Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling STJJMH

Transcriptie

1 Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling STJJMH

2 Colofon Basistekst: JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding Eindredactie: Anja Grootveld (wijzigingen voor STJJMH) Datum uitgave: December 2010

3 Inhoudsopgave Stappenplan voor het handelen bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling... 5 Route bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling... 7 I. Stappenplan bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling... 9 Stap 1: In kaart brengen van signalen... 9 Stap 2: Collegiale consultatie en zo nodig raadplegen van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Stap 3: Gesprek met de jongere/ouder Stap 4: Weeg de aard en de ernst van het huiselijk geweld of de kindermishandeling Stap 5: Beslissen: zelf hulp organiseren of melden Stap 5a: Hulp organiseren en effecten volgen Stap 5b: Melden en bespreken met de jongere/ouder II Verantwoordelijkheden van STJJMH in het scheppen van randvoorwaarden voor een veilig werken meldklimaat III Sociale kaart van werkgebieden STJJMH... 16

4

5 Stappenplan voor het handelen bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van Stichting Jeugd en Jongerenwerk Midden-Holland (STJJMH) Overwegende: dat STJJMH verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van dienstverlening aan kinderen/tieners en jongeren en dat deze verantwoordelijkheid zeker ook aan de orde is in geval van dienstverlening aan kinderen, tieners en jongeren die (vermoedelijk) te maken hebben met huiselijk geweld of kindermishandeling; dat van de medewerkers die werkzaam zijn bij STJJMH op basis van deze verantwoordelijkheid wordt verwacht dat zij in alle contacten met kinderen, tieners en jongeren en waar mogelijk met ouders/verzorgers attent zijn op signalen die kunnen duiden op huiselijk geweld of kindermishandeling en dat zij effectief reageren op deze signalen; dat STJJMH,een meldcode wenst vast te stellen zodat de medewerkers die binnen STJJMH werkzaam zijn, weten welke stappen van hen worden verwacht bij signalen van huiselijk geweld of kindermishandeling; dat STJJMH in deze code ook vastlegt op welke wijze zij de medewerkers bij deze stappen ondersteunt; dat onder huiselijk geweld wordt verstaan: (dreigen met) geweld, op enigerlei locatie, door iemand uit de huiselijke kring, waarbij onder geweld wordt verstaan: de fysieke, seksuele of psychische aantasting van de persoonlijke integriteit van het slachtoffer, daaronder ook begrepen ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld en vrouwelijke genitale verminking (meisjesbesnijdenis). Tot de huiselijke kring van het slachtoffer behoren: (ex)partners, gezinsleden, familieleden en huisgenoten; dat onder kindermishandeling wordt verstaan: iedere vorm van een voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend, of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel, daaronder ook begrepen eergerelateerd geweld en vrouwelijke genitale verminking; dat onder medewerker in deze code wordt verstaan: de medewerker die voor STJJMH werkzaam is en die in dit verband contact heeft met kinderen, tieners en jongeren en daar o.a. begeleiding, of een andere wijze van ondersteuning biedt; dat onder doelgroep in deze code wordt verstaan: de kinderen, tieners en jongeren met wie de medewerker professionele contacten heeft. STJJMH 5

6 In aanmerking nemende: de Wet maatschappelijke ondersteuning; de Wet op de jeugdzorg; de Wet bescherming persoonsgegevens; het privacyreglement van STJJMH Stelt de volgende Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling vast. STJJMH 6

