Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
|
|
- Joachim Smeets
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Nr april 2018 Besluit van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 24 april 2018 nummer , houdende vaststelling van een geactualiseerde Rode Lijst Bijen DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, Gelet op de artikelen 1 en 3 van het Verdrag inzake het behoud van wilde dieren en planten en hun natuurlijke leefmilieu in Europa van 19 september 1979 (Trb. 1979, 175); Gelet op artikel 1.5, vierde lid, van de Wet natuurbescherming; BESLUIT: Enig artikel De Rode Lijst Bijen in de bijlage bij het Besluit Rode lijsten flora en fauna wordt vervangen door de Rode Lijst Bijen, opgenomen in de bijlage bij dit besluit. Dit besluit zal met de toelichting in de Staatscourant worden geplaatst. s-gravenhage, 24 april 2018 De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit C.J. Schouten 1 Staatscourant 2018 nr april 2018
2 BIJLAGE ALS BEDOELD IN ARTIKEL I VAN HET BESLUIT HOUDENDE VASTSTELLING VAN EEN GEACTUALISEERDE RODE LIJST BIJEN Rode Lijst Bijen NEDERLANDSE NAAM WETENSCHAPPELIJKE NAAM Verdwenen uit Nederland zandloperbij matte dwergzandbij goudstaartzandbij rimpelsnuit gewone klokjeszandbij kruisbloemzandbij oranje zandbij rode zandbij roodstaartklaverzandbij zwartflankzandbij mooie sachembij kleine sachembij noordelijke sachembij schoorsteensachem gewone pantserbij lichte koekoekshommel boloog waddenhommel gele hommel Limburgse hommel grote tuinhommel donkere tuinhommel gewone klokjesglansbij zandblauwtjesglansbij klokjesglansbij waddenviltbij holkopgroefbij zesbandgroefbij zwaluwbij papaverbij gladde groefbij gedoornde groefbij noordelijke groefbij witte rouwbij zwarte wespbij rode wespbij platkielwespbij kale wespbij tweekleurige slakkenhuisbij waddenmetselbij grote metselbij slurfbij kraagbloedbij gele tubebij vlekkenbij grote harsbij Ammobates punctatus Andrena alfkenella Andrena chrysopyga Andrena combinata Andrena curvungula Andrena distinguenda Andrena marginata Andrena schencki Andrena similis Andrena thoracica Anthophora aestivalis Anthophora bimaculata Anthophora borealis Anthophora plagiata Biastes truncatus Bombus barbutellus Bombus confusus Bombus cullumanus Bombus distinguendus Bombus pomorum Bombus ruderatus Bombus subterraneus Dufourea dentiventris Dufourea halictula Dufourea inermis Epeolus alpinus Halictus compressus Halictus sexcinctus Hoplitis anthocopoides Hoplitis papaveris Lasioglossum laeve Lasioglossum laevigatum Lasioglossum sexmaculatum Melecta luctuosa Nomada argentata Nomada mutabilis Nomada obtusifrons Nomada rhenana Osmia bicolor Osmia maritima Osmia xanthomelana Rophites quinquespinosus Sphecodes spinulosus Stelis signata Thyreus orbatus Trachusa byssina Ernstig bedreigd boszandbij Gelderse zandbij noordelijke klaverzandbij breedbanddwergzandbij zwarte sachembij Andrena coitana Andrena gelriae Andrena intermedia Andrena pusilla Anthophora retusa 2 Staatscourant 2018 nr april 2018
3 NEDERLANDSE NAAM WETENSCHAPPELIJKE NAAM heidehommel late hommel boshommel zandhommel heidekegelbij grote kegelbij rosse kegelbij gewone langhoornbij zuidelijke bronsgroefbij vierbandgroefbij klavermetselbij kleine lookmaskerbij rode maskerbij combigroefbij schoorsteengroefbij zuidelijke dwerggroefbij borstelgroefbij zadelgroefbij bergbehangersbij ericabij kleine bleekvlekwespbij kleine bonte wespbij grote wespbij gestreepte bloedbij zwarte tubebij Bombus humilis Bombus soroeensis Bombus sylvarum Bombus veteranus Coelioxys conica Coelioxys conoidea Coelioxys rufescens Eucera longicornis Halictus leucaheneus Halictus quadricinctus Hoplitis ravouxi Hylaeus leptocephalus Hylaeus variegatus Lasioglossum intermedium Lasioglossum lineare Lasioglossum minutulum Lasioglossum nitidiusculum Lasioglossum rufitarse Megachile alpicola Megachile analis Nomada baccata Nomada roberjeotiana Nomada sexfasciata Sphecodes