Nederlandse samenvatting Dutch summary
|
|
- Brecht Smets
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 110 Ethics in Economic Decision-Making Nederlandse samenvatting Dutch summary We maken in het dagelijks leven vele beslissingen. Een groot deel van deze beslissingen bepaalt niet alleen onze eigen (financiële) situatie, maar beïnvloedt ook de situatie van anderen. We weten dat we volgens de regels der ethiek ons niet alleen moeten richten op ons eigenbelang, maar ook op het belang van anderen. Dit proefschrift richt zich op de rol van ethiek wanneer mensen beslissingen maken over geld. Wanneer kiezen mensen voor hun eigenbelang en wanneer houden we ons aan de ethische standaard? Wanneer wordt bepaald gedrag beschouwd als ethisch en wanneer wordt datzelfde gedrag als onethisch gezien? En hoe reageren mensen wanneer de norm geschonden wordt? Wanneer het gaat om het maken van economische beslissingen, bijvoorbeeld over het verdelen van schaarse middelen, zijn er ethische regels of normen die aangeven hoe we ons moeten gedragen. Zo kun je een hoeveelheid geld verdelen op basis van gelijkheid, billijkheid of behoefte (Deutsch, 1975). De gelijke verdelingsregel, de simpelste van deze drie verdeelregels, stelt dat de betrokkenen een gelijk aandeel krijgen van de totale hoeveelheid geld. Deze verdelingsregel is simpel toe te passen, en is gemakkelijk te rechtvaardigen naar anderen. Andere ethische regels zeggen ons hoe we met anderen om moeten gaan. Zo stelt de zogenaamde gulden regel dat: Wat gij niet wilt wat u geschiedt, doet u ook een ander niet. Deze leefregel vormt, samen met de omissie vertekening (een negatieve uitkomst door actie wordt als erger beschouwd dan een negatieve uitkomst door inactie) de basis van het zogenaamde do-no-harm principe (Baron, 1995, 1996; Van Beest, Wilke, & Van Dijk, 2003; Van Beest, Van Dijk, De Dreu, & Wilke, 2005). Dit principe houdt in dat men afkerig is om zichzelf te bevoordelen als dit inhoudt dat men anderen benadeelt. Hoewel er vele ethische regels of normen bestaan, weten we dat mensen zich niet altijd houden aan deze regels. Vooral onderhandelingen zijn situaties waarin veel onethisch gedrag wordt vertoond. Of men zich aan de regels en normen houdt is uiteindelijk een afweging tussen eigenbelang en het belang om zich eerlijk en ethisch te gedragen. Om deze afweging te kunnen bestuderen, heb ik in dit proefschrift gebruik gemaakt van de literatuur over
2 Nederlandse samenvatting 111 economische spellen en speltheorie. Deze literatuur biedt namelijk heldere situaties waarin de motieven eerlijkheid en eigenbelang relatief eenvoudig te scheiden zijn. Een veel gebruikt spel in de economische literatuur is het Ultimatum Spel (US), een spel wat ook centraal staat in mijn eerste en tweede empirische hoofdstuk. Het US geeft in essentie het einde van een onderhandeling weer. In het US zijn er twee personen: de verdeler en de ontvanger. Zij onderhandelen over een bepaalde hoeveelheid geld. De verdeler maakt een voorstel hoe dit geld verdeeld moet worden en de ontvanger kan dit voorstel aannemen. Het geld wordt dan verdeeld volgens het voorstel. De ontvanger kan het voorstel ook afwijzen. Beide personen krijgen dan geen geld. In het US zou een rationele ontvanger, die enkel gemotiveerd is door eigenbelang, ieder voorstel moeten accepteren wat hoger is dan nul. Immers, zelfs 1 cent is beter dan geen cent. Een rationele verdeler zou dan ook een zo laag mogelijk voorstel doen aan de rationele ontvanger. Wanneer de spelers echter gemotiveerd zouden zijn door principes van eerlijkheid en ethiek, dan zouden zij een gelijke verdeling van het geld voorstellen. Het US biedt dus een simpel paradigma om eigenbelang en eerlijkheid, en dus afweging om zich ethisch te gedragen, te bestuderen. Wat opvalt aan het US is dat het in feite een positieve onderhandeling betreft. Beide personen hebben aanvankelijk immers geen geld dus een acceptatie van een voorstel betekent een winst voor beide partijen. In de dagelijkse praktijk van onderhandelingen is het echter niet altijd zo simpel. Zo kan men het idee hebben dat een van de partijen de goederen waarover onderhandeld wordt aanvankelijk in het bezit heeft. Hierdoor kan men in een situatie terechtkomen waarin men ofwel goederen geeft aan de ander, of juist afneemt. Is in dat geval nemen hetzelfde als geven? Een andere situatie is bijvoorbeeld wanneer men onderhandelt over het verdelen van een verlies. Een groter verlies toebrengen aan de ander om er zelf beter van te worden kan wellicht anders geïnterpreteerd worden dan de ander een lagere winst gunnen dan zichzelf. Door deze situaties te bestuderen, kunnen we meer te weten komen over de rol van ethiek binnen economische beslissingen. In Hoofdstuk 2 heb ik de rol van aanvankelijk bezit in onderhandelingen bestudeerd. Hiervoor introduceerde ik drie nieuwe varianten van het US. In het geef-us lag de pot met geld bij de verdeler. Verdelers moesten dus een beslissing maken hoeveel geld zij aan de ontvanger wilden geven. In het neem- US lag de pot met geld bij de ontvanger. Verdelers moesten een beslissing
