6,7. Samenvatting door een scholier 2242 woorden 16 november keer beoordeeld. Economie - Percent

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 2242 woorden 16 november ,7 3 keer beoordeeld Vak Methode Economie Percent Economie - Percent H.11 moderne productie wordt gekenmerkt door arbeidsverdeling/specialisatie. Als gevolg stijgt de arbeidsproductiviteit (productie per arbeidskracht per tijdseenheid) Arbeidsverdeling: houdt in dat verschillende werkzaamheden bij de productie worden verdeeld over verschillende mensen. Ruilen is noodzakelijk door de arbeidsverdeling. Directe ruil: je ruilt goederen tegen goederen. Tegenwoordig wordt er gebruikgemaakt van indirecte ruil, oftewel met geld. Geld heeft de functies: ruilmiddel, rekeneenheid & spaarmiddel. Je hebt chartaal geld & giraal geld. Nominale waarde: waarde die op de munt of op het bankbiljet staat reële waarde: het bedrag verminderd met de geldontwaarding (inflatie). Dit is de koopkracht van je geld. Financiële instellingen NL: 1. Algemene banken: breed pakket aan financiële diensten (bankgiro,spaarrekeningen,leningen enz.) AMRO, ING, RABO. 2. Specifieke banken: beperkt dienstenpakket. Tegenwoordig zijn er alleen nog hypotheekbanken die leningen verstrekken aan gezinnen en bedrijven met onroerende zaken. 3. Overige financiële banken: beheren vooral vermogens. (levensverzekeringsmaatschappijen, pensioensfondsen, beleggingsinstellingen) beleggingsinstellingen beleggen de ingelegde spaargelden in aandelen, obligaties en onroerende zaken. Fusies: samenvoegen van bedrijven of instellingen Branchevervaging: het tegenovergestelde van specialisatie. Banken worden tegenwoordig een soort financiële supermarkten. Functies financiële instellingen: 1. Verzorging van het betalingsverkeer 2. Kredietverlening 3. Vermogensbeheer Taken van de Nederlandse bank (DNB): 1. Circulatiebank: de bank die het recht heeft om biljetten uit te geven. 2. Bank van de banken: heeft een girorekening bij DNB (kasreserve) 3. Monetaire autoriteit: is om controle te hebben over de omvang van de kredietverlening door de banken. Maatschappelijke geldhoeveelheid: totale hoeveelheid geld die in een land in omloop is. Pagina 1 van 6

2 Geldschepping: handeling waarbij de maatschappelijke geldhoeveelheid wordt vergroot Geldvernietiging: handeling waarbij de maatschappelijke geldhoeveelheid wordt verkleind. Maar niet alle financiële instellingen zijn in staat de geldhoeveelheid te beïnvloeden. Dit brengt de volgende indeling: 1. Primaire banken: zijn in staat geldhoeveelheid te vergroten. 2. Secundaire banken: zijn alleen een doorgeefluik van vermogen. Ze ontvangen vermogen van spaarders en geven dat door aan kredietvragers. Renteverschil tussen de spaarrente en leenrente is hun inkomstbron. Deze banken komen nauwelijks voor. 3. Institutionele banken: instellingen die in het kader van hun functie regelmatig grote vermogens hebben te beleggen. Geldscheppende instellingen: 1. De staat: enige die de bevoegdheid heeft om munten in circulatie te brengen. 2. De Nederlandse bank: heeft het alleenrecht op de productie en het in omloop brengen van chartaal geld. 3. De geldscheppende banken: zij kunnen giraal geld scheppen door het uitlenen van geld. H.12 Gezinnen en bedrijven willen graag dat geld zo stabiel mogelijk is. Inflatie kan dat verstoren. Ook kan inflatie teruglopende export en import veroorzaken. (inflatie: aanhoudende stijging van het algemeen prijspijl). Hyperinflatie/galopperende inflatie: bij wijze van spreke wordt je geld per uur minder waard. Deflatie: de prijzen dalen aanhoudend. Hierdoor wil iedereen zijn bestedingen zo lang mogelijk uitstellen. De bedrijvigheid daalt tot een minimum. Hierdoor daalt de werkgelegenheid. De economie heeft liever inflatie dan deflatie. CBS berekend voor een groot aantal goederen en diensten de prijsindexcijfers. Vaak wordt hiervoor de