Speel op veilig. Veiligheid is kwaliteit in scouting.

Transcriptie

1 Speel op veilig Veiligheid is kwaliteit in scouting.

2

3 Speel op veilig

4 2 Zes uur, ze komen aan op het terrein, de activiteit zit erop voor vandaag. Een meute jongens en meisjes, in uniform, van top tot teen besmeurd met modder en schmink. Lachend, joelend, zingend, kibbelend. Nog volop in de sfeer van het spel en helemaal in de ban van elkaar. Een gezellige boel, dat is wel duidelijk. En? Leuke vergadering gehad? vraag ik. De allerbeste van t jaar! Zo n antwoord krijg ik week op week: Wijs! Supercool. De beste! Ik glimlach. Wat maakt die alledaagse activiteit toch zo bijzonder? Hoe ging dat ook alweer? Ik heb het zelf ook beleefd, ik zou toch moeten weten hoe een toffe vergadering in elkaar zit? En die gedachte is al genoeg om in mijn hoofd nog even na te genieten van de heerlijke momenten die we meemaakten: in de tent, ergens onder een boom, met de voeten in de beek of gewoon in het lokaal. Inkleding, heel veel fantasie en creativiteit. Scouteske extraatjes zoals een kampvuur of op stap gaan. En ook vriendschap, nieuwsgierigheid en aandacht. Daarmee ontpopt vrijwel elke bescheiden activiteit zich telkens weer tot een unieke ervaring voor leden en leiding. Ongetwijfeld steekt het daar ook de kop op: de neiging om een beetje verder te gaan, of hoger. Dat was vroeger niet anders. Herkenbaar, begrijpelijk, Toch hoop ik vurig dat ze met mijn zoon geen risico s nemen, zelfs niet het kleinste. Dat ze veiligheid au sérieux nemen. Toch zijn we elke week weer op post. Mijn zoon vol enthousiasme en ikzelf vol vertrouwen in de leiding en in het spel van scouting. De allerbeste vergadering dus Deze leiding heeft het alvast begrepen. Het recept voor een geslaagde activiteit. En ook dat waaghalzerij en uitdaging peperdure ingrediënten zijn, met grote zorg en met mate toe te voegen aan het recept van de activiteit. Petje af voor deze leiding. En ook voor de leden natuurlijk. Wat zouden de plannen zijn voor volgende week? De moeder van een welp.

5 3 Beste leider, beste leidster, speel op veilig Deze brief zegt genoeg. Ouders van leden zijn soms bezorgd, maar vol vertrouwen. We delen met de ouders zorg en liefde voor de kinderen en jongeren die aan ons worden toevertrouwd. Daarom deze warme oproep: besef dat je als leiding verantwoordelijkheid draagt, tijdens het spelen, ervoor en erna. Bereid activiteiten goed voor. Hou het creatief, speels en avontuurlijk. En uiteraard: veilig, doordacht en verantwoord. Het zijn basisbegrippen voor elke scout en gids. Prent ze in je hoofd en handel ernaar. We hebben er alle vertrouwen in dat jullie er het beste van maken. De nationale leiding

6

7 Inhoud 7 Inleiding 8 Een veilige activiteit 9 Verzekeringen en aansprakelijkheid bij activiteiten 14 Wegwijs in deze brochure 17 Regels, richtlijnen, risico s en suggesties voor veiligheid bij het spel van scouting 18 Vuur 24 Water 30 Hoogte 36 Materiaal 42 Verkeer 54 Drugs, tabak & alcohol 60 Andere risico s 71 Vragen en antwoorden 72 Op kamp 74 Op tocht 78 Koken, vuur maken en hout hakken 80 Allerlei 85 Crisis- en noodsituaties 5 speel op veilig 93 Jouw aanvullingen 96 Colofon

8 6

9 7 speel op veilig Inleiding

10 8 Een veilige activiteit Scouting veilig maken is een grote uitdaging. Hierbij een aantal suggesties: informeer je over de bestaande veiligheidsvoorschriften en -regels. Gebruik steeds je gezond verstand, zowel bij de voorbereiding als tijdens de activiteit. Evalueer regelmatig de activiteiten, luister daarbij naar feedback van leden, medeleiding, groepsleiding en ouders. Bespreek de kwaliteit van je activiteiten ook met je leidingsploeg en durf streng te zijn voor jezelf. Checklist voor een veilige activiteit Je handelt als leiding op een veilige manier als je deze voorwaarden kan aanvinken: OO De activiteit is fysiek en emotioneel haalbaar voor elke deelnemer. OO De deelnemers krijgen de kans om neen te zeggen tegen de activiteit. OO De deelnemers voelen zich veilig in de groep. OO De activiteit past bij het ontwikkelingsniveau van de deelnemers. OO De verantwoordelijken van de activiteit zijn in staat om de activiteit goed te leiden. OO De omkadering van de activiteit is veilig. OO De activiteit is niet gewelddadig.

11 9 Scouts en Gidsen Vlaanderen kent twee soorten activiteiten: scoutsen gidsenactiviteiten en gespecialiseerde activiteiten. Om al die activiteiten veilig en dus kwalitatief te organiseren, geldt een aantal principes. speel op veilig Scouts- en gidsenactiviteit Die activiteit is toegankelijk voor elke scout en gids. Ze wordt begeleid door leid(st)ers die handelen volgens het principe van de goede huisvader (zie ook bladzijde 12). Alle gewone scouts- en gidsenactiviteiten vallen onder deze noemer (bos- en pleinspelen, zwemmen, fietstochten, enzovoort). Gespecialiseerde activiteit Voor gespecialiseerde activiteiten vinden we het noodzakelijk dat de begeleiding doordacht en met kennis van zaken handelt. Gespecialiseerde activiteiten moeten daarom begeleid worden door een professionele of door Scouts en Gidsen Vlaanderen erkende organisatie. Door het verhoogd risico dat aan deze activiteiten verbonden is, moeten deelnemers minstens gids of (zee)verkenner zijn. 1 Het gaat om: Speleologie Rots- en indoorklimmen; acrobranche; canyoning; abseilen Judo; karate; gevechtssporten Niet-gemotoriseerde watersporten zoals windsurfen, zeilen, raften, roeien, canyoning (voor zeescouting gelden andere normen) Glijden op zand en alle afgeleiden ervan 1 Wanneer we in deze brochure verwijzen we naar een tak, dan bedoelen we daarmee de leeftijdsgebonden opdeling van leden volgens de spelregels van Scouts en Gidsen Vlaanderen.

12 10 Verboden activiteiten Dit zijn activiteiten waar Scouts en Gidsen Vlaanderen niet achter staat en daarom zijn leden en leiding hiervoor niet verzekerd. Vanuit het verbond kan dat aan ouders gecommuniceerd worden. We sluiten volgende activiteiten uit: Luchtsport Skiën Benjispringen Gemotoriseerde sporten Outdoor-paintball Officiële competitiewedstrijden Schietsport Wie zich aan een van deze activiteiten wil wagen, kan zich het best elders laten verzekeren.