3 112 Ethics in Economic Decision-Making maken over hoeveel geld ze wilden afnemen van de ontvanger. In het splits-us lag de pot in het midden en hadden nog de verdeler nog de ontvanger het geld aanvankelijk in bezit. Deze laatste variant leek het meest op de traditionele US. Op basis van het do-no-harm principe verwachtte en vond ik dat het voorstel aan de ontvanger in het neem-us hoger was dan in het geef-us. In het neem- US gaat een laag voorstel namelijk ten koste van het aanvankelijke bezit van de ontvanger, terwijl in het geef-us een laag voorstel enkel betekent dat de ontvanger gewoon wat minder ontvangt. Het effect van aanvankelijk bezit werd verklaard door gevoelens van entitlement : verdelers in het geef-us hadden het gevoel dat zij het meeste recht hadden op het geld, terwijl verdelers in het neem-us het gevoel hadden dat de ontvanger het meeste recht had op het geld. Verdelers wilden dit recht van de ontvangers niet schaden. Daarbij werd op twee andere manieren bewijs gevonden voor het do-no-harm principe. Het effect van wie het geld aanvankelijk had, werd namelijk niet beïnvloed door strategische mogelijkheden, zoals de mogelijkheid tot liegen of een situatie waarin de ontvanger veel minder invloed had op de uiteindelijke verdeling van het geld. Ongeacht de strategische mogelijkheden bleef het voorstel hoger in het neem-us dan in het geef-us. In Hoofdstuk 3 heb ik me gericht op de invloed van valentie van de te onderhandelen goederen op het onderhandelingsgedrag en onderliggende motivaties. Hiertoe introduceerde ik het negatieve US waarin moest worden onderhandeld over een verlies, in plaats van over een winst zoals dat gedaan wordt in het traditionele US. De invloed van valentie heb ik bestudeerd op drie gebieden: toegankelijkheid van het rechtvaardigheidsconstruct, normen en gedrag. Allereerst liet ik zien dat na het zien van een ongelijk voordeel ten gunste van de verdeler het rechtvaardigheidsconstruct meer toegankelijk was wanneer dit voorstel gemaakt werd in een negatief US dan wanneer het voorstel werd gemaakt in een positief (traditioneel) US. Vervolgens toonde ik aan dat dit ongelijke voorstel ook als minder ethisch en gepast werd beschouwd in het negatieve US dan in het positieve US. Uiteindelijk liet ik zien dat verdelers in het negatieve US minder egoïstisch waren dan in het positieve US: zelfs wanneer de ontvanger nauwelijks invloed had op de uiteindelijke verdeling stelden verdelers in het negatieve US een gelijke verdeling voor terwijl verdelers in het positieve US dan juist wel een ongelijke verdeling voorstelden ten gunste van zichzelf. Verdelers gaven ook aan minder door eigenbelang gemotiveerd te zijn en juist meer met eerlijkheid wanneer ze in een negatief US zaten. Deze resultaten sluiten wederom aan bij het do-no-harm principe.
4 Nederlandse samenvatting 113 Immers, in het negatieve US moeten verdelers de ander een verlies toebrengen om zichzelf minder te laten betalen, terwijl verdelers in het positieve US de ontvanger minder moeten toebedelen om zichzelf meer te laten krijgen. In het negatieve US hebben mensen dus een sterkere afkeer tegen dergelijk egoïstische gedrag. Zoals ik eerder al aangaf, ging dit proefschrift niet alleen over welke factoren invloed hebben op ethisch gedrag, maar ook over hoe mensen reageren wanneer iemand de norm schendt. Over het algemeen zijn er twee reacties denkbaar wanneer men onethisch of onrechtvaardig gedrag observeert: men kan de persoon die de onrechtvaardigheid veroorzaakte straffen of men kan de persoon die eronder lijdt compenseren (vgl., Darley & Pittman, 2003). Eerder onderzoek richtte zich vooral op het straffen (bijv. Carlsmith, 2006; Fehr & Gächter, 2002; Fehr & Fischbacher, 2004) en veel minder op compensatie van het slachtoffer (bijv. Gromet & Darley, 2006). Om beter inzicht te krijgen in hoe mensen reageren op onrechtvaardigheid, heb ik in Hoofdstuk 4 straf- en compensatiegedrag in combinatie met elkaar bestudeerd. Hiertoe ontwikkelde ik het altruïstisch straffen spel. Hierin zijn drie personen betrokken, A, B, en C. Persoon A doet B een voorstel hoe 100 fiches te verdelen en B geen invloed heeft op A s beslissing. Persoon C heeft vervolgens de mogelijkheid om eigen