Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Reader Periode 3 Leerjaar 3. J. Kuiper. Transfer Database

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Reader Periode 3 Leerjaar 3. J. Kuiper. Transfer Database"

Transcriptie

1 Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal Reader Reader Periode Leerjaar J. Kuiper Transfer Database

2 ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet Onderwijs, Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie en Hoger Beroepsonderwijs. Meer informatie over ThiemeMeulenhoff en een overzicht van onze leermiddelen: of via onze klantenservice (088) ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 014. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 Auteurswet j o het Besluit van augustus 1985, Stbl., dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie (PRO), Postbus 060, 10 KB Hoofddorp ( Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 191) dient men zich tot de uitgever te wenden. Voor meer informatie over het gebruik van muziek, film en het maken van kopieën in het onderwijs zie De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

3 1 Uitzetting Lineaire uitzetting 1 1. Volume-uitzetting 4 Materiaalspanning bij temperatuurverandering 9.1 Elasticiteit 9. Materiaalspanning door uitzetting of krimp 1

4

5 1 Uitzetting 1 Lineaire uitzetting Als de temperatuur van een stof stijgt, gaan de moleculen met grotere snelheid om hun evenwichtsstand trillen. Zij nemen daardoor meer ruimte in beslag, waardoor de stof uitzet. Bij lange voorwerpen, zoals kabels, spoorrails en stoombuizen, zijn we meestal alleen geïnteresseerd in de uitzetting in de lengterichting. We spreken dan over lineaire uitzetting. Uit experimenten blijkt dat de lengteverandering l van een staaf evenredig is met de temperatuurverandering T en de oorspronkelijke lengte l van de staaf. De lengteverandering hangt ook nog af van het materiaal waarvan de staaf gemaakt is. In formulevorm: l = α l T (1) De evenredigheidsconstante α heet de lineaire uitzettingscoëfficiënt. De waarde van α staat in het tabellenboek. De eenheid is 1/K, meestal geschreven als K 1. De lineaire uitzettingscoëfficiënt van bijvoorbeeld staal is K 1. Dit wil 6 zeggen dat een stalen staaf met een lengte van 1 m 1 10 m = 1 µm uitzet als de temperatuur 1 C stijgt. De lengteverandering l en de temperatuurverandering T berekenen we altijd door de beginwaarde van de eindwaarde af te trekken. Dus: l = leind l T = T T eind begin begin Als de temperatuur daalt, treedt krimp op. Voor berekening van krimp geldt dezelfde formule als voor uitzetting, l en T zijn dan echter negatief! In de techniek wordt rekening gehouden met de uitzetting van materialen om materiaalspanning te voorkomen. Tussen bijvoorbeeld twee spoorrails werd vroeger een open ruimte gelaten om de uitzetting op te vangen. Hetzelfde gebeurt

6 Uitzetting nog steeds bij betonnen wegdekplaten (dilatatievoeg). De open ruimten worden vaak gevuld met een elastisch materiaal. Figuur 1 Bimetaal In de techniek maken we ook gebruik van uitzetting, bijvoorbeeld in bimetalen. Een bimetaal bestaat uit twee op elkaar geperste metalen met een verschillende uitzettingscoëfficiënt. Zie figuur 1. Bimetalen worden toegepast in thermometers en als schakelelement in bijvoorbeeld strijkijzers en thermostaten. Vb. 1 Een koperen draad heeft bij 0 C een lengte van 5, 00 m. We verwarmen de draad tot 50 C. Bereken de lengtetoename van de koperen draad. Gegeven l = 5, 00 m T begin = 0 C en T eind = 50 C α koper = C 1 (Zie tabellenboek.) Gevraagd l Oplossing 6 1 l = α l T l = K 5, 00 m ( 50 0) K = 0, 0055m =, 55mm Vb. We willen een stalen ring met warmte op een stalen as van 100, 0 mm krimpen. Het gat in de ring heeft bij 0 C een diameter (middellijn) van 99, 9 mm. We willen bij montage de ring met een speling van 0, mm om de as kunnen schuiven. Bereken tot welke temperatuur we de ring moeten verwarmen. Gegeven d as = 100, 0 mm, d gat = 99, 9 mm en speling = 0, mm = K 1 (Zie tabellenboek.) α staal Gevraagd T Oplossing Een gat in een stalen ring blijkt net zoveel uit te zetten als een stalen schijf met dezelfde diameter (middellijn). We gaan dus voor de uitzetting uit van een stalen schijf met een diameter van 99, 9 mm. We mogen l en l vervangen door d en d (diameter). Zie formule 1.

7 Uitzetting d = 99, 9 mm d = ( 100, 0 mm + 0, mm) 99, 9mm = 0, mm 6 1 d = α d T d = 1 10 K 99, 9 mm T = 0, T mm 0, T = 0, 0, T = = 50 K 50 C 0, T = 0 C + 50 C = 70 C Oefeningen 1 Zet de volgende materialen in volgorde van toenemende uitzettingscoëfficiënt. Vermeld de uitzettingscoëfficiënt erbij. aluminium beton glas staal Een zinken dakgoot heeft bij 0 C een lengte van, 00 m. Op een warme zomerdag krijgt het zink een temperatuur van 40 C. a Bereken de lengtetoename van de dakgoot. b In een koude winternacht daalt de temperatuur van het zink tot 0 C. Bereken het lengteverschil van de dakgoot tussen 0 C en 40 C. Een fietspad is gemaakt van betonplaten. Deze platen hebben bij 10 C een lengte van 6, 00 m. Tussen elke platen zit een dilatatievoeg van 5 mm. Bereken tot welke temperatuur de dilatatievoeg de uitzetting van 1 betonplaat kan opvangen.

8 4 Uitzetting 4 De diameter (middellijn) van een as is 150 mm. Om de as willen we een koperen ring monteren met een inwendige diameter van 149, 8 mm. Beide diameters zijn bij 0 C gemeten. Bij de montage willen we een speling van 0, mm. Bereken tot welke temperatuur we de ring moeten verwarmen. 5 Een bimetaalschakelaar bestaat uit twee op elkaar geperste metaalplaatjes. Zie figuur. Het ene plaatje is van koper gemaakt en het andere plaatje van INVAR. INVAR is een nikkelijzerlegering met een extreem lage uitzettingscoëfficiënt (1, 10 6 K 1 ). Figuur Bimetaalschakelaar a Bereken hoeveel mm een strip INVAR met een lengte van 1000 mm uitzet als de temperatuur met 50 C stijgt. b Als de temperatuur van het bimetaal te hoog wordt, moet het contact verbroken worden (Zie figuur.). Welk metaal moeten we op de oranjegekleurde plaats monteren? Verklaar! Volume-uitzetting Als vaste stoffen uitzetten, gebeurt dat in alle richtingen. Bijvoorbeeld bij een balk worden zowel de lengte, de breedte als de hoogte groter. Het volume wordt dus groter. De volumeverandering V is evenredig met de temperatuurverandering T en het oorspronkelijke volume V van de balk. In formule:

