Inventarisatie Huis- en Oeverzwaluwen op. De Bevelanden

Transcriptie

1 KNNV Vogelwerkgroep De Bevelanden Mededeling no. 41 Inventarisatie Huis- en Oeverzwaluwen op De Bevelanden 2011 (Provincie Zeeland) Niels de Schipper 2011

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Beschrijving onderzoeksgebied 4 Werkwijze 5 Het weer in het broedseizoen Resultaten Huiszwaluw: 7 -Hals van Zuid-Beveland 8 -Zuid Beveland 9 -Noord Beveland 12 Evaluatie 13 Conclusie 14 De Oeverzwaluw 15 Dankwoord 16 Literatuurlijst 17 Overname van gegevens is met toestemming en onder bronvermelding toegestaan. Gelieve te citeren als: de Schipper N Huis- en Oeverzwaluwen inventarisatie op de Bevelanden Mededeling 41. KNNV Vogelwerkgroep de Bevelanden, Goes. 2

3 Inleiding In 2011 zijn de Bevelanden wederom en al weer voor de negende maal op rij gebiedsdekkend op broedende Huiszwaluwen geïnventariseerd. Evenals in eerdere jaren is er ook nu weer zeer nauwgezet te werk gegaan en zullen de resultaten het werkelijke aantal zeer dicht benaderen. Na een korte beschrijving van de Bevelanden en de gevolgde werkwijze, worden de resultaten besproken van de inventarisatie die in de zomer van 2011 werd uitgevoerd naar de broedende Huis- en Oeverzwaluwen op de Bevelanden. Voor een uitgebreide bespreking over de Huiszwaluw, het voorkomen in Zeeland en de historie van de Huiszwaluwkolonies op de Bevelanden verwijs ik naar het rapport van Oude rapporten ( ) over de inventarisaties van de Huiszwaluw op de Bevelanden zijn tegenwoordig ook te vinden als PDF op: Nogmaals wil ik jullie er op attenderen dat er de mogelijkheid bestaat om de mannen van Landschapsbeheer in te zetten bij het aanbrengen van kunstnesten en de zgn. poepplankjes. Dit natuurlijk geheel kosteloos en bij de mensen thuis. Wat een service!! Neem voor meer informatie contact op tijdens kantooruren met Nanning-Jan Honingh van Landschapsbeheer Zeeland op telefoonnummer

4 Beschrijving onderzoeksgebied Het onderzoeksgebied betreft de Hals, Zuid en Noord-Beveland ( ha). De Hals van Zuid-Beveland heeft een totaaloppervlak van circa 120 vierkante kilometer. En bevind zich grofweg tussen het Schelde-Rijn kanaal en het kanaal door Zuid-Beveland. Het landschap wordt gedomineerd door grootschalige akkers en in mindere mate fruitteelt. Langs de Oosterschelde en Westerschelde bevinden zich enkele schorrengebieden. Aan de oostkant bevindt zich het Markizaat, een groot zoetwaternatuurgebied. De Hals telt 11 dorpen, 6 gehuchten en enkele oude boerenhofsteden. Zuid-Beveland bevindt zich tussen het kanaal door Zuid Beveland en de Sloedam en is circa 250 vierkante kilometer groot. Het gebied bestaat uit polders waar veel akkerbouw, fruitteelt en in mindere mate veeteelt word bedreven. Alleen in de Zak van Zuid-Beveland komt nog oudland voor met kleine polders omringd door bloemrijke dijken. Aan de noordkant bevindt zich het Veerse Meer, een brakwatermeer voor veelal recreatief gebruik. Zuid-Beveland telt naast de stad Goes 14 dorpen en 6 gehuchten. Noord-Beveland is circa 100 vierkante kilometer groot en ligt tussen de Oosterschelde en het Veerse Meer in. Hier wordt het landschap gedomineerd door grootschalige akkerbouw en wat veeteelt. Aan de noordzijde bevinden zich enkele inlagen die natuurgebied zijn. Noord-Beveland telt 5 dorpjes en 2 gehuchten. 4