fiches in te zetten om B te compenseren. Voor ieder fiche dat C inzet, ontvangt B er drie. Door middel van dit spel was het mogelijk om compensatiegedrag direct te vergelijken met strafgedrag. In het altruïstisch straffen spel (Fehr & Fischbacher, 2004) kan C namelijk fiches inzetten om A te straffen. De eerste resultaten lieten zien dat hoe meer het voorstel van A aan B afweek van een gelijke verdeling ten gunste van A, hoe meer fiches C bereid was om op te geven ter compensatie. Verder liet ik zien dat mensen zelfs bereid zijn geld op te geven ter compensatie van B wanneer zij ook A kunnen straffen. De voorkeur van compensatie en straffen werd daarbij beïnvloed door de mate van empathie. Mensen met veel empathie verkozen compensatie boven straffen, terwijl mensen met weinig empathie straffen juist verkozen boven compensatie. Deze resultaten dragen niet alleen bij aan de literatuur over empathie, maar kunnen ook helpen bij de vraag waarom mensen bereid zijn om iemand altruïstisch te straffen. Om dit fenomeen te verklaren richtten onderzoekers zich vooral op de redenen om iemand te straffen, zoals het ontmoedigen van dit gedrag (of het bekrachtigen van de regel of norm) of vergelding (bijv. Fehr & Gächter, 2002; Fehr & Fischbacher, 2003; 2004). Compensatiegedrag kan echter moeilijk verklaard worden in deze termen. Een
5 114 Ethics in Economic Decision-Making alternatieve, en meer spaarzame verklaring voor altruïstisch straffen en compenseren is dan ook dat mensen een sterke voorkeur hebben voor gelijkheid en daarom ongelijkheid willen herstellen (zie bijv. Messick, 1995). Samenvattend geven de negen experimenten die beschreven staan in dit proefschrift steun aan de conclusie dat het niet zozeer de vraag is of ethische overwegingen danwel eigenbelang aan de basis ligt van ons gedrag in economische situaties, maar dat beide motieven tegelijkertijd ons gedrag kunnen beïnvloeden. Daarbij laten de resultaten zien dat wanneer het voor mensen duidelijk is wat de consequenties zullen zijn van hun gedrag voor iemand anders, mensen minder bereid zijn zichzelf te bevoordelen wanneer de ander daardoor verliest. Wanneer de regels der ethiek worden overschreden, zijn omstanders bereid om zowel de dader te straffen als het slachtoffer te compenseren. Deze conclusies en de theoretische implicaties voor de huidige literatuur over eigenbelang en eerlijkheid, altruïsme en empathie worden in Hoofdstuk 5 beschreven. Dit proefschrift had zeker niet tot doel de gebruikte paradigma s, zoals bijvoorbeeld het US, te bestuderen. Door gebruik te maken van economische speltheorie, laat ik wel zien dat dergelijke paradigma s uitgelezen gereedschap vormen om ethiek binnen economische beslissingen te bestuderen. De belangrijkste conclusie die uit dit proefschrift volgt is dat hoewel het duidelijk is dat eigenbelang gedrag motiveert, ethische overwegingen ook een sterke invloed hebben op economische beslissingen.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Ethical decision making: on balancing right and wrong Shalvi, S. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Ethical decision making: on balancing right and wrong Shalvi, S. Link to publication Citation for published version (APA): Shalvi, S. (2011). Ethical decision making:
Nadere informatieSamenvatting. Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld
Samenvatting Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld om hen heen. Zo hebben vele mensen een natuurlijke neiging om zichzelf als bijzonder positief te beschouwen (bijv,
Nadere informatieAppendix A. Samenvatting. (Summary in Dutch)
Appendix A Samenvatting (Summary in Dutch) Gehechtheid, zorg en pro-sociaal gedrag Dit proefschrift heeft tot doel de relatie tussen onveilige gehechtheid (vermijding, angst) en prosociaal gedrag te onderzoeken
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch)
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Deze dissertatie gaat over antecedenten en consequenties van publiek vertrouwen in organisaties die betrokken zijn bij de ontwikkeling van en de besluitvorming
Nadere informatieSamenvatting Dutch summary
Samenvatting Dutch summary SAMENVATTING INTRODUCTIE De afgelopen jaren zijn er in Nederland verschillende moordzaken geweest die vanaf de aanvang van het opsporingsonderzoek verkeerd werden geïnterpreteerd
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. (Dutch Summary)
Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) Het aantal oudere mensen in onze maatschappij groeit en de komende jaren zal dit alleen nog maar meer toenemen. De verwachting is dat het aantal mensen dat 65 jaar
Nadere informatieSamenvatting. Dutch Summary.
