DE TOEPASSING VAN DE WET VAN 22 AUGUSTUS 2002 BETREFFENDE DE RECHTEN VAN DE PATIENT OP HET GEBIED VAN DE CONTROLE-EN EXPERTISEGENEESKUNDE

Transcriptie

1 DE TOEPASSING VAN DE WET VAN 22 AUGUSTUS 2002 BETREFFENDE DE RECHTEN VAN DE PATIENT OP HET GEBIED VAN DE CONTROLE-EN EXPERTISEGENEESKUNDE Universiteit Antwerpen Juli 2011 Jan Verlooy 1

2 2

3 DE TOEPASSING VAN DE WET VAN 22 AUGUSTUS 2002 BETREFFENDE DE RECHTEN VAN DE PATIENT OP HET GEBIED VAN DE CONTROLE-EN EXPERTISEGENEESKUNDE Inhoudstafel 2 Lijst van gebruikte afkortingen 5 1. Inleiding 7 2. Definities Toepassingsgebied WPR Rechten van de patiënt Recht op kwaliteitsvolle dienstverlening algemeen controle geneeskunde adviserend geneesheer / geneesheer inspecteur RIZIV raadsgeneesheer / bijstandsgeneesheer geneesheer-deskundige, aangesteld door de rechtbank besluit Vrije keuze algemeen controlegeneeskunde adviserend geneesheer / geneesheer inspecteur raadsgeneesheer / bijstandsgeneesheer geneesheer-deskundige, aangesteld door de rechtbank besluit Informatie algemeen controlegeneeskunde adviserend geneesheer / geneesheer inspecteur raadsgeneesheer / bijstandsgeneesheer geneesheer-deskundige, aangesteld door de rechtbank besluit Toestemming na informatie algemeen controlegeneeskunde 44 3

4 adviserend geneesheer / geneesheer inspecteur raadsgeneesheer / bijstandsgeneesheer geneesheer-deskundige, aangesteld door de rechtbank besluit Recht op patiëntendossier, bewaring, inzage, afschrift algemeen patiëntendossier recht op verbetering verwerking van persoonsgegevens bewaring inzagerecht afschrift controlegeneeskunde adviserend geneesheer / geneesheer inspecteur raadsgeneesheer / bijstandsgeneesheer geneesheer-deskundige, aangesteld door de rechtbank Fonds Medische Ongevallen besluit Recht op privacy algemeen controlegeneeskunde adviserend geneesheer / geneesheer inspecteur raadgeneesheer / bijstandsgeneesheer geneesheer-deskundige, aangesteld door de rechtbank besluit Klachtenrecht algemeen controlegeneeskunde adviserend geneesheer / geneesheer inspecteur raadsgeneesheer / bijstandsgeneesheer geneesheer-deskundige, aangesteld door de rechtbank besluit Algemeen besluit 81 4

5 Lijst van de gebruikte afkortingen Ger. Wb GVU wet KB 35 KB 79 Gerechtelijk wetboek Wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen gecoordineerd op 14 juli 1994 KB nr 35 houdende het statuut en het barema van de adviserend geneesheren die tot taak hebben bij de verzekeringsinstellingen in te staan voor de geneeskundige controle op de primaire arbeidsongeschiktheid en op de gezondheidszorgverstrekkingen overeenkomstig de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen gecoördineerd op 14 juli KB nr 79 van 10 november 1967 betreffende de orde van geneesheren KB gezondheidstoezicht WN : KB van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op werknemers MB VZK WAO WCG W LVO WMO MB van 22 januari 2007 tot vaststelling van de bijzondere criteria voor de erkenning van geneesheren-specialisten, stagemeesters en stagediensten voor de specialiteit verzekeringsgeneeskunde en medische expertise. Wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten Wet van 13 juni 1999 betreffende de controlegeneeskunde Wet van 25 juni 1992 op de landsverzekeringsovereenkomst Wet van 31 maart 2010 betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg WMO(K)WN Wet van 28 januari 2003 betreffende medische onderzoeken die binnen het kader van de arbeidsverhoudingen worden uitgevoerd WPR Wet betreffende de rechten van de patiënt van 22 augustus 2002 (BS 26 september 2002) WVP Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens 5

6 6

7 1. Inleiding. Deze studie is uitgevoerd in opdracht van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid en heeft als titel De toepassing van de wet van 22 augusutus 2002 betreffende de rechten van de patiënt op het gebied van de controle- en expertisegeneeskunde. De bedoeling van dit project is te peilen naar de theoretische en praktische problemen die ontstaan bij het toepassen van de Wet Patiëntenrechten in de praktijk van de controle- en expertisegeneeskunde. De Wet Patiëntenrechten ontstond vanuit een bekommernis voor openheid naar de burger toe 1 2 en vanuit de zorg om de zwakke partijen (in casu de patiënten) te beschermen 3. Tevens is het ontstaan van de Wet Patiëntenrechten te kaderen in een internationaal klimaat, zoals blijkt uit de niet-bindende Verklaring van Amsterdam van de Wereldgezondheidsorganisatie-Europa 4 en de door België niet ondertekende Conventie Mensenrechten en Biogeneeskunde van de Raad van Europa 5. De voorbereidende werkzaamheden van de Wet Patiëntenrechten en de ruime definitie van gezondheidszorg maken dat de Wet Patiëntenrechten van toepassing is op het domein van de controle- en expertisegeneeskunde. 6 De tekst van de uiteindelijke wet was evenwel minder expliciet, waardoor bijvoorbeeld ziekenfondsen een mogelijkheid zagen om de vraag om inzage van hun verzekerden af te wijzen. 7 Onder meer om die reden werd in 2006 een wetswijziging doorgevoerd met het oog op het verduidelijken van het toepassingsgebied, dit door te preciseren dat de wet zowel op contractuele als op buitencontractuele situaties van toepassing is. 8 Gezien er in het domein van de controle- en expertisegeneeskunde vaak geen rechtstreekse juridische relatie bestaat tussen de beroepsbeoefenaar en de patiënt, gaat het hier om een buitencontractuele rechtsverhouding. 1 Memorie van toelichting bij het wetsontwerp betreffende de rechten van de patiënt, Parl. St. Kamer, , nr.1642/00, 14 2 C. Trouet en I. Dreezen, Rechtsbescherming van de patiënt, NjW 2003, afl.16, 2 3 D. De Ruysscher, Mededelingsplichten van en informatieverstrekking door het ziekenfonds TSR 2004, WORLD HEALTH ORGANIZATION? A declaration on the promotion of patient s rights in Europe, 5 Convention for the Protection of Human Rights and Dignity of the Human Being with regard to the Appliation of Biology and Medicine: Convention on Human Rights and Biomedicine, 6 Memorie van toelichting bij het wetsontwerp betreffende de rechten van de patiënt, Parl.St. Kamer, , nr. 1642/001, 15 en memorie van toelichting bij het wetsontwerp houdende diverse bepalingen betreffende gezondheid, Parl. St. Kamer , nr. 2594:001, 29 7 FEDERALE OMBUDSDIENST RECHTEN VAN DE PATIËNT, Jaarverslag 2005, 80, Ombudsperson/Annualreportsofthe ombudsperson/ ?ie2term=jaarverslag. 8 Wet 13 december 2006 houdende diverse bepalingen betreffende gezondheid, BS 22 december 2006 en memorie van toelichting bij het wetsontwerp wetsontwerp houdende diverse bepalingen betreffende gezondheid, Parl. St. Kamer , nr. 2594:001,