9 Uitzetting 5 V = γ V T () γ de evenredigheidsconstante K 1 of C 1 De evenredigheidsconstante γ noemen we de kubieke uitzettingscoëfficiënt. De eenheid is K 1 of C 1. De γ van vaste stoffen staat niet in het tabellenboek, maar kunnen we berekenen met: γ = α () Ook vloeistoffen zetten uit als de temperatuur stijgt. Maar vloeistoffen zijn niet vormvast; ze nemen de vorm aan van het lichaam waar ze inzitten. We spreken daarom bij vloeistoffen uitsluitend over volume-uitzetting. Voor de volume-uitzetting van vloeistoffen geldt formule. De waarden van γ moeten we weer in het tabellenboek opzoeken. Vloeistoffen zetten meer uit dan vaste stoffen. De kubieke uitzettingscoëfficiënt van bijvoorbeeld petroleum is K 1 en die van staal slechts, K 1. Vb. Een koperen bol heeft bij 0 C een volume van 500 cm. Bereken het volume bij 80 C. Gegeven V 0 = 500 cm ; α = C 1 (Zie tabellenboek.) Gevraagd V 80 Oplossing V = γ V T = α V T V = K 500 cm ( 80 0) K = 1, 5 cm V 80 = 500cm + 1, 5cm = 501, 5 cm Vb. 4 Een stalen tank heeft bij 0 C een inhoud van 00 dm en is gevuld met 180 dm petroleum van 0 C. Bereken hoeveel dm lege ruimte er nog in de tank over is bij 50 C. Gegeven = 00 dm ; V petroleum = 180 dm V tank α staal = K 1 ; γ petroleum = K 1 (Zie tabellenboek.)

10 6 Uitzetting Gevraagd V leeg bij 50 C Oplossing 6 Vtank = α V T Vtank = 1 10 K 00 dm 50 K = 0, 6 dm 5 1 Vpetr = γ V T Vpetr = K 180 dm 50 K = 9,0 dm De inhoud van de tank wordt 0, 6 dm groter. De petroleum neemt 9, 0 dm meer ruimte in. V leeg = ( ) dm + 0, 6 dm 9, 0 dm = 11, 6 dm Oefeningen 6 Een aluminiumbalk heeft bij 15 C een volume van 0, m. Bereken het volume van de balk bij 80 C. 7 Een stalen tank met een inhoud van 100 dm bevat bij 0 C 98 dm petroleum. Het geheel warmt in de zon op tot 60 C. Bereken hoeveel dm petroleum uit de tank stroomt. 8 Een koperen kan met een inhoud van, 0 l is gevuld met 1, 9 l vloeistof van 0 C. Bij 70 C is de kan volledig gevuld met de vloeistof. a Bereken de kubieke uitzettingscoëfficiënt van de vloeistof.

11 Uitzetting 7 b Welke vloeistof zou dit kunnen zijn?! Naast lineaire uitzetting en volume-uitzetting kennen we ook wel oppervlakte-uitzetting. Bijvoorbeeld de vraag hoeveel neemt de oppervlakte van een ruit toe als de temperatuur 0 C stijgt? zouden we met behulp van oppervlakte-uitzetting kunnen oplossen. In praktische gevallen moeten echter zowel de lengte als de breedte van de ruit in de beschikbare ruimte passen. We moeten dan toch zowel de lengte- als de breedtetoename uitrekenen. Oefeningen 9 We monteren een zinken dakplaat in een raamwerk. De afmetingen van de dakplaat zijn 000 mm 4000 mm bij 0 C. De ruimte in het raamwerk is 005 mm 4005 mm. Bereken of de dakplaat nog in het raamwerk past als de temperatuur van de dakplaat stijgt tot 60 C. Voor het gemak gaan we ervan uit dat het raamwerk niet uitzet.

12 8 Uitzetting Antwoorden 1 glas ( K 1 ) beton ( K 1 ) staal ( K 1 ) aluminium ( K 1 ) a 0, m b 5, 04 mm 70 C 4 16 C 5a 0, 06 mm b INVAR, omdat dat metaal de kleinste uitzettingscoëfficiënt heeft. 6 0, 15 m 7 1, 78 dm 8a K 1 b alcohol 9 De lengte past wel na uitzetting, maar de breedte niet.

13 Materiaalspanning bij temperatuurverandering 1 Elasticiteit Als we een staaf aan beide kanten inklemmen en verwarmen, wil de staaf uitzetten. Omdat dat door de inklemming niet mogelijk is, oefent de staaf aan beide kanten een kracht uit op de inklemming. De inklemming oefent een even grote kracht uit op de staaf. In de staaf ontstaat daardoor een drukspanning. Als de ingeklemde staaf gekoeld zou worden, zou daarin een trekspanning ontstaan. Om iets te kunnen zeggen over de grootte van de spanningen, gaan we eerst kijken wat er gebeurt als we een kracht op een staaf uitoefenen. l A Figuur 1 F Als we een kracht F op een staaf uitoefenen, wordt de staaf langer. Bovendien ontstaat er een spanning in de staaf. De kracht per oppervlakte-eenheid noemen we de materiaalspanning, σ.

14 10 Materiaalspanning bij temperatuurverandering σ = F A (1) σ materiaalspanning N/m F kracht N A dwarsdoorsnede m A is de oppervlakte van de doorsnede van de staaf loodrecht op de kracht. De eenheid van σ is N/m. (MN/m ) 00 staal messing aluminium 0 0 0,001 Figuur Trek-rekdiagram l l Het trek-rekdiagram geeft de resultaten van trekproeven weer voor drie verschillende materialen. Zie figuur. In het trek-rekdiagram is de materiaalspanning σ uitgezet tegen de relatieve lengtetoename l/ l. De grafieken zijn rechte lijnen door ( 0, 0 ). Dit betekent dat de materiaalspanning evenredig is met de relatieve lengtetoename. In formule: σ = E l l () σ materiaalspanning N/m E elasticiteitsmodulus N/m l lengtetoename m l oorspronkelijke lengte m

15 Materiaalspanning bij temperatuurverandering 11 De evenredigheidsconstante noemen we de elasticiteitsmodulus E. Omdat l / l dimensieloos is, hebben E en σ dezelfde eenheid: N/m. De waarden van E staan in een tabel. (Zie tabellenboek.) Voor de elasticiteitsmodulus van bijvoorbeeld staal vinden we N/m. De elasticiteitsmodulus van messing is kleiner dan die van staal, maar groter dan die van aluminium. Zie figuur. Het evenredige verband van σ en l / l geldt alleen als de trekkracht de zogenaamde elasticiteitsgrens niet overschrijdt. In de praktijk komen we de formule vaak in een andere afgeleide vorm tegen. F l l = E A () Deze formule kunnen we afleiden uit de formules 1 en. Vb. 1 Een koperen staaf met een lengte van 1, 50 m is aan de ene kant ingeklemd. Aan het andere uiteinde trekken we met een kracht van 500 N. De doorsnede van de staaf is 1 cm. a. Bereken de materiaalspanning in de staaf. b. Bereken de lengtetoename van de staaf. Gegeven l = 1, 50 m A = 1, 0 cm F = 500 N E = N/m Gevraagd a. σ b. l Oplossing A = 1, 0 cm = 1, m F 500 N a. σ = σ = A 1, 0 10 m 4 = N/m F l 500 N 1, 5 m b. l = l = E A 0 10 N/m 1, m 5 =, m = 7, 5 µ m! In de techniek worden de materiaalspanning en de elasticiteitsmodulus meestal uitgedrukt in N/mm..

