Uitgangspunten schadebeoordelingsmethodiek

Transcriptie

1

2

3

4 Uitgangspunten schadebeoordelingsmethodiek Uit de evaluatie van de begeleidingscommissie: Op basis van de conclusies en bevindingen adviseert de commissie de NCG bij het opzetten van een nieuw schadeprotocol en wijze van schade-afhandeling: De positieve elementen zoals benoemd mee te nemen bij en een nieuwe wijze van schadeafhandeling. Het doornemen van een (relevante) vragenlijst met de bewoner om zijn/haar beleving en beeld van het tijdstip van ontstaan van een schade mee te kunnen nemen. Hierbij is dan, zoals eerder vermeld, wel essentieel om deze informatie ook te gebruiken en er naar de bewoner op terug te komen. Het opnemen (zo uitgebreid en zorgvuldig mogelijk) en vastleggen van alle schade in een pand en niet alleen de gemelde schades, zonder direct te oordelen. Het vervolgens op objectieve wijze analyseren van de schadeoorzaken op basis van de eigenschappen van het pand en in zijn relatie tot de omgeving en de ondergrond, voor zover mogelijk. Hierbij is sprake van een integrale inzet van verschillende expertises (panel) om tot een zo volledig mogelijk beeld te komen. Een data-analyse kan van toegevoegde waarde zijn op de gehanteerde werkwijze. In dit onderzoek is dat in de beleving van de commissie het geval. Een voorwaarde daarbij is wel dat de data van voldoende omvang moet zijn en van toepassing moet zijn op het gebied waarin een object zich bevindt. De verbeterpunten zoals benoemd eveneens mee te nemen voor de wijze van beoordeling van schade. Het verdient aanbeveling om bij de beoordeling bouwtekeningen te betrekken, indien beschikbaar, of tijdens de opname de ruimtelijke samenhang van het object (principe plattegrond met relevante doorsneden) te schetsen. Het zou meerwaarde hebben om net als de grondwaterstand ook de oppervlaktewaterstand op meerdere momenten in de tijd te betrekken bij het beoordelen van schade in plaats van de oppervlaktewaterstand op één moment. Een visuele inspectie heeft beperkingen. Aanvullend op visuele inspectie zou een uitgebreidere inspectie van bijvoorbeeld funderingen en/of het uitvoeren van lintvoegmetingen (indien daar aanleiding voor is) meer relevante informatie op kunnen leveren. Ook geldt het advies om indien de aard van de schade daartoe aanleiding geeft (een lid van) het beoordelingspanel het object op locatie te laten bezoeken. Als deze beschikbaar zijn, kunnen nog verder doorontwikkelde modellen worden gebruikt voor bijvoorbeeld het bepalen van de maximale grondsnelheid op een bepaalde locatie. Tevens dient meer inzicht te worden verkregen in de achtergrond van de gehanteerde grenswaarden voor de trillingssnelheden, op basis waarvan gesteld wordt dat er geen schade zal ontstaan. De ernst en eventuele consequenties van de schade zou kunnen worden benoemd door bijvoorbeeld onderscheid te maken tussen esthetische schade, bouwtechnische of functionele schade en constructieve schade. Er is veel aandacht voor zorgvuldige communicatie geweest, maar het vooraf bedenken wat, wanneer, hoe en waarom te communiceren blijft in termen van behoefte, verwachting, kennis en begrip vanuit de perceptie van eigenaar/bewoner een belangrijk punt van aandacht. Denk daarbij ook aan de manier waarop bijvoorbeeld een vragenlijst wordt opgesteld, ingezet en gebruikt en teruggekoppeld is. Te organiseren dat de kennis, methoden en modellen die worden gebruikt bij de beoordeling van schade, toegankelijk zijn, actueel zijn, en geregeld wordt gevalideerd. Bij de beoordeling, in lijn met de proef, verschillende experts te betrekken. En het pand te beoordelen in relatie tot het gedrag van de omgeving en de ondergrond en waar noodzakelijk hiervoor aanvullend onderzoek te laten verrichten. Te organiseren dat de beoordeling van schade zo onafhankelijk mogelijk plaatsvindt en gericht is op het duiden van de oorzaken van (alle) schades aan een pand. Communicatie en bewoner staat centraal prominent onderdeel van de werkwijze te laten zijn. Bezie bij het op deze wijze inrichten van schadebeoordeling welke rol een second opinion en de arbiter moet hebben. Mogelijk kan de evaluatie van de proef als geheel hier input voor

5 bieden, als ook eventuele second opinions zijn uitgevoerd. Een second opinion dient van een zelfde technisch inhoudelijk gehalte te zijn als het reeds uitgevoerd onderzoek, om een wezenlijke bijdrage te leveren. Uitgangspunten - vervolg De adviezen van de begeleidingscommissie worden meegenomen in een nieuwe methodiek van schadeafhandeling Vertrekpunt voor elke schadebeoordeling dat gezocht wordt naar de mogelijke schadeoorzaken (en niet enkel het uitsluiten van aardbevingsschade) Alle schade aan het gebouw wordt objectief vastgelegd (plaats, vorm, kenmerken) Door opname wordt gedaan door een inspecteur met bouwkundige expertise Waarbij ruimtelijk inzichtelijk wordt gemaakt waar een schade zich bevindt Waarbij omgevingskenmerken en factoren die mogelijk van invloed kunnen zijn in kaart worden gebracht De bewoner de ruimte heeft om de door hem relevant geachte informatie in te brengen, dit wordt vastgelegd De bewoner controleert het inspectieverslag van de opname en het verslag van het gesprek Bij de beoordeling van de schade geldt het inspectieverslag als uitgangspunt en wordt in ieder geval de volgende elementen in de beoordeling van de schadeoorzaken betrokken: o grondwaterstanden o oppervlaktewater standen o informatie over de ondergrond/bodemopbouw o informatie over de omgeving (verkeer, bomen, bouw-/industriele activiteiten) o informatie over en geschiedenis van het pand (verbouwingen) o de input zoals door de bewoner gegeven o gemeten, danwel berekende trillingssnelheden o bouwtekening (indien aanwezig) Er wordt (indien mogelijk) met gevalideerde modellen gewerkt De beoordeling wordt gedaan met behulp van een team van onafhankelijke experts met diverse achtergronden (waaronder constructief, geologisch, geohydrologisch, trillingsdeskundigheid, bouwtechnisch en seismologisch) Indien de schade daartoe aanleiding geeft en/of de schade-experts daartoe aanleiding zien wordt aanvullend onderzoek gedaan (bijvoorbeeld lintvoegmetingen en sondering) Indien de schade daartoe aanleiding geeft en/of de schade-experts daartoe aanleiding zien gaat de schade-expert ter plaatse, of wordt een aanvullende deskundige inspectie gedaan Bij de beoordeling worden eerdere beoordelingen in de omgeving en vergelijkbare types gebouwen meegewogen Indien mogelijk wordt de beoordeling getoetst met een data-analyse Onderdeel van de beoordeling is een helder en leesbaar rapport op basis waarvan de schademelder een goed beeld krijgt waardoor schades zijn veroorzaakt, of de zwaarte van de schade en in hoeverre herstel noodzakelijk is en een inschatting van de kosten De beoordeling van de schadeoorzaken door het onafhankelijke team van experts is de basis voor besluitvorming over de vraag of en voor welk door schade is veroorzaakt door bodembeweging als gevolg van mijnbouwactiviteiten en valt binnen de aansprakelijkheid van NAM Zo spoedig mogelijk: De methodiek wordt beschreven, waarbij het uitgangspunt is dat nieuwe kennis en modellen (na validatie) een plek krijgen in de methodiek. Er worden kwaliteitseisen opgesteld voor de experts (opname en beoordeling)

6 Uitgangspunten scenario 1 juli NAM is uit het schadeafhandelingsproces, maar blijft aansprakelijk voor de kosten van schadeherstel, voorzover de schade is veroorzaakt door bodembeweging als gevolg van mijnbouwactiviteiten NCG heeft schadeprotocol vastgesteld CVW is de uitvoeringsorganisatie NCG bemiddelt in complexe dossiers Bij elke aardbeving wordt het effectgebied bepaald op basis van KNMI-gegevens en bewoners wordt gevraagd actief hun huis te controleren op schade. Kleine schades binnen het effectgebied worden hersteld zonder dat nader onderzoek wordt gedaan naar de oorzaak van schade Grote schades of schades waarvoor geen directe relatie met een beving waarvoor het effectgebied is bepaald kan worden gelegd wordt met de nieuwe methode van schadevaststelling beoordeeld Een Onafhankelijke commissie schade (OCS) beoordeelt binnen op basis van het advies van het team van experts inclusief de daarbij behorende kostenindicatie over hetgeen waarvoor NAM aansprakelijk is en de kosten die daarmee zijn gemoeid. NAM bindt zich aan de uitspraak van de OCS De OCS brengt onafhankelijkheid in het proces De OCS kan CVW vragen aanvullende informatie aan te leveren of een beoordeling opnieuw te doen als ze daartoe aanleiding ziet De arbiter bodembeweging blijft beschikbaar om een voor NAM bindende uitspraak te doen voor complexe dossiers De gang naar de rechter staat altijd open. Zodra een van de bovengenoemde elementen beschikbaar is wordt deze (ook voor 1 juli) ingevoerd.