8 Ondanks deze maatregel bleef de tekst van de wet aanleiding geven tot contra legem handelen. 9 De Nationale Raad van de Orde der Geneesheren bevestigt dat de Wet Patiëntenrechten ook toepasselijk is op het domein van de controle- en expertisegeneeskunde 10. Recente rechtspraak acht de Wet Patiëntenrechten in alle geval toepasselijk op het domein van de controle- en expertisegeneeskunde. 11 Deze studie omvat een theoretische studie van alle (rechts)regels die in deze problematiek een rol spelen. Ook werd bestudeerd in welke mate rechtspraak en rechtsleer omtrent het betreffende wetsartikel in de praktijk werd getoetst. Er dient vooraf opgemerkt te worden dat er bijzonder weinig rechtspraak te vinden is i.v.m. dit onderwerp. Tevens wordt er gepeild naar de problemen die reeds gerezen zijn (via de ombudspersonen die jaarlijks een verslag opstellen) en de ideeën die leven in het veld bij de verschillende artsen die in dit domein bedrijvig zijn. Hiervoor werden tal van geneesheren, werkzaam in de verschillende deelgebieden, bevraagd. Het betreft heir evenwel geen systematische enquete. Uit de rapporten van de federale ombudsdienst Rechten van de patiënt en uit de gesprekken met de begeleidingscommissie van deze opdracht komen pertinente vragen naar voren ; hieronder volgt bij wijze van voorbeeld- een niet limitatieve lijst: - Zou de Wet Patiëntenrechten gewijzigd moeten worden voor het domein van de controle/expertisegeneeskunde, in het bijzonder door bepaalde bijzonderheden/afwijkingen te voorzien in specifieke omstandigheden? - In hoeverre is vrije keuze van adviserend geneesheer in de private verzekering mogelijk? - Betekent een kwaliteitsvolle dienstverstrekking dat er een fysiek onderzoek moet plaatsvinden? - Op welke manier kan de federale ombudsdienst Rechten van de patiënt bemiddelend tussenkomen in klachten over de vaststelling door een controle- of 9 FEDERALE OMBUDSDIENST RECHTEN VAN DE PATIËNT, Jaarverslag 2006, 22, Ombudsperson/Annualreportsofthe ombudsperson/ ?ie2term=jaarverslag. FEDERALE OMBUDSDIENST RECHTEN VAN DE PATIËNT, Jaarverslag 2007, 21, Ombudsperson/Annualreportsofthe ombudsperson/ ?ie2term=jaarverslag. FEDERALE OMBUDSDIENST RECHTEN VAN DE PATIËNT, Jaarverslag 2009, 19, Ombudsperson/Annualreportsofthe ombudsperson/ ?ie2term=jaarverslag. 10 Advies van 25 november 2006 met betrekking tot inzage van het medisch dossier van een overledene door de raadgevende arts van een verzekeringsmaatschappij. 11 Arbrb. Leuven, 22 januari 2008, AR nr 2426/05, onuitg., M. VAN COTTHEM, De toepasbaarheid van de Wet Verwerking Persoonsgegevens en de Wet op Patiëntenrechten op expertise- en controlegeneeskunde, T. Gez ,

9 expertisegeneesheer (bv. de patiënt ontvangt een brief met de vermelding dat er geen vaststelling is van onzorgvuldig handelen zonder dat de patiënt fysiek onderzocht werd). - De aanwezigheid van een vertrouwenspersoon tijdens fysieke onderzoeken. - De tegensprekelijkheid van het controle- of expertiseonderzoek. - De toegang tot het patiëntendossier bij een expert. - Op welke wijze kunnen patiënten zelf een expert vinden? (vrije keuze) - De honoraria van experten (disproportie tussen onderzoek en kostprijs). - Bestaat er een deontologische code voor experten? - De geneesheren-inspecteurs van de FOD Sociale Zekerheid. - Wat zijn de specifieke rechtsmiddelen waarover de patiënt beschikt die klacht wil neerleggen tegen het gedrag van een beroepsbeoefenaar expert/adviseur/controleur (federale ombudsdienst Rechten van de patiënt, een ander type van ombudspersoon, de hiërarchische meerdere van de beroepsbeoefenaar, een specifieke dienst, enz.)? - Nieuwe Wet Medische Ongevallen van 31 maart 2010 en Fonds Medische Ongevallen Werkwijze : artikelsgewijze bespreking van de Wet Patiëntenrechten. Per artikel kunnen de desbetreffende problemen en mogelijke oplossingen aan bod komen. Enkele (onderdelen van) artikelen komen niet aan bod of worden slechts zijdelings behandeld omdat ze geen problemen doen rijzen in het domein van de controle-en expertisegeneeskunde. De Wet Patiëntenrechten is te beschouwen als een lex generalis. Voor tal van vormen van controle en expertise-geneeskunde bestaan reeds langer leges speciales. Het spreekt dan ook vanzelf dat we een inventaris dienen te maken van deze verschillende wetten, waarbij we dan voor de toepassing ervan op het terrein dienen uit te gaan van het principe lex specialis derogat lex generalis. De regel dat de bijzondere wet voorrang heeft op een algemene geldt evenwel enkel voor wetten van dezelfde rangorde : binnen de hiërarchie van rechtsnormen geldt de regel dat een hogere norm voorrang heeft boven een lagere norm en dat een lagere norm een hogere norm dus niet kan wijzigen 12. Bovendien was het de bedoeling van de wetgever een algemene draagwijdte toe te kennen aan de Wet Patiëntenrechten. Zodra er sprake is van gezondheidszorg, is de WPR van toepassing 13. De WPR heeft bepaalde aanpassingen van andere wetteksten i.v.m controle en expertisegeneeskunde voorzien, zoals bv. in de Wet op de landsverzekeringsovereenkomst 14 en de Wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens P. Popelier, De wet juridisch bekeken, Brugge, Die Keure, 2004, nrs.798 e.v. 13 Cfr. Verslag Gilkinet en Brouns, Parl. St. Kamer , 1642/012, p WPR, art WPR art. 18 9