Samenvatting Dutch Summary. 125 126 Dutch Summary Nederlandse Samenvatting (Summary in Dutch) Door de aanwezigheid van omstanders helpen mensen elkaar minder snel en minder vaak. Dit geldt voor zowel noodsituaties,
Nadere informatieBottom-Up Influences in Representative Negotiations: How Representatives Affect Intra-Inter Group Relations Ö. Saygi
Bottom-Up Influences in Representative Negotiations: How Representatives Affect Intra-Inter Group Relations Ö. Saygi 1 Samenvatting Tijdens het schrijven van mijn proefschrift in het tijdperk van de Arabische
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Introductie In dit proefschrift evalueer ik de effectiviteit van de academische discussie over de ethiek van documentaire maken. In hoeverre stellen wetenschappers de juiste
Nadere informatieSAMENVATTING (Summary in Dutch)
SAMENVATTING (Summary in Dutch) Taal speelt een belangrijke rol in ons dagelijks leven. Het is een van de meest centrale aspecten bij de interactie tussen mensen. Ons taalgebruik wordt beïnvloed door onze
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties De afgelopen decennia zijn er veel nieuwe technologische producten en diensten geïntroduceerd op de
Nadere informatieCoöperatie en communicatie:
Nederlandse Samenvatting (summary in Dutch) 135 Coöperatie en communicatie: Veranderlijke doelen en sociale rollen Waarom werken mensen samen? Op het eerste gezicht lijkt het antwoord op deze vraag vrij
Nadere informatieBeoordeling. h2>klacht
Rapport 2 h2>klacht Verzoeker klaagt er in vervolg op zijn bij de Nationale ombudsman op 5 februari 2008 ingediende klacht over dat het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) Rotterdam in het
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20466 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Lelieveld, Gert-Jan Title: Emotions in negotiations : the role of communicated
Nadere informatieMoral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz
Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz Mensen die als afwijkend worden gezien zijn vaak het slachtoffer van vooroordelen, sociale uitsluiting, en discriminatie.
Nadere informatieNederlandse samenvatting. (summary in Dutch)
Nederlandse samenvatting (summary in Dutch) 149 Samenvatting In dit proefschrift is agressief en regelovertredend gedrag van (pre)adolescenten onderzocht. Vanuit een doelbenadering (Sociale Productie Functie
Nadere informatiewoorden, de vrouw in bovenstaand voorbeeld moet haar loon kunnen vergelijken met dat van andere vrouwen en mannen in vergelijkbare posities. Deze info
Voor leden van gediscrimineerde groepen kan het onduidelijk zijn of de (negatieve) behandeling die zij ervaren het gevolg is van, bijvoorbeeld, gebrek aan eigen kwaliteiten of het vooroordeel van een ander.
Nadere informatieGemotiveerde reacties op discriminatie: ego- of systeem- motivatie
Samenvatting Voor leden van gediscrimineerde groepen kan het onduidelijk zijn of de (negatieve) behandeling die zij ervaren het gevolg is van, bijvoorbeeld, gebrek aan eigen kwaliteiten of het vooroordeel
Nadere informatieSamenvatting. (Summary in Dutch)
(Summary in Dutch) 142 In dit proefschrift is de rol van de gezinscontext bij probleemgedrag in de adolescentie onderzocht. We hebben hierbij expliciet gefocust op het samenspel met andere factoren uit
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch)
(Summary in Dutch) Omgaan met Informatie over Complexe Onderwerpen: De Rol van Bronpercepties In het dagelijkse leven hebben mensen een enorme hoeveelheid informatie tot hun beschikking (bijv. via het
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Burnout, een toestand van mentale uitputting door chronische stress in de werksituatie, vormt een ernstig maatschappelijk probleem dat momenteel veel aandacht krijgt. In
Nadere informatieDutch Summary Samenvatting. Pesten Gecontextualiseerd: Het Veranderen van het Groepsproces door het Veranderen van de Betrokkenheid
Dutch Summary Samenvatting Pesten Gecontextualiseerd: Het Veranderen van het Groepsproces door het Veranderen van de Betrokkenheid van de Buitenstaanders In Hoofdstuk Een werd de theoretische achtergrond
Nadere informatieDe sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid
Kees van den Bos De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid In deze bijdrage wordt sociaal-psychologisch onderzoek naar sociale rechtvaardigheid besproken. Sociaal-psychologen
Nadere informatieOne Style Fits All? A Study on the Content, Effects, and Origins of Follower Expectations of Ethical Leadership
One Style Fits All? A Study on the Content, Effects, and Origins of Follower Expectations of Ethical Leadership Samenvatting proefschrift Leonie Heres MSc. www.leonieheres.com l.heres@fm.ru.nl Introductie
Nadere informatieGeven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.
Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van
Nadere informatieBEÏNVLOEDINGSSTIJLEN. Tegenbewegende stijlen. Meebewegende stijlen. = duwen = trekken. evalueren aansporen en onder druk zetten
BEÏNVLOEDINGSSTIJLEN Er zijn verschillende beïnvloedingsstijlen te onderscheiden. De stijlen kunnen worden onderverdeeld in: TEGENBEWEGENDE STIJLEN MEEBEWEGENDE STIJLEN = duwen = trekken Tegenbewegende
Nadere informatieStichting PIV & Vrije Universiteit (IGER) Excuses aan verkeersslachtoffers de rol van veroorzakers en verzekeraars
Stichting PIV & Vrije Universiteit (IGER) de rol van veroorzakers en verzekeraars Mr. Liesbeth Hulst, M.Sc. Prof. mr. Arno Akkermans Hoezo excuses? Grootschalig empirisch onderzoek onder naasten ernstig
Nadere informatieNederlandse samenvatting. (summary in Dutch)
(summary in Dutch) Type 2 diabetes is een chronische ziekte, waarvan het voorkomen wereldwijd fors toeneemt. De ziekte wordt gekarakteriseerd door chronisch verhoogde glucose spiegels, wat op den duur
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40167 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mooijman, Marlon Title: On the determinants and consequences of punishment goals
Nadere informatie73 SAMENVATTING In dit proefschrift wordt een empirische toetsing van de machtafstandstheorie (Mulder, 1972, 1977) beschreven. In grote lijnen stelt deze theorie dat mensen macht prettig vinden, en dat
Nadere informatieBlijvende Aantrekkingskracht Curriculum
Blijvende Aantrekkingskracht Curriculum #1 Hoe aantrekkingskracht voor mannen in relaties werkt De vijf sleutels om met zijn hart in contact te kunnen komen. De redenen waarom een man zich emotioneel van
Nadere informatieEveryday Multiscreening. How the Simultaneous Usage of Multiple Screens Affects Information Processing and Advertising Effectiveness. C.M.
