VEI-Warmte. Veiligheid Elektrische Installaties Warmte

Transcriptie

1 VEI-Warmte Veiligheid Elektrische Installaties Warmte Uitgave 2013 < <<

2 VEI Warmte uitgave pag 2

3 VEI-Warmte Veiligheid Elektrische Installaties Warmte Uitgave 2013 Den Haag 2013 VEI Warmte uitgave pag 3

4 Deze Veiligheid Elektrische Installaties Warmte is ontwikkeld door een projectgroep die uit de volgende personen heeft bestaan: Huub Heygele, Jan Rours, Bert Timmermans, Essent Ton van Koppen, Eneco Paul Marquering, NUON Deze uitgave van VEI Warmte is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het O&O fonds Productie- en leveringsbedrijven. Disclaimer: Vereniging Energie-Nederland, de branche-organisatie van energiebedrijven in Nederland, verzorgt de uitgave van de VEI Warmte. Energie-Nederland draagt en aanvaardt geen enkele verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid voor de inhoud of de toepassing van de veiligheidsvoorschriften. VEI Warmte uitgave pag 4

5 Inhoudsopgave Voorwoord p Toepassingsgebied p Voorzieningsystemen van energiebedrijven p Voorzieningsystemen van derden p Nieuwe en vervallen delen van een elektriciteitsvoorzieningsysteem p Bestaande richtlijnen e.d. p Begrippen, termen en definities p Aanwijzingen en sleutelverstrekking p Algemeen p Aanwijzingen van derden p Herscholing of instructie met betrekking tot aanwijzingen p Aanwijzing tijdens opleiding p Jeugdige werknemers p Opleidings- en ervaringseisen p Organisatie van de aanwijzingen (structuur) p Veilige bedrijfsvoering p Verplichtingen p Opdrachten en informatieoverdracht p Indeling elektrische installaties p Risico-inventarisatie en maatregelen p Werkplan p Raamopdracht (RO) p Toezicht p Tekeningen en documenten p Gereedschappen, hulpmiddelen en (persoonlijke) beschermingsmiddelen p Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) p Beschermingsmiddelen op of nabij de werkplek p Elektrische arbeidsmiddelen bij werkzaamheden in besloten ruimten p Controles en keuringen p Bedieningshandelingen p Indeling bedieningshandelingen en aanwijzingen p Opdrachten p Uitvoering via bedieningsplan p Uitvoering via raamopdracht p Risico s en veiligheidsmaatregelen p Toezicht door WV p Registratie en melding, meldpunt p Werkzaamheden p Indeling werkzaamheden en aanwijzingen p Opdrachten p Uitvoering via werkplan p. 29 VEI Warmte uitgave pag 5

6 7.4 Uitvoering via raamopdracht p Toezicht door WV p Uitvoering van Niet-elektrotechnische werkzaamheden p Werkzaamheden in de nabijheid van leidingen en stations p Onderbreken van werkzaamheden p Aanvullende bepalingen p Beschrijving processchema s p Elektrische Installaties, processchema activiteiten via werkplan p Elektrische Installaties, processchema activiteiten via raamopdracht p Slotbepalingen p. 34 Bijlagen p. 35 Bijlage 1 Normen met betrekking tot elektrische installaties p. 36 Bijlage 2.1 Verwijzingenlijst (alfabetisch) p. 37 Bijlage 2.2 Afkortingenlijst p. 38 Bijlage 3.1 Processchema activiteiten via werkplan p. 39 Bijlage 3.2 Processchema activiteiten via raamopdracht p. 40 Bijlage 4.1 Tabel elektrische aanwijzingen (in relatie tot opleidingen, functie en toegestane activiteiten) t.b.v. distributie warmte p. 41 Bijlage 4.2 Tabel elektrische aanwijzingen (in relatie tot opleidingen, functie en toegestane activiteiten) t.b.v. opwek en distributie warmte 1 p. 42 Bijlage 5 Indeling activiteiten en bijbehorende aanwijzingen p. 43 Bijlage 6 Mogelijke elektrische inpassingen p. 44 Bijlage 7 Voorbeeld werkplan p. 49 Bijlage 8 Voorbeeld raamopdracht p. 50 Bijlage 9.1 Voorschrift PBM s (algemeen bij warmte) p. 51 Bijlage 9.2 Voorschrift PBM s (elektrische installaties) p. 52 Bijlage 10 Standaard taalgebruik (hoogspanning) 1 p. 53 Elektrische veiligheidswerkinstructies p. 55 E-VWI 1 Het plaatsen of verwisselen van elektrisch (laagspanning) gevoede componenten in warmtetechnische bedrijfsruimten p. 56 E-VWI 2 Het plaatsen of verwisselen van elektrisch (laagspanning) gevoede componenten in een afleverset t.b.v. warmte- en koude voorzieningsystemen p. 58 E-VWI 3 Het uitbreiden/wijzigen van licht- en krachtinstallaties in laagspanningsinstallaties in warmtetechnische bedrijfsruimten p. 60 E-VWI 4 Veiligstellen bij (E) storingen in laagspanningsinstallaties p. 62 E-VWI 5 Het uitvoeren van metingen en beproevingen in elektrische laagspanningsinstallaties p. 63 E-VWI 6 Het uit en in bedrijf nemen van een laagspanningsgenerator 1 p. 65 E-VWI 7 Het uit en in bedrijf nemen van een hoogspanningsgenerator of -component 1 p. 67 E-VWI 8 Het verwisselen van elektrisch gevoede hoogspanningscomponenten in warmtetechnische bedrijfsruimten 1 p. 69 E-VWI 9 Spanningtesten (en het aantonen van spanningsloosheid) in hoogspanningsinstallaties 1 p. 71 E-VWI 10 Het aansluiten/afkoppelen van een noodstroomaggregaat (NSA) 1 p. 73 E-VWI 11 Aantonen spanningsloosheid in laagspanningsinstallaties p van toepassing op warmte opwekinstallaties << VEI Warmte uitgave pag 6

7 Voorwoord Door de samenwerking, integratie en opschaling van de energiedistributiebedrijven, en in combinatie met de samenwerking tussen energiedistributiebedrijven en derden (zoals aannemers), is de behoefte ontstaan om de lokale varianten van de veiligheidsvoorschriften voor de bedrijfsvoering van de elektrische installaties te vervangen door één uniform toepasbare versie. Om optimale aansluiting met de bestaande bedrijfsvoering te krijgen wordt de VEWA als basisdocument gehanteerd. De VEI Warmte verwijst daar waar nodig naar de VEWA. Met de totstandkoming van de Veiligheid Elektrische Installaties Warmte kan voor de basisdisciplines warmte en elektriciteit gebruik worden gemaakt van dezelfde terminologie en van dezelfde basisprincipes voor wat betreft verantwoordelijkheden, bevoegdheden en vakbekwaamheidniveaus. De VEI Warmte bevat de voor warmtevoorzieningsystemen van toepassing zijnde onderdelen van de documenten NEN 3140 en NEN Genoemde basisdocumenten dienen als naslagwerk bij de uitvoerende bedrijven beschikbaar te zijn. De VEI Warmte dient als zodanig te worden toegepast bij werkzaamheden en handelingen binnen de bedrijfsvoering van de elektrische installaties t.b.v. warmtevoorzieningsystemen van de energiebedrijven. Dit geldt ook voor andere elektrische installaties voor zover die bij warmtebedrijven van de energiebedrijven in beheer zijn. In de VEI Warmte wordt onderscheid gemaakt in de VEI Warmte distributie deel en de VEI Warmte opwek deel. Bij hoogspanningsactiviteiten is altijd het opwekdeel van toepassing. Het cursieve, paarse gedeelte is alleen van toepassing op de VEI Warmte opwekinstallaties 1. Het onderscheid komt ook tot uitdrukking in de verbijzondering van de aanwijzingen. Deze VEI Warmte vervangt niet de NEN 3140 en de NEN 3840 maar is een samenvatting en branchespecifieke aanvulling (processen, werkplannen, raamopdracht en veiligheidswerkinstructies) op deze normen en is daarmee een verbreding waardoor de veiligheid van de medewerkers nog meer is gewaarborgd. De normen NEN 3140 en de NEN 3840 blijven onverkort van kracht. Deze uitgave van VEI Warmte vervangt VEI Warmte 2011, waarbij de inhoud is verbeterd, geactualiseerd en voor het opwekdeel uitgebreid. Arbo wetgeving Door de invoering van de Veiligheid Elektrische Installaties Warmte is voor wat betreft activiteiten aan en nabij de elektrische installaties tevens voldaan aan de Arbo wetgeving. De VEI Warmte is samen met de bijbehorende veiligheidswerkinstructies, de NEN 3140, de NEN 3840 en daaraan verbonden risico-inventarisaties en evaluaties (of taakrisicoanalyses) een invulling van de betreffende bepalingen van deze wetgeving. 1 van toepassing op warmte opwekinstallaties << VEI Warmte uitgave pag 7