16 1 Materiaalspanning bij temperatuurverandering Oefeningen 1 Een aluminiumdraad heeft een lengte van 1, 50 m en een doorsnede van mm. We oefenen een trekkracht uit waardoor de draad mm langer wordt. a Bereken de materiaalspanning in de draad, uitgedrukt in N/mm. b Bereken de kracht waarmee aan de draad getrokken wordt. Aan een draad met een lengte van, 0 m en een doorsnede van mm hangt een fiets met een massa van 0 kg. De draad is daardoor mm langer geworden. a Bereken de elasticiteitsmodulus van het metaal. b Welk metaal zou gebruikt kunnen zijn? Materiaalspanning door uitzetting of krimp Als de temperatuur van een staaf toeneemt, zet de staaf uit. Voor de lengtetoename geldt de formule: l = α l T (4) l lengtetoename m α lineaire uitzettingscoëfficiënt K 1 l oorspronkelijke lengte m T temperatuurtoename K Als de staaf is ingeklemd, wordt deze lengtetoename verhinderd door de inklemming. Hierdoor ontstaat een drukspanning. Voor deze materiaalspanning geldt formule. Als we l (zie formule 4) invullen in formule krijgen we: α l T σ = E l = E α T

17 Materiaalspanning bij temperatuurverandering 1 Voor de materiaalspanning die in de ingeklemde staaf ontstaat door de temperatuurtoename geldt de formule: σ = E α T (5) Bij daling van de temperatuur geldt dezelfde formule. De materiaalspanning is dan een trekspanning. Omdat bij daling van de temperatuur T < 0 is, geldt ook σ < 0. Het minteken van σ betekent dat de materiaalspanning een trekspanning is. Vb. Een aluminiumbalk met een lengte van 80 cm en een doorsnede van 100 cm is ingeklemd. Bereken de materiaalspanning die in de balk ontstaat als de temperatuur 40 C stijgt. Gegeven l = 80 cm A = 100 cm T = 40 C E = N/m (Zie tabellenboek.) α = K 1 (Zie tabellenboek.) Gevraagd σ Oplossing l = 80 cm = 0, 80 m A = 100 cm = 0, 01 m T = 40 C 40 K σ = E α T σ = 7 10 N/m 4 10 K 40 K = 6 67, 10 N/ m = 67, N/mm Oefeningen Een staalprofiel is aan beide kanten ingeklemd. Bereken de materiaalspanning in het profiel als de temperatuur 0 C daalt.

18 14 Materiaalspanning bij temperatuurverandering 4 In een ingeklemde aluminiumbalk willen we een maximale materiaalspanning van N/mm toestaan. Dit mag zowel een druk- als een trekspanning zijn. Bij 0 C is de materiaalspanning 0, 0 N/mm. Bereken welke temperaturen de balk mag hebben. 5 Een messing staaf is ingeklemd. Bij 0 C is de drukspanning in de staaf 50 MN/mm. a Bereken de materiaalspanning in de staaf als we hem afkoelen tot 0 C. b Is het antwoord van a een druk- of een trekspanning?

19 Materiaalspanning bij temperatuurverandering 15 Antwoorden 1a 9, N/mm b 80 N a 9, N/m b Messing of brons (zie tabellenboek) N/m 4 De balk mag temperaturen tussen 59, 5 C en 59, 5 C hebben. 5a 6 MN/m b Trekspanning.

20

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Wet van Ohm. J. Kuiper. Transfer Database

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Wet van Ohm. J. Kuiper. Transfer Database Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal Reader Wet van Ohm J. Kuiper Transfer Database ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet Onderwijs, Beroepsonderwijs

Nadere informatie

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Spanning. J. Kuiper. Transfer Database

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Spanning. J. Kuiper. Transfer Database Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal Reader Spanning J. Kuiper Transfer Database ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet Onderwijs, Beroepsonderwijs en

Nadere informatie

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Weerstand. J. Kuiper. Transfer Database

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Weerstand. J. Kuiper. Transfer Database Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal Reader Weerstand J. Kuiper Transfer Database ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet Onderwijs, Beroepsonderwijs en

Nadere informatie

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Stroom. J. Kuiper. Transfer Database

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Stroom. J. Kuiper. Transfer Database Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal Reader Stroom J. Kuiper Transfer Database ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet Onderwijs, Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie

Nadere informatie

Zelfstandig werken. Ajodakt. Dit antwoordenboekje hoort bij het gelijknamige werkboek van de serie

Zelfstandig werken. Ajodakt. Dit antwoordenboekje hoort bij het gelijknamige werkboek van de serie Zelfstandig werken Ajodakt Dit antwoordenboekje hoort bij het gelijknamige werkboek van de serie 9 789074 080705 Informatieverwerking Groep 7 Antwoorden Auteur P. Nagtegaal ajodakt COLOFON Illustraties

Nadere informatie

Werkwoordspelling 2 Toelichting en Antwoorden

Werkwoordspelling 2 Toelichting en Antwoorden Werkwoordspelling 2 Toelichting en Antwoorden COLOFON Auteurs Frank Pollet Illustraties Liza-Beth Valkema Basisvormgeving LS Ontwerpers bno, Groningen Omslag illustratie Metamorfose ontwerpen BNO, Deventer

Nadere informatie

Stenvert. Taalmeesters 2. Antwoorden. Taalmeesters 2. Zelfstandig werken. Antwoorden. Groep 4. Taal COLOFON COLOFON

Stenvert. Taalmeesters 2. Antwoorden. Taalmeesters 2. Zelfstandig werken. Antwoorden. Groep 4. Taal COLOFON COLOFON Taalmeesters 2 Antwoorden COLOFON Taalmeesters 2 Stenvert Zelfstandig werken Taal Groep 4 Antwoorden Auteurs Evelien Klok, Michelle Kraak, Hans Vermeer Conceptontwerp omslag: Metamorfose ontwerpers BNO,

Nadere informatie

Stenvert. Rekenmeesters 5. Zelfstandig werken Rekenen Groep 7 Antwoorden. Zelfstandig werken Stenvert Rekenen Rekenmeesters 5 Antwoorden Groep 7

Stenvert. Rekenmeesters 5. Zelfstandig werken Rekenen Groep 7 Antwoorden. Zelfstandig werken Stenvert Rekenen Rekenmeesters 5 Antwoorden Groep 7 Zelfstandig werken Rekenen Groep 7 Antwoorden Stenvert maakt deel uit van ThiemeMeulenhoff Zelfstandig werken (Z). Dit bestaat uit een groot assor ment leermiddelen voor alle leerjaren. Op onze Z-site vindt