Everyday Multiscreening. How the Simultaneous Usage of Multiple Screens Affects Information Processing and Advertising Effectiveness. C.M. Segijn Dutch Summary (Nederlandse samenvatting) Alledaags multiscreening.
Nadere informatieSummary in Dutch Nederlandse Samenvatting. Het delen van Affect: Paden, Processen en Prestatie
Summary in Dutch Nederlandse Samenvatting Het delen van Affect: Paden, Processen en Prestatie Het delen van gevoelens (emoties of stemmingen) met anderen is bijna onvermijdelijk in ons dagelijks leven.
Nadere informatieNederlandse Samenvatting (Dutch Summary)
Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) 175 176 Corruptie heeft enorme negatieve gevolgen voor mensen over de hele wereld het laat het nationaal vermogen slinken (Kaufmann et al., 2006), veroorzaakt achteruitgang
Nadere informatieSamenvatting Filosofie Wijsgerige ethiek
Samenvatting Filosofie Wijsgerige ethiek Samenvatting door een scholier 1751 woorden 21 mei 2003 7,2 53 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie ViaDELTA Filosofie: Wijsgerige ethiek Paragraaf 1: Het morele
Nadere informatieEen aardbeving is een voorbeeld van een eenmalig-permanente en continue schok en de tijdelijke uitval van elektriciteit is bijvoorbeeld een eenmalige
Samenvatting Een economische schok is een drastische verandering in het evenwicht of de continuïteit van een systeem. De wereld wordt gekenmerkt door een veelheid van schokken. En elke schok lijkt de economie
Nadere informatieBehorende bij het proefschrift How Politics Becomes News and News Becomes Politics geschreven
Samenvatting Behorende bij het proefschrift How Politics Becomes News and News Becomes Politics geschreven door Luzia Helfer aan de Universiteit Leiden en de Universiteit Antwerpen Verdedigd op 9 december
Nadere informatieSamenvatting. Summary in Dutch
6 Samenvatting Summary in Dutch 112 Samenvatting Emotionele en sociale processen bij pesten, gepest worden en verdedigen Pesten op school is een wereldwijd probleem met negatieve korte- en langetermijngevolgen
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH)
Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH) Dankzij de opkomst van sociale media, zoals Facebook en Twitter, is de frequentie en het belang van niet-transactioneel klantgedrag
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder
Nadere informatieSamenvatting. Gezond zijn of je gezond voelen: veranderingen in het oordeel van ouderen over de eigen gezondheid Samenvatting
Samenvatting Gezond zijn of je gezond voelen: veranderingen in het oordeel van ouderen over de eigen gezondheid 2 2 3 4 5 6 7 8 Samenvatting 161 162 In de meeste Westerse landen neemt de levensverwachting
Nadere informatieHet belangrijkste doel van de studie in hoofdstuk 3 was om onafhankelijke effecten van visuele preview en spellinguitspraak op het leren spellen van
Samenvatting Het is niet eenvoudig om te leren spellen. Om een woord te kunnen spellen moet een ingewikkeld proces worden doorlopen. Als een kind een bepaald woord nooit eerder gelezen of gespeld heeft,
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Verhandelingen over modellen van actoren in ruilnetwerken en sociale dilemma s 1. Inleiding Een belangrijke taak van de economie en de sociologie is om fenomenen op het
Nadere informatieEssays on Multichannel Customer Management
RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN Essays on Multichannel Customer Management Samenvatting Proefschrift door Umut Konuş Samenvatting Inleiding Multikanaal klantmanagement is een belangrijk vraagstuk bij veel
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25829 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nunspeet, Félice van Title: Neural correlates of the motivation to be moral Issue
Nadere informatieNederlandse samenvatting. Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht
Nederlandse samenvatting Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht 222 Elke keer dat je naar iets of iemand op zoek bent, bijvoorbeeld wanneer je op een
Nadere informatieVAB S Wat is het probleem? en Hoe lossen we het op?
