Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing. Bevoegdhedenschema 5 Noordzee, scheepvaart, havens

Transcriptie

1 Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing Bevoegdhedenschema 5 Noordzee, scheepvaart, havens

2 Bevoegdhedenschema Noordzee, zeescheepvaart, havens versie 2015 rampen- en incidentenbestrijding Noordzee & opsporing en redding (search and rescue) inclusief schadelijke gevolgen kustbevolking, milieu, waterstaatswerken en schade economische belangen en ernstige belemmeringen van de scheepvaart in de territoriale zee 1. informatie 1a.1a. melding ongeval, met inbegrip van een eventuele verontreiniging 1a.1a. kapitein of exploitant aan Kustwachtcentrum (KWC) 1a.1a. art. 12 Wet voorkoming verontreiniging door schepen, art. 6.9 Waterwet, art. 37 Besluit voorkoming verontreiniging door schepen (Stb. 2006, 693), art. 4 Wet bestrijding ongevallen Noordzee (Wet BON), art. 6 Scheepvaartreglement territoriale zee (STZ); art. 15 Regeling meldingen en communicatie scheepvaart, art. 18 Besluit meldingsformaliteiten en gegevensverwerkingen scheepvaart, art. 8 Marpol verdrag; vgl. art. 17 Richtlijn 2002/59/EG, betreffende de invoering van een communautair monitoring- en informatiesysteem voor de Zeescheepvaart, Pb. 2002, L 208/10 1a.1a. de territoriale zee is tot 1 kilometer buiten de kust gemeentelijk en provinciaal ingedeeld gebied. Inzake deze overlap tussen de Wet BON en Gemeentewet/Wet veiligheidsregio's is het uitgangspunt dat de Wet BON prevaleert (niet formeel geregeld, Kamerstukken II 1987/88, , nr. 3, p. 9). De Wet bestrijding ongevallen Noordzee ware in de 1 kilometerzone als lex specialis te beschouwen ten opzichte van de Gemeentewet en de Wet veiligheidsregio s) zie verder art. 2 Wet BON voor de monding van de Westerschelde voor het onderscheid tussen zeegebieden (territoriale zee, exclusieve economische zone en volle zee), zie Tekst en Commentaar Openbare orde en veiligheid, 2011, Wet bestrijding ongevallen Noordzee, inl. aant. nr. 7, en Kamerstukken II 2002/03, , nr. 3 over de Kustwacht, zie Besluit instelling Kustwacht, Stcrt. 2006, 229, en de notitie 1

3 1a.1b. luchtvaartuigen, zie het schema luchtvaart Kustwacht Nederland, kamerstukken II 2005/06, , nr. 1 samenwerkingsovereenkomst Kustwachtcentrum met een plaatselijk bevoegde autoriteit (nautisch beheerder) staat niet in IBP1 1a.2. toepassing titel 17.2 Wet milieubeheer: melding aan overheid; informatie verstrekken door degene die een activiteit verricht waardoor milieuschade of een onmiddellijke dreiging daarvan ontstaat 1a.2. aan bevoegd gezag (beheerder oppervlaktewater) 1a.2. art , lid 2, lid 2, 17.9 lid 2 of lid 3 onder d Wet milieubeheer (Wm) 1a.2. titel 17.2 is van toepassing op water (zie definitie van milieuschade in art Wm; de zee is niet uitgezonderd in art Wm maar slechts in beperkte mate toegesneden op partijen op dat terrein en alleen van toepassing binnen de Territoriale Zee) titel 17.2 Wm geldt alleen boven een schadedrempel en in bepaalde gevallen, zie het schema milieu. Zie verder hieronder 2e.7 1b. berichten aan de scheepvaart (zeescheepvaart) 1b. KWC Navtex; Koninklijke marine, dienst der hydrografie 1b. art. 17 Besluit meldings-formaliteiten en gegevens-verwerkingen scheepvaart 1b. dit ligt niet bij het Watermanagementcentrum Nederland, zoals bij binnenvaart het geval is 1c. informeren/overleg met betrokken burgemeester, voorzitter veiligheidsregio; informeren commissaris van de Koning 1d. melden technische staat schip 1c. namens minister van IenM door directeur KWC 1d. nautisch beheerder (verkeersdienst) binnen TZ of politie aan Inspectie Leefomgeving en Transport 1c. art. 9 Wet BON 1c. verplichting geldt alleen bij ernstig gevaar 1d. geen 2