10 Anderzijds is duidelijk dat de wetgeving van na de datum van de WPR duidelijk rekening houdt met de geest van de WPR 16. In de praktijk van de controle- en expertisegeneeskunde blijken heel wat problemen verband te houden met art. 9 WPR, nl. het recht op dossier, de bewaring ervan, de inzage en het afschrift van het medisch dossier. Daarom wordt in deze studie dan ook uitgebreid ingegaan op deze problematiek. In dit verband wordt verwezen naar de recent gepubliceerde monografie van T. Vansweevelt en F. Dewallens i.v.m. het patiëntendossier 17. Specifiek in het kader van de controle- en expertisegeneeskunde gaat het niet alleen om de vraag over het inzagerecht van de patiënt in zijn eigen dossier, maar ook over welke derde partij inzagerecht kan hebben in het patiëntendossier (zie 4.5.). Op te merken valt dat deze studie zich strikt beperkt tot de Wet Patiëntenrechten, hetgeen betekent dat er steeds sprake dient te zijn van een patiënt, een beroepsbeoefenaar en een verstrekte dienst die kadert binnen de gezondheidszorg. 18 De patënt, (sociaal) verzekerde kan zeker nog op andere regelgeving beroep doen, doordat de instellingen van sociale zekerheid of de verzekeringsmaatschappijen gehouden zijn aan strikte regels ter bescherming van de patiënt-(sociaal)verzekerde 19. De Wet Patiëntenrechten houdt zich enkel bezig met de relatie tussen de patiënt en de beroepsbeoefenaar, ongeacht of deze beroepsbeoefenaar al dan niet een relatie heeft met een of andere instelling van sociale of private verzekering. Wanneer dus een patiënt bijvoorbeeld inzage vraagt in zijn dossier bij een ziekenfonds en hij richt deze vraag aan het ziekenfonds zelf en niet aan de beroepsbeoefenaar, is niet de WPR maar eerder de Wet Verwerking Persoonsgegevens van toepassing. 20 Zodra het gaat om een probleem binnen het toepassingsgebied van de WPR (zie 3.), geniet de te beschermen persoon (in kader van WPR patiënt genoemd) een bijkomende bescherming t.o.v. de sterke partij (in kader van WPR beroepsbeoefenaar genoemd). 16 Zie bv. Wet van 7 mei 2004 inzake experimenten op de menselijke persoon, art. 6 i.v.m. geïnformeerde toestemming 17 T. Vansweevelt en F. Dewallens, Het patiëntendossier, Intersentia, WPR, art Zie o.a. Wet van 11 april 1995 tot invoering van het handvest van de sociaal verzekerde (BS 06/09/1995) en Wet op de Landsverzekeringsovereenkomst 20 M. VAN COTTHEM, De toepasbaarheid van de Wet Verwerking Persoonsgegevens en de Wet op Patiëntenrechten op expertise- en controlegeneeskunde, T. Gez ,

11 2. Definitie van de verschillende actoren in de verzekeringscontrole- en expertisegeneeskunde De patiënt kan in het domein van de controle- en expertisegeneeskunde met verschillende omstandigheden te maken hebben, waarin hij/zij een relatie heeft met een beroepsbeoefenaar-arts, waarin de rechten van de patiënt dienen gerespecteerd te worden. We hebben gemeend het aantal categorieën van mogelijke beroepsbeoefenaars-artsen in het domein van de controle- en expertisegeneeskunde te beperken tot vier, dit om een overzichtelijk geheel te bewaren. Op elk van deze categoriën zijn in grote lijnen dezelfde principes van toepassing. Schematisch kan men stellen dat er een viertal type situaties mogelijk zijn : 1. de situatie waarbij de beroepsbeoefenaar een medisch onderzoek uitvoert in het kader van de arbeidsgeneeskunde en de arbeidsverhoudingen werkgever-werknemer De beroepsbeoefenaars hier zijn controlearts en arbeidsgeneesheer-preventieadviseur. Tevens wordt in dit kader ook gesproken van een arts -scheidsrechter. Hier dient ook het medisch onderzoek in het kader van beroepsziekten vermeld te worden, gezien de relatie van beroepsziekten met de arbeidsgeneeskunde. Wat betreft de praktijk van het Fonds voor Beroepsziekten, valt de activiteit eerder onder situatie 2. Medisch onderzoek in het kader van arbeidsongevallen valt eerder onder situatie 2 (voor wat betreft Fonds Arbeidsongevallen) of situatie 3 (voor wat betreft private arbeidsongevallenverzekeraar). 2. de situatie waarin de beroepsbeoefenaar medisch onderzoek uitvoert in het kader van de GVU wet en de sociale verzekeringen: het gaat hier om adviserend geneesheren (van de mutualiteit) of geneesheren inspecteurs (van het RIZIV), geneesheren inspecteurs van het Fonds voor Arbeidsongevallen en de adviserende geneesheren en geneesheren-inspecteurs van het Fonds voor Beroepsziekten. 3. de situatie waarin de beroepsbeoefenaar werkt in opdracht van een verzekeringsmaatschappij of in opdracht van de patiënt zelf ; men spreekt dan van resp. raadsgeneesheer of bijstandsgeneesheer. In bepaalde omstandigheden wordt er ook beroep gedaan op een arts-scheidsrechter. In meer algemene termen gebruikt men voor deze categorie van werkzaamheden ook wel de term verzekeringsgeneeskunde en medische expertise. Gezien het MB VZK de term verzekeringsgeneeskunde en medische expertise zeer ruim gebruikt (sensu lato), waardoor alle hier geschetste situaties onder deze kwalificatie vallen, zullen we in dit werk de term verzekeringsgeneeskunde en medische expertise niet in de enge zin (sensu stricto) van het woord gebruiken. 11