5 Werkwijze De Huiszwaluwentelling is volgens de handleiding LSB kolonievogels/zeldzame soorten van de SOVON uitgevoerd (van Dijk 1996). Dit houdt in dat ertussen de datumgrenzen van 15 juli en 15 augustus éénmaal bewoonde nesten zijn geteld. Deze tellingen zijn te voet of op de fiets uitgevoerd waarna de gegevens op veldkaarten werden ingevuld. Onder bewoonde nesten wordt verstaan: nesten waar aan gebouwd word, nesten die voltooid zijn en nesten die in goede gave conditie zijn, nesten met jongen of waarin gebroed is. Daarbij wordt ook gelet op in en uit vliegende vogels en (verse) poepresten onder de nesten. Alle woonkernen zijn zodoende geïnventariseerd en ook is het gehele buitengebied van de Bevelanden uitgekamd op broedende Huiszwaluwen. Kolonievogels en zeldzame soorten: Huiszwaluw Handleiding landelijke soortenonderzoek broedvogels (LSB) Inventarisatie Half mei tot begin september Datum grens 15 juni-15 augustus gehele dag Methode Minimaal eenmaal nesttelling tussen de datumgrenzen, bij voorkeur begin augustus. Bewoonde nesten tellen: nesten waar aan gebouwd word, nesten die voltooid zijn en die in gave conditie zijn ( in en uit vliegende vogels) en nesten met jongen (let op uitwerpselen) Nieuwe nesten worden op een andere plaats gebouwd of oude nesten worden geannexeerd. Houdt rekening met door mussen bewoonde nesten, herkenbaar aan nestmateriaal (veren, stro en dergelijke) dat uit de nestopening hangt. Interpretatie Hoogste aantal nesten aanhouden. Nestbouw kan, vooral bij droog weer, enkele weken in beslag nemen. Vestiging tot in juli; telling voor begin juli doorgaans onvolledig. Biotoop Gebouwen of bouwwerken. 5

6 Het weer in het broedseizoen van 2011 Het weer is enorm van invloed op de broedresultaten van vogels, zo ook op die van de Huiszwaluw. Zijn de temperaturen laag en regent het veel dan zullen er maar weinig insecten zijn en is het niet mogelijk om veel jongen groot te brengen, waardoor de aantallen drastisch af kunnen nemen. April was uitzonderlijk zacht en telde maar liefst 5 zomerse dagen. Met een gemiddelde temperatuur van 13 C een nieuw maandrecord. Het was zeer zonnig met zo n 261 uren zon. Ook was het zeer droog met maar weinig neerslag. In de maand Mei lag de gemiddelde temperatuur enkele graden boven de normale waarde met 14 C. De zon scheen gemiddeld zo n 280 uur en viel er maar weinig regen een neerslagtekort was het gevolg. Juni ging te boek als wisselvallig weer met elke dag wel wat neerslag. Gemiddeld viel er zo n 96 mm regen. De gemiddelde temperatuur kwam uit op 16,1 C tegen 15,6 C normaal. De zon scheen zo n 219 uur tegen 192 uur normaal. De maand juli was zeer nat, koel en somber met een gemiddelde temperatuur van 15,9 C tegen 17,4 C normaal. Gemiddeld over het land viel ca. 140 mm neerslag tegen 73 mm normaal. Daarmee eindigt juli 2011 landelijk op de 6e plaats van de natste juli-maanden sinds De scheen zon maar weinig met 158 uur tegen 212 uur normal. Augustus was even als juli koel, somber en nat. De zon scheen slecht 153 uur tegen 195 uur normaal. De gemiddelde temperatuur bedroeg 17 C en er viel zo n 110 mm neerslag. Kortom een zomervakantie die meer op een slechte herfst vakantie leek. 6