8 1. Toepassingsgebied Dit document is een veiligheidsvoorschrift met betrekking tot de bedrijfsvoering van de elektrische installaties die in eigendom, beheer en/of onderhoud zijn van of bij energiebedrijven, inclusief de bedrijfsvoering van elektrische installaties ten behoeve van warmtevoorzieningsystemen die in opdracht van de energiebedrijven worden uitgevoerd. Elektrische installaties ten behoeve van koudevoorzieningsystemen worden ook geacht te vallen onder de definitie van elektrische installaties ten behoeve van warmtevoorzieningsystemen. 1.1 Voorzieningsystemen van energiebedrijven De VEI Warmte geldt voor alle elektrische installaties ten behoeve van warmtevoorzieningsystemen. Deze warmtevoorzieningsystemen omvatten onder andere ketels, warmtepompen, warmtekrachtkoppelingen en andere kleinschalige opwekinstallaties, het leidingstelsel voor transport en distributie, en de aansluitingen. De VEI Warmte is niet van toepassing op warmtekrachtcentrales, hulpwarmtecentrales en andere installaties, die een vermogen groter 10 MWe per unit hebben 1. Per energiebedrijf (warmtenetbeheerder) dient de grens tussen productie en distributie nader te worden aangegeven. Daaruit voortvloeiend dient te worden bepaald in welke van de door het energiebedrijf in eigendom en/of beheer zijnde systemen de VEI Warmte van toepassing is. De VEI Warmte waarborgt een uniforme regelgeving op het gebied van veilig werken aan de elektrische installaties. Bij de VEI Warmte behoort een aantal branchebreed vastgestelde elektrische veiligheidswerkinstructies. Deze worden als een apart document uitgegeven onder naam Veiligheid Elektrische Installaties Warmte -elektrische veiligheidswerkinstructies. Daarnaast kunnen per energiebedrijf bedrijfsspecifieke veiligheidswerkinstructies en procedures met de VEI Warmte worden verbonden alsmede werkinstructies van aannemingsbedrijven mits vermeld in de werkplannen of raamopdrachten. Onverminderd het bepaalde in de wettelijke voorschriften geldt de VEI Warmte met betrekking tot alle voorkomende werkzaamheden en handelingen aan, of in de nabijheid van de elektrische installaties ten behoeve van de warmtevoorzieningsystemen en andere elektrische installaties voor zover die bij warmtebedrijven van de energiebedrijven in beheer zijn en dus als zodanig voor alle hierbij betrokken werknemers in dienst van de energiebedrijven. Dit veiligheidsvoorschrift geldt tevens voor personen die de genoemde werkzaamheden en/of handelingen in de elektrische installaties van de energiebedrijven uitvoeren en daarbij niet in dienst zijn van de energiebedrijven (bijvoorbeeld medewerkers van aannemingsbedrijven). 1 van toepassing op warmte opwekinstallaties De VEI Warmte is van toepassing op elektrische installaties bij zowel warmtedistributie, als bij warmte opwek. VEI Warmte is zowel voor laagspannings- als hoogspanningsinstallaties van toepassing. Voor laagspanningsinstallaties bij warmtedistributie is het distributiedeel van toepassing (exclusief van toepassing op warmte opwekinstallaties ). Voor opwek en hoogspanningsinstallaties is tevens het opwekdeel van toepassing. Zie volgend schema. distributie opwek laagspanning VEI distributie VEI opwek en distributie 1 hoogspanning VEI opwek en distributie 1 VEI opwek en distributie 1 De verbijzondering van de aanwijzingen sluit aan bij deze indeling van de VEI Warmte. In dit document is het opwekdeel, inclusief hoogspanningdistributie, in een afwijkende kleur en cursief weergegeven. 1.2 Voorzieningsystemen van derden Bij werkzaamheden door een energiebedrijf in een door een derde beheerde elektrische installatie geldt als voorwaarde dat het veiligheidsniveau bij die derde minimaal gelijk is aan het niveau bij dat energiebedrijf. Dit betekent dat onder andere de VEI Warmte of een gelijkwaardige norm van kracht dient te zijn, zo nodig uitgebreid met bedrijfseigen supplementen, procedures en/of instructies van die derde. De betreffende regelgeving moet in zijn totaliteit schriftelijk zijn vastgelegd en moet bekend zijn bij (de uitvoerende medewerkers van) het energiebedrijf. Bovendien zal het veiligheidsniveau van de elektrische installaties voor het energiebedrijf aanvaardbaar dienen te zijn. De veiligheidstechnische gang van zaken en de wijze van werken dienen contractueel te worden geregeld. Bij afwezigheid van bovengenoemde voorwaardelijke veiligheidszaken (bijvoorbeeld ook indien er geen installatieverantwoordelijke van die derde aanwezig is), mag een energiebedrijf alleen werkzaamheden (laten) verrichten indien de installatieverantwoordelijkheid van (het betrokken deel van) de elektrische installaties aan het energiebedrijf schriftelijk, via contract, is overgedragen op een voor het energiebedrijf acceptabele wijze. Vanuit die overgedragen installatieverantwoordelijkheid zal dan de toe te passen regelgeving worden bepaald. 1.3 Nieuwe en vervallen delen van een elektriciteitsvoorzieningsysteem Conform bovenstaand artikel 1.1 is de VEI Warmte van toepassing op alle elektrische installaties ten behoeve van warmtevoorzieningsystemen waar de VEWA op van toepassing is. Hiervan is uitgezonderd de nieuwe aanleg van infrastructuren en installaties als deze (nog) niet zijn verbonden met << VEI Warmte uitgave pag 8