12 In het kader van de arbeidsongevallen dient hier vermeld te worden dat de arbeidsongevallensector een integrerend deel uitmaakt van de sociale zekerheid 21 maar dat de ongevallen via de private verzekeringsbranche worden beheerd, terwijl de controle op die verzekeringsbranche door een openbare instelling, het Fonds voor Arbeidsongevallen 22, wordt verricht. 4. de situatie waarin een rechter een geneesheer-deskundige aanstelt. Het gaat dan om een geneesheer-(gerechtelijk) deskundige. Elk van deze 4 situaties zullen bekeken worden voor elk van de verschillende rechten van de patient, zoals ze opgesomd worden in de WPR. Op te merken valt dat de ook Code van medische plichtenleer aandacht heeft voor de rol van de artsen werkzaam in deze sector, zoals blijkt uit hoodstuk IV, artt betreffende de geneesheer als adviseur, controleur, deskundige of ambtenaar 23. Deze regels zijn van toepassing op alle artsen werkzaam in het domein van de controle- en expertisegeneeskunde. Hieronder volgt alvast een gedetailleerde omschrijving van de hierboven aangehaalde 4 situaties controlegeneeskunde Controlegeneeskunde is de medische activiteit die door een arts wordt verricht in opdracht van een werkgever om de arbeidsongeschiktheid van een werknemer wegens ziekte of ongeval te controleren 24. De persoon die door de controlearts wordt onderzocht is een patiënt in de zin van art 2, 1 WPR. Er wordt gezondheidszorg (in casu het vaststellen van de gezondheidstoestand) verstrekt, niet op verzoek van de patiënt, maar op verzoek van de werkgever. Dit betekent dat de WPR van toepassing is op de controlegeneeskunde. Alle rechten van de patiënt zijn van toepassing, tenzij de WCG of een andere wet uitzonderingen bepalen. Het betreft hier de controle op afwezigheid op het werk om medische redenen of door een ongeval. Een controlearts is een persoon die de controlegeneeskunde verricht als bedoeld hierboven. Tevens wordt de term arts - scheidsrechter gedefinieerd als zijnde een persoon die als scheidsrechter optreedt in de scheidsrechterlijke procedure zoals voorzien in de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten Wet van 29 juni KB nr 66 van 10 november WCG, art 2 25 WAO art 31 12

13 De WC van 13 juni 1999 geeft aan waaraan een controlegeneesheer moet voldoen 26 : hij moet een ervaring hebben van minstens 5 jaar huisartsgeneeskunde of gelijkwaardig, moet onafhankelijk zijn en mag geen preventieadviseur of arbeidsgeneesheer zijn van de onderneming van de te controleren werknemer 27. De term controlegeneesheer wordt in deze studie strikt gebruikt in het kader van de controle op de arbeidsongeschiktheid ; het spreekt vanzelf dat adviserend geneesheren eveneens dezelfde vorm van controle dienen uit te voeren in het kader van een andere wet,doch deze adviserend geneesheren worden in punt 2.2. besproken. Als bijkomend recht garandeert de WCG de onafhankelijkheid van het medisch onderzoek : elke controle arts moet nl. bij elke opdracht een verklaring van onafhankelijkheid ondertekenen 28. Een ander bijkomend recht vindt men terug in Wet Arbeidsovereenkomsten : de bescherming door het beroepsgeheim 29. De controle arts gaat na of de werknemer werkelijk arbeidsongeschikt is, verifieert de waarschijnlijke duur van de arbeidsongeschiktheid en andere noodzakelijke medische gegevens. Alle andere vaststellingen die hij zou doen blijven onder het beroepsgeheim. Het spreekt vanzelf dat ook in het kader van de arbeidsgeneeskunde een zekere vorm van controle en toezicht noodzakelijk kan zijn. Hoewel het hier niet gaat om controlegeneeskunde strictu sensu volgens de WCG, wordt in dit werk onder de rubriek controlegeneeskunde ook melding gemaakt van de geneeskundige controles die plaatsvinden in het kader van de arbeidsgeneeskunde. Voor de patiënt komen deze vorm van medische onderzoeken inderdaad over als controles. Verder komt het onderbrengen van de arbeidsgeneeskundige aspecten van de controle-en expertisegeneeskunde onder de rubriek controlegeneeskunde de overzichtelijkheid van het werk ten goede. Het gaat hier meer om maatregelen die te maken hebben met het welzijn van de werknemer, de rol van preventieadviseur.de wetgeving terzake legt op dat de werkgever een aantal verplichtingen heeft in verband met het uitvoeren van gezondheidstoezicht op de werknemer en bij de werving en selectie. Hierbij kan er een aantasting zijn van de keuzevrijheid van de werknemer alsook van de fysieke integriteit. 30 Belangrijk hierbij is dat het moet gaan voor het dienen van een bepaalde finaliteit en dat de maatregelen beantwoorden aan de regel van de proportionaliteit. Het Europese Hof van Justitie sprak in zijn arrest van 5 oktober 1994 over volgende voorwaarden : legaliteit, legitimiteit en noodzakelijkheid WCG artt. 2 en 3 27 Wet betreffende de controlegeneeskunde van 13 juni 1999, artt 2 en 3 28 WCG art WAO art Wet van 4 augustus 1966 betreffende het welzijn van de werknemers op het werk en de uitvoeringsbesluiten 31 Zie O., DE SCHUTTER, Epidémie du Sida et droits de l homme, Rev.Trim.D.H. 1994,63 13

14 Op te merken is dat de controlearts geen bevoegdheid heeft op de werkplaats. 32 Anderzijds kan de arbeidsgeneesheer-preventieadviseur niet de functie van controle-arts uitvoeren van dezelfde onderneming. 33 De Wet medische onderzoeken van de (kandidaat) werknemer van 28 januari 2003 voorziet als bijkomend recht voor de patiënt dat het medisch onderzoek enkel rekening mag houden met de huidige geschiktheid van de (kandidaat) werknemer voor een openstaande baan en de specifieke kenmerken ervan 34. Daarom worden voorspellende genetische onderzoeken en aidstesten verboden. De Koning kan dit verbod uitbreiden tot andere medische onderzoeken, hetgeen tot nu toe nog niet is gebeurd. De Koning kan tevens uitzonderingen regelen op het verbod van voorspellend genetisch onderzoek of aidstesten 35. Ook dit is tot nu toe niet gebeurd. Tevens wordt gesteld dat biologische testen, medisch onderzoeken of mondelinge informatieverzameling met het oog op het verkrijgen van medische informatie over de gezondheidstoestand of stamboom informatie van een (kandidaat) werknemer enkel verband mogen houden met de huidige geschiktheid en de specifieke kenmerken van de openstaande baan. Verder is elke werkgever verplicht de (kandidaat) werknemer mee te delen welke kwalen kunnen verergeren als gevolg van de aangeboden baan of de uitgeoefende taak 36. Ook dit kan beschouwd worden als een supplementair recht voor de patiënt die zich in deze situatie bevindt. Dit kadert tevens in art. 7 WPR. Verder vermelden we het KB van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers, waarin de functie van de preventieadviseur arbeidsgeneesheer nader wordt toegelicht, o.a. wat betreft medische onderzoeken, inentingen en tuberculinetests, zowel wat betreft de voorafgaande gezondheidsbeoordeling, de periodieke gezondheidsbeoordeling, het onderzoek bij werkhervatting, de spontane raadpleging door de werknemer, het voortgezet gezondheidstoezicht en de gezondheidsbeoordeling van een definitief arbeidsongeschikte werknemer met het oog op zijn reïntegratie. Gezien vele geneesheren die werkzaam zijn binnen de situaties beschreven in punt 2.1 en punt 2.2 van dit hoofdstuk aangestelden zijn, is hier een opmerking over aanstellersaansprakelijkheid op zijn plaats. Deze kan interfereren met de relatie patiënt beroepsbeoefenaar, in de mate dat de beroepsbeoefenaar een aangestelde is. In dat geval is volgens artikel 1384, 3 de lid BW de aansteller aansprakelijk voor de fouten van de aangestelde : belangrijk is evenwel dat een toepassing van dit artikel enkel kan leiden tot vergoeding van schade. 32 Advies van de Nationale Raad van de Orde van geneesheren van 20 september 1997 betreffende vaststelling door een arts van alcoholisme op het werk, TNR nr 49,22, 33 WAO, art 31 3, derde lid 34 WMO(K)WN art WMO(K)WN art 5 36 WMO(K)WN art 4 14

