Thematische preventiefiche: algemene preventiefiche bouw

Transcriptie

1 Thematische preventiefiche: algemene preventiefiche bouw Geachte lezer, Helaas zijn er elk jaar nog te veel arbeiders in de bouwsector het slachtoffer van arbeidsongevallen, of zijn vele medewerkers afwezig als gevolg van allerlei gezondheidsproblemen. Het navb benadrukt voortdurend dat het in het belang is van elke bouwonderneming om dergelijke arbeidsongevallen en afwezigheden zoveel mogelijk te voorkomen. In samenwerking met Co-Prev, de overkoepelende organisatie van àlle erkende externe diensten voor preventie en bescherming op het werk in België, helpt het NAVB u via deze algemene preventiefiche bij het in kaart brengen van alle veiligheids- en gezondheidsrisico s in uw onderneming. Als werkgever bent u wettelijk verplicht om via een risicoanalyse maatregelen uit te werken die uw medewerkers optimaal beschermen tegen ongevallen en gezondheidsproblemen. Een duidelijk beeld op de veiligheids-en gezondheidsrisico s in de onderneming is dan een absoluut noodzakelijke eerste stap. In deze preventiefiche komen de meest voorkomende risicosituaties in een doorsnee bouwbedrijf aan bod. Het spreekt voor zich dat deze fiche op zich nog geen risicoanalyse uitmaakt, maar er wel een aanzet toe geeft. Vermits er veel verschil is in de activiteiten van bouwondernemingen, geven wij u toch de raad de samen met uw externe preventiedienst uit te werken. Zij zullen u met raad en daad kunnen bijstaan. Veel succes! J. Van Steenberge B. Van Poppel Voorzitter Co-Prev VZW Voorzitter navb-cnac Constructiv 1

2 Werfinrichting/werforganisatie Werfafsluiting Ongevallen van onbevoegde personen (publiek, kinderen, ) + diefstal. Goede werfafsluitingen voorzien (hekwerk enz ) en, indien nodig, goede verlichting op het hekwerk. Signalisatiebord verboden toegang werven + aanduiding PBM s. Orde en netheid Aanrijding door voertuigen en werftransport. Struikelgevaar-uitglijden. Geen uitstekende materialen (vb: wachtstaven). Voorzie voertuig met achteruit rijsignaal of organisatorische maatregelen (begeleider ). Toegangen en doorgangen dienen vrij te blijven. Verwijderen van olie en vetvlekken. Gebruik antislip loopvlakken. Scherm uitstekende materialen af. Laat elektrische kabels niet op de grond liggen en in plaats ze in een kabelgoot. Sociale voorzieningen Refter Inefficiënt gebruik. Zorg voor voldoende voorzieningen, voldoende ruimte, goed verwarmd en Dragen van signaalkleding door alle werknemers in de omgeving van werfwerktuigen. Afval dagelijks opruimen of verwijderen. Aandacht bij het stapelen van materiaal op een stabiel ondergrond, gebruik van bakken en rekken. Elektrische kabels ophangen of afschermen. Bedeling van koude dranken in de zomer en warme dranken in de winter. 2

3 voorzien van het juiste meubilair. Voldoende gesloten afvalbakken. Sanitaire installaties Wasplaats Hygiëne. Infectiegevaar. Longontsteking door inademen van kleine in de lucht zwevende waterdruppeltjes waarin legionellabacteriën kunnen aanwezig zijn (douche, tuinslang, watertank, hogedrukreiniger e.a.). Onderhoud van de refter. Refter en kleedruimte zijn gescheiden. Geen stockage van materialen en materieel in de refter. Kennis van pictogram geen drinkbaar water na plaatsing sanitair. Voorzie voldoende wasgelegenheid en juiste inplanting van de wasplaats tussen de werfzone en de refter. Vermijd stilstaand water met een temperatuur tussen 25 en 50. Vermijd leidingen zonder aftappunt. Rookverbod respecteren. Koud- en warmwaterleidingen gescheiden houden. Spoel de leidingen regelmatig met koud water. Laat doucheknop of tuinslang na gebruik leeglopen en doorspoel met koud water. 3