7 Plan van aanpak schade april 2017 In dit plan van aanpak wordt geschetst hoe het proces eruit ziet naar een nieuw schadeprotocol. Op basis van de afspraak die is gemaakt dat NAM uit het schadeafhandelingsproces verdwijnt en behandeling volgens het huidige protocol is stopgezet, is het van belang om versnel tot een nieuw schadeprotocol te komen. Hierbij vormen de elementen die zijn benoemd in het Meerjarenprogramma belangrijke elementen. In het MJP is benoemd dat we twee zaken willen bereiken, namelijk vereenvoudigen en versnellen. Daarnaast is benoemd dat de proef buitengebied input zal bieden voor een nieuwe werkwijze en dan met name de evaluatie van de begeleidingscommissie. Tenslotte is benoemd dat het werken met een impactgebied van een beving een rol zou kunnen spelen. In deel I van de notitie wordt geschetst wat over de schadeafhandeling is opgenomen in het MJP. In deel II is benoemd hoe deze elementen in een samenhangende aanpak in 2017 worden opgepakt. Een belangrijk element dat is toegevoegd is de instelling van een Onafhankelijke Commissie Schade. Deze commissie zal op basis van het nieuwe schadeprotocol en de daarbij behorende elementen gaan besluiten over schade, aansprakelijkheid van NAM en het daarmee gemoeide bedrag. Hiermee beogen we de onafhankelijkheid van het proces te borgen. Alle meldingen die zijn gedaan na 31 maart 12 uur worden beoordeeld volgens het nieuwe protocol. I: Schadeherstel: Vereenvoudigen en Versnellen De tekst zoals hieronder opgenomen komt uit het MJP en geeft daarmee de kaders voor de aanpak weer. Het afgelopen jaar zijn stappen gezet om het schadeproces te versnellen en te komen tot een aanpak waarin de bewoner centraal staat. Het bestaande protocol wordt aangepast aan de hand van tal van adviezen en rapporten die daarover zijn uitgebracht. Aan de hand van het eerder genoemde onderzoek naar het beleid en de werkprocessen van CVW moet helder worden of procedures en de inrichting van de processen bij CVW daaraan bijdragen en waar verdere verbetering kan worden gerealiseerd. Daarnaast heeft NCG het voornemen om in samenspraak met de bestuurlijke en maatschappelijke stuurgroep op korte termijn contact te leggen met de onafhankelijke deskundigen die het schadeprotocol, het handboek en de kwaliteitscriteria gaan opstellen. NCG zal hen vragen om met voorstellen te komen voor het versnellen en vereenvoudigen van het schadeafhandelingsproces. Vereenvoudiging proces kleine schades De discussie over de aantallen C-schades (niet-aardbeving gerelateerde schade) werpen een schaduw over de verbeteringen in het schadeproces. Dat geldt ook voor de strijd die vaak ontstaat over kleine schades. Betrokken bewoners ergeren zich aan de situatie waarin over schades onder de disputen ontstaan, waarvoor een contra-expert moet worden ingeschakeld en de Arbiter moet worden ingeroepen om tot een oplossing te komen. De kosten daarvan overschrijden regelmatig in ruime mate het bedrag dat gemoeid zou zijn met schadeherstel. Een vereenvoudiging van het schadeproces voor kleine schades is daarom gewenst. Schades kunnen met een mobiele telefoon op de foto worden gezet en per worden verzonden aan CVW. Deze meldingen worden vervolgens deskundig beoordeeld en bij toekenning wordt de bewoner daarover geïnformeerd. De bewoner krijgt dan ook meteen een overzicht met plaatselijke aannemers waaruit hij of zij kan kiezen om de schade te laten herstellen. Uiteraard geldt ook hier de procedure met de mogelijkheid tot een deskundige contra-expertise en het inschakelen van de Arbiter Bodembeweging 1. Het zal voor CVW een uitdaging zijn om hier snel, laagdrempelig en betrouwbaar invulling aan te geven. De precieze invulling zal onderwerp zijn van overleg. Dat betreft zowel de hoogte van het drempelbedrag de 1.000,- grens wordt ook gehanteerd in de waardevermeerderingsregeling als de vormgeving. 1 De bewoner heeft de mogelijkheid om op ieder gewenst moment in het proces naar de rechter te gaan.

8 Proef beoordeling schade Er wordt gewerkt aan de verbetering van het huidige schadeafhandelingsproces door te experimenteren met nieuwe werkwijzen. Zo vindt er momenteel een proef plaats aan de randen van het aardbevingsgebied. In de proef worden schades opgenomen en vervolgens beoordeeld door een panel van deskundigen. Daarbij bestaat ook nog steeds de mogelijkheid voor een contra-expertise door een tweede panel van deskundigen en het inschakelen van de Arbiter. De begeleidingscommissie van de proef is uitdrukkelijk gevraagd om deze aanpak af te zetten tegen de standaardprocedure die in de rest van het gebied door CVW wordt gehanteerd. De uitkomsten daarvan zijn vanzelfsprekend ook relevant voor een voorstel om tot vereenvoudiging te komen van afhandeling van kleine schades. Effectgebied beving De metingen die in het Groningenveld plaatsvinden, maken het mogelijk om bij een beving het effectgebied ervan te bepalen. Op basis hiervan zouden bewoners van het effectgebied kunnen worden gewezen op de plaatsgevonden beving en de mogelijkheid dat daardoor schade is ontstaan. Op die manier kunnen bewoners schade direct melden. Het is gewenst om een dergelijke aanpak zo spoedig mogelijk door externe deskundigen te laten uitwerken en valideren. Cruciaal voor een succesvolle aanpak, waarbij meteen door de schademelder en CVW kan worden ingespeeld op mogelijke schade in de effectgebieden na een aardbeving, is dat dit ook leidt tot een eenvoudigere en snellere schadeafhandeling. Het is bekend dat schades lang niet altijd direct zichtbaar zijn, waardoor deze aanpak niet in alle gevallen sluitend is. In de uitwerking moet daaraan expliciet aandacht worden besteed. Laagdrempelig, deskundig, snel en betrouwbaar vormen ook hier sleutelwoorden. Als uitgangspunten bij dit alles zijn in het MJP geformuleerd: Aansprakelijkheid voor schade blijft bij NAM. CVW is uitvoeringsorganisatie voor de afhandeling van reguliere schades. NCG draagt voor onderstaande punten zorg voor een transparant en objectief proces voor de vaststelling van de instructies voor CVW: o NCG houdt toezicht op de schadeafhandeling door CVW. o NCG initieert het opstellen van een schadeprotocol, een handboek en kwaliteitscriteria voor schade-experts en contra-experts door onafhankelijk deskundigen. o Eventuele aanvullende activiteiten en toezicht van NCG op CVW zijn mede afhankelijk van het onderzoek naar beleid en werkprocessen dat bij CVW moet worden uitgevoerd en de wijze waarop invulling gegeven wordt aan de motie Van Veldhoven (Tweede Kamer, ). II: Plan van aanpak Aanvullend op hetgeen hierboven is weergegeven is het uitgangspunt van de schadeafhandeling dat NAM op afstand staat. Het op afstand plaatsen van NAM gebeurt onder andere door het vaststellen van het schadeprotocol niet meer door NAM te laten doen, maar door de NCG. In het MJP zijn verder een aantal voorstellen tot wijziging van de schadeafhandeling gedaan. Over deze wijzigingen in de schadeafhandeling, die uiteindelijk landen in een gewijzigd schadeprotocol, laat de NCG zich adviseren door een commissie, samengesteld uit leden die verschillende disciplines vertegenwoordigen. Op een aantal momenten zal deze commissie reflecteren op de voorstellen zoals door NCG ontwikkeld. Aanvullend hierop is voorzien dat er een Onafhankelijke Commissie Schade (OCS) komt, die besluiten neemt over schade en de bijbehorende vergoeding. Het schadeprotocol biedt hierbij het kader. Eindbeeld Er kan een aantal elementen worden geïnventariseerd die horen bij het gewenste eindbeeld van een nieuw schadeprotocol:

9 Bewoner en oplossing centraal Snelle, adequate en pro-actieve schadeafhandeling (zowel vanuit het perspectief van dienstverlening als vanuit herstel bezien) met korte doorlooptijden. Onafhankelijke, objectieve beoordeling en toetsing van schade door middel van kwaliteitseisen aan processen, protocollen, handboek en betrokken medewerkers. Transparante werkwijze Redelijke en billijke oplossingen Omkering van bewijslast heeft een plek in de beslissingen van de OCS De veronderstelling is dat dit bijdraagt aan de maatschappelijke acceptatie van de werkwijze van vaststelling van schade. In de informatiesessie aan de start van het traject kunnen bovenstaande elementen besproken worden en beelden hierover worden uitgewisseld. De rol van adviescommissie is te reflecteren op de voorstellen van de NCG en de meegegeven input te wegen. Het resultaat moet leiden tot een schadeprotocol en werkwijze waarbij de onderdelen in samenhang met elkaar zijn gebracht en een logisch geheel vormen. Proces NCG Begeleidingscommissie Adviescommissie Herziening Schadeprotocol Effectgebied en werkingsgebied Werkwijze Kleine schades Kwaliteitseisen Beoordelingsmethodiek + Handboek Voor proces in de tijd zie bijlage planning. NCG De NCG heeft als taak om op basis van consultatie van betrokken partijen en beschikbaar materiaal een tekst voor het schadeprotocol van melding tot herstel of compensatie op te stellen. Onderdeel hierbij zijn: o Werkwijze opname en onafhankelijke beoordeling schade (lessen buitengebied) o Werkwijze monumenten Om de wettelijke aansprakelijkheid van NAM te kunnen behouden in de schadeafhandelingsprocedure en tegelijkertijd NAM zo veel mogelijk op afstand te kunnen plaatsen, zal er sprake zijn van een onafhankelijke commissie die besluiten neemt over schade en de bijbehorende vergoeding op basis van het schadeprotocol. Ten behoeve van het opstellen van het schadeprotocol zijn op onderliggende onderwerpen deeluitwerkingen nodig: - Te hanteren kwaliteitseisen en borging daarvan o Opname o Beoordeling

10 - Werkwijze kleine schades - Te hanteren beoordelingsmethodiek en periodieke validatie - Definiëring effectgebied en werkingsgebied verschillende werkwijzen: o Te hanteren effectgebied bij beving en pro-actieve werkwijze o Werkingsgebied reguliere werkwijze (en werkwijze daarbuiten) De Adviescommissie adviseert op de uitwerkingen van diverse onderdelen. Hierbij is voorzien dat een deel van de commissie zich zal richten op de technische aspecten van dit plan van aanpak (de methodiek, werkwijze kleine schades, impactgebied) en een deel van de commissie zich meer richt op het protocol als geheel. Waar nodig wordt een overleg voor de gehele commissie georganiseerd. Ook bestaat de mogelijkheid om op onderdelen een sessie tussen (een deel van) de adviescommissie en (leden van) de stuurgroepen te organiseren. Adviescommissie Mogelijke samenstelling commissie: Schadeprotocol: Juridische expertise (aansprakelijkheid) Verzekeringsexpertise Maatschappelijke achtergrond Techniek: Technische expertise (ondergrond) Technische expertise (gebouwschade) Begeleidingscommissie Voor de herziening van het schadeprotocol inclusief alle onderdelen is een begeleidingscommissie voorzien. Deze begeleidingscommissie is zal in beginsel wekelijks bijeen komen. Daarnaast wordt de commissie gevraagd beschikbaar te zijn voor reactie/toetsing wanneer nodig. De leden van de commissie moeten met mandaat kunnen handelen en hebben een verantwoordelijkheid voor de terugkoppeling naar de BS en MS als geheel en/of het halen van input bij de MS/BS. NAM en CVW NCG zal tweewekelijks met NAM spreken om af te stemmen of de aansprakelijkheid van de NAM binnen de voorstellen van NCG vormgegeven kan worden. Met CVW vindt wekelijks overleg plaats over de uitvoerbaarheid van voorstellen.

