VR MED.0397/1BIS

Transcriptie

1 VR MED.0397/1BIS VICE MINISTER PRESIDENT VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS MEDEDELING AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Strategisch Plan Geletterdheid Acties en engagementen 1. INHOUDELIJK In navolging van de beslissing van de Vlaamse Regering van 15 september 2017 waarbij het Strategisch Plan Geletterdheid werd goedgekeurd, werden de strategische en operationele doelstellingen van het Plan verder geconcretiseerd door middel van een engagementsverklaring met de betrokken actoren (Bijlage 2). Verder werd ook het advies van de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR), van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) ingewonnen (bijlagen 3 en 4) Situering 1 op 7 volwassenen in Vlaanderen (PIAAC) is laaggeletterd waardoor ze grote moeilijkheden ondervinden om goed te kunnen functioneren en participeren in de maatschappij. Ze hebben onvoldoende taal-, reken- en/of ICT-vaardigheden om zelfzeker en zelfredzaam te zijn in het dagelijkse leven en op de arbeidsmarkt. Geletterdheid wordt omschreven als: " de competenties om informatie te verwerven, te verwerken en gericht te gebruiken. Dit betekent met 1. taal, 2. cijfers en grafische gegevens kunnen omgaan 3. en gebruik kunnen maken van ICT. Geletterd zijn is belangrijk om zelfstandig te functioneren en participeren in de samenleving en nodig om zich persoonlijk te kunnen ontwikkelen en bij te kunnen leren." Bron: Stuurgroep van het Plan Geletterdheid Verhogen, 27 februari 2013 In 2005 heeft de Vlaamse overheid er de eerste keer voor gekozen om het Vlaamse geletterdheidsbeleid te bundelen onder een Strategisch Plan Geletterdheid Verhogen. Verschillende beleidsdomeinen en partners uit de praktijk werden betrokken om samen doelstellingen en acties uit te tekenen. In 2012 werd een tweede Plan opgemaakt, hierin werden nog meer beleidsdomeinen en partners betrokken. In 2017 werd het derde Strategisch Plan Geletterdheid geschreven aan de hand van een uitgebreid participatief proces. Hierbij werd rekening gehouden met: Pagina 1 van 8

2 de evaluatie van het Strategisch Plan Geletterdheid Verhogen , het Wetenschappelijk syntheseverslag Geletterdheid in Vlaanderen gewikt en gewogen (CTO, 2017), een cursistenbevraging bij de Centra voor Basiseducatie workshops met alle partners van het Plan om tot inhouden en prioriteiten te komen enkele feedback rondes Op 15 september 2017 keurde de Vlaamse Regering dit Strategisch Plan Geletterdheid goed, met vijf strategische doelstellingen: 1. We zorgen voor een significante toename van het aantal jongeren dat het secundair onderwijs verlaat met voldoende geletterdheidscompetenties, opdat zij zelfstandig kunnen functioneren en participeren in de samenleving en zich persoonlijk kunnen ontwikkelen en bijleren ; 2. We zetten in op het verhogen van geletterdheid binnen de familieomgeving om het doorgeven van laaggeletterdheid van generatie op generatie te doorbreken ; 3. We versterken de geletterdheidscompetenties van werkzoekenden en werkenden in het kader van hun beroepsopleiding, hun traject naar werk of binnen hun tewerkstelling, om de kans op het vinden en behouden van werk te verhogen en bij te blijven met de evoluties op de arbeidsmarkt ; 4. We versterken geletterdheidscompetenties van mensen in armoede, om hun kansen te vergroten om uit de armoede te geraken en hun participatie aan de samenleving te verhogen ; 5. We zetten in op het verhogen van de digitale geletterdheid van jongeren en volwassenen, opdat zij meekunnen in de snel digitaliserende maatschappij Engagementsverklaring met acties en engagementen In bijlage 1 werd een overzicht opgenomen van de acties en engagementen die door de diensten van de Vlaamse Overheid en andere organisaties werden geformuleerd om het Strategisch Plan Geletterdheid verder te concretiseren. Voor de opmaak van die acties en engagementen werd met meer dan 30 partners en overheidsdiensten rond de tafel gezeten: Datum Partner(s) 25 sept. 17 Departement Cultuur 5 okt. 17 Departement Onderwijs en Vorming voor het aspect ICT 5 okt. 17 Departement Welzijn, armoedebestrijding 11 okt. 17 Netwerk tegen Armoede, Samenlevingsopbouw Vlaanderen, Minderhedenforum, De Link 12 okt. 17 Departement Onderwijs en Vorming, volwassenenonderwijs en secundair onderwijs 17 okt. 17 Agentschap Binnenlandsbestuur 19 okt. 17 Kind & Gezin 20 okt. 17 Ouderkoepels 23 okt. 17 Agentschap Integratie en Inburgering 24 okt. 17 VDAB 6 nov. 17 Departement Onderwijs en Vorming, voor het aspect PAV-peilingen en mogelijke rol van de Pedagogische Begeleidingsdiensten 8 nov. 17 VVSG 13 nov. 17 Kenniscentrum Mediawijs 14 nov. 17 Departement Kanselarij en Bestuur 15 nov. 17 Welzijnsschakels 21 nov. 17 Atlas 27 nov. 17 Informatie Vlaanderen 27 nov. 17 Socius 29 nov. 17 Departement werk en sociale economie Pagina 2 van 8