VAB S Wat is het probleem? en Hoe lossen we het op? VNG Seminar VAB 26 mei 2016 Carlie Geerdink en Marloes ter Haar Wat is het probleem? VAB met alle problemen Asbest Verloedering landschap Etc. (economische)
Nadere informatieSamenvatting. Fouten en identiteitsbedreiging: Een intergroepsperspectief op het omgaan met fouten in organisaties
Samenvatting Fouten en identiteitsbedreiging: Een intergroepsperspectief op het omgaan met fouten in organisaties In dit proefschrift stel ik dat fouten een bedreiging van de sociale identiteit kunnen
Nadere informatieHow to present online information to older cancer patients N. Bol
How to present online information to older cancer patients N. Bol Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Goede informatievoorziening is essentieel voor effectieve
Nadere informatieDe psychologie van de wanbetaler
07-10-2015 De psychologie van de wanbetaler Dr. Martijn Keizer Rijksuniversiteit Groningen m.keizer@rug.nl Deze presentatie Deze presentatie Hoe motiveren we debiteuren om actie te ondernemen? Overzicht
Nadere informatieCover Page. Author: Meijer, Eline Title: This is [not] who I am : understanding identity in continued smoking and smoking cessation Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/57383 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Meijer, Eline Title: This is [not] who I am : understanding identity in continued
Nadere informatieDutch summary. (Nederlandse samenvatting)
Dutch summary (Nederlandse samenvatting) 151 152 1. Inleiding Rijden onder invloed van alcohol en/of drugs is een belangrijke oorzaak van verkeersongelukken. Al is alcohol de belangrijkste veroorzaker
Nadere informatieHOOFDSTUK 6: INTRODUCTIE IN STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN
HOOFDSTUK 6: INTRODUCTIE IN STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN Inleiding Statistische gevolgtrekkingen (statistical inference) gaan over het trekken van conclusies over een populatie op basis van steekproefdata.
Nadere informatieDutch summary (Samenvatting van hoofdstukken)
Dutch summary (Samenvatting van hoofdstukken) 101 102 Hoofdstuk 1. Algemene introductie Het belangrijkste doel van dit proefschrift was het ontwikkelen van de Interactieve Tekentest (IDT), een nieuwe test
Nadere informatieSamenvatting. Kort overzicht. Kartels
Samenvatting Kort overzicht Dit proefschrift gaat over de economische theorie van kartels. Er is sprake van een kartel wanneer een aantal bedrijven, expliciet of stilzwijgend, afspreekt om de prijs te
Nadere informatieSPEELWIJZE WERKPLEZIER SPEL
SPEELWIJZE WERKPLEZIER SPEL Heb je plezier in je werk? Dat is een vraag die regelmatig wordt gesteld. Is je antwoord ja, dan is de kunst dit zo te houden. Als je nee zegt, is het zinvol na te gaan waar
Nadere informatieDutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae
Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae 184 Welbevinden en hoofdpijn bij adolescenten: de rol van zelfregulatie In dit proefschrift is de rol van zelfregulatie processen voor het welbevinden van
Nadere informatieSamenvatting [Summary in Dutch]
[Summary in Dutch] Werken als vrijwilliger voor een organisatie, bloed doneren of geld geven aan daklozen zijn enkele voorbeelden van prosociaal gedrag. Prosociaal gedrag betreft alle handelingen die gericht
Nadere informatieDeterminanten van Leiderschap-Succes: Ontwikkeling van een Integratief. Model van Persoonlijkheid, Overtuigingen, Gedrag, en Diversiteit
SAMENVATTING Determinanten van Leiderschap-Succes: Ontwikkeling van een Integratief Model van Persoonlijkheid, Overtuigingen, Gedrag, en Diversiteit Leiders zijn belangrijke leden van organisaties. De
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Wereldwijd zijn meer dan 3 miljard mensen afhankelijk van biomassa brandstoffen zoals hout en houtskool om in hun dagelijkse energie behoefte te voorzien. Het gebruik van deze
Nadere informatiedecreatiewerkplaats.nl
decreatiewerkplaats.nl Dynamische Consensus besluitvorming decreatiewerkplaats.nl Dynamische Consensus * besluitvorming decreatiewerkplaats.nl Programma Wat gaan we doen Programma Wat gaan we doen a)
Nadere informatieHoofdstuk 3: Cardiovasculaire toestandsveranderingen in gesimuleerde werkomgevingen
Een inspirerende nieuwe fase in het onderzoek naar mens-computer interactie heeft zich aangediend met het ontstaan van adaptieve automatisering. Binnen dit onderzoeksgebied worden technologische systemen
Nadere informatieDilemmamethode. Formuleer het dilemma:
Dilemmamethode (zie: Jacques Graste, Omgaan met dilemma s. Een methode voor ethische reflectie hoofdstuk 2 in Henk Manschot en Hans van Dartel In gesprek over goede zorg. Overlegmethoden voor ethiek in
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
163 Samenvatting (Summary in Dutch) Er zijn slechts beperkte financiële middelen beschikbaar voor publieke voorzieningen en publiek gefinancierde diensten. Als gevolg daarvan zijn deze voorzieningen en
Nadere informatieVoorbeeldanalyse ethisch dilemma volgens het stappenplan
Voorbeeldanalyse ethisch dilemma volgens het stappenplan Case Enscenering: sollicitatiegesprek in de kamer van Henk Dunker, directeur van Cosmetrics, een middelgroot bedrijf in huidverzorgingsproducten.