15 Daarenboven dient door de rechter in elk geval in concreto beoordeeld te worden of er in de relatie tussen de geneesheer en de werkgever sprake is van uitoefenen van gezag en toezicht. 37 Hoewel bijvoorbeeld een adviserend geneesheer wordt aangeworven met een arbeidsovereenkomst (zie 2.2), kan hieruit niet zomaar worden afgeleid dat het ziekenfonds feitelijk gezag uitoefent en dat de adviserend geneesheer handelt als aangestelde 38 ; omgekeerd kan uit de vereiste onpartijdigheid van de adviserend geneesheer evenmin het gebrek aan gezag worden afgeleid Adviserend geneesheer / geneesheer inspecteur De GVU wet regelt de geneeskundige controle gebruik makend van de Dienst voor geneeskundige evaluatie en controle en het comité van die dienst 39. Het gaat om controle in de ruime zin van het woord, zowel wat betreft de zorgverstrekkers als wat betreft de patiënten. Het is enkel laatstgenoemde controle die in het kader van deze studie dient onderzocht te worden. Het aantal geneesheren-inspecteurs evenals hun taak ligt vast 40. De geneesheren-inspecteurs hebben ook als opdracht de uitvoering van de aan de adviserend geneesheren opgedragen taken te controleren. In deze context wordt uitdrukkelijk vermeld dat ook het lichamelijk onderzoek van de rechthebbenden dient te gebeuren 41. Ook controle op arbeidsongeschiktheid kan tot de taken van de geneesheren inspecteurs behoren 42. De adviserend geneesheren worden tevens vermeld in de GVU wet 43. Zij worden door de verzekeringsinstellingen in dienst genomen en bezoldigd en staan onder controle van een geneesheer directeur. Deze functie wordt verder geregeld in KB nr 35 van 20 juli 1967 : statuut en barema van de adviserend geneesheren die tot taak hebben bij de verzekeringsinstellingen in te staan voor de geneeskundige controle op de primaire arbeidsongeschiktheid en op de gezondheidszorgverstrekkingen overeenkomstig de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli Zoals de titel het stelt gaat het hier ook om een vorm van controlegeneeskunde maar uitsluitend in het kader van de wet op de verplichte ziekteverzekering. 37 T. VANSWEEVELT en B. WEYTS, Handboek buitencontractuele aansprakelijkheid, Antwerpen, Intersentia, 2009, Cass. 3 januari 2002, Arr. Cass. 2002, afl.1,8 39 GVU wet Hoofdstuk II 40 GVU wet art. 146 en volgende 41 GVU wet art GVU wet art GVU wet afdeling III (artt ) 15

16 Gezien de geneesheren-inspecteurs worden tewerkgesteld door het RIZIV en de adviserend geneesheren door de verzekeringsinstellingen, kunnen hierdoor wel verschillen bestaan wat betreft de praktische praktijkvoering, met name als het gaat om het respecteren van de rechten van de patiënt. Ook de hiërarchische oversten van de geneesheren adviseurs en inspecteurs zijn om die reden verschillend. Een speciale vermelding dient hier gemaakt te worden van het Fonds voor Arbeidsongevallen. Het Fonds voor Arbeidsongevallen voert o. a. een controletaak uit op medisch gebied in geval van arbeidsongevallen 44. Deze sector maakt een integrerend deel uit van de sociale zekerheid, maar vertoont de bijzondere eigenschap dat de ongevallen enerzijds via de private verzekeringsondernemingen door de privé -sector worden beheerd en dat anderzijds, de controle op die verzekeringsbranche door een openbare instelling, met name het Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO), wordt verricht. De geneesheren, tewerkgesteld door het Fonds voor Arbeidsongevallen kunnen dus het functioneren en de interactie met de patiënt van hun collega s raadsgeneesheren bij de private verzekeringen (zie 2.3) controleren, ook wat betreft de naleving van de WPR. De geneesheren, werkzaam bij het Fonds voor Arbeidsongevallen delen we om reden van overzichtelijkheid- in in deze rubriek 2.2. Ook het Fonds voor Beroepsziekten (FBZ) stelt geneesheren te werk die patiënten dienen te onderzoeken in het licht van de uitkeringen i.v.m. beroepsziekten. Op verzoek van andere instellingen en overheidsdiensten belast met de schadeloosstelling voor beroepsziekten is het aan het Fonds voor Beroepsziekten toegelaten de medische onderzoeken en de medische expertisen te doen van hen die door een dergelijke ziekte zijn getroffen 45. De geneesheren werken in deze context in opdracht van een openbare instelling van sociale zekerheid 46. Sommige geneesheren in FAO en FBZ zijn ambtenaren terwijl anderen zelfstandigen zijn. Er wordt hier ook verwezen naar de aanstellersaansprakelijkheid, zoals reeds besproken in punt 2.1. in fine. 44 KB nr.66 van 10 november KB van 3 juni 1970 houdende coördinatie van de wetsbepalingen betreffende de beroepsziekten, art.6,2 46 KB van 3 juni 1970 houdende coördinatie van de wetsbepalingen betreffende de beroepsziekten, art.5 16

