21ST CENTURY SKILLS wat houdt dat eigenlijk in?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "21ST CENTURY SKILLS wat houdt dat eigenlijk in?"

Transcriptie

1 21ST CENTURY SKILLS wat houdt dat eigenlijk in?

2 Inleiding De 21ste eeuw staat in het teken van digitalisering. In de 18 jaar die tot nu toe gepasseerd zijn, hebben vele nieuwe technologieën hun intrede gedaan. Smartphones, tablets, Facebook, de cloud, 3D-printers, we zijn ze deze eeuw volop gaan gebruiken. Dit alles heeft grote gevolgen voor ons werk. Banen zullen verdwijnen, werkzaamheden gaan veranderen en er zullen nieuwe banen bijkomen. Daarom hebben we nieuwe vaardigheden nodig; de 21st century skills. Onder de 21st century skills verstaan we een samenhangend geheel van vaardigheden die nodig zijn om goed te kunnen functioneren in de 21e eeuw (Den Oetelaar, 2012). In het onderwijs is dit al jaren een bekend begrip en vormt het een belangrijk onderdeel van het lesaanbod. Maar ook voor mensen die al jaren werken, worden deze vaardigheden steeds belangrijker. Ook zij krijgen immers te maken met een steeds verdergaande digitalisering van werkzaamheden. In dit whitepaper bespreken we wat de 21st century skills zijn, waarom deze zo belangrijk zijn voor organisaties en hoe je als organisatie kunt zorgen dat jouw medewerkers over deze vaardigheden bezitten.

3 Wat zijn 21st century skills? Onder de 21st century skills verstaan we 11 competenties die we nodig hebben in de 21e eeuw. Ze werden geïntroduceerd door het Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling (SLO) en Kennisnet (2014). Zij gaven de vaardigheden weer zoals in model 1.1. In dit model zie je dat het gaat om vaardigheden als kritisch denken, creatief denken, probleem oplossen, mediawijsheid, informatievaardigheden en computational thinking. We zullen alle vaardigheden kort bespreken. Model st century skills volgens SLO en Kennisnet (2014). De 21st century skills zijn op te delen in vier categorieën, namelijk sociale vaardigheden, persoonlijke vaardigheden, zelfregulatie en digitale geletterdheid (Boon et al, 2018). We zullen deze vier categorieën kort toelichten. Sociale vaardigheden In de 21e eeuw worden sociale vaardigheden steeds belangrijker. Onder sociale vaardigheden verstaan we communiceren, samenwerken en sociale en culturele vaardigheden.

4 Voor mensen is het onmogelijk om niet te communiceren. Ook als je niks zegt, geef je door middel van non-verbale communicatie toch een boodschap af. Communiceren is dan ook een basisvaardigheid die iedereen nodig heeft. In de 21e eeuw neemt communicatie een steeds grotere rol in. Door middel van social media, en WhatsApp is iedereen continu verbonden en kunnen we op steeds meer verschillende manieren met elkaar in contact blijven. Om succesvol, effectief en efficiënt te communiceren, is het belangrijk dat je: doelgericht boodschappen kunt overbrengen en begrijpen; adequaat kunt omgaan met verschillende communicatieve situaties en communicatiepartners; passende communicatiemiddelen kunt hanteren; effectief gebruik kunt maken van de mogelijkheden van ICT en technologie. Naast goed kunnen communiceren, is het ook essentieel dat je goed kunt samenwerken. In de 21e eeuw werken we bijna nooit meer alleen, maar altijd samen in een team. Het is daarom van belang dat we beschikken over vaardigheden als: met anderen een doel realiseren waarbij je inziet hoe je elkaar kunt aanvullen en ondersteunen; bij het samenwerken duidelijk stellen welke rol iedereen heeft en dat ook respecteren; bereid zijn om feedback te vragen en te ontvangen en ook bereid zijn die te geven; openstaan voor ideeën van anderen en een positieve houding kunnen aannemen; culturele verschillen kunnen respecteren; niet bang zijn om te onderhandelen en om zelf initiatief te nemen; goed kunnen functioneren in heterogene groepen. Ten slotte is het belangrijk dat we ook beschikken over sociale en culturele vaardigheden. Wanneer je samenwerkt in een groep, moet je kunnen accepteren dat de groepsleden een andere achtergrond en andere denkbeelden kunnen hebben. Je moet dus: je eigen gevoelens en opvattingen kunnen benoemen en erop kunnen reflecteren; je bewust zijn van de eigen individuele en collectieve verantwoordelijkheid in een samenleving; kennis hebben over cultuur en kunnen reflecteren op culturele verschillen; inlevingsvermogen en belangstelling tonen voor anderen; gedragscodes in verschillende sociale situaties herkennen;

5 constructief kunnen communiceren in verschillende sociale en culturele situaties; respect en begrip hebben voor andere visies, uitingen en gedragingen. Persoonlijke vaardigheden Onder de persoonlijke vaardigheden verstaan we vaardigheden die met denken te maken hebben. Het gaat om probleemoplossend denken, kritisch denken en creatief denken. Probleemoplossend denken is het vermogen om een probleem te constateren en een plan te maken om dit probleem op te lossen. Daarbij is het proces dat leidt tot het oplossen van het probleem belangrijker dan het vinden van de oplossing zelf. Onder probleemoplossend vermogen worden de volgende punten verstaan: Problemen signaleren, analyseren en definiëren. Strategieën kennen en hanteren om met onbekende problemen om te gaan. Oplossingsstrategieën genereren, analyseren en selecteren. Patronen en modellen creëren en beargumenteerde beslissingen nemen. Bij kritisch denken gaat het om het vermogen om zelfstandig te komen tot weloverwogen en beargumenteerde afwegingen, oordelen en beslissingen (SLO, 2018). Het komt erop neer dat je niet zomaar iets voor waar aanneemt, maar eerst zelf onderzoekt of de informatie klopt. De volgende competenties vallen onder kritisch denken: een eigen, onderbouwde visie of mening kunnen formuleren; effectief kunnen redeneren en formuleren; informatie kunnen interpreteren, analyseren en synthetiseren; hiaten in kennis kunnen signaleren; betekenisvolle vragen kunnen stellen; kritisch kunnen reflecteren op het eigen leerproces; open kunnen staan voor alternatieve standpunten. Creatief denken is het vermogen om nieuwe en/of ongebruikelijke, maar toepasbare, oplossingen te vinden voor problemen (SLO, 2018). Het vermogen om creatief te denken is van belang bij complexe maatschappelijke kwesties waar standaardoplossingen niet meer voldoen.