13

14 12 Verzekeringen en aansprakelijkheid bij activiteiten De goede huisvader = organisatieplicht + toezichtsplicht Het principe van de goede huisvader is een juridische term. Het betekent dat je het goed beheert naar je beste vermogen. Je beheert het zoals een huisvader zijn gezin zou beheren. Dat betekent dat je een tocht zelf uitstapt, vooraleer je je jonggivers de baan opstuurt. Het betekent ook dat je je auto niet vollaadt met welpen, maar je beperkt tot drie welpen, zoals de wet het voorschrijft. Als je je organisatieplicht vervuld hebt en ook je toezichtsplicht ter harte hebt genomen, heb je je dus als een goede huisvader gedragen. Organisatieplicht = doordachte zorg vooraf We hebben als leiding de wettelijke plicht om zoveel mogelijk gevaren te voorzien en uit te sluiten. Het betekent dat we bij de voorbereiding van een activiteit voldoende aandacht hebben voor de mogelijke gevaren en heel concrete voorzorgen nemen. Als we gaan houthakken, moeten we onze jonggidsen aanleren hoe dat veilig kan, moeten we ervoor zorgen dat de bijlen niet los aan de steel zitten, enzovoort.

15 Toezichtsplicht = wakende aandacht ter plaatse tijdens de activiteit We zien erop toe dat onze leden zichzelf niet in gevaar brengen en moeten daar actief op toekijken. Als verkenners met bijlen beginnen te spelen, zijn we verplicht om in te grijpen. Als kapoenen in een boom willen klimmen, is het belangrijk om een oogje in het zeil te houden en ervoor te zorgen dat ze voorzichtig zijn. Verzekeringen Voor het betalen van een schadevergoeding zijn we verzekerd. Maar als uit de feiten van een ongeluk blijkt dat je je niet als goede huisvader hebt gedragen (toezichtsplicht en/of organisatieplicht niet ter harte genomen), kan het zijn dat de kosten voor schade op jou persoonlijk worden verhaald. Meer informatie over verzekeringen en aansprakelijkheid lees je in de publicaties Goed verzekerd? en Aansprakelijkheid, te vinden op onze website.

16 14 Wegwijs in deze brochure In de volgende hoofdstukken bespreken we een aantal risicofactoren die de veiligheid in gevaar kunnen brengen. Elk hoofdstuk beschrijft de wet, de regels en richtlijnen van Scouts en Gidsen Vlaanderen, enkele risico s en suggesties en een verwijzing naar waar je meer kunt vinden over het thema. Wet De wet is wet. Daar kunnen we niet onderuit. Verschillende wetgevende instanties maken een, al dan niet kindvriendelijke, wetgeving op. Je hoeft geen wandelend wetboek te zijn om je legaal te kunnen gedragen. Wel is het een burgerplicht om je zo goed mogelijk te informeren. Met deze brochure helpen we je een stukje verder. Bij elk thema noteren we de belangrijkste wettelijke bepalingen. Wetgeving is echter voortdurend in verandering en er kunnen ook verschillen of onduidelijkheden in zitten. Wetgeving is meestal regionaal gebonden. Informeer je daarover als je naar het buitenland gaat. Het internationaal kampvisum kan daarvoor een gids zijn. Als je twijfelt over een bepaalde wetgeving, kan je steeds terecht op het nationaal secretariaat (03/ of info@scoutsengidsenvlaanderen.be).

17 Regels Scouts en Gidsen Vlaanderen 15 Die regels zijn verplichtingen waar je als scout of gids niet omheen kan; ze zijn samen de norm voor veiligheid binnen onze jeugdbeweging. Wie deze regels negeert, brengt leden en/of leiding rechtstreeks of onrechtstreeks in gevaar. Je hebt daarom het recht om je medeleiding aan te spreken op hun gedrag; de groepsleiding kan jou op de vingers te tikken; de districtscommissaris kan de problemen in jouw groep ter sprake te brengen, Overtreed je de regels bewust, dan kan dat aanleiding zijn voor een sanctie, bijvoorbeeld schorsing of uitsluiting. Meer daarover in de spelregels van Scouts en Gidsen Vlaanderen. speel op veilig Richtlijnen Scouts en Gidsen Vlaanderen Onze richtlijnen zijn minder bindend, maar daarom niet minder belangrijk. Het zijn pedagogische adviezen (bijvoorbeeld vanuit progressiewerking) in het kader van veiligheid. We kiezen ervoor om duidelijk te communiceren over richtlijnen omdat ze kwaliteit in scouting bevorderen. De opgesomde richtlijnen zijn niet limitatief. Vul ze aan in overleg met je groep. Risico s en suggesties Onder die hoofding vermelden we bijkomende informatie waarmee activiteiten grondig kunnen worden voorbereid. Gebruik daarvoor ook de checklist op bladzijde 8. Meer weten? Tot slot geven we nog een aantal verwijzingen op het einde van elk hoofdstuk. Zo vind je er publicaties, websites en organisaties die dieper ingaan op een het thema. We raden volgende basiswerken aan voor wie meer wil weten over een aantal aspecten van scouting: Kijk op scouting, Buitenboek, Kampvisum, Lokalenvisum.

18

19 17 speel op veilig Regels, richtlijnen, risicos en suggesties voor veiligheid bij het spel van scouting

20 1 vuur Voor hete vuren Een vuurtje stoken is meestal spannend om te doen. Maar het kan ook voor gevaarlijke situaties zorgen. Vuur is moeilijk te voorspellen en ontstaat vaak waar of wanneer je het niet verwacht. Wees dus altijd voorbereid en aandachtig als je vuur maakt.

21 Wet 19 In het algemeen is de wet over vuur maken zeer streng, maar er zijn in Vlaanderen en Wallonië een aantal uitzonderingen. Een vuur van plantaardige brandstof kan, mits een aantal duidelijke afspraken met de boswachter én de eigenaar van het terrein. speel op veilig Art. 89, 8 van het Belgische veldwetboek verbiedt het maken van vuur binnen een afstand van honderd meter van huizen, bossen, heiden, boomgaarden, hagen, graan, stro, mijten of van plaatsen waar vlas te drogen is gelegd. Ook in die gevallen bestaan er uitzonderingen waarvoor je uitdrukkelijk de toestemming nodig hebt. Vraag info bij de boswachter en/of de eigenaar van het terrein. In het Strafwetboek zijn vanaf artikel 510 verschillende bepalingen terug te vinden omtrent brandstichting. Artikel 519 behandelt de accidentele brand en bepaalt onder meer dat wie door onvoldoende voorzorgsmaatregelen te nemen een brand veroorzaakt, een strafbaar feit pleegt. De Vlaamse Wegcode zegt dat je het verkeer niet mag hinderen of onveilig maken door het zicht op de openbare weg te belemmeren door rook of stoom (art. 7.3 Wegcode). De Vlarem-wetgeving, het Bosdecreet, het Afvalstoffendecreet en het Milieuvergunningsdecreet leggen allerhande regels op omtrent het verbranden van afvalstoffen en het aansteken van kampvuren. Regels Scouts en Gidsen Vlaanderen Bij Scouts en Gidsen Vlaanderen mogen leden pas vanaf de jonggidsen, jongverkenners, scheepsmakkers zelf vuur maken. De leiding zorgt mee voor veilige omstandigheden om vuur te maken. Kapoenen, zeehondjes, kabouters en (zee)welpen mogen geen vuur maken, laat ze ook nooit alleen bij een vuur. Spelen met brandende voorwerpen, eventueel gedrenkt in brandversnellers en chemische stoffen is niet toestaan 2. Ook vuurspuwen is een verboden activiteit. 2 Fakkels mogen gebruikt worden voor een fakkeltocht of inkleding. Spelen met fakkels mag niet.