11 Bijlage 1. Schadeprotocol en de diverse onderdelen Met de activiteiten die de Adviescommissie, met ondersteuning van de secretaris, gaan uitvoeren, wordt invulling gegeven aan de onderdelen zoals benoemd in het MJP: 1. Onafhankelijk opgesteld schadeprotocol 2. Werkwijze kleine schades 3. Onafhankelijk vastgestelde kwaliteitseisen 4. Onafhankelijk gevalideerd schadevaststellingsmethodiek (handboek/kennisbank) 5. Onafhankelijke bepaling effectgebied schadegebied Hieronder wordt per onderdeel toegelicht hoe de mogelijke werkwijze eruit kan zien. 1. Onafhankelijk opgesteld schadeprotocol NCG formuleert voorstellen voor een nieuw schadeprotocol. Hierbij worden opgedane ervaringen en kennis zoals de proef buitengebied, pilot kleine schades, onderzoek uitwerking schadeprotocol, kwaliteitseisen en audit CVW meegenomen. Ook de omkering van de bewijslast dient een plek te krijgen. 2. Werkwijze kleine schades Een werkwijze kleine schades kan worden ingevoerd gekoppeld aan het impactgebied van een beving. Het betreft hier een aanpak waarbij schade wordt verondersteld en waarbij schadeherstel het uitgangspunt is. Van belang is vast te stellen welke definitie kan gelden voor kleine schades, waarbij als minimum wordt gehanteerd het bedrag zoals gehanteerd in de aanpak schone lei (namelijk 1500). Hierbij moet ook worden uitgewerkt wie op welke wijze vaststelt dat het een kleine schade betreft. 3. Onafhankelijk gevalideerd schadevaststellingsmethodiek (en handboek/kennisbank) Het nieuwe schadeprotocol gaat uit van een wetenschappelijke basis voor het vaststellen van oorzaken van schade. Dit zal zich moeten baseren op de meest recente kennis over schades en oorzaken de meest geaccepteerde methodiek. Daarbij is het van belang dat steeds wordt geborgd dat kennis zich ontwikkeld en nieuwe inzichten worden meegenomen. Resultaten van de proef buitengebied en de evaluatie van de begeleidingscommissie daarover bieden hiervoor input. 4. Onafhankelijk vastgestelde kwaliteitseisen De NCG maakt een voorstel dat verwoord welke set van bestaande kwaliteitseisen voor technisch personeel het best is, of het best geschikt gemaakt kan worden voor de opname-experts van CVW en deskundigen in het beoordelingspanel. 5. Onafhankelijke bepaling effectgebied schadegebied en werkingsgebied protocol Uitgangspunt hierbij is dat bewoners van het effectgebied kunnen worden gewezen op de plaatsgevonden beving en de mogelijkheid dat daardoor schade is ontstaan. Hiermee kan meteen ingespeeld worden op mogelijk ontstane schade in de effectgebieden na een aardbeving, wat leidt tot een eenvoudigere en snellere schadeafhandeling. De werkwijze kleine schades wordt hieraan gekoppeld. Rekening houden met het feit dat schades niet altijd direct zichtbaar zijn, waardoor deze aanpak niet in alle gevallen sluitend is, of grotere schades en/of schades buiten hebt impactgebied blijft beoordeling van de schade wenselijk. Communicatie Voor dit gehele traject zal een communicatieplan worden opgesteld door de NCG.

12 Van: Boer, J. de (Jeroen) Aan: Cc: ; Onderwerp: Bijeenkomst Groningen schadeprotocol Datum: woensdag 12 april :31:44 Beste, Op verzoek van Hans Alders informeer ik je over de bijeenkomst met de maatschappelijke en bestuurlijke stuurgroepen over het schadeprotocol op 20 april aanstaande. Doel van de dag is dat de uitgangspunten voor een nieuw protocol op die dag worden ingebracht. In de ochtend zullen de maatschappelijke partijen (zoals het nu lijkt in 2 presentaties, maar mogelijk in 1 presentatie) en de bestuurlijke partijen uit de regio de door hen voorgestane uitgangspunten inbrengen. Ik kan me voorstellen dat dit ook vanuit het rijk gebeurt. Mocht er de behoefte zijn om dat onderdeel te laten zijn van de presentatie van de bestuurlijke partijen is het wellicht van belang ambtelijk contact te leggen met de provincie (, ). Er is ook verzocht om een vertegenwoordiger van de Onafhankelijk Raadsman, OVV en Nationale Ombudsman hun recente adviezen toe te laten toelichten. Het is nog niet zeker of zij beschikbaar zijn. De middag zal dan de begeleidingscommissie in beperkte kring met elkaar verder praten over waar er overeenstemming is over de uitgangspunten en waar er verschilpunten of nader uit te zoeken punten in zitten. Dat resultaat kan elke partij intern terugleggen en komt dan begin de week erna tot afronding. Wij kunnen ons voorstellen dat bij dat deel aansluit en dat jij bij het ochtend bent. Maar ik begrijp ook dat nog in afweging is wie er vanuit het departement plaats zal nemen in de begeleidingscommissie en wil uiteraard niet in die afweging treden. De bijeenkomst start om 9:00 uur en eindigt om 18:00 uur en vindt plaats op bijgaande locatie Ik hoop dat dit voor nu voldoende informatie geeft. Als er nadere toelichting of vragen zijn hoor ik dat graag. Met vriendelijke groet, Jeroen de Boer

13 Van: Aan: Alders, J.G.M. (Hans); ; Gemeente Appingedam (Anno Wietze Hiemstra); Gemeente Bedum (Albert Rodenboog); Gemeente Bedum (Erica van Lente); Gemeente De Marne (Koos Wiersma); Gemeente Delfzijl (Gerard Beukema); Gemeente Eemsmond; Gemeente Groningen (Peter den Oudsten); Gemeente Hoogezand - Sappemeer (Peter de Jonge); Gemeente Menterwolde (Rein Munniksma); Gemeente Slochteren (Geert Jan ten Brink); Gemeente Ten Boer (André van de Nadort); Gemeente Winsum (Rinus Michels); ; ; Provincie Groningen Cc: Onderwerp: Schade 2.0 Datum: zondag 7 mei :19:24 Bijlagen: memo nieuwe schadeprotocol tbv stuurgroepen.docx Overzicht van uitgangspunten in tabel met themas en link memo docx Uitgangspunten nieuw schadeprotocol provincie kort.docx Geachte leden van de Bestuurlijke Stuurgroep, Afgelopen week is met een afvaarding van de Maatschappelijke en Bestuurlijke Stuurgroep gesproken over de uitgangspunten voor een nieuw proces voor de afhandeling van schade. De uitgangspunten zijn uitgewerkt in bijgaande notitie. In de notitie wordt beschreven hoe de inbreng van verschillende betrokken partijen (overheden, maatschappelijke organisaties, OVV, NO, OR etc.) wordt benut om een nieuw schade protocol te ontwikkelen. Verder treft u een tabel aan waarin de uitgangspunten van voornoemde partijen zijn geïnventariseerd. Voor de volledigheid zend ik u bijgaand de onderliggende documenten. In de notitie wordt steeds aangegeven welke uitgangspunten betrekking hebben op het beschreven punt. Volgende week, op woensdag 10 mei, van tot uur, wordt verder gesproken met de stuurgroepen over de uitgangspunten. De MS heeft verzocht dat dit in een kleiner gezelschap, dus met een afvaardiging van de stuurgroepen plaatsvindt. Vanuit de Maatschappelijke Stuurgroep zal een afvaardiging van de GBB en het Gasberaad aanwezig zijn en vanuit de Bestuurlijke Stuurgroep zullen gemeenten, provincie en Rijk vertegenwoordigd zijn. Het is de bedoeling de punten dan goed met elkaar te doordenken en een beeld te krijgen van de mate waarin consensus bestaat over deze punten. Verder wil de NCG graag spreken over het vervolgproces om tot een nieuw protocol te komen. Daarnaast zend ik u hierbij een notitie over de invulling van de schone lei. Dit onderwerp zal 10 mei eveneens worden besproken. De NCG hoort graag of de leden van de stuurgroepen zich kunnen vinden in de notitie beschreven werkwijze. Zoals hiervoor genoemd, heeft de Maatschappelijke Stuurgroep verzocht dat de bespreking plaatsvindt met een afvaardiging van de Maatschappelijke en Bestuurlijke Stuurgroep. Het verzoek is dan ook dat u kenbaar maakt wie namens u aan de bespreking deelneemt en te zorgen dat uw inpunt wordt meegegeven aan de vertegenwoordiging voor de bijeenkomst van

14 10 mei. Met vriendelijke groet Secretaris Maatschappelijke Stuurgroep NCG Nationaal Coördinator Groningen Paterswoldseweg 1 97 Groningen Postbus BA Groningen T: De NCG is een samenwerking van twaalf Groninger gemeenten, de Provincie Groningen en het Rijk