6 Onder creatief denken verstaan we: het kennen en hanteren van creatieve technieken; het denken buiten gebaande paden; nieuwe verbanden kunnen zien; het nemen van (verantwoorde) risico s; fouten kunnen zien als leermogelijkheden; het hebben van een ondernemende en onderzoekende houding. Zelfregulatie Zelfregulatie is het vermogen om je steeds verder te kunnen ontwikkelen. Hiervoor moet je zelfstandig kunnen handelen en verantwoordelijkheid nemen voor je acties. In plaats van het klakkeloos aannemen van wijzigingen en voorschriften, neem je het heft in eigen handen (SLO, 2018). Om eigen regie te kunnen nemen is het belangrijk dat je: over aanpassingsvermogen beschikt; prioriteiten kunt stellen; doelgericht kunt handelen en het totale pad kunt overzien; kunt reflecteren op je eigen handelingen en deze zo nodig kunt bijsturen. Digitale geletterdheid Onder digitale geletterdheid verstaan we het vermogen om te kunnen gaan met nieuwe digitale technologieën. We kunnen digitale geletterdheid opdelen in ICT-basisvaardigheden, mediawijsheid, informatievaardigheden en computational thinking. Onder ICT-basisvaardigheden verstaan we de kennis en vaardigheden die nodig zijn om de werking van computers en netwerken te begrijpen en om te gaan met verschillende technologieën (SLO, 2018). In de 21e eeuw kunnen we niet meer zonder, bij bijna elk beroep heb je tegenwoordig een computer en verschillende software nodig. Mediawijsheid gaat over het vermogen om te gaan met alle verschillende media die we nu kennen en die er nog bij zullen komen. Om mee te kunnen doen met de samenleving, is het gebruik van media onmisbaar.

7 Het zoeken van een baan, jezelf ontwikkelen en het onderhouden van sociale contacten, voor al deze activiteiten wordt het steeds belangrijker dat je de mogelijkheden van (nieuwe) mediatoepassingen weet te benutten. Informatievaardigheden omvat het scherp kunnen formuleren en analyseren van informatie uit bronnen, het op basis hiervan kritisch en systematisch zoeken, selecteren, verwerken, gebruiken en verwijzen van relevante informatie en deze op bruikbaarheid en betrouwbaarheid beoordelen en evalueren (SLO, 2018). Door de toenemende digitalisering is het voor iedereen steeds makkelijker geworden om informatie te verspreiden. Dit betekent dat er ook veel onjuiste informatie verspreid wordt. Daarom is het van belang dat je juiste en onjuiste informatie van elkaar kunt onderscheiden. Bij computational thinking draait het om het herformuleren van problemen, zodat ze met computertechnologie opgelost kunnen worden. Dit is vooral van belang bij het oplossen van complexe maatschappelijke en wetenschappelijke vraagstukken.

8 Waarom zijn 21st century skills belangrijk voor organisaties? We zitten middenin een digitale revolutie. De technologische ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op. Ook in ons werk krijgen we hiermee te maken. We moeten gebruik maken van nieuwe, efficiëntere software en steeds meer werkzaamheden worden door computers overgenomen. Het is dus belangrijk dat we om leren gaan met deze nieuwe technologieën, oftewel: we moeten werken aan onze digitale geletterdheid. Als we deze niet op peil houden, zullen we in ons werk niet meer mee kunnen komen. Maar dat is niet het enige waar de 21st century skills om draaien. Ook sociale en persoonlijke vaardigheden vallen hieronder en het vermogen tot zelfregulatie. De reden hiervoor is dat de wetenschap van kunstmatige intelligentie (KI) steeds verder ontwikkeld. Het is dus niet onrealistisch dat robots op een gegeven moment simpele denktaken van ons over gaan nemen. We zijn echter nog niet zo ver dat robots de ingewikkeldere zaken, waar je bijvoorbeeld creatief voor moet denken, kunnen overnemen. Op het toonaangevende technologische instituut MIT is recent een uitgebreid onderzoek gedaan naar de mogelijke invloed van AI op banen (Brynjolfsson et al, 2017). Het blijkt dat er niet per sé veel banen gaan verdwijnen, maar de invulling van die banen zal wel aanmerkelijk gaan veranderen. Als organisatie is het slim om je hier nu al op voor te bereiden.

9 Hoe introduceer ik 21st century skills in mijn organisatie? De 21st century skills zijn vaardigheden die iedereen in een organisatie nodig heeft. Het is dus het meest effectief om de medewerkers organisatiebreed te trainen op deze onderwerpen. Maar hoe zorg je dat iedereen in de organisatie over deze kennis bezit? Een mooie manier van organisatiebreed kennis verspreiden, is het aanbieden van een online leeromgeving. Een leeromgeving geeft medewerkers toegang tot allerlei kennis, waarin ze zelf de regie hebben om te bepalen op welke gebieden ze zich willen ontwikkelen. Het werkt het beste als medewerkers ook nog kunnen kiezen uit de leervorm die zij het prettigst vinden. Denk hierbij aan e-learning, webinars, psychologische scans of micro-cursussen. Om te zorgen dat medewerkers daadwerkelijk aan de slag gaan met de ontwikkeling van de 21st century skills, is het belangrijk om een scholingsbeleid te hebben. Kies er bijvoorbeeld voor om per kwartaal een aantal cursussen te verplichten, om zo de aandacht te vestigen op thema s die binnen de organisatie spelen. Doordat iedereen met dezelfde thema s bezig is, verhoog je direct de betrokkenheid van de medewerkers.

