We leven nog lang en gelukkig

Transcriptie

1 Reportage 13 september 2014 GEZONDETENRAGE NIEUWE TREND OF ZOVEELSTE DIEETSPROOKJE? We leven nog lang en gelukkig In de werkkamer van voedingsprofessor Jaap Seidell liggen de boeken bijna tot aan het plafond: Van gifbelt naar tempel (in 28 dagen), 100 procent suikervij, Zonder pakjes en zakjes, I love groente Verder veel leesvoer over detoxen, superfoods, vasten en groene sapjes. 1/6

2 Ren s Kr oes' boek Pow er foods sta a t h oog in de boeken toptien. foto: A n n e Tim m er Rens Kroes versloeg deze week zelfs populaire thrillerauteurs en autobiografieën van ex-voetballers met haar Powerfood, een boek met pure recepten voor een happy en healthy lifestyle. Van De voedselzandloper, een theorie over langer en gezonder leven van de Belgische arts Kris Verburgh, zijn zelfs al ruim exemplaren verkocht. Wat zeggen deze boeken? Zijn we klaar met bankhangen, diabetes 2 en bitterballen? Of kijken we vooral plaatjes? Ik zie signalen van een omslag, zegt Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid aan de Vrije Universiteit. Mensen beginnen de gevolgen te zien van een slechte levensstijl. Iedereen kent wel iemand met obesitas of diabetes. Twee generaties terug werd diabetes 2 nog een ouderdomskwaal genoemd, maar door onderzoek weten we nu dat het veel te maken heeft met een ongezonde levensstijl. 2/6

3 Daarbij, zo verklaart het Voedingscentrum, zijn we er wel achter dat diëten niet helpen. Mensen vallen wel af, maar na verloop van tijd komen de kilo s er net zo hard weer aan, zegt voedingsdeskundige Patricia Schutte van de semioverheidsinstelling, die ons met de bekende Schijf van Vijf adviseert over voeding. Het is auteurs inmiddels ook wel helder dat ze het moeten hebben over voeding en eetgewoonten in plaats van afvallen. Gif Er wordt sinds enkele jaren wat afgeschreven, ook op internet, over wel of geen koolhydraten, E-nummers, zuivel, gluten en granen. Talrijke blogs en boeken worden gewijd aan suiker ( het nieuwe tabak ), koemelk ( alleen bestemd voor kalfjes ) en brood ( gif voor de darmen ). De beweringen zijn niet altijd even gefundeerd en worden lang niet altijd gedaan door deskundigen. Toch leiden ze tot allerlei voedingstrends. Suiker en gluten bijvoorbeeld worden rigoureus uit het dieet geschrapt. Van de hoogvlakten van Peru wordt quinoa geïmporteerd als alternatief voor koolhydraatrijke pasta s en rijst, terwijl er een tekort dreigt aan spelt omdat brood gemaakt van deze graansoort veel beter zou zijn dan een snee tarwe. Inmiddels kijkt ook bijna niemand meer op van gojibessen en chiazaden: voorbeelden van zogenoemde superfoods waaraan miraculeuze effecten worden toegeschreven. De vraag naar mineralen en enzymen is inmiddels zo groot, dat Albert Heijn sinds drie weken in al hun 850 winkels meterslange schappen heeft ingeruimd met onder meer superfoods, raw foods, glutenvrije pasta, E-nummervrije soepen en ongebrande noten. Ook wij zien dat steeds meer mensen zich bewust worden van de effecten van een goede voeding. Deze trend heeft zich de laatste drie jaar versneld, zegt Adriaan Thierry. De AH-directeur, die zelf geen gluten eet, laat in een XL-filiaal in Zaandam de nieuwste aanwinsten zien. We bestuderen de etiketten van Palestijnse olijfoliesoep met kikkererwten en biologische spirulinapoeder. Ondertussen legt Thierry een klant uit dat je biologische pindakaas goed moet roeren. Door het ontbreken van emulgatoren (bekend onder diverse E-nummers) blijft de olie namelijk drijven. De vrouw knikt en laat weten heel blij te zijn met het nieuwe schap. Eindelijk af van al die enge gifstoffen. Het mag wat kosten, zo blijkt. Een potje Toscaanse herderssoep bijvoorbeeld is 3,89 euro en 100 gram duindoornbessen 5,89 euro. Vroeger gaven we de helft van ons inkomen uit aan voeding. Tegenwoordig is dat nog geen twintig procent. De vraag naar gezonder eten zien we momenteel vooral bij twintigers. Dat is ook de groep die bereid is meer geld aan eten uit te geven, zegt Adriaan Thierry. 3/6