Nadere informatie

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Lenzen. J. Kuiper. Transfer Database

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Lenzen. J. Kuiper. Transfer Database Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal Reader Lenzen J. Kuiper Transfer Database ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair nderwijs, Algemeen Voortgezet nderwijs, Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie

Nadere informatie

Stenvert. Taalmeesters 6. Zelfstandig werken Taal Groep 8 Antwoorden. Zelfstandig werken Stenvert Taal Taalmeesters 6 Antwoorden Groep 8

Stenvert. Taalmeesters 6. Zelfstandig werken Taal Groep 8 Antwoorden. Zelfstandig werken Stenvert Taal Taalmeesters 6 Antwoorden Groep 8 Zelfstandig werken Taal Groep 8 Antwoorden Stenvert maakt deel uit van ThiemeMeulenhoff Zelfstandig werken (Z). Dit bestaat uit een groot assor ment leermiddelen voor alle leerjaren. Op onze Z-site vindt

Nadere informatie

Docentenhandleiding bij Elektrotechnisch tekenen Basiskennis

Docentenhandleiding bij Elektrotechnisch tekenen Basiskennis tr@nsfere Docentenhandleiding bij Elektrotechnisch tekenen Basiskennis Leerwerkboek S.J. Kuipers redactie S.J.H. Frericks ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet

Nadere informatie

Stenvert. Taalmeesters 3. Zelfstandig werken Taal Groep 5-6 Antwoorden. Zelfstandig werken Stenvert Taal Taalmeesters 3 Antwoorden Groep 5-6

Stenvert. Taalmeesters 3. Zelfstandig werken Taal Groep 5-6 Antwoorden. Zelfstandig werken Stenvert Taal Taalmeesters 3 Antwoorden Groep 5-6 Zelfstandig werken Taal Groep 5-6 Antwoorden Zelfstandig werken Stenvert Taal Taalmeesters 3 Antwoorden Groep 5-6 Dit antwoordenboekje hoort bij het gelijknamige werkboek uit de serie Taalmeesters van

Nadere informatie

06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina I. Een Goed. Feedbackgesprek. Tussen kritiek en compliment. Wilma Menko

06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina I. Een Goed. Feedbackgesprek. Tussen kritiek en compliment. Wilma Menko 06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina I Een Goed Feedbackgesprek Tussen kritiek en compliment Wilma Menko 06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina II Een goede reeks ISBN Een goede vergadering 90 06 95017

Nadere informatie

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I WISKUNDE. MAVO-D / VMBO-gt

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I WISKUNDE. MAVO-D / VMBO-gt UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I VAK: NIVEAU: WISKUNDE MAVO-D / VMBO-gt EXAMEN: 2002-I De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke

Nadere informatie

Stenvert. Taalmeesters 4. Zelfstandig werken Taal Groep 6 Antwoorden. ĞůĨƐƚĂŶĚŝŐ ǁĞƌŬĞŶ ͻ ^ƚğŷǀğƌƚ ͻ Taal ͻ Taalmeesters 4 ͻ Antwoorden ͻ Groep 6

Stenvert. Taalmeesters 4. Zelfstandig werken Taal Groep 6 Antwoorden. ĞůĨƐƚĂŶĚŝŐ ǁĞƌŬĞŶ ͻ ^ƚğŷǀğƌƚ ͻ Taal ͻ Taalmeesters 4 ͻ Antwoorden ͻ Groep 6 Zelfstandig werken Taal Groep 6 Antwoorden ^ƚğŷǀğƌƚ ŵăăŭƚ ĚĞĞů Ƶŝƚ ǀĂŶ dśŝğŵğdğƶůğŷśžī ĞůĨƐƚĂŶĚŝŐ ǁĞƌŬĞŶ Ϳ ŝƚ ďğɛƚăăƚ Ƶŝƚ ĞĞŶ ŐƌŽŽƚ ĂƐƐŽƌƟ ŵğŷƚ ůğğƌŵŝěěğůğŷ ǀŽŽƌ ĂůůĞ ůğğƌ ũăƌğŷ KƉ ŽŶnjĞ ͲƐŝƚĞ ǀŝŶĚƚ Ƶ Ăů

Nadere informatie

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I VAK: ECONOMIE 1 EXAMEN: 2002-I

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I VAK: ECONOMIE 1 EXAMEN: 2002-I TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EAMEN 2002-I VAK: ECONOMIE 1 NIVEAU: HAVO EAMEN: 2002-I De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die

Nadere informatie

42 blok 6. Een huis inrichten. Teken de meubels in het huis. Plaats ze waar jij wilt. Vul in. Hoeveel eet elke hond? Hoeveel kilo vlees?

42 blok 6. Een huis inrichten. Teken de meubels in het huis. Plaats ze waar jij wilt. Vul in. Hoeveel eet elke hond? Hoeveel kilo vlees? 42 blok 6 C1 Een huis inrichten. Teken de meubels in het huis. Plaats ze waar jij wilt. C2 Vul in. Hoeveel eet elke hond? Hoeveel kilo vlees? Hoeveel pakken brokken? Hoeveel bakjes water? Fido 3 2 1 4

Nadere informatie

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2001-I D

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2001-I D UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2001-I D VAK: NIVEAU: EXAMEN: WISKUNDE MAVO 2001-I D De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen.

Nadere informatie

Stenvert. Rekenmakkers M5. Zelfstandig werken Rekenen Groep 5 Antwoorden

Stenvert. Rekenmakkers M5. Zelfstandig werken Rekenen Groep 5 Antwoorden Zelfstandig werken Rekenen Groep 5 Antwoorden ĞůĨƐƚĂŶĚŝŐ ǁĞƌŬĞŶ ͻ ^ƚğŷǀğƌƚ ͻ Rekenen ͻ Rekenmakkers M5 ͻ Antwoorden ͻ Groep 5 Dit antwoordenboekje hoort bij het gelijknamige werkboek uit de serie RekenŵĂŬŬĞƌƐ

Nadere informatie

REKENTOPPERS 4. Antwoordenboek. Rekenen en wiskunde. Pascal Goderie. Auteur

REKENTOPPERS 4. Antwoordenboek. Rekenen en wiskunde. Pascal Goderie. Auteur REKENTOPPERS 4 Rekenen en wiskunde Antwoordenboek Auteur Pascal Goderie KAART KAART 2. Zet de getallen op de goede plaats 2 7. Sjoelen Elke behaalt 4 punten. Willem: veertig punten 4 3 5 8 6 9 2. Pijltjes

Nadere informatie

groep Computerprogramma woordenschat

groep Computerprogramma woordenschat Taal actief G e b r u i k e r si n st r u c t i e C o m pu te rpro gra m m a w o o rde n s c ha t 214088_OM.indd 1 gro ep 6 22-06-2009 12:22:50 telefoon: 073-628 87 22 e-mail: helpdesk.bao@malmberg.nl

Nadere informatie

Noorderpoortcollege School voor MBO Stadskanaal. Reader. Reader Wiskunde MBO Niveau 4 Periode. M. van der Pijl. Transfer Database

Noorderpoortcollege School voor MBO Stadskanaal. Reader. Reader Wiskunde MBO Niveau 4 Periode. M. van der Pijl. Transfer Database Noorderpoortcollege School voor MBO Stadskanaal Reader Reader Wiskunde MBO Niveau Periode M. van der Pijl Transfer Database ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet

Nadere informatie

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2001-I VAK: WISKUNDE B 1,2 EXAMEN: 2001-I

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2001-I VAK: WISKUNDE B 1,2 EXAMEN: 2001-I UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2001-I VAK: WISKUNDE B 1,2 NIVEAU: HAVO EXAMEN: 2001-I De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen.

