Inhoudsopgave. Kwartstofproblematiek in de bouwnijverheid het probleem en de aanpak 04/02/2014

Transcriptie

1 Kwartstofproblematiek in de bouwnijverheid het probleem en de aanpak Dr. Ir. Consultant arbeidshygiëne en epidemiologie Datum: 04 Februari Overzicht van de huidige wet en regelgeving 2. Gezondheidseffecten van blootstelling aan kwartsstof in de bouwnijverheid 3. Praktische oplossingen Inhoudsopgave 2 1

2 Voor de risico-inventarisatie en -evaluatie moet de werkgever de blootstelling aan kwartsstof beoordelen. In het Arbobesluit staat in artikel 4.61 dat het verboden is te stralen met een stof die meer dan 1% aan kwarts of een andere vorm van vrij kristallijn siliciumdioxide, bevat. De wettelijke grenswaarde van kwarts voor een 8-urige werkdag is 0,075 mg/m 3. Kwarts staat op de lijst met kankerverwekkende stoffen. Arbocatalogi bouwnijverheid: Voorgeschreven regels voor het werken met kwartshoudend materiaal. 1. Wettelijke verplichtingen 3 Feb t/m aug 2012: intensieve inspectie 178 slooplocaties SZW: Themabijeenkomst Gevaarlijke stoffen in de bouw 28 mei Inspectie SZW: laatste 3 maanden van 2013: intensieve inspectie kwartsstof Ervaringen? 4 2

3 05/02/2014 Aankondiging begin

4 Handhaving Inspectie SZW: controle op het begrip "zichtbaar stof" vrijkomende naar de ademzone van de werknemer bij de verschillende bewerkingen (zoals boren, hakken, slijpen, zagen etc.). De werkgevers hebben ook de verplichting aan te tonen dat de werkzaamheden "gezond" worden uitgevoerd. Blootstellingsmetingen op de werkplek, of: Gebruik van gevalideerde gereedschapssystemen (combinatie van gereedschap, afzuigmodule en stofzuiger of andere beheersmaatregel). Handhavingsbeleid van de Inspectie SZW Opgenomen maatregelen: Arbouw: keuzewijzer gemaakt Zoek een stofzuiger voor uw gereedschap TNO: prestaties van emissiearme gereedschappen die gebruikt worden bij de bewerking van kwartshoudende materialen. Basisinspectiemodule kwartsstof 22 juli

5 178 slooplocaties 37 keer gehandhaafd op gevaarlijke stoffen 20 keer overtreding asbestregelgeving (12%) 10 overtredingen met betrekking tot kwartsstof (6%) Resultaat inspecties op slooplocaties (feb t/m aug 2012 ) 9 Aanleiding onderzoek Outline onderzoek Prevalentie Blootstelling aan kwartsstof in de bouwnijverheid Blootstelling-effect 2. Kwartsstof in de longen van de bouwvakker Onderzoek naar luchtwegeffecten van kwartsstof

6 Bouw Hawks Nest Tunnel Tragedie in de periode Hakken in zandsteen >> 90 % kwarts - Acute silicose 476 doden - Acute silicose als beroepsziekte erkend. be.com/watch?v= GtYErK9KjQ8 1997: IARC classificatie als categorie 1 carcinogeen verlaging van de MAC waarde (van 0,15 mg/m 3 naar 0,075 mg/m 3 ) Literatuur gaf geen uitsluitsel over risico op silicose en longkankerrisico bij bouwvakkers Blootstellingniveaus aan kwarts waren hoog. Aanleiding onderzoek bouwvakkers (1997) 12 6

7 Silicose Gemengd stof pneumoconiose Long kanker (IARC: klasse 1 carcinogeen) COPD Emfyseem Chronische bronchitis Tuberculose Aandoeningen geassocieerd met kwartsstofblootstelling 13 Inhaleerbaar 100μ Respirabel 4μ 7