3 4 dec. 17 Departement Onderwijs en Vorming 13 dec. 17 Heerlijk Helder 18 dec. 17 Kabinet De Croo 22 dec. 17 Structureel overleg overheid pbd s poc s 10 jan. 18 AHOVOKS 15 jan. 18 VUB Maurice De Greef 18 jan. 18 KULeuven - CTO Mariet Schiepers 24 jan. 18 CBE federatie Basiseducatie en een vertegenwoordiger van elk centrum 29 jan. 18 Inspectie 31 jan. 18 Cultuurconnect 14 februari 18 Algemeen coördinator onderwijs aan gedetineerden, Vocvo 9 maart 18 VLORA 15 maart - 12 juni 18 Vlaamse Ouderenraad 16 maart - 8 juni 18 Pedagogische begeleidingsdiensten Secundair onderwijs 21 maart 18 Projectgroep Geletterdheid ped. begeleidingsdiensten volwassenenonderwijs 27 maart 18 Brussels Plan Geletterdheid 20 april 18 Dep. Onderwijs en Vorming, Volwassenenond. 27 april 18 Kind&Gezin 9 mei 18 Dep. Cultuur, Kenniscentrum Mediawijs, Cultuurconnect en Socius De resultaten van de bilaterale gesprekken werden begin voorjaar 18 (tussen januari en februari) een eerste keer gebundeld. Dit resulteerde in een overzicht van een 10-tal acties waaronder de verschillende partners, samen of alleen, engagementen opnemen. Dit voorstel werd nog sterk bijgeschaafd doorheen een consultatieproces: 23 januari Save the date verstuurd voor rondetafelgesprekken met de partners 4 maart Eerste versie van de acties en engagementen werd naar de partners verstuurd ter voorbereiding van de rondetafels 22 maart Rondetafelgesprekken Voormiddag: de partners die werken aan de thema s werk en ICT werden uitgenodigd om feedback te geven op de engagementen die onder hun naam werden neergeschreven. Namiddag: de partners die werken aan de thema s ouders, mensen in armoede en mensen met een migratieachtergrond werden uitgenodigd om feedback te geven op de engagementen die onder hun naam werden neergeschreven. 7 mei De partners ontwerpen een vernieuwde versie van de acties en engagementen. Ze kregen tot 25 mei om voor een laatste keer feedback te formuleren. 1 juni Verwerking van de feedback die partners hebben doorgestuurd. 8 juni Feedback van de pedagogische begeleidingsdiensten van het secundair onderwijs. 19 juni Definitieve versie van de acties en engagementen werd naar de verschillende beleidsdomeinen en partners gestuurd. Pagina 3 van 8

