Ideeën voor energiezuinig wonen

Transcriptie

1 Ideeën voor energiezuinig wonen 1 Praktische tips voor een energiezuinig huishouden

2 Deze brochure wil u wegwijs maken hoe u op een eenvoudige manier energie kunt besparen in de woning. Energie besparen is niet alleen goed voor het milieu. U kunt er ook heel wat centen mee besparen. Energie besparen start met een goed concept van de woning, een doorgedreven isolatie en een verwarmingsinstallatie met een hoog rendement. Andere aandachtspunten zijn energiezuinig koken, koelen en vriezen, wassen, drogen, strijken, verlichten, warmwaterbereiding, sluipverbruik en de installatie van fotovoltaïsche panelen. Colofon: Verantwoordelijke uitgever : André Van Haver, wnd. directeur-generaal Samenstelling en redactie : Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie Lay-out : LG&F Druk : Poot Printers Depotnummer : D/2005/3241/041 2

3 Architecturaal ontwerp: compacte vormgeving en oriëntatie Energiezuinigheid start met de eerste pennentrek van de architect. Het is dus belangrijk om van bij het ontwerp van de woning rekening te houden met het latere energiegebruik in de woning. Kies een zo compact mogelijke vormgeving van de woning. Dat wil zeggen dat de verliesoppervlakte van de buitenmuren zo beperkt mogelijk is. Compacte woningen benaderen zo veel mogelijk de kubusvorm. Een rijwoning heeft een veel kleiner verliesoppervlak dan een woning in open bebouwing. De kosten voor verwarming kunnen hierdoor met de helft verminderd worden. Een woning met veel ramen of kamers op het zuiden, profiteert optimaal van gratis zonnewarmte en lichtinval. Zo kunt u uw energierekening voor verlichting en verwarming doen dalen met 5 à 20%. Een voorwaarde is dat uw woning voldoende geïsoleerd is. Let wel op met te grote glasoppervlakten op het zuiden. Die kunnen aanleiding geven tot oververhitting in de zomer. 3

4 Isolatie: de basis van een energiezuinige woning De Vlaamse isolatiereglementering legt minimumeisen op aan de isolatie bij het bouwen of verbouwen van woongebouwen. Deze minimumeisen zijn niet echt streng, maar verdienen wel de nodige aandacht. De Vlaamse overheid beveelt een doorgedreven isolatie aan bij nieuwbouw en renovatie van daken, vloeren, muren en beglazing. Spouwmuur Vloeren Daken Beglazing Minimale isolatiedikte (isolatiereglementering) 4-6 cm 4 cm 8-10 cm Dubbel glas k =3W/(m 2.K) Doorgedreven isolatie (aanbeveling) 10 cm 6 cm 15 cm Hoogrendementsbeglazing met k =1,1-1,3W/(m 2.K) 4 Vanaf 1 januari 2006 wordt de Vlaamse isolatiereglementering vervangen door de energieprestatieregelgeving.voor alle gebouwen met bouwaanvraag vanaf 1 januari 2006 gelden niet alleen strengere isolatie-eisen. De gebouwen moeten vanaf dan ook een bepaald niveau van energieprestatie (isolatie, verwarmingsinstallatie, ventilatie, zonneenergie ) en ventilatie behalen.

5 T I P S Dakisolatie en hoogrendementsbeglazing zijn in de meeste bestaande woningen makkelijk toepasbaar zonder dat een grondige renovatie noodzakelijk is. In een goed geïsoleerde woning kunt u tot bijna de helft besparen op verwarmingskosten. Bovendien hebt u dan ook een kleinere en dus goedkopere verwarmingsinstallatie nodig. Isoleren is deskundigenwerk, maar u kunt het wel zelf uitvoeren. Laat u dus adviseren. Goed geïsoleerde woningen vereisen bij voorkeur een gecontroleerde ventilatie met bijvoorbeeld afsluitbare roostertjes in de ramen. Om een ongezond binnenmilieu te voorkomen moeten woonvocht en afvalstoffen uit de woning worden afgevoerd en verse lucht moet worden aangevoerd. 5