8 Outline onderzoek 1998: dwarsdoorsnede onderzoek # 1335 bouwvakkers Vragenlijst: Beroepshistorie (respiratoire) klachten PBGO Röntgenfoto van de thorax Beoordeling door 3 B- readers Long functie spirometrie 2002 (nested case control) # 93 bouwvakkers Vragenlijst Beroepshistorie (respiratoire) klachten Röntgen thorax 2-3 B-readers + radioloog HRCT 3 beoordelaars + radioloog Long functie Spirometrie zonder en met medicatie, TLC bepaling, transferfactor 15 Radiologie 1998 (n=1291) 2002 (n=79) Categorie 1/0 Aanwijzing pneumoconiose Categorie 1/1 pneumoconiose 10.2% 7% 2.9% 3% Silicose 0.8% 17% Emfyseem/pleurale afwijkingen 37% / 47% Longfunctie FEV1 FVC N=37: categorie 1/1-270 ml -180 ml Radiologie en longfunctie 16 8

9 Respiratoire symptomen (n=1335) (n=96) Gediagnosticeerde bronchitis 12% 13% Gediagnosticeerd emfyseem 0.4% 1% Chronische hoest 13% 20% Chronische hoest met sputum 10% 14% Kortademig tijdens normale activiteit 9% 19% Piepen 10% 13% Voorkomen van klachten 17 CASE 18 9

10

11 Prevalence rate for profusion category 1/1 05/02/2014 Respirabel kwarts kwarts (mg/m 3 ) Groep N Gemiddelde (min-max) Totaal ( ) Voegenhakkers ( ) Sleuvenfreezers/ betonboorders ( ) Slopers ( ) Binnenmuur werkers ( ) Bouwplaats schoonmakers ( ) Achtergrond blootgestelden ( ) MAC waarde respirabel kwarts: 0,075 mg/m 3 Meetresultaten Blootstelling-respons Categorical analysis Smoothed exposure response curve exposure index duration of exposure 22 11

12 Conclusies onderzoek Kwartsstofblootstelling in Nederland: Frequent > MAC; vooral bij sleuvenfreezers, voegenhakkers en betonboorders; Luchtwegklachten treden op in 10-20%; Radiologische afwijkingen komen regelmatig voor: 20-40%, echter moeilijk herkenbaar op X-thorax; Longfunctie: tot 10% lagere FEV1 bij radiologische afwijkingen; Alleen vermijden van inademing is effectief 23 n Kwarts (min-max) Voeger ( ) Timmerman ( ) Betonboorder ( ) Sloper ( ) Voegenhakker ( ) Totaal Grenswaarde respirabel kwarts in 60% van de metingen overschreden! (metingen <2011) Uitschieters tot 20x boven de grenswaarde Meer achtergrond van deze metingen: ( Deurssen_sessie%20D.pdf) Recente blootstellingsstudie TNO Bron: van Deurrsen,

13 Bron: Blootstelling aan kwarts in de bouwnijverheid. Stand der techniek op het gebied van beheersmaatregelen. Hilhorst en Lumens, 1999 Kwartsgehalte bouwmaterialen 25 Arbocatalogi Praktische oplossingen 26 13

14 05/02/ Slopen Bestratingen (let op: onderdeel kwarts is afgekeurd door I-SZW!) Betonmortelindustrie Betonproductenindustrie Bouw en infra Keramische procesindustrie Natuursteen arbocatalogi

15 Organisatie Stofvrij werken Gedrag Techniek Stofvrij werken door aanpak diverse elementen Bron: van Deurrsen, kies het minst schadelijke materiaal; kies de minst schadelijke werkmethode; gebruik gereedschap met afzuiging en/of watertoevoer; zorg voor voldoende ventilatie en een schone werkruimte; voer werkzaamheden waarbij kwartsstof vrijkomt uit in een aparte ruimte en zorg voor taakroulatie; deel persoonlijke beschermingsmiddelen uit. Arbeidshygiënische strategie 30 15

