Schizofrenie en andere psychotische stoornissen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Schizofrenie en andere psychotische stoornissen"

Transcriptie

1 Schizofrenie en andere psychotische stoornissen 295.xx Schizofrenie De volgende classificatie van het longitudinale beloop is van toepassing voor alle subtypes van schizofrenie: Episodisch met restsymptomen tussen de episodes (specificeer indien: Met opvallende negatieve symptomen)/episodisch zonder restverschijnselen tussen de episodes/ononderbroken (specificeer indien: Met opvallende negatieve symptomen) Eenmalige episode gedeeltelijk in remissie (specificeer indien: Met opvallende negatieve symptomen)/eenmalige episode volledig in remissie Ander of niet-gespecificeerd patroon.30 Paranoïde type.10 Gedesorganiseerd type.20 Katatone type.90 Ongedifferentieerde type.60 Resttype Schizofreniforme stoornis Specificeer indien: Zonder gunstige prognostische kenmerken/met gunstige prognostische kenmerken Schizoaffectieve stoornis Specificeer type: Bipolaire type/depressief type Waanstoornis Specificeer type: Erotomane type/grootheidstype/jaloersheidstype/achtervolgingstype/ Somatisch type/gemengd type/niet gespecificeerde type Kortdurende psychotische stoornis Specificeer indien: Met duidelijke stressveroorzakende factor(en)/zonder duidelijke stressveroorzakende factor(en)/met begin post partum Gedeelde psychotische stoornis 293.xx Psychotische stoornis door... [vermeld de somatische aandoening].81 Met wanen.82 Met hallucinaties Psychotische stoornis door een middel (verwijs naar de stoornissen aan een middel gebonden voor de middelspecifieke codenummers)specificeer indien: Met begin tijdens intoxicatie/met begin tijdens onthouding Psychotische stoornis NAO Schizofrenie (Schizophrenia) A. Kenmerkende symptomen: Twee (of meer) van de volgende, elk gedurende één maand een belangrijk deel van de tijd aanwezig (of korter bij succesvolle behandeling):

2 (1)wanen (2)hallucinaties (3)onsamenhangende spraak (bijvoorbeeld frequent de draad kwijtraken of incoherentie) (4)ernstig chaotisch of katatoon gedrag (5)negatieve symptomen, dat wil zeggen vervlakking van het affect, gedachten- of spraakarmoede of apathie N.B.: Slechts één symptoom uit criterium A wordt vereist indien de wanen bizar zijn of de hallucinaties bestaan uit een stem die voortdurend commentaar levert op het gedrag of de gedachten van betrokkene, of twee of meer stemmen die met elkaar spreken. B.Sociaal/Beroepsmatig disfunctioneren: Vanaf het begin van de stoornis ligt het functioneren, voor belangrijk deel van de tijd, op één of meer terreinen zoals werk, relaties of zelfverzorging duidelijk onder het niveau dat voor het begin van de stoornis werd bereikt (of indien het begin in de kinderleeftijd of adolescentie ligt is het niet gelukt het niveau te bereiken dat op relationeel, school of beroepsmatig terrein verwacht kon worden). C.Duur: Symptomen van de stoornis zijn gedurende ten minste zes maanden ononderbroken aanwezig. In deze periode van zes maanden moeten er ten minste één maand symptomen zijn die voldoen aan criterium A (dat wil zeggen symptomen uit de actieve fase) en kunnen er perioden voorkomen met symptomen van de prodromale of restsymptomen. Gedurende deze prodromale of restperiode kunnen de symptomen van de stoornis zich beperken tot negatieve symptomen of tot twee of meer symptomen van criterium A in een lichte vorm (bijvoorbeeld vreemde overtuigingen, ongewone zintuiglijke waarnemingen). D.Uitsluiting van schizoaffectieve of stemmingsstoornissen: Een schizoaffectieve stoornis en een stemmingsstoornis met psychotische kenmerken zijn uitgesloten omdat ofwel (1) er geen depressieve episodes, manische of gemengde episodes tegelijk met symptomen van de actieve fase zijn voorgekomen; of (2) indien er episodes met een stemmingsstoornis tijdens de actieve fase zijn voorgekomen die kort was in verhouding tot de duur van de actieve periode en de restperiode. E.Uitsluiting van het gebruik van middelen/of een somatische aandoening: De stoornis is niet het gevolg van de directe fysiologische effecten van een middel (bijvoorbeeld drug, geneesmiddel) of een somatische aandoening. F.Samenhang met een pervasieve ontwikkelingsstoornis: Indien er een voorgeschiedenis is met een autistische stoornis of een andere pervasieve ontwikkelingsstoornis wordt de aanvullende diagnose schizofrenie alleen gesteld indien er gedurende ten minste één maand (of korter indien met succes behandeld) opvallende wanen of hallucinaties zijn. Subtypes van schizofrenie De subtypes van schizofrenie worden gedefinieerd door de op de voorgrond staande symptomatologie op het moment van de beoordeling.

3 (F20.0x) Paranoïde type (Paranoid Type) Een vorm van schizofrenie waarbij aan de volgende criteria wordt voldaan: A.Preoccupatie met een of meer wanen of frequente gehoorshallucinaties. B.Geen van de volgende is opvallend aanwezig: onsamenhangende spraak, chaotisch of katatoon gedrag, vlak of inadequaat affect (F20.1x) Gedesorganiseerde type (Disorganized Type) Een vorm van schizofrenie waarbij aan de volgende criteria wordt voldaan: A.Alle volgende symptomen zijn opvallend aanwezig: (1)onsamenhangende spraak (2)chaotisch gedrag. (3)vlak of inadequaat affect B.Voldoet niet aan de criteria van het katatone type (F20.2x)Katatone type (Catatonic Type) Een vorm van schizofrenie waarin het beeld wordt overheerst door ten minste twee van de volgende: (1)motorische onbeweeglijkheid zich uitend in katalepsie (met inbegrip van wasachtige buigzaamheid) of stupor (2)overmatige motorische activiteit (die ogenschijnlijk doelloos is en niet beïnvloed wordt door externe prikkels) (3)extreem negativisme (een ogenschijnlijk zinloze weerstand tegen alle opdrachten of het handhaven van een rigide houding ondanks pogingen om in beweging gebracht te worden) of mutisme