4 Toilet Voorzie voldoende toiletten. Een toilet op waterspoeling of chemisch plaatsen. Dagelijks onderhoud is noodzakelijk. Chemische behandeling voorzien van reservoirs (chloortabletten). Vestiaires Elektrische voorzieningen Elektrocutie. Brandgevaar. Werken in vochtige omstandigheden. Kleedruimte voorzien met kleedkast per werknemer met scheiding stadskledij en werkkledij. Correct gebruik. Keuring door een EDTC voor indienststelling. Spatwaterdichte armatuur verplicht. Kapstokken voorzien om natte kleren te drogen. De elektrische verwarmingselementen niet gebruiken om kledij op te leggen. Géén kleding in de refter. Nooit in een elektriciteitskast komen: deze is enkel toegankelijk voor bevoegde personen. Enkel industriële stekkers en kabels gebruiken. Geen electriciteitskabels in het water laten. Geen herstelling van elektrische kabels met isolatietape. 4

5 Gebruik van machines en gereedschappen Ontbreken van water/energievoorzieningen op de werkplek. Onvoldoende of verkeerde verlichting kan leiden tot ongevallen, minder kwalitatief werk en verminderde efficiëntie. Lichaamstrillingen bij bedieners van machines. Goede afspraken ivm beschikbaarheid van energie en/of water op de werkplek. Zorg voor een goede verlichting (voldoende, maar zeker niet verblindend). Gebruik geschikte toestellen, zorg voor voldoende onderhoud. Zorg voor een juiste selectie van gereedschap, verdeling van de belasting. Geen overbelasting van circuits. De tijdelijke electriciteitskast voorzien van een differentiaal schakelaar. Gereedschap met isolatiegraad IP44. Bij het ontbreken van een gekeurde aangepaste vaste elektrische installatie of aansluiting is een gekeurde generator een geschikt hulpmiddel. TL verlichting is te verkiezen in de onmiddellijke omgeving, IP44 armatuur. Taakrotatie, respecteren van rustpauzes, trillingsarm gereedschap aanschaffen, vervangen van oudere machines. 5

6 Machines Algemeen letsel. Gebruik van machines met CE merkteken. Kennis van de gebruiksaanwijzing en de instructies. Bevoegd zijn om de machine te gebruiken. De afschermingen op hun plaats laten. Verzeker een periodiek onderhoud. Geef de werknemers instructies bij het gebruik van alle machines en arbeidsmiddelen. De leidinggevende controleert de machines en het gebruik van de PBM s visueel. Noodplanning Brand Ontstaan van brand. Slijpen, lassen, smelten en branden in de nabijheid van ontvlambare producten. Omvallen van gasflessen. Laat de machines niet onbewaakt draaien. Draag de nodige PBM s. Ontvlambare producten veilig stockeren en gebruiken. Geen activiteiten die een ontbranding of explosie kunnen opwekken. Gasflessen rechtop zetten bij gebruik en vastmaken. Geen blokkering van beveiligingen, of ongebruikt gelaten. Elke afscherming op zijn plaats houden. Elke beschadiging dient gemeld aan de leidinggevende. Niet meer dan dagvoorraad in de werkpost. Vermijd directe blootstelling aan zonlicht. Afhankelijk van de hoeveelheid veilig stockeren. Opleiding personeel. Alle brandbare en ontvlambare producten verwijderen uit de risicozone. Werk organiseren (gebruik vuurvergunningsprocedure). 6