4 1e. melding aan Onderzoeksraad Voor Veiligheid 1e. art. 9 Besluit Onderzoeksraad Voor Veiligheid, zie ook art. 353 Wetboek van Koophandel 1f. melding aan vlaggenstaat, aan andere staat die gevolgen kan ondervinden en aan de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) 2. maatregelen 2a. eigen maatregelen, inclusief een eventuele 1e.1. kapitein en exploitant van het schip en de scheepvaartbegeleidingsdienst (verkeersdienst) 1e.2. minister van Defensie 1f. minister van IenM; lidstaten; Onderzoeksraad Voor Veiligheid 1f. art. 7 lid 2 Wet BON, art. 8 Marpol Verdrag, art. 5 International convention on oil pollution preparedness, response and co-operation (OPRC Verdrag), art. III International Convention Relating to Intervention on the High Seas in Cases of Oil Pollution Casualties (Interventieverdrag 1969), Protocol relating to intervention on the high seas in cases of marine pollution by substances other than oil (Interventie protocol 1973), art. 14, 17, 22 bis Richtlijn 2002/59/EG betreffende de invoering van een communautair monitoring- en informatiesysteem voor de zeescheepvaart, Pb. 2002, L 208/10, laatstelijk gewijzigd Pb. 2009, 131/101 en 104; art. 5 Regeling Onderzoeksraad Voor Veiligheid 2a. art. 15 Wet BON, art. 12 lid 4 Wet voorkoming verontreiniging door 3

5 bergingsovereenkomst schepen, art. 8 International safety management code, hoofdstuk 5 Schepenbesluit 2004, art. 4 STZ 2a.1. kapitein en scheepseigenaar 2a.2. eenieder 2a.2. zorgplicht ex art. 1.1a Wm 2a.2-3. alleen binnen TZ. Zie ook hierboven, 1a.2 2a.3. degene die een activiteit verricht waardoor milieuschade in de zin van titel 17.2 Wm of een onmiddellijke dreiging daarvan ontstaat 2b. opsporing en redding Noordzee, Waddenzee, IJsselmeergebied (incl. randmeren), Zuid-Hollandse en Zeeuwse Stromen 2b. namens minister van IenM door KWC 2b. regeling inzake de SAR-dienst 1994 (search and rescue); Opplan SAR; art. 98 VN Zeerechtverdrag (UNCLOS), Internationaal verdrag voor de beveiliging van mensenlevens op zee van 1974 (SOLAS), Internationaal Verdrag inzake opsporing en redding op zee (Verdrag van Hamburg/SAR Convention, 1979), art. 25, 37 en annex 12 Verdrag inzake de internationale burgerluchtvaart (ICAO, Chicago, 1944) 2b. SAR valt niet onder de Wet BON bij toepassing van de Wet veiligheidsregio's (gemeentelijk en provinciaal ingedeeld gebied) is de positie van de directeur KWC die van operationeel leider ex art. 39 lid 3 Wvr 2c. verkeersmaatregel, zie onder verkeer 2c. en d. de nautisch beheerders zijn verantwoordelijk voor de coördinatie van de incidentbestrijding, uitgezonderd waterverontreiniging, in hun gebieden de terrotoriale zee (aanloopgebieden), ondersteund door KWC. (Voor zover directeur KWC niet zelf nautisch beheerder is: hij is nautisch beheerder voor de territoriale zee buiten de aanloopgebieden.) Zij zijn 4

6 aangewezen in de Regeling aanwijzing bevoegde autoriteiten Scheepvaartreglement territoriale zee 2d. coördinatie van de afhandeling (aanloopgebieden) 2d. nautisch beheerder/kwc 2d. samenwerkingsovereenkomst Kustwachtcentrum met een plaatselijk bevoegde autoriteit (nautisch beheerder) (Incidentbestrijdingsplan Noordzee 2012, hoofdstuk 2.2) 2e. centralisatie 2e. hoofdstuk 5 paragraaf 5 Waterwet is niet van toepassing op ongevallen die vallen onder de Wet bestrijding ongevallen Noordzee, art lid 2 Waterwet 2e.1. overname coördinatie van de afhandeling 2e.2. aanwijzingen aan kapitein, eigenaar en hulpverleners inzake voorkomen, beperken en ongedaan maken van schadelijke gevolgen (waaronder verplaatsen van schip; tot zinken brengen; vernietigen lading) 2e.3. maatregelen door minister van IenM zelf, gericht tot schip ter voorkoming, beperking en ongedaan maken schadelijke gevolgen (waaronder overname van het gezag; brengen naar een Nederlandse haven) 2e.1. door KWC op verzoek nautisch beheerder aanloopgebied 2e.2. namens minister van IenM door voorzitter Regionaal Beheersteam Noordzeerampen RBN (na overleg met hulpverlener, vlaggenstaat c.q. overeenstemming minister die het mede aangaat, tenzij er dringende omstandigheden zijn) (toezicht uitvoering KWC) 2e.3. idem (uitvoering KWC) 2e.1. idem 2e.2. art. 5 Wet BON 2e.3. art. 6 Wet BON 5