10 Zelf aan de slag met 21st century skills binnen jouw organisatie? Dit whitepaper is een selectie uit het boek 21st century skills: dé uitdaging voor iedere medewerker en iedere organisatie. In dit boek leggen we uit wat de uitdagingen zijn bij het klaarstomen van jouw organisatie voor de toekomst. Als online opleider is SkillsTown gespecialiseerd in het ontwikkelen van medewerkers en het behalen van een hoog leerrendement binnen de organisatie. Hierbij komen onder andere 21st century skills aan bod. Vrijblijvend kennis maken met deze leeromgeving en het boek ontvangen? Maak een afspraak met een van onze performance consultants voor een vrijblijvende demo op locatie

11 Bronnen: Boon, K., Akkenaar, M., Schuurmans, H. & Van Heesch, D. (2018). 21st century skills: dé uitdaging voor iedere medewerker en iedere organisatie. Eindhoven: Albert Sickler BV. Brynjolfsson, E. & Mitchell, T. (2017). What Can Machine Learning Do? Workforce Implications, Science 358(6370), Den Oetelaar, F. (2012). Whitepaper 21st Century Skills in het onderwijs. Oisterwijk: 21st century skills NL. SLO (2014). Digitale geletterdheid en 21e eeuwse vaardigheden in het funderend onderwijs: een conceptueel kader. Enschede: SLO. SLO (2018.) Curriculum van de toekomst. Geraadpleegd op 21 september 2018, van curriculumvandetoekomst.slo.nl/.

Weekbrief van 20 t/m 24 februari 2017

Weekbrief van 20 t/m 24 februari 2017 Weekbrief van 20 t/m 24 februari 2017 20 21 22 23 24 Maandag 20 februari Vandaag zijn er geen bijzonderheden. Dinsdag 21 februari Vandaag zijn er geen bijzonderheden. Woensdag 22 februari Vandaag zijn

Nadere informatie

21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs. Maaike Rodenboog, SLO

21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs. Maaike Rodenboog, SLO 21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs Maaike Rodenboog, SLO m.rodenboog@slo.nl SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Onafhankelijke, niet-commerciële positie als

Nadere informatie

Het Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie:

Het Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie: BIJGESTELDE VISIE OP HET LEERGEBIED DIGITALE GELETTERDHEID Digitale geletterdheid is van belang voor leerlingen om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse

Nadere informatie

vaardigheden - 21st century skills

vaardigheden - 21st century skills vaardigheden - 21st century skills 21st century skills waarom? De Hoeksteen bereidt leerlingen voor op betekenisvolle deelname aan de wereld van vandaag en de toekomst. Deze wereld vraagt kinderen met

Nadere informatie

Werken aan 21 e eeuwse vaardigheden met NPDL

Werken aan 21 e eeuwse vaardigheden met NPDL Werken aan 21 e eeuwse vaardigheden met NPDL Door: Fréderieke van Eersel (Eigenaar Eduet www.eduet.nl /adviseur eigentijds onderwijs) Op veel onderwijssites en in veel beleidsstukken kom je de term 21st

Nadere informatie

Mediawijsheid in de Bibliotheek op school vo verkenning

Mediawijsheid in de Bibliotheek op school vo verkenning Mediawijsheid in de Bibliotheek op school vo verkenning Achtergrond In de huidige informatiesamenleving groeien jongeren op met media. Om te werken en te leren in de (digitale) wereld moeten jongeren leren

Nadere informatie

Digitale geletterdheid en de lerarenopleidingen, een ontwikkelplan

Digitale geletterdheid en de lerarenopleidingen, een ontwikkelplan Digitale geletterdheid en de lerarenopleidingen, een ontwikkelplan SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling VELON conferentie Brussel, 4 februari 2016 Petra Fisser, Monique van der Hoeven, Sigrid

Nadere informatie

Theoretisch kader De 21st century skills Onderverdeling in cognitieve en conatieve vaardigheden

Theoretisch kader De 21st century skills Onderverdeling in cognitieve en conatieve vaardigheden Theoretisch kader: Zoals ik in mijn probleemanalyse beschrijf ga ik de vaardigheid creativiteit, van de 21st century skills onderzoeken, omdat ik wil weten op welke manier de school invloed kan uitoefenen

Nadere informatie

21 e eeuwse vaardigheden in de praktijk

21 e eeuwse vaardigheden in de praktijk 21 e eeuwse vaardigheden in de praktijk Toekomstklas @toekomstklas VOORSTELLEN 21 E EEUWSE VAARDIGHEDEN.. Goede kennis van de basisvakken Kennis van 21 e eeuwse thema s Kennis van ICT, nieuwe media en

Nadere informatie

Tien competenties voor de 21 e eeuw

Tien competenties voor de 21 e eeuw Tien competenties voor de 21 e eeuw Natuurlijk leren in de 21 e eeuw 28 september, Keete Voerman en Anne Remmerswaal Programma Introductie Waar denk je aan? Uitwerking model Aan de slag met aanpak voor

Nadere informatie

J L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - -

J L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - - Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills 21st Century Skill Jouw talent Vaardigheden Gedragsindicatoren J L Ik weet wat ik wil Ik weet wat ik kan Ik ga na waarom iets mij interesseert

Nadere informatie

21st Century Skills - Leerdoelen van de puzzels. X2 Computational thinking - 1. Probleem (her)formuleren

21st Century Skills - Leerdoelen van de puzzels. X2 Computational thinking - 1. Probleem (her)formuleren 21st Century Skills - Leerdoelen van de puzzels Puzzel Vaardigheden Onderwijsdoelen Aanbodsdoelen Ruimte X X0 Informatievaardigheden - 4. Verwerken van X1 Informatievaardigheden (en geletterdheid) - 2.