4 (4)vreemde willekeurige bewegingen zich uitend in een katatone houding (willekeurig aannemen van inadequate of bizarre houdingen), stereotiepe bewegingen, opvallende maniërismen of opvallend grimasseren (5)echolalie of echopraxie (F20.3x) Ongedifferentieerde type (Undifferentiated Type) Een vorm van schizofrenie waarbij symptomen die voldoen aan criterium A aanwezig zijn, maar waar niet voldaan wordt aan de criteria van het paranoïde, katatone of gedesorganiseerde type (F20.5x) Resttype (Residual Type) Een vorm van schizofrenie waarbij aan de volgende criteria wordt voldaan: A.Afwezigheid van opvallende wanen, hallucinaties, onsamenhangende spraak en uitgesproken inadequaat of katatoon gedrag. B.Er zijn voortdurende symptomen van de stoornis zichtbaar zoals blijkt uit de aanwezigheid van negatieve symptomen of van twee of meer symptomen, vermeld bij criterium A van schizofrenie, in een lichte vorm aanwezig (bijvoorbeeld vreemde overtuigingen, ongewone zintuiglijke waarnemingen). Classificatie van het longitudinale beloop van schizofrenie. Deze specificaties kunnen alleen worden gebruikt nadat er ten minste één jaar is verlopen na het eerste begin van de symptomen van de actieve fase: (x = 2) Episodisch met restsymptomen tussen de episodes: als het beloop wordt gekenmerkt door episodes waarbij aan criterium A van schizofrenie wordt voldaan en er klinisch significante restsymptomen tussen de episodes zijn. Met opvallende negatieve symptomen kan worden toegevoegd indien er opvallende negatieve symptomen in deze periodes aanwezig zijn. (x = 3) Episodisch zonder restsymptomen tussen de episodes: als het beloop wordt gekenmerkt door episodes waarbij aan criterium A van schizofrenie wordt voldaan en er geen klinisch significante restsymptomen tussen de episodes zijn. (x = 0) Ononderbroken: als de gehele (of bijna gehele) tijd aan de karakteristieke symptomen van criterium A wordt voldaan. Met opvallende negatieve symptomen kan worden toegevoegd indien er opvallende negatieve symptomen in deze periodes aanwezig zijn.

5 (x = 4) Eenmalige episode gedeeltelijk in remissie: als er een eenmalige episode is geweest waarbij aan criterium A van schizofrenie werd voldaan en er enkele significante restsymptomen zijn blijven bestaan. Met opvallende negatieve symptomen kan worden toegevoegd indien deze restsymptomen ook opvallende negatieve symptomen omvatten. (x = 5) Eenmalige episode volledig in remissie: Als er een eenmalige episode is geweest waarbij aan criterium A van schizofrenie werd voldaan en er geen klinisch significante restsymptomen zijn blijven bestaan. (x = 8) Overig of niet-specifiek patroon: indien een ander of niet specifiek beloopspatroon aanwezig is geweest (F20.8)Schizofreniforme stoornis (Schizophreniform Disorder) A.Aan de criteria A, D en E van schizofrenie wordt voldaan. B.Een episode van de stoornis (met inbegrip van prodromale, actieve en restsymptomen) duurt ten minste één maand maar korter dan zes maanden. (Als de diagnose gesteld moet worden zonder dat gewacht kan worden op herstel, moet deze als 'voorlopig' worden aangegeven.) Specificeer indien: Zonder gunstige prognostische kenmerken Met gunstige prognostische kenmerken: zich uitend in twee (of meer) van de volgende: (1) optreden van opvallende psychotische symptomen binnen vier weken na de eerste waarneembare verandering in het normale gedrag of functioneren (2) verwarring of verbijstering op het hoogtepunt van de psychotische episode (3) goed premorbide sociaal en beroepsmatig functioneren (4) afwezigheid van een afgestompt of vlak affect (F25.x) Schizoaffectieve stoornis (Schizoaffective Disorder) A.Een ononderbroken ziekteperiode waarbij er op een bepaald momenten tegelijkertijd ofwel een depressieve episode, een manische of een gemengde episode aanwezig is met symptomen die voldoen aan criterium A van schizofrenie. N.B.: De depressieve episode moet het criterium A1 omvatten: depressieve stemming B.In dezelfde ziekteperiode zijn er gedurende ten minste twee weken wanen of hallucinaties aanwezig geweest zonder opvallende symptomen van een stemmingsstoornis.

6 C.De symptomen die voldoen aan de criteria van de stemmingsepisode zijn gedurende een belangrijk gedeelte van de totale duur van de actieve en restfase van de ziekte aanwezig. D.De stoornis is niet het gevolg van de directe fysiologische effecten van een middel (bijvoorbeeld drug, geneesmiddel) of de somatische aandoening. Specificeer type: (F25.0) Bipolaire type: indien de stoornis een manische of gemengde episode omvat (of een manische of een gemengde episode en depressieve episodes). (F25.1) Depressief type: indien de stoornis alleen depressieve episodes omvat (F22.00)Waanstoornis (Delusional disorder) A.Niet-bizarre wanen (dat wil zeggen betrekking hebbend op situaties die in het echte leven kunnen voorkomen zoals achtervolgd worden, vergiftigd worden, besmet worden, op een afstand bemind worden of bedrogen worden door echtgenoot of geliefde, of een ziekte hebben) met een duur van ten minste één maand. B.Er is nooit voldaan aan criterium A van schizofrenie. N.B.: Gevoels- en reukhallucinaties kunnen aanwezig zijn bij de waanstoornis als ze samenhangen met het waanthema. C.Los van de invloed van de wanen of de vertakkingen ervan is het functioneren niet duidelijk beperkt en is het gedrag niet onmiskenbaar vreemd of bizar. D.Indien stemmingsepisodes tegelijk met wanen zijn voorgekomen, was de totale duur daarvan kort in verhouding tot de duur van de waanperiodes. E.De stoornis is niet het gevolg van de directe fysiologische effecten van een middel (bijvoorbeeld drug, geneesmiddel) of een somatische aandoening. Specificeer type: (de volgende types worden toegekend op basis van het belangrijkste waanthema) Erotomane type (Erotomanic Type): Grootheidstype (Grandiose Type): Jaloersheidstype (Jealous Type): Achtervolgingstype wanen dat een ander, meestal iemand met een hogere sociale status, op betrokkene verliefd is. wanen over een opgeblazen zelfgevoel, macht, kennis, een bijzondere identiteit of een speciale relatie met een godheid of een beroemd persoon. wanen dat de seksuele partner van betrokkene ontrouw is. wanen dat betrokkene (of iemand met wie betrokkene een

7 (Persecutory Type): nauwe relatie heeft) op een of andere manier kwaadwillig wordt behandeld. Somatisch type (Somatic wanen dat betrokkene een of andere lichamelijke handicap of Type): de somatische aandoening heeft. Gemengd type (Mixed type): wanen die kenmerkend zijn voor meer dan een van de bovenstaande types zonder dat een thema de overhand heeft. Niet gespecificeerde type (Unspecified Type) (F23.xx)Kortdurende psychotische stoornis (Brief Psychotic Disorder) A. Aanwezigheid van een (of meer) van de volgende symptomen: (1) wanen (2) hallucinaties (3) onsamenhangende spraak (bijvoorbeeld, frequent de draad kwijtraken of incoherentie) (4) ernstig chaotisch of katatoon gedrag N.B.: Sluit een symptoom uit indien het een cultureel aanvaard reactiepatroon is. B. De duur van een episode van de stoornis is ten minste één dag maar niet langer dan één maand met uiteindelijk een volledige terugkeer naar het premorbide niveau van functioneren. C. De stoornis is niet eerder toe te schrijven aan een stemmingsstoornis met psychotische kenmerken, schizoaffectieve stoornis of schizofrenie, en is niet het gevolg van de directe fysiologische effecten van een middel (bijvoorbeeld drug, geneesmiddel) of een somatische aandoening. Specificeer indien: (F23.81) Met duidelijke stressveroorzakende factor(en) (kortdurende reactieve psychose): indien de symptomen kort na en kennelijk voorkomen in reactie op gebeurtenissen die, alleen of samen, bij vrijwel iedereen in dezelfde omstandigheden en binnen de eigen cultuur uitgesproken stressvol zouden zijn. (F23.80) Zonder duidelijke stressveroorzakende factor(en): indien de symptomen niet kort na en kennelijk niet voorkomen in reactie op gebeurtenissen die, alleen of samen, bij vrijwel iedereen in dezelfde omstandigheden en binnen de eigen cultuur uitgesproken stressvol zouden zijn. Met begin post partum: indien begin binnen vier weken post partum (F24) Gedeelde psychotische stoornis (Folie à Deux)