4 1.3. Adviezen van Vlor en SERV Advies van de Vlor De Vlor bracht een advies uit over het Strategisch Plan Geletterdheid op 26 oktober 2017 (AR-AR-ADV ). Hieronder wordt ingegaan op enkele van de elementen die door de Vlor werden aangehaald: a. Aanhoudende aandacht voor geletterdheid (punt 2 van het advies) De aanhoudende aandacht voor geletterdheid wordt door de Vlor en zijn partners ondersteund. b. De Vlor vraagt voldoende aandacht voor laaggeletterde ouderen, waaronder de groep met een migratieachtergrond (punt 2) Zoals in het plan vermeld richt het zich tot alle mensen met geletterdheidsnoden, ongeacht hun (moeder)taal, sociale achtergrond, of leeftijd. c. De Vlor vraagt aandacht voor de complementariteit tussen de reguliere werking van het leerplichtonderwijs en het Plan Geletterdheid (punt 2) Aangezien zowel de coördinatie en opvolging van het Strategisch Plan Geletterdheid als het reguliere beleid inzake het leerplichtonderwijs gebeurt vanuit dezelfde entiteit, met name het departement Onderwijs en Vorming, zijn er voldoende garanties om deze complementariteit te waarborgen. d. Onvoldoende duidelijkheid over de doelmatigheid door gefaseerde besluitvorming (punt 3) De analyse van de Vlor is correct. De gevraagde duidelijkheid zal inderdaad invulling krijgen door de engagementsverklaring van de Vlaamse Overheid en de betrokken actoren, die nu voorligt en de daaronder ressorterende acties. e. De Vlor vraagt aandacht voor een globale benadering waarbij ook non-verbale communicatie een rol speelt (punt 4) Binnen het Plan hanteren we een brede definitie van geletterdheid, waarbinnen het functionele steeds voorop staat. f. De Vlor wijst er op dat binnen het Plan Geletterdheid verschillende begrippen door elkaar gebruikt worden: geletterdheid, basisgeletterdheid, en basisvorming (punt 4) Het begrip basisvorming komt nergens voor in de tekst van het Plan Geletterdheid. Het begrip basisgeletterdheid wordt enkel gebruikt omdat het zo vermeld wordt in de conceptnota modernisering secundair onderwijs, waarnaar wordt verwezen vanuit het plan. Voor het overige wordt er in heel het plan slechts één begrip gebruikt, met name geletterdheid. Dit begrip doelt op de meest elementaire competenties die men nodig heeft om te kunnen functioneren en participeren in de maatschappij. Daarmee onderschrijf ik ook de opmerking van de Vlor dat een breed geletterdheidsconcept mee de basis vormt voor de toekomstige eindtermen. g. Geen voorafname aan de toekomstige invulling van het begrip basisgeletterdheid in het secundair onderwijs en op de rol van de eindtermen daarbij in het basisonderwijs (punt 4) Pagina 4 van 8

