Nouveau jardin pittoresque 1948 in functie van het esthetische. Jan Van Bogaert

Transcriptie

1 Nouveau jardin pittoresque 1948 in functie van het esthetische Jan Van Bogaert

2 CURSUS Deze PowerPoint is deels afkomstig uit de lessenreeks Reductie van BestrijdingsMiddelen in het openbaar groen Met dank aan Inverde.

3 Duurzame beplantingsconcepten Inleiding

4 Relatie biotiek - abiotiek

5 Temperatuur Licht Lucht Dieren Planten Bodem Water Mycorrzhiza Schimmels Zuurtegraad Voedingsstoffen

6 Parallele evolutie van bodem en vegetatie.

7 De successie of opeenvolging van plantengemeenschappen dat gedurende 450 miljoen jaren!

8 De natuur laat geen stukje aarde onbedekt, enkel de mens.

9 Successie is overal! nieuwbouw verstoorde grond kamille en klaproos afgebroken huis verstoorde grond Canadese fijnstraal

10 Successie in de natuur pioniersvegetatie

11 Successie in de natuur pioniersvegetatie graslandvegetatie

12 Successie in de natuur pioniersvegetatie graslandvegetatie ruigtekruidenvegetatie

13 Successie in de natuur pioniersvegetatie graslandvegetatie ruigtekruidenvegetatie bosvegetatie

14 Pio n iers eenjarig kiemen enkel in licht + verstoring klein wortelgestel razendsnelle verspreiding via zaden bedekken snel de bodem

15 De pioniersvegetatie Verstoren is de boodschap 15

16

17

18

19

20 Graslandplanten Éénjarig doorlevend worteluitloper of penwortel verspreiding door zaad en worteluitlopers bladrozet om gras in de schaduw te zetten

21 De graslandvegetatie Planten uit grasland beheren door te maaien 21

22

23

24 Ruigtevegetatie Planten uit ruigten maaien met lage frequentie 24

25

26 Ruigtevegetatie Doorlevende planten die zich verspreiding door zaad en Worteluitlopers. Zetten gras in de schaduw, waardoor gras verdwijnt

27 Struweel en bosvegetatie Bos en struweel niets doen 27

28 Kruidachtige bosplanten overwegend doorlevend kruipende wortelstokken, voorjaarsbollen Houtachtige bosplanten werpen schaduw meerjarig verspreiding door worteluitlopers en zaad

29 Bosvegetatie

30

31 Su ccessie en b eheer niets doen niets doen niets doen pioniersvegetatie graslandvegetatie ruigtekruidenvegetatie bosvegetatie bodem verstoren maaien, grazen maaien, wieden

32 Su ccessie vertalen naar g roenvormen pioniers grasland bloemenakker gazon, bollengrasland, bloemenweide, bloemenmassieven ruigte bloemenmassief bos haag, heg, solitaire boom, bosje, schaduwborder

33 Su ccessie, g roenvormen, b eheer pioniers kruidgroei op naakte bodem, kruidgroei op verhardingen, bloemenakker bodem verstoren grasland gazon, bloemenweide, bollengrasland, bloemenmassieven ruigte bloemenmassieven bosvegetatie schaduwborder, hagen, beplantingen met bomen en struiken maaien, grazen maaien, wieden sporadisch wieden, hagen snoeien, zaailingen verwijderen

34 Het g evolg van successie onkruid bestaat niet, ongewenste kruidgroei wel bodem verstoren leidt tot kruidgroei universele bodembedekkers bestaan niet beheer van een groenvorm is voorspelbaar tijdelijke bodembedekking is tijdelijk

35 Onkruid bestaat niet, ongewenste kruidgroei wel

36 Bodem verstoren leidt tot kruidgroei naakte bodem in stand houden is utopie

37 Bodem verstoren leidt tot kruidgroei schoffelen bodem met rust laten eenjarigen groeien eenjarigen verdwijnen

38 Tijdelijke bodembedekking is tijdelijk.

39 Kruidbeheer in groenzones Preventief Planning en inrichting Beheer Aangepast beheer Bijplanten/aanplanten Dunning Curatief bestrijding vs. beheersing