7 Hieronder een opsomming van alle geïnventariseerde woonkernen, dorpen en steden en hun tellers, zonder hun inzet was deze telling niet mogelijk geweest. Nogmaals dank hiervoor. Ook is door de tellers geheel het buitengebied van de Bevelanden geïnventariseerd waar gelukkig ook nog grote aantallen Huiszwaluwen tot broeden komen. plaats teller plaats teller Zuid-Beveland Zuid-Beveland Hansweert Frank Nijse Baarland Jet Vermijn Schore Frank Nijse Hoedekenskerke Nel Minee Biezelinge Niels de Schipper s Heer Abtskerke Jeanet Wisse Kapelle Niels de Schipper Sinoutskerke Jeanet Wisse Eversdijk Niels de Schipper Kwadendamme Peter Boelee Wemeldinge Rob v/d Leur Oudelande Gijs van Zonneveld Kattendijke Piet de Dreu Ellewoutsdijk Ton Stapels Kloetinge Niek Oele Driewegen Nanning-Jan Honingh Wilhelminadorp Piet de Dreu Ovezande Jeanet Wisse Goesse Sas Piet de Dreu Nisse Peter Alblas Goesse meer Piet de Dreu Heinkenszand Peter Alblas Goes-Oost Niek Oele 's Heerenhoek Peter Alblas Goes-Zuid Ies Meulmeester Oostmolenpark Ies Meulmeester Noord-Beveland Over-Zuid Ies Meulmeester Kats Joop de Wild Zonnewest Ies Meulmeester Colijnsplaat Jacomien Bakker Goes-West Ies Meulmeester Kortgene Niels de Schipper Goes centrum Ies Meulmeester Wissenkerke Gert van Bergeik Goes-Noord Ies Meulmeester Geersdijk Bianca Bassant Noordhoek Ies Meulmeester Kamperland Gert van Bergeijk s H-Hendrikskinderen Andre Hannewijk Wolphaartsdijk Merien van Loo Hals v/d Bevelanden Oud-Sabbinge Merien van Loo Bath Niels de Schipper s Heer Arendskerke Paul de Kort Rilland Niels de Schipper Eindewege Paul de Kort Stationsbuurt Niels de Schipper Lewedorp Kees Los Krabbendijke Niels de Schipper Nieuwdorp Kees Los Waarde Niels de Schipper Borssele Wim de Wilde Oostdijk Niels de Schipper s Gravenpolder Lennart Verheuvel Kruiningen Dick Reijnhout Langeweegje Peter Boelee Yerseke Addy Snoep 7

8 Resultaten In dit hoofdstuk worden de resultaten besproken van de telling in 2011, voor het gemak en overzichtelijkheid is er voor gekozen de Bevelanden op te delen in de bestaande gemeentes. Hals van de Bevelanden Gemeente Reimerswaal (548) In de Hals van de Bevelanden dit jaar wederom een verdere achteruitgang van het aantal nesten. Een enkele uitzonderingen op deze achteruitgang was dit jaar de Schalkhoeve waar wederom de aantallen toe namen. Wat hoogstwaarschijnlijk te danken is aan de werkzaamheden ten bate van de dijkversterking, waardoor er veel geschikt nestmateriaal (slik) voorhanden was. Opvallend ook was de grote afname in Krabbendijke waar het toch eigenlijk al jaren goed toeven was. De reden hiervan is mij nog steeds onduidelijk. Hals v/d Bevelanden atlasblok Bath Rilland Stationsbuurt Valkenisse polder Westhof Middenhof Schalkhoeve Volkerdorp Oostpolder hoeve Krabbendijke Waarde Gemaal Waarde Oostdijk Uienfabriek Kruiningen Yerseke Seemaerte totalen Enkele wetenswaardigheden uit 2011 zijn dat de grootste kolonie aan één gebouw in de Hals van de Bevelanden zich aan de Schalkhoeve (64) bevond. Andere grote kolonies onder één dak waren Hoeve Seemaerte (17), Westhof (14) en een adres in de Oostdijk met 25 nesten onder de dakgoot. De eerste plaats in de top drie van het dorp met de meeste Huiszwaluwennesten van de Bevelanden is dit jaar Waarde (96) gevolgd door Wemeldinge (73) en Bath (62). 8

9 Zuid-Beveland (912) Gemeente Kapelle (221) Vorig jaar was ik bijzonder goed gestemd over de stijging in de gemeente Kapelle helaas dit jaar ietsje minder maar slecht kan ik het toch nog echt niet noemen. Behalve dan in Hansweert waar door renovatie werkzaamheden de aantallen toch wel behoorlijk afnamen. En waar ik vorig jaar al voor vreesde is helaas ook gebeurd, Zwartenburg zit zonder Huiszwaluwen. Gelukkig houden de Huiszwaluwen nog wel dapper stand op Hoeve Doeselaar nabij Kapelle. Gemeente Kapelle atlasblok Hansweert Schore Hoeve Doeselaar Biezelinge Kapelle Eversdijk Klazinahoeve Prinsenhof Wemeldinge Zwartenburg totalen Gemeente Goes (285) In de stad Goes ging het goed erg goed zelfs met op de meeste locatie een kleine toename. Zelfs in Goes-Noord weer een tweetal nestjes, en dat was weer al even geleden. En dat het goed ging in de stad Goes bleek wel uit het hoogst aantal broedgevallen tot nu toe (53) in deze telreeks. Wie weet kan de nieuw aan te leggen wijk De Goesse schans nog wel eens een extra duit in het zakje doen en gaan we nog wat hoger uitkomen. De Stad Goes atlasblok Goes-Noord Goes-Zuid Goes Overzuid Goes-West Goes-Oost Elzahoeve Goes centrum Zonnewest Noordhoek Oost molenpark Goesse meer Hoeve Moselbank totalen