7 Evacuatie EHBO Brandblusmiddelen voorzien in de nabijheid van de werkposten Rookverbod in de buurt van brandbare materialen. Afscherming werkzone s. Voorzie voldoende gekeurde brandblussers. Zowel bij stockage als gebruik verankeren Brand, explosie en andere. Opstellen van een evacuatieplan. Voorzie twee evacuatiewegen. Voldoende brede evacuatiewegen, zodat gewonden gemakkelijk geëvacueerd kunnen worden. Evacuatiewegen niet versperren. Aanpassing van de evacuatiewegen aan de bouwfase. Bewaak toegankelijkheid voor hulpdiensten. Geen onmiddellijke deskundige hulp. Geen of onvoldoende EHBO materiaal. Neem maatregelen zodat slachtoffers: zo snel mogelijk (binnen 3 minuten) gepaste eerste hulp kunnen krijgen, efficiënt vervoerd kunnen worden en zodat onmiddellijk contact met gespecialiseerde Voorzie voldoende hulpverleners of aangeduide personen in overleg met arbeidsgeneesheer (minstens 1 hulpverlener per bouwwerf). Opleiding en bijscholing van de hulpverleners. Efficiënt vervoer van het slachtoffer (draagberrie). Voorzie een EHBO lokaal. Stel register op van EHBO 7

8 Aanwezigheid ondergrondse leidingen Elektrocutie. Gasontploffing. diensten mogelijk wordt. Dit gedurende de hele duur van de arbeid. Opvragen van het liggingsplan. Ter beschikking houden van telefoonnummers nutmaatschaatschappijen. tussenkomsten. Bepaal de inhoud van de verbanddozen en vraag advies aan de preventieadviseurarbeidsgeneesheer. Hang noodnummers en werfmelding op. Liggingsplan tijdig opvragen bij de netbeheerders. Voorzichtig graven van voldoende proefsleuven op basis van het liggingsplan. 8

9 Collectieve beschermingsmiddelen Vallen van hoogte. Bedelving. Aanrijding door werktuigen. Gebruik aangepaste leuningsystemen in functie van het uit te voeren werk, de val inpakt, de helling van het werkoppervlak. Afschermen van vloeropeningen. Beschoeiing van sleuven en uitgravingen. Respecteren van de zonering. Gebruik maken van gescheiden zones voor voetgangers en werfverkeer. Enkel bevoegd personeel toelaten voor werfverkeer. Voorzie voldoende werfverluchting. Instructie geven aan de werknemers welk type van collectieve valbeveiliging dient voorzien te worden en wanneer die geplaatst wordt. Collectieve valbeveiliging door middel van geschikte steigers, leuningsystemen. Openingen worden aaneensluitend dicht gelegd met voldoende draagkrachtig en stevig materiaal. Beschoeiing aangepast aan de grondstudie dient verzekerd. Het dragen van signaalkledij door alle werknemers in de omgeving van werfwerktuigen. Opleiding intern transport en werfverkeer. 9

10 Persoonlijke beschermingsmiddelen Vallende voorwerpen. Werkzaamheden op bovenliggende verdiepingen. Veiligheidshelm. Veiligheidshelm, géén stootpetten. Knellen, pletten, vallende voorwerpen, op uitstekende puntige voorwerpen trappen. Warmte, koude, regen, stof, vuil. Wegvliegende deeltjes, stof en olie in de ogen. Stofdeeltjes inademen. Lawaai>80dB(A). Snijwonden. Ruwe materialen. Vallen van hoogte. Werken in de nabijheid van het (werf)verkeer. Aangepaste veiligheidsschoenen. Aangepaste werkkledij Veiligheidsbril. Ademhalingsbescherming. Individuele valbeveiliging indien de collectieve bescherming onvoldoende garantie kan bieden voor bepaalde werkzaamheden. Signalisatiekledij. Aangepaste veiligheidsschoenen Brandbestendige werkkledij bij slijpwerk, laswerk. Aangepast stofmasker. Valhoogte zo klein mogelijk houden. Gebruik valdemper in combinatie met levenslijn. Naargelang de zichtbaarheid en de verkeersdrukte. 10