22 20 Gebruik nooit benzine, stookolie (mazout), spiritus of andere vloeibare licht ontvlambare producten om een houtvuur aan te maken of aan te wakkeren. VUUR Het is verboden om over vuur te springen. Richtlijnen Scouts en Gidsen Vlaanderen Voorzie binnen handbereik voldoende blusmateriaal, afhankelijk van de grootte van het vuur. Minimum een emmer water en een emmer zand. Maak een vaste stookplaats en hou minstens twee meter rondom vrij van brandbare voorwerpen. Vuur is onvoorspelbaar en soms moeilijk in de hand te houden. Maak het vuur niet te groot en laat de vlammen niet te hoog oplaaien. Onderzoek onmiddellijk verdachte rook of geur. Grijp zonder aarzelen in als het uit de hand dreigt te lopen, evacueer en/of blus bij het minste vermoeden van brand. Laat brandend of uitdovend vuur of vuurrest nooit onbewaakt achter. Maak tafelvuren aangepast aan de hoogte van de gebruikers. Die moeten de inhoud van de pot kunnen zien zonder opstapje. Zet de rooster op hoogte tussen knie en bekken van het kleinste lid. Zorg dat de roosters stevig bevestigd zijn, voorkom kantelen. Zorg dat de sjorringen stevig zijn en buiten het bereik van het vuur liggen. Heet frituurvet is zeer ontvlambaar. Frituur nooit op houtvuur.

23 Risico s en suggesties 21 Wind kan brandende gensters honderden meters met zich meedragen. Hou vuur altijd uit de buurt van tenten en andere brandbare materialen. Hou rekening met de windrichting en -sterkte. speel op veilig Vuur verplaatst zich ook onder de grond. Maak nooit vuur op een plek waar er wortels in de grond zitten. Wees extra aandachtig tijdens periodes van droogte. Ook steen en beton kunnen een gevaarlijke ondergrond zijn omdat er stukjes kunnen van af springen, vooral als ze nat zijn. Synthetische kledij, ook fleece, vat gemakkelijk vuur of kan smelten, waarbij het in de huid kleeft. Hou zulke kledij, slaapzakken en andere attributen ver genoeg uit de buurt van het vuur. Ook kleine vuren kunnen een brand aansteken. Een vuur is pas uitgedoofd als je de resten met de blote hand kan aanraken. Loop niet met fakkels onder bomen, ga er ook niet mee in een graanveld, in een gebouw of in een tent staan. De organisatie rond het vuur is belangrijk. Maak duidelijke afspraken met iedereen: wie kookt, wie stookt, waar staat het water, waar ligt het blusdeken. Hou pannen vetvrij aan de buitenkant om inslaand vuur te voorkomen. Slaat de vlam toch in de pan, blus dan door een natte doek over de pan te leggen. Gooi niet met water, dat doet brandend vet uiteen spatten en veroorzaakt een steekvlam. Veel brandwonden ontstaan door stoom bij het afgieten van bijvoorbeeld aardappelen; gebruik handschoenen of droge doeken. Draag ze ook om potten van het vuur te halen. Bij brand gaat vaak kostbare tijd verloren door paniek en onduidelijkheid. Wat moet er gebeuren, wie doet wat? Maak een evacuatieplan voor het (kamp)lokaal en oefen het in.

24 22 VUUR Meer weten? Over brandwonden: eerst veel stromend water (tien minuten!), de rest komt later Over vuur maken en blussen: in het Buitenboek Over vuur: in de basiswerken van Scouts en Gidsen Vlaanderen: Buitenboek, Kampvisum, Lokalenvisum; in het boekje Eerste Hulp voor jeugdleiders (uitgave van Jeugd Rode Kruis) Over het bosdecreet: Over brandveiligheid in en rond je lokaal: Brochure jeugdlokalen en brandveiligheid, Kampvisum en Over aanbevelingen en wetgeving rond het stoken van vuurtjes en het verbranden van afval: Over noodnummers van de brandwondencentra en richtlijnen over handelen bij ongevallen met brandwonden:

25

26 2 WATER Eén pot nat Water is een zeer complexe risicofactor. Te koud, te warm, te diep, te ondiep, vaak verraderlijk en soms zwaar vervuild. Redenen genoeg om niet zomaar met de voeten in het nat te gaan staan. Wees steeds op je hoede voor de risico s die water met zich meebrengt.

27 Wet 25 Zwemmen is op vele plaatsen onverantwoord en soms zelfs verboden. De meeste K.B. s die de bevaarbaarheid van de Belgische kanalen behandelen, vermelden een zwemverbod voor dat kanaal. Ook is het verboden om in havens te zwemmen (zie o.m. art. 43 van het K.B. houdende politie- en scheepvaartreglement voor de Belgische territoriale zee, de havens en de stranden van de Belgische kust). Voor vlotten geldt dezelfde reglementering als voor kayaks. speel op veilig Wie in open water, (zwem)vijvers of rivieren wil zwemmen moet rekening houden met de kwaliteit van het oppervlaktewater. Zwem enkel in zones die aangeduid worden met een blauwe vlag (witte cirkel met blauwe golven). Die vlag geeft een veilige en gezonde zwemzone aan. In de meeste lokale (politie)reglementen zijn er regels over zwemmen en varen. Informeer je daarover bij de gemeente. Aan de kust mag je enkel in bewaakte zones zwemmen en dien je de kleur van de vlag te respecteren (groen = veilig, geel = opletten en geen luchtmatrassen en dergelijke mee in zee, rood = verboden te zwemmen). Richtlijnen Scouts en Gidsen Vlaanderen Voor zeescouting gelden specifieke richtlijnen die omschreven worden in het handboek Nautische vaardigheden. Respecteer elke officiële signalisatie. Vaar en zwem aan zee uitsluitend in bewaakte zones. Zwem nooit in stuwmeren, bij sluizen, nabij boten, sterke stroomversnellingen of watervallen. Hinder de scheepvaart op rivieren niet. Spring niet van bruggen of rotsen, want je kan niet inschatten wat zich onder het wateroppervlakte bevindt.

28 26 Bouw nooit een (tenten)kamp op oevers of in een droogstaande rivierbedding. Stap niet over ijsvlaktes zonder de uitdrukkelijke toestemming van plaatselijke opzichters. Draag steeds een zwemvest wanneer je op een vlot op het water zit. Hou steeds toezicht, zowel van op het water als van op de oever. water Informeer vooraf bij de ouders of voogd wie van de leden kan zwemmen. Ga steeds de kwaliteit na van het water dat je wil gebruiken om te drinken of te koken.