10 In de overige dorpen van de gemeente Goes ging het ook goed en werd op het merendeel van de locaties een lichte toename vastgesteld. Maar helaas ook weer een aantal plaatsen dit afgelopen seizoen waar het even wat minder ging. Zoals in de Blauwe wijk waar de aantallen op onverklaarbare wijze hard kelderde. Maar ook in het nabij gelegen Wolphaartsdijk ging het hard naar beneden. Opmerkelijk in deze is dat de Rode wijk het juist weer enorm goed deed. Mogelijk dat ze naar daar verhuisd zijn. Ook goed nieuws van Sluis de Piet want daar waren weer een tweetal nestjes bezet na een jaartje van afwezigheid door renovatie werkzaamheden. Gemeente Goes atlasblok Kattendijke Kloetinge Waanskinderen Goesse Sas Wilhelminadorp Blauwe wijk Rode wijk Wolphaartsdijk Oud-Sabbinge Sluis de Piet Nieuwkraaijerdijk Veldzicht Meerkoetweg Eindewege s H. Arendskerke Hendrikskinderen Totalen Gemeente Borssele (401) In de gemeente Borssele was het dit jaar een gevarieerde mix van lichte toenames maar helaas ook enkele forse afnames. Enkele opvallende positieve uitschieters waren dit jaar te vinden in Hoedekenskerke (38), Hollestelleweg (20) en natuurlijk onze topper De Korte Zuidweg (45). Maar helaas waren er ook diverse plaatsen waar het toch ineens minder goed lijkt te gaan. En om er maar even een paar te noemen; het Langeweegje (12), de Brilletjesdijk (9), Baarland (1) en Stuyvezant (7), Heinkenzand (9) en t Klompekot (6). En ook aan het eindresultaat is dit duidelijk af te lezen namelijk 46 nestjes minder dan de vorige telling uit En het totaal bijna onder de 400 nestjes en dat is toch ook weer al een paar jaar geleden. 10

11 Hier volgen nog enkele leuke wetenswaardigheden uit Zuid-Beveland. Het dorp Wemeldinge herbergde wederom de meeste broedparen (73) gevolgd door de stad Goes (53), Hansweert en s Gravenpolder met beiden (46), Wihelminadorp (45) en tot slot Schore met 44 nesten. De grootse kolonie aan één gebouw op Zuid Beveland was dit jaar te vinden aan de Korte Zuidweg nabij Borssele, met 45 bezette nesten onder de goot. Andere grote kolonies onder één dak waren te vinden aan de Magdalenahoeve (21) en in de Rodewijk en Waanskinderen werden telkens 19 nestjes opgetekend. Gemeente Borssele atlasblok s Gravenpolder Weeldijk Magdalenahoeve Kwadendamme Langeweegje s Heer Abtskerke Sinoutskerke Nisse Zwaakhoek Brilletjedijk Ovezande Blazekop Rietveldweg Hoedekenskerke Baarland Stuyvezant Oudelande Ellewoutsdijk Gemaal Ellesdiek Driewegen Borssele Korte Zuidweg Hollestelleweg t Klompekot 's-heerenhoek Lewedorp Nieuwdorp De Graszode Stoofweg Heinkenszand Oudelandeweg Kousendijk Totalen