8 (Shared Psychotic Disorder [Folie à Deux]) A.Een waan ontwikkelt zich bij een persoon in de context van een nauwe relatie met een ander(en) bij wie reeds een waan is vastgesteld. B.De waan heeft dezelfde inhoud als bij degene bij wie reeds een waan is vastgesteld. C.De stoornis is niet eerder toe te schrijven aan een andere psychotische stoornis (bijvoorbeeld Schizofrenie) of een stemmingsstoornis met psychotische kenmerken en is niet het gevolg van de directe fysiologische effecten van een middel (bijvoorbeeld drug, geneesmiddel) of een somatische aandoening. 293.xx (F06.x)Psychotische stoornissen door... [Vermeld de somatische aandoening] (Psychotic Disorder Due to... [Indicate the General Medical Condition]) A.Opvallende hallucinaties of wanen. B.Er zijn aanwijzingen vanuit anamnese, lichamelijk onderzoek of de laboratoriumuitslagen dat de stoornis de directe fysiologische consequentie is van een somatische aandoening. C.De stoornis is niet eerder toe te schrijven aan een andere psychische stoornis. D.De stoornis komt niet uitsluitend voor in het beloop van een delirium. Codenummer gebaseerd op het op de voorgrond staande symptoom:.81 (.2) Met wanen: indien de wanen het op de voorgrond staande symptoom zijn.82 (.0) Met hallucinaties: indien hallucinaties het op de voorgrond staande symptoom zijn Coderingsaanwijzing: Vermeld op As I ook de naam van de somatische aandoening, bijvoorbeeld (F06.2) Psychotische stoornis door een longcarcinoom, met wanen; codeer ook de somatische aandoening op As III (zie voor de codenummers de speciale sectie). Coderingsaanwijzing: Indien wanen een onderdeel vormen van een reeds bestaande dementie worden de wanen indien aanwezig gecodeerd bij het juiste subtype, indien aanwezig, van de dementie, bijvoorbeeld (F00.11) Vasculaire dementie, met wanen. Psychotische stoornis door een middel (Substance-induced Psychotic Disorder) A.Opvallende hallucinaties of wanen. N.B.: Sluit hallucinaties uit waarvan betrokkene inziet dat deze veroorzaakt worden door middelen.

9 B.Er zijn aanwijzingen vanuit anamnese, lichamelijk onderzoek of de laboratoriumuitslagen van ofwel (1) of (2): (1)de symptomen van A ontstonden tijdens, of binnen een maand na, de intoxicatie of onthouding van een middel (2)het gebruik van geneesmiddelen staat in een oorzakelijk in verband met de stoornis C.De stoornis is niet eerder toe te schrijven aan een psychotische stoornis die niet veroorzaakt is door een middel. Tot de aanwijzingen dat de symptomen eerder zijn toe te schrijven aan een psychotische stoornis die niet veroorzaakt is door een middel kunnen de volgende gerekend worden: de symptomen gaan vooraf aan het gebruik van het (genees)middel, de symptomen bleven een substantiële periode (bijvoorbeeld ongeveer een maand) aanwezig na het einde van de acute onthouding of ernstige intoxicatie, of zijn aanzienlijk ernstiger dan wat men zou kunnen verwachten op basis van de aard of hoeveelheden van het gebruikte middel of de duur van het gebruik; of er zijn andere aanwijzingen die het bestaan van een onafhankelijke niet door een middel teweeggebrachte psychotische stoornis aannemelijk maken (bijvoorbeeld een anamnese met recidiverende niet-middelafhankelijke episodes). D.De stoornis komt niet uitsluitend voor tijdens het beloop van een delirium of dementie. N.B.: Deze diagnose moet alleen in plaats van de diagnose 'Intoxicatie of onthouding van een middel' gesteld worden als de symptomen ernstiger zijn dan die welke meestal samengaan met het intoxicatie- of onthoudingssyndroom en als de symptomen voldoende ernstig zijn om afzonderlijke zorg te rechtvaardigen. Codenummer: Psychotische stoornis door [Specifiek middel] (291.5 (F10.51) Alcohol, met wanen; (F10.52) Alcohol, met hallucinaties; (F15.51) Amfetamine [of een amfetamine verwant middel], met wanen; (15.52) Amfetamine [of een amfetamine verwant middel], met hallucinaties; (F12.51) Cannabis, met wanen; (F12.52) Cannabis, met hallucinaties; (F14.51) Cocaïne, met wanen; (14.52) Cocaïne, met hallucinaties; (F16.51) Hallucinogenen, met wanen; (F16.52) Hallucinogeen, met hallucinaties; (F18.51) Vluchtige stoffen, met wanen; (F18.52) Vluchtige stoffen, met hallucinaties; (F1.51) Opioïde, met wanen; (11.52) Opioïde, met hallucinaties; (F19.51) Fencyclidine [of een fencyclidine verwant middel], met wanen; (F19.52) Fencyclidine [of een fencyclidine verwant middel], met hallucinaties; (F13.51) Sedativum, hypnoticum of anxiolyticum, met wanen; (F13.52) Sedativum, hypnoticum of anxiolyticum, met hallucinaties; (F19.51) Ander [of onbekend] middel, met wanen; (F19.52) Ander [of onbekend] middel, met hallucinaties) Coderingsaanwijzing: De diagnostische code hangt ervan af of het beeld wordt overheerst door wanen of hallucinaties. Zie de Procedures voor het vastleggen. Specificeer indien: (zie Tabel 2 op pagina 144 van de Beknopte handleiding voor de toepasbaarheid bij middelen) Met begin tijdens intoxicatie: indien aan de criteria van intoxicatie met een middel wordt voldaan en de symptomen tijdens het intoxicatie-syndroom zijn ontstaan

10 Met begin tijdens onthouding: indien aan de criteria van onthouding met een middel wordt voldaan en de symptomen tijdens of kort na het onthoudings-syndroom zijn ontstaan (F29) Psychotische stoornis Niet Anderszins Omschreven (Psychotic Disorder Not Otherwise Specified) Deze categorie omvat de psychotische symptomatologie (dat wil zeggen wanen, hallucinaties, onsamenhangende spraak, sterk chaotisch of katatoon gedrag), waarover onvoldoende gegevens aanwezig zijn om een specifieke diagnose te stellen of waarover tegenstrijdige informatie bestaat, of stoornissen met psychotische symptomen die niet voldoen aan de criteria voor een van de specifieke psychotische stoornissen. Tot de voorbeelden horen: (1)Post partum psychose die niet voldoet aan de criteria voor een 'stemmingsstoornis met psychotische kenmerken', 'kortdurende psychotische stoornis', 'psychotische stoornis als gevolg van een somatische aandoening', of een 'psychotische stoornis door een middel' (2)Psychotische symptomen die korter dan één maand hebben geduurd maar die nog niet in remissie zijn, zodat niet voldaan wordt aan de criteria van een kortdurende psychotische stoornis (3)Persisterende gehoorshallucinaties bij aanwezigheid van andere kenmerken. (4)Persisterende niet-bizarre wanen met overlappende stemmingsepisodes die aanwezig waren gedurende een aanzienlijke periode van de waanstoornis (5)Situaties waarin een psychotische stoornis vastgesteld is maar waarbij niet kan worden vastgesteld of het primair het gevolg is van een somatische aandoening of door een middel is teweeggebracht

DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014

DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014 DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014 Inhoud DSM IV -> DSM 5 DSM IV: Schizofrenie als kernsyndroom Even stilstaan bij SCHIZOFRENIE Kritiek op DSM IV Overzicht DSM 5 Schizofrenie (1) Epidemiologie:

Nadere informatie

Codeer huidige toestand van de depressieve stoornis of bipolaire I stoornis met het vijfde cijfer:

Codeer huidige toestand van de depressieve stoornis of bipolaire I stoornis met het vijfde cijfer: Stemmingsstoornissen (Mood Disorders) Deze sectie is in drie delen onderverdeeld. Het eerste deel beschrijft de stemmingsepisodes (depressieve episode, manische episode, gemengde episode en hypomane episode),

Nadere informatie

Psychotische stoornissen in DSM V. Mirjam Klein (supervisor Erik Giltay) Afdeling Psychiatrie LUMC, Leiden

Psychotische stoornissen in DSM V. Mirjam Klein (supervisor Erik Giltay) Afdeling Psychiatrie LUMC, Leiden Psychotische stoornissen in DSM V Mirjam Klein (supervisor Erik Giltay) Afdeling Psychiatrie LUMC, Leiden Kritiek op DSM IV Nauwelijks goede definitie van Schneideriaanse symptomen Subtyperingen niet betrouwbaar

Nadere informatie

Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria

Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,

Nadere informatie

Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria

Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,

Nadere informatie

Somatoforme stoornissen

Somatoforme stoornissen Somatoforme stoornissen 300.81 Somatisatiestoornis 300.82 Ongedifferentieerde somatoforme stoornis 300.11 Conversiestoornis Specificeer indien: Met motorische symptoom of uitvalsverschijnsel/met sensorische

Nadere informatie

Bijlage van DSM V naar ICPC 1

Bijlage van DSM V naar ICPC 1 Bijlage van DSM V naar ICPC 1 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen 319 Verstandelijke beperking P85 Mentale retardatie/intellectuele achterstand 307.9 Communicatiestoornissen P29 Andere psychische

Nadere informatie

Psychotische stoornissen & Schizofrenie. Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG

Psychotische stoornissen & Schizofrenie. Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG Psychotische stoornissen & Schizofrenie Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG filmpje niels is psychotisch Inhoud Inleiding Psychose Schizofrenie

Nadere informatie

Bijlage. Van ICD-9-CM-codes naar ICD-10-CM-codes

Bijlage. Van ICD-9-CM-codes naar ICD-10-CM-codes Bijlage Van ICD-9-CM-codes naar ICD-10-CM-codes De stoornissen staan in de volgorde waarin ze in de tekst voorkomen. * De eerste code is steeds de icd-9-cm-code, dan volgt een rechte streep ( ) en dan

Nadere informatie

DSM-IV-TR: Aandachtstekortstoornissen en gedragsstoornissen

DSM-IV-TR: Aandachtstekortstoornissen en gedragsstoornissen DSM-IV-TR: Aandachtstekortstoornissen en gedragsstoornissen 314.xx Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit.01 Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, gecombineerde type.00 Aandachtstekortstoornis

Nadere informatie

Angststoornissen. (Anxiety Disorders)

Angststoornissen. (Anxiety Disorders) Angststoornissen (Anxiety Disorders) 300.1 Paniekstoornis zonder agorafobie 300.21 Paniekstoornis met agorafobie 300.22 Agorafobie zonder paniekstoornis in de voorgeschiedenis 300.29 Specifieke fobie Specificeer

Nadere informatie

Bijlage. Van ICD-9-CM-codes naar ICD-10-CM-codes (alfabetisch)

Bijlage. Van ICD-9-CM-codes naar ICD-10-CM-codes (alfabetisch) Bijlage Van ICD-9-CM-codes naar ICD-10-CM-codes (alfabetisch) De stoornissen staan hier in alfabetische volgorde, en niet in de volgorde waarin ze in Psychiatrische diagnostiek aan bod komen. * De eerste

Nadere informatie

BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Katatonie. Prof. dr. Peter N van Harten. PN van Harten

BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Katatonie. Prof. dr. Peter N van Harten. PN van Harten BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Katatonie Prof. dr. Peter N van Harten KATATONIE IN BEWEGING Classificatiecriteria DSM-5 Katatonie 1. Stupor Geen psychomotorische activiteit; geen actieve interactie

Nadere informatie

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Psychosen en Schizofrenie. Lieuwe de Haan en Arjen Sutterland, Zorglijn Vroege Psychose

Psychosen en Schizofrenie. Lieuwe de Haan en Arjen Sutterland, Zorglijn Vroege Psychose Psychosen en Schizofrenie Lieuwe de Haan en Arjen Sutterland, Zorglijn Vroege Psychose Inhoud 1. Wat is psychose? 2. Wat is schizofrenie? 3. Welke symptomen komen voor bij psychosen? 4. Wat is het beloop?

Nadere informatie

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Paniekaanval als specificatie

Paniekaanval als specificatie DSM-IV-TR 1. Paniekstoornis met agorafobie 2. Paniekstoornis zonder agorafobie 3. Agorafobie zonder paniekstoornis in de voorgeschiedenis 4. Specifieke fobie 5. Sociale fobie 6. Obsessieve-compulsieve

Nadere informatie

Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence

Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme

Nadere informatie

Bijlage : Primaire DSM-IV diagnoses

Bijlage : Primaire DSM-IV diagnoses Bijlage : Primaire DSM-IV diagnoses DSM IV stoornis ZUIGELING-KIND-JEUGD Leerstoornissen - Leesstoornis - Rekenstoornis - Schrijfstoornis - Leerstoornis NAO Stoornissen in de motorische vaardigheden -Coördinatieontwikkelingsstoornis

Nadere informatie

4.3.1 Diagnostische Checklist voor cliënten zonder dementie: DSM-5 criteria

4.3.1 Diagnostische Checklist voor cliënten zonder dementie: DSM-5 criteria 4.3.1 Diagnostische Checklist voor cliënten zonder dementie: DSM-5 criteria Stappen 1 t/m 4 betreffen Depressie, stappen 5 en 6 betreffen Apathiesyndroom STAP 1. Bepaal of de volgende hoofdsymptomen voorkomen.