29 Risico s en suggesties 27 Situaties met water zijn moeilijk in te schatten. Meerdere factoren beïnvloeden het risico. Hou rekening met veranderende weersomstandigheden, de stroming, de diepte, de temperatuur, de wettelijke toestemming die je al dan niet nodig hebt, de zwemcapaciteiten van je leden, de zichtbare vervuiling, speel op veilig De reacties en het uithoudingsvermogen van leden die niet (goed) kunnen zwemmen zijn onvoorspelbaar. Voorzie altijd de nodige begeleiding in het water en op de kant. Ga regelmatig na of je nog toezicht hebt op alle leden. Stilstaand water kan zelfs op geringe diepte soms verrassend koud zijn. In water verlies je veel meer warmte dan erbuiten en dan loop je kans op onderkoeling. Stromend water kan gevaarlijk en verraderlijk zijn. Stap niet in een ogenschijnlijk ongebruikte afwateringstunnel; vaak verbinden die tunnels meren of kanalen en kunnen ze onverwacht in werking treden. Controleer een vlot steeds op veiligheid. Zorg ervoor dat niemand onverwacht onder het vlot terechtkomt. Heet water en stoom kunnen brandwonden veroorzaken. Hou daar rekening mee tijdens het koken. Voor water uit waterputten moet de eigenaar je een attest bezorgen. Als je water uit de rivier gebruikt, ga dan zeker vooraf na hoe het zit met de kwaliteit ervan. Niet alle water is bruikbaar om je tanden mee te poetsen. Drink in België nooit van oppervlaktewater. Drinkwater moet stromend water zijn. Breng je water met een tuinslang op het terrein? Drink dan niet van de eerste liters, dat water heeft soms te lang stilgestaan en is niet zuiver meer.

30 28 water Meer weten? Over water: in de basiswerken van Scouts en Gidsen Vlaanderen: Buitenboek, Kampvisum, Lokalenvisum; in het boekje Eerste Hulp voor jeugdleiders (uitgave van Jeugd Rode Kruis) Over nautische vaardigheden: Over regels voor vlotten: dat zijn dezelfde regels als voor kajaks: informeer vooraf om te weten waar je mag vlotten/kajakken Info kajak geeft dagelijks aangepaste info over waar je mag varen met vlotten en kajaks. Een geprogrammeerde speaker geeft inlichting bij de rivier naar keuze. Een kaartje en de nodige regels en uitleg op de Site Kayak Wallonie : kayak.environnement.wallonie.be Over zwemmen: daar kan je een folder over veilig zwemmen downloaden Over de blauwe vlag:

31 29 speel op veilig Over de vlaggen aan het strand en andere signalisatie: Over veilige vlotten: Het Tochtenboek, een uitgave van Chirojeugd Vlaanderen. Over zwemvesten: ze zijn vaak gratis uitleenbaar bij de jeugddienst Over scheepsvaartwetgeving en watertoerisme: Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer Directoraat-generaal Maritiem Vervoer, , of Over waterbeleid, waterstanden en bedieningstijden van sluizen en bruggen: Administratie Waterwegen en Zeewezen, , Over onbevaarbare waterwegen: afdeling water van AMINAL, ,

32 3 HOOGTE Me Jane, you Tarzan! Hoogte heeft een onvoorstelbare aantrekkingskracht. Omdat de top schoonheid belooft, omdat het een kick geeft om iets moeilijks te bereiken, of omdat het een uitdaging is om je angst voor hoogtes te overwinnen. Waarvoor je het ook doet, er is een goeie reden waarom veel mensen hoogtevrees hebben. Het is een waarschuwing van ons lichaam voor de mogelijke gevaren van hoogte. Wees dus alert en neem steeds de nodige voorzorgen.

33 Wet 31 Er is geen wetgeving over hoogte. Hier geldt dus het principe van de goede huisvader en organisatieplicht. Daarover vind je meer op pagina 12. Het is belangrijk om de situatie realistisch in te schatten en gepast te reageren. Een gouden raad: bezin voor je begint en wees liever te streng dan te laks. speel op veilig Men zegt wel eens dat je tot drie meter vrij kan klimmen en klauteren. Dat is niet zo, je moet altijd de nodige veiligheidsvoorschriften in acht nemen: of een lid nu in een boom klimt, op een rots klautert of over een beekje springt. Regels Scouts en Gidsen Vlaanderen Bij elke activiteit die met hoogte te maken heeft, is elke individuele deelnemer beveiligd met degelijk materiaal. Dat geldt voor gespecialiseerde activiteiten en ook voor torens sjorren, commandoparcours, enzovoort. Activiteiten in de hoogte worden altijd door minstens twee leid(st)ers begeleid. Handel niet alleen, want iedereen maakt fouten en die kunnen nefast zijn. 3 Gespecialiseerde activiteiten mogen enkel onder leiding van erkende deskundige begeleiding. Denk bijvoorbeeld aan rots- en indoorklimmen, speleologie, touwenparcours, Meer info op bladzijde 9. Activiteiten in een hooggebergte of afgelegen gebieden vereisen voorbereiding. Volg het advies van een erkend deskundige en zorg dat je actuele informatie hebt. 3 Vanuit de hoogte heb je een ander perspectief. Meestal heb je veel concentratie nodig voor wat je aan het doen bent. Eén persoon kan leiding en instructies geven van op de grond. De ander begeleidt in de hoogte.

34 32 Elke kabelbaanactiviteit moet begeleid worden door minstens twee begeleid(st)ers waarvan er minstens één de vorming kabelbanen volgde bij ploeg Technieken. Een kabelbaan valt onder gespecialiseerd materiaal. Enkel het gebruik van een tijdelijke kabelbaan aangekocht in een Hopper-winkel is toegestaan. Alle death-rides, ook die onder begeleiding van specialisten, zijn verboden. hoogte Richtlijnen Scouts en Gidsen Vlaanderen De leiding houdt altijd toezicht op spontaan klimwerk, bijvoorbeeld in bomen. Het is je plicht als goede huisvader om toe te zien en in te grijpen waar leden gevaarlijke dingen doen. Onvoldoende onderhouden materiaal verhoogt het risico op ongevallen. Heb je twijfels over het materiaal of over de deskundigheid van de begeleiding, neem dan geen risico s en gelast de activiteit af. Draag zowel in de hoogte als op de grond een helm. Het is gevaarlijk om touwen over rijwegen of rivieren te spannen. Iemand die met snelheid tegen het touw rijdt of vaart kan zich hier ernstig aan kwetsen. Een kabelbaan moet steeds onder toezicht staan, ook indien niet in gebruik. Vaste kabelbanen vallen in het KB onder de norm van speeltuigen en zijn daarom verboden. Zie bladzijde 9 voor meer informatie. Neem elk signaal van hoogtevrees ernstig. Moedig leden aan om in de hoogte of diepte te gaan, maar negeer hun angst niet.