17 2.3. Raadsgeneesheer / bijstandsgeneesheer Recent is het MB van 22 januari 2007 gepubliceerd betreffende de erkenning van specialist in de verzekeringsgeneeskunde en medische expertise. Verzekeringsgeneeskunde en medische expertise worden in een adem genoemd en krijgen ook een ruime definitie. De 4 soorten actoren, die we hier voor de overzichtelijkheid hanteren, vallen allen onder de verzekeringsgeneeskunde en medische expertise sensu lato. In dit MB 47 vinden we inderdaad een (ruime) definitie van wat onder deze terminologie verzekeringsgeneeskunde wordt verstaan 48 : het is de tak van de sociale geneeskunde m.b.t. de evaluatie van gezondheidsschade, terugbetaling van gezondheidszorg, medisch-sociale controle, sociaal-professionele revalidatie, problemen van organisatie van de geneeskunde, preventie van gezondheidsschade,in het kader van de private verzekeringen en de sociale wetgeving, in het bijzonder in het kader van het sociaalzekerheidsstelsel. Het is duidelijk dat deze definitie zowel raakt aan het domein van de controlegeneeskunde en de arbeidsgeneeskunde als aan dat van de GVU wet en van de private verzekeringen. Tevens vinden we er een definite van de term medische expertise 49 : een onafhankelijk medisch onderzoek op vraag van een gerechtelijke instantie of van een of meerdere partijen met de bedoeling een of meerdere van volgende parameters te beoordelen : lichamelijke schade, noodzakelijkheid en duur van medische therapie, toepassing van medische criteria in het kader van de sociale wetgeving, burgerlijk recht of verzekeringspolis. Ook hier is een duidelijke overlap met de taak van de raadsgeneesheer en de geneesheerdeskundige, aangesteld door een rechtbank. In deze rubriek 2.3 behandelen we de actoren in het domein van de verzekeringsgeneeskunde en medische expertise in de enge zin van het woord, nl. de raadsgeneesheren en de bijstandsgeneesheren. Onder de term raadsgeneesheer wordt verstaan de geneesheer die raad geeft aan partijen : het kan hier gaan om een raadsgeneesheer, die een patiënt bijstaat en mee bepaalde medische expertisezittingen volgt, in het kader van verzekeringen, betwistingen, sociale zekerheidsregels. We spreken dan van een bijstandsgeneesheer. Het kan evenzeer gaan om een geneesheer die werkt voor een verzekeringsmaatschappij en in die rol ook patiënten moet onderzoeken en beoordelen. We spreken dan meestal van een raadsgeneesheer. Het MB van 22 januari 2007 heeft duidelijk de bedoeling om de erkenningsvoorwaarden voor deze nieuwe specialiteit vast te leggen : zoals blijkt uit de terminologie is het duidelijk dat het 47 MB van 22 januari 2007 tot vaststelling van de bijzondere criteria voor de erkenning van geneesherenspecialisten, stagemeesters en stagediensten in de verzekeringsgeneeskunde en de medische expertise, B.S., , 48 MB VZK art 1,9 49 MB VZK art 1, 20 17

18 de bedoeling is om alle geneesheren, die op een of andere manier met patiënten in contact komen in het kader van controle of adviserende rol, de nodige opleiding, theoretisch en praktisch op te leggen. Voor de verschillende functies die hier worden besproken zal het dan in de toekomst ook noodzakelijk zijn voor de geneesheer om in deze bijkomende specialiteit erkend te worden. Dit veronderstelt een theoretische en een praktische opleiding gedurende minstens 2 jaar. Het zal dan ook mogelijk zijn om lijsten te hebben met geneesheren en geneesherenspecialisten die de bijzondere beroepstitel hebben van geneesheer-specialist in de verzekeringsgeneeskunde en de medische expertise. Op te merken is ook dat art. 95 van de Wet op de Landsverzekeringsovereenkomst werd aangepast door art. 19 WPR teneinde de rechten van de patiënt te beschermen als het gaat om medische informatie die wordt vergaard of uitgewisseld, dit enkel in het raam van de persoonsverzekeringen. 50 De geneesheren die functioneren in de context van private verzekeringen of bijstand aan patienten worden raadsgeneesheren of ook wel adviserende geneesheren genoemd, hoewel deze laatste term zou kunnen verwarring scheppen met de hoger genoemde adviserende geneesheren, zoals gedefinieerd in de GVU wet. Vandaar dat we in dit werk de term raadsgeneesheren voor deze categorie van artsen zullen gebruiken fmedicalhealthcare/index.htm 18

19 2.4. Geneesheer deskundige, aangesteld door de rechtbank Hier gelden de regels van het gerechtelijk wetboek 51, dat zich niet beperkt tot geneesheren, maar van toepassing is op alle gerechtelijke experten. Het gaat hier om alle deskundigen, aangesteld door de rechter, niet enkel om artsen. Het gerechtelijk wetboek bevat geen artikelen die strijdig zijn met de WPR, integendeel : als bijkomend recht wordt voorzien in de mogelijkheid tot wraking van de deskundige (art. 967 Ger Wb). Vanuit de bezorgdheid om kwalitatief goede deskundigen aan te stellen zijn er initiatieven zoals de postacademische opleiding van de faculteit rechten van de Universiteit Gent Inleiding tot het recht voor gerechtelijke experts. Het betreft hier een opleiding bestemd voor deskundigen van alle soort, niet enkel voor artsen. De bedoeling is vooral om deskundigen niet-juristen vertrouwd te maken met die regels van het Gerechtelijk Wetboek die op hen toepasselijk zijn en met de essentialia van het recht. Lijsten van diegenen die dit getuigschrift behaalden, zijn ter beschikking bij de Gentse Rechtsfaculteit Gerechtelijk Wetboek, artt bis 52 Instituut voor permanente vorming en opleidingsinstituut voor gerechtelijke experts, Universiteit Gent, Faculteit Rechten, Gepromoveerden van de permanente vorming expertistetechnieken en Inleiding tot het recht voor gerechtelijke experts, jaarlijkse publicatie. 19

20 20

21 3. Toepassingsgebied van de Wet Patiëntenrechten 3.1 Patiënt Definitie van patiënt in het kader van de controle- en expertisegeneeskunde patiënt: de natuurlijke persoon aan wie gezondheidszorg wordt verstrekt, al dan niet op eigen verzoek. 53. In het kader van de controle- en expertisegeneeskunde zal dit vaak gebeuren niet op eigen verzoek van de patiënt, doch op verzoek van een derde. Dit wordt ook voorzien in de definities van de WPR. gezondheidszorg : diensten verstrekt door een beroepsbeoefenaar met het oog op het bevorderen, vaststellen, behouden, herstellen of verbeteren van de gezondheidstoestand van een patiënt of om de patiënt bij het sterven te begeleiden. 54 In het kader van de controle- en expertisegeneeskunde wordt gezondheidszorg verstrekt : deze zal zich vaak beperken tot het vaststellen van de gezondheidstoestand. Het gaat wel om het verstrekken van gezondheidszorg aan een natuurlijke persoon. Een beslissing genomen louter op een (papieren) dossier lijkt o.i. niet te vallen onder de WPR. Het is dus best mogelijk dat bepaalde onderdelen van het klassieke medisch onderzoek niet aan de orde zijn bij een onderzoek in het kader van de controle- en expertisegeneeskunde, waar voor bepaalde opdrachten perfect op stukken en/of anamnese kan gewerkt worden, zonder dat er een fysiek onderzoek noodzakelijk is. Het verstrekken van gezondheidszorg aan een natuurlijke persoon veronderstelt wel niet noodzakelijk een klinisch onderzoek, doch wel minstens een persoonlijk contact waarbij minstens een dialoog, gesprek, anamnese plaatsvindt tussen patiënt en beroepsbeoefenaar. Het louter beoordelen op stukken kan hoogstens gezien worden als een medisch advies en niet als verstrekken van gezondheidszorg. Een dergelijk medisch advies zonder contact met de patiënt-natuurlijke persoon, valt o.i. dan ook niet onder de WPR. De vraag kan gesteld worden of het wenselijk is dat voor deze situatie het toepassingsgebied wordt uitgebreid of dat men een ruime definitie formuleert van de begrip verstrekken van gezondheidszorg aan een natuurlijke persoon. 3.2 Beroepsbeoefenaars voor de toepassing van deze wet moet worden verstaan onder ( ) beroepsbeoefenaar : de beoefenaar bedoeld in het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen alsmede de beroepsbeoefenaar van de niet- 53 WPR art 2,1 54 WPR art 2,2 21