7 2e.4. doen toelaten in Nederlandse haven van betreffende schip (zie ook onder verkeer 2c) 2e.4. namens minister van IenM door voorzitter RBN (na overleg met havenbeheerder) 2e.4. art. 10 Wet BON 2e.4. over optreden buiten de territoriale zee, zie het onder 1f genoemde Interventie verdrag en het Interventie protocol, en het verschil tussen art. 3 lid 1 sub a enerzijds en art. 3 lid 1 sub b en sub c Wet BON anderzijds, zie Tekst en Commentaar Openbare orde en veiligheid, 2011, commentaar bij art. 2 en 3 Wet BON 2e.4. zie Incidentbestrijdingsplan Noordzee 2012, paragraaf 6.2) Vergelijk art. 11 lid 6 Richtlijn 95/21/EG, Havenstaat-controle, Pb. 1995, L 157/1, laatstelijk gewijzigd Pb. 2002, L 324/53, art. 11c Wet havenstaat-controle, art. 20 bis 20 quater Richtlijn 2002/59/EG betreffende de invoering van een communautair monitoringen informatiesysteem voor de zeescheepvaart, Pb. 2002, L 208/10, laatstelijk gewijzigd Pb. 2009, 131/101 en 104 2e.5. bestrijding verontreiniging 2e.5. Rijkswaterstaat dienst Noordzee (onder operationele leiding van de directeur Kustwacht) 2e.5. art. 3 Instellingsbesluit directoraatgeneraal Rijkswaterstaat, art. 5.3 Waterwet 2e.5. voor maatregelen bij verontreiniging, zie van de Werkgroep olie- en chemicaliënbestrijding de WOCB-catalogus en WOCB-wijzer, te vinden op > water > natuur en milieu > calamiteiten en het milieu > olie- en chemicaliënbestrijding 2e.6. opruimen wrak 2e.6. namens minister van IenM door voorzitter RBN en dienst Noordzee (uitvoering dienst Noordzee) 2e.6. art. 5 en 6 Wet BON 2e.6. de Wrakkenwet is in beginsel van toepassing op de territoriale zee, maar bij uitoefening van bevoegdheden krachtens de Wet BON in het geval van een (dreigende) 6

8 verontreiniging en/of een dreigende ernstige belemmering van de scheepvaart is de Wrakkenwet niet van toepassing (art. 18 Wet BON) 2e.7. toepassing titel 17.2 Wet milieubeheer 2e.7. titel 17.2 Wm geldt alleen bij aanmerkelijk (risico op) negatieve effecten en in bepaalde gevallen, zie het schema milieu titel 17.2 is van toepassing op water (zie definitie van milieuschade in art Wm). De minister van IenM kan verder optreden op grond van de Wet BON. Echter, bij samenloop van titel 17.2 Wm en specifieke calamiteitenregelingen in sectorwetten, zoals de regeling in de Wet BON, kan of alleen titel 17.2 of kunnen beide regelingen worden toegepast (Kamerstukken II 2006/07, , nr. 3, p ). Uit art lid 7 blijkt dat titel 17.2 voorrang heeft bezien zal moeten worden of daarmee is voldaan aan alle elementen van titel 17.2 Wet milieubeheer. Dit is nog niet verwerkt in het Incidentbestrijdingsplan Noordzee 2e.7a. verplichten maatregelen te treffen of zelf maatregelen treffen of uitvoering daarvan opdragen aan derden 2e.7b. vordering tot treffen van maatregelen door bevoegd gezag 2e.7a. bevoegd gezag volgens art Wm: hier de waterbeheerder 2e.7b. minister van IenM 2e.7a. art lid 1 onder c en d en lid 2, art lid 4, art lid 5, art lid 3 en 4 Wm 2e.7b. art lid 2 Wm 7

9 2e.7c. verzoek tot treffen van maatregelen 2e.7c. belanghebbenden en bestuursorganen of overheidsdiensten bedoeld in art lid 3 jo. art lid 3 Wm 2e.7c. art lid 1 Wm 2e.8. toepassing titel 17.3 Wm: alle maatregelen vanwege gevaar voor mens of milieu door stoffen, preparaten of genetisch gemodificeerde organismen dan wel handelingen daarmee 2e.8. minister van IenM (in overeenstemming met minister die het mede aangaat) 2e.8. art Wet milieubeheer 2e.8. deze bevoegdheid kan relevant zijn voor het treffen van maatregelen voor bijvoorbeeld visserij, zie schema milieu 2f.1. EU: bijstand 2f.1. door het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid (European Maritime Safety Agency EMSA) via het European Respons Coordination Centre ERCC 2f.1. art. 2, onder c, iii Verordening 1406/2002, tot oprichting van een Europees Agentschap voor maritieme veiligheid, Pb. 2002, L 208/1, laatstelijk gewijzigd Pb. 2006, L 394/1 2f.1. zie wijzigingsvoorstel COM (2010) f.2. Internationale bijstand 2f.2. door (Noordzee)staat/door MRCC 2f.2 art bijlage van Internationaal Verdrag inzake opsporing en redding op zee, 1997, Hamburg; art. 7 Agreement for cooperation in dealing with pollution of the North Sea by oil and other harmful substances, 183 (Bonn Agreement); art. 7 International Convention on Oil Preparedness, Response and Co-operation, f.2. in het kader van de Bonn Agreement zijn er principeafspraken gemaakt over de operationele samenwerking en commandovoering tussen landen (Recommendation Concerning the Command Structure and Operational Co-operation for Joint Combating Operations) 2g. internationale afstemming 2g. er is een operationeel samenwerkingsplan tussen Engeland, Frankrijk en België, aangeduid met Dover Straits into Rotterdam Roads. Het plan gaat met name over het gemeenschappelijk optreden bij een incident in 8