16 : Arboconvenant Bouw Ontwikkeling (TNO) prototypen : Samenwerking met marktpartijen Productontwikkeling met Makita, Hilti, Numatic, Dustco, Bosch, DeWalt e.a. 2009: Stofvrijwerken.nl (Arbouw) 2010: Validatie commerciële stofvrije gereedschappen TNO prestatietoets 2012: Stand der Techniek STERK verbeterd 2013: Hernieuwd handhavingsbeleid Inspectie SZW Ontwikkelingen in de tijd Bron: van Deurrsen, Bron: Arbouw Stof in de bouw 32 16

17 Beheersing: met betere technieken Bron: Arbouw 33 Beheersing: afzuiging Bron: Arbouw 34 17

18 Voorbeeld technische beheersmaatregel Boormachine met afzuiging Beheersing: afzuiging + maskers Bron: Arbouw 36 18

19 Kwaliteit van de stofzuiger is cruciaal Een goede stofzuiger herken je niet van buiten Stofzuiger geschikt voor de bouwplaats Blootstelling Aanvullende ABM soms noodzakelijk Keuze wijzer Arbouw 37 Benodigde volumestroom Benodigde snelheid in slang Stofproductie Type stof Slangdiameter en vernauwingen Parameters voor passende stofzuiger (Spee& Onos, 2008) 38 19

20 39 Beheersing: met water bron: Arbouw 40 20

21 Beheersing: met water bron: Arbouw 41 Bron: Arbouw Beheersing: maskers 42 21

22 TNO website: stofvrijwerken.tno.nl 43 Stand der Techniek (="Hoogste niveau van technische ontwikkeling ) Stofvrije gereedschappen: Systeem waarmee de grenswaarden van schadelijke stoffen (respirabel kwarts, houtstof van hardhout e.a.) NIET worden overschreden. Effectiviteit = gevalideerd Gereedschappen Bouw / Hout / Metaal Extra voorwaarde Inspectie SZW: twee of meer commerciële aanbieders zijn van Stand der Techniek stofvrije gereedschappen 44 22

23 Bewerking van kalkzandsteen, beton, steen: - Combihamers; - Diamantboormachines; - Hak- en sloophamers - Pneumatische hakhamers; - Haakse slijpers Bewerking van hout: - Schuurmachines; - Invalcirkelzagen; - Handschaafmachines; - Decoupeerzagen 45 Stand der Techniek 46 23

24 Gereedschappen houtbewerking 47 Attendering van opdrachtgevers en onderaannemers van gebruik stofvrije handgereedschappen per Gereedschappen zijn getoetst en gevalideerd aan geldende wetgeving Erkend door de Inspectie SZW Doelstelling: realiseren van een stofvrije werkplek Intentieverklaring tot gebruik van stofvrije (hand)gereedschappen 48 24

25 49 Proefkameronderzoek Testen complete systemen Gelijkwaardigheid (tabel voor stofzuigers) Prestatietoetsen TNO 50 25

26 Verantwoord gebruik: 625 dozen per 8- urige werkdag in KZS 1000 dozen in beton/baksteen Voorbeelden twee alternatieve bewerkingen 52 26

27

28 TNO Classificatiesysteem Industriële stofzuigers Type stofzuiger Operationele capaciteit (m 3 /uur)* TNO label A-klasse > uur B-klasse > uur C-klasse < uur 55 Stofvrij Boren (accuboorhamers) Reductiefactor: 25 maal 56 28

29 Stofvrij BOREN (ringafzuiging) Reductiefactor: 65 maal 57 Stofvrij BOREN (holle boren) Reductiefactor: 150 maal 58 29

30 Stofvrij BOREN 59 Hilti: Makita: Stofoplossingen van Makita in één overzicht Primex: Voorbeelden van wat bedrijven doen 60 30

31 Vragen? Dank voor uw aandacht 61 31