Nadere informatie

Correcties DSM 5 : Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen

Correcties DSM 5 : Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen Correcties DSM 5 : Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen Derde oplage, mei 2015 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de tweede oplage (november 2014). Pagina

Nadere informatie

VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht

VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht GEDRAG: De wijze waarop iemand zich gedraagt, zijn wijze van doen, optreden

Nadere informatie

Psychose. Ziektebeeld en concrete tips. Cluster-ring justitie en GGZ ontmoeten elkaar - 26 februari 2015

Psychose. Ziektebeeld en concrete tips. Cluster-ring justitie en GGZ ontmoeten elkaar - 26 februari 2015 Psychose Ziektebeeld en concrete tips Cluster-ring justitie en GGZ ontmoeten elkaar - Thomas Zoveel perspectieven, zoveel rollen, zoveel oordelen.. Psychotische symptomen Hallucinaties Wanen Gedesorganiseerde

Nadere informatie

Van somatoforme stoornissen naar somatisch symptoom stoornis

Van somatoforme stoornissen naar somatisch symptoom stoornis Van somatoforme stoornissen naar somatisch symptoom stoornis Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Het verdwijnen van hypochondrie En andere begrepen en onbegrepen verschillen

Nadere informatie

Schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen in de DSM-5

Schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen in de DSM-5 korte bijdrage Schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen in de DSM-5 ACHTERGROND In de sectie psychotische stoornissen werden verschillende wijzigingen aangebracht bij de overgang van dsm-iv

Nadere informatie

Richtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017

Richtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017 Richtlijn Antipsychotica Richtlijnenmiddag 2017 Voor wie Daarvoor is de indeling volgens de DSM 5: 297.1 Waanstoornis 298.8 Kortdurende psychotische stoornis 295.40 Schizofreniforme stoornis 295.90 Schizofrenie

Nadere informatie

Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1

Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Moet voldoen aan de criteria A, B, C en D A. Aanhoudende tekorten in sociale communicatie en sociale interactie in meerdere

Nadere informatie

Drieluik psychiatrie workshop psychotische klachten in de thuiszorg

Drieluik psychiatrie workshop psychotische klachten in de thuiszorg Drieluik psychiatrie workshop psychotische klachten in de thuiszorg Ferdy Pluck Inhoud Introductie Casus Psychotische klachten Eigen casuïstiek Casus Je gaat voor het eerst op bezoek bij een 67 jarige

Nadere informatie

Veranderingen in de DSM-V stemmingsstoornissen. R.A. van Elmpt AIOS psychiatrie

Veranderingen in de DSM-V stemmingsstoornissen. R.A. van Elmpt AIOS psychiatrie Veranderingen in de DSM-V stemmingsstoornissen R.A. van Elmpt AIOS psychiatrie 2 DSM-5-classificatie Bipolaire stoornissen Depressieve stoornissen Bipolaire-I-stoornis Bipolaire-II-stoornis Cyclothyme

Nadere informatie

Hoorcollege 4: Psychotische stoornissen

Hoorcollege 4: Psychotische stoornissen Hoorcollege 4: Psychotische stoornissen Hoofdstuk 5, 7. Dit is het medische gebied. Een psychose is een psychiatrisch toestandsbeeld waarbij de patiënt gedurende een zekere periode het contact met de werkelijkheid

Nadere informatie

6 Forensische aspecten Aandachtspunten 134 Noten 134

6 Forensische aspecten Aandachtspunten 134 Noten 134 Inhoud Voorwoord Hoofdstuk 1 Psychiatrische stoornis en diagnostiek 13 1 Inleiding 13 2 Psychiatrische ziekte 13 3 De psychische functies 16 4 Doelen en onderdelen psychiatrische diagnostiek 17 5 Diagnose

Nadere informatie

Edwin Beld, psychiater. Werkzaam in Den Helder GGZ NHN

Edwin Beld, psychiater. Werkzaam in Den Helder GGZ NHN P S Y C H O S E Edwin Beld, psychiater Werkzaam in Den Helder GGZ NHN PSYCHOSE Psychose Krankzinnigheid Manie Schizofreen Schizoaffectief Borderline? Waanstoornis Maniak Psycho Geestesziek Bezeten Gek

Nadere informatie

MIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN. Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein

MIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN. Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein MIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein 28 november 2014 Middelengerelateerde problematiek 1. Algemeen A. Middelengebruik in België B. Gevolgen:

Nadere informatie

Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen

Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen Van DSM-IV naar DSM-5 Sietske Dellbrügge JACQUELINE HOVENS Denken over verslaving Moreel model Heropvoedingskampen Farmacologisch model Drankbestrijding Symptomatisch

Nadere informatie

De registratie van doelsymptomen op een gesloten acute opnameafdeling

De registratie van doelsymptomen op een gesloten acute opnameafdeling De registratie van doelsymptomen op een gesloten acute opnameafdeling Klinisch Centrum Acute Psychiatrie (KCAP) Den Haag Voorjaarscongres 1 april 2009 Martiniplaza Groningen Stephanie Bohnen, Remco de

Nadere informatie

Aan de slag met psychose en bipolaire stoornis

Aan de slag met psychose en bipolaire stoornis Aan de slag met psychose en bipolaire stoornis Anja Stevens, psychiater, Dimence Charlotte Marchandisse, VS, GGZinGeest Zwolle, 8 december Phrenoscongres Opzet Introductie hypomanie, manie, psychose Rollenspellen

Nadere informatie

Depressie, dysthymie en de bipolaire stoornis

Depressie, dysthymie en de bipolaire stoornis Depressie, dysthymie en de bipolaire stoornis Inleiding Iedereen kan zich wel eens somber en lusteloos voelen maar doorgaans is dat van korte duur. Bij sommige mensen houden deze klachten langere tijd

Nadere informatie

Stemmings-en angststoornissen

Stemmings-en angststoornissen Stemmings-en angststoornissen Wijzigingen in DSM- 5 Dr. Hans van den Ameele / Dr. Bernard Vlieghe Angststoornissen Dr. Bernard Vlieghe Angst, obsessieve-compulsieve stoornis en trauma in de DSM-5 Hoofdstuk

Nadere informatie

Het is niet altijd wat het lijkt dat het is!! Rens Evers Psychiater MFCG Limburg Koraalgroep

Het is niet altijd wat het lijkt dat het is!! Rens Evers Psychiater MFCG Limburg Koraalgroep Het is niet altijd wat het lijkt dat het is!! Rens Evers Psychiater MFCG Limburg Koraalgroep Inhoud Inleiding Casusistiek Met uitleg over verschillende beelden Veel voorkomende diagnoses Oplossingen Conclusie

Nadere informatie

Autisme en de DSM-5 symposium autismenetwerk Zuid- Holland Zuid Autismeweek

Autisme en de DSM-5 symposium autismenetwerk Zuid- Holland Zuid Autismeweek Autisme en de DSM-5 symposium autismenetwerk Zuid- Holland Zuid Autismeweek Woensdag 2 april 2014 Ad van der Sijde, Yulius Autisme Paul Reijnen, BOBA Inhoud Presentatie Vragen Veranderingen DSM-5 autisme

Nadere informatie

De kwaliteit van de omgeving (leefomstandigheden en voorzieningen) bepaalt in hoge mate de kwaliteit van de ontwikkeling van het kind.

De kwaliteit van de omgeving (leefomstandigheden en voorzieningen) bepaalt in hoge mate de kwaliteit van de ontwikkeling van het kind. Gastdocent: Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist In dienst van kinderen, jongeren en hun ouders

Nadere informatie

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik

Nadere informatie

SCID-5-S. Gestructureerd klinisch interview voor DSM-5 Syndroomstoornissen. Michael B. First Janet B. W. Williams Rhonda S. Karg Robert L.