7 Route bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Stap 1 In kaart brengen van signalen Stap 2 Collegiale consultatie en vragen AMK Stap 3 Gesprek met de jongere en waar mogelijk de ouder (16-) Stap 1: In kaart brengen van signalen Observeer Onderzoek naar onderbouwing Gesprek met doelgroep en waar mogelijk ouders: delen van de zorg Stap 2: Collegiale consultatie en raadplegen Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Consulteer interne en externe collega s tijdens: Collegiaal overleg Teamoverleg Netwerkoverleggen Bilateraal overleg met coördinator/staf (management) Consulteer ook het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Uitkomsten consultaties bespreken met doelgroep en waar mogelijk ouders Stap 3: Gesprek met de doelgroep/ouder Gesprek met doelgroep en waar mogelijk de ouder (bij 16 -): delen van de zorg Stap 4 Wegen aard en ernst Stap 4: Weeg de aard en de ernst van het huiselijk geweld of de kindermishandeling Weeg risico, aard en ernst van de kindermishandeling of huiselijk geweld.. Vraag het AMK hierover een oordeel te geven. Stap 5a Hulpvraag neerleggen bij juiste instantie. Stap 5b Melden en bespreken Stap 5a: Hulp organiseren en effecten volgen Bespreek je zorgen in een netwerk. Stap 5b: Melden en bespreken met de jongere en waar mogelijk de ouder Bespreek met de ouder je voorgenomen melding ( of doe dit samen met iemand of laat een netwerkpartner doen) Meld bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling ( of laat dit door het netwerk doen) STJJMH 7

8 STJJMH 8

9 I. Stappenplan bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Stap 1: In kaart brengen van signalen Breng de signalen die een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling bevestigen of ontkrachten in kaart en leg deze vast. Leg ook de contacten over de signalen vast, evenals de stappen die worden gezet en de besluiten die worden genomen. Bij vroegsignalering worden signalen gezien die duiden op een zorgelijke of mogelijk bedreigde ontwikkeling. Zelden zullen deze signalen direct duidelijkheid geven over de oorzaak zoals huiselijk geweld of kindermishandeling. Het is daarom verstandig uit te gaan van de signalen die je als jongerenwerker bij de doelgroep of in de interactie tussen de betrokkene en een ander bijv de ouder/partner waarneemt. In de signalenlijst uit de handleiding vind je een overzicht van de signalen. In deze fase observeert je het kind, de tiener of de jongere op de plek waar je hem ontmoet waardoor u de signalen in kaart kunt brengen. Alle gegevens die te maken hebben met het signaleren en handelen leg je schriftelijk vast (bijvoorbeeld in JongerenInBeeld). Zorg ervoor dat de informatie veilig bewaard wordt bijvoorbeeld digitaal (met wachtwoord). Dit vanwege de privacygevoelige gegevens die je verzamelt. Leg in de volgende gegevens vast: Vermeld altijd datum, plaats, situatie en overige aanwezigen. Signalen die duidelijk maken welke zorgen u ziet, hoort of ruikt. Signalen die een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling bevestigen of ontkrachten. Contacten over deze signalen. Stappen die worden gezet. Besluiten die worden genomen. Vervolgaantekeningen over het verloop. Beschrijf je signalen zo feitelijk mogelijk: Worden ook hypothesen en veronderstellingen vastgelegd, vermeld dan uitdrukkelijk dat het gaat om een hypothese of veronderstelling. Maak een vervolgaantekening als een hypothese of veronderstelling later wordt bevestigd of ontkracht. Vermeld de bron als er informatie van derden wordt vastgelegd. STJJMH 9