4 Het gaat daarbij nog niet om enorme aantallen. Een verandering van levensstijl begint aan de top van de piramide met hoogopgeleide bewuste klanten. Het is dus nog maar een klein gedeelte dat bewust bezig is met wat ze eten. De helft van de Nederlandse huishoudens komt echter wekelijks in onze winkels en wij vinden oprecht dat we een verantwoordelijkheid hebben om hen te helpen kiezen voor een gezonder voedingspatroon. Waar dat in de toekomst toe kan leiden, zien we als we samen met de AH-directeur door een verslag bladeren dat medewerkers hebben gemaakt na een bezoek aan Amerika. Vooral aan de westkust lopen supermarkten voorop wat betreft voedingstrends. Oceanfarming is bijvoorbeeld erg in, wijst Thierry op een foto met daarop winkelbakken vol zeewier. Plaatjes van schappen met wel tien soorten paddenstoelen tonen aan dat in Zaandam en omstreken nog een wereld te winnen is. Wist je dat Amerikanen wel zes soorten boerenkool hebben? In Californië is deze groente echt een hit. Ze maken er zelfs koekjes van. Steeds meer onderzoekers wijzen erop: als we maar genoeg gemberthee en groente tot ons nemen, worden we allemaal gezond oud. Dat is ook de hele korte samenvatting van de Voedselzandloper. Professor Seidell maakt echter aan alle vreugde snel een einde: Mensen denken dat het met een handje gojibessen allemaal wel goed komt, maar dat is natuurlijk niet zo. Ik geloof dan ook niet in de enorme effecten van specifieke voedingsmiddelen als een handje noten of een glas vruchtensap per dag die Kris Verburgh beschrijft in zijn boek, want dan zou nooit meer iemand chronisch ziek worden. Wel is het zo dat steeds meer onderzoek aantoont dat een ongezonde levensstijl een grote rol speelt bij de ontwikkeling van alzheimer, hart- en vaatziekten, kanker, depressies en angststoornissen. Ter voorkoming van deze welvaartsziekten gaat het dus om het hele pakket, waarschuwt Seidell: naast het matig en gevarieerd eten van liefst zo weinig mogelijk bewerkt voedsel, betekent dat niet roken, niet drinken, veel bewegen, weinig stress en een stabiel sociaal netwerk. De zevendedagsadventisten in Loma Linda in Californië vormen een mooi voorbeeld. Leden van deze kerk die een hechte gemeenschap vormen, onbewerkt voedsel eten en veel lichamelijk werk verrichten leven beduidend langer en kennen veel minder welvaartsziekten. Het is dus de optelsom die gezond maakt. Dat los je niet op met een handje walnoten. Een heel leven op de schop valt in de praktijk bar tegen. Mensen zitten erg in gebaande paden. We willen wel, maar het is heel moeilijk om gewoonten die we al heel lang hebben te doorbreken. Sportscholen leven van de jaarabonnementen die mensen in januari nemen. We zitten vol goede voornemens, maar houden het niet lang vol omdat we alweer snel terugvallen in oud gedrag, zegt Seidell. Wat niet helpt, zegt de hoogleraar, is dat we een voedselomgeving hebben 4/6

5 gecreëerd die de spuigaten uitloopt. Overal waar je komt word je blootgesteld aan verleidingen. Op straat, op treinstations, overal kun je zoete en vette happen kopen. Die zijn goedkoop, het ruikt lekker en omdat we 80 procent van onze voedselkeuzes onbewust maken, ga je snel voor de bijl. We zien dan wel een kentering, maar dat is vooral bij hoger opgeleiden. Het zal echt nog jaren duren voor we onze levensstijl en leefomgeving hebben aangepast. Het Voedingscentrum maakt zich dan ook geen illusies. Het Haagse instituut krijgt kritiek op zijn Schijf van Vijf, die met een advies van twee ons groente per dag niet meer van deze tijd zou zijn. Vooralsnog haalt negen op de tien Nederlanders dit nog niet eens. We moeten niet vergeten dat iets minder dan de helft van onze bevolking overgewicht heeft, zegt deskundige Patricia Schutte. We merken gelukkig wel dat Nederlanders op de goede weg zijn. Ze lezen meer over voeding en worden zich daardoor meer bewust van wat ze in hun mond stoppen. Het gaat echter niet om een dieet waarbij het even een paar weekjes doorbijten is. Het gaat om een heel andere manier van leven. Dat omgooien gaat het beste in hele kleine stapjes. Tips van deskundigen voor een lang(er) en gelukkig(er) leven: Kook zoveel mogelijk zelf. Eet zo min mogelijk bewerkt voedsel. Neem de tijd voor het ontbijt. Zet desnoods je wekker. Het brengt de spijsvertering op gang. Drink thee of koffie zonder suiker. Of neem water en voeg voor de smaak een schijfje citroen toe. Neem fruit en rauwkost als tussendoortje. Ook al zeggen fabrikanten dat ontbijtkoek ook heel gezond is. Eet gezellig aan tafel. Er is meer aandacht voor het eten en bovendien weet je beter wat en hoeveel je eet. Eet veel producten met eiwitten. Die zorgen voor een verzadigd gevoel. Drink weinig alcohol. Uiteraard niet roken. Ga sporten. Het liefst drie keer per week. Begin in ieder geval met meer bewegen. Fietsen, traplopen, wandelen: alles helpt. 5/6

6 6/6