SCID-5-S. Gestructureerd klinisch interview voor DSM-5 Syndroomstoornissen. Michael B. First Janet B. W. Williams Rhonda S. Karg Robert L. SCID-5-S Gestructureerd klinisch interview voor DSM-5 Syndroomstoornissen Michael B. First Janet B. W. Williams Rhonda S. Karg Robert L. Spitzer Nederlandse vertaling Arnoud Arntz Jan Henk Kamphuis Joël

Nadere informatie

GEK AL TE PSYCHOSE TUSSEN BREIN EN SAMENLEVING GEERDT MAGIELS SAMEN MET ERIK THYS MARC DE HERT INEZ GERMEYS HET MIS VERSTAND MET DE STEUN VAN

GEK AL TE PSYCHOSE TUSSEN BREIN EN SAMENLEVING GEERDT MAGIELS SAMEN MET ERIK THYS MARC DE HERT INEZ GERMEYS HET MIS VERSTAND MET DE STEUN VAN AL TE GEK PSYCHOSE TUSSEN BREIN EN SAMENLEVING GEERDT MAGIELS SAMEN MET ERIK THYS MARC DE HERT INEZ GERMEYS MET DE STEUN VAN HET MIS VERSTAND EN TE GEK!? www.lannoo.com Registreer u op onze website en

Nadere informatie

Behandelgroepen. Tarief behandelgroep. Geen behandeling bij 24 - uurs verblijf. 001 Geen behandeling bij 24-uurs verblijf 0 Indirecte tijd

Behandelgroepen. Tarief behandelgroep. Geen behandeling bij 24 - uurs verblijf. 001 Geen behandeling bij 24-uurs verblijf 0 Indirecte tijd Behandelgroepen Bijzondere productgroepen Geen behandeling bij 24 - uurs verblijf 001 Geen behandeling bij 24-uurs verblijf 0 Indirecte tijd 002 Indirect - vanaf 0 tot en met 49 minuten 45 003 Indirect

Nadere informatie

SAMENVATTING bijlage Hoofdstuk 1 104

SAMENVATTING bijlage Hoofdstuk 1 104 Samenvatting 103 De bipolaire stoornis, ook wel manisch depressieve stoornis genoemd, is gekenmerkt door extreme stemmingswisselingen, waarbij recidiverende episoden van depressie, manie en hypomanie,

Nadere informatie

Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis. J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog

Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis. J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog Autisme DSM IV: Stoornissen die meestal voor het eerst op zuigelingenleeftijd, kinderleeftijd of in

Nadere informatie

Schizophrenia spectrum and other psychotic disorders (dsm5.org) profile-based psychosen-zorg. Dr. Richard Bruggeman

Schizophrenia spectrum and other psychotic disorders (dsm5.org) profile-based psychosen-zorg. Dr. Richard Bruggeman Rethinking emotion in schizophrenia van categorie via dimensie naar symptoom Richard Bruggeman UCP - UMCG Groningen Rob Giel Onderzoekcentrum De Haan et al, TvP 12 Schizophrenia spectrum and other psychotic

Nadere informatie

RELEVANTIE VROEGHERKENNING: AT RISK MENTAL STATE (ARMS)

RELEVANTIE VROEGHERKENNING: AT RISK MENTAL STATE (ARMS) THE COMPREHENSIVE ASSESSMENT OF AT-RISK MENTAL STATE CAARMS - TRAINING J e n n y v a n d e r W e r f P A R N A S S I A, D E N H A A G J u d i t h R i e t d i j k D I J K E N D U I N, Z A A N D A M No financial

Nadere informatie

AGRESSIE. Basis emoties. Basis emoties. Agressie - sociologisch. Agressie - biologisch. Agressie en psychiatrie 16-3-2014

AGRESSIE. Basis emoties. Basis emoties. Agressie - sociologisch. Agressie - biologisch. Agressie en psychiatrie 16-3-2014 Basis emoties AGRESSIE en psychiatrische stoornissen Angst Verdriet Boosheid Verbazing Plezier Walging Paul Ekman Basis emoties Psychofysiologische reactie op een prikkel Stereotype patroon van motoriek,

Nadere informatie

Verantwoording data-analyses

Verantwoording data-analyses Verantwoording data-analyses In het kader van werkgroep Zorgvraagzwaarte 2012/2013 Versie: definitief 1.0 Inhoudsopgave 1 Verantwoording data-analyses... 4 1.1 Aanleiding... 4 1.2 Onderzoeksobject... 4

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen

Persoonlijkheidsstoornissen Persoonlijkheidsstoornissen N.B.: Deze worden op As II gecodeerd. 301.0 Paranoïde persoonlijkheidsstoornis 301.20 Schizoïde persoonlijkheidsstoornis 301.22 Schizotypische persoonlijkheidsstoornis 301.7

Nadere informatie

Algemene folder Zorgprogramma Bipolaire Stoornissen

Algemene folder Zorgprogramma Bipolaire Stoornissen Voor wie? Deze folder is bedoeld voor mensen die de diagnose bipolaire stoornis hebben gekregen of waarbij er een sterk vermoeden is dat er van een bipolaire stoornis sprake zou kunnen zijn. Het vraagt

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 35834 6 juli 2016 Regeling van de Minister van Infrastructuur en Milieu, van 1 juli 2016, nr. IENM/BSK-2016/132132, tot

Nadere informatie

Schizofrenie en comorbide verslaving

Schizofrenie en comorbide verslaving Schizofrenie en comorbide verslaving Wilma Reesink GGZ Verpleegkundig Specialist GGNet Apeldoorn Workshopindeling: 1. Stellingen bespreken aan de hand van het Lagerhuismodel met doel: kennis testen, dilemma

Nadere informatie

Informatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater

Informatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Informatieavond Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Bipolaire Stoornis Bipolaire Stoornis = Manisch Depressieve Stoornis (MDS) Algemeen Ziekteverschijnselen Beloop

Nadere informatie

PK Broeders Alexianen Tienen

PK Broeders Alexianen Tienen PROGRAMMA 09u30 Ontvangst Koffie 10u00 Verwelkoming en inleiding Ivo Vanschooland Dr. H. Peuskens Getuigenis Pauze Getuigenis Herman Hacour 12u00 Aperitief en lunch 14u00 Werkgroepen begeleid door: Hacour

Nadere informatie

3 Veelvoorkomende ziektebeelden

3 Veelvoorkomende ziektebeelden 3 Veelvoorkomende ziektebeelden 3.1 De verwarde patiënt Meneer Pignon Een zestigjarige man, meneer Pignon, werd op de afdeling psychiatrie opgenomen met een inbewaringstelling (IBS). Deze man is bekend

Nadere informatie

EEN NETWERKBENADERING

EEN NETWERKBENADERING EEN NETWERKBENADERING VOOR PSYCHOSE DE ROL VAN SYMPTOMEN EN TRAUMA dr. Hanneke Wigman Januari 2017 De Amsterdamse School DISCLOSURES (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Cognitieve stoornissen en delier

Cognitieve stoornissen en delier Cognitieve stoornissen en delier In de DSM-5 Karel Beenakker Roos van der Mast DSM IV: Delirium, dementie, amnestische en andere cognitieve stoornissen DSM 5: Neurocognitieve stoornissen Normale cognitie?