10 de vorm zoals beschreven in het Verdrag van Bonn. Het is de bedoeling dat Nederland ook mee gaat doen. Dit is echter formeel nog niet geregeld 2g.1. eerste SARmaatregelen 2g.1. elke SAR-eenheid 2g.1. art. 4.3 bijlage van Verdrag van Hamburg/SAR Convention, g.1. ook buiten hun gebied als zij als eerste ter plaatse kunnen zijn. SAR-eenheid informeert terstond het desbetreffende reddingscoördinatiecentrum of -subcentrum 2g.2. afstemming SARoperaties 2g.2. staten 2g.2. art bijlage van Verdrag van Hamburg/SAR Convention, g.3. toelaten buitenlandse SAR-eenheden in territoriale wateren 2g.3. MRCC van kuststaat: MRCC Oostende/Kustwacht Den Helder 2g.3. art bijlage van Verdrag van Hamburg/SAR Convention, g.4. (aanwijzen) coördinatie SAR-operatie in territoriale wateren 2g.4. MRCC van kuststaat: MRCC Oostende/Kustwacht Den Helder 2g.4. art bijlage van Verdrag van Hamburg/SAR Convention, g.5. operationele commandovoering bij (olie)verontreiniging 2g.5. Supreme On-Scene Commander/Co-ordinator (van bijstandvragende land) 2g.5. art 7. Bonn Agreement jo. Recommendation Concerning the Command Structure and Operational Co-operation for Joint Combating Operations 2g.5. zie toelichting 2f.2 3. kernongeval nucleair schip (=categorie A): in aanvulling op 2: bevel maatregelen te treffen om gevolgen te beperken, ongedaan te maken (waaronder beëindigen verblijf Nederland) 9

11 3a. minister van EZ (eventueel op verzoek burgemeester) 3b. voor wat betreft de krijgsmacht: minister van Defensie in overeenstemming met minister van EZ en minister van VenJ voor vervoermiddelen krijgsmacht en van bondgenoten (eventueel op verzoek burgemeester) 3a. art. 47 Kernenergiewet 3b. art. 48 idem 4. bodem- en oeververontreiniging 4. waterbodem en oever maken deel uit van een oppervlaktewaterlichaam; een oppervlakte-waterlichaam is een waterstaatswerk, zie art. 1.1 lid 1 Waterwet 4a. melding aan beheerder 4a. degene die handelingen verricht of nalaat en die weet of redelijkerwijs had kunnen vermoeden dat door die handelingen of het nalaten daarvan de waterbodem of oever kan worden verontreinigd of aangetast en daarbij kennis neemt van een verontreiniging of aantasting van de waterbodem of oever die door die handelingen wordt veroorzaakt 4a. art. 6.9 Waterwet 4b. maatregelen 4b.1. eigen maatregelen 4b.1. als 4a 4b.1. art. 6.8 Waterwet 4b.2. maatregelen overheid 4b.2. zie voor de verantwoordelijkheidsverdeling tussen beheerder en het bevoegd gezag krachtens de 10

12 4b.2a. aanwijzingen/bevelen 4b.2a. beheerder 4b.2a. art. 6.9 lid 2, art lid 2 Waterwet jo. art. 30 lid 2, 3 en 4 Wet bodembescherming Wet bodembescherming: art. 5.17, 5.18 Waterwet, art. 63b, 63c Wet bodembescherming 4b.2b. maatregelen door overheid zelf 4b.2b. beheerder 4b.2b. art lid 1 Waterwet, Samenwerkingsregeling Bestrijding Kustverontreiniging RWS-diensten SBKR 4b.2b. de SBKR is de opvolger van de Coördinatieregeling bestrijding kustverontreiniging Rijkswaterstaat 4b.2c. toepassing algemene bevoegdheden beheerder, zie hierboven 2e 5. visserij, maatregelen bij milieu-incident, zie hierboven 2e.8 en schema milieu rampenbestrijding offshore mijnbouwinstallaties, buisleidingen 1. informatie buisleidingen offshore die niet vallen onder de Mijnbouwet, vallen onder het algemene beheersregime van de minister van IenM, Rijkswaterstaat zie art. 31 en 32 Voorstel voor een Verordening betreffende de veiligheid van offshore-olie en offschore-gas prospectie, exploratie en 11

