat is hemifacialisspasme?

Wat is hemifacialisspasme? Wat is hemifacialisspasme? Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten Deze folder werd mede mogelijk gemaakt door: Wat is hemifacialisspasme? Hemifacialisspasme is een bewegingsstoornis die de spieren

Nadere informatie

Lezen van lichaamstaal, Afstemmen van de zorg op maat van het kind. Monique Robeyns Kelly Janssens

Lezen van lichaamstaal, Afstemmen van de zorg op maat van het kind. Monique Robeyns Kelly Janssens Lezen van lichaamstaal, Afstemmen van de zorg op maat van het kind Monique Robeyns Kelly Janssens Inleiding Kwaliteitsvolle patiëntenzorg - Bescherming van de slaap - Voorspelbaar ritme - Troostende omgeving

Nadere informatie

Expertise Centrum Bewegingsstoornissen UMCG

Expertise Centrum Bewegingsstoornissen UMCG Expertise Centrum Bewegingsstoornissen UMCG Prof Marina AJ de Koning-Tijssen Hoofd Bewegingsstoornissen Afdeling Neurologie Wat is een expertise centrum? 3 Centrum voor Zeldzame ziekten Ziekte waaraan

Nadere informatie

Dysartrie. Logopedie

Dysartrie. Logopedie Dysartrie Logopedie Inhoudsopgave 1 Wat is dysartrie?... 2 2 Gevolgen van dysartrie... 3 3 Behandeling van dysartrie... 4 Onderzoek... 4 Behandeling... 4 4 Richtlijnen voor een betere communicatie... 5

Nadere informatie

Epilepsie op de SEH. P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie. Source:

Epilepsie op de SEH. P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie. Source: Epilepsie op de SEH P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie Source: www.webmd.com Belangenconflict Geen belangenconflict te melden Indeling Introductie Definitie status epilepticus Epidemiologie

Nadere informatie

Parkinson en parkinsonisme

Parkinson en parkinsonisme Parkinson en parkinsonisme Afdeling neurologie Inhoudsopgave De ziekte van Parkinson pag. 2 wat is de ziekte van Parkinson oorzaak symptomen diagnose omgaan met de ziekte Parkinsonisme pag. 4 1. multi

Nadere informatie