12 Noord-Beveland Gemeente Noord-Beveland (252) Het ging goed dit jaar op Noord-Beveland een groot aantal kolonies bleef op peil of namen toe in aantal. Ook werden er zelfs een tweetal nieuwe kolonies ondekt dit jaar te weten de Zuidlangeweg goed voor 8 nesten en camping de Klaverwei met 6 nesten. Goed nieuws kwam ook van de Wilhelmina Hoeve (11) waar ze er even een jaartje van tussen waren. Maar helaas ook nog een paar plaatsen waar het minder goed ging zoals op de Emmelisedijk en de Hoekhof. Gemeente Noord Beveland atlasblok Kats Zuidlangeweg Kortgene Prinsendijk Hof Holland Colijnsplaat Camp. Orisant Camp.mattenburg Camp. Klaverwei Emmelissedijk Wissenkerke Kamperland Geersdijk Hoekhof Baashuisweg Stroodorp Gr. Middenhof Wilhelminahoeve Mariahoeve Schoonoord Totalen Dit jaar op Peeland was wederom Kortgene (54) het dorp met de meeste nesten, gevolgd door Kamperland met 29 en Wissenkerke met 25 nesten. En voor de grootse kolonie aan één gebouw op Noord Beveland moesten we wederom naar Hof Holland (34) aan de Prinsendijk. 12

13 Evaluatie Hals van Zuid-Beveland (548) In de Hals werden er in 2006 totaal 858 nesten genoteerd tot nu toe de hoogste telling. Maar vanaf 2007 zijn de totalen alleen maar afgenomen. Een zorgelijke kwestie dus. Het geschatte aantal nesten in de Hals van Zuid-Beveland komt op zo n 575 stuks. jaar Broedpaar Aantal verloop Zuid-Beveland (912) Op Zuid-Beveland werden tijdens de laatste twee tellingen in 2008/09/10 respectievelijk 911, 908 en 966 nesten vastgesteld. Dit jaar werden er 912 nesten gevonden. Toch niet echt slecht. Het geschatte aantal broedpaar in de Zak van Zuud Beveland zal zo rond de 950 liggen. jaar Broedpaar Aantal verloop Noord-Beveland (252) Op Noord-Beveland werden tijdens de vorige telling 208 nesten genoteerd, in 2011 werden er 252 nesten gevonden. Een toename dus van 44 nesten op naar de 300 maar weer. Het totale aantal nesten op Noord Beveland schat ik op 275 stuks voor het seizoen van jaar Broedpaar Aantal verloop Aantalverloop per deelgebied 2003/

14 Conclusie De telling van 2011 leverde op geheel de Bevelanden 1712 bezette Huiszwaluwnesten op. Tijdens de vorige telling werden 1804 nesten gevonden, dit jaar dus 90 nesten minder. Het geschatte aantal broedpaar op de Bevelanden voor 2011 komt dan ook op zo n 1800 paar. In 2006 werden er 2041 nesten opgespoord en was het geschatte aantal broedpaar 2100, wat tot nu toe het beste jaar was van de afgelopen telperiode op de Bevelanden ( 2003/2010). jaar Broedpaar Aantal schatting Aantalverloop op de Bevelanden In 2007 kwam er een abrupt eind aan de spectaculaire stijging van de voorafgaande jaren. Waar hier precies de oorzaak van ligt is nog niet geheel duidelijk, maar zoals wel vaker in dit soort gevallen zal het een combinatie van diverse negatieve factoren zijn. Waarbij zeker moet worden opgemerkt dat fluctuaties in de populatiegrote een natuurlijk fenomeen zijn. Aantalverloop op de Bevelanden Mogelijk dat de afname in 2011 veroorzaakt werd door het aanhoudende warme en droge weertype van het afgelopen voorjaar en begin van de zomer periode. Er was zelfs sprake van een heus neerslag tekort hier in Zeeland. Gevolgd door een periode van somber koel en regenachtig weer. Door de hoge temperatuur en het tekort aan neerslag droogden ook poelen en sloten op waardoor er mijns inziens ook wel wat minder muggen voorhanden waren dan anders. Dit gecombineerd met regenachtige en koude weer waardoor er maar matig gefoerageerd kon worden zullen zeker een negatief effect gehad hebben. Maar goed het lijkt erop dat het in 2011 weer een iets minder goed jaar was, laten we maar hopen dat 2012 weer een beter jaar word voor onze Huiszwaluwtjes. 14