9 bestaande elektriciteitsvoorzieningsystemen en (nog) niet spanningvoerend zijn geweest. Dit betreft dus nieuwe aanleg die nog niets met het bestaande elektriciteitsvoorzieningsysteem te maken heeft. Zodra wordt begonnen met de voorbereidingen om deze nieuwe aanleg te verbinden met een (al of niet onder spanning staand) bestaand systeem is de VEI Warmte wel van kracht. Alle beproevingen van (nog) niet aangesloten kabels of installaties vallen altijd onder de VEI Warmte. Indien systeemdelen (kabels, installaties) worden afgekoppeld en gescheiden van bestaande systemen blijft de VEI Warmte van kracht, tot het moment dat die delen daadwerkelijk zijn verwijderd. De VEI Warmte is daarom ook van toepassing op het verwijderen van kabels en/of installaties. De VEI Warmte is niet van toepassing op graven en het in de grond leggen van kabels die nog niet zijn verbonden met onder spanning staande systemen. 1.4 Bestaande richtlijnen e.d. Met het van kracht worden van de VEI Warmte zijn alle andere VEWA -normen en -instructies m.b.t. de elektrische installaties, evenals daarmee gelijk te stellen normen en instructies, niet langer geldig. Dit geldt tevens voor de daarbij behorende uitwerkingen, aanvullingen, besluiten, procedures, werkinstructies etc. 1 van toepassing op warmte opwekinstallaties << VEI Warmte uitgave pag 9

10 2. Begrippen, termen en definities Aan deze VEI Warmte is als bijlage 2.1 een verwijzingenlijst toegevoegd. Hierin zijn van een aantal gebruikte termen en begrippen op alfabetische volgorde verwijzingen opgenomen naar de betreffende artikelen in deze VEI Warmte. Bijlage 2.2 geeft een overzicht van de in deze VEI Warmte gehanteerde afkortingen. De volgende termen en definities zijn van toepassing op dit document. Voor termen die hier niet zijn omschreven zie NEN 3140, NEN 3840 of de Internationale Elektrotechnische Woordenlijst (International Electrotechnical Vocabulary). 2.1 Energiebedrijf Een energiebedrijf is een warmtenetbeheerder (of een deel daarvan), dat één of meer warmtevoorzieningsystemen exploiteert, én bij de bedrijfsvoering van deze warmtevoorzieningsystemen de VEI Warmte als veiligheidsinstructie en -voorschrift van kracht heeft verklaard. Per energiebedrijf wordt bepaald hoe, door wie of waar, de diverse verantwoordelijkheden in relatie tot de VEI Warmte zijn verdeeld en belegd. 2.2 Directie Onder de directie wordt verstaan de directie van het energiebedrijf c.q. de werkgever in het kader van de arbeidsomstandighedenwet. 2.3 Derden Hier zijn twee verschillende definities te onderscheiden: - Personen die geen arbeidsovereenkomst hebben met, of geen aanstelling hebben bij, het energiebedrijf maar wel werkzaamheden voor het energiebedrijf verrichten (zowel in regie als aanbesteed); - Ondernemingen of organisaties die zelf een warmtevoorzieningsysteem (of een elektrische installatie ten behoeve daarvan) beheren en/of in eigendom hebben. 2.4 Aanwijzing Een schriftelijke toekenning van bepaalde bevoegdheden en verantwoordelijkheden m.b.t. de bedrijfsvoering van een elektrische installaties ten behoeve van warmtevoorzieningsystemen. Hierin zijn te onderscheiden (zie artikel 3.7) de: - installatieverantwoordelijke; - operationeel installatieverantwoordelijke; - bedieningsdeskundige; - werkverantwoordelijke; - vakbekwaam persoon; - ploegleider; - voldoende onderricht persoon. Per aanwijzing kan worden verbijzonderd naar de toepassing distributie of opwek en distributie Warmtevoorzieningsysteem Dit omvat het geheel van technische installaties om warmte (of koude) te produceren, om te zetten, te meten en te filteren alsmede het leidingsysteem om deze warmte (of koude) te distribueren, te retourneren en/of te leveren aan de leveringspunten. 2.6 Warmtetechnische bedrijfsruimte Een ruimte of plaats die bestemd is voor de opstelling en de bedrijfsvoering van een warmtetechnische installatie. Dit omvat het gehele complex van ruimte en regel- en meetinstallaties waar de druk en temperatuur wordt geregeld en eventueel de hoeveelheid wordt gemeten. Tevens wordt hierin begrepen het terrein, de aanwezige leidingen, het toebehoren en het eventueel aanwezige hekwerk. 2.7 Kathodische bescherming (KB) Een systeem dat zorg draagt voor een potentiaalverschil tussen een in staal uitgevoerd warmtevoorzieningsysteem en de omringende aarde, zodat het warmtevoorzieningsysteem beschermd wordt tegen elektrolytische corrosie. 2.8 Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering omvat alle elektrotechnische handelingen, met inbegrip van werkzaamheden, die noodzakelijk zijn om het warmtevoorzieningsysteem onder normale en abnormale omstandigheden te kunnen laten werken. Tot deze handelingen behoren het bedienen, regelen, bewaken, onderhouden, inspecteren en testen, evenals elektrotechnische en niet-elektrotechnische werkzaamheden, inclusief het treffen en opheffen van veiligheidsmaatregelen. 2.9 Meldpunt Een door de installatieverantwoordelijke (IV) belegd informatie- en registratiepunt waar de actuele elektrotechnische netsituatie wordt vastgelegd en bijgehouden. Dit kan een persoon (bijv. de (O)IV) of een bedrijfsonderdeel zijn Calamiteitenplan In het calamiteitenplan (ook wel bedrijfsnoodplan) legt men vast hoe men zich voorbereidt op calamiteiten en hoe met calamiteiten om te gaan. Het calamiteitenplan geeft de organisatiestructuren, procedures en afspraken voor calamiteitensituaties. In het plan beschrijft men wie welke taken en bevoegdheden heeft bij calamiteiten en hoe afstemming met regelgeving en andere organisaties plaatsvindt Bedrijfsprocedure Hier worden de taken van het bedrijf en de organisatie vastgelegd en volgens welke standaard procedure ze worden uitgevoerd. Meer gedetailleerde handelingen kunnen worden vastgelegd in werkinstructies. 1 van toepassing op warmte opwekinstallaties << VEI Warmte uitgave pag 10