Nadere informatie

Werken met persoonlijke leerdoelen en de 21 st Century skills in het basisonderwijs

Werken met persoonlijke leerdoelen en de 21 st Century skills in het basisonderwijs Werken met persoonlijke leerdoelen en de 21 st Century skills in het basisonderwijs Ageeth Bos MSc. Februari 2015 Pagina 1 Werken met persoonlijke leerdoelen en de 21st Century skills in het basisonderwijs

Nadere informatie

Onderzoekend en ontwerpend leren bij OJW: ruimte voor 21e eeuwse vaardigheden

Onderzoekend en ontwerpend leren bij OJW: ruimte voor 21e eeuwse vaardigheden SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Onderzoekend en ontwerpend leren bij OJW: ruimte voor 21e eeuwse vaardigheden Marja van Graft Leerplan(kader) Wetenschap & technologie e Conferentie

Nadere informatie

A. MISSIE MEDIATRAINING B. VISIE MEDIATRAINING. GO! middenschool MIRA Loystraat Hamme

A. MISSIE MEDIATRAINING B. VISIE MEDIATRAINING. GO! middenschool MIRA Loystraat Hamme A. MISSIE MEDIATRAINING De grote missie van deze module is leerlingen te laten ontdekken en hen te laten proeven van de mediawereld door niet alleen het negatieve, maar zeker ook het positieve ervan te

Nadere informatie

Transport en Logistiek. Klaar voor de toekomst - Online leren

Transport en Logistiek. Klaar voor de toekomst - Online leren Transport en Logistiek Klaar voor de toekomst - Online leren Bepaal zelf hoe je leert Onze leervormen 2 Iedereen is anders en iedereen leert anders. Daarom kunnen medewerkers in onze online leeromgeving

Nadere informatie

21 e eeuwse vaardigheden. conceptueel kader. Atheneum Leopoldsburg. M. Aerts, T. Smets

21 e eeuwse vaardigheden. conceptueel kader. Atheneum Leopoldsburg. M. Aerts, T. Smets 21 e eeuwse vaardigheden conceptueel kader Atheneum Leopoldsburg M. Aerts, T. Smets 21 e eeuwse vaardigheden conceptueel kader Atheneum Leopoldsburg M. Aerts, T. Smets Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Wat

Nadere informatie

1.a. De leerlingen hebben een positieve houding tegenover ICT en zijn bereid ICT te gebruiken om hen te ondersteunen bij het leren.

1.a. De leerlingen hebben een positieve houding tegenover ICT en zijn bereid ICT te gebruiken om hen te ondersteunen bij het leren. Leerlijn ICT DERDE LEERJAAR 1 Kennismaken - aanzetten - occasioneel opbouwen - regelmatig VERWERVEN - systematisch 1.a. De leerlingen hebben een positieve houding tegenover ICT en zijn bereid ICT te gebruiken

Nadere informatie

FACTSHEET MEDIA-EDUCATIE

FACTSHEET MEDIA-EDUCATIE FACTSHEET MEDIA-EDUCATIE 2 FACTSHEET MEDIA-EDUCATIE De komst van het internet, e-mail en social media hebben er voor gezorgd dat de moderne mens overspoeld wordt met informatie. Daarnaast kan iedereen

Nadere informatie

Leerlijn ICT VIJFDE LEERJAAR 1 Kennismaken - aanzetten - occasioneel opbouwen - regelmatig VERWERVEN - systematisch herhalen - verdiepen - verbreden -

Leerlijn ICT VIJFDE LEERJAAR 1 Kennismaken - aanzetten - occasioneel opbouwen - regelmatig VERWERVEN - systematisch herhalen - verdiepen - verbreden - Leerlijn ICT VIJFDE LEERJAAR 1 Kennismaken - aanzetten - occasioneel opbouwen - regelmatig VERWERVEN - systematisch herhalen - verdiepen - verbreden - 1.a. De leerlingen hebben een positieve houding tegenover

Nadere informatie

21 e -eeuwse vaardigheden

21 e -eeuwse vaardigheden Scholen maken werk van 21 e -eeuwse vaardigheden NOT 2019, 22 januari Kirsten Krebbekx, Yvonne van Ravenstein, Nick Leeuwenburg, Maaike Rodenboog, Sigrid Loenen, Stéfanie van Tuinen Opzet bijeenkomst 21

Nadere informatie

In Vlaanderen bestaat er nog geen leerlijn programmeren! Hierdoor baseren wij ons op de leerlijn die men in Nederland toepast voor basisscholen.

In Vlaanderen bestaat er nog geen leerlijn programmeren! Hierdoor baseren wij ons op de leerlijn die men in Nederland toepast voor basisscholen. Leerlijn programmeren In Vlaanderen bestaat er nog geen leerlijn programmeren! Hierdoor baseren wij ons op de leerlijn die men in Nederland toepast voor basisscholen. Deze leerlijn is opgebouwd aan de

Nadere informatie

In dit tussenproduct vindt u:

In dit tussenproduct vindt u: Voorliggend tussenproduct is het derde tussenproduct van ontwikkelteam Digitale geletterdheid, opgesteld tijdens de derde ontwikkelsessie in oktober 2018. Het betreft de grote opdrachten van het leergebied,

Nadere informatie

In gesprek over de inhoud van het onderwijs van de toekomst

In gesprek over de inhoud van het onderwijs van de toekomst In gesprek over de inhoud van het onderwijs van de toekomst Leraar Schoolleider Bestuurder Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst.

Nadere informatie

Leerlijn digitale geletterdheid

Leerlijn digitale geletterdheid Leerlijn Digitale geletterdheid Onze visie: erkent de digitale ontwikkelingen en ziet het als haar opdracht om kinderen, samen met ouders, te leren bewust, autonoom, creatief, veilig en gezond met digitale

Nadere informatie

Ontwikkelingen in het onderwijs

Ontwikkelingen in het onderwijs SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Ontwikkelingen in het onderwijs Marja van Graft Inspiratiedag NME 10 april 2017 Leerplan(kader) Wetenschap & technologie Doelen bijeenkomst informeren

Nadere informatie

Analytisch denken Het oplossen van problemen door vragen te ontleden in kleinere delen, verbanden leggen en logische conclusies trekken.