Nadere informatie

Mijn tafelboek 1 Werkboek

Mijn tafelboek 1 Werkboek Mijn tafelboek 1 Werkboek Mijn tafelboek 1 Werkboek COLOFON Auteur A. Pleysier Conceptontwerp omslag: Metamorfose ontwerpers BNO, Deventer Ontwerp omslag: Eduardo Media Illustraties Els Vermeltfoort Opmaak

Nadere informatie

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Reflectie en breking. J. Kuiper. Transfer Database

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Reflectie en breking. J. Kuiper. Transfer Database Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal Reader Reflectie en breking J. Kuiper Transfer Database ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet Onderwijs, Beroepsonderwijs

Nadere informatie

En wat nu als je voorwerpen hebt die niet even groot zijn?

En wat nu als je voorwerpen hebt die niet even groot zijn? Dichtheid Als je van een stalen tentharing en een aluminium tentharing wilt weten welke de grootte massa heeft heb je een balans nodig. Vaak kun je het antwoord ook te weten komen door te voelen welk voorwerp

Nadere informatie

De trekproef. De trekproef - inleiding. De trekproef - inleiding. De trekproef - inleiding. Principe. Bepalen van materiaaleigenschappen

De trekproef. De trekproef - inleiding. De trekproef - inleiding. De trekproef - inleiding. Principe. Bepalen van materiaaleigenschappen De trekproef Principe Materiaal inklemmen tussen klemmen welke met een constante snelheid uit elkaar bewegen Hoe belangrijk is het om materiaaleigenschappen te kennen? Uitvoering: volgens genormaliseerde

Nadere informatie

Productontwikkeling 3EM

Productontwikkeling 3EM Vragen Productontwikkeling 3EM Les 8 Sterkteleer (deel 1) Zijn er nog vragen over voorgaande lessen?? Paul Janssen 2 Doel van de sterkteleer Berekenen van de vereiste afmetingen van constructieonderdelen

Nadere informatie

Noorderpoortcollege school voor MBO Stadskanaal. Reader. Wiskunde MBO Niveau 4 periode 3. M. van der Pijl. Transfer Database

Noorderpoortcollege school voor MBO Stadskanaal. Reader. Wiskunde MBO Niveau 4 periode 3. M. van der Pijl. Transfer Database Noorderpoortcollege school voor MBO Stadskanaal Reader Wiskunde MBO Niveau 4 periode 3 M. van der Pijl Transfer Database ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet

Nadere informatie

10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte.

10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte. 1 Materie en warmte Onderwerpen - Temperatuur en warmte. - Verschillende temperatuurschalen - Berekening hoeveelheid warmte t.o.v. bepaalde temperatuur. - Thermische geleidbaarheid van een stof. - Warmteweerstand

Nadere informatie

VAK: Mechanica - Sterkteleer HWTK

VAK: Mechanica - Sterkteleer HWTK VAK: Mechanica - Sterkteleer HWTK Proeftoets Beschikbare tijd: 100 minuten Instructies voor het invullen van het antwoordblad. 1. Dit open boek tentamen bestaat uit 10 opgaven.. U mag tijdens het tentamen

Nadere informatie

Antwoorden op de meerkeuzevragen

Antwoorden op de meerkeuzevragen Antwoorden op de meerkeuzevragen bij Dit is marketing! Loek ten Berge Johan van Kooten met medewerking van Esther de Berg Tweede, herziene druk u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2012 Deze antwoorden

Nadere informatie

2 VWO 2 HAVO Oefenstof dichtheid.

2 VWO 2 HAVO Oefenstof dichtheid. (1 liter = 1 dm 3 ) (1 ml = 1 cm 3 ) (1 m 3 = 1000 dm 3 ) (1 dm 3 = 1000 cm 3 ) ( 1 kg = 1000 g) (1 g = 1000 mg) 1. Bepaal de massa van een vurenhouten balk met een volume van 70 dm 3. V = 70 dm 3 ρ =

Nadere informatie

Basic Creative Engineering Skills

Basic Creative Engineering Skills Mechanica: Sterkteleer Januari 2015 Theaterschool OTT-1 1 Sterkteleer Sterkteleer legt een relatie tussen uitwendige krachten (MEC1-A) en inwendige krachten Waarom lopen de balken taps toe? Materiaaleigenschappen

Nadere informatie

DEZE TAAK BESTAAT UIT 36 ITEMS.

DEZE TAAK BESTAAT UIT 36 ITEMS. DEZE TAAK BESTAAT UIT 36 ITEMS. Materiaal Dichtheid g/cm 3 Soortelijke warmte J/g C Smelttemperatuur C Smeltwarmte J/g Kooktemperatuur C Lineaire uitzettingscoëfficiënt mm/m C alcohol 0,8 2,5 114 78 aluminium

Nadere informatie

0695019x_binnen 23-06-2004 12:40 Pagina I. Goed. Een. Tweegesprek. Mart Bakker

0695019x_binnen 23-06-2004 12:40 Pagina I. Goed. Een. Tweegesprek. Mart Bakker 0695019x_binnen 23-06-2004 12:40 Pagina I Een Goed Tweegesprek Mart Bakker I 0695019x_binnen 21-06-2004 11:51 Pagina II Een goede reeks ISBN Een goede vergadering 90 06 95017 3 Een goed feedbackgesprek

Nadere informatie

Formules voor Natuurkunde Alle formules die je moet kennen voor de toets. Eventuele naam of uitleg

Formules voor Natuurkunde Alle formules die je moet kennen voor de toets. Eventuele naam of uitleg Formules voor Natuurkunde Alle formules die je moet kennen voor de toets. Formule Eventuele naam of uitleg m # = m%# Machten van eenheden: regel m # m ( = m #)( Machten van eenheden: regel 2 m # m ( =

Nadere informatie

Massa Volume en Dichtheid. Over Betuwe College 2011 Pagina 1

Massa Volume en Dichtheid. Over Betuwe College 2011 Pagina 1 Massa Volume en Dichtheid Over Betuwe College 2011 Pagina 1 Inhoudsopgave 1 Het volume... 3 1.1 Het volume berekenen.... 3 1.2 Volume 2... 5 1.3 Symbolen en omrekenen... 5 2 Massa... 6 3 Dichtheid... 7

Nadere informatie

Mechanica - Sterkteleer - HWTK PROEFTOETS versie C - OPGAVEN en UITWERKINGEN.doc 1/16

Mechanica - Sterkteleer - HWTK PROEFTOETS versie C - OPGAVEN en UITWERKINGEN.doc 1/16 VAK: Mechanica - Sterkteleer HWTK Set Proeftoets 07-0 versie C Mechanica - Sterkteleer - HWTK PROEFTOETS- 07-0-versie C - OPGAVEN en UITWERKINGEN.doc 1/16 DIT EERST LEZEN EN VOORZIEN VAN NAAM EN LEERLINGNUMMER!