rufiventris Stelis phaeoptera Bedreigd donkere wilgenzandbij zilveren zandbij zadeldwergzandbij knautiabij donkere zomerzandbij schermbloemzandbij gebandeerde dwergzandbij donkere klokjeszandbij koolzwarte zandbij roodrandzandbij tormentilzandbij variabele zandbij kattenkruidbij moshommel rode koekoekshommel zuidelijke klokjesbij gouden kegelbij zuidelijke langhoornbij blokhoofdgroefbij moerasmaskerbij Rinks maskerbij breedbuikgroefbij kleine groefbij viltige groefbij kleine bandgroefbij duingroefbij ruige behangersbij kustbehangersbij langsprietdwergwespbij dubbeldoornwespbij bruinsprietwespbij gedrongen wespbij Andrena apicata Andrena argentata Andrena falsifica Andrena hattorfiana Andrena nigriceps Andrena nitidiuscula Andrena niveata Andrena pandellei Andrena pilipes Andrena rosae Andrena tarsata Andrena varians Anthophora quadrimaculata Bombus muscorum Bombus rupestris Chelostoma distinctum Coelioxys aurolimbata Eucera nigrescens Halictus maculatus Hylaeus pfankuchi Hylaeus rinki Lasioglossum lativentre Lasioglossum parvulum Lasioglossum prasinum Lasioglossum quadrinotatum Lasioglossum tarsatum Megachile circumcincta Megachile maritima Nomada distinguenda Nomada femoralis Nomada fuscicornis Nomada guttulata 3 Staatscourant 2018 nr april 2018
4 NEDERLANDSE NAAM WETENSCHAPPELIJKE NAAM tweekleurige wespbij donkere dubbeltand boswespbij stomptandwespbij kauwende metselbij boommetselbij lichte bloedbij minitubebij witgevlekte tubebij blauwzwarte houtbij Nomada integra Nomada obscura Nomada opaca Nomada striata Osmia leaiana Osmia parietina Sphecodes hyalinatus Stelis minima Stelis ornatula Xylocopa violacea Kwetsbaar donkere rimpelrug Texelse zandbij sporkehoutzandbij weidebij paardenbloembij donkere klaverzandbij wikkebij bremzandbij grote glimmende zandbij roodscheen-zandbij halfgladde dwergzandbij geelstaartklaverzandbij tweekleurige koekoekshommel veenhommel grashommel grote koekoekshommel slanke kegelbij slangenkruidbij geelgespoorde houtmetselbij duinmaskerbij weidemaskerbij rietmaskerbij kleine tuinmaskerbij kortsprietgroefbij glimmende smaragdgroefbij steilrandgroefbij lapse behangersbij bruine rouwbij knautiawespbij bonte wespbij roodsprietwespbij heidewespbij matglanswespbij gouden slakkenhuisbij blauwe metselbij zwartbronzen houtmetselbij grote roetbij gewone tubebij Andrena bimaculata Andrena fulvago Andrena fulvida Andrena gravida Andrena humilis Andrena labialis Andrena lathyri Andrena ovatula Andrena polita Andrena ruficrus Andrena semilaevis Andrena wilkella Bombus bohemicus Bombus jonellus Bombus ruderarius Bombus vestalis Coelioxys elongata Hoplitis adunca Hoplitis claviventris Hylaeus annularis Hylaeus incongruus Hylaeus pectoralis Hylaeus pictipes Lasioglossum brevicorne Lasioglossum nitidulum Lasioglossum quadrinotatulum Megachile lapponica Melecta albifrons Nomada armata Nomada bifasciata Nomada fulvicornis Nomada rufipes Nomada similis Osmia aurulenta Osmia caerulescens Osmia niveata Panurgus banksianus Stelis breviuscula Gevoelig blauwe zandbij eikenzandbij gekielde dwergzandbij doornkaakzandbij groene zandbij kielstaartkegelbij ijszijdebij Andrena agilissima Andrena ferox Andrena strohmella Andrena trimmerana Andrena viridescens Coelioxys alata Colletes impunctatus 4 Staatscourant 2018 nr april 2018
5 NEDERLANDSE NAAM WETENSCHAPPELIJKE NAAM lombardgroefbij driedoornige metselbij gestippelde maskerbij boemerangmaskerbij lookmaskerbij kleine slanksprietmaskerbij stipmaskerbij gestippelde smaragdgroefbij waaiergroefbij dwerggroefbij bruine slobkousbij rotsbehangersbij vlekpootwespbij gele wespbij borstelwespbij kortsnuitbloedbij zwarte bloedbij kleine tubebij Halictus langobardicus Hoplitis tridentata Hylaeus clypearis Hylaeus difformis Hylaeus punctulatissimus Hylaeus paulus Hylaeus styriacus Lasioglossum aeratum Lasioglossum pallens Lasioglossum pygmaeum Macropis fulvipes Megachile pilidens Nomada melathoracica Nomada mutica Nomada stigma Sphecodes majalis Sphecodes niger Stelis minuta 5 Staatscourant 2018 nr april 2018