consumentenprijsindex gehanteerd. Dit indexcijfer laat zien met welk percentage de kosten van levensonderhoud in vergelijking met het basisjaar zijn veranderd. De opstelling van de indexcijfers begint met een budgetonderzoek. De resultaten komen in een tabel. Dan berekent het CBS maandelijks de prijsindexcijfers van honderden consumptiegoederen die dagelijks in een gezin vooromen. Vb: artikelgroep wegingsfactor 1997 prijsindexcijfer (1993=100) Voeding 30% 113 Bereken het gewogen prijsindexcijfer van de gezinsconsumptie in 1997: 0,30x113=33.9 Nominale stijging: stijging uitgedrukt in geld. Reële inkomensstijging: de ontvanger van het inkomen kan meer goederen kopen. Van een reële inkomensverbetering is pas sprake als de normale inkomensstijging groter is dan de gemiddelde prijsstijging. Prijscompensatie: lonen stijgen mee met de stijging van de consumentenprijsindex. Vb. per 1 januari 1996 bedraagt de consumentenprijsindex 114 en per 1 januari 1997 is deze 117 (1990=100) per 1 januari 1997 wordt het bruto loon met 1,05 verhoogd. Bereken met welk percentage de koopkracht van het bruto minimumloon in 1997 is veranderd in vergelijking met Procentuele nominale stijging is 1,05%. Procentuele prijsstijging is: (117:114)x100=102,63 2,63% procentuele verandering van de koopkracht is: (101,05:102,63)x100=98,46-1,54% Binnenlandse oorzaken van inflatie: Overbesteding (consumenten vragen meer dan wordt aangeboden) bestedingsinflatie: te grote vraag naar Pagina 2 van 6

3 goederen. Kostenstijging (wordt veroorzaakt door gestegen productiekosten) Dit is inflatie die veroorzaakt wordt door de aanbodzijde van de economie. De kosten van het produceren van goederen stijgt waardoor de kosten worden doorberekend in de verkoopprijs. Een voorbeeld hiervan is de stijging van productiefactoren, zoals grondstoffen, lonen en belastingen. Het gevolg van kosteninflatie is koopkrachtdaling. Inflatie die veroorzaakt wordt door de vraagzijde van de economie wordt bestedingsinflatie genoemd. verhoging van winstmarges (bedrijven verhogen hun prijzen (winstinflatie). Dit is alleen mogelijk bij gunstige internationale concurrentieverhoudingen. Buitenlandse oorzaken van inflatie: Importinflatie (internationale prijsstijgingen vertalen zich direct in hogere prijzen van onze geïmporteerde goederen en diensten) de wisselkoers speelt ook een rol, als de koers van de euro daalt ten opzichte van de dollar, worden alle invoerproducten die in dollars zijn geprijsd voor ons duurder. Inflatie in inflatieverwachtingen hebben invloed op: 1. De koopkracht van de euro 2. Het spaarbedrag 3. Het bestedingsgedrag 4. De inkomensverhoudingen 5. De vermogensverhoudingen 6. De internationale concurrentiepositie Koopkracht: de koopkracht die gehecht is aan bepaalde hoeveelheid geld (vast inkomen) neemt af. Werknemers krijgen dan meetal een gehele of gedeeltelijke prijscompensaties. Geld op een spaarrekening levert meestal een vaste rente op. De inflatie kan echter hoger zijn dan de rente die de bank vergoed. Geld in een kluis is nog ongunstiger, door de inflatie wordt het geld minder waard en komt er geen rente bij. Spaargedrag: als het geld in waarde daalt, is sparen minder aantrekkelijk. Nominale rentevoet: rentepercentage dat wordt overeengekomen als de te betalen rentevergoeding. Reële rentevoet: is gelijk aan de nominale rente gecorrigeerd met het inflatiepercentage. Voorbeeld: in een bepaald jaar daalde de geldmarktrente in Nederland tot 6,25%. Het inflatietempo daalde in hetzelfde jaar tot 1,75% waardoor de reële rente omhoog bleef. Bereken de reële geldmarktrente in dat jaar: (106,25:101,75)x100=104, % Bestedingsgedrag: de neiging om te besteden is sterk als de inflatie(verwachting) groot is. Ze vermoeden dat volgende maand alles weer duurder is. Inflatieverwachting hogere bestedingen prijsstijgingen inflatieverwachtingen hogere bestedingen Inkomensverhoudingen: de inflatiespiraal wordt nog versterkt door de prijscompensatie die in veel Cao s wordt overeengekomen. De prijzen stijgen dan wel maar de lonen stijgen niet mee met de kosten van levensonderhoud. Wie geen automatische prijscompensatie krijgt verarmt (mensen die leven van een uitkering of gepensioneerden). De inkomensverhoudingen tussen de actieven en niet-actieven veranderen sociale onrust. Vermogensverhoudingen: Pagina 3 van 6