Analytisch denken Het oplossen van problemen door vragen te ontleden in kleinere delen, verbanden leggen en logische conclusies trekken. Creatief denken Het flexibel kunnen inspelen op nieuwe omstandigheden. Associëren, brainstormen en het bedenken van nieuwe originele dingen en originele oplossingen voor problemen. Analytisch denken Het

Nadere informatie

De toekomst voor jou begint nu! Bert Boshoven Roos Jonker - de Groot

De toekomst voor jou begint nu! Bert Boshoven Roos Jonker - de Groot De toekomst voor jou begint nu! Bert Boshoven Roos Jonker - de Groot Wie is Bert Boshoven? Wie is Roos Jonker - de Groot? Leerkracht basisonderwijs Onderwijsadviseur ICT Orthopedagoog Dyslexie onderzoeker

Nadere informatie

21ste-eeuwse vaardigheden:

21ste-eeuwse vaardigheden: INLEIDING 21ste-eeuwse vaardigheden Het helpen ontwikkelen van 21ste-eeuwse vaardigheden bij studenten vraagt het nodige van docenten. Zowel qua werkvormen als begeleiding. In hoeverre neem je een voorbeeldrol

Nadere informatie

Maatschappelijke vorming

Maatschappelijke vorming toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun

Nadere informatie

Werkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs

Werkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs Werkgevers Ondernemers In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel gedachten,

Nadere informatie

Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF

Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF CONTEXT Context Instroom Een bekende, stabiele leef- en leeromgeving. 1 Een herkenbare leef- en werkomgeving. Tussen niveau 1 en 2 is geen verschil in context;

Nadere informatie

Inspirerende voorbeelden van bibliotheekinnovatie.

Inspirerende voorbeelden van bibliotheekinnovatie. Inspirerende voorbeelden van bibliotheekinnovatie. MAATSCHAPPELIJKE VRAAGSTUKKEN? BESPREEK ZE MET DE BIBLIOTHEEK! Onze samenleving staat voor grote uitdagingen. Hoe houden we onze kenniseconomie op peil?

Nadere informatie

Maatschappelijke vorming

Maatschappelijke vorming toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun

Nadere informatie

Leren voor Morgen, Leren voor Morgen, uitdagingen voor het onderwijs

Leren voor Morgen, Leren voor Morgen, uitdagingen voor het onderwijs Leren voor Morgen, Leren voor Morgen, uitdagingen voor het onderwijs uitdagingen vleren voor Morgen, uitdagingen voor het onderwijs leren Artikel in Meerprimair, themanummer digitalisering mei 2018 Het

Nadere informatie

Studenten lerarenopleiding. In gesprek over de inhoud van het onderwijs

Studenten lerarenopleiding. In gesprek over de inhoud van het onderwijs Studenten lerarenopleiding In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel

Nadere informatie

Mediawijsheid protocol Basisschool Op t Hof

Mediawijsheid protocol Basisschool Op t Hof Mediawijsheid protocol Basisschool Op t Hof Helga Bongers & Kim van Dooijeweert Tricht, 2013 'Mediawijsheid is niet gewoon belangrijk. Het is absoluut cruciaal. Mediawijsheid bepaalt of kinderen een instrument

Nadere informatie

Mediaplan. digitale geletterdheid TIP! School: Contactpersoon:

Mediaplan. digitale geletterdheid TIP! School: Contactpersoon: Mediaplan digitale geletterdheid School: Contactpersoon: De 21e-eeuwse vaardigheden zijn elf competenties die leerlingen nodig hebben om succesvol deel te nemen aan de maatschappij van de toekomst. Om

Nadere informatie

Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool

Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Christelijke identiteit De Koningin Julianaschool is een open christelijke basisschool. Dat wil zeggen: iedereen is welkom. Daarbij is acceptatie van en respect

Nadere informatie

Lerarenopleidingen voor de 21 ste eeuw

Lerarenopleidingen voor de 21 ste eeuw Lerarenopleidingen voor de 21 ste eeuw Eindkwalificaties Leren en lesgeven met ict en beginmeting Anne-Marieke van Loon Dana Uerz Aanleiding Lerarenopleiding voor de 21e eeuw; Stand van zaken / beginmeting;

Nadere informatie

21 e eeuw vaardigheden

21 e eeuw vaardigheden 21 e eeuw vaardigheden Filmpje: Tweepraat Wat vind je hiervan? Even sparren met je buurman/buurvrouw Nog wat quotes: We kunnen problemen niet oplossen door op dezelfde manier te denken als toen we ze

Nadere informatie

Transport en Logistiek. Gezond en veilig onderweg - Online leren

Transport en Logistiek. Gezond en veilig onderweg - Online leren Transport en Logistiek Gezond en veilig onderweg - Online leren Bepaal zelf hoe je leert Onze leervormen 2 Iedereen is anders en iedereen leert anders. Daarom kunnen medewerkers in onze online leeromgeving

Nadere informatie

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument

Nadere informatie

Programma digitale geletterdheid voor leerlingen. Groep 1 en 2

Programma digitale geletterdheid voor leerlingen. Groep 1 en 2 Programma digitale geletterdheid 2019-2020 voor leerlingen Groep 1 en 2 1. Botje Bij (ondersteunt computational thinking) Botje Bij is een programmeerbare robot waarmee kinderen zelf een bepaalde route

Nadere informatie

Strategische personeelsplanning objectief onderbouwen met People Analytics

Strategische personeelsplanning objectief onderbouwen met People Analytics Strategische personeelsplanning objectief onderbouwen met People Analytics Na het lezen van deze white paper weet u: Wat een strategische personeelsplanning (SPP) is Hoe organisaties veranderen door automatisering

Nadere informatie

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Fundament

Nadere informatie

Programmeren, computational thinking en 21 e eeuwse vaardigheden

Programmeren, computational thinking en 21 e eeuwse vaardigheden Programmeren, computational thinking en 21 e eeuwse vaardigheden SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Petra Fisser, Allard Strijker openingsbijeenkomst Codeweek Amsterdam, 10 oktober 2015

Nadere informatie

Kadernotitie Platform #Onderwijs 2032 SLO, versie 13 januari 2015

Kadernotitie Platform #Onderwijs 2032 SLO, versie 13 januari 2015 Kadernotitie Platform #Onderwijs 2032 SLO, versie 13 januari 2015 Doel en beoogde opbrengst van de dialoog De opdracht van het platform is te komen tot een integrale, maatschappelijk breed gedragen en

Nadere informatie

21st century skills en de methoden MBO ThiemeMeulenhoff

21st century skills en de methoden MBO ThiemeMeulenhoff 21st century skills en de methoden MBO ThiemeMeulenhoff Inhoudsopgave 1 Waarom 21st century skills?... 3 2 Wat zijn 21st century skills?... 3 3 Werken aan 21st century skills in de lessen... 6 4 Werken

Nadere informatie

Examenprogramma natuur, leven en technologie havo

Examenprogramma natuur, leven en technologie havo Examenprogramma natuur, leven en technologie havo Het eindexamen (februari 2007) Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

De 6 Friesland College-competenties.