6 Verwarming: de belangrijkste energieverbruiker in de woning 6 Ongeveer 70% van het energiegebruik in het huishouden gaat naar verwarming. Verwarming staat dus bovenaan het prioriteitenlijstje als het gaat om energiebesparing. Het rendement van zowel aardgas- als stookolieketels is de jongste tien jaar aanzienlijk verbeterd. Energiezuinige toestellen kunt u herkennen aan het gebruikte label. Bij aardgas spreken we van een hoogrendementsketel met een HR+label. Een nog hoger rendement heeft een condensatieketel op aardgas (HR-top-label) waarbij de warmte van de rookgassen eveneens wordt benut. Een hoogrendementsketel op stookolie heeft een Optimaz-label. Een condensatieketel op stookolie draagt een Optimaz-elite-label. Oude installaties hebben vaak een laag rendement Voor centraleverwarmingsinstallaties die meer dan 20 jaar oud zijn, wordt aanbevolen om de ketel te vervangen door een ketel met een hoog rendement, ook al is de oude nog niet defect. Zo kunt u onmiddellijk energie besparen. De warmtepomp : een volwaardig alternatief Een milieuvriendelijk alternatief voor de klassieke verwarmingsinstallatie is de warmtepomp. Een warmtepomp werkt ongeveer op dezelfde manier als een koelkast. Met behulp van een compressor wordt warmte uit de grond of het water gehaald. Die warmte wordt vervolgens op een hogere temperatuur gebracht en in de woning gepompt. Hooguit een derde van de warmte wordt geleverd door elektriciteit die nodig is voor de compressor. De rest van de warmte is gratis. Een warmtepomp heeft enkel zin in een goed geïsoleerde woning.

7 T I P S Kies een verwarmingsinstallatie die aangepast is aan de behoefte van de woning. Een te zware installatie heeft geen zin, aangezien die zorgt voor rendementsverlies. De ervaring leert dat de meeste verwarmingsinstallaties nog steeds te zwaar zijn. Door middel van een kamerthermostaat met tijdinstelling en thermostatische kranen op elke radiator kunt u in iedere ruimte een aangepaste temperatuur verkrijgen (bijvoorbeeld een hogere temperatuur s ochtends in de badkamer). Plaats een buitenvoeler zodat de temperatuur van de ketel automatisch wordt aangepast aan de weersomstandigheden. Zorg ervoor dat uw installatie het nodige onderhoud en de nodige controle krijgt. Isoleer de verwarmingsleidingen in de niet verwarmde lokalen (kruipruimte, zolder, garage, ). Zet s avonds de verwarming op nachtstand (bijv.15 C) een half uurtje voor u naar bed gaat. Achter de radiatoren kunt u een reflecterende radiatorfolie bevestigen. Die weerkaatst een groot deel van de warmte die anders in de muur zou verdwijnen. 7

8 Koken Kookfornuizen zijn er in alle mogelijke uitvoeringen. In hoofdzaak zijn er twee systemen : fornuizen op aardgas en op elektriciteit.vanuit het standpunt van rationeel energiegebruik verdient een fornuis dat op gas werkt de voorkeur. Ook qua kostprijs is koken op aardgas ongeveer de helft goedkoper dan koken op een klassiek elektrisch fornuis. De elektrische toestellen zijn de laatste jaren sterk geëvolueerd. Naast de klassieke elektrische kookplaten zijn er nu ook vitrokeramische kookplaten (met weerstand of met halogeen) en inductieplaten. Kiest u toch voor een elektrisch fornuis, neem er dan een met inductieplaten. Ze zijn niet alleen het veiligst, maar ook het zuinigst en daardoor ook het goedkoopst in gebruik. Hoog energieverbruik Laag energieverbruik Klassiek elektrisch Keramische platen Keramische platen Inductiekookplaten fornuis met weerstanden met halogeen of aardgas T I P S Kook bij voorkeur op aardgas of met inductiekookplaten. Zorg bij elektrisch koken voor kookpannen met een vlakke, onvervormbare bodem. Met een snelkookpan kookt u sneller en bespaart u 40 tot 70% energie, terwijl de voedingswaren meer smaak en vitamines behouden. Kook zo veel mogelijk met een deksel. Koken zonder deksel verbruikt driemaal meer energie. Kook met zo weinig mogelijk water. De kookpot moet aangepast zijn aan de grootte van de kookplaat. Omdat elektrische kookplaten nog een tijdje warm blijven, schakelt u ze het best even voor het einde van de bereidingstijd uit. 8