5 Het Strategisch Plan Geletterdheid heeft zeker niet de ambitie om een voorafname te doen aan de toekomstige invulling van het begrip basisgeletterdheid, noch op die van de eindtermen.. h. Nood aan een structureel geletterdheidsbeleid (punt 5) Het standpunt van de Vlor wordt onderschreven dat er nood is aan een horizontaal, structureel en duurzaam beleid gericht op het verminderen van laaggeletterdheid, zowel bij jongeren als volwassenen (zie ook verder punt 11). i. Het structurele karakter van de linken met de andere beleidsinitiatieven en processen is onvoldoende duidelijk (punt 5.1., regels 136 tot en met 138) Er wordt ingegaan op de puntsgewijze suggesties van de Vlor: o Horizontaal integratiebeleid: zowel in het kader van de totstandkoming van het plan, als nu bij de voorbereiding van de engagementsverklaring, werden/worden de beleidsdomeinen Armoedebestrijding (departement Welzijn, Netwerk tegen Armoede, Welzijnsschakels, De Link vzw,.) en Integratie en Inburgering (Agentschap Binnenlands Bestuur, Agentschap Integratie en Inburgering, Atlas, InGent, Minderhedenforum,.) betrokken; o We zullen aandacht hebben voor domeinspecifieke beleidsontwikkelingen, zoals het nieuwe decreet betreffende de kinderopvang en het nieuwe decreet betreffende het sociaal-cultureel volwassenenwerk, zoals de Vlor suggereert; o Ook binnen de toekomstgerichte beleidsvisie van de Vlaamse Overheid, Vlaanderen 2050 zullen we bekijken of en hoe geletterdheid daarin een plaats kan krijgen; o Huizen van het Kind: in het kader van de voorbereiding van de engagementsverklaring werd hierover overlegd met Kind en Gezin. o Beleidsdomein Cultuur: zowel in het kader van de totstandkoming van het plan, als nu bij de voorbereiding van de engagementsverklaring, werd/wordt het beleidsdomein Cultuur (departement Cultuur, Socius, Cultuurconnect, Mediawijs, Linc vzw.) betrokken. o Samenwerking en welzijnsactoren: de manier waarop het basisonderwijs zal betrokken worden, wordt niet geconcretiseerd in het Plan Geletterdheid omdat het basisonderwijs niet de focus is van het Plan. Ik onderschrijf wel het standpunt van de Vlor dat het basisonderwijs een belangrijke rol kan spelen. op vlak van familiegeletterdheid, maar eveneens op vlak van armoedebestrijding en zal daarom samen met de onderwijsnetten uitklaren hoe het basisonderwijs hierbij kan betrokken worden. j. Voldoende budgettaire ruimte voor draagvlak en eigenaarschap binnen verschillende beleidsdomeinen (punt 5.2.) Het budgetneutrale karakter van het Plan vormt een extra uitdaging voor de realisatie van de ambitieuze doelstellingen en kritische succesfactoren die worden voorop gesteld. Evenwel, zoals de Vlor zelf ook opmerkt, zal er in de toekomst een grote financiële injectie van middelen gebeuren in de basiseducatie door de open-end financiering die momenteel staat ingeschreven in het decreet betreffende de financiering van het volwassenenonderwijs. k. Projectmatige aanpak voldoende overstijgen (punt 5.3.) (zie ook punt 8) De structurele verankering van bestaande goede praktijken wordt naar voren geschoven. Omdat we de focus niet mogen verliezen wordt vooral hierop ingezet. Pagina 5 van 8

6 l. Het AMIF-project zou erkend moeten worden als onderdeel van de verplichte inburgeringstrajecten (punt 5.3.) In het kader van de voorbereiding van de engagementsverklaring werd dit aspect reeds meegenomen in de onderhandelingen met de Agentschappen Binnenlands Bestuur en Integratie en Inburgering. m. Situering projectmanagement van het Plan Geletterdheid binnen het departement Onderwijs en Vorming (punt 5.4.) Bij de opstart van het tweede Plan Geletterdheid, in 2012, werd er vanuit het departement Onderwijs en Vorming voor gekozen om het projectmanagement van het Plan Geletterdheid te situeren buiten het departement, met name bij VOCVO (Vlaams Ondersteuningscentrum voor Volwassenenonderwijs). Dit projectmanagement wordt wel in nauwe samenwerking met het departement vorm gegeven. Het feit dat het projectmanagement niet bij de overheid zelf gesitueerd is, heeft voor- en nadelen. Eén van de voordelen is dat het laagdrempeliger is naar organisaties uit het middenveld. n. Belang van gerichte streefcijfers, monitoring en effectmeting (punt 5.5.) Uiteraard zullen de inspanningen op het vlak van geletterdheid worden gemonitord, zoals trouwens in het verleden ook is gebeurd. Dit zal gebeuren op verschillende niveaus: Globaal voor het plan en per strategische doelstelling werden er streefcijfers opgenomen. Deze zijn gekoppeld aan of gebaseerd op bestaande gegevensverwerving of op nationale en internationale onderzoeken die op regelmatige basis herhaald worden en ons dus toelaten in de toekomst vergelijkbare cijfergegevens te genereren. Daarnaast ligt er nu een engagementsverklaring voor waarvan de uitvoering van de acties en engagementen verder zal worden gemonitord. We zullen met de betrokken partners bekijken met welk tijdsinterval een monitoring van de acties zinvol en haalbaar is. Ten slotte was en is er voor het Plan Geletterdheid een projectleider aangesteld. Zij rapporteert halfjaarlijks aan mij over haar werkzaamheden Advies van de SERV De SERV bracht een advies uit over het Strategisch Plan Geletterdheid op 20 november In het algemeen merken de sociale partners op dat ze het eens zijn met de focus op het verankeren van goede praktijken, maar volgens hen biedt het plan daar weinig mogelijkheden toe vanwege een gebrek aan middelen en focus. Hieronder wordt ingegaan op enkele van de elementen die door de SERV werden aangehaald a. Belang van sensibiliseren en informeren De sociale partners onderschrijven het belang van sensibiliseren en informeren over laaggeletterdheid. De sectoren geven zelf aan dat het geen evidentie is om het thema van geletterdheid op de werkvloer te krijgen. De sociale partners willen ook hun rol opnemen in het kader van sensibiliseren en informeren, onder meer met het oog op meer samenwerkingen met de Centra voor Basiseducatie. b. Belang van helder en toegankelijk communiceren De sociale partners onderschrijven ook het belang van helder en toegankelijk communiceren. De sociale partners zullen dit onder meer op de agenda van de VDAB zetten. Pagina 6 van 8