4 _ Internationale concurrentiepositie: als in ons land de inflatie heviger toeslaat dan bij onze concurrenten op de wereldmarkt, prijzen we ons letterlijk uit de markt, omdat de buitenlandse goederen relatief goedkoper worden. Hierdoor daalt onze export en daarmee dalen ook de bedrijvigheid en de werkgelegenheid in die exportsector. H.13 Oorzaken internationale geldstromen: goederen- en dienstenverkeer, inkomensverkeer, financiële transacties. Betalingsbalans: overzicht van alle ingaande en uitgaande geldstromen uit economische transacties met het buitenland gedurende een bepaalde periode. Op de betalingsbalans worden de economische transacties als volgt ingedeeld: 1. Goederen rekening = Hier worden alle transacties opgeschreven die te maken hebben met de import (=betalingen) en export (=ontvangsten) van (stoffelijke) goederen. 2. Dienstenrekening = Hier worden alle transacties opgeschreven die te maken hebben met de import (=betalingen) en export (=ontvangsten) van diensten (onstoffelijke goederen). Hieronder valt ook toerisme en transport! 3. Inkomensrekening = Er worden ook productiefactoren geleverd aan /gebruikt van het buitenland. Bijvoorbeeld een Nederlander die in Duitsland werkt, of een Amerikaanse onderneming die in Nederland een dochteronderneming heeft zitten. De betaling voor die productiefactoren (primaire inkomens: loon, huur/pacht, rente/interest, winst) komt op de inkomensrekening. NB. het geld gaat dus de grens over! 4. Inkomensoverdrachtenrekening: Het gaat hier om bedragen die betaald worden aan of ontvangen worden uit het buitenland, waarvoor geen directe tegenprestatie hoeft te worden geleverd. Bovendien wordt het geld door de ontvanger gebruikt voor consumptieve doeleinden. Bijvoorbeeld: sommige vormen van ontwikkelingshulp of de lidmaatschapsbijdrage van Nl. aan de EU. (blz. 166 even doorlezen over wat die transacties precies zijn) Actieve betalingsbalans: betalingsbalans met een overschot. Passieve betalingsbalans: betalingsbalans met een tekort. Als het saldo van de lopende rekening samen met de financiële rekening in evenwicht is, ontstaat er materieel betalingsbalansevenwicht. (dit kan alleen worden bereikt als het totaal van de officiële reserves geen verandering laat zien) Er is formeel betalingsbalansevenwicht als de verandering van de officiële reserves meetelt bij de opstelling van de betalingsbalans. Onevenwichtige betalingsbalans, voor- of nadelig?... : Gevolgen van een actieve betalingsbalans: inkomende geldstroom is groter dan de uitgaande (geldt voor: goederen, diensten en inkomensstromen plus de financiële rekening) het materiële evenwicht is verstoord en er vloeit per saldo vreemd geld het land binnen. De eigenaren van dat geld (bedrijven) wisselen dat bij de banken om in eigen valuta. Er komt dus meer geld in omloop. Nu hangt het ervan af wat bedrijven er zelf mee willen doen. Als ze het in eigen land Pagina 4 van 6