11 Arbeidsmiddelen Ladders Vallen van hoogte Controleer de ladders visueel. Enkel ladders gebruiken voor licht werk van korte duur. Zorg voor een goede opstelling van de ladders. Gebruik enkel een ladder als er geen ander veiliger arbeidsmiddel inzetbaar is. Geef instructies aan de werknemers. Zorg voor een stabiele opstelling beveiligd tegen kantelen of schuiven. Steigers Algemeen letsel. Vallen van personen. Vallen van voorwerpen. Controleer het stellingmateriaal visueel. Raadpleeg voor het gebruik de steigerkaart. Hou de steigervloer volledig dicht Zorg voor leuningen op 1 m hoogte en een tussenleuning op de hoogte tussen 40 en 50 cm Zorg voor een binnen leuning als de steiger meer dan 20 cm van de gevel staat. Plaatsen van plinten. Verplichte opleiding montage van steigers. Verplichte opleiding gebruik van steigers. Opleiding van een bevoegd persoon. Controleer de aanwezigheid van gebruiksinstructie, montageschema en berekeningsnota. Opleiding veiligheidsfunctie en opvolging van instructies van de fabrikant. 11

12 Hoogwerkers Omkantelen van de hoogwerkers. Vallen van lasten. Vallen van personen. Gebruik geen hoogwerkers als opvangvloer. Zorg voor een opstelling op stabiele ondergrond en met gebruik van stempels. Zorg voor een opstelling op stabiele ondergrond en met gebruik van stempels. Dragen van een valharnas. Hijswerktuigen Ergonomie Manueel hanteren van lasten Vallen van lasten. Vallen van personen. Moeilijke toegang tot de werf bij manueel hanteren van lasten of bij gebruik van transportmiddelen (kruiwagen/vrachtwagen). Let op het correct aanslaan van de lasten. Ken hand en armseinen. Gebruik de personenbak. Dragen van valharnas. Keuring van combinatie met hijswerktuig. Bevestiging van het harnas aan de blok. Beperking van de last tot ½ van de hefcapaciteit. Zorgen voor een goede toegankelijkheid, eventueel het aanleggen van tijdelijke paden. Opleiding veiligheidsfunctie aanslaan van lasten. Kennis van hand-en armseinen. Opleiding veiligheidsfunctie aanslaan van lasten. Kennis van hand-en armseinen. Aangepaste hulpmiddelen zijn te gebruiken om lasten te verplaatsen zowel verticaal als horizontaal. (Kruiwagen, karretjes, hijsstoelen, transportsteigers, liften) zijn te 12

13 Werkorganisatie Te grote fysieke belasting. gebruiken. Doorgangen vrijhouden en van voldoende draagvermogen verzekeren. Hulpmiddelen Overbelasting van de rug met blijvende schade aan tussenwervelschijven. Gebruik van slecht onderhouden hulpmiddelen als gevolg van te grote fysieke belasting (vb: kruiwagen met platte band). Beperken van manueel verplaatsen van lasten door gebruik van tilhulpmiddelen (kraan, wielladers, verreikers..) en aangepaste verpakking en transportwijze. Nagaan toegankelijkheid werkplek. Aangepaste transportmiddelen ev. transportbanden. Beperken van het gewicht van manueel te hanteren lasten tot 25 kg/persoon. De hulpmiddelen regelmatig controleren. Voorzie opleiding manueel hanteren van lasten. Spreiden in de tijd van zwaardere taken (bijv,manueel aanleveren van materiaal). Preventief onderhoud van de hulpmiddelen. Neem initiatief bij een hulpmiddel dat niet in orde is. 13

14 Houdingen Arbeidshygiëne Thermische omgevingsfactoren Werken in moeilijke houdingen met als gevolg overbelasting van lokale spiergroepen of pezen. Werken in koude- of warmte omstandigheden. Ter beschikking stellen van het juiste gereedschap voorzien van ergonomische handvatten (aangepast aan de hand en slipvrij). Specifieke risicoanalyse opstellen voor werken bij hitte en koude in samenwerking met de EDPB. Het inzetten van aangepaste arbeidsmiddelen zoals een mobiele transportsteiger is een voorbeeld. Instructies geven aan de werkgever. Blootstelling aan straling Biologische agentia Blootstelling aan andere stralen (UMTS, GSMhoogspanningsmasten) en lasers. Tetanus infectie. Hepatitis (geelzucht). Vaccinatie. Opvolging tijdens gezondheidstoezicht Voldoende afstand houden van stralingsantennes, instructies van de netbeheerders opvolgen. Gebruik waterpassen, meters enz Opvolging tijdens het gezondheidstoezicht. 14