15 Thema s terug te vinden in de uitgangspunten Thema s Opgenomen in notitie 1,2,3,5, 6, 21, Draagvlak voor en onafhankelijkheid van Rollen (3,4,6,21) 22, 70 het protocol 55,56 Veiligheid staat voorop Centraal uitgangspunt (55,56) 13,14,15,16, 35 Vertrouwen geven aan bewoners Inleiding (13,14,15,16, 35) 66, 67 Aandacht/zorg Bejegening van bewoner (66,67) - Huis is meer dan financieel aspect - Let op (psychische) gezondheid als gevolg van schadeafhandeling - Communicatie en bejegening bewoners is essentieel - Ontzorging bewoner 8,9,10,11,12 Overheid neemt haar rol Rollen (8,9,10,11,12) - Zorgplicht - Rechtvaardigheid - Effectiviteit - Efficiency 23,24,26, 27,29 Gericht op oplossing voor de bewoner Inleiding (23,24,26,27,29) - Menselijke maat - Geen procedurele precisie - Geen bureaucratisch proces - Geen juridisch proces 17,18,19,20, 63 Burgerlijk wetboek en bewijsvermoeden als uitgangspunt Centraal uitgangspunt (17,18,19,20, 63) 25,30,31,33,34, Proces Overig (25,30,31,33,34,69) 69 - Eenvoudig - Korte doorlooptijden - Transparant - Maatwerk - Twijfel valt uit in voordeel van bewoner - onafhankelijk 28, 36,37,38,39, 40,41 Beoordeling - Goede onderbouwing - Transparant - Gebaseerd op kennis (up-to-date) - Gekwalificeerde mensen - Menselijk en ruimhartig - Alleen buiten effectgebied en uitzonderlijke gevallen Beoordeling van de schade (28,36,37,38,39,40,41) Kwaliteitseisen (40)

16 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52 Herstel - Aandacht voor schadepreventie - Aanzienlijke schade = versterken - Tot 5000 geen onderzoek, maar herstel - Regie van de bewoner - Ruimhartige compensatie en herstel - Kleine schade snel herstellen - Let op risicovaststelling/veiligheid bij direct herstel 53,54 Bijkomende kosten - Direct inventariseren - Breed definiëren - Transparantie 60, 61 Besluitvorming - Onafhankelijk 57,58,59 Bezwaar en beroep - Moet mogelijk zijn - Onafhankelijke contra, volledig ondersteund - Duidelijkheid over waar beroep/bezwaar mogelijk is 62,63,64,65 Gebiedsafbakening - Geen contouren, zeker niet als uitsluitingsgrond - Effectgebied is gebied waar bodembeweging in potentie plaats kan vinden - Meetnetwerk maakt effectgebied scherper 7 Terminologie - Spreek over mijnbouwschade of schade door gaswinning 32, 71 Uitvoering - Nieuw proces is leidend, niet bestaande cvw proces - Uitvoeringsorganisatie los van NAM 35 Laat bewoners een status update geven van de woning/ kijk naar noodzaak documentatie/ woningdossier 68 Schone lei nodig Herstel (42,43,44,45,46,47,48,49,50,51,52) Reikwijdte protocol (48,49) Reikwijdte protocol (53,54) Vorm onafhankelijke entiteit (60,61) Vorm onafhankelijke entiteit (57,58,59) Bewijsvermoeden (62,63,64,65) Risicoaansprakelijkheid (7) Overig (35)

17 De volgende onderdelen hebben nog niet specifiek een plek in de memo gekregen: Uitgangspunt Toelichting 1,2,5 Deze punten zullen gedurende het proces een plek vinden. Een open proces dient ervoor te zorgen dat er uiteindelijk een gedragen protocol ligt. 32 Door open het proces in te gaan, zonder bestaande processen vast te klikken, krijgt dit punt beslag in het proces voor het opstellen van het nieuwe protocol. 68 Het schone lei traject is apart opgenomen van het schadeprotocol.

18

19

20 Het eerste betekent dat als mijnbouw één van de oorzaken is, de schade door de Nam moet worden vergoed, ongeacht het effect van de andere oorzaken (uitspraak Hoge Raad). Het tweede betekent dat bij onzekerheid over het effect van de mijnbouw, de NAM moet aantonen dat de mijnbouw geen rol heeft gespeeld. 19 Omkering bewijslast als uitgangspunt - zie voor mogelijk invulling Omkering van bewijslast heeft een plek in de beslissingen van de Onafhankelijke Commissie Schade 21 burgers niet langer te maken hebben met en afhankelijk zijn van NAM 22 NAM noch direct, noch indirect betrokken moet zijn bij het schadeafhandelingsproces 23 In het protocol dient als doelstelling centraal te staan: een oplossing voor de problemen waar de bewoner mee is opgezadeld door de effecten van de mijnbouw. Dat heeft ook implicaties voor de wijze waarop claimanten benaderd en begeleid worden. Ontzorgen moet centraal staan. 24 Er is in het proces van schadeafhandeling een transitie nodig van het streven naar procedurele precisie naar het hanteren van de menselijke maat 25 Maatwerk 26 Menselijke maat dus geen procedurele precisie 27 Geen bureaucratisch en juridisch proces

21 28 Beoordeling van schadegevallen vanuit een menselijk en ruimhartig uitgangspunt 29 Bewoner en oplossing centraal 30 Eén eenvoudige procedure om te voorkomen dat inwoners de weg kwijt raken of van het kastje naar de muur worden gestuurd. 31 Elke fase van de afhandeling van schade door mijnbouw bevat onzekerheden: meerdere oorzaken?, omvang schade?, kosten herstel?, wijze van herstel?, duurzaam herstel? Tot nu toe wordt de burger linksom of rechtsom de dupe van deze onzekerheden (vertraging, geen vergoeding, te lage vergoeding ('voorkomen van precedentwerking'), sluiten dossier, etc). In een nieuw protocol mogen dergelijke onzekerheden niet meer ten koste gaan van de bewoner. 32 Het proces van het nieuwe schadeprotocol wordt leidend en niet het bestaande CVW proces 33 De afhandelingstermijn van schades moet verkort worden. 34 Korte afhandelingstermijnen 35 Laat bewoners een status update van hun woning online invoeren (=actueel beeld & nulmeting) - is bedoeld als ondersteuning/service voor bewoners die dit willen 36 Goede onderbouwing bij afwijzing claim 37 Schadebeoordeling dienen beter te worden onderbouwd 38 Transparantie 39 Er dient betere kennis ontwikkeld te worden over de mogelijke effecten van grondbewegingen op gebouwen. Ook wat betreft

22

23

24 60 Degene(n) die uiteindelijk het besluit neemt over ( de hoogte van) de schadevergoeding is 100% onafhankelijk en opereert zonder last of ruggespraak met de NAM en/of NCG. 61 Een onafhankelijke commissie schadeafhandeling 62 Bij de schadetaxatie mogen contouren (denkbeeldige lijnen waarbuiten de kans op schade door aardbevingen door de NAM of het KNMI minimaaal wordt geacht), geen rol spelen en zeker niet als uitsluitingsgrond worden gehanteerd. 63 Effectgebied: het gebied waar bodembeweging door gaswinning in welke zin dan ook in potentie plaats kan vinden (geen binnen- en buitengebied) 64 Meetnetwerk leidt tot scherper vaststellen effectgebied 65 Voor buiten het effectgebied en uitzonderlijke gevallen: nieuw schadeinspectieproces 66 Heb aandacht voor het gegeven dat een huis voor de bewoner meer waarde heeft dan alleen het financiële aspect 67 aandacht voor de gevolgen van schadeafhandeling en versterking op de (psychische) gezondheid van de inwoners van het aardbevingsgebied 68 oude schademeldingen zo veel als mogelijk afhandelen - zodat met een schone lei kan worden begonnen 69 het totaal aan regelingen vereenvoudigd dient te worden 70 burgers niet langer te maken hebben met en afhankelijk zijn van NAM 71 De organisatie die belast is met de uitvoering van het

25 schadeprotocol, is 100% onafhankelijk van de NAM. Daarnaast wordt een aantal documenten meegenomen: het programma van eisen zoals tot stand gekomen aan de Dialoogtafel voor aanvang van CVW meegenomen. Het betreft een document ondertekend door en dd Contouren nieuw schadeprotocol van en dd De evaluatie zoals opgesteld door de begeleidingscommissie van de proef Afhandeling schade. De gesprekken die hebben plaatsgevonden tussen en Hans Alders en en Hans Alders kunnen als achtergrondinformatie dienen bij de verschillende punten in de tabel.

26 Memo nieuw schadeprotocol Inleiding In deze notitie wordt beschreven hoe de inbreng vanuit alle partijen (overheden, maatschappelijke organisaties, OVV, Nationale Ombudsman, Onafhankelijk Raadsman etc.) wordt benut om te komen tot het nieuwe schadeprotocol. De basis is dat er een protocol moet komen waarbij de bewoner en een oplossing centraal staan, dat navolgbaar en transparant is (uitgangspunten nummers 13,14,15,16, 35, 23,24,26, 27,29). Het huidige protocol is op 31 maart 2017 om 12 uur stopgezet. Het protocol van NAM/CVW zal niet meer gebruikt worden. De schademeldingen (zo'n 200 per week) vanaf 31 maart worden afgehandeld onder het nieuwe schadeprotocol. Dat zullen er per 1 juli 2017 ca 2500 zijn. Hiermee wordt de urgentie van het traject om versneld te komen tot een nieuw protocol nog eens onderstreept. Dit nieuwe protocol zal vanaf 1 juli leidend zijn. Met de maatschappelijke en bestuurlijke stuurgroep is en wordt gesproken over de uitgangspunten die van belang zijn voor het nieuwe protocol. Dit heeft geresulteerd in een lijst van 71 punten. Hierover wordt op 10 mei verder gesproken met (een afvaardiging van) beide stuurgroepen met als doel de punten goed met elkaar te doordenken en een beeld te krijgen van de mate waarin consensus bestaat over deze punten. De NCG beoogt daarnaast in de bijeenkomst en in de weken erna inzicht te krijgen in wat er voor nodig is en op welke wijze deze uitgangspunten geoperationaliseerd kunnen worden. Hij zal gedurende het proces in de tabel zichtbaar maken op welke wijze de uitgangspunten een plek hebben gekregen en hoe wordt omgegaan met dilemma s of eventuele tegengestelde uitgangspunten. De meegegeven uitgangspunten zien op diverse aspecten: Randvoorwaardelijke zaken Rolverdeling tussen partijen De vorm van de procedure De manier waarop en constructie waarin besluiten tot stand komen De manier waarop de bewoner bejegend moet worden Dit memo is met in achtneming van hetgeen is aangedragen tot stand gekomen en poogt hierin structuur aan te brengen. Er is met nummers telkens verwezen naar uitgangspunten in de tabel die betrekking hebben op het onderwerp. Het memo schetst na een weergave van het proces een aantal belangrijke bouwstenen en de vragen in het verlengde daarvan die aan de deskundigencommissie kunnen worden gesteld (deel 1). In deel 2 wordt een mogelijke schadeafhandelingsprocedure geschetst. Dit is bedoeld om de doordenking van de uitgangspunten die zijn meegegeven mogelijk te maken en de gedachtenvorming verder aan te scherpen. Aan de (vertegenwoordiging vanuit de) stuurgroepen wordt gevraagd op dit memo, de verwerking van de meegegeven uitgangspunten, de vragen aan de deskundigen die daaruit voorvloeien en de mogelijke schadeafhandelingsprocedure te reflecteren. 1