35 33 speel op veilig Risico s en suggesties Ook op de grond zijn er gevaren. Let op de ondergrond (andere mensen, scherpe of harde voorwerpen, ). Werp nooit materiaal omhoog of vanuit een constructie naar omlaag Sommige leden houden van klimmen en schatten daarbij de risico s niet goed in. Dode en jonge bomen, rotte takken, gladde oppervlakten, Bespreek met je leden welke bomen goeie klimbomen zijn en waarom. Spreek af in welke bomen ze mogen klimmen en in welke niet. Hou de klimmers steeds in het oog. Het is beter om een driepikkel te gebruiken dan palen die je met een hamer in de grond slaat. Sjor hoge constructies bij voorkeur op de grond, en trek ze daarna recht. Indien je toch in de hoogte sjort, zorg dan voor beveiliging. Voor de afbraak leg je een hoge constructie beter plat. Span touwen nooit op met behulp van voertuigen of mechanische lieren (tire-fort). De krachten die je daardoor ontwikkelt, kan je enkel inschatten na een degelijke technische opleiding. Graaf geen putten waar s nachts mensen passeren. Maak na het kamp alle gemaakte putten dicht.

36 34 hoogte Meer weten? Over hoogte: in de basiswerken van Scouts en Gidsen Vlaanderen: Buitenboek, Kampvisum, Lokalenvisum; in het boekje Eerste Hulp voor jeugdleiders (uitgave van Jeugd Rode Kruis) Over ploeg SOLL Service Open Lucht Leven : info@scoutsengidsenvlaanderen.be Over bergsport: Klim-en Bergsportfederatie, 03/ , info@klimenbersportfederatie.be Over speleologie: Verbond van Vlaamse Speleologen (VVS), 016/ , info@speleovvs.be,

37

38 4 MATERIAAL Spijkers met koppen Scouts en gidsen houden van actie, uitdaging en vernieuwing. Allerlei materialen worden erbij gehaald om te verbouwen, verkleden, bewerken, creëren. Veiligheid begint bij degelijk materiaal dat goed onderhouden is. Ongevallen kunnen vermeden worden door consequent te handelen: verstandige aankopen, regelmatig controleren en correct gebruik.

39 Wet 37 Er bestaat geen specifieke wetgeving rond het veilig gebruik van materiaal. De meeste materialen moeten aan wettelijke normen voldoen, daarmee moet de fabrikant rekening houden. De plicht die hier geldt is die van de goede huisvader, meer daarover vind je op bladzijde 12. Die plicht houdt in dat materiaal onderhouden moet zijn en dat de gebruiker met kennis van zaken te werk gaat. Als je dus gespecialiseerd materiaal aankoopt, neem dan de handleiding grondig door voordat je het materiaal gebruikt. speel op veilig Volg altijd de veiligheidsvoorschriften. Zo vermijd je ongevallen en zorg je ervoor dat je niet aansprakelijk kan gesteld worden bij eventuele ongevallen. Voor speeltuigen, schommels, klimrekken of glijbanen bestaan strenge veiligheidsnormen, die vastgelegd werden in een K.B. van 28 maart Als je groep eigenaar is van zulke toestellen, lees dan zeker de informatie daarover op de website van Scouts en Gidsen Vlaanderen. Regels Scouts en Gidsen Vlaanderen Bijlen, zakmessen en zagen mogen niet gebruikt worden door kapoenen en zeehondjes, (zee)welpen en kabouters.

40 38 Richtlijnen Scouts en Gidsen Vlaanderen Gebruik enkel kwalitatief materiaal dat je kan kopen bij gespecialiseerde handelaars. Gebruik enkel materiaal waarvan je weet hoe het werkt. Lees handleidingen, volg vorming, informeer je grondig. Als je niet weet hoe iets werkt, vraag raad aan iemand met kennis van zaken. Jonggidsen, jongverkenners en scheepsmakkers moeten altijd begeleid worden als ze werken met zakmessen, hamers, zagen en bijlen. Niet alle materialen zijn geschikt voor gebruik in een spel. Vermijd deze materialen in je activiteiten: verf met giftige stoffen, alcoholstiften, klein gevaarlijk afval, Bekijk de instructies die meegegeven worden door de fabrikant. materiaal Gas kan ontploffen. Controleer de gasleidingen van bekkens steeds op defecten of slechte aansluitingen. Gebruik daarvoor nooit een lucifer of aansteker maar wel zeepsop. Laat nooit iemand in de onmiddellijke omgeving lopen van hakof slagbewegingen: voorzie voldoende vrije ruimte rondom de werkplaats. Hak niet blootsvoets, op sandalen, sportschoenen of rubberlaarzen, maar draag stevig schoeisel.

41 Risico s en suggesties 39 Het is je verantwoordelijkheid als leiding om voor elke activiteit aangepast materiaal te voorzien. Neem kordaat materiaal uit omloop als het niet veilig of bruikbaar is. Probeer het gebruik van bijlen zoveel mogelijk te vermijden. Zagen is veiliger dan hakken. speel op veilig Vele jongeren maken via de scouts en gidsen voor het eerst kennis met zulke materialen en hebben op dat moment veel te leren. Op kamp is er veel afleiding terwijl concentratie echt nodig is bij het omgaan met materiaal. Begeleid vooraf oefeningen in het hakken. Maak van een introductiecursus Hamer, Bijl & Zaag een vast item in de takwerking van jonggidsen, jongverkenners en scheepsmakkers. Botte materialen zijn lastig in gebruik en gevaarlijk. Controleer bijlen, zagen en messen vooraf: zorg dat de stelen stevig en veerkrachtig zijn en niet loszitten. Zorg dat de bijlen voldoende scherp zijn; een scherpe bijl is minder gevaarlijk dan een botte omdat ze trefzekerder hakt. Materiaal heb je doorheen het jaar nodig, soms onverwacht. Om ervoor te zorgen dat je dan veilig materiaal beschikbaar hebt, controleer je het best regelmatig al het materiaal. Als dat niet kan, voorzie dan in de voorbereiding van je activiteit, weekend of kamp voldoende tijd om het materiaal grondig na te kijken. Rondslingerend materiaal is gevaarlijk. Je kan erop trappen, het gaat kapot of het kan gevonden worden door leden die er nog niet mee kunnen omgaan. Laat materialen dus nooit rondslingeren; berg ze op. 4 Gesjorde constructies moeten vaak veel gewicht dragen. 4 Zorg voor degelijk materiaal. Sterk, jong hout, dat goed opgeslagen ligt en stevig touw. Sjor met touw van polypropyleen. Polypropyleen rot niet, wordt niet wak en is dus veiliger. Het is bovendien een goedkopere keuze dan sisaltouw omdat het lang kan (her)gebruikt worden.