22 conventionele praktijken inzake de geneeskunde, de artsenijbereidkunde, de kinesitherapie, de verpleegkunde en de paramedische beroepen 55 De Wet Patiëntenrechten verwijst voor wat betreft de definitie van beroepsbeoefenaar naar het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen (dat is de Wet Gezondheidszorgberoepen) alsmede de beroepsbeoefenaar van de niet-conventionele praktijken inzake de geneeskunde, de artsenijbereidkunde, de kinesitherapie, de verpleegkunde en de paramedische beroepen. 3.3 Rechtsverhoudingen deze wet is van toepassing op (contractuele en buitencontractuele)privaatrechtelijke en publiekrechtelijke rechtsverhoudingen inzake gezondheidszorg, verstrekt door een beroepsbeoefenaar aan een patiënt 56 Oorspronkelijk bepaalde artikel 3 enkel dat het moest gaan om een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke rechtsverhouding 57 58, hetgeen door sommigen werd geïnterpreteerd als een beperking van het toepassingsgebied : de WPR zou dan niet van toepassing zijn in situaties waar geen rechtstreekse juridische relatie bestaat tussen de beroepsbeoefenaar en de patiënt, zoals in het domein van de controle- en expertisegeneeskunde. Op die manier werd het begrip rechtsverhouding verengd tot een contractuele rechtsverhouding. De rechtsverhouding tussen de arts en de patiënt in het domein van de controle- en expertisegeneeskunde is vaak buitencontractueel van aard. Door de wet van 13 december 2006 werd de bepaling contractuele en buitencontractuele ingevoegd in artikel 3 zodat het sindsdien duidelijker is dat de specifieke situatie van de controle en expertisegeneeskunde past binnen deze bepaling. Wel voorziet de wet in 2 van datzelfde artikel om voor bepaalde rechtsverhoudingen nadere regels uit te vaardigen 59. Deze situaties zijn die waar een grotere nood aan rechtsbescherming noodzakelijk is voor de patiënt Interpretatie Hoewel de wetgever 60 en de rechtsleer evenals de Nationale Raad van de Orde van geneesheren deze interpretatie bijtreden, werd deze interpretatie recent afgewezen door het 55 WPR art 2,3 56 WPR art H. NYS, De toepassing van de wet op de rechten van de patiënt DCCR 2008, nr.78, 8 58 T. VANSWEEVELT, Definities en toepassingsgebied van de Wet Patiëntenrechten, T. Gez , WPR art Memorie van toelichting bij het wetsontwerp betreffende de rechten van de patiënt, Parl.St. Kamer , nr.1642/00,14 22

23 hof van beroep in Brussel in een arrest van 22 december Hierin werd gesteld dat de persoon die een deskundigenonderzoek ondergaat geen gezondheidszorg krijgt. De motivatie van dit arrest lijkt gebaseerd te zijn op het gebrek aan een therapeutische relatie tussen arts en patiënt bij een deskundigenonderzoek. Het begrip gezondheidszorg vereist evenwel geen therapeutische relatie en de motivatie van bovengenoemd arrest kan dan ook niet bijgetreden worden. 61 T. VANSWEEVELT, Definities en toepassingsgebied van de Wet Patiëntenrechten, T. Gez , H. NYS, De toepassing van de wet op de rechten van de patiënt DCCR 2008, nr.78, R. SAELENS en P. DE HERT, De wet patiëntenrechten en de verwerking van gezondheidsgegevens, Brussel, Politeia, 2010, Brussel 22 december 2008, JLMB 2009,

24 24

25 4. De rechten van de patiënt Hieronder worden de verschillende patiëntenrechten afzonderlijk behandeld, nadat de formulering, zoals ze in de wet is opgenomen, gegeven wordt. Bepaalde regels die betrekking hebben op het geheel van de patiëntenrechten worden behandeld in paragraaf 4.1, recht op kwaliteitsvolle dienstverlening, dat als recht zeer ruim is geformuleerd Recht op kwaliteitsvolle dienstverlening Art. 5 De patiënt heeft, met eerbiediging van zijn menselijke waardigheid en zijn zelfbeschikking en zonder enig onderscheid op welke grond ook, tegenover de beroepsbeoefenaar recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking die beantwoordt aan zijn behoeften Algemeen In het algemeen is de patiënt beter vertrouwd met de curatieve geneeskunde dan met de geneeskundige praktijk van de controle- en expertisegeneeskunde. In de curatieve geneeskunde is de patiënt zelf steeds vragende partij en presenteert hij zich met een bepaald probleem/symptoom : op zijn vraag wordt patiënt onderzocht en eventueel doorgestuurd naar meer gespecialiseerde geneesheren. Dat brengt met zich mee dat de patiënt verrast kan zijn over het verloop van het onderzoek in het kader van de controle- en expertisegeneeskunde, vermits dit anders kan zijn dan wat hij gewoon is in de curatieve geneeskunde. Dit heeft te maken met het feit dat in de controle en expertisegeneeskunde de opdracht die gegeven wordt aan de geneesheer veelal uitgaat van een derde en dat deze opdracht duidelijk omschreven en gelimiteerd kan zijn. Het is dus best mogelijk dat bepaalde onderdelen van het klassieke medisch onderzoek niet aan de orde zijn bij een onderzoek in het kader van de controle- en expertisegeneeskunde, waar voor bepaalde opdrachten perfect op stukken en/of anamnese kan gewerkt worden, zonder dat er een fysiek onderzoek noodzakelijk is. Het ontbreken van een fysiek onderzoek kan dus niet automatisch gezien worden als een reden om te twijfelen aan de kwaliteit van het uitgevoerde onderzoek. Veel misverstanden hieromtrent zouden kunnen voorkomen worden door vooraf degelijke informatie te geven aan patiënt over de reden, het verloop, de omstandigheden van het medisch onderzoek in het kader van de controle en expertisegeneeskunde (zie 4.3) Voor een onderzoek dat louter op stukken gebeurt verwijzen we nar de discussie i.v.m. het toepassingsgebied van de WPR (zie 3.1). Eén van de heikele punten is de duurtijd vooraleer een schriftelijk verslag van de expert neergelegd wordt. In het kader van de gerechtelijke expertise heeft men in het Gerechtelijk Wetboek getracht deze termijn te beperken (zie ) : de praktijk leert evenwel dat zeer 25