27 Proces en verzamelen van input NCG heeft een aantal deskundigen gevraagd gedurende het proces vanuit die deskundigheid te reflecteren en te reageren op (deel)voorstellen. Deze commissie wordt voorgezeten door Emme Groot en bestaat daarnaast uit de volgende personen: En onder voorbehoud de volgende juristen: o o o Ook zal gedurende het proces worden gesproken met diverse betrokkenen of aanvullende deskundigen zoals de Onafhankelijk Raadsman, de TCBB, de arbiters bodembeweging, T, gemeenteraden en provinciale staten, Stut- en Steun etc. Daarnaast zal NCG via het burgerpanel van het Sociaal Cultureel Planbureau een vragenlijst onder bewoners uitzetten om een beeld te krijgen van wat zij belangrijk vinden, aanvullend op wat we al weten uit eerdere onderzoeken van Lysias, Gronings Perspectief, Vereniging Eigen Huis en de input via de maatschappelijke partijen. Het gaat dan bijvoorbeeld ook om de wijze waarop zij begrippen als ontzorgen ingevuld zouden willen zien. Rollen (uitgangspunten nummers 3,4,6, 8,9,10,11,12, 20, 21) NCG zal met alle input en de reflectie van de deskundigen een voorstel formuleren voor een nieuw schadeafhandelingsprotocol. Deze worden conform reguliere adviserings- en besluitvormingsproces ter advisering voorgelegd aan de bestuurlijke en maatschappelijke stuurgroepen, waarna NCG het protocol vaststelt. In de uitvoering voert NCG regie. Vertrekpunt is dat een onafhankelijke entiteit/commissie besluit over schade-vaststelling en welke kosten in rekening worden gebracht bij NAM. Deze entiteit/commissie kan onafhankelijk opereren naar voorbeeld van de Arbiters Bodembeweging. Een uitvoeringsorganisatie voert de schadeafhandelingsactiviteiten uit en fungeert als secretariaat van de entiteit/commissie. De zorgplicht die van de (rijks)overheid wordt verwacht dient in het geheel eveneens een plek te krijgen. Op de wijze waarop dat vorm zou kunnen krijgen, wordt advies gevraagd van de deskundigen. Eenzelfde vraagstuk geldt t.a.v. eventuele andere betrokken partijen (bijvoorbeeld een verzekeraar, andere mijnbouwexploitant, gemeente of provincie) die niet op voorhand kunnen worden gebonden. In de huidige werkwijze worden deze zaken door de NCG als complexe dossier in behandeling genomen. 2

28 Deel 1. Protocol schade door gaswinning Centraal uitgangspunt (17,18,19,20,63) Het protocol heeft naast de bewoner en diens veiligheid centraal - als centraal uitgangspunt het Burgerlijk Wetboek, waarin de risico-aansprakelijkheid van de mijnbouwexploitant (BW 6:177) en het bewijsvermoeden (BW 6:177a) zijn vastgelegd. Input van juridische en technische deskundigen is nodig om te kijken op welke wijze deze zaken operationeel kunnen worden gemaakt. Risicoaansprakelijkheid De aansprakelijkheid voor mijnbouwschade is vastgelegd in artikel 6:177 BW. Dit is een zogenaamde risicoaansprakelijkheid. Dit betekent dat het voor de aansprakelijkheid van de exploitant niet relevant is of het mijnbouwwerk gebrekkig is en of er sprake is van schuld van de exploitant. De bewoner hoeft niet aan te tonen dat er sprake is van schuld van de exploitant. Dit staat vast. Bewijsvermoeden Het bewijsvermoeden is sinds december 2016 opgenomen in artikel 6:177a BW. 1. Bij fysieke schade aan gebouwen en werken, die naar haar aard redelijkerwijs schade door beweging van de bodem als gevolg van de aanleg of de exploitatie van een mijnbouwwerk ten behoeve van het winnen van gas uit het Groningenveld zou kunnen zijn, wordt vermoed dat die schade veroorzaakt is door de aanleg of de exploitatie van dat mijnbouwwerk. 2. De benadeelde kan zich slechts beroepen op het vermoeden, bedoeld in het eerste lid, indien hij de exploitant, bedoeld in artikel 177, op diens verzoek de relevante bescheiden betreffende het gebouw of werk ter inzage geeft indien hij daarover beschikt, en de exploitant genoegzaam gelegenheid geeft de schade te onderzoeken. De volgende elementen zijn dus van belang voor het toepassen van het bewijsvermoeden: Het gaat om fysieke schade; Fysieke schade als gevolg van winning uit het Groningenveld (7); De fysieke schade moet naar haar aard redelijkerwijs door mijnbouwactiviteiten veroorzaakt kunnen zijn; De benadeelde (eigenaar van het pand met de schade) moet de exploitant de benodigde stukken verstrekken en hem de gelegenheid geven onderzoek te doen. Als deze elementen aangenomen worden, dan wordt het bewijsvermoeden toegepast. Dit betekent dat de bewoner niet hoeft aan te tonen dat de fysieke schade veroorzaakt wordt door de gaswinning. Het causaal verband wordt vermoed aanwezig te zijn. De exploitant krijgt vervolgens de kans dit te ontzenuwen. Hiervoor kan de exploitant verzoeken om de relevante gegevens en een gelegenheid schades te onderzoeken. De exploitant kan zich dus wettelijk gezien beroepen op een zekere vorm van deelname aan de schadeprocedure. Wanneer de exploitant aannemelijk weet te maken dat er een andere oorzaak ten grondslag ligt aan de fysieke schade, moet de bewoner alsnog aantonen dat het fysieke schade als gevolg van gaswinning betreft. Bepaald moet worden hoe hiermee moet worden omgegaan. Het lijkt haalbaar dat NAM geen rol speelt in de schadeafhandeling. De vraag is of ze geen partij is in het proces moet beantwoord worden. De NCG zal met NAM spreken over hoe NAM inhoud wenst te geven aan haar rechten. In de gesprekken zal worden verkend of afspraken mogelijk zijn over in welke gevallen of situatie NAM geen beroep doet op haar rechten en/of welke zaken gemandateerd kunnen worden aan de onafhankelijke entiteit. 3

29 Externe input mbt bewijsvermoeden in de totstandkoming van het schadeprotocol Het bewijsvermoeden is zowel in een procedure bij de rechter als in het traject ervoor van belang. De vraag is hoe het bewijsvermoeden in het protocol opgenomen moet worden. Daarom wordt het bewijsvermoeden met juridisch deskundigen maar ook met technisch deskundigen en maatschappelijk betrokken deskundigen besproken. Aan de hand van de input van de stuurgroepen en deze deskundigen wordt gekeken hoe het bewijsvermoeden in het proces verweven kan worden. De vragen aan de deskundigen hierbij zijn: Waar geldt het bewijsvermoeden en waar niet; waar is het niet meer aannemelijk dat fysieke schade voortkomt uit winning uit het Groningenveld? o Is dat een juridische of een technische vraag, of een beleidskeuze? o Is er een relatie met de omvang van de fysieke schade (klein/groot)? Is er een lijn of zijn criteria aan te wijzen wanneer de fysieke schade naar haar aard redelijkerwijs aan mijnbouwactiviteiten te wijten is en/of wanneer niet? Als de exploitant in de positie moet zijn onderzoek te kunnen doen, welke plek of vorm heeft dat in het proces? Om te komen tot interpretatie en afbakening is het van belang om de exploitant te bevragen wanneer zij gebruik wil maken van haar recht om verondersteld causaal verband te ontzenuwen en dus onderzoek te doen. Tevens dient helder te zijn dat wanneer de entiteit/commissie afwijkt van de voorgaande bullet welk mechanisme wordt ingezet om het recht dat exploitant heeft om causaal verband te ontzenuwen middels onderzoek een plek te geven. Helder moet zijn wat de juridische basis kan zijn om de twee hierboven genoemde bullets een plek te geven in het handelen van de entiteit/commissie en het schadeprotocol. Is het bewijsvermoeden juridisch onderdeel van de schadeafhandelingsprocedure, of wordt gewerkt vanuit de gedachte van bewijsvermoeden? Wordt daarmee voorkomen dat de exploitant partij wordt in de procedure? Kan een impactgebied van een individuele beving (aanvullend) een argument zijn om bewijsvermoeden van toepassing te verklaren? Overigens is niet de intentie contouren te hanteren, maar helder moet zijn wat de grenzen van bewijsvermoeden zijn en waar de exploitant gebruik wil maken van zijn recht om verondersteld causaal verband te ontzenuwen middels onderzoek (zonder dat deze daar zelf een rol in heeft) om hierin afweging te kunnen maken. Aanvullend geldt dat ook in gebieden waar het bewijsvermoeden niet van kracht is een procedure in werking moet zijn (63,64,65,66). Vorm onafhankelijke entiteit/commissie (60,61,31) Een gedragen wens is dat besluiten over schade worden genomen door een onafhankelijke entiteit/commissie. Over de beste vorm daarvan wordt nagedacht en zijn verschillende visies naar voren gebracht. Twee mogelijkheden worden onderzocht: een publiekrechtelijk variant en een privaatrechtelijke variant: Door de Staat ingestelde Commissie of een Commissie ingesteld op basis van een wettelijk vastgelegde voorziening (publiekrechtelijk), zowel inclusief als exclusief een aanvullende financieringsconstructie. Privaatrechtelijke gefundeerde geschillenprocedurecommissie (bijvoorbeeld een arbitragecommissie met door partijen verleende besluitvormingsmogelijkheid). 4