10 Stap 2: Collegiale consultatie en zo nodig raadplegen van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. Bespreek de signalen met een (deskundige) collega of samenwerkingspartner. Vraag zo nodig ook advies aan het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. Consultatie is - afhankelijk van de interne afspraken van de organisatie - mogelijk met collega s als: directe college, coördinator, staf, de directie. Indien je deelneemt aan een zorgnetwerk is het ook mogelijk om het kind, de tiener of de jongere hierin te bespreken. Om een kind open (niet anoniem) te bespreken in een netwerk en met andere externe deskundigen is schriftelijke toestemming van de ouder vereist. Voor een jongeren van 16+ geldt toestemming van de jongere. Indien je in het contact transparant en integer bent, is de kans groot dat over deze zaken een open gesprek mogelijk is. In de meeste gevallen wordt toestemming door de ouder gegeven. Indien de ouder/jongere weigert, is dit een zorgelijk signaal en moet het worden meegenomen in de weging (stap 4). het kind, de tiener of de jongere kan overigens anoniem worden besproken wanneer de ouder geen toestemming heeft gegeven, maar dit verdient niet de voorkeur vanwege de eventuele vervolgacties. Indien je ook maar enige twijfel heeft over de oorzaak van de situatie en/of eventuele mogelijke onveiligheid bij het kind, de tiener of de jongere, moet je advies vragen bij het AMK. Het AMK kan een eerste weging maken of het terecht is dat je je zorgen maakt over deze situatie en of er mogelijk sprake kan zijn van kindermishandeling of huiselijk geweld. Zorgvuldig handelen vereist dat je nagaat of je advies moet vragen bij het AMK. Noodsituaties Bij signalen die wijzen op acuut en zodanig ernstig geweld dat het kind, de tiener of de jongere of een gezinslid daartegen onmiddellijk moet worden beschermd, kun je meteen advies vragen aan het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. Komt men daar, op basis van de signalen, tot het oordeel dat onmiddellijke actie is geboden, dan kunt je zo nodig in hetzelfde gesprek een melding (laten) doen zodat op korte termijn de noodzakelijke acties in gang kunnen worden gezet. In noodsituaties kun je overigens ook contact zoeken met de crisisdienst van het Bureau Jeugdzorg en/of de politie vragen om hulp te bieden. NB: kijk ook naar het privacyreglement die de stichting kent i.v.m wie meldt en dat de organisatie ook voor jou kan melden. STJJMH 10

11 Stap 3: Gesprek met de jongere en waar mogelijk de ouder Bespreek de signalen. Heb je ondersteuning nodig bij het voorbereiden of het voeren van het gesprek met de jongere en/of de ouder, raadpleeg dan het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld. 1. Leg de jongere cq de ouder het doel uit van het gesprek. 2. Beschrijf de feiten die je hebt vastgesteld en de waarnemingen die je hebt gedaan. 3. Nodig de jongere/ouder uit om een reactie hierop te geven. 4. Kom pas na deze reactie zo nodig en zo mogelijk met een interpretatie van hetgeen je hebt gezien, gehoord en waargenomen. In geval van een vermoeden van (voorgenomen) vrouwelijke genitale verminking (meisjesbesnijdenis) of eergerelateerd geweld neem je met spoed contact op met het AMK. 5. Legt het gesprek vast en laat het indien mogelijk ondertekenen door alle betrokkenen. Indien de jongere/ ouder de zorgen herkent kan een begin worden gemaakt met het onderzoeken van kansen en oplossingen. Het doen van een melding bij het AMK zonder dat de signalen zijn besproken met de jongere/ ouder, is alleen mogelijk als: de veiligheid van de jongere/ ouder, die van jezelf, of die van een ander in het geding is; of als je goede redenen hebt om te veronderstellen dat de jongere /ouder door dit gesprek het contact met je zal verbreken. Bij het vragen van advies aan het AMK geldt dit niet, advies vragen mag altijd anoniem. STJJMH 11

12 Stap 4: Weeg de aard en de ernst van het huiselijk geweld of de kindermishandeling Weeg op basis van de signalen, van het ingewonnen advies en van het gesprek met de ouder het risico op huiselijk geweld of kindermishandeling. Weeg eveneens de aard en de ernst van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. STJJMH 12

13 Stap 5: Beslissen: hulp laten organiseren of melden Stap 5a: Hulp laten organiseren Bespreek je signalen in een zorgnetwerk. Stap 5b: Melden en bespreken met de jongere/ouder meld je vermoeden bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling; sluit bij je melding zoveel mogelijk aan bij feiten en gebeurtenissen en geef duidelijk aan indien de informatie die je meldt (ook) van anderen afkomstig is; overleg bij jouw melding met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling wat je na de melding, binnen de grenzen van je gebruikelijke werkzaamheden, zelf nog kunt doen om het kind,de tiener of de jongere en zijn gezinsleden tegen het risico op huiselijk geweld of op mishandeling te beschermen. Bespreek je melding vooraf met de jongere cq ouder. ( of laat dat door een andere instantie doen, bijv het zorgnetwerk of CJG) Leg uit waarom je van plan bent een melding te gaan doen en wat het doel daarvan is. 1. Vraag de jongere en/of ouder uitdrukkelijk om een reactie. 2. In geval van bezwaren van de jongere en/of ouder, overleg op welke wijze je tegemoet kunt komen aan deze bezwaren en leg dit in het document vast. 3. Doe een melding indien naar jouw oordeel de bescherming van het kind, de tiener of de jongere en/of zijn gezinslid de doorslag moet geven. Van contacten met de jongere en/of ouder over de melding kun je afzien: als de veiligheid van de leerling, die van jezelf, of die van een ander in het geding is; of als je goede redenen hebt om te veronderstellen dat het kind, de tiener of de jongere en/of de ouder daardoor het contact met jou zal verbreken. Indien na enige periode onvoldoende verbetering zichtbaar is, is het van belang opnieuw contact op te nemen met het AMK en eventueel opnieuw een melding te doen. Het AMK adviseert, indien nodig, meerdere keren contact op te nemen indien je onvoldoende verbetering of verslechtering ziet. STJJMH 13