42 40 Zet je tent niet onder bomen. Maak spantouwen en piketten zichtbaar. Hang waslijnen hoog genoeg en zorg dat ze zichtbaar zijn, ook s nachts. Afdankertjes die men aan een scouts- of gidsengroep schenkt of die je op straat vindt, moeten kritisch onderzocht worden voor je ze binnenhaalt. In een zetel kan ongedierte leven, een oude koelkast kan een broeihaard zijn van bacteriën en een radio kan kortsluiting veroorzaken. materiaal Meer weten? Over materiaal: info@scoutsengidsenvlaanderen.be; www. scoutsengidsenvlaanderen.be; in de basiswerken van Scouts en Gidsen Vlaanderen: Buitenboek, Kampvisum, Lokalenvisum; in het boekje Eerste Hulp voor jeugdleiders (uitgave van Jeugd Rode Kruis) Over speelterreinen en wetgeving: bij de formulieren

43

44 5 VERKEER Met toeters en bellen Het speelterrein van scouts en gidsen is groot en gaat verder dan het eigen lokaal. Altijd op pad, op verkenning in de buurt of verder van huis. En daarbij zijn we niet onkwetsbaar. Ook scouts en gidsen lopen onderweg gevaar, bijvoorbeeld in het verkeer. Verkeersregels zijn daarom van levensbelang. In het verkeer krijg je maar één kans.

45 Wet over verkeer 43 Alle wetten inzake verkeer hier opsommen, is een onbegonnen taak. De Belgische wetgeving heeft daarover enorm veel regels. Een volledig overzicht vind je op speel op veilig Wet voor voetgangers Wandel steeds op het trottoir, dat is de veiligste plek voor voetgangers. Is er geen trottoir? Loop op de verhoogde berm, de gelijkgrondse berm of het fietspad (verleen voorrang aan fietsers en bromfietsers). Pas als het niet anders kan, loop je links allemaal achter elkaar of rechts per twee op de rijbaan (art. 40 tot 44 Verkeerswetgeving). Autosnelwegen en autowegen zijn verboden voor voetgangers. Je moet het zebrapad gebruiken als dat op minder dan dertig meter ligt van de plaats waar je wilt oversteken. Je mag niet talmen, slenteren of even stilstaan tijdens het oversteken. Zijn er geen zebrapaden? Zorg dat je oversteekt op een veilige en zichtbare plaats (niet in een bocht, op een helling, )(art Verkeerswetgeving). Wie een groep begeleidt, kan met een verkeersbord C3 (een witte cirkel met rode rand) signaleren dat er een groep oversteekt. Opgelet: een gemachtigd opzichter kan hiermee het verkeer doen stoppen, dat mag jij als leider niet. Je moet dus steeds een veilig oversteekmoment afwachten voordat je de groep laat oversteken. Als het rood wordt, moet je stoppen en wachten tot het groen wordt, ook al is een deel van de groep al aan de overkant. Volgens de wet moet je altijd goed zichtbaar zijn in het verkeer. Groepen vanaf vijf personen moeten verplicht tussen valavond en zonsopgang een wit licht links vooraan en een rood licht links achteraan dragen als ze rechts stappen en als ze links lopen een rood licht rechts vooraan en wit licht rechts achteraan (art Verkeerswetgeving).

46 44 Regels Scouts en Gidsen Vlaanderen Kapoenen, (zee)welpen en kabouters worden op de openbare weg steeds begeleid. 5 Bij beperkte zichtbaarheid dragen alle leden en leiding die tijdens activiteiten op de weg komen fluorescerend of reflecterend materiaal. Liften is verboden voor scouts en gidsen. Richtlijnen Scouts en Gidsen Vlaanderen Draag steeds fluomateriaal wanneer je met de groep op de openbare weg komt. Ook bij goede zichtbaarheid. Loop waar mogelijk steeds op het trottoir. Als je op de rijbaan moet gaan, loop dan uiterst links en achter elkaar. Je ziet dan het verkeer aankomen. De voorste persoon draagt dan een rood licht en de achterste persoon een wit licht. VERKEER Informeer je leden over de verkeersregels en afspraken. Ook bij een dorps- of stadsspel ben je op de openbare weg, en daaraan zijn risico s verbonden. 5 De ideale verhouding voor het aantal leden per leid(st)er is bij zeehondjes, kapoenen, kabouters en welpen één leid(st)er per vijf leden. Bij jonggidsen, jongverkenners, scheepsmakkers, gidsen, (zee) zeeverkenners, jins en loodsen is dat één leid(st)er per zes leden. Voor akabe raden we één leid(st)er aan per drie leden. En voor Open Kamp één leid(st)er per drie deelnemers. Voor elke tak geldt een minimum van twee leid(st)ers.

47 45 speel op veilig Risico s en suggesties Een grote groep is moeilijk te overzien en bij elkaar te houden. Hou de groep waarmee je op stap gaat zo klein mogelijk. Onderweg zijn er verschillende risico s: drukke wegen, geen voetpad, beperkte zichtbaarheid, Stippel op voorhand je reisweg uit, ga ter plaatse kijken. Zoek een route met zo weinig mogelijk risico s. Laat iedereen klimmen en dalen op eigen tempo. Breng de groep bij elkaar op regelmatige rustpunten en rust gezamenlijk uit, ook nadat de laatste is aangekomen.

48 46 OVER DROPPING 6 Regels Scouts en Gidsen Vlaanderen Avond- en nachtdroppings zijn een activiteit voor gidsen, (zee)verkenners, jins, loodsen en leiding. Het einduur van een dropping voor scheepsmakkers, jonggidsen en jongverkenners is niet later dan 22 uur. 7 Avond- en nachtdropping langs verharde openbare wegen zijn tijdens weekendnachten verboden. De deelnemers zijn minimum per twee en ze blijven samen. Richtlijnen Scouts en Gidsen Vlaanderen Elke dropping is voorbereid aan de hand van de brochure Speel op Veilig. Iedere deelnemer draagt reflecterend materiaal. De leiding is verplicht om toe te zien op het gebruik ervan. VERKEER De leden hebben een contactnummer voor in geval van nood. De deelnemers worden niet geblinddoekt in de auto. Je blijft verantwoordelijk voor de leden van je groep, ook al zijn ze op tocht. Zorg dat je weet waar je leden zich bevinden, voorzie bemande controleposten en stel vragen over het verloop van de tocht, de sfeer in de groep, mogelijke fysieke klachten en beperkingen. 6 Dropping is het achterlaten van mensen op een voor hen onbekende plaats, met als opdracht op eigen houtje de weg terug te vinden. 7 Per uitzonderingen mogen verharde openbare wegen gekruist worden of over korte afstand (enkele honderd meters) bewandeld worden om de verbinding te maken tussen twee niet verharde wegen. Kies bij deze uitzonderingen voor verharde wegen in de stad of een goed verlichte dorpskern. Loop waar mogelijk op het voetpad en voorzie controle.