9 Slechte kookpan Open deksel % Goede kookpan Open deksel % Slechte kookpan + 50 % Goede kookpan Slechte Goede Oven en microgolfoven Voor een gewone oven bestaan zowel types op gas als op elektriciteit.vanuit milieuoogpunt verdienen ovens op gas zeker de voorkeur. In elk geval kiest u best een oven waarin de lucht via een ventilator circuleert. Dat zorgt voor een betere verdeling van de warmte over de volledige oven en voor kortere opwarmingstijden. T I P S Gebruik bij voorkeur een gasoven. Gebruik de oven voor het bereiden van grote hoeveelheden. Schakel de oven enkele minuten voor het einde van de bereiding uit. De microgolfoven is circa de helft zuiniger dan de klassieke oven of het klassieke fornuis, behalve voor grote hoeveelheden. 9

10 Koelen en vriezen Koelkasten en diepvriezers verbruiken 24 uur per dag elektriciteit. Het is dus zeker belangrijk energiezuinige toestellen te kiezen. Om te helpen bij de keuze van een energiezuinige koelkast of diepvriezer, zijn deze apparaten in categorieën ingedeeld, van de meest zuinige (A-label) tot de meest gulzige. De zuinigste toestellen dragen een A+ of een A++-label. T I P S Kies voor een toestel met A-label. Plaats de koelkast en de diepvriezer bij voorkeur op een koele plek en zet uw koelkast ver van het fornuis, de verwarming en niet in de zon. Open de koelkast en de diepvriezer zo kort mogelijk en zet er geen warme gerechten in. Kies een koelkast of diepvriezer op maat van uw behoeften. Ontdooi uw diepvriezer regelmatig. Een rijmlaag van 2 mm is al verantwoordelijk voor een meerverbruik van ongeveer 10%. Beschikt u over een afzonderlijke diepvriezer, dan kunt u kiezen voor een koelkast zonder vriesvak. Deze toestellen zijn veel zuiniger. Een diepvrieskist is zuiniger dan een diepvrieskast. 10

11 Vaatwas of zelf afwassen? De vaatwasser is een fantastische uitvinding. Over het algemeen verbruikt een vaatwasser minder warm water dan als u zelf afwast. De meeste vaatwasmachines worden standaard alleen op de koudwaterleiding aangesloten. Hierdoor moeten ze het water volledig tot op de juiste temperatuur opwarmen. Sommige toestellen kunnen ook op de warmwaterleiding aangesloten worden (hot fill). In dat geval kan de machine veel zuiniger werken. Belangrijk is dat de boiler dichtbij staat. T I P S Zet de vaatwasser alleen aan als hij helemaal gevuld is. Is de vaat niet al te vuil, gebruik dan een spaarprogramma. Let op het energielabel bij aankoop. Andere apparaten Het elektriciteitsverbruik van toestellen zoals het koffiezetapparaat, de kruimeldief, de broodrooster, is relatief laag. Laat echter het elektrische warmhoudplaatje van de koffiezetmachine niet nodeloos aanstaan, maar houd de koffie warm in een thermosfles. Een goed onderhoud en beperkt gebruik zijn de belangrijkste manieren om energie te sparen. Zo moet u een koffiezetapparaat regelmatig ontkalken om te voorkomen dat er zich te veel kalk afzet op de verwarmingsweerstanden. Dat vermindert het rendement van het toestel. 11