40 Wat is (on)kruid of is het ongewenste kruidgroei? Afhankelijk van: De plantensoort De standplaats De hoeveelheid planten

41 4

42 o n kruid : n iet voor iedereen h etzelfd e

43 Kruidgroei is niet overal mogelijk. centrumfunctie parkfunctie Verkeerstechnisch groen natuurontwikkeling 43

44 Inrichting Beheermatig ontwerpen

45 Beplantingsconcept Beplantingsconcept = successiestadium Stadium 1: pioniers met eenjarige planten Stadium 2: grasland met overblijvende graslandplanten Stadium 3: ruigte met overblijvende ruigteplanten Stadium 4: bos met lagen van houtige gewassen en kruidlaag Componenten Bomen Houtachtigen: heesters Vaste planten Graslandplanten Éénjarige planten

46 1. planten uit eenzelfde successiestadium bij elkaar 4 successie-stadia en afgeleiden in openbaar groen pioniers grasland bloemenakker gazon, bollengrasland, bloemenweide, bloemenmassieven ruigte bloemenmassief bos haag, heg, solitaire boom, bosje, schaduwborder

47 Beplantingsconcept Stadium 1: Pioniersvegetatie Accidenteel - Opzettelijk

48 Beplantingsconcept Stadium 2: Grasland Gras- en kruidachtigen

49 Beplantingsconcept Stadium 3: Ruigte Overblijvende ruigteplanten Grasachtigen Hoge halfverhoute kruidachtigen

50 Beplantingsconcept Stadium 4: Bos en bosrand Gelaagdheid binnen het bos Gelaagdheid aan de bosrand Boomlaag Struiklaag Kruidlaag Strooisellaag

51 Beplantingsconcept Stadium 4: Bos en bosrand Gelaagdheid binnen het bos Gelaagdheid aan de bosrand

52 Aandachtspunten bij de inrichting Stadium 1: Pioniersvegetatie Is de enige vegetatie waar bodemverstoring gewenst is Aanleg na aanmaak van vals zaaibed Selectief onkruidbeheer voorkomt uitzaaiing van ongewenste kruiden op langere termijn Enkel te combineren met transparante boomlaag Voorkom inzaaiing van buitenaf 2 opties: behoud pioniersvegetatie jaarlijks herinzaaien : omschakelen naar graslandvegetatie aangepast mengsel?

53 Aandachtspunten bij de inrichting Stadium 2: Grasland Vanuit bestaande grasberm of bloemenakker Aangepast maaibeheer i.f.v. aanwezige vegetatie Frequentie Periode Al dan niet afvoeren Goede situering: sterke afboording d.m.v. inrichting of beheer Vermijd uitzaaiing naar andere beplantingsconcepten Verhoging van de kruidachtigen = sensibilisering Enkel te combineren met transparante boomlaag Vermijd bodemverstoring

54 Aandachtspunten bij de inrichting Stadium 2: Grasland Extensief grasland met een schoonheidsrandje

55 Aandachtspunten bij de inrichting Stadium 3: Ruigte éénlagig met kruidachtigen of lage houtachtigen Plantenkeuze i.f.v. biotische en abiotische factoren Beplantingsdichtheid Beplantingsconcept Doelstelling van de beplanting Verkeersgeleidend Zichtgroen Structuurbepalend maximale periode bedekt houden tools Vaste planten Grassen Bol- en knolgewassen Lage heesters Met aandacht voor beheer

56 Beplantingsconcept Opbouw van de lagen Kruidlaag bodembedekker vs. bodembedekkend

57 Aandachtspunten bij de inrichting Stadium 3: Ruigte éénlaag met kruidachtigen of lage houtachtigen Plantenkeuze i.f.v. biotische en abiotische factoren Bodem: droog/nat Belichting: zon/halfschaduw/schaduw - variabele belichting Een correcte standplaats zorgt voor goede conditie -> minder vatbaar voor parasieten geen ijle planten Correct gebruik van vaste planten Aster en Persicaria als zonneminners op een normale zandleembodem

58 Aandachtspunten bij de inrichting Uiterlijk van een plant vertelt veel over de omgeving waarin hij thuishoort lavendel: warm en zonnig kleine blaadjes tegen uitdrogen longkruid: grote bladeren om zoveel mogelijk licht op te vangen in de schaduw vetplant: dikke blaadjes vormen een voorraad water in droogte