De 6 Friesland College-competenties. De 6 Friesland College-competenties. Het vermogen om met een open enthousiaste houding nieuwe dingen aan te pakken. Het vermogen jezelf steeds beter te leren kennen. Het vermogen om in te schatten in welke

Nadere informatie

talentstimuleren.nl CREATIEF DENKEN Ik kom met originele oplossingen en bedenk vernieuwende ideeën

talentstimuleren.nl CREATIEF DENKEN Ik kom met originele oplossingen en bedenk vernieuwende ideeën Ik kom met originele oplossingen en bedenk vernieuwende ideeën Ik let op (onopvallende) details en voeg details toe aan eerdere ideeën Ik zie meerdere denkrichtingen en verander flexibel van denkrichting

Nadere informatie

MISSIE - VISIE - MOTTO

MISSIE - VISIE - MOTTO MISSIE - VISIE - MOTTO Mei 2015 Versie 4.0 Inhoudsopgave INLEIDING 3 WAAR KOMT DIT VANDAAN? 3 MISSIE: WAAR STAAN WE VOOR? 4 VISIE: WAT DOEN WE EN WAAROM? 4 MOTTO, KORT EN KRACHTIG 5 2 INLEIDING Elke organisatie,

Nadere informatie

ICT als aanjager van de onderwijstransformatie

ICT als aanjager van de onderwijstransformatie ICT als aanjager van de onderwijstransformatie ICT als aanjager van de onderwijstransformatie Technologische innovatie biedt het onderwijs talloze mogelijkheden. Maar als we die mogelijkheden echt willen

Nadere informatie

EIGENTIJDS ONDERWIJS OP DE MGR BEKKERSSCHOOL

EIGENTIJDS ONDERWIJS OP DE MGR BEKKERSSCHOOL THEMANUMMER JUNI 2016 EIGENTIJDS ONDERWIJS OP DE MGR BEKKERSSCHOOL Beste ouders en verzorgers, Begin dit schooljaar hebben we u uitgenodigd voor een informatieavond over de invoering van de ipad en om

Nadere informatie

Kader voor ontwikkeling - Vaardigheden

Kader voor ontwikkeling - Vaardigheden Kader voor ontwikkeling - Vaardigheden Zelfsturing Zelfsturing - Onderbouw O: Ik begin uit mezelf met mijn werk en houd mijn aandacht erbij -19-0 O: Ik vraag op tijd hulp als ik ergens zelf niet uit kom

Nadere informatie

Ontwerpend leren. de ruimte in. Drs. ing. H. (Henk) Averesch

Ontwerpend leren. de ruimte in. Drs. ing. H. (Henk) Averesch Ontwerpend leren de ruimte in Drs. ing. H. (Henk) Averesch Kennismaking Wie ben ik? Henk Averesch - Docent natuur/w&t/ict/onderzoek/ppo - Projectleider W&T-in-de-pabo - Coördinator en docent MLI Wat gaan

Nadere informatie

Rubrics voor de algemene vaardigheden - invulblad. 1. Zelfstandig leren Het kunnen sturen van het leerproces en daarop reflecteren.

Rubrics voor de algemene vaardigheden - invulblad. 1. Zelfstandig leren Het kunnen sturen van het leerproces en daarop reflecteren. ingevuld door :. Zelfstandig leren Het kunnen sturen van het leerproces en daarop reflecteren Aanpak kiezen en planning maken Ik verdiep me in een opdracht zodat ik overzicht heb. Ik kan een passende aanpak

Nadere informatie

Van Industrieel tijdperk Kennis/Netwerk tijdperk

Van Industrieel tijdperk Kennis/Netwerk tijdperk Wat gaan we doen? 20.00u: Inloop 20.10u: Opening 20.15u: Start presentatie 21.00u: In groepjes uit elkaar 21.30u: Terugkoppeling 21.40u: Afsluiting 22.00u: Einde Veranderen Van Industrieel tijdperk Kennis/Netwerk

Nadere informatie

Onderwerp. VVKBaO. Het verloop van een sessie Scratch Junior.

Onderwerp. VVKBaO. Het verloop van een sessie Scratch Junior. Onderwerp Het verloop van een sessie Scratch Junior. ICT 1 Hebben een positieve houding tegenover ICT en zijn bereid ICT te gebruiken om hen te ondersteunen bij het leren. ICT 2 Gebruiken ICT op een veilige,

Nadere informatie

Informatievaardigheden. in het basisonderwijs

Informatievaardigheden. in het basisonderwijs Informatievaardigheden in het basisonderwijs Agenda 1. Wanneer ben je informatievaardig? 2. Waarom is het (nu) zo belangrijk informatievaardig te zijn? 3. Wat betekent dit voor het onderwijs? 4. Hoe

Nadere informatie

Handboek Mediawijsheid & Social Media

Handboek Mediawijsheid & Social Media Handboek Mediawijsheid & Social Media Wat is Mediawijsheid? Mediawijsheid is het veilig en slim inzetten van alle beschikbare media digitaal en analoog om de eigen kwaliteit van leven te vergroten én ervoor

Nadere informatie

BLAADJE #4. mei 2018

BLAADJE #4. mei 2018 BLAADJE #4 mei 2018 School voor KEES GROEP 1/2 breinvriendelijk onderwijs OBS met engelse les vanaf groep 1 De Koningslinde is een jonge openbare basisschool (obs ) in Vught. In het stadhouderspark, in

Nadere informatie

Onderwijsvernieuwing. We doen er allemaal aan mee.

