DE IMPACT VAN MASTEROPLEIDINGEN OP LERAREN EN HUN WERKOMGEVING

Transcriptie

1 DE IMPACT VAN MASTEROPLEIDINGEN OP LERAREN EN HUN WERKOMGEVING VELON 2018 Roermond, 12 maart Marco Snoek, Dubravka Knezic Arjan Heyma, Emina van den Berg, Henk Sligte en Yolande Emmelot 0

2 AANLEIDING EN DOELSTELLING ONDERZOEK Inzet op kwaliteitsverbetering van het onderwijs via verhogen van het opleidingsniveau van de leraar Evaluatie impact masteropleidingen Uitgevoerd in de opdracht van het OCW Onderzoeksvraag: Wat is de impact van masteropleidingen op leraren en hun werkomgeving? Typen onderwijsmasters: Eerstegraads lerarenopleiding vo SEN / MEN Overige HBO masters (MLI, Pedagogiek, Kunsteducatie) Universitaire masters - alleen kwalitatief (OWK, PedWet, MEBIT) 1

3 ONDERZOEKSOPZET 1/2: EFFECTMETING Volgen van twee cohorten leraren in een masteropleiding ( en ) met jaarlijkse enquête gedurende maximaal 4 jaar (2014, 2015, 2016 en 2017) (N=1917) Tegelijkertijd volgen van controlegroep van leraren zonder masteropleiding of graad met dezelfde enquête (N=2515) Effecten vastgesteld door het verschil in de ontwikkeling van uitkomstmaten te vergelijken tussen masterleraren en controleleraren tussen nulmeting en eindmeting (verschil-in-verschilmeting) 2

4 uitkomstmaat EFFECTEN OP BASIS VAN VERSCHIL-IN-VERSCHIL c b 2 1 a maart bij begin master tijdens master na diplomering master moment in de tijd 3

5 ONDERZOEKSOPZET 2/2: VERKLARENDE EVALUATIE Reconstructie van de beleidstheorie: wat zijn potentiële effecten van de masteropleiding en via welk mechanisme worden die tot stand gebracht? Verklaring voor (niet) gevonden effecten: voorwaarden, werkende mechanismen en context Onderzoeksinstrumenten Gesprekken met beleidsmakers Gesprekken met leraren tijdens en na afloop van een masteropleiding Gesprekken met schoolleiders van deze leraren Focusgroepgesprek 4

6 UITKOMSTMATEN Leerlingen: pedagogisch-didactisch handelen van de leraar, vakinhoudelijke kennis, mate van opbrengstgericht werken De leraar: tevredenheid met werk, baan, bij- en nascholing, inschaling, mate van professionalisering, taken en tijdsbesteding De school: betrokkenheid bij ontwikkelingen binnen school, professionele en lerende schoolcultuur, onderzoekvaardigheden en onderzoekende houding 5

7 EFFECTEN OP LEERLINGEN Significant positieve effecten op pedagogisch-didactisch handelen (stimuleren van zelfvertrouwen van zwakke leerlingen, duidelijke uitleg, hanteren van activerende werkvormen) Vakinhoudelijke kennis (vooral SEN en eerstegraads) opbrengstgericht werken (bepalen ontwikkelingskansen o.b.v. Leerprestaties, evaluatie eigen handelen door leraren, communicatie met ouders) Masteropleidingen bieden kennis, het ontwikkelen van vaardigheden, maar vooral bewustwording van het onderwijsproces voor individuele leerlingen. Uit ander onderzoek blijkt positief verband tussen actieve reflectie op pedagogisch-didactisch handelen en leerprestaties van leerlingen (Van der Steeg en Gerritsen, 2017) 6

8 EFFECTEN OP DE LERAAR Positieve effecten op de professionaliteit van leraren (uitwisseling van lesmateriaal, samenwerking met collega s) Taken, rollen en tijdsbesteding veranderen marginaal Positieve effecten op onderzoekende houding Leraren in VO na SEN vaker ontevreden over financiële ondersteuning in opleiding, mogelijk door uitblijven gewenste loopbaanmogelijkheden Door opleiding meer didactische kennis en onderzoekvaardigheden, beter systematisch en kritisch denken, meer inzicht in het leren van leerlingen. Door bredere blik/visie en toegenomen zelfvertrouwen vaker gesprekspartner van leidinggevenden en collega s. Leraren hebben meer vertrouwen en krijgen meer waardering voor de opgedane kennis uit masteropleiding. 7

9 EFFECTEN OP DE SCHOOL Positieve effecten op professionaliteit schoolorganisatie (leraren reflecteren vaker op eigen functioneren, beter toegankelijk maken van nieuwe inzichten voor anderen binnen de schoolorganisatie, school volgens leraren vaker een professionele, lerende omgeving) de onderzoekende schoolcultuur (anderen kunnen uitleggen hoe onderzoek te gebruiken in het werk als leraar) Betrokkenheid bij ontwikkeling van kennis en innovaties in de school blijft na masteropleidingen beperkt. Groter zelfvertrouwen en initiatieven van masteropgeleide leraren door het zelf onderzoek doen tijdens de opleiding; sterker in reflecteren en procesmatig werken Doorgaande professionalisering van schoolorganisaties stuurt nog nauwelijks op meer masterkwalificaties 8

10 TWEETRAPS MECHANISME Kennis over vak, leren en instructie, Kritische houding door onderzoek doen Masteropleiding Herziet zijn/haar rol t.o.v. leerlingen Stapt uit de routine Denkt out of the box Krijgt zelfvertrouwen Leraar Kennisdelen met collega s Ontwikkelen van de leercultuur Innovatie stimuleren Mits School Inbedding van masteropleidingen en het behalen van masterkwalificaties in het schoolbeleid en het personeelsbeleid Een open leercultuur en meewerkende collega s Mogelijkheden voor nieuwe rollen. 9

11 AANBEVELINGEN 1. Voortzetting van de inspanningen om het aantal masteropgeleide leraren te vergroten 2. Versterken van beleid ten aanzien van masteropgeleide leraren binnen scholen 3. Versterking van de samenwerking tussen school en opleiding 4. Verbreding van de mogelijkheden van de teambeurs 5. Zorg voor follow-up na afronding van de masteropleiding 6. Ontwikkel een sectorbeeld rond loopbaanpaden en mogelijkheden voor leraren 10

12 IMPLICATIES Hoe zou in uw ogen (mede op basis van deze uitkomsten) de impact van masteropleidingen verder vergroot kunnen worden? Wat is daarbij de rol van studenten/alumni? Wat is daarbij de rol van de opleiding? Wat is daarbij de rol van de schoolleiding? Wat is daarbij de rol van de overheid? 11

13 DANK 12