13 productieactiviteiten, COM (2011) 688 def 1a. melding 1a. melding aan KWC en aan minister van EZ (voor deze inspecteur-generaal der mijnen) 1a. art. 3 lid 2, art. 82 lid 2, art. 87 lid 2, art. 88 lid 1, art. 100 lid 3 Mijnbouwbesluit 1b. melding aan Onderzoeksraad Voor Veiligheid 1b. exploitant buisleiding 1b. art. 9 Besluit Onderzoeksraad Voor Veiligheid 2. maatregelen 2a. eigen maatregelen 2a. exploitant, beheerder buisleiding 2b. aanwijzingen overheid 2b. minister van EZ (voor deze inspecteur-generaal der mijnen) 2a. art. 82 lid 1, art. 87 lid 1, art. 100 lid 1 en 2 Mijnbouwbesluit 2b. art. 88 lid 2, art. 90, 91 idem 2b. voor (preventieve) instelling van een veiligheidszone, zie art. 43 Mijnbouwwet verkeer 1. verkeersaanwijzingen 1a. verkeersaanwijzing algemeen 1a. nautisch beheerder 1a. art. 9 Scheepvaart-verkeerswet jo. Besluit verkeersinformatie en verkeersaanwijzingen scheepvaartverkeer, Besluit aanwijzing en opleidingseisen nautisch personeel scheepvaartverkeerswet 1a. ook buiten de territoriale zee kunnen verkeersmaatregelen worden getroffen, bijvoorbeeld voor uitvoering van verdragen of besluiten van volkenrechtelijke organisaties welke betrekking hebben op de ordening van het scheepvaartverkeer voor de Nederlandse kust buiten de Nederlandse territoriale zee. 12

14 Zie art. 21 Scheepvaart-verkeerswet en Kamerstukken II 2002/03, , nr. 3, p b. verkeersaanwijzing in verband met terrorisme en milieu 1b. idem 1b. art. 3 lid 1 onder d en e Scheepvaartverkeerswet 1c. vaarverbod, zie onder vervoersmiddelen a 1d. aanwijzing aan verkeersbegeleiding rijkswateren 1d. HID Rijkswaterstaat (intern) 1d. art Algemene wet bestuursrecht 1d-e. het betreft het geven van aanwijzingen binnen de eigen organisatie 1e. idem voor zover niet RWS 1e. voorzitter bestuur waterschap, burgemeester (intern) 1e. idem 1f. verbieden toegang tot gebied (in het algemeen) 1f. minister van IenM 1f. art Waterwet 1f. afgezien van veiligheidszones (zie 1g), hebben deze bepalingen geen betrekking op openbaar verkeer; maatregelen jegens openbaar verkeer moeten worden gebaseerd op de Scheepvaartverkeerswet (Kamerstukken II 2006/07, , nr. 3, p , art. 6.6 w.o.) 1g. verbieden toegang rondom installatie (veiligheidszone) 1g.1. rondom mijnbouwinstallatie, zie hierboven, rampenbestrijding offshore mijnbouwinstallaties, buisleidingen, toelichting bij 2b 1g.1. dit is een preventieve maatregel 1g.2. rondom andere installatie 1g.2. minister van IenM 1g.2. art. 60 VN Zeerechtverdrag 13

15 2. havens: gebruik en verkeer 2a. inlichtingen door havenautoriteiten, kapiteins, bestuurders vervoermiddelen te land 2a-c. minister van IenM (bij uitvoering militaire taak: minister van IenM en minister van Defensie gezamenlijk) 2a. art. 12 jo. 3 Havennoodwet 2a-c. de ministers hebben de rijkshavenmeesters van Amsterdam, Den Helder en Rotterdam, voor de territoriale zee (min aanloopgebieden) de directeur Kustwacht en voor overige havens de HID van RWS, aangewezen als rijksheer. Zij kunnen optreden namens de minister (in mandaat) 2b. aanwijzingen gebruik havens 2b. art. 6* jo. 3 idem 2c. regelen/beperken/verbieden van toegang tot, verkeer binnen en verlaten havens (zie ook onder rampen- en incidentenbestrijding Noordzee, 2e.4) 2c. minister van IenM 2c. art. 8* jo. 3 idem 2d. regelen/beperken/verbieden van toegang tot verkeer binnen en verlaten havens in verband met het niet voldoen aan beveiligingseisen voor schepen 2d. minister van IenM (mandaat aan burgemeesters van Rotterdam, Moerdijk, Harlingen, Vlissingen, Terneuzen en Borssele), na melding van ILT 2d. art. 1.2, 1.3, 2.4, 2.5 en 3.3 van voorschrift 9 van hoofdstuk XI-2, Speciale maatregelen ter verbetering van de beveiliging op zee, van bijlage van het Internationaal Verdrag voor de Beveiliging van Mensenlevens op Zee, 1974 (SOLAS-verdrag), art. 8 Verordening (EG) 725/2004, betreffende de verbetering van de beveiliging van schepen en havenfaciliteiten, Pb. 2004, L 129/6, gewijzigd bij Pb. 2009, L 87/109, jo. art. 2 Havenbeveiligingswet, art. 18 Regeling havenstaatcontrole 201, Mandaatbesluit burgemeesters havengemeenten ter uitvoering verordening (EG) nr. 725/2004 inzake havenbeveiliging, Besluit aanwijzing toezichthouders Havenbeveiligingswet 2d. onderdeel van handhaving van regels voor beveiliging van schepen, waaronder de controle op internationaal veiligheidscertificaat conform de International Ship and Port Facility Security (ISPS) Code, met dien verstande dat deze maatregelen alleen worden opgelegd wanneer er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat het schip een onmiddellijke bedreiging vormt voor beveiliging of veiligheid van schepen of andere goederen, en er geen andere passende middelen zijn om die dreiging weg te nemen. Deze bevoegdheid geldt alleen voor het havengebied; niet voor de zee 14