11 2.12 Bedieningsplan (BP) In een bedieningsplan (BP) worden de uit te voeren bedieningshandelingen vastgelegd. In de bedrijfsprocedure is nader omschreven aan welke eisen een bedieningsplan (als onderdeel van een werkplan) moet voldoen en hoe hiermee moet worden omgegaan Bedieningshandelingen Dit zijn handelingen die zijn bedoeld om de elektrische toestand van een elektrische installatie te wijzigen Werkplan (WP) Een werkplan (WP) is een omschrijving van de uit te voeren handelingen, waarbij alle daarbij belangrijke zaken in dat werkplan zijn vastgelegd. Een werkplan bestaat onder andere uit een veiligheidsplan, een uitvoeringsplan en - indien relevant- uit een bedieningsplan Raamopdracht (RO) Een raamopdracht is een opdracht voor een bepaalde tijd (maximaal 1 jaar) voor een aantal overzichtelijke en regelmatig terugkerende activiteiten, waarbij er geen sprake mag zijn van afwijkende situaties of omstandigheden, voor zover deze niet zijn beschreven in die raamopdracht of de bijbehorende elektrische veiligheidswerkinstructie(s) Elektrische veiligheidswerkinstructie (E-VWI) Een elektrische veiligheidswerkinstructie is een beschrijving van een uit te voeren activiteit (ook volgordelijk), waarbij tevens de voorwaarden, de (mogelijke) risico s, de te nemen veiligheidsmaatregelen en de toe te passen middelen worden vermeld. Een elektrische veiligheidswerkinstructie dient naast de bestaande bedieningshandleiding of montage-instructie te worden toegepast Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E), taak-risico-analyse (TRA) en laatste-minuutrisico-analyse (LMRA) Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) dient overeenkomstig de Arbo wetgeving te worden opgesteld. Risicoinventarisatie is een deugdelijk en schriftelijk overzicht van alle risico s die bij een bedrijf kunnen optreden, dat wil zeggen alle factoren die bij dat bedrijf ongewenste effecten voor de werknemer en zijn omgeving kunnen veroorzaken. De RI&E betreft zowel de gebouwen, de in beheer zijnde infrastructuren en installaties, alsmede de daar uit te voeren activiteiten. Bij de beoordeling van de risico s (de evaluatie) wordt meegenomen of het ongewenste effect wel of niet optreedt, of met welke kans dit kan gebeuren. Een taak-risico-analyse (TRA) is een analyse van specifieke risico s die kunnen optreden bij bepaalde taken of activiteiten en de maatregelen die hierbij dienen te worden getroffen. Bij het opstellen van werkplannen en raamopdrachten dienen de uitkomsten van deze TRA s in die opdrachten te worden verwerkt. Vóór aanvang van de activiteiten is ook het begrip LMRA (laatste minuut risico analyse) van toepassing. Hierbij wordt een laatste controle uitgevoerd m.b.t. aanwezige en te verwachten risico s, genomen maatregelen, beschermingsmiddelen en omstandigheden Werkplek De plaats waar werkzaamheden zijn uitgevoerd, worden uitgevoerd, of nog zullen worden uitgevoerd Veiligheidsmaatregelen (VM) Veiligheidsmaatregelen (VM) zijn maatregelen ter voorkoming van letsel of schade bij het verrichten van elektrotechnische, niet-elektrotechnische werkzaamheden, bedieningshandelingen of hieraan gerelateerde andere werkzaamheden (AW). Hierbij zijn te onderscheiden: - veiligheidsmaatregelen met betrekking tot de omgeving en de werkplek; - veiligheidsmaatregelen met betrekking tot de werkzaamheden; - veiligheidsmaatregelen die behoren bij bediening. Het treffen en opheffen van veiligheidsmaatregelen met betrekking tot daaraan gerelateerde elektrotechnische werkzaamheden behoort tot de elektrotechnische werkzaamheden Toezicht Toezicht houdt in dat er op wordt toegezien dat er geen elektrotechnische en overige gevaren kunnen ontstaan en dat er geen veiligheidsmaatregelen ongedaan worden gemaakt. Toezicht houdt ook in dat alle mogelijk te verwachten gevaren en risico s worden herkend en worden uitgesloten of worden beperkt tot een aanvaardbaar risico Meting Alle handelingen om grootheden binnen een elektrotechnisch systeem te meten Beproeving Alle handelingen bedoeld om de goede werking of de technische, mechanische of thermische toestand van (een gedeelte van) een elektrotechnisch systeem te controleren Inspectie en onderhoud Alle handelingen om te controleren of een elektrotechnisch systeem voldoet aan de technische voorschriften en veiligheidsvoorschriften (zoals omschreven in de desbetreffende normen en richtlijnen, zie ook bijlage 1), respectievelijk << VEI Warmte uitgave pag 11

12 alle handelingen om een elektrotechnisch systeem in de vereiste conditie te houden of te brengen Elektrische installatie Samenstel van al het elektrisch materiaal voor de opwekking, het transport, de omzetting, de distributie en het gebruik van elektrische energie, inclusief bronnen van opgeslagen energie zoals accu s, batterijen en condensatoren Elektrische bedrijfsruimte Ruimte of plaats waarin elektrisch materiaal is geïnstalleerd a) dat geen volledige bescherming heeft b) dat voornamelijk is bestemd voor het bedrijf van een elektrische installatie of c) waar het gevaar van explosie of vlambogen bestaat Risico Combinatie van de waarschijnlijkheid op en de mate van mogelijk letsel of schade aan de gezondheid van een persoon Elektrisch gevaar Mogelijkheid op letsel of schade aan de gezondheid, veroorzaakt door elektriciteit. OPMERKING Tot de gevaren van elektriciteit worden gerekend: - aanraking; - elektrocutie; - brand; - explosie; - elektromagnetische velden en krachten; - onbedoeld inschakelen en uitschakelen; - vlambogen. - verplaatsbare elektrische meetinstrumenten; - persoonlijke beschermingsmiddelen; - handgereedschappen voor het onder spanning werken; - verplaatsbare schakel- en verdeelinrichtingen; - medische elektrische toestellen Nabijheidszone (NEN 3840) 1 Een beperkte ruimte rondom de gevarenzone (zie figuur 1 en 2). DV DL gevarenzone ongeisoleerd actief deel nabijheidszone Figuur 1: Afstanden in lucht en zones die bij de werkmethoden worden onderscheiden DL gevarenzone 2.28 Letsel (elektrisch) Dodelijk ongeval of persoonlijk letsel veroorzaakt door een elektrische schok, verbranding, vlambogen, explosie of elektromagnetische velden. DV ongeisoleerd actief deel buitenvlak van isolerend beveiligingsdeel nabijheidszone 2.29 Elektrisch arbeidsmiddel Op de werkplek gebruikt arbeidsmiddel, hulpmiddel of persoonlijk beschermingsmiddel dat een elektrisch gevaar kan opleveren of verminderen. OPMERKING Voorbeelden van elektrische arbeidsmiddelen zijn: - elektrische gereedschappen; - elektrische machines; - handlampen en andere verplaatsbare lampen; - stroomverbruikende toestellen, zoals: koelkasten, koffiezetters, laboratoriumapparatuur, pc s, printers en stofzuigers; - verplaatsbare leidingen; Figuur 2: Begrenzing van de gevarenzone bij gebruikmaking van een isolerend beveiligingsmiddel 1 van toepassing op warmte opwekinstallaties << VEI Warmte uitgave pag 12

13 2.31 Gevarenzone Beperkte ruimte rondom actieve delen. aanpassen, uitbreiden, installeren, onderhouden en inspecteren Niet-elektrotechnische werkzaamheden Werkzaamheden nabij een elektrische installatie, zoals bouwen, graven, schoonmaken. DL gevarenzone ongeïsoleerd actief deel 2.36 Onder spanning werken Alle werkzaamheden waarbij een persoon actieve delen kan aanraken of met delen van zijn of haar lichaam of met gereedschappen, hulpmiddelen of (persoonlijke) beschermingsmiddelen, waarmee wordt gewerkt, terechtkomt in de gevarenzone. Figuur 1: Afstanden in lucht en zone die bij werkmethoden wordt onderscheiden 2.37 Werken in de nabijheid van actieve delen Alle werkzaamheden waarbij een persoon delen van zijn of haar lichaam, met gereedschap of met een ander voorwerp terecht komt in de nabijheidszone zonder nog binnen te dringen in de gevarenzone Scheiden Volledig vrijmaken van een toestel of stroomkring van een ander toestel of stroomkringen. DL gevarenzone isolerend beveiligingsmiddel ongeïsoleerd actief deel 2.39 Spanningsloos Een spanning van (vrijwel) 0V, dat wil zeggen zonder aanwezige spanning en/of lading Spanningsloos werken Werkzaamheden aan een elektrische installaties die zonder spanning of lading is, die worden uitgevoerd nadat alle maatregelen ter voorkoming van elektrisch gevaar zijn genomen. Figuur 2: Begrenzing van de gevarenzone bij gebruikmaking van een isolerend beveiligingsmiddel, bijvoorbeeld met een bescherminggraad IPXXB of IP2X 2.32 Actief deel Geleider of geleidend deel bestemd om bij normaal bedrijf onder spanning te staan met inbegrip van de nulleiding, maar volgens afspraak niet een PEN-leiding, een PEM-leiding of een PEL-leiding [ NEN 1010:2007+C1:2008] Werkzaamheden Elke vorm van elektrotechnische of niet-elektrotechnische werkzaamheden waarbij een elektrische gevarenbron aanwezig is Afscherming Een voorziening die bescherming biedt tegen directe aanraking vanuit elke gebruikelijke richting van benadering Isolerend omhulsel Een starre of flexibele voorziening van elektrisch isolerend materiaal dat wordt gebruikt om toevallige aanraking te voorkomen van actieve en/of spanningsloze delen en/of naastgelegen delen Omhulsel Een voorziening ter bescherming van materieel tegen bepaalde uitwendige invloeden en ter bescherming tegen directe aanraking van actieve delen naar alle richtingen Elektrotechnische werkzaamheden Werkzaamheden aan, met of nabij een elektrische installatie, zoals beproeven en meten, repareren,vervangen, 1 van toepassing op warmte opwekinstallaties << VEI Warmte uitgave pag 13