14 STJJMH 14

15 II Verantwoordelijkheden van STJJMH in het scheppen van randvoorwaarden voor een veilig werk- en meldklimaat Om het voor medewerkers mogelijk te maken om in een veilig werkklimaat huiselijk geweld en kindermishandeling te signaleren en om de stappen van de meldcode te zetten, draagt STJJMH er zorg voor dat: directie, bestuur en/of leidinggevenden: de meldcode opnemen in beleid van de organisatie; deskundigheidsbevordering opnemen (zoals signaleren) in het scholingsplan; regelmatig trainingen en andere vormen van deskundigheidsbevordering aanbieden aan medewerkers, zodat medewerkers voldoende kennis en vaardigheden ontwikkelen en ook op peil houden voor het signaleren van huiselijk geweld en kindermishandeling en voor het zetten van de stappen van de code; de meldcode aansluiten op de werkprocessen binnen de organisatie; ervoor zorgen dat er voldoende deskundigen intern en extern beschikbaar zijn om de medewerkers te kunnen ondersteunen bij het signaleren en het zetten van de stappen van de meldcode; de werking van de meldcode regelmatig evalueren en zo nodig acties in gang zetten om de toepassing van de meldcode te optimaliseren; afspraken maken over de wijze waarop STJJMH zijn medewerkers zal ondersteunen als zij door een jongere cq ouders in of buiten rechte worden aangesproken op de wijze waarop zij de meldcode toepassen; eindverantwoordelijkheid dragen voor de uitvoering van de meldcode. Medewerker: signalen herkent die kunnen wijzen op kindermishandeling of huiselijk geweld; overlegt met leidinggevende bij zorg over een kind, tiener of jongere aan de hand van waargenomen signalen die kunnen wijzen op kindermishandeling of huiselijk geweld; afspraken uitvoert die zijn voortgekomen uit het overleg leidinggevende of andere betrokkenen, zoals observeren of een gesprek met de jongere/ouder; de directie, de leidinggevende en de medewerkers zijn niet verantwoordelijk voor: het vaststellen of er al dan niet sprake is van kindermishandeling of huiselijk geweld; het verlenen van professionele hulp aan de doelgroep of ouders (begeleiding). STJJMH 15

16 III Sociale kaart van STJJMH per gemeente/regio Deze sociale kaart invullen met de organisatiespecifieke samenwerkingspartners. Indien mogelijk ook een contactpersoon invullen. Organisatie : Politie alarmnummer (bij noodsituaties) 112 Organisatie : Crisisdienst Bureau Jeugdzorg (bij noodsituaties) Organisatie : Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Organisatie : Algemeen Maatschappelijk Werk Organisatie : Bureau Jeugdzorg Organisatie : GGZ Organisatie : Jeugdgezondheidszorg Organisatie : MEE STJJMH 16

17 Organisatie : Politie (ook sociale jeugd- zedenzaken) Organisatie : Steunpunt Huiselijk Geweld Organisatie : Zorgadviesteam Organisatie : Organisatie : Organisatie : Organisatie : STJJMH 17