Onderwijsvernieuwing. We doen er allemaal aan mee. Onderwijsvernieuwing We doen er allemaal aan mee. Maar. Welke kant willen we op? Wat speelt er in mijn team? Wil iedereen mee? Waar liggen de interesses? Waar zit de expertise? WAARIN GA IK INVESTEREN?

Nadere informatie

Resonans geletterdheidsmodules

Resonans geletterdheidsmodules Resonans geletterdheidsmodules Provinciaal Onderwijs Vlaanderen 8 mei 2014 Inhoud 1. Wat 2. Ontwikkeling 3. Stand van zaken 4. Mogelijkheden en beperkingen 5. Organisatie 6. Vragenronde 7. Inhoudelijke

Nadere informatie

Waar moet de nieuwe speelvoorziening komen?

Waar moet de nieuwe speelvoorziening komen? Waar moet de nieuwe speelvoorziening komen? Voor de docent Vak(gebied) Schooltype / afdeling Oriëntatie op jezelf en de wereld, Mens en Maatschappij, Aardrijkskunde VO onderbouw (havo/vwo) Leerjaar 1 Tijdsinvestering

Nadere informatie

Functieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling.

Functieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. Functieprofiel Leraar op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. April 2018 Specifieke competenties teamlid OBS Het Toverkruid

Nadere informatie

DENKVAARDIGHEDEN bron: The Parallel Curriculum

DENKVAARDIGHEDEN bron: The Parallel Curriculum DENKVAARDIGHEDEN bron: The Parallel Curriculum In 'The Parallel Curriculum' van Tomlinson et al. (2009) worden de 'Habits of Mind' van mensen die intelligent handelen beschreven, op basis van onderzoek

Nadere informatie

Model van Sociale Innovatie

Model van Sociale Innovatie Model van Sociale Innovatie Ontwikkelgebieden van sociale innovatie Sociale Innovatie richt zich op vier basisvragen: 1. Hoe medewerkers te stimuleren eigenaarschap te nemen op hun eigen leer- en ontwikkeltraject

Nadere informatie

Begeleiding van leerlingen

Begeleiding van leerlingen Begeleiding van leerlingen Doel Voorbeelden aanreiken van de wijze waarop begeleiding vorm kan krijgen. Soort instrument Voorbeelden Te gebruiken in de fase Uitvoeren Beoogde activiteit in de school Het

Nadere informatie

Competentieprofiel. kaderlid LGB Beroepsinhoud Zorg

Competentieprofiel. kaderlid LGB Beroepsinhoud Zorg Competentieprofiel kaderlid LGB Beroepsinhoud Zorg Generieke Competenties... 2 Affiniteit met kaderlidmaatschap... 2 Sociale vaardigheden... 2 Communicatie... 2 Lerend vermogen... 3 Initiatiefrijk... 3

Nadere informatie

Competentiemeter docent beroepsonderwijs

Competentiemeter docent beroepsonderwijs Competentiemeter docent beroepsonderwijs De beschrijving van de competenties in deze competentiemeter is gebaseerd op: - de bekwaamheidseisen uit de Algemene Maatregel van Bestuur als uitwerking van de

Nadere informatie

Krachtvelden 30 januari Daan Demo

Krachtvelden 30 januari Daan Demo Krachtvelden 30 januari 2019 Waar ligt jouw kracht? Weet jij waar je echt goed in bent? Heb jij verborgen kwaliteiten? Hoe zien anderen jou? Als je je kwaliteiten kent, weet je wat je te bieden hebt en

Nadere informatie

Digitale geletterdheid op basisschool de Meent

Digitale geletterdheid op basisschool de Meent Digitale geletterdheid op basisschool de Meent 2017-2021 Inhoud: 21e eeuwse vaardigheden 3 Wat is digitale geletterdheid 4 Visie, Deskundigheid, Inhoud en Infrastructuur 5 Leerplan ICT- basisvaardigheden

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde havo

Examenprogramma natuurkunde havo Bijlage 1 Examenprogramma natuurkunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

ITT/HU Beoordelingscriteria praktijk Fase 3 (jaar 3)

ITT/HU Beoordelingscriteria praktijk Fase 3 (jaar 3) ITT/HU Beoordelingscriteria praktijk 2018-2019 Fase 3 (jaar 3) Kerntaak 1: Pedagogische adequaat handelen: opbouwende relatie met kinderen ontwikkelen, leiding geven aan de groep, zorgen voor een goed

Nadere informatie

Kunnen ICT gebruiken om eigen ideeën creatief vorm te geven. De leerlingen kunnen hulp vragen en zich laten helpen.

Kunnen ICT gebruiken om eigen ideeën creatief vorm te geven. De leerlingen kunnen hulp vragen en zich laten helpen. Onderwerp Voorkennis Leerlingen maken grotere projecten in Scratch. Ze moeten creatief zijn om problemen op te lossen en hun project vorm te geven. Leerlingen kregen een introductie les en hebben reeds

Nadere informatie

21e eeuwse vaardigheden in examenprogramma s vmbo. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

21e eeuwse vaardigheden in examenprogramma s vmbo. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling 21e eeuwse vaardigheden in examenprogramma s vmbo SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling 21e eeuwse vaardigheden in examenprogramma's vmbo December 2016 Verantwoording 2016 SLO (nationaal

Nadere informatie

Stichting Openbaar Primair Onderwijs Steenwijkerland Zwartewaterland. Samen op kop

Stichting Openbaar Primair Onderwijs Steenwijkerland Zwartewaterland. Samen op kop Stichting Openbaar Primair Onderwijs Steenwijkerland Zwartewaterland Samen op kop 1 Het wordt anders Het onderwijs is volop in beweging. De afgelopen hebben scholen veel energie in opbrengstgericht werken

Nadere informatie

Nimva. Sociale Business Efficiënte e-marketing

Nimva. Sociale Business Efficiënte e-marketing Sociale Business Efficiënte e-marketing Hedendaagse business draait om vertrouwen. De technologische evolutie van internet, sociale media, mobiele toestellen hebben de klantenrelaties verschoven van controle

Nadere informatie

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo vanaf schooljaar 2014-2015

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo vanaf schooljaar 2014-2015 Examenprogramma NLT vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Exacte wetenschappen en technologie

Nadere informatie

VIME NT1 Competenties en training voor vrijwilligers

VIME NT1 Competenties en training voor vrijwilligers VIME NT1 Competenties en training voor vrijwilligers december 2018 Competenties van vrijwilligers Als het gaat om de inzet van vrijwilligers in educatieve trajecten onderscheiden we twee soorten competenties:

Nadere informatie

Nieuwe media. Ander onderwijs?