59 Aandachtspunten bij de inrichting Stadium 3: Ruigte Stadium 4: Bos en bosrand Structuurbepalend groen niet aan de rand Bodembedekkende planten klikken in elkaar

60 Aandachtspunten bij de inrichting Stadium 3: Ruigte Kritieke pijnpunten inzake beplantingswerkzaamheden Beplantingsgrootte bij hout-achtigen Beplantingsdichtheid Beplanting t.o.v. rand Voldoende dicht» Te dicht: zoutschade» Te ver: kale rand

61 Aandachtspunten bij de inrichting Heb aandacht voor plantafstand aan randen Plantdichtheid is crusiaal

62 Aandachtspunten bij de inrichting Hou aandacht voor plantafstand aan randen Plant grotere plantformaten op hoekpunten

63 Aandachtspunten bij de inrichting Maak gebruik van tijdelijke hindernissen bij heraanleg

64 Aandachtspunten bij de inrichting Zorg voor sterke buffers tussen 2 circulatielijnen Plaats hindernissen maximaal in plantvakken

65 Beplantingsconcept Stadium 4: bos en bosrand 1. aandacht voor gelaagdheid Elke laag heeft invloed op de laag erboven/eronder 2. bodem bedekt houden Onderste laag is steeds een gesloten laag In tijd en ruimte Bedekking door natuurlijke habitus Afdekmaterialen enkel tijdelijk 3. Eindbeeld in functie van natuurlijke habitussen minimaal ingrijpend beheer Plant bepaald zijn vorm, niet de mens 4. planten uit eenzelfde successiestadium bij elkaar combinatie met hetzelfde beheer

66 Aandachtspunten bij de inrichting Stadium 4: bos en bosrand Opbouw van de lagen Bomenlaag Habitus zuilvormig, rond, afgeplat rond, kegelvormig, eirond, vaasvormig, waaiervormig, treurend Transparantie en dichtheid

67 Aandachtspunten bij de inrichting Stadium 4: bos en bosrand Struikenlaag Habitus zuilvormig, rond, afgeplat rond, kegelvormig, eirond, vaasvormig, waaiervormig, treurend Dichtheid

68 Aandachtspunten bij de inrichting Stadium 4: bos en bosrand Struikenlaag Habitus

69 Beplantingsconcept Opbouw van de lagen Kruidlaag Bodembedekkend vs. solitaire kruidachtigen

70 Beplantingsmethode Opbouw van de lagen 1. Begin met de bovenste laag - bepaal het eindbeeld - bepaal de randvoorwaarden - bodem, licht, groeiruimte - functie - beheersvorm 2. Bepaal lagen systematisch naar onder Plantenkeuze - bepaald het eindbeeld - bepaal de randvoorwaarden - bepaal de invloed van de bovengaande laag

71 Beplantingsmethode Aandacht habitus: verticale en horizontale gelaagdheid - Verticale gelaagdheid De groeivorm bepaald al dan niet de noodzaak voor een kruidlaag

72 Beplantingsmethode Aandacht habitus: verticale en horizontale gelaagdheid - Horizontale gelaagdheid De densiteit bepaald al dan niet de noodzaak voor een kruidlaag

73 Beplantingsmethode Eindbeeld bij lagenopbouw: overzicht

74 Beplantingsmethode

75 Eindbeeld: traditioneel bosrandpatroon

76 Eindbeeld: traditioneel bosrandpatroon

77 Beplantingsmethode Bodem bedekt houden Tijdelijk bedekken met materialen: verhakseld hout opgelet voor de C/N verhouding alleen tijdelijk gebruiken gepaste houtsoort!! gepaste verhouding hout/bladmassa combineren met bodembedekkende planten: Laagste laag = kruidachtigen: dunne laag, bij voorkeur ver gevorderd ontbonden houtsnippers Laagste laag = houtachtigen: iets dikkere laag toegestaan op termijn nemen de planten de taak over en bedekken de bodem

78 Beplantingsmethode Bodem bedekt houden Tijdelijk bedekken met materialen: natuurlijke bladval, strooisel ongewenste kruiden kiemen moeilijk gesloten kringloop eventueel vastgehouden door kruidlaag/houtachtigen met losse structuur Opm. indien bladval niet ter plaatse kan blijven (vb. door ontbreken van kruidlaag/lage heesters verwijderen indien in nabijheid van verharding!