Nadere informatie

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I SCHEIKUNDE HAVO

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I SCHEIKUNDE HAVO UITWERKING TOELICTING OP DE ANTWOORDEN VAN ET EXAMEN 2002-I VAK: NIVEAU: SCEIKUNDE AVO EXAMEN: 2002-I De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen

Nadere informatie

Extra les: Verzekeringen

Extra les: Verzekeringen Zwart op wit Praktische schrijfvaardigheid voor volwassenen Extra les: Verzekeringen Dorothé Pietersma u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2009 Deze extra les over verzekeringen hoort bij Zwart op wit.

Nadere informatie

Mechanica - Sterkteleer - HWTK PROEFTOETS versie C - OPGAVEN.doc 1/7

Mechanica - Sterkteleer - HWTK PROEFTOETS versie C - OPGAVEN.doc 1/7 VAK: Mechanica - Sterkteleer HWTK Set Proeftoets 07-02 versie C Mechanica - Sterkteleer - HWTK PROEFTOETS- 07-02-versie C - OPGAVEN.doc 1/7 DIT EERST LEZEN EN VOORZIEN VAN NAAM EN LEERLINGNUMMER! Beschikbare

Nadere informatie

i n s t a p b o e k j e

i n s t a p b o e k j e jaargroep 4 naam: reken-wiskundemethode het basisonderwijs i n s t a p b o e k j e k l o k k i j k e n Les 1 Hele en halve uren 1 Hoe laat is het? Vul in. 2 Hoe laat is het? Teken de wijzers. 2 5 8 6 9

Nadere informatie

Antwoorden op de vragen

Antwoorden op de vragen Thuis in Windows 7 Antwoorden op de vragen Hannie van Osnabrugge bussum 2010 Deze antwoorden horen bij de vragen in Thuis in Windows 7 van Hannie van Osnabrugge. 2010 Hannie van Osnabrugge Alle rechten

Nadere informatie

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2001-I VAK: SCHEIKUNDE 1,2 EXAMEN: 2001-I

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2001-I VAK: SCHEIKUNDE 1,2 EXAMEN: 2001-I UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2001-I VAK: SCHEIKUNDE 1,2 NIVEAU: VWO EXAMEN: 2001-I De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen.

Nadere informatie

Rekenen Groep 7-2e helft schooljaar.

Rekenen Groep 7-2e helft schooljaar. Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm

Nadere informatie

i n s t a p b o e k j e

i n s t a p b o e k j e jaargroep 6 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p b o e k j e k l o k k i j k e n Les 1 Uren en minuten 1 Hoe laat begint elke les? Schrijf op. Rekenen Taal 2 Hoeveel uur is de

Nadere informatie

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald Hieronder wordt uitgelegd wat massadichtheid betekent. De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald volume. De massadichtheid is dus bijvoorbeeld

Nadere informatie

Hou het eenvoudig Effectief communiceren in organisaties

Hou het eenvoudig Effectief communiceren in organisaties Hou het eenvoudig 30-09-2008 09:10 Pagina 1 Hou het eenvoudig Effectief communiceren in organisaties Hou het eenvoudig 30-09-2008 09:10 Pagina 2 Hou het eenvoudig 30-09-2008 09:10 Pagina 3 Arie Quik Hou

Nadere informatie

algemene instaptoets a b c jaargroep 7 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs

algemene instaptoets a b c jaargroep 7 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs jaargroep 7 a b c naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs algemene instaptoets 1 Maak vast. Waar ongeveer? 60.000 80.000 66.998 2 Vul de getallenkaart in. TD D H T E 6 4 8 3 3 Maak de bloksom.

Nadere informatie

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I VAK: ECONOMIE 1,2

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I VAK: ECONOMIE 1,2 TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I VAK: ECONOMIE 1,2 NIVEAU: EXAMEN: HAVO 2001-II De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen

Nadere informatie

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Complete Reader periode 1 Leerjaar 1. J. Kuiper. Transfer Database

Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. Reader. Complete Reader periode 1 Leerjaar 1. J. Kuiper. Transfer Database Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal Reader Complete Reader periode 1 Leerjaar 1 J. Kuiper Transfer Database ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet Onderwijs,

Nadere informatie

Spelend leren, leren spelen

Spelend leren, leren spelen Spelend leren, leren spelen een werkboek voor kinderen en ouders Rudy Reenders, Wil Spijker & Nathalie van der Vlugt Spelend leren, een werkboek voor kinderen en ouders leren spelen Rudy Reenders, Wil

Nadere informatie

Windows Live Mail downloaden en een e-mailadres instellen

Windows Live Mail downloaden en een e-mailadres instellen Wegwijs in Windows 7 Wegwijs in internet Windows Live Mail downloaden en een e-mailadres instellen Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2011 Deze handleiding Windows Live Mail downloaden

Nadere informatie

Training. Methodisch verzamelen van informatie

Training. Methodisch verzamelen van informatie Training Methodisch verzamelen van informatie Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Nienke Koopman Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel:

Nadere informatie

a b c jaargroep 8 naam: antwoorden reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs

a b c jaargroep 8 naam: antwoorden reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs jaargroep a b c naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs a l g e m e n e i n s t a p t o e t s antwoorden Waar ongeveer? Maak vast...... Maak vast aan de getallenlijn.,,, Hoeveel passagiers

Nadere informatie

0,8 = m / 350 1 = m / 650

0,8 = m / 350 1 = m / 650 EXTRA De dichtheid van een mengsel 39 a 1L = 1000 ml 1% is dus 10 ml 35% is dan 350 ml Zo kan het ook: (1000 / 100) x 35 = 350 ml alcohol (en dus 1000-350 = 650 ml water) b alcohol water m =? V = 350 cm

Nadere informatie

4900 snelheid = = 50 m/s Grootheden en eenheden. Havo 4 Hoofdstuk 1 Uitwerkingen

4900 snelheid = = 50 m/s Grootheden en eenheden. Havo 4 Hoofdstuk 1 Uitwerkingen 1.1 Grootheden en eenheden Opgave 1 a Kwantitatieve metingen zijn metingen waarbij je de waarneming uitdrukt in een getal, meestal met een eenheid. De volgende metingen zijn kwantitatief: het aantal kinderen

Nadere informatie

i n s t a p b o e k j e

i n s t a p b o e k j e jaargroep 7 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p b o e k j e d e r e k e n m a c h i n e Les Rekenen tot 000 Rekenen met de rekenmachine. Hiernaast zie je een rekenmachine. Hoe

Nadere informatie

a b c jaargroep 8 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs

a b c jaargroep 8 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs jaargroep 8 a b c naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs a l g e m e n e i n s t a p t o e t s 1 Waar ongeveer? Maak vast. 500.000 750.000 1.000.000 950.000 2 Maak vast aan de getallenlijn.