Nadere informatieGedeelde Waarden in Confrontaties met Morele Weigeraars: Tegenovergestelde Effecten op Zelf- en Weigeraar Beoordelingen
Gedeelde Waarden in Confrontaties met Morele Weigeraars: Tegenovergestelde Effecten op Zelf- en Weigeraar Beoordelingen Florien M. Cramwinckel 1, Kees van den Bos 1, Eric van Dijk 2, Anneke Bruin 1, Simone
Nadere informatieSamenvatting. (Summary in dutch)
Samenvatting (Summary in dutch) 74 Samenvatting Soms kom je van die stelletjes tegen die alleen nog maar oog hebben voor elkaar. Ze bestellen hetzelfde ijsje, maken elkaars zinnen af en spiegelen elkaar
Nadere informatieHoofdstuk 3: Arbitrage en financiële besluitvorming
Hoofdstuk 3: Arbitrage en financiële besluitvorming Elke beslissing heeft consequenties voor de toekomst en deze consequenties kunnen voordelig of nadelig zijn. Als de extra kosten de voordelen overschrijden,
Nadere informatieChapter. Samenvatting
Chapter 9 9 Samenvatting Samenvatting Patiënten met chronische pijn die veel catastroferende gedachten (d.w.z. rampdenken) hebben over pijn ervaren een verminderd fysiek en psychologisch welbevinden. Het
Nadere informatieSamenvatting. (Summary in Dutch)
(Summary in Dutch) Impulsieve keuzes voor aantrekkelijke opties zijn doorgaans geen verstandige keuzes op de lange termijn (Hofmann, Friese, & Wiers, 2008; Metcalfe & Mischel, 1999). Wanneer mensen zich
Nadere informatieInformal Interpreting in Dutch General Practice. R. Zendedel
Informal Interpreting in Dutch General Practice. R. Zendedel Nederlandse samenvatting Informele tolken worden dagelijks ingezet in de medische praktijk wanneer arts en patiënt niet dezelfde taal spreken.
Nadere informatieUw mening over gaswinning uit het Groningen-gasveld
Uw mening over gaswinning uit het Groningen-gasveld Onderzoeksresultaten fase 1, 2, en 3 Elisabeth Hoekstra Goda Perlaviciute Linda Steg onderzoekgaswinning@rug.nl www.onderzoekgaswinning.nl 1 5 Introductie
Nadere informatieSamenvatting. Motiveren van oudere werknemers: Een levensloopperspectief op de rol van waargenomen personeelsinstrumenten
Samenvatting Motiveren van oudere werknemers: Een levensloopperspectief op de rol van waargenomen personeelsinstrumenten 1 Introductie De beroepsbevolking in westerse landen vergrijst. Door het stijgen
Nadere informatieGEDRAGSCODE ( Code of conduct )
GEDRAGSCODE ( Code of conduct ) KALB Accountants & Adviseurs Wie zijn wij en waar staan wij voor? Mensen die integriteit, respect en teamwerk laten zien Energieke en enthousiaste mensen die plezier in
Nadere informatieJuggling with Media. The Consequences of Media Multitasking for Adolescent Development. W.A. van der Schuur
Juggling with Media. The Consequences of Media Multitasking for Adolescent Development. W.A. van der Schuur Nederlandse Samenvatting [DUTCH SUMMARY] Nederlandse Samenvatting JONGLEREN MET MEDIA: DE GEVOLGEN
Nadere informatienederlandse samenvatting Dutch summary
Dutch summary 211 dutch summary De onderzoeken beschreven in dit proefschrift zijn onderdeel van een grootschalig onderzoek naar individuele verschillen in algemene cognitieve vaardigheden. Algemene cognitieve
Nadere informatieVisuele waarneming in basketbalschieten. Rita Ferraz de Oliveira
Visuele waarneming in basketbalschieten Rita Ferraz de Oliveira Het algemene doel van het in dit proefschrift gepresenteerde onderzoek was de visuele basis van basketbalschieten op te helderen. Hoofdstuk
Nadere informatieNederlandse samenvatting Aandacht
Nederlandse samenvatting Aandacht Stel je bent op een feestje en je hebt een interessant gesprek met iemand die je al tijden niet meer hebt gesproken. De verhalen van deze oude bekende zijn dusdanig interessant
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Tot voor kort werd de relatie tussen bloemplanten en hun bestuivers vooral gezien als gespecialiseerd en wederzijds sterk aangepast. Specialisatie betekent in dit geval dat één
Nadere informatieDo Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller
Do Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller Samenvatting 207 Samenvatting Zijn vaders belangrijk? De relatieve invloed
Nadere informatieSamenvatting. Audiovisuele aandacht in de ruimte
Samenvatting Audiovisuele aandacht in de ruimte Theoretisch kader Tijdens het uitvoeren van een visuele taak, zoals het lezen van een boek, kan onze aandacht getrokken worden naar de locatie van een onverwacht
Nadere informatieSummary in Dutch. Samenvatting
Samenvatting In de theorie van het menselijk kapitaal zijn kennis en gezondheid uitkomsten van bewuste investeringsbeslissingen. Veel van de keuzes hieromtrent lijken in de praktijk echter niet weldoordacht.