Nieuwe media. Ander onderwijs? Nieuwe media. Ander onderwijs? Joke Voogt Typ hier de footer 1 Wij streven ernaar dat over vijf tot tien jaar alle leerlingen voor hun toekomstig beroep, voor het deelnemen aan het maatschappelijk leven

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen

Nadere informatie

Kijkwijzer OKANS OP HET WEB voor leerkrachten

Kijkwijzer OKANS OP HET WEB voor leerkrachten Kijkwijzer OKANS OP HET WEB voor leerkrachten Inleiding Dit observatie-instrument wil OKAN-leerkrachten ondersteunen om de evolutie van analfabete OKANjongeren op te volgen tijdens het project Okans op

Nadere informatie

Competentie-invullingsmatrix

Competentie-invullingsmatrix Competentie-invullingsmatrix masterprf Master of Science in de wiskunde Academiejaar 2016-2017 Legende: W=didactische werkvormen E=evaluatievormen Competentie in één of meerdere wetenschappen Wetenschappelijke

Nadere informatie

Mediawijsheidbeleidsplan St. Willibrordusschool Hulst

Mediawijsheidbeleidsplan St. Willibrordusschool Hulst St. Willibrordusschool Princebolwerk 2 4561 EN HULST Tel. 0114-370541 E-mail: willibrordus@skohulst.nl website: www.willibrordushulst.nl Mediawijsheidbeleidsplan St. Willibrordusschool Hulst Mediawijsheidbeleidsplan

Nadere informatie

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 1. Persoonlijke gegevens Naam school:.. Provincie school: o Antwerpen o Limburg o Oost- Vlaanderen o Vlaams- Brabant o West- Vlaanderen Wat is je functie?

Nadere informatie

Minimumstandaard ICT, ten aanzien van. - voorzieningen binnen de school. - de medewerkers

Minimumstandaard ICT, ten aanzien van. - voorzieningen binnen de school. - de medewerkers Minimumstandaard ICT, ten aanzien van - voorzieningen binnen de school - de medewerkers DDS, januari 2011 Inleiding In dit document wordt de minimum standaard voor ICT beschreven. Alle DDS scholen streven

Nadere informatie

Hoe ict-bekwaam moet een leraar zijn? sambo-ict conferentie 2017 Frans Schouwenburg Kennisnet

Hoe ict-bekwaam moet een leraar zijn? sambo-ict conferentie 2017 Frans Schouwenburg Kennisnet Hoe ict-bekwaam moet een leraar zijn? sambo-ict conferentie 2017 Frans Schouwenburg Kennisnet - @allfrans Programma 1. Bijstelling verwachting 2. Handreiking PO en VO 3. Urgenties in het MBO uit onderzoek

Nadere informatie

Stimuleren van vakgebied overstijgende vaardigheden? Doen!

Stimuleren van vakgebied overstijgende vaardigheden? Doen! SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Stimuleren van vakgebied overstijgende vaardigheden? Doen! Marja van Graft en Nora Steenbergen-Penterman Workshop Lunteren 5 april 2016 Inhoud Inventariseren

Nadere informatie

21e-eeuwse vaardigheden

21e-eeuwse vaardigheden Even voorstellen Eugenie Zwanenburg Dumoulin Docent Biologie en ANW Coördinator talentstroom Science Onderwijsvernieuwing Ontwikkelteam DG curriculum.nu www.teacherstories.nl www.lesseninvaardigheden.nl

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

Natuurwetenschappelijke, wiskundige en technische vaardigheden (bètaprofielniveau)

Natuurwetenschappelijke, wiskundige en technische vaardigheden (bètaprofielniveau) BIJLAGE 1 Examenprogramma NLT havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Exacte wetenschappen

Nadere informatie

Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018)

Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018) Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018) In de VMBO stroom van het ACL wordt sinds het schooljaar 2016-2017 expliciet aandacht besteed aan de leergebied overstijgende (LGO)

Nadere informatie

Medestudenten/collega s: 1. 4. 2. 5. 3. 6. Docenten/praktijkbegeleiders: 1. 4. 2. 5. 3. 6.

Medestudenten/collega s: 1. 4. 2. 5. 3. 6. Docenten/praktijkbegeleiders: 1. 4. 2. 5. 3. 6. CHECKLIST BASIS(DEEL)KWALIFICATIES VOOR HET METEN VAN DE BASISCOMPETENTIE, VIA HET OBSERVEREN VAN DE HOUDING OP ATTITUDE EN GEDRAG IN PRAKTIJK- EN OPLEIDINGSSITUATIES Cursus/werkperiode: Datum: Namen en

Nadere informatie

Thema van de projectweek is:

Thema van de projectweek is: DE HOOGTE SPECIAL! DATUM: 30-01-2017 Inhoud: Projectweek School van de Toekomst 14-02 t/m 23-02 AGENDA FEBRUARI 10-02 Warme truiendag 14-02: 08.30 uur Opening projectweek (schoolplein) 14-02 t/m 23-02

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor

Nadere informatie

25. 21e eeuwse vaardigheden: wat moet je er mee en wat kan je er mee?

25. 21e eeuwse vaardigheden: wat moet je er mee en wat kan je er mee? 25. 21e eeuwse vaardigheden: wat moet je er mee en wat kan je er mee? 21 e eeuwse vaardigheden in het funderend onderwijs - stand van zaken- SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Petra Fisser

Nadere informatie

VOET EN WISKUNDE. 1 Inleiding: Wiskundevorming

VOET EN WISKUNDE. 1 Inleiding: Wiskundevorming Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat, 00 Brussel VOET EN WISKUNDE Inleiding: vorming Een actuele denkwijze over wiskundevorming gaat uit van competenties. Het gaat om een

Nadere informatie