14 2.44 Extra lage spanning (ELV) Spanning die normaal niet hoger is dan 50V bij wisselspanning of 120V rimpelvrij bij gelijkspanning tussen geleiders of naar aarde; hieronder vallen: - SELV: Niet-geaarde stroomketen waarin ook onder bijzondere omstandigheden, geen hogere spanning kan optreden dan de grenswaarde (U L ); - PELV: Geaarde stroomketen die onder normale omstandigheden voldoet aan de eisen gesteld aan de SELV-keten; - FELV: Stroomketen waarvan de nominale spanning de grenswaarde van de aanrakingsspanning (U L ) niet te boven gaat S-keten Elektrisch gescheiden stroomketen waarvan actieve delen op geen enkel punt met andere stroomketens, met aarde of met een beschermingsleiding zijn verbonden en met een maximale spanning van 500V Laagspanning Spanning die normaal niet hoger is dan 1000V bij wisselspanning of 1500V bij gelijkspanning Hoogspanning 1 Spanning die normaal hoger is dan 1000V bij wisselspanning of 1500V bij gelijkspanning Ploeg Een ploeg is een groep medewerkers die werkzaamheden verricht onder leiding van een ploegleider. Hiervan is alleen dan sprake indien men werkt aan hetzelfde werk en indien men zich binnen gehoorafstand van de ploegleider bevindt, waarbij de ploegleider in staat moet zijn tot onmiddellijke beïnvloeding van de situatie. Als niet aan bovenstaande voorwaarden kan worden voldaan (de werkplekken zijn te ver van elkaar verwijderd) moet per werkplek een ploegleider worden aangewezen. 1 van toepassing op warmte opwekinstallaties << VEI Warmte uitgave pag 14

15 3. Aanwijzingen en sleutelverstrekking 3.1 Algemeen Het beleid met betrekking tot aanwijzingen en sleutelverstrekking is vastgelegd in een bedrijfsprocedure. Deze dient gebaseerd te zijn op de brancheafspraken over certificering; het gaat hierbij om de certificeringregeling voor de branche, de wijze van wederzijdse erkenning tussen de energiebedrijven, aanwijzingen in het vrije domein en hoe er ten aanzien van derden dient te worden gehandeld. De bedrijfsprocedure regelt hoe, door wie en onder welke voorwaarden aanwijzingen verstrekt worden, ook met betrekking tot derden (werkzaam via aanbesteding of in regie) en minderjarigen. In de procedure dienen ook de spelregels met betrekking tot sleutelverstrekking te zijn vastgelegd (koppeling met aanwijzing, wel of niet verstrekking aan derden, en dergelijke). Waar nodig kan in de procedure ook de relatie tussen elektrotechnische aanwijzingen en VCA-certificering nader worden omschreven. Een aanwijzing is een schriftelijke toekenning van bepaalde bevoegdheden en verantwoordelijkheden met betrekking tot de bedrijfsvoering van elektrische installaties. Deze bevoegdheden en verantwoordelijkheden hebben betrekking op: - Het betreden van elektrotechnische bedrijfsruimten; - De voorbereiding of uitvoering van bedieningshandelingen en het eventuele toezicht daarop; - De voorbereiding of uitvoering van werkzaamheden en het eventuele toezicht daarop. Een aanwijzing op basis van de VEI Warmte wordt verstrekt, c.q. verlengd op basis van een toets (mogelijk voorafgegaan door een instructie) en heeft een geldigheidsduur van 3 jaar vanaf de datum dat de toets met goed gevolg is afgelegd. Uitvoerenden moeten naast een aanwijzing VEI Warmte of NEN 3140 / NEN 3840 ook beschikken over een passende aanwijzing in het kader van de VEWA. Indien uitvoerenden niet ook beschikken over een passende VEWA aanwijzing, dienen de werkzaamheden uitgevoerd te worden onder toezicht van een medewerker met een VEWA aanwijzing. Een aanwijzing wordt verstrekt door de directie (dat is de directie van het bedrijf in het kader van de Arbo wetgeving). Dit betreft alle aanwijzingen behalve die van ploegleider. Ploegleiders worden bij de bedrijven door een werkverantwoordelijke aangewezen. Dit kan alleen indien de als ploegleider aan te wijzen persoon reeds in het bezit is van de aanwijzing vakbekwaam persoon. Bij werkzaamheden aan elektrische installaties van de energiebedrijven zijn de installatieverantwoordelijke en de operationeel installatieverantwoordelijke medewerkers in dienst van die bedrijven. De directie en de installatieverantwoordelijke zijn altijd bevoegd een verstrekte aanwijzing in te trekken. Redenen voor het intrekken van een aanwijzing kunnen onder meer zijn: - Het niet meer uitoefenen van de functie waarvoor een aanwijzing vereist is; - Het niet (meer) voldoen aan de vakbekwaamheidseisen; - Het niet (meer) voldoen aan de eisen m.b.t. certificering en toetsing; - Misbruik of gegronde klachten over onveilig handelen; - Incidenten waarbij de aangewezene is betrokken. Elektrotechnische bedrijfsruimten mogen alléén zelfstandig ontsloten en eventueel betreden worden door personen met een geldige aanwijzing overeenkomstig de VEI Warmte. Onder strikte voorwaarden (onder andere een sluitende sleutelregistratie en een instructie) is dit ook aan de klant (en de gebouweigenaar) bij door de installatieverantwoordelijke (IV) te bepalen installaties toegestaan. Overige leken hebben alleen toegang onder voortdurend toezicht van een persoon met een geldige aanwijzing overeenkomstig de VEI Warmte en VEWA. 3.2 Aanwijzingen van derden Met derden wordt in dit artikel bedoeld: personen die geen arbeidsovereenkomst hebben met, of geen aanstelling hebben bij, de energiebedrijven, maar wel werkzaamheden voor die energiebedrijven verrichten. De nodige aanwijzing van een derde wordt normaliter verstrekt door of namens de directie van die derde. In bepaalde situaties verstrekt het energiebedrijf de aanwijzing aan die medewerker. Deze situaties kunnen optreden als het bedrijf van de betreffende medewerker de VEI Warmte niet heeft geïmplementeerd en/of geen VEI Warmte -deskundigheid binnen haar kerntaak heeft; anders geformuleerd: die medewerker heeft geen aanwijzing van zijn werkgever omdat die geen enkele affiniteit met de VEI Warmte heeft. Voorbeelden van deze situaties zijn uitzendbureaus, hoveniersbedrijven, telecombedrijven, scholen (stagiaires) en zzp ers. De aanwijzing door het energiebedrijf gebeurt uiteraard wel met medeweten van de directie van de betreffende medewerker. Het mag duidelijk zijn dat de reguliere aannemingsbedrijven, die via contracten activiteiten voor de energiebedrijven uitvoeren, zelf de aanwijzingen aan hun medewerkers verstrekken. Indien het energiebedrijf een medewerker van een derde inhuurt, wordt deze medewerker als eigen personeel beschouwd en verstrekt het energiebedrijf de aanwijzing. << VEI Warmte uitgave pag 15