15 Carcinogene agentia Blootstelling aan Asbest. Kanker. Aanwezigheid asbestinventaris. Gescheiden sorteren van afval. Opvragen asbestinventaris. Schakel een erkende asbestverwijderaar in als het gaat om niet gebonden asbestof beschadigde asbesthoudende materialen. Verplichte jaarlijkse opleiding voor iedereen die in aanraking kan komen. Voorzien van geschikte PBM s. Gezondheidstoezicht is verplicht. Chemische agentia Huidaandoeningen door contact met gevaarlijke producten. Allergisch contact eczeem. Inademen gevaarlijke dampen/nevel. Let op het dragen van handschoenen. Let op het vermijden van rechtstreeks contact met cement. Let op de opvolging van gezondheids- en veiligheidsinstructies. Kennis nemen van de instructiefiches van de producten. Dragen van handschoenen, gebruik van handbeschermende crèmes en opvolging tijdens gezondheidstoezicht Onverantwoord gebruik van mogelijk Let op het verantwoord gebruik Opmaak inventaris chemische 15

16 Werken in besloten ruimte gevaarlijke producten. van chemische agentia. agentia + aanwezigheid SDSfiche op de bouwwerf. Onwel worden, zuurstofgebrek Electrocutiegevaar. Niet tijdige evacuatie van personen in nood. Explosiegevaar. Opstellen van specifieke procedure (veiligheidswachtvoorziening, metingen, veiligheidsplanning ) Gezondheidstoezicht Algemeen Zwangerschap of borstvoeding Beroeps-en gebonden gezondheidsrisico s (veiligheidsfunctie voor besturen van machines en werken op hoogte, manueel hanteren van lasten, lawaai, trillingen, blootstelling aan asbest, inadembaar stof, blootstelling aan de zon, cement en andere chemische stoffen. Blootstelling aan fysische, biologische of chemische agentia die risico s inhouden voor de vrouw of het kind: Heffen en tillen van lasten (laatste 3 maanden zwangerschap) Zie opvolging wetgeving betreffende het verplicht gezondheidstoezicht. Aandacht voor bijzondere beroepsgroepen (o.a. zwangere werkneemsters, jongeren ) Verwijdering van de werkneemster uit het risico, door: Tijdelijke aanpassing van de werkpost en arbeidsomstandigheden Gezondheidstoezicht aanvragen bij aanwerving, langdurige afwezigheid door ziektes of ongevallen, bij zwangere werkneemsters, bij werkhervatting na 4 weken afwezigheid. Inventariseer de risico s die een gevaar inhouden tijdens zwangerschap of borstvoeding. Stel de procedures op voor moederschapsbescherming en maak deze kenbaar aan het 16

17 Psychosociale aspecten Lawaai>80dB(A) Trillingen en schokken Extreme koude of hitte Handenarbeid bij grondwerk, open uitgravingswerken Stress, pesten, osgw. Post-trauma. Alcohol- en middelenmisbruik. Overplaatsing naar een andere functie zonder risico s Tijdelijke schorsing van de arbeidsovereenkomst (werkneemster komt op mutualiteit) Overleg met de EDPB. personeel (vraag hierbij het advies van uw arbeidsgeneesheer). Maak een afspraak voor een onderzoek bij de arbeidsgeneesheer voor elke zwangere werkneemster. Aanduiden en kenbaar maken in het Arbeidsreglement van de vertrouwenspersoon en gegevens beschikbaarheid preventieadviseur psychosociale aspecten. Opmaken van intentieverklaring rond alcohol en middelenverslaving (CAO 100). 17