7 c. Belang van geïntegreerde geletterdheidstrajecten en beroepsopleidingen, en geletterdheid op de werkvloer De sociale partners zullen binnen de VDAB een stijging van het aantal geïntegreerde geletterdheidstrajecten en beroepsopleidingen op de agenda zetten. Ook de opleidingen op de werkvloer dienen structureel te worden verankerd. d. Evaluatie en onderzoek De sociale partners pleiten er voor dat het effect van de genomen maatregelen in kaart worden gebracht en dat er wordt deelgenomen aan internationale metingen zoals PIAAC. Ondertussen werd reeds beslist om de aan het volgende PIAAC-onderzoek deel te nemen. 2. WEERSLAG VAN HET VOORSTEL OP DE BEGROTING VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP Om de geformuleerde strategische doelstellingen te bereiken is er nood aan een meer gerichte inzet van middelen specifiek voor preventie, remediëring en sensibilisering met betrekking tot geletterdheid. Dit niet enkel binnen het beleidsdomein Onderwijs en Vorming, maar structureel ingebed binnen alle betrokken beleidsdomeinen. De realisatie van het nieuwe Strategisch Plan Geletterdheid zal ingepast worden in het bestaande globale budgettaire kader voor de Vlaamse Regering. Bij de uitvoering van een concreet engagement in het kader van het voorliggende ontwerp van Plan zullen telkens de regels inzake administratieve controle en begrotingscontrole worden gevolgd. 3. WEERSLAG VAN HET VOORSTEL OP DE LOKALE BESTUREN Het voorstel heeft geen weerslag op de financiën van de lokale besturen noch op personeelsvlak, noch op het vlak van de werkingsuitgaven, de investeringen en schuld, en de ontvangsten. 4. WEERSLAG VAN HET VOORSTEL OP HET PERSONEELSBESTAND EN DE PERSONEELSBUDGETTEN Het voorstel heeft geen weerslag op het personeelsbestand en op het personeelsbudget, zodat het akkoord van de Vlaamse minister, bevoegd voor het algemeen beleid inzake personeel en organisatieontwikkeling, niet vereist is. 5.Kwaliteit van de regelgeving Niet van toepassing.. Viceminister-president, Vlaams Minister van Onderwijs, Hilde CREVITS. Bijlagen: 1. Strategisch Plan Geletterdheid ; Pagina 7 van 8

8 2. Overzicht van de acties en engagementen; 3. Advies van de Vlor van 26 oktober 2017; 4. Advies van de SERV van 20 november Pagina 8 van 8