16 3. afwijking, verruimde toepassing regels Scheepvaartverkeerswet 3a. maatregelen in het belang van een ordelijk verloop van het scheepvaartverkeer 3b. geen toepassing van hetgeen krachtens art Scheepvaartverkeerswet voor schepen of andere vaartuigen, welke worden gebruikt voor de overheidsdiensten die in die maatregel zijn aangewezen 4. aanwijzingen aan registerloodsen/corporaties 3. voor maatregelen inzake Defensie ( uitwendige veiligheid ) en de krijgsmacht, zie schema Defensie 3a. minister van IenM 3a. art. 37a Scheepvaartverkeerwet* 3a. in afwijking van hetgeen bij of krachtens de Scheepvaartverkeerswet is bepaald, kan de minister de maatregelen treffen die hij nodig acht in het belang van een ordelijk verloop van het scheepvaartverkeer 3b. bij amvb 3b. art. 38 lid 3 Scheepvaartverkeerswet* 4. minister van IenM 4. art. 52 Loodsenwet* vervoer 1. vervoersovereenkomst 1. eenieder 1. algemeen overeenkomstenrecht 1. de Vervoersnoodwet is niet van toepassing op zeescheepvaart; in plaats daarvan geldt de hierna genoemde rijkswetgeving 2. maatregelen 2. de Rijkswet noodvoorzieningen scheepvaart kent vier groepen bevoegdheden, opklimmend in de mate van ingrijpendheid (2a-2d) 15

17 deze wet is gewijzigd bij de Rijkswet aanpassing rijkswetten aan de oprichting van de nieuwe landen, Stb. 2010, 339, art a. beperkende maatregelen: aanwijzingen bestemming reis, aandoen of vermijden havens of wateren, vervoeren goederen en personen 2a-d. minister van IenM 2a. art. 4, 5 Rijkswet noodvoorzieningen scheepvaart* 2b. vervoerplicht 2b. art. 6 idem* 2b. een vervoerplicht is een vordering van een dienst: een opgelegd publiekrechtelijk contract ; daarmee kan degene aan wie de plicht wordt opgelegd zich beroepen op overmacht jegens contractpartners 2c. vordering gebruik (overname exploitatie) 2c. art. 8 idem* 2d. vordering eigendom 2d. art. 16 idem* 3. vaarplicht 3. minister van IenM 3. art. 2a Vaarplichtwet*, Rijkswet vaarplicht 3. de Rijkswet vaarplicht is gewijzigd bij de Rijkswet aanpassing rijkswetten aan de oprichting van de nieuwe landen, Stb. 2010, 339, art internationale sancties, zie schema buitenlandse zaken en vreemdelingen 16

18 vervoermiddelen 1. vaarverbod 1a. vaarverbod 1a. zie ook onder verkeer 1b (milieu) een verkeersmaatregel kan in feite een vaarverbod inhouden voor een schip of voor de scheepvaart in het algemeen 1a1. Inspectie Leefomgeving en Transport (Arbotoezicht op zeeschepen is overgedragen aan de ILT) 1a2. burgemeester, voorzitter veiligheidsregio 1a1. art. 7 lid 3, art. 16 Schepenwet, Regeling veiligheid zeeschepen (zie ook hoofdstuk 6 voor buitenlandse schepen), art. 28 Arbeids-omstandighedenwet 1998 (voor Nederlandse schepen), art. 17 Binnenvaartwet (schip, ook een zeeschip, op de binnenwateren), art. 7 Wet havenstaatcontrole, art. 7 Wet buitenlandse schepen 1a2. art. 175 Gemeentewet, art. 39 Wet veiligheidsregio's 1b. tijdelijke toestemming voor korte verplaatsing (waaronder het in een haven laten binnenlopen van een beschadigd schip) 1b1. Inspectie Leefomgeving en Transport 1b2. burgemeester, voorzitter veiligheidsregio 1b1. art. 7 lid 3, art. 16 Schepenwet 1b2. art. 175 Gemeentewet, art. 39 Wet veiligheidsregio's 17