18 BIJLAGE Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld Iedereen die werkt met kinderen of volwassenen, moet eind 2010 werken met een meldcode. Deze Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld geeft beroepskrachten een richtlijn hoe zij vermoedens van mishandeling kunnen bespreken. Tenslotte kan elke gezinsvoogd, verpleegkundige of leerkracht met zo n vermoeden te maken krijgen. De meldcode geeft ook aan wat de beroepsbeoefenaar op papier moet zetten. Waarom een meldcode Meldcode verplichten Werken met een meldcode Waaruit bestaat de meldcode? Meldcode is geen meldplicht Beroepsgeheim vs. meldcode Er is een wet in voorbereiding die gebruik van de meldcode verplicht stelt. Zo moet de meldcode een veelgebruikt hulpmiddel worden om mishandeling of huiselijk geweld te voorkomen en tegen te gaan. Waarom een meldcode Jaarlijks zijn tienduizenden kinderen en volwassenen slachtoffer van mishandeling, verwaarlozing of misbruik. Veel beroepsgroepen hebben wel een meldcode, maar deze wordt niet genoeg gebruikt. Onderzoek wijst uit dat hulp- en zorgverleners en leraren die met een meldcode werken drie keer zo vaak ingrijpen als collega s waar zo n code niet voorhanden is. Het gaat om meldcodes voor kindermishandeling huiselijk geweld genitale verminking eergerelateerd geweld Meldcode verplichten Eind 2010 moeten alle beroepskrachten, werkzaam binnen instellingen én zelfstandigen, werken met een meldcode. Dit geldt ook voor de vrijwilligerssector. Omdat de ervaringen uitwijzen dat het gebruik van meldcodes echt effect heeft, stelt de overheid dit wettelijk verplicht. Een meldcode wordt verplicht gesteld voor instellingen en professionals in de volgende sectoren: Gezondheidszorg Onderwijs Kinderopvang STJJMH 18

19 Maatschappelijke ondersteuning Jeugdzorg Justitie Politie De wet wordt gemaakt door de ministers Klink (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), Rouvoet (Jeugd en Gezin) en Hirsch Ballin (Justitie). In 2010 komen zij met een wetsvoorstel. Werken met een meldcode Alleen het ontwikkelen van een meldcode is niet voldoende, hij moet ook worden gebruikt. De beroepskrachten moeten dan ook training krijgen, zodat zij weten wat ze moeten doen als ze vermoeden dat iemand wordt mishandeld, verwaarloosd of misbruikt. De basis van de meldcode voor verschillende groepen beroepen is zoveel mogelijk hetzelfde, zodat iedereen ook op de dezelfde manier handelt. Onderdelen die echt met een bepaald beroep hebben te maken, kunnen altijd worden toegevoegd. Waaruit bestaat de meldcode? De meldcode beschrijft in stap voor stap wat iemand moet doen. De uitwerking is globaal als volgt: fase 1: Het ontstaan van een vermoeden fase 2: Overleg fase 3: Nader onderzoek fase 4: Hulp op gang brengen fase 5: Evaluatie fase 6: Nazorg Meldcode is geen meldplicht Een verplichte meldcode is iets anders dan een meldplicht. Een zorginstelling of een basisschool heeft meldplicht als er een vermoeden is dat een werknemer zich schuldig maakt aan seksueel misbruik van kinderen. Bij een meldplicht moet de professional zijn vermoeden van geweld melden bij andere instanties, bijvoorbeeld bij een Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of Steunpunten Huiselijk Geweld. Die verplichting bestaat niet bij een meldcode. Door te werken met een meldcode blijft de beslissing om vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling wel of niet te melden, berusten bij de professional. Het stappenplan van de meldcode biedt hem bij die afweging houvast. Beroepsgeheim vs. meldcode Wie een beroepsgeheim of zwijgplicht heeft, kan zich tegengehouden voelen om daadkrachtig op te treden bij vermoedens van mishandeling. De digitale wegwijzer Huiselijk geweld en beroepsgeheim is bedoeld voor beroepskrachten die in zo n situatie zitten. Zij kunnen nagaan of en welke informatie ze met collega s of anderen kunnen uitwisselen. Geheimhoudingsplicht is niet absoluut, dit hulpmiddel zet alle mogelijkheden op een rijtje. STJJMH 19

20 STJJMH 20