12 Wassen, drogen, strijken Wassen. De meeste energie bij een wasmachine gaat naar het verwarmen van het water. Een dubbele aansluiting op een kouden warmwaterkraan (hot fill) is zuiniger. Drogen. De wasdroger doet in steeds meer woningen zijn intrede, maar is een grote elektriciteitsverslinder. Hij verbruikt meer energie dan een wasmachine. Op jaarbasis verbruikt een wasdroger al snel 500 kwh. Het zuinigst blijft nog steeds de was op een rekje drogen of aan een waslijn in de tuin. Sinds kort zijn er ook wasdrogers op aardgas verkrijgbaar. Die verbruiken minder energie. 12 T I P S Wassen U laat beter één volle dan twee halfvolle machines draaien. Wassen op hoge temperatuur (60-90 C) vraagt meer energie : doe dit alleen als het echt nodig is. Bij aankoop van een nieuw toestel let u het best op het energielabel.toestellen met een A-label zijn het zuinigst. Laat uw linnen eerst goed zwieren, bij voorkeur op 1200 toeren/minuut of meer, voor u het in de wasdroger stopt. Zo bespaart u al snel 20 à 25% energie bij het drogen. Gebruik zoveel mogelijk de spaartoetsen op uw wasmachine. Extra energiezuinig is een wasmachine waarvan het warm water afkomstig is van een nabij geplaatst gasgestookt warmwatertoestel. Dat noemen we hot fill. De verwachting is dat de komende jaren steeds meer wasmachines worden gemaakt met een hot-fillsysteem. Drogen Droog de was zoveel mogelijk op een rek of aan een waslijn. Koop een wasmachine die met een hoog toerental kan droogzwieren. De was moet dan minder lang in de wasdroger. Een gewone wasdroger met luchtafvoer verbruikt minder dan een condensatiewasdroger. Stop niet meer wasgoed in de wasdroger dan in de gebruiksaanwijzing aangegeven is. Stel de droogtijd zo juist mogelijk in. Strijken Strijk met stoom, dat gaat sneller, vlotter en dus zuiniger. Zet uw toestel steeds uit als u even weg moet voor een rinkelende telefoon, iemand aan de voordeur, Wellicht blijft u langer weg dan gedacht. Gebruik een reflecterende strijkovertrek, want dat werkt energiebesparend.

13 Verlichten: kies voor spaarlampen Gloeilampen zijn spotgoedkoop in aanschaf en bieden een aangenaam licht. Gloeilampen produceren echter slechts voor 10% licht en voor 90% warmte.waar mogelijk worden ze het best vervangen door energiezuinige verlichting. Halogeenlampen hebben een iets beter rendement dan gewone gloeilampen en gaan meestal ook wat langer mee.toch zijn halogeenlampen zeker geen aanrader op het vlak van energiezuinigheid. Tl-buizen zijn de kampioen inzake energiezuinigheid. Ze gaan heel lang mee, maar vereisen aangepaste armaturen en nemen veel plaats in. Spaarlampen zijn in feite compacte tlbuizen die passen in een normale lampvoet. Ze verbruiken 5 keer minder energie dan een gloeilamp en gaan 10 keer langer mee. De laatste jaren zijn spaarlampen veel goedkoper geworden in de aanschaf. Ze zijn nu ook in meerdere vormen verkrijgbaar, o.a. in peervorm of vormen voor kroonluchters. Een klein rekensommetje (na branduren) Spaarlamp 11W Gloeilamp 60W Lampkosten Verbruik na uur (kwh) Verbruikskosten (aan 0,14 euro/kwh) Totale kosten (euro) Uw winst 8,00 euro 110 kwh 15,40 euro 23,40 euro 65,60 euro 5,00 euro 600 kwh 84,00 euro 89,00 euro Over de levensduur van een spaarlamp bespaart u 65,60 euro. 13