30 Van deze vormen worden de kenmerken in beeld gebracht. Het gaat dan om bijvoorbeeld de mate van onafhankelijkheid, de aansprakelijkheidspositie van de exploitant, de mogelijkheid voor benoeming van leden en de proceduremogelijkheden. Per vorm verschilt de mogelijkheid om tegen het oordeel van de entiteit in beroep te treden. De wens is om een vorm te kiezen met een optimale balans van alle elementen zodat voor bewoners op een zo laagdrempelige, technisch meest vooraanstaande en juridisch kloppende manier (o.a. inachtneming van het bewijsvermoeden) een oordeel wordt gegeven over de oorzaken van schades aan een gebouw waarvan de eigenaar schade meldt incl. het eventuele compensatiebedrag. Suggesties van partijen over onder andere benoeming van leden, de onafhankelijke autoriteit en de inrichting van een schadefonds worden meegenomen in de overwegingen bij de keuze. De keuze voor de vorm van de onafhankelijke entiteit wordt gemaakt tegen de achtergrond van de zaken die geregeld moeten worden om de entiteit te laten functioneren. Het inregelen van deze zaken zal meer of minder tijd kosten, afhankelijk van de gekozen vorm en houdt verband met de gesprekken over de positie van de NCG. Eventueel kan de noodzaak ontstaan tijdelijk te werken met een tussenvariant. Hierbij moet in beeld worden gebracht wat de procedurele route is voor een schademelder van melding tot besluit over de fysieke schades (zie bijlage voor een eerste aanzet). Ook moet bekeken worden hoe een plek kan worden gegeven aan de stem van de bewoner en zijn/haar eventuele bezwaar en de NAM als zij aanspraak willen maken op bescheiden en een onderzoek (zie de paragraaf over bewijsvermoeden). Is in het voorgestelde afhandelingsproces (deel 2, route B: h&i) door de optie te bieden aan de bewoner om te reageren en aan te vullen voordat het geheel ter beoordeling naar de onafhankelijke entiteit gaat voldoende vorm gegeven aan de mogelijkheid van de bewoner om bezwaar aan te tekenen? Hoe kan de huidige functie van de arbiter ineen nieuw proces, waarin een onafhankelijke entiteit/commissiebesluiten neemt en de risicoaansprakelijkheid en het bewijsvermoeden op basis van het burgerlijk wetboek, worden geborgd (57, 58,59). Zou de arbitrage in dit nieuwe protocol in tegenstelling tot nu tweezijdig bindend moet zijn? Reikwijdte protocol (48,49,53,54) Het protocol gaat in ieder geval in op fysieke schades aan gebouwen incl. de directe bijkomende kosten die gemaakt moeten worden om het herstel ervan te plegen. Hierbij is in het te ontwikkelen protocol speciale aandacht voor categorieën gebouwen als monumenten, bedrijfsgebouwen en agrarische gebouwen. In de uitgangspunten is meegegeven dat het protocol niet alleen zou moeten zien op fysieke schade en gevolgschade of bijkomende kosten, maar dat ook moet worden bekeken of en hoe immateriële schade (zoals gederfd woongenot) en waardevermindering een plek kunnen krijgen bij compensatie. Een van de vraagstukken daarbij is een plek geven aan de recente rechterlijke uitspraken op deze punten en de (ontbrekende) werking van risicoaansprakelijkheid en het bewijsvermoeden. Hierover zal de NCG zich laten informeren door deskundigen. Beoordeling van schade (28, 36,37,38,39, 40, 41, 44, 69, 70) 5

31 In het schadeprotocol worden fysieke schades in ieder geval beoordeeld op technische en juridische causaliteit en wordt een compensatiebedrag vastgesteld. NAM speelt geen rol bij de technische en juridische beoordeling en het vaststellen van de schade en schadeomvang. Niet bij alle schademeldingen zullen, naar verwachting, de schades worden beoordeeld: in een deel van de schadegevallen kan de causaliteit wellicht verondersteld/aangenomen worden en krijgt bewoner in een vroeg stadium zonder onderzoek een aanbod tot herstel of vergoeding van de schade. Dit zou kunnen bijdragen aan het sneller afwikkelen van schades. Criteria hiervoor zouden kunnen zijn de oorzaak/grootte van de schade, het bedrag of het effectgebied. Uitgezocht moet worden of indien causaliteit wordt verondersteld de bewoner de mogelijkheid moet hebben een volledige beoordeling van de schades te vragen. NCG vraagt eveneens input aan deskundigen over wanneer er sprake kan zijn van een versneld herstelaanbod. Vragen aan de deskundigen hierbij zijn: Wat is een goede balans tussen gemak en redelijkheid jegens bewoner, kosten voor de schadevaststelling versus kosten voor herstel (wanneer zijn de onderzoekskosten te rechtvaardigen?) en technische mogelijkheden voor aantonen van het verband tussen schades en de gaswinning? Wat zou een goed criterium zijn om te werken met een veronderstelde technische en juridische causaliteit: bijvoorbeeld oorzaak/grootte schade, bedrag of effectgebied? Wanneer causaliteit wordt verondersteld op basis van het bewijsvermoeden is er sprake van erkenning. Indien dit gebeurt op basis van een afspraak is er dan sprake van erkenning of wordt dat gezien als schikking? En wat zijn dan de implicaties? Kan de werking met een effectgebied per beving goed operationeel gemaakt worden en een bijdrage leveren om de procedure om technische en juridische causaliteit vast te stellen versimpelen en versnellen? * Is er een methodologie denkbaar waarbij kleine, grote en technisch ingewikkeld vast te stellen schades van elkaar gescheiden worden, zodat de meldingen waar mogelijk meer aan de hand is, snel geïdentificeerd kunnen worden? * Hoe kunnen de conclusies van de begeleidingscommissie van de proef buitengebied en de daarin benoemde positieve elementen en gedane aanbevelingen verwerkt worden in een nieuwe schadevaststellingsmethodologie?* NCG zal KNMI en een technische universiteit vragen hem te adviseren over de wijze waarop schade moet worden beoordeeld (aangeduid met een *) en deskundigen vragen daarop te reflecteren. De technische universiteit zal gevraagd worden om de beoordelingswijze van schades op schrift te stellen in een handboek schadeafhandeling. Belangrijke elementen hierbij zijn dat er een goede onderbouwing is van de oorzaak van schades en transparantie. Kwaliteitseisen (40) Er zullen kwaliteitseisen opgesteld worden voor schade inspecteurs, voor beoordelaars en mogelijk ook voor bewonersbegeleiders. Deze zijn aanvullend aan het protocol. Daarnaast zijn er wellicht subsets nodig zijn voor specifiek kwaliteitseisen gekoppeld aan de procedure voor monumenten, bedrijven, agrarische objecten. NCG zal Nivre of een andere partij vragen haar te informeren over de wijze waarop kwaliteitseisen vorm kunnen krijgen. Ook hierover zal reflectie van deskundigen worden gevraagd. 6

32 Herstel (42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52) Een breed gedragen wens is dat schade duurzaam of constructief wordt hersteld en dat ook aandacht is voor het voorkomen van schade. In het schadeprotocol wordt opgenomen dat per melding een hersteladvies wordt opgesteld, dat ook de basis is voor kostencalculatie bij uitkering van het bedrag. Bij herstel onder coördinatie van de uitvoeringsorganisatie wordt het hersteladvies uitgewerkt in een herstelplan en zal herstel plaatsvinden door erkende aannemers, waarbij een garantie wordt afgegeven over het herstel. Overwogen moet worden hoe het versterken van delen van gebouwen een plek krijgt. Of wanneer het versterken van de gehele woning aan de orde is. De deskundigen wordt gevraagd te reflecteren op de wijze waarop moet worden omgegaan met herstel. Hierbij kan worden afgewogen of voor ieder soort gebouw hetzelfde uitgangspunt moet gelden. Bejegening van de bewoner (13,14,15,16,35,66,67) Buiten kijf staat dat de manier waarop de bewoner wordt bejegend in het schadeafhandelingsproces essentieel is. Dit is lastig te vangen in een protocol, maar moet in de opdracht naar onafhankelijke entiteit een prominente plek krijgen. De entiteit moet er op toezien dat de uitvoeringsorganisatie conform deze wijze werkt. De bewoner zit ongewenst in deze situatie. Bewoners verschillen in de mate waarin ze ondersteund willen of moeten worden in het proces. Er moet aandacht en ruimte voor maatwerk zijn. Er moet naar de bewoner worden geluisterd en dat moet van invloed zijn op het proces. Overig (25,30,31,33,34,69) Het schadeprotocol zal informatie bevatten over de daadwerkelijke behandeling van een dossier (manieren van contact, momenten van contact, online schade- of woondossier), hoe wordt omgegaan met complexe schades, monumenten, agrarische gebouwen/constructies en bedrijfspanden, welke overige instanties er zijn en waar een bewoner terecht kan met een klacht. Het proces moet bij voorkeur zodanig worden vormgegeven dat er sprake is van zo kort mogelijke doorlooptijden. Ook moet de relatie met de regeling waardevermeerdering in ogenschouw worden genomen. 7