19 1c. vaarverbod in verband met oorlogsgevaar 1c. minister van IenM 1c. art. 16 lid 4 Schepenwet handhaving openbare orde (havens) en optreden bij ongeregeldheden (op zee) en strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde 1. eigen maatregelen kapitein 1. kapitein 1. art. 136a jo. 539a-539w Wetboek van Strafvordering 2. havens 2a. maatregelen door lokaal gezag en door politie ter handhaving openbare orde: politieoptreden/bevelen of noodbevelen die nodig zijn voor de handhaving van de openbare orde; idem geven van voorschriften (noodverordening) 2a. politie, burgemeester of voorzitter veiligheidsregio 2a. art. 3 Politiewet 2012, art. 172, 175, 176 Gemeentewet, art. 39 Wet veiligheidsregio's 2a. een interventie jegens een beheerder vindt plaats door de minister van IenM. De burgemeester of voorzitter veiligheidsregio zou op grond van zijn noodbevelsbevoegdheid aan een beheerder zo nodig een opdracht kunnen geven; toepassing van het beginsel van subsidiariteit houdt echter in dat hij een verzoek tot interventie doet aan de minister van IenM. De burgemeester of voorzitter veiligheidsregio past dan dus in beginsel zijn bevoegdheden niet toe zie verder het schema openbare orde 2b. verkeersmaatregel, zie onder verkeer 2c. toepassing stelsel bewaken en beveiligen, zie schema Justitie 18

20 2d. alerteringsniveau terrorismebestrijding in havens en op schepen, zie schema Justitie 2e. veiligheidsrisicogebied, zie schema openbare orde 2e. in het Besluit opsporing terroristische misdrijven is niet een haven aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Zie het schema Justitie over het verschil tussen drie soorten veiligheidsrisicogebied 2f. handhaving beveiligingsvoorschriften 2g. algemene en bijzondere aanwijzingen aan burgemeester, voorzitter veiligheidsregio in verband met uitvoeringstaken 2f. Inspectie Leefomgeving en Transport 2g.1. minister van IenM 2f. art. 17 Havenbeveiligingswet, bijlage I voorschrift 9 Verordening (EG) 725/2004, betreffende de verbetering van de beveiliging van schepen en havenfaciliteiten, Pb. 2004, L 129/6, gewijzigd bij Pb. 2009, L 87/109 zie ook 2c.2 onder verkeer 2g.1. art. 5 Havenbeveiligingswet 2g.2. minister van VenJ 2g.2. Besluit tijdelijke herindeling ministeriële taken in het geval van een terroristische dreiging met een urgent karakter (Stb. 2005, 662) jo art. 5 Havenbeveiligingswet 2g.2. zie voorwaarden genoemd in het besluit 19

21 3. binnen 1 kilometerzone 3a. verkeersaanwijzing, zie onder verkeer 3b. verbieden toegang (algemeen), zie onder verkeer 3c. veiligheidszone offshore (mijnbouw)installaties, zie onder verkeer 3d. maatregelen door lokaal gezag en door politie ter handhaving van de openbare orde, zie hierboven onder 2a 3e. strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde 3e. politietaak Noordzee: coördinatie minister van VenJ, bijgestaan door Permanente Kontakttgroep Handhaving Noordzee (PKHN), voorzitter officier van justitie Noordzeezaken 3e. art. 10 en 11 Besluit instelling Kustwacht 3e. alleen van toepassing op Nederlandse schepen en mijnbouwinstallaties 4. buiten 1 kilometerzone 4. op zee is er geen sprake van openbare orde; vandaar de term ongeregeldheden. Er is evenmin gezag met openbare-ordebevoegdheden. In plaats daarvan kunnen bestaande bevoegdheden van minister van IenM worden toegepast (of minister van EZ inzake offshore mijnbouwinstallaties) 4a. verkeersaanwijzing, zie onder verkeer 20

22 4b. verbieden toegang (algemeen), zie onder verkeer 4c. veiligheidszone offshore (mijnbouw)installaties, zie onder verkeer 4d. strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde, zie 3.e verzekering c.a. 1. garantstelling 1. n.v.t. 1. zie Rampenplan voor de Noordzee 2009, deel B, 5.3 1a. in IBP Noordzee niet terug te vinden 1a. Noordzee: voor berging in verband met het vrijmaken van de aanlooproute en voor opruiming verontreiniging 1a. minister van IenM, voor deze Rijkswaterstaat, dienst Noordzee 1b. internationale zeevaart 1b. minister van IenM in overeenstemming met minister van Financiën 2. herverzekering voor de staat met Nederlandse verzekeraars herverzekeringsovereenkomsten aangaan tegen het gevaar van molest en tegen gewone 21