26 dikwijls om allerlei valabele redenen om een verlenging van de termijn dient verzocht te worden : niet zelden dienen uitslagen van bijkomende onderzoeken binnen te komen of dient een vergadering met tal van personen georganiseerd te worden. Al deze bijkomende handelingen leiden onvermijdelijk tot een vertraging van het hele proces. In het algemeen is de opdrachtgever gediend met een snel antwoord van de beroepsbeoefenaar en zal ook de opdrachtgever maatregelen treffen indien de procedure abnormaal lang duurt. Ook wat betreft de kwaliteit van het geleverde werk zal het in eerste instantie de opdrachtgever zijn die hierover zal oordelen. Klachten van een verzekerde (dan niet in de hoedanigheid van patiënt) over de kwaliteit van het geleverde werk zal ongetwijfeld ook een rol kunnen spelen in de beoordeling van de kwaliteit door de opdrachtgever. Niet te vergeten is ook de rol van peer review. Niet zelden dienen bijvoorbeeld raadsgeneesheer en bijstandsgeneesheer overeen te komen bij het aanstellen van een derde arbiter. De reputatie en de kwaliteit van het geleverde werk van deze derde deskundige spelen ongetwijfeld een belangrijke rol in deze keuze. 26

27 controlegeneeskunde De wet garandeert de onafhankelijkheid van de controlearts. 65 Tevens wordt toezicht voorzien op de werking van de controlegeneeskunde. Kwaliteitsvolle dienstverlening wordt o.a. gegarandeerd door de vereisten die gesteld worden aan de controleartsen : deze taak mag enkel uitgevoerd worden door een arts die minstens 5 jaar ervaring heeft als huisarts of een daarmee vergelijkbare praktijk 70. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer gaat in geen geval na of de afwezigheid van de werknemers om gezondheidsredenen gegrond is 71 ; dit is de exclusieve taak van de controlegeneesheer. Op die manier wordt opnieuw de onafhankelijkheid van de controle op de arbeidsongeschiktheid nagestreefd. De wet WMO(K)WNvan 25 januari 2003 stelt dat biologische tests en medische onderzoeken alleen kunnen aangevraagd en uitgevoerd worden door de preventieadviseur arbeidsgeneeskunde belast met het medisch toezicht van de bevoegde dienst voor preventie en bescherming op het werk 72. De reden hiervoor is dat deze persoon ook betrokken is met de risicoanalyse van de specifieke job en dus het best kan oordelen over de medische geschiktheid en/of het gezondheidsrisico 73. Het KB gezondheidstoezicht werknemers bepaalt dat de verschillende medische onderzoeken, inentingen en tuberculintestes persoonlijk moeten worden uitgevoerd door dezelfde preventieadviseur-arbeidsgeneesheer als deze die meewerkt aan de uitvoering van de opdrachten in verband met de risicoanalyse. Verder wordt bepaald hoe hij beroep kan doen op hulppersoneel en hoe hij zich moet laten vervangen 74 Deze gedetailleerde bepalingen getuigen van een bezorgdheid i.v.m. de kwaliteit van het geleverde werk. 65 KB betreffende controle artsen en artsen scheidsrechters van 18 juli 2001, art.3 en Wet betreffende controlegeneeskunde van 13 juni 1999 (WC) art 3 66 WC art.3 2 en Kb betreffende samenstelling en werking van de opvolgingscommissie van 10 june KB betreffende samenstelling en werking van de opvolgingscommissie controlegeneeskunde van 10 juni KB betreffende controle artsen en artsen scheidsrechters van 18 juli MB tot goedkeuring van het huishoudelijk reglement van 28 juni 2002 van de opvolgingscommissie controlegeneeskunde van 21 januari WCG art KB gezondheidstoezidht WN art WMO(K)WN art KB gezondheidstoezicht WN art KB gezondheidstoezicht WN art.18 en 19 27

28 adviserend geneesheer / geneesheer inspecteur De GVU wet omschrijft in hoofdstuk II geneeskundige controle de taak van de geneesheerinspecteur 75 en de taak van de adviserend geneesheren 76. Om deze functies te kunnen uitoefenen moet de geneesheer beëdigd worden door de dienst voor evaluatie en controle 77. Deze bijkomende accreditatie voor het uitoefenen van deze functies zou kunnen gezien worden als een bijkomende garantie naar kwaliteit toe. Er bestaat zelfs een officiële plichtenleer van de artsen adviserende geneesheren 78. De adviserend geneesheer handelt volstrekt onpartijdig in de uitoefening van zijn ambt. In zijn betrekkingen met de verzekerden dient hij blijk te geven van de menselijke en beroepswaardigheid die passen bij zijn sociale taak. Hij onthoudt zich van alle uitingen welke aan die waardigheid afbreuk kunnen doen, of welke de politieke, levensbeschouwelijke of godsdienstige overtuiging van de rechthebbenden der verzekering kunnen krenken 79. Onder andere wordt hier de samenwerking met de behandelende geneesheer vermeld 80. Eveneens mag de adviserend geneesheer geen commentaar geven op de behandeling of de behandelaars van patiënt 81 en mag hij niet het klienteel naar zich toetrekken of naar derden verwijzen 82. Het naar zich toe halen van klienteel door de adviserend geneesheer is weinig waarschijnlijk gezien tevens voorzien wordt dat de adviserend geneesheer geen medische activiteit mag uitoefenen die onverenigbaar is met de noodzakelijke onafhankelijkheid 83. Er kunnen evenwel uitzonderingen gemaakt worden 84. Een rondvraag bij de verschillende mutualiteiten leert ons dat men binnen de mutualiteiten maatregelen heeft getroffen om een en ander zo goed mogelijk conform de wet te regelen. Zo wordt binnen de CM aandacht besteed aan de communicatie tussen adviserend geneesheer en de verzekerde. De masterthesis verzekeringsgeneeskunde van Dr Nackaert en Dr Reynders De communicatie tussen de arbeidsongeschikte verzekerde en de adviserend geneesheer : een kwalitatief onderzoek. 85 was een belangrijke trigger voor het opzetten van concrete projecten en vormingen. Werkvergaderingen met externe experten en sprekers alsook intervisievergaderingen met casuïstiek worden ingericht ten behoeve van hun adviserende geneesheren. 75 GVU wet artt GVU wet artt GVU wet art KB 35, afdeling XI 79 KB 35, art KB 35, art KB 35, art KB 35, art KB 35, art 4 1, laatste paragraaf 84 KB35, art Master thesis verzekeringsgeneeskunde Dr Nackaerts en Dr Reynders, KUL