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Een goede hand functie is van belang voor interactie met onze omgeving. Vanaf het moment dat we opstaan, tot we s avonds weer naar bed gaan,
Nadere informatie9,6. Samenvatting door N woorden 15 oktober keer beoordeeld. Hoofdstuk 1. Begrippen
Samenvatting door N. 1514 woorden 15 oktober 2016 9,6 4 keer beoordeeld Vak Economie Hoofdstuk 1 Begrippen bindende afspraak Een afspraak waar je (juridisch) niet van af kunt/niet onderuit kunt. budget
Nadere informatieBeoordeling Bevindingen
Rapport 2 h2>klacht Verzoekster klaagt erover dat een klantadviseur van het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) Groningen: haar in het telefoongesprek op 24 mei 2007 heeft meegedeeld dat
Nadere informatiedenken aan een zorg-gerelateerde situatie waarin zij de emotie ervoeren die hen was toegewezen (bijvoorbeeld verdriet door pijn en eenzaamheid
De grote druk op de zorg (door onder andere vergrijzing, krimpende middelen en een krimpende beroepsbevolking) zorgt ervoor dat we genoodzaakt zijn te zoeken naar oplossingen om de zorg te ontlasten en
Nadere informatieVoor de definitie van een superpromoter van overheidsbeleid sluiten we zoveel mogelijk aan bij de definitie van Vogelaar:
Samenvatting literatuuronderzoek superpromoters Aanleiding en definitie De overheid zoekt naar nieuwe manieren om haar boodschap zo overtuigend mogelijk over het voetlicht te krijgen. Dit geldt in het
Nadere informatieSamenvatting Summary in Dutch
112 Samenvatting Summary in Dutch Wanneer mensen anderen zien die in een gelijke situatie of wel beter af zijn of wel slechter af zijn, kan dat sterke reacties oproepen. Mensen kunnen als reactie sterke
Nadere informatieSamenvatting. Leeftijd en Psychologisch Contractbreuk in Relatie tot Werkuitkomsten
Samenvatting Leeftijd en Psychologisch Contractbreuk in Relatie tot Werkuitkomsten De beroepsbevolking in Nederland, maar ook in andere westerse landen, vergrijst in een rap tempo. Terwijl er minder kinderen
Nadere informatieJe doel behalen met NLP.
Je doel behalen met NLP. NLP werkt het beste als al je neurologische niveaus congruent zijn. Met andere woorden: congruent zijn betekent wanneer je acties en woorden op 1 lijn zijn met je doelen, overtuigingen,
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/123348
Nadere informatieAANWIJZING VOOR DE PRAKTIJK 1 HET VORDEREN VAN BILLIJKE GENOEGDOENING
AANWIJZING VOOR DE PRAKTIJK 1 HET VORDEREN VAN BILLIJKE GENOEGDOENING I. Introductie 1. De toekenning van billijke genoegdoening is geen automatisch gevolg van de vaststelling door het Europees Hof voor
Nadere informatieBeoordeling Bevindingen
Rapport 2 h2>klacht Verzoeker klaagt erover dat de gemeente Nijmegen hem niet (voldoende) financieel heeft gecompenseerd voor het feit dat de gemeente ten onrechte zijn schuldbemiddeling circa een jaar
Nadere informatieCPB-reactie op OESOstudie over de relatie tussen inkomensongelijkheid. economische groei
CPB Notitie 22 december 2014 CPB-reactie op OESOstudie over de relatie tussen inkomensongelijkheid en economische groei Uitgevoerd op verzoek van de vaste commissie Financiën van de Tweede Kamer CPB Notitie
Nadere informatieFeedback. Wat is feedback?
Feedback Wat is feedback? Letterlijk vertaald is feedback terugvoeding. Het is het proces waarin informatie teruggevoerd wordt in een informatieverwerkend systeem, in dit geval de mens. Als het om mensen
Nadere informatiebijvoorbeeld door claimanten de mogelijkheid te bieden om hun verhaal te doen of claimanten te betrekken in het beslissingsproces.
Ieder jaar worden in Nederland 50.000 letselschadeclaims ingediend na een ongeval. Uit eerder onderzoek is gebleken dat mensen die in een letselschadeafwikkeling betrokken zijn minder goed van hun letsel
Nadere informatieTaal en communicatie - profielwerkstuk
Taal en communicatie profielwerkstuk Op weg naar een onderzoek Op weg naar een onderzoeksverslag Als voorbeeld: een experimenteel onderzoek: de kracht van Twitter je kunt me volgen op Twitter: @roblepair
Nadere informatieOver de auteurs 7. Dankwoord van de auteurs 9. Inleiding 11. Deel 1 De betekenis van assertief zijn. 1 Wat betekent het om assertief te zijn?
Inhoud Over de auteurs 7 Dankwoord van de auteurs 9 Inleiding 11 Deel 1 De betekenis van assertief zijn 1 Wat betekent het om assertief te zijn? 19 2 Voel u goed en geef anderen een goed gevoel 49 3 Zeggen
Nadere informatieVoting Wiser. The Effect of Voting Advice Applications on Political Understanding. J. van de Pol
Voting Wiser. The Effect of Voting Advice Applications on Political Understanding. J. van de Pol Nederlandse samenvatting 140 Kieswijzers of stemhulpen in de wetenschappelijke literatuur aangeduid als
Nadere informatieIn de afgelopen decennia heeft ongehuwd samenwonen overal in Europa. toegenomen populariteit van het ongehuwd samenwonen is onderdeel van
Nederlandse samenvatting (summary in Dutch) De verschillende betekenissen van ongehuwd samenwonen in Europa: Een studie naar verschillen tussen samenwoners in hun opvattingen, plannen en gedrag. In de
Nadere informatie