16 3.3 Herscholing of instructie met betrekking tot aanwijzingen Herscholing of bijscholing is noodzakelijk indien: - Betrokkene niet (meer) aan de vereiste vakbekwaamheidseisen voldoet, bijvoorbeeld door verandering van functie of door een lage frequentie van werkzaamheden (te weinig praktijkervaring); - De werkmethodiek wijzigt; - De werkorganisatie, de procedures of de veiligheidswerkinstructies worden gewijzigd; - Het warmtevoorzieningsysteem of de elektrische installaties daarvan ingrijpend is/zijn gewijzigd. In situaties waarbij de betrokkene niet (meer) aan de vereiste vakbekwaamheidseisen voldoet kan een gerichte instructie en begeleiding er voor zorgen dat weer aan die eisen wordt voldaan, een en ander te bepalen door de opdrachtgever (in het kader van de elektrotechnische bedrijfsvoering). Met betrekking tot het eerste punt van dit artikel geldt als richtlijn dat er sprake is van een te lage frequentie indien de werkzaamheden meer dan een jaar geleden door betrokkene zijn uitgevoerd. Na een (ernstig) incident bij activiteiten onder verantwoordelijkheid of in opdracht van het bedrijf zullen alle operationele medewerkers van het bedrijf (d.w.z. iedere uitvoerende met een aanwijzing binnen hetzelfde werkgebied en de betreffende leidinggevenden) zo spoedig mogelijk worden geïnformeerd over het voorval, de mogelijke oorzaken, de gevolgen en de genomen of te nemen veiligheidsmaatregelen. Dit dient plaats te vinden (uiterlijk binnen één maand) nadat de oorzaken en verbeteracties op basis van onderzoek zijn vastgesteld. 3.4 Aanwijzingen tijdens opleiding Voor in opleiding zijnde medewerkers worden geen bijzondere aanwijzingen verstrekt. Het is aan de in opleiding zijnde medewerker toegestaan activiteiten uit te voeren indien aan alle onderstaande voorwaarden wordt voldaan: - De in opleiding zijnde medewerker heeft de theoretische toets van de te behalen aanwijzing al met goed gevolg afgelegd; - De in opleiding zijnde medewerker staat onder voortdurende supervisie van een daartoe aangewezen medewerker met een voor die activiteiten toereikende aanwijzing; - De toezichthoudende medewerker (mentor) is volledig verantwoordelijk voor de in opleiding zijnde medewerker en diens handelen; - De genoemde opleidingsituatie geldt voor een vooraf afgesproken, beperkte periode en vindt alleen plaats in opdracht van de WV en met instemming van de leidinggevende (bij een in opleiding zijnde OIV in opdracht van de IV, bij een in opleiding zijnde WV of IV in opdracht van de directie); - De leidinggevende legt de afspraken vast in een document; hierin is in ieder geval vermeld: de naam van de medewerker, de naam van de mentor, de aanwijzing en de periode. Genoemd document dient door alle betrokkenen te worden ondertekend. 3.5 Jeugdige werknemers Werkzaamheden met, aan of nabij elektrische installaties mogen door jeugdige werknemers (jonger dan 18 jaar) alleen worden uitgevoerd wanneer de gevaren die daarbij kunnen ontstaan, onder toezicht van minimaal een vakbekwaam persoon op doeltreffende wijze worden voorkomen. De inhoud en de mate van toezicht worden bepaald door het risico dat kan ontstaan wanneer deskundig toezicht ontbreekt. Wanneer het risico niet door toezicht kan worden vermeden, mogen de werkzaamheden niet door jeugdige werknemers worden verricht. 3.6 Opleidings- en ervaringseisen In bijlagen 4.1 en 4.2 van de VEI Warmte zijn, gerubriceerd per aanwijzing, het vereiste WEB-niveau (Wet Educatie Beroepsonderwijs), de bijbehorende opleidingen/applicaties, de vereiste ervaring, en de aanvullende eisen aangegeven. Bij het uitreiken van een aanwijzing zal altijd een (aanvullende) bedrijfs- en/of gebiedsgebonden instructie door of in opdracht van een operationeel installatieverantwoordelijke worden gegeven op basis van de te verstrekken aanwijzing. Deze eisen gelden ook voor derden. Een ieder die betrokken is bij de uitvoering van de werkzaamheden aan, met, of nabij elektrische installaties, moet in staat zijn om levensreddende eerste hulp te verlenen bij verstikkingsgevaar, explosie en/of verbrandingen. Dit moet worden bereikt door betrokkenen te (laten) instrueren via cursussen over levensreddende handelingen en toepassen kleine brandblusmiddelen, een en ander nader door de betreffende werkgever te bepalen. 3.7 Organisatie van de aanwijzingen(structuur) Binnen de VEI Warmte zijn zes reguliere (door de directie verstrekte) aanwijzingen opgenomen, terwijl de aanwijzing ploegleider per werk door de werkverantwoordelijke wordt gegeven. Elke aanwijzing is verbonden met een WEB-niveau en aan elke aanwijzing zijn specifieke opleidingseisen en functiekenmerken verbonden. Een aanwijzing bepaalt welke werkzaamheden en/of handelingen met die aanwijzing mogen worden uitgevoerd. Iedere aanwijzing wordt verbijzonderd naar het toepassingsgebied ervan: - distributie; << VEI Warmte uitgave pag 16