15 Oeverzwaluwen op de Bevelanden Voor de Oeverzwaluw op de Bevelanden verliep het afgelopen broedseizoen kijkend naar de onderstaande tabel, niet echt florissant, zodoende is er ook maar weinig over te schrijven. Ondanks wederom de extra geleverde inspanningen van SBB om de broedwand in het Bathse Schor nogmaals strak te trekken voor het nieuwe broedseizoen werden er slechts 25 bezette nestholtes geteld. Waarvan nota bene het merendeel op het naast gelegen crossterrein te vinden waren. Het aantal nesten had dit jaar nog hoger kunnen zijn ware het niet dat de aanhoudende droogte dit voorjaar roet in het eten gooide. Het waterpeil onder de diverse broedwandjes was zover gezakt dat de aanwezige Vossen in het gebied kans zagen de nesten te bereiken en deze uit te halen en leeg te eten. Zodoende kon ik bij 35 nesten vaststellen dat deze door Vossen gepredeerd waren. Jammer dat is het zeker maar zo is de natuur nu eenmaal. Of dit een reden moet zijn om de Vossen te vervolgen ik denk van niet. Ik zie het meer als een wijze les; zorg voor voldoende water onder de broedwanden. Oeverzwaluw per kolonie jaar Bathse Schor???? Sloe gebied totaal In het Sloegebied dit jaar geen Oeverzwaluwen meer in de van Scaldiahaven. Waar vorig jaar nog zandhopen lagen ligt nu een nieuwe haven. Helaas geen plek meer voor de oevertjes dus. Aantalverloop Oeverzwaluw op de Bevelanden

16 Dankwoord Zeer dankbaar ben ik de volgende personen die de steden, dorpen en polders zijn ingetrokken om de Huiszwaluwen en hun nesten op te sporen: Ton Stapels, Frank Nijse, Addy Snoep, Dick Reijnhout, Niek Oele, Kees Los, Jet Vermijn, Peter Alblas, Ies Meulmeester, Paul de Kort, Wim de Wilde, Peter Boelee, Jeanet Wisse, Andre Hannewijk, Merien van Loo, Rob van de Leur, Nannig-Jan Honing, Bianca Bassant en Gert van Bergeijk. Maar ook de mensen die geen lid zijn van onze vogelwerkgroep maar net zo enthousiast meetelden namelijk: Joop de Wild en Jacomien Bakker op Noord-Beveland. En op Zuid Beveland Nel Minee in Hoedekenskerke en Gijs van Zonneveld in Oudelande. 16

17 Literatuurlijst SOVON Vogelonderzoek Nederland Atlas van de Nederlandse Broedvogels Nederlandse Fauna 5. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV uitgeverij & European Invertebrate Survey-Nederland, Leiden. Vergeer, J-W. & G. van Zuylen Broedvogels van Zeeland.Uitgeverij KNNV / Stichting Uitgeverij SOVON. Van Dijk A.J. & Husting F Broedvogelinventarisatie Kolonievogels en Zeldzame Soorten (handleiding Landelijk Soortenonderzoek Broedvogels). SOVON, Beek-Ubbergen. Van Dijk A.J Broedvogels inventariseren in proefvlakken. SOVON, Beek-Ubbergen. SOVON Nieuws. Nieuwsbrief van SOVON Vogelonderzoek Nederland 16, jaargang nummer 2 mei Beek-Ubbergen. SOVON Nieuws. Nieuwsbrief van SOVON Vogelonderzoek Nederland 17, jaargang nummer 2 junie Beek-Ubbergen. Tempelman, D De Huiszwaluw (Delichon urbica) in de gemeente Borsele, in de jaren Heelblaadje 13 (5): Werkblad Zomer Gasten in Zeeland van Stichting Landschapsbeheer Zeeland. Nanning-Jan Honingh, Stichting Landschapsbeheer Zeeland. April Bouw mee met de Huiszwaluw. Informatie folder van Vogel Bescherming Nederland, Enkelaar.H De Huiszwaluw als Broedvogel in Zeeland in De Composiet Derde jaargang nummer 5. Waanders.J De Huiszwaluw als Broedvogel op Zuid-Beveland. De Kemphaan Vierde jaargang. Waanders.J De Huiszwaluw als Broedvogel op Noord-Beveland in De Kemphaan Waanders.J De Huiszwaluw als Broedvogel op Oost-Zuid-Beveland. De Kemphaan in 1987.De Kemphaan vijfde jaargang. Internet sites Vogelwerkgroep de Bevelanden: KNMI de Bilt: 17