Nadere informatie

V&VN VS oncologie 24 maart 2016 DEPRESSIE? OF? Klinisch redeneren met een oncologische casus Marieke van Piere VS GGZ Alrijne Leiden

V&VN VS oncologie 24 maart 2016 DEPRESSIE? OF? Klinisch redeneren met een oncologische casus Marieke van Piere VS GGZ Alrijne Leiden V&VN VS oncologie 24 maart 2016 DEPRESSIE? OF? Klinisch redeneren met een oncologische casus Marieke van Piere VS GGZ Alrijne Leiden LEERDOELEN De deelnemer is in staat: onderscheid te maken tussen somberheid

Nadere informatie

Yulius Academie T Rapportage Toekomstverkenning 2014 Acute zorg/crisiszorg

Yulius Academie T Rapportage Toekomstverkenning 2014 Acute zorg/crisiszorg Yulius Academie T 088 40 56950 info@yulius.nl Rapportage Toekomstverkenning 2014 Acute zorg/crisiszorg Naam: Toekomstverkenning 2014: Acute zorg/crisiszorg Opdrachtgever: Klankbord Toekomstverkenning Auteur:

Nadere informatie

Stadiëring en interepisodisch functioneren bij Bipolaire Stoornissen

Stadiëring en interepisodisch functioneren bij Bipolaire Stoornissen Stadiëring en interepisodisch functioneren bij Bipolaire Stoornissen Ralph Kupka hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum Academische Zorglijn Bipolair, GGZinGeest Altrecht Bipolair Stabiel

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut

Stemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Stemmingsstoornissen Van DSM-IV-TR naar DSM-5 Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Inhoud Veranderingen in de DSM-5 Nieuwe classificaties

Nadere informatie

psychiatrische diagnostiek

psychiatrische diagnostiek psychiatrische diagnostiek de essentie Allen Frances UITGEVERIJ NIEUWEZIJDS Oorspronkelijke titel: Essentials of Psychiatric Diagnosis: Responding tot the Challenge of dsm-5 (Revised Edition). New York:

Nadere informatie

Klinische verschijnselen en beloop van een delirium

Klinische verschijnselen en beloop van een delirium 2. Klinische verschijnselen en beloop van een delirium 2.1. Inleiding 3. Zie ook handboeken, zoals Textbook for Consultation-Liaison Psychiatry (Wise & Rundell 2002) en Delirium in old age (Lindesay e.a.

Nadere informatie

Ouderenpsychiatrie: Hulpmiddelen bij het Herkennen en Signaleren

Ouderenpsychiatrie: Hulpmiddelen bij het Herkennen en Signaleren Ouderenpsychiatrie: Hulpmiddelen bij het Herkennen en Signaleren Dr. Martin G. Kat (ouderen)psychiater-psychotherapeut NWZ Alkm./Amsterdam www.psykat.nl Inhoud Diagnosticeren/ Differentiaal-diagnostiek

Nadere informatie

DSM-5: de algemene wijzigingen ten opzichte van de DSM-IV

DSM-5: de algemene wijzigingen ten opzichte van de DSM-IV DSM-5: de algemene wijzigingen ten opzichte van de DSM-IV Classificeren, diagnostiek en indicatiestelling Prof.dr. Michiel W. Hengeveld, psychiater Disclosure Disclosure belangen spreker Potentiële belangenverstrengeling

Nadere informatie

Grensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie

Grensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie

Nadere informatie

BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) in euro s

BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) in euro s 5 van 14 BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) in euro s Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek 007 Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 160,57 008 Diagnostiek -

Nadere informatie

Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013

Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013 Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013 Prestatiecode 000 Geen behandeling bij 24-uursverblijf - Indirecte tijd 002 Indirect - vanaf 0 tot en met 49 minuten 25,30 003 Indirect - vanaf

Nadere informatie

Vroegsignalering bij dementie

Vroegsignalering bij dementie Vroegsignalering bij dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl

Nadere informatie

Postpartum psychiatrie op de moeder-baby unit

Postpartum psychiatrie op de moeder-baby unit Oprichtingssymposium LKPZ 9 september 2010, Corpus, Oegstgeest Postpartum psychiatrie op de moeder-baby unit Kathelijne Koorengevel, psychiater Monica Ouwens, dans- en bewegingstherapeut Afdeling Psychiatrie

Nadere informatie

DSM 5 Nascholing d.d Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen Eetstoornissen. Santoucha Setroikromo AIOS, LUMC

DSM 5 Nascholing d.d Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen Eetstoornissen. Santoucha Setroikromo AIOS, LUMC DSM 5 Nascholing d.d. 20-09-2016 Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen Eetstoornissen Santoucha Setroikromo AIOS, LUMC Casus Waarschuwing! Bevat schokkende beelden! https://www.youtube.com/watch?v=xy7m4kzyr4q

Nadere informatie

Hebben jongeren met autisme een verhoogd risico op psychose?

Hebben jongeren met autisme een verhoogd risico op psychose? Hebben jongeren met autisme een verhoogd risico op psychose? Lezing voor Ypsilon Amsterdam, 19 December 2017 Jean-Paul Selten, Universiteit Maastricht en GGZ Rivierduinen, Leiden Overzicht lezing Wat is

Nadere informatie

THE COMPREHENSIVE ASSESSMENT OF AT-RISK MENTAL STATE CAARMS - TRAINING. No financial disclosure.

THE COMPREHENSIVE ASSESSMENT OF AT-RISK MENTAL STATE CAARMS - TRAINING. No financial disclosure. THE COMPREHENSIVE ASSESSMENT OF AT-RISK MENTAL STATE CAARMS - TRAINING drs. Helga Ising PARNASSIA, DEN HAAG dr. Judith Rietdijk DIJK EN DUIN, ZAANDAM No financial disclosure. RELEVANTIE VROEGHERKENNING:

Nadere informatie

Schizofreniespectrumen andere psychotische stoornissen

Schizofreniespectrumen andere psychotische stoornissen 5 Schizofreniespectrumen andere psychotische stoornissen Samenvatting Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen kenmerken zich voornamelijk door wanen, hallucinaties en/of gedesorganiseerd

Nadere informatie

Registratierichtlijn. E003 Beroepsgebonden depressie

Registratierichtlijn. E003 Beroepsgebonden depressie Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Coronel Instituut AMC/UvA Postbus 22660 1100 DD Amsterdam tel. 020 566 5387 e mail: ncvb@amc.nl 2 CAScode: P652 Van deze richtlijn is een achtergronddocument Omschrijving

Nadere informatie

VOLWASSENPSYCHIATRIE SAMENVATTING BOEK 2011 2012

VOLWASSENPSYCHIATRIE SAMENVATTING BOEK 2011 2012 VOLWASSENPSYCHIATRIE SAMENVATTING BOEK 2011 2012 Delirium, dementie en andere cognitieve stoornissen 1. Inleiding Inleiding Geheugen: het vermogen om informatie op te slaan, te bewaren en later weer te

Nadere informatie

GGZ bijeenkomst d.d. 21 augustus 2012: Hoogleraren GGZ, VWS en CVZ

GGZ bijeenkomst d.d. 21 augustus 2012: Hoogleraren GGZ, VWS en CVZ 2012143157 Bijlage 1 GGZ bijeenkomst d.d. 21 augustus 2012: Hoogleraren GGZ, VWS en CVZ Inleiding Met het oog op het uitbrengen van het vervolgrapport over de te verzekeren GGZ in december 2012 heeft het

Nadere informatie

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM Het college heeft het volgende overwogen en beslist omtrent de op 9 oktober 2014 binnengekomen klacht van: A, wonende te B, k l a a g s t e r,

Nadere informatie

Overzicht. Wat heeft hij/zij? Wat is zijn diagnose? Omgaan met psychische aandoeningen voor docenten. Inleiding. 1. Inleiding