33 Deel 2. Beschrijving van mogelijk procedure afhandeling schade door gaswinning (uitgangspunt nummer 7) 1. Melding (via app, mail, post, opnemer) De wijze van melding van schade lijkt goed te werken. Dit wordt bevestigd door het onderzoek van Lysias. Aanvullend voorstel is dat bewoner/eigenaar pro-actief wordt benaderd bij mogelijke schade als gevolg van gaswinning in Groningen, zodat de bewoner de woning kan controleren en schade kan melden. Vervolgens is een optie dat de bewoner kiest voor versneld herstel van de schade. Definitieve invulling moet daaraan nog worden gegeven. Onderstaande elementen zullen hier een rol in moeten spelen: Toepasbaarheid shakemaps; vertaling van effectgebied naar adresniveau; Pro-actieve benadering van bewoners in het relevante gebied; Eenvoudige, laagdrempelige meldingsprocedure; Werkwijze voor snel herstel; Tijdige signalering van noodzaak tot andere werkwijze (onveiligheid/ beoordeling/complex); Dit kan een element zijn in de noodzakelijke ondersteuning naar de bewoner. Mogelijk kan het (aanvullend) een element zijn in het kader van bewijsvermoeden. Vragen hierbij zijn: o of en hoe registratie van schade plaatsvindt (woondossier); o of een drempelbedrag geldt voor de werkwijze van snel herstel en op basis waarvan dit bedrag wordt vastgesteld; o hoe loopt dit deel van het proces als een bewoner kiest voor uitkering van het bedrag? o Moet de bewoner altijd de mogelijkheid hebben over te gaan tot het laten beoordelen van de schade? 2. Routekeuze Er wordt onderzocht of het mogelijk is om aan het begin van het traject een selectie aan te brengen in de route : A: fysieke schade waarvan technisch/juridisch causaal verband wordt verondersteld (op basis van bewijsvermoeden of een afspraak) -> overgaan tot herstel of vergoeding van de schade B: overig in gaswinningsgebied -> deze meldingen gaan het volledige proces in Route. A. Voor de fysieke schades waarvan het technisch/juridisch causaal verband verondersteld wordt, zal vastgesteld moeten worden hoe deze categorie afgebakend wordt. Hierbij kan gedacht worden aan: Op basis van oorzaak/grootte/complexiteit van de vast te stellen fysieke schade Op basis van effectgebied beving en/of bodemdaling of bewijsvermoeden Op basis van geldbedrag gekoppeld aan de fysieke schade Voor deze schades is het de bedoeling dat een enkel aan de hand van foto's (en wellicht een offerte van een aannemer) een berekening van het schadebedrag wordt gemaakt. De schade wordt niet onderzocht (tenzij aan de hand van de foto s vermoed wordt dat de veiligheid van de bewoner in het geding is). Er 8

34 wordt niet gekeken naar het technisch causaal verband. De benadeelde kan voor het berekende schadebedrag laten herstellen of het schadebedrag uitgekeerd krijgen. Hierbij zal aandacht moeten zijn voor registratie van schade en tijdige signalering van de noodzaak tot beoordeling van de schade, bijvoorbeeld i.v.m. constructieve aard van en schade. Route. B. Indien een fysieke schade niet onder A. valt, zal een ander proces gevolgd moeten worden. Mogelijk zou het proces er voor deze gevallen volgens onderstaande stappen uit kunnen zien: a. Bewoner/eigenaar maakt melding b. Schade-opnemer komt langs c. Schadeopnemer stelt opnamerapport op (product: inventarisatierapport van alle gefotografeerde schades, zonder duiding schades en zonder berekening, inventarisatie van de omgeving, beleving van de bewoner (vragenlijst)) d. De uitvoeringsorganisatie legt opnamerapport aan bewoner voor ter check (als niet akkoord, gaat opnemer nogmaals langs, past rapport indien nodig aan) (product: opnamerapport met akkoord bewoner) e. Bij de beoordeling worden naast het opnamerapport met de verschillende onderdelen ook gegevens over ondergrond, waterhuishouden, etc. betrokken. Indien nodig gaat de beoordelaar ter plaatse en/of doet aanvullend onderzoek. f. Beoordelaar(s)stelt schaderapport op (product: inventarisatierapport met duiding van alle schades, berekening van de schadebedragen, hersteladvies en uitwerking en berekening evt. bijkomende kosten) g. Schaderapport wordt aan bewoner voorgelegd, met een afschrift naar de onafhankelijke entiteit/commissie. h. Bewoner kan eventuele opmerkingen bij het rapport plaatsen ter behandeling door de entiteit. Dit kan eventueel ook een verzoek om nader onderzoek betreffen., i. De entiteit/commissie beoordeelt of het rapport tot stand is gekomen conform protocol, weegt eventuele inbreng van bewoner en stelt de toerekening van kosten aan NAM vast, inclusief de te maken kosten voor herstel. De entiteit/commissie weegt het bewijsvermoeden mee in het oordeel. Indien nodig verzoekt de entiteit/commissie om aanvullend onderzoek, een tweede beoordeling of een ander herstelplan of calculatie. Ook bijkomende kosten worden hierin meegenomen. j. Entiteit/commissie levert schaderapport met een oordeel op (product: rapport met oordeel van entiteit/commissie en voorstel aan de bewoner) k. Entiteit/commissie stuurt rapport met oordeel aan bewoner (cc aan de uitvoeringsorganisatie voor afhandeling). De bewoner wordt verzocht binnen een redelijke termijn aan te geven of hij/zij zich kan vinden in het voorstel. l. Bewoner kan verzoeken om een toelichting op het rapport van de entiteit/commissie in geval van onduidelijkheden. Vraag aan deskundigen: - Hoe wordt de functie van de contra/second opinion en arbiter geborgd in een nieuw proces waar een onafhankelijke entiteit/commissie besluiten neemt en de bewoner zijn/haar bezwaren al kenbaar maakt voordat het besluit wordt genomen? - Is er dan bij arbitrage sprake van een geschil tussen bewoner en entiteit of tussen NAM en bewoner? - Hoe moet worden omgegaan met het recht van de exploitant om verondersteld causaal verband te ontzenuwen in een situatie als de entiteit/commissie binnen de kaders van schadeprotocol blijft en daar 9

35 eventueel buiten treed? Hoe kan het eventuele opvragen van bescheiden door exploitant en het verzoek om een schadeopname worden verwerkt in de procedure? Bewoner kan altijd en op ieder moment in de procedure naar de rechter. In feite geldt dit ook voor de exploitant die enkel op basis van vrijwilligheid kan afzien van dit recht. 10

36 Provincie Groningen, april 2017 UITGANGSPUNTEN VOOR NIEUW SCHADEPROTOCOL, HANDBOEK ETC. op grond van rapportages Onafhankelijke Raadsman, Ombudsman en Onderzoeksraad voor Veiligheid. Herstel van vertrouwen - inwoners moeten zich gehoord en serieus genomen voelen Stel veiligheid van inwoners voorop Menselijke maat dus geen procedurele precisie Geen bureaucratisch en juridisch proces Beoordeling van schadegevallen vanuit een menselijk en ruimhartig uitgangspunt Bewoner en oplossing centraal Stel een systeem op met maatschappelijk draagvlak Schadeprotocol moet onafhankelijk vastgesteld worden onder regie van de NCG, waarbij NAM geen rol meer speelt. Heb aandacht voor het gegeven dat een huis voor de bewoner meer waarde heeft dan alleen het financiële aspect aandacht voor de gevolgen van schadeafhandeling en versterking op de (psychische) gezondheid van de inwoners van het aardbevingsgebied ga uit van vertrouwen in de betrokkene één eenvoudige procedure om te voorkomen dat inwoners de weg kwijt raken of van het kastje naar de muur worden gestuurd. Maak duidelijk hoe beoordeling tot stand komt en waar beroep/bezwaar aangetekend kan worden Schadebeoordelingen dienen beter te worden onderbouwd De afhandelingstermijn van schades moet verkort worden. Kleine schades moeten op een snellere, effectievere en efficiëntere wijze worden afgedaan dan nu het geval is. oude schademeldingen zo veel als mogelijk afhandelen - zodat met een schone lei kan worden begonnen. De rijksoverheid geeft invulling aan zijn zorgplicht - neem schadevergoedingen en herstel zelf ter hand Omkering van bewijslast heeft een plek in de beslissingen van de Onafhankelijke Commissie Schade Het proces van het nieuwe schadeprotocol wordt leidend en niet het bestaande CVW proces. Deze uitgangspunten moeten leidend zijn voor verdere besluitvorming en mogen niet beinvloed worden door standpunten van NAM of CVW. Het past dan ook niet dat TIJDENS het proces van de totstandkoming van het protocol met NAM en CVW gesproken wordt. De afspraak is dat NAM uit het systeem gaat. Belangrijkste uitgangspunt is dat het resultaat van dit proces, nl. een nieuwe protocol, handboek etc ' maatschappelijk aanvaard moet worden, en dat begint al met de fase waarin we nu zitten, namelijk het vormgeven van een nieuwe proces dat we nu samen opbouwen. 1

37 Aan NAM Nationaal Coördinator Groningen Behandeld door T orgroningen.nl Datum 10 mei 2017 Kenmerk NCG / Kopie aan Inleiding Op 31 maart jl. is door NCG aangekondigd dat er een nieuwe procedure komt voor de afhandeling van schade als gevolg van de gaswinning uit het Groningenveld. NAM gaat uit het systeem. NCG zal een nieuw schadeprotocol vaststellen. Dit is met u afgesproken. NCG doet dit in een proces waarin verschillende partijen een rol spelen en waarbij draagvlak van belang is. Bijlage(n) NCG zal het protocol in ieder geval op stellen met in achtneming van de risicoaansprakelijkheid van de exploitant conform het Burgerlijk Wetboek (BW). Het toepassen van het BW en met name het toepassen van het Bewijsvermoeden heeft vergaande consequenties voor dat protocol. Wij willen u daarom een aantal vragen voorleggen. Die staan in dit memo verwoord. Risicoaansprakelijkheid In artikel 6:177 BW is de aansprakelijkheid van een mijnbouwexploitant geregeld. De exploitant van een mijnbouwwerk is aansprakelijk voor de schade die ontstaat door beweging van de bodem als gevolg van de aanleg of de exploitatie van dat werk. Het is voor de aansprakelijkheid van de mijnbouwexploitant niet relevant of het mijnbouwwerk gebrekkig is en of er sprake is van schuld van de exploitant. Bewijsvermoeden Het bewijsvermoeden is geregeld in artikel 6:177a BW: 1 Bij fysieke schade aan gebouwen en werken, die naar haar aard redelijkerwijs schade door beweging van de bodem als gevolg van de aanleg of de exploitatie van een mijnbouwwerk ten behoeve van het winnen van gas uit het Groningenveld zou kunnen zijn, wordt vermoed dat die schade veroorzaakt is door de aanleg of de exploitatie van dat mijnbouwwerk. 2 De benadeelde kan zich slechts beroepen op het bewijsvermoeden, bedoeld in het eerste lid, indien hij de exploitant, bedoeld in artikel 177, op diens verzoek de relevante bescheiden betreffende het gebouw of werk ter inzage geeft indien hij daarover beschikt, en de exploitant genoegzaam gelegenheid geeft de schade te onderzoeken. De volgende elementen zijn dus van belang voor het toepassen van het bewijsvermoeden: - het gaat om fysieke schade - fysieke schade als gevolg van winning uit het Groningenveld - de fysieke schade moet naar haar aard redelijkerwijs door mijnbouwactiviteiten veroorzaakt kunnen zijn Pagina 1 van 3