49 47 Risico s en suggesties Hou rekening met de risico s voor voetgangers. speel op veilig Op verharde openbare wegen zijn voetgangers zwakke weggebruikers. Zoek voor een dropping naar een regio waar veel onverharde wegen zijn. Gebruik verharde wegen zo weinig mogelijk en liefst enkel over een korte afstand (enkele honderden meters), bijvoorbeeld om een verbinding te maken tussen twee niet verharde wegen. Gebruik bij het maken van een verbinding bij voorkeur wegen die goed verlicht zijn en/of in een bebouwde kom liggen. In grote groepen is het moeilijk om afspraken te maken. Maak indien mogelijk kleine groepjes van minstens twee, hoogstens zeven personen. Spreek af wie op het verkeer let en wie signaleert met een zaklamp. Zorg als leiding voor EHBO, de gegevens van nabijgelegen hulpdiensten en ongevalformulieren.

50 48 Wet voor fietsers De wet maakt bij fietsers onderscheid tussen drie soorten groepen (art. 43bis Wegcode). Fiets je met minder dan vijftien fietsers? Dan moet je de regels van de individuele fietser volgen en dus steeds op het fietspad rijden. Is er geen fietspad? Dan mag je fietsen op parkeerzones en gelijkgrondse bermen aan de rechterkant. Bij gebrek aan andere oplossingen rij je rechts op de rijbaan. Je mag per twee naast elkaar rijden als je niet meer dan de helft van de rijweg in beslag neemt. Zorg ervoor dat gemotoriseerd verkeer altijd nog kan voorbijsteken. Een groep van vijftien tot vijftig fietsers hoeft het fietspad niet te volgen. Fietsers mogen per twee rechts op de rijbaan rijden als dat niet meer dan de helft van de rijweg in beslag neemt. Zorg ervoor dat gemotoriseerd verkeer altijd nog kan voorbijsteken. VERKEER Een groep van zulke grootte mag vergezeld worden door twee wegkapiteins, maar dat is niet verplicht. Een wegkapitein is ten minste eenentwintig jaar en draagt een band met de nationale driekleur en het woord wegkapitein om de linkerarm. Wegkapiteins kunnen met een bordje aanwijzingen geven en het verkeer stilleggen aan kruispunten zonder lichten. Zo n groep fietsers mag voorafgegaan en gevolgd worden door een begeleidende auto, op een afstand van ongeveer dertig meter. Indien er slechts één begeleidende auto is, moet die de groep volgen. Een groep van meer dan vijftig fietsers hoeft ook het fietspad niet te volgen. Fietsers mogen per twee rechts op de rijbaan rijden, maar ze moeten in groep blijven. Zo n groep moet begeleid worden door twee wegkapiteins en twee begeleidende auto s met een speciaal bord (driehoek met uitroepteken en eronder het symbool van een fiets) dat goed zichtbaar is voor de andere weggebruikers.

51 49 Regels Scouts en Gidsen Vlaanderen Fiets tijdens activiteiten niet met zeehondjes en kapoenen op de openbare weg. 8 speel op veilig Bij beperkte zichtbaarheid dragen alle leden en leiding die tijdens een activiteit op de weg komen fluorescerend of reflecterend materiaal. Richtlijnen Scouts en Gidsen Vlaanderen We raden het sterk af om met kabouters en (zee)welpen tijdens een activiteit te fietsen op de openbare weg. 9 Fiets altijd op één lijn, ook al mag je in bepaalde gebieden met twee naast elkaar fietsen. Als je in groep fietst (vijftien personen of meer), probeer dan in één groep te blijven. Vermijd opsplitsing in kleine groepjes. Het verhoogt de risicofactor en het werkt demotiverend voor de achterblijvers. 8 Een activiteit met de fiets op het terrein mag dus wel. 9 Onderzoek wijst uit dat kinderen pas vanaf tien jaar min of meer in groep kunnen fietsen. Dan pas kunnen ze reageren op risico s, koers houden op de fiets, achterom kijken en richting aangeven zonder te slingeren. Op de leeftijd van twaalf jaar kunnen ze een ingewikkelde verkeerssituatie met meerdere auto s beoordelen, en pas een jaar later kunnen ze langzaam fietsen zonder te slingeren. Het vermogen om je aandacht ergens bij te houden en om informatie te verwerken ontwikkelt zich nog verder tot een kind vijftien jaar is.

52 50 Risico s en suggesties Fietsen die niet in orde zijn, vergroten de kans op een ongeval. Controleer steeds voor een fietsactiviteit of de fietsen van je leden wettelijk in orde zijn: goede remmen, lichten en reflectoren zijn cruciaal. Geef hen de tijd om herstellingen uit te voeren. Vervoer bagage steeds door ze op een juiste manier te bevestigen. Een slecht geladen of overladen fiets is een gevaar voor de fietser zelf en voor andere weggebruikers. Onderweg zijn er verschillende risico s: drukke wegen, geen voetpad, beperkte zichtbaarheid, Stippel op voorhand je reisweg uit. Zoek een route met zo weinig mogelijk risico s. Geef duidelijke instructies bij het begin van de tocht. Vraag correct gedrag en voldoende concentratie, wijs ook op mogelijke gevaren tijdens de tocht. Een fietser draagt het best steeds een fietshelm om de kans op hoofdletsels te verminderen bij een val. VERKEER

53 Wet over autogebruik 51 Om een wagen te mogen besturen op de openbare weg heb je een rijbewijs B nodig. Wie zich met de auto op de weg begeeft, moet de volgende documenten bij hebben: rijbewijs; identiteitskaart; verzekeringsbewijs; keuringsbewijs; inschrijvingsbewijs. speel op veilig Als autobestuurder ben je onderhevig aan het Belgische verkeersreglement. Volgens de verkeerswetgeving moeten kinderen die kleiner zijn dan 1,35 meter in een geschikt kinderbeveiligingssysteem vervoerd worden in de wagen. Grotere passagiers moeten in ieder geval een veiligheidsgordel dragen. Kinderen mogen, ongeacht hun leeftijd, voorin op de passagiersstoel zitten, op voorwaarde dat ze vastgemaakt worden zoals de wet het voorschrijft (art Verkeerswetgeving). Regels Scouts en Gidsen Vlaanderen Als bestuurder ben je nuchter. Hou steeds rekening met de mogelijkheid dat je onverwacht met de auto de weg op moet. Richtlijnen Scouts en Gidsen Vlaanderen Overschrijd het maximum aantal zitplaatsen niet. Per gordel één persoon is de regel, ook voor kinderen.

54 52 Risico s en suggesties Gebruik de auto zo weinig mogelijk in scouts- en gidsenverband. Een verstrooide of vermoeide chauffeur is een gevaar op de weg. Vermijd om in zo n toestand te rijden. Probeer om elke twee uur een pauze te nemen of te wisselen van chauffeur. Een voertuig dat je niet gewend bent, draait en remt waarschijnlijk anders. Let ook extra op met zwaar beladen wagens, want die hebben een langere remafstand. Meer weten? VERKEER Over het verkeer: info@scoutsengidsenvlaanderen.be; in de basiswerken van Scouts en Gidsen Vlaanderen: Buitenboek, Kampvisum, Lokalenvisum; in het boekje Eerste Hulp voor jeugdleiders (uitgave van Jeugd Rode Kruis) Over politieke besluiten omtrent verkeer en veiligheid: Wegwijs in het Belgisch verkeersreglement met behulp van een zoekmachine Over verkeersveiligheid: Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid (BIVV), 1130 Brussel, , info@bivv.be, Over verkeersopvoeding: Verkeerspedagogisch instituut, 8800 Roeselaere, , info@verkeervpi.be,

55

56 6 DRUGS, TABAK & ALCOHOL In een roes Gebruik van drugs, tabak of alcohol zorgt voor problemen in de samenleving en dus ook in scouting. Het is daarom een uitdaging voor scouts en gidsen om bij te dragen in het verantwoord leren omgaan met legale middelen. We bieden een kader met duidelijke grenzen en streven naar een omgeving die ondersteunend is voor wie nee wil zeggen tegen verslavende middelen.