Nadere informatie

Zwart op wit Praktische schrijfvaardigheid voor volwassenen. Extra les: Wonen. Dorothé Pietersma. u i t g e v e r ij coutinho.

Zwart op wit Praktische schrijfvaardigheid voor volwassenen. Extra les: Wonen. Dorothé Pietersma. u i t g e v e r ij coutinho. Zwart op wit Praktische schrijfvaardigheid voor volwassenen Extra les: Wonen Dorothé Pietersma u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2009 Deze extra les over wonen hoort bij Zwart op wit. Praktische schrijfvaardigheid

Nadere informatie

HEREXAMEN EIND MULO tevens IIe ZITTING STAATSEXAMEN EIND MULO 2009

HEREXAMEN EIND MULO tevens IIe ZITTING STAATSEXAMEN EIND MULO 2009 MNSTERE VAN ONDERWJS EN VOLKSONTWKKELNG EXAMENBUREAU HEREXAMEN END MULO tevens e ZTTNG STAATSEXAMEN END MULO 2009 VAK : NATUURKUNDE DATUM : VRJDAG 07 AUGUSTUS 2009 TJD : 7.30 9.30 UUR DEZE TAAK BESTAAT

Nadere informatie

Exact periode 2: Dichtheid

Exact periode 2: Dichtheid Exact periode 2: Dichtheid 1. Definitie Met dichtheid wordt bedoeld: de massa per volume-eenheid. Formule: m V : (spreek uit: ro) de dichtheid ( in kg.m -3 ) m: massa (in kg) V: volume (in m 3 ) Volume

Nadere informatie

Rekenen Groep 4-1e helft schooljaar.

Rekenen Groep 4-1e helft schooljaar. Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm

Nadere informatie

aluminium 2,7 0, ,024 ijzer 7,9 0, ,012

aluminium 2,7 0, ,024 ijzer 7,9 0, ,012 DEZE TAAK BESTAAT UIT 36 ITEMS. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Dichtheid Soortelijke

Nadere informatie

Sleutelkaarten 100 kaarten om meer uit je gesprekken te halen. Handleiding. ONDERWIJS VAN NU Klaas Jan Terpstra & Liesbeth Sollie

Sleutelkaarten 100 kaarten om meer uit je gesprekken te halen. Handleiding. ONDERWIJS VAN NU Klaas Jan Terpstra & Liesbeth Sollie Sleutelkaarten 100 kaarten om meer uit je gesprekken te halen Handleiding ONDERWIJS VAN NU Klaas Jan Terpstra & Liesbeth Sollie Auteurs: Klaas Jan Terpstra en Liesbeth Sollie, Osmo Consult Ontwerp & vormgeving:

Nadere informatie

WATERWERKBLAD. AANLEG VAN LEIDINGWATERINSTALLATIES Bevestiging van leidingen

WATERWERKBLAD. AANLEG VAN LEIDINGWATERINSTALLATIES Bevestiging van leidingen WATERWERKBLAD AANLEG VAN LEIDINGWATERINSTALLATIES Bevestiging van leidingen WB 3.6 DATUM: JUNI 2004 Auteursrechten voorbehouden Met betrekking tot de bevestiging van leidingen is in artikel 3.6 van NEN

Nadere informatie

Belastingwetgeving 2015

Belastingwetgeving 2015 Belastingwetgeving 2015 Opgaven Niveau 5 MBA Peter Dekker RA Ludie van Slobbe RA Uitgeverij Educatief Ontwerp omslag: www.gerhardvisker.nl Ontwerp binnenwerk: Ebel Kuipers, Sappemeer Omslagillustratie:

Nadere informatie

Hoofdstuk 7 Stoffen en materialen. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 7 Stoffen en materialen. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 7 Stoffen en materialen Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 7.1 Fasen en dichtheid Een stukje scheikunde 1. Intermoleculaire ruimte 2. Hogere temperatuur, hogere snelheid 3.

Nadere informatie

Mechanica van Materialen: Voorbeeldoefeningen uit de cursus

Mechanica van Materialen: Voorbeeldoefeningen uit de cursus Mechanica van Materialen: Voorbeeldoefeningen uit de cursus Hoofdstuk 1 : Krachten, spanningen en rekken Voorbeeld 1.1 (p. 11) Gegeven is een vakwerk met twee steunpunten A en B. Bereken de reactiekrachten/momenten

Nadere informatie

Training. Mobiliteit, slapen en waken

Training. Mobiliteit, slapen en waken Training Mobiliteit, slapen en waken Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Anne-Marie Klaassens Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf Titel: Mobiliteit,

Nadere informatie

Handleiding Windows Live Mail 2012 downloaden en installeren

Handleiding Windows Live Mail 2012 downloaden en installeren Wegwijs in Windows 8 Handleiding Windows Live Mail 2012 downloaden en installeren Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij c o u t i n h o c bussum 2013 Deze handleiding over het downloaden en installeren

Nadere informatie

Exact periode 2: Dichtheid

Exact periode 2: Dichtheid Exact periode 2: Dichtheid 1 Definitie Met dichtheid wordt bedoeld: de massa per volume-eenheid. Formule: m V : (spreek uit: ro) de dichtheid ( in kg.m -3 ) m: massa (in kg) V: volume (in m 3 ) Volume

Nadere informatie

REKENEN VERHOUDINGEN Verhoudingen voor1f

REKENEN VERHOUDINGEN Verhoudingen voor1f REKENEN VERHOUDINGEN Verhoudingen voor1f Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Piet Bandstra Inhoudelijke redactie: Jiska van Hall en Christie Hofmeester

Nadere informatie

DOCENTENHANDLEIDING FILM DE CONCURRENTEN

DOCENTENHANDLEIDING FILM DE CONCURRENTEN DOCENTENHANDLEIDING FILM DE CONCURRENTEN Colofon Auteur: Met dank aan: Ton Bielderman Stefan Vollering, Pablo Amador Sanchez, Loes Broer-Nieuwenhuis, Judith van Tartwijk Vormgeving, opmaak: Uitgeverij

Nadere informatie

Bijlagen bij het ecologisch krachtenveld

Bijlagen bij het ecologisch krachtenveld Professioneel pedagogisch handelen Omgaan met probleemgedrag in opvoedingssituaties Bijlagen bij het ecologisch krachtenveld Gerbert Sipman u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2014 Deze bijlagen horen

Nadere informatie

Antwoorden op de vragen

Antwoorden op de vragen Wegwijs in Excel 2007 Antwoorden op de vragen Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij c o u t i n h o c bussum 2008 Deze antwoorden horen bij de vragen in Wegwijs in Excel 2007 van Hannie van Osnabrugge.