79 Beplantingsmethode Bodem bedekt houden Tijdelijk bedekken met materialen: Niet-inerte worteldoeken voorkomt vestiging van diepwortelende onkruiden houdt geen oppervlakkig wortelende kruiden tegen mogelijkheid tot combineren met houthaksel en planten bij jonge aanleg handig bij halfopen verhardingen Opgepast met vaste planten die zich verspreiden met wortelstokken en bovengrondse uitlopers Deze worteldoek belemmert de verspreiding van de Vinca

80

81 Biocover + Trachystemon orientalis

82 6 maand later

83 Beplantingsmethode Bodem bedekt houden Tijdelijk bedekken met materialen: Boomplaat Onderdrukken kruidgroei tijdens ontwikkeling van bomen met kleine dichtheid Voornamelijk gebruikt bij wijkers/blijvers-principe Diameter van minstens 1 meter nodig

84 beheer ontwerpmatig beheren

85 Hoe beheren? 1. planten uit eenzelfde successiestadium bij elkaar combinatie met hetzelfde beheer 2. bodem niet verstoren 3. bodem bedekt houden - gebruik maken van gelaagdheid - gebruik maken van habitus - met materialen 4. gemengde beplantingen

86 Hoe beheren? Binnen 1 laag, 1 beheervorm Verschillende beheervormen doen de beheerkost stijgen

87 Bodem bedekken: met gelaagdheid

88 Bodem bedekken: met gelaagdheid gesloten ruimte, weinig beheer boomlaag struiklaag kruidlaag strooisellaag

89 Bodem bedekken: met habitus Oppassen met bodembedekkers eigenschappen: kruipende habitus sterke groeikracht goed bodembedekkend aandachtspunten standplaats gemengde beplanting

90 Bodem bedekken: met habitus opgelet met bodembedekkende heesters oorsprong planten : bergen (veel stenen) kruipende habitus als aanpassing aan extreme omstandigheden weinig concurrentie van grassen en kruiden niet geschikt als onkruidwerende beplanting!

91 Bodem bedekken: met habitus hier wel geschikt : - geen concurrentie - stenige omgeving

92 Bodem bedekken: met habitus Opgelet met bodembedekkende rozen Rozen hebben geen onkruidwerende eigenschappen Rozen combineren met bodembedekkende kruiden

93 Bodem bedekken: met habitus Ribes: bolvormige habitus afdichten struikengordel

94 Bodem bedekken: met habitus Hoe het niet moet... druk kruispunt krentenstruikjes (6 meter hoog) Snoei tot op 1 meter hoogte om kruispunt te kunnen overzien gevaarlijk voor groenwerker veel werk betere keuze: kleinere struik

95 Universele bodembedekkers bestaan niet elke plant is bodembedekkend Lavendel gele lis maagdenpalm

96 Universele bodembedekkers bestaan niet De bodem bedekken met Plantencombinaties. Klimop, maagdenpalm en hertshooi en narcissen

97 Universele bodembedekkers bestaan niet De bodem bedekken, met de juiste plant op de juiste plaats

98 Gemengde beplanting: gemengd is gezond ziektes en plagen verspreiden zich gemakkelijk als veel planten van eenzelfde soort bijeen staan en veel minder in een gemengde beplanting. bovendien : hele jaar door boeiend (bloei, herfstkleuren...) aantrekkelijker voor dieren

99 Gemengde beplanting verschillende soorten : zwarte els struikkamperfoelie penningkruid geranium

100 Inclusief kruid of onkruid?

101 Kruid of onkruid?

102 Kruid of onkruid?

103 Kruid of onkruid?

104

105 Kruid of onkruid?

106 Kruid of onkruid?

107 Kruid of onkruid?

108 Kruid of onkruid?

109 Beheersacties in functie van bodembedekking Doordachte uitvoering van beheer voorkomt blote grond

110 Bedankt Voor Uw aandacht Bloemrijk grasland 2014 in functie van het behoud van de biodiversiteit