14 Warm water Dat er warm water uit de kraan komt, vinden we zo vanzelfsprekend dat we wel eens vergeten dat er energie voor nodig is. Bereiding van warm water met gas is verreweg de energievriendelijkste manier. Voor elektrisch verwarmen van water is bijna tweemaal zoveel energie nodig als wanneer dat met gas gebeurt. Een bad verbruikt al snel 130 liter warm water. Een douche van een vijftal minuten slechts 50 liter. Met een spaardouchekop amper 30 liter. Een spaardouchekop is in de detailhandel verkrijgbaar vanaf ongeveer 12,50 euro. Bad Douche Spaardouche 13 emmers 5 emmers 3 emmers Gratis warm water met zonneboiler Met een zonneboiler kunt u op een eenvoudige, milieuvriendelijke manier een groot deel van het warm water aanmaken door gebruik te maken van zonnewarmte. Om de zonnestraling op te vangen, wordt op het dak van de woning een zwarte plaat, de zonnecollector, gemonteerd. De zonnecollector bevat een vloeistof die door het zonlicht wordt verwarmd. Die vloeistof geeft zijn warmte af aan het koude leidingwater in de boiler. s Zomers verwarmt de zonneboiler voldoende water op tot comforttemperatuur. In de winter is naverwarming door de gewone warmwaterinstallatie noodzakelijk. Een zonneboiler neemt op jaarbasis ongeveer de helft van de warmwaterproductie voor zijn rekening. 14 Opslagvat zonneboiler

15 T I P S Warm water bereiden met aardgas verbruikt bijna de helft minder energie dan met elektriciteit. Douchen i.p.v. een bad nemen verbruikt minder dan de helft water en energie. Een waterbesparende spaardouchekop verbruikt 40% minder water en energie dan een gewone douchekop, terwijl het comfort hetzelfde blijft. Laat het warme water alleen maar stromen als het echt nodig is en vang het op in de afgesloten wastafel of spoelbak in plaats van het zo maar te laten wegvloeien. Doorstroomtoestellen of geisers zijn energiezuiniger dan een boiler: het water wordt dan alleen opgewarmd op het ogenblik dat de warmwaterkraan wordt opengedraaid. De ideale temperatuur voor de afstelling van de boiler is 60 à 65 C. Plaats warmwatertoestellen dicht bij een aftappunt. Zo vermijdt u warmteverlies in de warmwaterleidingen en krijgt u sneller warm water aan de kraan. Zonnecollector 15

16 Sluipverbruik of stand-by De sluipverbruikers zijn de kleine lampjes op de toestellen in uw woning die dag en nacht energie verbruiken. De stand-byfunctie maakt het mogelijk dat u met één druk op de afstandbediening het toestel in werking kunt zetten. De bekendste voorbeelden zijn televisie, video, hifi, computer, printer, oplaadbare toestellen, microgolfoven, Deze sluipverbruikers kosten u jaarlijks handenvol geld. Sluipverbruik loopt in veel woningen op tot 1/10 van het elektriciteitsverbruik of 125 euro. De boosdoeners Televisie: sommige tv-toestellen verbruiken in stand-by niet minder dan 20 watt. Op jaarbasis kost dit u al snel 20 euro. Energiezuinige tv-toestellen hebben een stand-byvermogen van slechts 0,1 watt. Dat komt neer op slechts 0,10 euro per jaar. Video, hifi: bij de meeste videorecorders en hifiinstallaties gaan de gegevens in verband met kanaal, datum en tijd verloren als ze volledig worden uitgeschakeld. In stand-by verbruikt een dergelijk apparaat al gauw 10 tot 20 watt. Beter ontworpen toestellen slaan de informatie op in een apart geheugen dat zo goed als geen stroom verbruikt. Transformatoren: tal van elektrische toestellen, zoals halogeenlampen en deurbellen werken op een spanning van minder dan 230 volt. Om te functioneren hebben ze een transformator nodig. Een transformator die op het net is aangesloten verbruikt altijd elektriciteit, ook als het toestel in kwestie niet werkt. Het sluipverbruik van een energiegulzige transformator loopt op tot 25 euro. Een energiezuinige transformator kost u slechts ca. 1,50 euro. 16 T I P S Koop toestellen met een laag sluipverbruik. Schakel toestellen zo veel mogelijk volledig uit als u ze niet gebruikt (tv, video, hifi). Toestellen zonder ingebouwde netschakelaar kunt u aansluiten op een stopcontact met schakelaar.