Nadere informatie

Denken + Doen = Durven

Denken + Doen = Durven 1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor jezelf Dit werkboek is van: Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor

Nadere informatie

Hout. Houteigenschappen 2013/12

Hout. Houteigenschappen 2013/12 2013/12 Hout Houteigenschappen Hout is een natuurproduct. Elke houtsoort heeft zijn eigen unieke eigenschappen. Deze eigenschappen kunnen echter per soort enigszins variëren. Om tot optimaal gebruik en

Nadere informatie

REKENEN METEN EN MEETKUNDE Inhoud. voor 1F

REKENEN METEN EN MEETKUNDE Inhoud. voor 1F REKENEN METEN EN MEETKUNDE Inhoud voor 1F Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Lex Gall Inhoudelijke redactie: Jiska van Hall, Christie Hofmeester

Nadere informatie

algemene instaptoets a b c jaargroep 6 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs

algemene instaptoets a b c jaargroep 6 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs jaargroep 6 a b c naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs algemene instaptoets Algemene instaptoets groep 6 a b c 1 Maak vast aan de getallenlijn. 1 2 23 2 Vul de getallenkaarten in. in. D

Nadere informatie

School en echtscheiding

School en echtscheiding School en echtscheiding Alledaagse begeleiding binnen een schoolbreed beleid Angelique van der Pluijm en Margit Grevelt School en echtscheiding Alledaagse begeleiding binnen een schoolbreed beleid Angelique

Nadere informatie

Rekenen Groep 6-2e helft schooljaar.

Rekenen Groep 6-2e helft schooljaar. Sweelinck & De Boer B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze,

Nadere informatie

Exact periode 2.1. Q-test. Dichtheid vaste stoffen Dichtheid vloeistoffen; interpoleren

Exact periode 2.1. Q-test. Dichtheid vaste stoffen Dichtheid vloeistoffen; interpoleren Exact periode 2.1 Q-test Dichtheid vaste stoffen Dichtheid vloeistoffen; interpoleren 1 Q-test Eenzelfde bepaling is meerdere malen gedaan. Zit er een uitschieter (ook wel genoemd uitbijter) tussen de

Nadere informatie

Microsoft Security Essentials downloaden

Microsoft Security Essentials downloaden Wegwijs in internet Thuis in Windows Vista Thuis in Windows 7 Microsoft Security Essentials downloaden Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2011 Deze handleiding Microsoft Security

Nadere informatie

i n s t a p b o e k j e

i n s t a p b o e k j e jaargroep 5 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p b o e k j e k l o k k i j k e n Les 1 Hele uren tot en met 12 uur 1 Hoe laat is het? Vul in. 2 Hoe laat is het? Maak vast. 2

Nadere informatie

Voeding, uitscheiding en diagnostiek

Voeding, uitscheiding en diagnostiek Voeding, uitscheiding en diagnostiek Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008

Nadere informatie

Noorderpoortcollege School voor MBO Stadskanaal. Reader. Wiskunde MBO Niveau 4 Periode 2. M. van der Pijl. Transfer Database

Noorderpoortcollege School voor MBO Stadskanaal. Reader. Wiskunde MBO Niveau 4 Periode 2. M. van der Pijl. Transfer Database Noorderpoortcollege School voor MBO Stadskanaal Reader Wiskunde MBO Niveau Periode M. van der Pijl Transfer Database ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet

Nadere informatie

Noorderpoortcollege School voor MBO Stadskanaal. Reader. Wiskunde MBO Niveau 4 Periode 8. M. van der Pijl. Transfer Database

Noorderpoortcollege School voor MBO Stadskanaal. Reader. Wiskunde MBO Niveau 4 Periode 8. M. van der Pijl. Transfer Database Noorderpoortcollege School voor MBO Stadskanaal Reader Wiskunde MBO Niveau 4 Periode 8 M. van der Pijl Transfer Database ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet

Nadere informatie

S S. Errata Nova scheikunde uitwerkingen leerjaar 4 havo 140,71. Met dank aan Mariëlle Marsman, Mill-Hill College, Goirle. Hoofdstuk 1 Atoombouw

S S. Errata Nova scheikunde uitwerkingen leerjaar 4 havo 140,71. Met dank aan Mariëlle Marsman, Mill-Hill College, Goirle. Hoofdstuk 1 Atoombouw Errata Nova scheikunde uitwerkingen leerjaar 4 havo Met dank aan Mariëlle Marsman, Mill-Hill College, Goirle Hoofdstuk 1 Atoombouw Theorie 19 b 78,99 23,98504 10,00 24,98584 11,01 25,98259 24, 31 100 20

Nadere informatie

Toetsvragen bij domein 5 Begrijpend lezen

Toetsvragen bij domein 5 Begrijpend lezen bijvoorbeeld Exemplarische opleidingsdidactiek voor taalonderwijs op de basisschool Toetsvragen bij domein 5 Begrijpend lezen Bart van der Leeuw (red.) Jo van den Hauwe (red.) Els Moonen Ietje Pauw Anneli

Nadere informatie

Hoofdstuk 7 Stoffen en materialen. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 7 Stoffen en materialen. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 7 Stoffen en materialen Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 7.1 Fasen en dichtheid Een stukje scheikunde 1. Intermoleculaire ruimte 2. Hogere temperatuur, hogere snelheid 3.

Nadere informatie

Antwoorden op de vragen

Antwoorden op de vragen Wegwijs in de wereld van internet Antwoorden op de vragen Hannie van Osnabrugge Vijfde, herziene druk bussum 2010 Deze antwoorden horen bij de vragen in Wegwijs in de wereld van internet van Hannie van

Nadere informatie

Denken + Doen = Durven

Denken + Doen = Durven 1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor ouders Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor ouders, is onderdeel

Nadere informatie

Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk. John Sijnke

Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk. John Sijnke Wie heeft de regie? Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk John Sijnke Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij 2009 Alle rechten

Nadere informatie

Fiscale Jaarrekening. Henk Fuchs Yvonne van de Voort UITWERKINGEN. Tweede druk

Fiscale Jaarrekening. Henk Fuchs Yvonne van de Voort UITWERKINGEN. Tweede druk Fiscale Jaarrekening Henk Fuchs Yvonne van de Voort UITWERKINGEN Tweede druk Fiscale jaarrekening Uitwerkingen opgaven Fiscale jaarrekening Uitwerkingen opgaven Henk Fuchs Yvonne van de Voort Tweede

Nadere informatie

Profiel van de Nederlandse overheid

Profiel van de Nederlandse overheid Profiel van de Nederlandse overheid Organisatie, beleid en besluitvorming Links Remko Iedema en Patricia Wiebinga bussum 2012 Deze links vormen extra materiaal bij de zesde, herziene druk van het boek

Nadere informatie

Handleiding Windows Live Mail 2012 downloaden en installeren

Handleiding Windows Live Mail 2012 downloaden en installeren Wegwijs in Windows 8.1 Handleiding Windows Live Mail 2012 downloaden en installeren Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij c o u t i n h o c bussum 2015 Deze handleiding over het downloaden en installeren

Nadere informatie