5 gaan besteden neemt de vraag toe zonder dat de productie voor binnenlands gebruikt stijgt. Het gevolg hiervan is inflatie en prijsstijging. Gevolgen van een passieve betalingsbalans: uitgaande geldstroom is groter dan de inkomende. Dit leidt tot nationale verarming ; de exportopbrengsten zijn niet meer voldoende om de invoer te financieren. Per saldo neemt de deviezenvoorraad af. Als die volledig is uitgeput kan je nog lenen uit het buitenland. Uiteindelijk zet het buitenland de leveringen stop als een land in zo n situatie komt. Conclusie: landen willen geen betalingsbalans met een blijvend overschot. Dit geldt ook voor een blijvend tekort. Voor de economie van een land is het betalingsbalansevenwicht de beste situatie. Wisselkoers: de prijs van vreemde valuta uitgedrukt in euro s. Banken verhandelen vreemde valuta op de valutamarkt. De hoogte van de wisselkoers wordt door de vraag en aanbod bepaald. Daar hanteren ze een inkoopprijs (biedkoers) en een verkoopprijs (laatkoers). (bekijk blz. 170) Vreemde valuta s zijn in andere landen een soort goederen. De wisselkoers is de prijs voor die goederen. De prijs komt tot stand door de vraag en aanbod. Redenen voor vraag naar vreemde valuta s: Goederen importeren Diensten kopen Beleggen, omdat in een ander land de rente hoger is. Redenen voor aanbod naar vreemde valuta s: Export Diensten die door het buitenland worden gekocht Buitenlanders die in NL willen beleggen. Valutamarkt: geheel van vraag en aanbod van vreemde valuta s. (vraag en aanbodlijnen blz. 172,173.) Appreciatie: waardestijging van een valuta ten opzichte van een andere valuta. (ten gevolge van veranderingen in vraag/aanbod) Depreciatie: waardedaling van een valuta ten opzichte van een andere valuta (zelfde gevolg) De Nederlandse Bank handhaaft een zodanig renteniveau in NL, dat beleggingen op de Ned. Geldmarkt voor buitenlandse beleggers meer of minder aantrekkelijk zijn. Op de geldmarkt worden kortlopende kredieten met een looptijd < dan een jaar (RC bijv.) verhandeld. Het aanbod komt vooral van banken, vraag van gezinnen,bedrijven en overheid. Stijging van het Ned. Renteniveau ten opzichte van het buitenland leidt tot toestroming van het buitenlands geld. De financiële rekening vertoont dan een groter overschot (of een kleiner tekort). Het grotere aanbod van buitenlands geld leidt tot een hogere koers van de euro. Europese monetaire stelsel: had als doel de handhaving van een stelsel van vaste wisselkoersen. Het EMS had twee pijlers: 1. Stabiele wisselkoersen 2. De ecu (Europan currency unit) Stabiele wisselkoersen: alle landen van de EU hebben onderlinge spilkoersen afgesproken. Wanneer de interventiekoersen (Hoogst en laagst toegestane wisselkoers waarbij centrale banken moeten ingrijpen in de koersvorming) worden bereikt, zullen de centrale banken valuta aankopen/verkopen. De ecu: binnen het EMS speelde de ecu een zeer belangrijke rol. De ecu deed dienst als: rekeneenheid en als reservemiddel. De ecu is samengesteld uit bepaalde hoeveelheden van de nationale valuta s. de marktwaarde van de ecu kan van dag tot dag schommelen. Deze marktwaarde kun je bepalen door: hoeveelheid nationale valuta x de koers van de desbetreffende valuta s. (= valutamandje) Pagina 5 van 6

6 De Europese regeringsleiders hebben ook politieke motieven gehad voor de EMU stap vooruit in de maatschappelijke eenwording. De ECB bepaald het monetaire beleid van de EMU deelnemers. Doel ECB handhaving prijsstabiliteit. Daarbij wordt gedacht aan 0 tot 2% inflatietempo per jaar. Taken: 1. Bepalen/uitvoeren van het gemeenschappelijk monetaire beleid 2. Verrichten valutamarktoperaties 3. Aanhouden en beheren officiële externe reserves van lidstaten 4. Bevorderen van een goede werking van het betalingsverkeer. De ECB heeft het alleenrecht machtiging te geven om bankbiljetten in omloop te brengen binnen de EMU. Betalingsbalans: geldstromen van een land in en uit gedurende een jaar. Lopenderekening in uit saldo 1. Goederen rekening export import 2. Dienstenrekening toerisme 3. Inkomensrekening rente winst dividend 4. Inkomensoverdr.rek giften EU bijdragen Saldo bb >0 = actieve betalingsbalans Saldo bb <0 = passieve betalingsbalans Saldo bb = 0 = materiële betalingsbalans. Wisselkoers Export omhoog = vraag naar de gaat omhoog, koers omhoog, ICP omlaag, export omlaag, vraag naar de daalt, koers daalt, ICP omhoog, export omhoog Pagina 6 van 6