38 Nationaal Coördinator Groningen Kenmerk NCG / de benadeelde moet de exploitant de benodigde stukken verstrekken en hem de gelegenheid geven onderzoek te doen Als deze elementen aangenomen worden, dan wordt het bewijsvermoeden toegepast. De bewoner hoeft dan niet aan te tonen dat de fysieke schade wordt veroorzaakt door gaswinning. De exploitant heeft volgens de wet wel de gelegenheid dit te ontzenuwen. Ontzenuwen In het bewijsrecht worden aan een professionele partij als een mijnbouwexploitant hoge eisen gesteld in het kader van het ontzenuwen van een bewijsvermoeden. Dit blijkt ook uit jurisprudentie en de uitspraken van de Arbiter Bodembeweging. Er wordt door de arbiters geoordeeld dat het aandragen van meerdere alternatieve oorzaken niet voldoende is. NCG voert over dit onderwerp nog verder overleg met technische en juridische deskundigen. Als er gewerkt wordt met de maximale trillingssnelheid op een plek in relatie tot een grenswaarde van een gebouw (SBR), dan is voor een groot aantal panden zeer aannemelijk dat de trillingen schade hebben veroorzaakt of hebben beïnvloed. Nog uit te brengen shakemaps of impactgebieden geven een duiding met betrekking tot recente trillingen. Maar ook voor oudere trillingen kan die link worden gelegd. Voor sommige panden kan de invloed van trillingen als oorzaak wellicht als zeer onwaarschijnlijk worden aangemerkt, maar voor veel niet. Dit zal in veel gevallen betekenen dat het bewijsvermoeden niet ontzenuwd wordt en dus in stand zal blijven. Bewijsvermoeden in het proces Het bewijsvermoeden heeft hiermee veel invloed en leidt tot erkenning van schade door trillingen. NCG wil met NAM bespreken onder welke voorwaarden we conform het bewijsvermoeden op basis van het protocol over kunnen gaan tot het veronderstellen van causaliteit, waarbij NAM afziet van haar mogelijkheid tot onderzoek. In de ogen van de NCG zou dit moeten gaan om uitzonderlijke gevallen, waarvoor transparante criteria gelden. Daar waar de invloed van trillingen zeer onwaarschijnlijk worden geacht doorlopen schademeldingen een procedure met onafhankelijke beoordeling van schadeoorzaken en bedragen. Dit leidt tot de volgende vraag: Zijn er situaties waarbij de relatie tussen trillingen en schade kan worden gelegd en waar de NAM toch van haar rechten als bedoeld in 6:177a gebruik wenst te maken? Pagina 2 van 3

39 Nationaal Coördinator Groningen Kenmerk NCG / Schademeldingen niet gerelateerd aan een actuele beving of waar de relatie met trillingen niet op voorhand kan worden gelegd, worden ook beoordeeld tegen de achtergrond van het wettelijk kader. Vraag: Is hier het uitgangspunt van NAM dat in alle gevallen onderzoek moet plaatsvinden, of zijn er omstandigheden waarin zij daarvan zou afzien (bijv. in relatie tot een bepaald bedrag). De vraag of het bewijsvermoeden ontzenuwd is in een bepaald geval, zal moeten worden beoordeeld door de onafhankelijke entiteit. De verwachting is dat dit niet in normen is vast te leggen, omdat dit alleen op basis van casuïstiek kan. Vraag: Is het een oplossing als NAM in die gevallen waar zij twijfels heeft, als partij in het proces deelneemt? Pagina 3 van 3

40 Van: Alders, J.G.M. (Hans) Aan: Onderwerp: Schade 2.0 Datum: dinsdag 23 mei :25:55, De uitgangspunten die de regio formuleert voor een nieuwe schadeafhandeling maken het niet eenvoudig om op 1 juli te beschikken over een nieuw schadeprotocol. De gedachte aan een hinkstap-sprong benadering dringt zich op. Er zal op 1 juli antwoord moeten worden gegeven aan de schademelder sedert 31 maart uur. Voor sommige onderdelen is er meer tijd nodig en vooral een nieuw kabinet dat zich daarover kan uitspreken. Op 31 maart is aangegeven dat het schadeproces anders ingericht moet worden: * de NAM geen rol meer in de beoordeling en vaststelling van de schade: einde van de situatie waarin "de slager zijn eigen vlees keurt". Het instellen van een Onafhankelijke Commissie Schade is daarvan de uitdrukking; * een schadeprotocol moet zich baseren op de bepalingen van het BW (risico aansprakelijkheid en het bewijsvermoeden). De toenemende hoeveelheid c-schades en het concluderen dat in het zgn "buitengebied" er geen gerelateerde schades zijn stuit op steeds groter onbegrip. De uitspraken tot nu toe van de arbiters onderschrijven dat gevoel. In verreweg de meeste gevallen komen de arbiters op grond van het bewijsvermoeden tot de uitspraak dat NAM/CVW in onvoldoende mate er in geslaagd zijn het bewijsvermoeden te ontzenuwen. Een protocol dat het BW (6:177 en 6:177a) als uitgangspunt neemt heeft consequenties. Het doortrekken van de lijn in de uitspraken van de arbiters resulteert vanzelf in een meer ruimhartige toekenning van schades. * de eerder door de NAM gehanteerde afbakening (de zgn schadecontour) is eerder al op basis van TU-Delft onderzoek geschrapt. Ook de laatste resultaten hebben daarin geen verandering aangebracht. In de voorstellen van de regio zijn deze centrale elementen als uitgangspunten geformuleerd en deze sluiten aan bij de opstelling van de NCG. De discussie over de aansprakelijkheid van de NAM en de zorgplicht van de (rijks)overheid stond al centraal in het rapport van de commissie Meijer. De waardevermeerdering als compensatie voor de overlast is daarvan een uitdrukking (aanvankelijk gefinancierd door de NAM, inmiddels via de rijksbegroting). De afweging tussen risico en leveringszekerheid is een politieke, maar brengt een verantwoordelijkheid naar het gebied met zich mee. Die zorgplicht komt ook tot uitdrukking in duurzaamheidsprogramma's, deelname aan het onderwijsprogramma e.d. We zijn beiden bekend dat in het kader van de formatie de vraag aan de orde is of er volgende stappen moeten worden gezet, gezamenlijk met de regio. Deze lijn wordt ook nadrukkelijk in het MJP beschreven. De aandacht voor immateriële schades sluit aan bij de bevindingen van het RUG-onderzoek. Het gaat mensen niet in de koude kleren zitten. Het gaat verder dan de compensatie voor de overlast. Als ik het goed zie bestrijdt NAM ook niet de aansprakelijkheid voor immateriële schade, maar acht ze de uitspraak van de rechter te generiek. De koppeling in het stuk aan bijvoorbeeld het bewijsvermoeden plaats ons voor een probleem, omdat de bepaling alleen ziet op fysieke schade. De uitspraak van de rechter mag mogelijk te weinig specifiek zijn, maar kan niet ongedaan maken dat er sprake kan zijn van immateriële schade waarvoor aansprakelijkheid bestaat. Bij schades gaat het niet alleen om zichtbare schades, maar gaat het om het totaal, inclusief de fundamenten. Als het om kosten gaat, gaat het niet alleen om de directe, maar ook om de indirecte schade (vergoeding van gederfde inkomsten, schoonmaken, alternatieve huisvesting etc). Soms moet overwogen worden om panden aan te kopen, te slopen of schadeherstel en versterken samen te laten lopen. Drie lijnen die als uitgangspunten worden meegegeven en die reeds vanaf dag 1 onderdeel uitmaken van de aanpak in het MJP. De uitgangspunten zullen vertaald moeten worden in een concreet protocol en dan zal duidelijk worden wat de betekenis is van de uitgangspunten. Voor de vertaling van enkele van de punten zal een nieuw kabinet nodig zijn. Een stapsgewijze aanpak zal derhalve besproken moeten worden.als het gaat over de hoofdlijnen is er echter geen reden voor het rijk om tegenover de regio te gaan staan (zie vorenstaand).

41 Nu vragen om uitspraken, dus aan het huidige demissionaire kabinet, is in dit kader onverstandig en zal er toe leiden dat partijen tegenover elkaar komen te staan. Met alle gevolgen van dien. Ook dat pleit voor het vertalen van een en ander in een protocol, handboek en kwaliteitseisen. Daaraan wordt op dit moment hard gewerkt, waarbij deskundigen en instituten zijn ingeschakeld. Vanzelfsprekend is daarbij ook van belang op welke wijze straks de governance wordt ingericht. Wordt de NAM direct op haar aansprakelijkheid aangesproken of wordt dat een zaak van de Rijksoverheid? Ook hier zullen de formerende partijen antwoord moeten geven. Ik pleit er derhalve voor om te voorkomen dat het beeld gaat ontstaan dat regio en rijk waar het gaat om de uitgangspunten tegenover elkaar staan. In de uitwerking zal zichtbaar moeten worden wat de werkelijke betekenis is en waartoe het juridisch kader verplicht en mogelijkheden biedt. Er zijn vragen aan de orde die alleen door een nieuw kabinet kunnen worden beantwoord. Dat geeft de noodzaak aan voor een hink-stap-sprong aanpak. In contacten met de regio moet gepleit worden omdat mogelijk te maken. Groet, Hans Verstuurd vanaf mijn ipad

42

43

44