23 transportgevaren, zie schema financieel verkeer 3. afwijken van normale polissen, zie schema financieel verkeer vordering algemeen m.u.v. zeeschepen, zie onder vervoer 1. vordering eigendomsrecht en gebruiksrecht 1. alle ministers in overeenstemming met minister van EZ 1. art. 3a*, 5 Vorderingswet 1. zie verder het schema schaarste algemeen rijksheren 1. aanwijzing en optreden rijksheren, vertegenwoordiging minister in regionaal beleidsteam; uitoefenen van noodbevoegdheden namens de minister 1. art. 27 Vervoersnoodwet (alleen binnenvaart) en Aanwijzingsbesluit noodwetgeving Verkeer en Waterstaat art. 22 Havennoodwet en Aanwijzingsbesluit noodwetgeving Verkeer en Waterstaat art. 10b Distributiewet art. 16 Prijzennoodwet en Aanwijzingsbesluit economische noodwetgeving (toepassing Vorderingswet) 1. rijksheren zijn vertegenwoordigers van de minister in de regio. Aanwijzing vindt plaats in de preparatiefase de aanwijzing van rijksheren op grond van de Distributiewet heeft nog niet plaatsgevonden 22

24 1a. aanwijzing: regering, bij amvb 1b. optreden: krachtens algemeen mandaat of mandaat voor een bepaald geval door de minister van IenM 23

25 BES-eilanden (Bonaire, Sint Eustatius en Saba) Voor de BES-eilanden geldt specifieke wetgeving. Ter vergelijking zij hier vermeld: - Wet voorkoming van verontreiniging door schepen BES - Wet opruiming van schepen en wrakken BES - Loodsenwet 2001 BES - Havenbeveiligingswet BES - Mijnwet BES - Wet maritiem beheer BES - Rijkswet Kustwacht voor Aruba, Curaçao en Sint Maarten alsmede voor de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba. *) Inwerkingstelling bij Koninklijk Besluit (bijvoorbeeld op grond van art. 37 Scheepvaartverkeerswet, art. 2 Havennoodwet en art. 3 Vorderingswet), hetzij separaat, hetzij nadat de beperkte of algemene noodtoestand is afgekondigd (Coördinatiewet uitzonderingstoestanden), tenzij urgentie onverwijlde inwerkingstelling noodzakelijk maakt (dan: op grond van ongeschreven recht). De Rijkswet noodvoorzieningen scheepvaart kent - als uitzondering in het geheel van noodwetgeving - een spoedvoorziening in de procedure van inwerkingstelling: het treffen van maatregelen vooruitlopend op een KB (art. 3). NB 1. Aangezien de Coördinatiewet uitzonderingstoestanden (met aanpassingswetgeving) een nationale wet is, is de rijkswetgeving niet gemoderniseerd in 1997 (bij de algehele modernisering van noodwetgeving). Evenmin is de rijkswetgeving gemoderniseerd in 2005 (inhoudelijke modernisering noodwetgeving VenW en EZ). Modernisering vond plaats bij de Rijkswet aanpassing rijkswetten aan de oprichting van de nieuwe landen, Stb. 2010, 339. NB 2. Zeehavens is een sector die valt onder alertering terrorismebestrijding (atb). De bijlage bij het Besluit van 14 december 2005 houdende tijdelijke herindeling van ministeriële taken in het geval van een terroristische dreiging met een urgent karakter (Stb. 2005, 662) kent een verwijzing naar scheepvaartwetgeving, zoals vermeld in dit schema onder handhaving openbare orde (havens), optreden bij ongeregeldheden (op zee) en strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde. 24

26 Colofon Samenstelling drs. Merijn ten Dam, IFV (auteur) dr. mr. Ernst Brainich (auteur) Hans Groot Kormelink, IFV (projectleider) Oorspronkelijke uitgave Crisis en recht - Schema's bevoegdheden en verplichtingen tijdens crises Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2008 Vormgeving Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) Deze uitgave is te downloaden op Voor vragen over de inhoud van dit document kunt u terecht bij Infopunt Veiligheid, onderdeel van het IFV. Op kunt u direct uw vragen stellen. 2e druk, november 2015 Instituut Fysieke Veiligheid Alle rechten voorbehouden. Vermenigvuldigen van informatie uit deze publicatie is toegestaan, mits deze uitgave als bron wordt vermeld. Ondanks de aan de samenstelling van de tekst bestede zorg kan de samensteller geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade, die zou kunnen voortvloeien uit enige fout of onzorgvuldigheid, die in deze uitgave zou kunnen voorkomen. Instituut Fysieke Veiligheid Postbus HA Arnhem T

27 Instituut Fysieke Veiligheid Het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) draagt bij aan een veilige samenleving door het versterken van de veiligheidsregio s en hun partners bij het professionaliseren van hun taken. Wij ontwikkelen en delen relevante kennis, wij hebben expertise voor het verwerven en beheren van gemeenschappelijk materieel en wij adviseren de betrokken besturen. Ons motto hierbij is: signaleren en verbinden. Instituut Fysieke Veiligheid Postbus HA Arnhem