17 - opwek en distributie 1. Voor hoogspanningsactiviteiten is altijd het opwekdeel van toepassing. Zie ook bijlage 4.1, 4.2 en Elektrotechnische installatieverantwoordelijke (IV) Een elektrotechnische installatieverantwoordelijke (IV) is iemand die is aangewezen als direct verantwoordelijk persoon voor de bedrijfsvoering van de elektrische installaties ten behoeve van het warmtevoorzieningsysteem en de veiligheid van de elektrische arbeidsmiddelen. De directie van het energiebedrijf kan de installatieverantwoordelijkheid in zijn geheel beleggen bij een daarvoor toegerust bedrijfsonderdeel van het energiebedrijf (bijvoorbeeld het infra-bedrijf of netwerkbedrijf). Deze installatieverantwoordelijkheid kan vervolgens verdeeld worden over dit bedrijfsonderdeel op basis van geografie. Het is vereist dat er slechts één IV in functie is per (deel van het) warmtevoorzieningsysteem en er dus geen overlappingen zijn. Wanneer (deel-)warmtevoorzieningsystemen aan elkaar grenzen, is het van essentieel belang dat er eenduidige afspraken zijn gemaakt tussen de IV s. Het aantal IV s dient beperkt te zijn ten einde een uniforme werkwijze te bevorderen. Indien noodzakelijk is het toegestaan dat een IV zijn verantwoordelijkheden tijdelijk overdraagt aan een andere IV, indien deze IV voldoende kennis heeft van de over te dragen verantwoordelijkheden. De met die IV verbonden OIV s (zie artikel 3.7.2) moeten hiervan in kennis zijn gesteld. Indien in de bedrijfsvoering geen OIV ers zijn opgenomen, dienen de WV ers geïnformeerd te worden. Conform deze voorwaarden is het in bepaalde gevallen (bijvoorbeeld bij langere afwezigheid van een IV) ook mogelijk dat de directie een zogeheten plaatsvervangende IV aanwijst. Elke IV is in zijn of haar deel van de elektrische installaties verantwoordelijk voor alle in de VEI Warmte aan de IV toebedeelde zaken. Dit betreft alle veiligheidstechnische zaken die in het kader van de bedrijfsvoering van de elektrische installaties t.b.v. de warmtevoorzieningsystemen aan de orde zijn (zoals beleid, beheer, opdrachtverstrekking). Dit omvat mede de bijbehorende procedures en veiligheidswerkinstructies. De IV s dienen te streven naar uniformiteit in beleid. Er dient dan ook regelmatig uitwisseling van gegevens en afstemming over regelgeving en operationele zaken plaats te vinden tussen alle IV s. Gemaakte afspraken worden door de IV s in hun eigen elektrische installaties en organisatie geïmplementeerd, zoals vastgelegd dient te worden in de 1 van toepassing op warmte opwekinstallaties betreffende bedrijfsprocedures. Concernbreed dient een daartoe door de directie of de Raad van Bestuur ingestelde commissie of een specifiek bedrijfsonderdeel zich bezig te houden met het beleid op het gebied van veiligheidszaken in het warmtevoorzieningsysteem. Dit dient vastgelegd te worden in een bedrijfsprocedure Verbijzondering De aanwijzing IV kent (zie ook bijlage 4.1 en 4.2) enkele verbijzonderingen: - IV distributie; - IV opwek en distributie Operationeel Installatieverantwoordelijke (OIV) Een operationeel installatieverantwoordelijke (OIV) is iemand die is aangewezen als direct verantwoordelijk persoon voor het deel van de elektrische installaties en de elektrische arbeidsmiddelen, dat aan hem of haar is toegewezen. Dit betekent dat deze persoon de operationele beheerder is van de bedrijfsvoering van de elektrische installaties en dat alle activiteiten daarin alleen met zijn toestemming plaats kunnen vinden. De OIV verricht normaliter zelf geen uitvoerende taken; in bepaalde gevallen kan en mag de OIV zelf bedieningswerkzaamheden verrichten. Door de vereiste betrokkenheid bij alle uitvoerende activiteiten kan er gekozen worden voor een permanente vorm van delegeren van operationele taken en verantwoordelijkheden van de IV naar één of meerdere OIV s, bijvoorbeeld op basis van geografie of specifieke infra-taken (voorbeeld: een distributieregio of district met één IV en een aantal OIV s, die in één of meer gemeenten het operationeel beheer van de elektrische installaties tot hun verantwoordelijkheid hebben, inclusief onderhoud en storingsafhandeling). De IV voert normaliter geen OIV-taken uit, maar heeft wel de kennis en het inzicht om deze taken te kunnen beoordelen. Onder de aan de IV toegewezen elektrische installaties worden dus een aantal taken en verantwoordelijkheden aan een aantal OIV s gedelegeerd. Deze OIV s rapporteren aan genoemde IV en er vindt regelmatig onderling overleg plaats. Het betreft hier altijd deelverantwoordelijkheden van een IV en omvat in alle gevallen ook de verantwoordelijkheid voor de continuïteit van de elektrische installaties. De aanwijzing van de OIV door de directie vindt plaats met instemming van de betrokken IV. Het delegeren van (delen van) de operationele installatieverantwoordelijkheid (naar bijvoorbeeld een vakbekwaam persoon) is niet mogelijk. Overdracht van verantwoordelijkheden dient zoveel mogelijk te worden beperkt. In het kader van bijvoorbeeld storingsdienst (of in geval van ziekte of verlof) is het alleen mogelijk dat een OIV zijn verantwoordelijkheid overdraagt aan een andere OIV (binnen het door één IV beheerde gebied), mits die andere OIV voldoende kennis heeft van de << VEI Warmte uitgave pag 17

18 over te dragen elektrische installaties en deze overdracht wordt uitgevoerd volgens een door de IV vastgestelde procedure. Bij overdracht van de verantwoordelijkheid van de ene naar de andere OIV dient alle noodzakelijke informatie, zoals de netsituatie en de bedrijfstoestand, te worden overgedragen; tevens dient het meldpunt te worden geïnformeerd. Indien in bepaalde (kleinere) energiebedrijven geen OIV s worden aangewezen, is er geen sprake van delegatie van IV-taken. Alle bij de OIV genoemde taken behoren hier tot de taken van de IV. Bij deze energiebedrijven dient men, zowel in de tekst van de VEI Warmte als in de bijlagen (onder andere in de processchema s), de term (O)IV te lezen als IV Verbijzondering De aanwijzing (O)IV kent (zie ook bijlage 4.1 en 4.2) enkele verbijzonderingen: - (O)IV distributie; - (O)IV opwek en distributie Bedieningsdeskundige (BD) Een BD is een persoon die is aangewezen als direct verantwoordelijk persoon voor de bedieningshandelingen, waarbij deze handelingen worden gecoördineerd vanuit één punt. De BD is verantwoordelijk voor de operationele bedrijfsvoering voor wat betreft de bedieningssituatie (schakeltoestand) waarbij de prioriteit ligt bij een veilige en ongestoorde energievoorziening. De verantwoordelijkheid van een BD betreft altijd een deelverantwoordelijkheid van de (O)IV. Indien bij bepaalde warmtebedrijven geen BD s zijn aangewezen, treedt de (O)IV hiervoor in de plaats Verbijzondering De aanwijzing BD kent (zie ook bijlage 4.1 en 4.2) alleen de verbijzondering: - BD opwek en distributie Elektrotechnische werkverantwoordelijke (WV) Een elektrotechnische werkverantwoordelijke (WV) is iemand die is aangewezen als direct verantwoordelijk persoon voor de leiding over, en een veilig verloop van, de uitvoerende werkzaamheden en het gebruik van arbeidsmiddelen. Dit betekent dat deze persoon intensief betrokken is bij alle uit te voeren werken, maar bij voorkeur niet daadwerkelijk zelf deelneemt aan uitvoerende activiteiten. De WV kan wel zelf bedieningshandelingen verrichten of veiligheidsmaatregelen treffen, maar mag verder niet actief uitvoerend betrokken zijn bij uitvoerende werkzaamheden en mag derhalve geen deel uitmaken van groepen uitvoerende medewerkers. 1 van toepassing op warmte opwekinstallaties De WV dient, conform het betreffende door hem of haar opgestelde werkplan, wel in een aantal situaties op de werkplek aanwezig te zijn voor het houden van toezicht. Ook zal de WV regelmatig de werkplekken op risico s en veiligheid dienen te controleren. Delegatie van de werkverantwoordelijkheid is niet mogelijk. Overdracht van verantwoordelijkheden dient zoveel mogelijk te worden beperkt. In het kader van bijvoorbeeld storingsdienst (of in geval van ziekte of verlof) is het alleen mogelijk dat een WV zijn verantwoordelijkheid overdraagt aan een andere WV, volgens een door de IV vastgestelde procedure. Als de verantwoordelijkheid voor een werk wordt overgedragen van de ene naar de andere WV, moet zowel de (O)IV (of het meldpunt) als het betrokken personeel daarover worden geïnformeerd. Bij deze overdrachten tussen WV s dient alle noodzakelijke informatie te worden overgedragen Verbijzondering De aanwijzing WV kent (zie ook bijlage 4.1 en 4.2) enkele verbijzonderingen: - WV distributie; - WV opwek en distributie Elektrotechnisch vakbekwaam persoon (VP) Een vakbekwaam persoon (VP) is iemand met relevante opleiding en ervaring waardoor hij of zij in staat is gevaren te voorkomen die door elektriciteit kunnen worden veroorzaakt. Een vakbekwaam persoon mag elektrotechnische werkzaamheden en elektrotechnische bedieningshandelingen uitvoeren, voor zover de WV hier opdracht toe geeft Verbijzondering De aanwijzing VP kent (zie ook bijlage 4.1 en 4.2) enkele verbijzonderingen: - VP distributie; - VP opwek en distributie Ploegleider (PL) Een ploegleider (PL) is een vakbekwaam persoon die ter plaatse met de leiding van de werkzaamheden is belast. Voorwaarde hierbij is dat er directe communicatie (dus binnen gehoorafstand zonder hulpmiddelen) mogelijk is tussen de PL en de betrokken uitvoerenden. De aanwijzing PL is geen vaste aanwijzing zoals die bij de andere aanwijzingen wordt toegepast. Deze aanwijzing wordt per werk door de WV gegeven. Alle betrokkenen dienen hiervan op de hoogte te worden gebracht. De aanwijzing PL wordt schriftelijk vastgelegd, bijvoorbeeld in het werkplan Voldoende onderricht persoon (VOP) Een voldoende onderricht persoon (VOP) is iemand die voldoende is geïnstrueerd om gevaren, die door elektriciteit kunnen worden veroorzaakt, te herkennen en te voorkomen. << VEI Warmte uitgave pag 18