17 Premies voor energiebesparing In Vlaanderen kunnen er via 5 kanalen premies voor energiebesparende investeringen gekregen worden. 1) Fiscaal voordeel voor 8 energiebesparende maatregelen: - vervanging van oude stookketels; - installatie van een zonneboiler; - installatie van fotovoltaïsche zonnepanelen; - plaatsing van een warmtepomp; - plaatsing van hoogrendementsbeglazing of superisolerende beglazing; - plaatsing van dakisolatie; - plaatsing van thermostatische kranen op radiatoren of een kamerthermostaat met tijdsinschakeling; - uitvoering van een energie-audit in de woning. 4) Premie van de provincie Vlaams-Brabant voor een zonneboiler of dakisolatie in bestaande woningen. 5) Subsidie van de Vlaamse overheid voor investeringen in fotovoltaïsche zonnepanelen. 2) Premies van de elektriciteitsnetbeheerder. Meer informatie over de lopende acties (installatie van een zonneboiler, dakisolatie, condensatieketel op aardgas, ) kunt u opvragen bij uw netbeheerder. 3) Premies van heel wat lokale besturen voor de installatie van een zonneboiler of fotovoltaïsche zonnepanelen. Enkele gemeenten geven ook steun voor dakisolatie, superisolerende beglazing of de vervanging van uw oude cv-ketel. Meer informatie vindt u bij uw gemeentebestuur. De premies via de verschillende instanties zijn aan wijzigingen onderhevig.voor een snel overzicht van alle energiepremies die voor u van toepassing zijn, surf naar en vul uw postcode in. 17

18 Nuttige adressen Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie Koning Albert II-laan 7, 1210 Brussel, tel.: (subsidies, informatie i.v.m. rationeel energiegebruik en gebruik van duurzame energiebronnen) Organisatie voor Duurzame Energie (ODE)Vlaanderen Leuvensestraat 7/1, 3010 Kessel-Lo, tel.: (informatie over zonneboiler, fotovoltaïsche zonnepanelen, warmtepomp, biomassa, waterkracht, windenergie, ) Lokale elektriciteitsdistributienetbeheerder, aardgasnetbeheerder, stookolieverdeler, gemeente, provinciebestuur (informatie en premies in verband met rationeel energiegebruik) Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) Boeretang 200, 2400 Mol, tel.: emis@vito.be (Energie en Milieu Informatiesysteem) Meer informatie over sommige onderwerpen in deze brochure zoals de zonneboiler en zuinig omspringen met energie in het huishouden kunt u aanvragen bij de Vlaamse Infolijn, tel.:

19 De meest rendabele maatregelen Energiebesparing Terugverdientijd Vervangen van oude à 10 jaar verwarmingsketel door een lagetemperatuurs- of condensatieketel Isolatie van dak bij renovatie à 10 jaar Aankoop energiezuinige toestellen à 10 jaar Vervangen van gloeilampen +++ Minder dan 1 jaar door spaarlampen Spaardouchekop en +++ Minder dan 1 jaar doorstroombegrenzer Vervangen van enkele beglazing jaar door hoogrendementsbeglazing Installatie van zonneboiler à 20 jaar (afh. van subsidie) Sluipverbruikers uitschakelen ++ Onmiddellijk Installatie van pv-panelen à 60 jaar (afh. van subsidie) 19

20 Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie Koning Albert II-laan Brussel Tel : energie@vlaanderen.be Website: Energie sparen: de winst is voor u en het milieu.