57 Wet over drugs 55 De wet maakt een onderscheid tussen cannabis en andere illegale drugs maar het zijn allemaal verboden producten. Wie zulke drugs gebruikt of bezit, kan dus een straf krijgen. Voor minderjarigen is daarover geen twijfel, want het is in alle omstandigheden verboden. speel op veilig Het is ook verboden om cannabis of andere drugs te verkopen of gratis uit te delen (dealen). Je mag ook niet rijden onder invloed van drugs. Regels Scouts en Gidsen Vlaanderen over drugs Maak met je groep afspraken voor leiding en leden over drugsgebruik. Onderstaande regels zijn een minimum. Het gebruik en bezit van illegale middelen (ook cannabis) is verboden in of rond de infrastructuur van de groep. Het is verboden om onder invloed te zijn van die middelen tijdens activiteiten. Wie herkenbaar als scout of gids (al dan niet in groep) die regel niet volgt, wordt uitgesloten.

58 56 Wet over tabak Het Koninklijk Besluit van 13 december 2005 tot het verbieden van het roken in openbare plaatsen schrijft voor: Het is verboden te roken in gesloten plaatsen die voor het publiek toegankelijk zijn. Aan de ingang van elke plaats moeten verbodstekens worden aangebracht zodat iedereen er kennis van kan nemen. In het bijzonder worden instellingen bedoeld waar kinderen of schoolgaande jongeren onthaald, ondergebracht of verzorgd worden. Aan elke ingang van het lokaal moet dus een rookverbodsteken worden aangebracht. In het lokaal mag nergens gerookt worden, ook niet in het materiaalkot of de wc s. Roken kan enkel nog buiten het lokaal. Regels Scouts en Gidsen Vlaanderen over tabak Maak met je groep afspraken voor leiding en leden over roken voor tijdens en na de activiteiten. Onderstaande regel is een minimum. Kapoenen en zeehondjes, kabouters en (zee)welpen, jonggidsen, jongverkenners en scheepsmakkers mogen niet roken. In de buurt van die leden mag ook door gidsen, (zee)verkenners, jins, loodsen, leiding en foeriers niet gerookt worden. DRUGS, TABAK EN ALCOHOL

59 ERRATA 2015 Wet over alcohol 57 Openbare dronkenschap is strafbaar volgens de besluitwet van 14 november 1939 betreffende de beteugeling van dronkenschap. Het is verboden om alcohol te verkopen, te schenken of aan te bieden aan -16-jarigen. Met alcohol bedoelt men alle alcoholhoudende dranken van meer dan 0.5% vol. o.a. bier, wijn,. Sterke drank mag men niet verkopen, schenken of aanbieden aan -18-jarigen. SPEEL OP VEILIG Alcopops zoals breezers, of cocktails met iets van sterke drank erin worden door de wet beschouwd als sterke drank. De wet verbiedt ook het opdienen van alcoholische dranken aan iemand die zichtbaar dronken is, iemand opzettelijk tot dronkenschap brengen, of uitdagingen tot drinken voorstellen of aanvaarden. De wet verbiedt ook het opdienen van alcoholische dranken aan iemand die zichtbaar dronken is, iemand opzettelijk tot dronkenschap brengen, of uitdagingen tot drinken voorstellen of aanvaarden. Regels Scouts en Gidsen Vlaanderen over alcohol Maak met je groep afspraken 10 voor leiding en leden over alcholgebruik voor, tijdens en na de activiteiten. Onderstaande regels zijn een minimum. Kapoenen en zeehondjes, kabouters en (zee)welpen, jonggidsen, jongverkenners en scheepsmakkers mogen geen alcholische dranken gebruiken. Ook leden jonger dan 16 jaar bij gidsen en verkenners mogen nooit alcohol nuttigen; jins jonger dan 18 jaar geen sterke drank. Tijdens activiteiten, op weekend of op kamp blijven per tak altijd minimum twee leid(st)ers nuchter. Ook de rest van de leiding heeft op die momenten een voorbeeldfunctie, zelfs als de leden niet in de buurt zijn. 10 Gebruik daarbij steeds je gezond verstand, evalueer regelmatig, luister naar feedback van leden, leiding en ouders. Bespreek de kwaliteit van de afspraken en regels en durf daarbij streng te zijn voor jezelf.

60 58 Richtlijnen Scouts en Gidsen Vlaanderen over alcohol Tijdens de activiteiten gedraagt de leiding zich volgens de regels die gelden voor de leden van haar tak. Iedere leid(st)er is op elk moment verantwoordelijk voor de leden die hem/haar zijn toevertrouwd. Dat geldt dus ook als de leden met iets anders bezig zijn of slapen. Scouts en Gidsen Vlaanderen adviseert om in gidsen- en verkennertakken, waar zowel leden jonger als ouder dan 16 jaar zijn, alcohol te verbieden voor iedereen die lid is binnen deze zelfde tak. Scouts en Gidsen Vlaanderen adviseert om in jintakken, waar zowel leden jonger als ouder dan 18 jaar zijn, sterke drank te verbieden voor iedereen die lid is binnen deze zelfde tak. Risico s en suggesties Het gebruik van drugs, roken en drinken kan voor kleine en grote problemen zorgen en de groep ernstige schade toebrengen. De gebruikers gaan zich afzonderen, sommige jongeren bezwijken onder de sociale druk om er toch maar bij te kunnen horen, anderen worden uitgesloten. Activiteiten verlopen daardoor minder vlot. De kwaliteit van de groep kan daardoor in het gedrang komen. Kinderen en jongeren dagen elkaar uit, zetten elkaar aan tot experimenteren. Groepsdruk is soms heel moeilijk te weerstaan. Wees alert voor zulk gedrag en grijp op tijd in. Leiding draagt verantwoordelijkheid voor haar leden. Als leden betrapt worden op het gebruik van illegale middelen, is de leiding strafrechterlijk aansprakelijk en dat is niet verzekerd. Door drugs als taboe te beschouwen creëer je verwarring over de grenzen. Maak het thema bespreekbaar. Communiceer duidelijk dat drugs verboden zijn. Richt tijdens occasionele activiteiten zoals een bezoekdag of een groepsfeest een afgebakende rokerszone in die uit het zicht ligt van niet-rokers. Een waterpijp roken is even schadelijk als sigaretten roken. Eén uur waterpijp roken komt overeen met ongeveer twee pakjes sigaretten.