19 Verbijzondering De aanwijzing VOP kent (zie ook bijlage 4.1 en 4.2) enkele verbijzonderingen: - VOP distributie; - VOP opwek en distributie Leek Een persoon die geen aanwijzing heeft. 1 van toepassing op warmte opwekinstallaties << VEI Warmte uitgave pag 19

20 4. Veilige bedrijfsvoering 4.1 Verplichtingen Een ieder is verplicht zich te houden aan de VEI Warmte met inbegrip van de voorgeschreven (volgorde van de) procesgang, zoals die is omschreven in hoofdstuk 8 en is geïllustreerd in de bijlagen 3.1 en Verplichtingen directie De directie verplicht zich ertoe dat: - Erop wordt toegezien dat alle procedures strikt worden nageleefd; - Alle personeel dat wordt betrokken bij de werkzaamheden aan, met of nabij elektrische installaties, periodiek wordt geïnstrueerd over de veiligheidseisen, veiligheidsregels en veiligheidswerkinstructies, zoals die gelden voor de werkzaamheden; - De benodigde middelen worden verstrekt, dan wel verkrijgbaar zijn; - Slechts één persoon met één en dezelfde opdracht wordt belast; - De in de VEI Warmte beschreven verantwoordelijkheden eenduidig bij personen worden belegd. Bovengenoemde verplichtingen gelden zowel voor de directies van energiebedrijven als voor de directies van in opdracht van die energiebedrijven werkzame aannemersbedrijven, elk ten aanzien van hun eigen medewerkers Verplichtingen medewerker De medewerker is verplicht: - Zich te houden aan de eisen, regels en instructies welke zijn vastgesteld; - Mee te werken aan het in goede staat houden van de elektrische installaties; - Voorafgaand aan de uitvoering van activiteiten zich er van te overtuigen dat hij veilig kan werken; - De beschermingen, blokkeringmiddelen, opschriften, waarschuwings- en verbodsborden, leiding- en afsluiterschema s en dergelijke in goede staat te houden; - De verstrekte gereedschappen, meetapparatuur, persoonlijke en algemene beschermingsmiddelen in goede staat te houden; - Voorzichtig en zorgvuldig te werk te gaan en zodanig te handelen dat geen gevaar ontstaat; - De beschikbaar gestelde (veiligheids-) hulpmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen te gebruiken; - Erop toe te zien dat anderen geen gevaren kunnen veroorzaken; - De voorgeschreven kleding te dragen; - Bij iedere elektrische installatie te handelen alsof deze onder spanning staat, tenzij men zich ervan heeft overtuigd dat deze installatie spanningsloos is en niet ongewild onder spanning kan komen Overige verplichtingen Zijn er situaties bekend die een ongeval of een storing kunnen veroorzaken of al hebben veroorzaakt, dan is men verplicht onmiddellijk deze situatie of de storing op te heffen (afhankelijk van de aanwijzing) en dit te melden aan de (O)IV of WV, alsmede aan de arbo-instantie binnen het Bedrijf. Men is niet verplicht een opdracht uit te voeren indien de indruk bestaat dat dit uit het oogpunt van veiligheid en/of gezondheid onverantwoord is. In dat geval moet dit dan wel direct worden gemeld aan de opdrachtgever (dus aan (O)IV of WV). Indien omstandigheden dwingen tot het wijzigen van (delen van) een elektrische installatie, dan moet dit gebeuren volgens de dan geldende normen en/of richtlijnen. Opdrachten via een werkplan of een bedieningsplan moeten vooraf door de (O)IV worden beoordeeld en goedgekeurd. Bij storingen en uitzonderlijke activiteiten (door de IV vast te stellen) kan het bedieningsplan en/of werkplan worden vervangen door een mondelinge opdracht. Er is dan sprake van een mondeling bedieningsplan en/of werkplan. De procedure is dan als volgt: - De opdrachtgever (deze behoeft niet ter plaatse te zijn) bespreekt met de ter plaatse zijnde medewerker een op dat moment vast te stellen bedieningsplan en/of werkplan en geeft dit in opdracht; - De opdrachtgever verzorgt de registratie binnen de door de IV aangegeven kaders; - Het vooraf beoordelen door de (O)IV blijft vereist. 4.2 Opdrachten en informatieoverdracht Opdrachten aan aannemingsbedrijven Opdrachten van een energiebedrijf aan een aannemingsbedrijf komen tot stand op basis van een overeenkomst tot aanneming van werk waarbij (een) bestek(ken) en voorwaarden van toepassing zijn verklaard. In dit/deze bestek/ken zijn onder meer richtlijnen en (veiligheids-) eisen gesteld zoals die gelden: - In het kader van het Arbo- en milieuzorgsysteem; - In het kader van de relevante (veiligheids-) regelgeving (o.a. VEWA, VEI Warmte); - Met betrekking tot de kwalificaties van medewerkers; - Met betrekking tot bepaalde montagevoorschriften; - Met betrekking tot Veiligheids-, Gezondheids- & Milieuplannen (VGM-plannen). Bij opdrachten van een energiebedrijf aan een aannemingsbedrijf wordt op grond hiervan door het energiebedrijf daarom niet getreden in de verantwoordelijkheden van de werkgever en werknemer van dat aannemingsbedrijf, zoals die bijv. volgens de Arbo-wetgeving zijn vastgelegd. Opdrachten van een energiebedrijf worden gegeven onder de voorwaarde dat de werkgever en werknemer van dat aannemingsbedrijf aan bovengenoemde richtlijnen en (veiligheids-)eisen voldoen. << VEI Warmte uitgave pag 20