Overzicht. Wat heeft hij/zij? Wat is zijn diagnose? Omgaan met psychische aandoeningen voor docenten. Inleiding. 1. Inleiding Omgaan met psychische aandoeningen voor docenten Success@School Urecht, 29 november 2018 1. Inleiding Overzicht 2. Signaleren psychische problemen 3. Invloed psychische aandoening op het studeren dr. Lies

Nadere informatie

Inhoud. Thema 1 Wat is psychiatrie? 1. Algemene inleiding 2

Inhoud. Thema 1 Wat is psychiatrie? 1. Algemene inleiding 2 Inhoud Thema 1 Wat is psychiatrie? 1 Algemene inleiding 2 1 Van magie naar wetenschap 6 Inleiding 6 Leerdoelen 6 1.1 Tweeslachtig karakter 6 1.2 Hippocrates 7 1.3 Middeleeuwen 8 1.4 Latere ontwikkeling

Nadere informatie

Reeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater

Reeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater Reeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater Ziekte Gezondheid Gek Normaal Wat is een psychose? Waarnemen Denken Betekenis geven Wat is een psychose? Hallucinatie Waan Hallucinaties

Nadere informatie

Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek

Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) 7 van 15 Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek 007 Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 minuten 194,90 008 Diagnostiek - vanaf

Nadere informatie

DSM 5: Ontwikkelingsstoornissen. Stephan Gemsa Katinka Franken

DSM 5: Ontwikkelingsstoornissen. Stephan Gemsa Katinka Franken DSM 5: Ontwikkelingsstoornissen Stephan Gemsa Katinka Franken Inhoud Van DSM IV naar DSM 5 Algemeen Ontwikkelingsstoornissen Verstandelijke beperking Autisme ADHD Communicatiestoornissen, leerstoornissen,

Nadere informatie

Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie

Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie C. van Alphen, M. Ammeraal, C. Blanke, N. Boonstra, H. Boumans, R. Bruggeman, S. Castelein, F.L. Dekker, D. van Duin,

Nadere informatie

DSM-5 Inleiding in de belangrijkste veranderingen

DSM-5 Inleiding in de belangrijkste veranderingen DSM-5 Inleiding in de belangrijkste veranderingen Dr. P. Remijnse, psychiater VIA, 23 januari 2017 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

De waarheid heelt de waan

De waarheid heelt de waan De waarheid heelt de waan Dinah Seiser Verwarring www.franz- ruppert.de Schizofrenie en psychose benaderd vanuit de visie van een meergenerationele psychotraumatologie Vormen van wanen achtervolgingswaan

Nadere informatie

Beeldvormend onderzoek voor de psychiater?

Beeldvormend onderzoek voor de psychiater? Beeldvormend onderzoek voor de psychiater? Gebruik van de (mini)scan ter ondersteuning van classificatie en diagnostiek. Eric Noorthoorn 2-9-2015 Inhoud 1. Doel vragenlijsten in de zorg 2. Typen vragenlijsten

Nadere informatie

Verschijningsvormen van dementie op jonge leeftijd, verschillen en overeenkomsten Freek Gillissen

Verschijningsvormen van dementie op jonge leeftijd, verschillen en overeenkomsten Freek Gillissen Verschijningsvormen van dementie op jonge leeftijd, verschillen en overeenkomsten Freek Gillissen Verpleegkundig consulent dementie Alzheimercentrum VUMC Herkenning preseniele dementie Vroege verschijnselen:

Nadere informatie

Psychiatrie voor juristen

Psychiatrie voor juristen Ko Hummelen en Michiel Hengeveld Psychiatrie voor juristen De Tijdstroom, Utrecht De Tijdstroom uitgeverij, 2014. Omslagontwerp: Cees Brake bno, Enschede Uitgegeven door De Tijdstroom uitgeverij bv, Postbus

Nadere informatie

Generalistische Basis GGZ

Generalistische Basis GGZ Generalistische Basis GGZ Code Omschrijving Maximale vergoeding TOTAAL 180001 Generalistische Basis GGZ Kort (BK) 418,10 180002 Generalistische Basis GGZ Middel (BM) 712,39 180003 Generalistische Basis

Nadere informatie

CAT VRAGEN OEFENEN Week 1. Cursus Psychisch Functioneren Mw. dr. U. Klumpers, psychiater/ cursuscoördinator Vrijdag 8 maart 2013

CAT VRAGEN OEFENEN Week 1. Cursus Psychisch Functioneren Mw. dr. U. Klumpers, psychiater/ cursuscoördinator Vrijdag 8 maart 2013 CAT VRAGEN OEFENEN Week 1 Cursus Psychisch Functioneren Mw. dr. U. Klumpers, psychiater/ cursuscoördinator Vrijdag 8 maart 2013 1.Psychiatrisch onderzoek: De cognitieve functies bestaan o.a. uit: a. geheugen,

Nadere informatie

Samenwerkingsverband Vrijgevestigde Psychologen Amsterdam

Samenwerkingsverband Vrijgevestigde Psychologen Amsterdam Samenwerkingsverband Vrijgevestigde Psychologen Amsterdam Sanne Bakker en Marjan Kroon, 19 juni 2014 1. De invoering van de Basis GGZ 2. Het verwijsmodel 3. Overzicht van de DSM-IV stoornissen die vergoed

Nadere informatie

Manisch depressief of bipolaire stoornis

Manisch depressief of bipolaire stoornis 0000 2027 - SV - oktober 2012 Manisch depressief of bipolaire stoornis campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. 03 285 20 00 fax 03 239 23 23 www.st-vincentius.be GasthuisZusters

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen. Bij mensen met een verstandelijke beperking Kentalis- 25 november 2016 Carmen van Bussel

Stemmingsstoornissen. Bij mensen met een verstandelijke beperking Kentalis- 25 november 2016 Carmen van Bussel Stemmingsstoornissen Bij mensen met een verstandelijke beperking Kentalis- 25 november 2016 Carmen van Bussel Inhoud 1. Casus Mark 2. De context: psychiatriebij mensenmet eenvb 3. Stemmingsstoornissen

Nadere informatie

HOOFDSTUK 16 MENTALE AANDOENINGEN

HOOFDSTUK 16 MENTALE AANDOENINGEN HOOFDSTUK 16 MENTALE AANDOENINGEN OVERZICHT - De mentale aandoeningen worden in hoofdstuk 5 van ICD-10-CM geklasseerd. - Organische angststoornissen zijn een psychose en zijn het onmiddellijk gevolg van

Nadere informatie

Belangrijkste wijzigingen van DSM-IV naar DSM-5

Belangrijkste wijzigingen van DSM-IV naar DSM-5 Belangrijkste wijzigingen van DSM-IV naar DSM-5 De wijzigingen in de classificatiecriteria en teksten van de DSM-5 worden in dit artikel beschreven in de volgorde waarin zij in de DSM-5 voorkomen. Deze

Nadere informatie

Wegwijzer psychische stoornissen 1

Wegwijzer psychische stoornissen 1 Wegwijzer psychische stoornissen 1 Met behulp van de hiernavolgende vragen kun je nagaan of klachten/problemen mogelijk wijzen op een psychische stoornis. Wees er wel voorzichtig mee. Het gebruik van deze

Nadere informatie