6 TOELICHTING 1. Inleiding Het Verdrag inzake het behoud van wilde dieren en planten en hun natuurlijke leefmilieu in Europa 1 verplicht er in de artikelen 1 en 3 toe in het beleid bijzondere aandacht te besteden aan soorten die met uitsterven worden bedreigd en kwetsbaar zijn. Tegen die achtergrond heeft Nederland ervoor gekozen om lijsten vast te stellen van deze met uitsterven bedreigde en kwetsbare soorten, zodat daar in het beleid door de verschillende overheden en natuurbeheerders rekening mee kan worden gehouden (Besluit Rode Lijsten flora en fauna). 2 De Rode Lijsten flora en fauna omvatten verdwenen, ernstig bedreigde, bedreigde, kwetsbare en gevoelige planten en dieren in Nederland, verdeeld over achttien soortgroepen. Zij zijn samengesteld aan de hand van de criteria trend en zeldzaamheid. Met onderhavig besluit wordt de Rode Lijst Bijen in de bijlage bij het Besluit Rode Lijsten flora en fauna vervangen door de Rode Lijst Bijen, opgenomen in de bijlage bij dit besluit. 2. Actualisatie Rode Lijst Bijen In opdracht van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is voor bijensoorten een basisrapport Rode Lijst Bijen opgesteld door EIS Kenniscentrum insecten en andere ongewervelden ten behoeve van de actualisering van de Rode Lijst Bijen. De in het basisrapport voorgestelde rode lijst is gebaseerd op strikt wetenschappelijke, ecologische criteria en is integraal overgenomen in onderhavig besluit tot vaststelling van de geactualiseerde Rode Lijst Bijen. Opname op de Rode Lijst Bijen geeft aan dat de bijensoort uit Nederland verdwenen is of in zijn voorkomen in Nederland bedreigd wordt. De Rode Lijsten flora en fauna en het daarop gerichte bijzondere beleid maken integraal onderdeel uit van de Rijksnatuurvisie Natuurlijk verder 4 (artikel 1.5, vierde lid, van de Wet natuurbescherming). Deze geactualiseerde Rode Lijst Bijen is uitsluitend op basis van ecologische criteria tot stand gekomen en betreft als zodanig geen beleidsvisie. Onderhavige wijziging van de Rode Lijst Bijen is derhalve te beschouwen als een wijziging van ondergeschikte aard van de Rijksnatuurvisie, waarop afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht niet van toepassing is (artikel 1.6, tweede lid, van de Wet natuurbescherming). 3. Regeldruk De actualisatie van de rode lijsten heeft geen gevolgen voor de administratieve lasten. Deze publicatie heeft geen rechtsgevolgen voor burgers of bedrijfsleven. De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit C.J. Schouten 1 Bern, 19 september 1979; Trb. 1980, Besluit Rode Lijsten Flora en Fauna, besluit van de Minister van LNV van 4 november 2004 (Stcrt. 218); Kamerstukken II , , nr Staatscourant 2018 nr april 2018
Wilde bijensoorten en hommels verdwijnen in hoog tempo door neonicotinoïden?
Wilde bijensoorten en hommels verdwijnen in hoog tempo door neonicotinoïden? Toetsing webpublicatie Bijensterfte.nl van de Universiteit Utrecht 10 april 2019 STAF Research, projectcoördinatie G.R. Rotgers,
Nadere informatieNederlandse Rode Lijst (bijen)
van 6 10/07/2008 10:11 Nederlandse Rode Lijst (bijen) Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie De Rode Lijsten worden regelmatig, bijvoorbeeld eens in de 10 jaar, bijgewerkt. Minister Cees Veerman van Landbouw,
Nadere informatieTypische Brabantse bijen. Menno Reemer, Ivo Raemakers, Tim Faasen & John Smit EIS Kenniscentrum Insecten & Ecologica
Typische Brabantse bijen Menno Reemer, Ivo Raemakers, Tim Faasen & John Smit EIS Kenniscentrum Insecten & Ecologica Honingbij Honingbij Sociale volken Honing Huisdier Sociale volken Honing Huisdier Sociale
Nadere informatieMenno Reemer Ivo Raemakers Tim Faasen. De bijenfauna van Noord-Brabant: trends, prioritaire soorten en beheertypen
Menno Reemer Ivo Raemakers Tim Faasen 2016 De bijenfauna van Noord-Brabant: trends, prioritaire soorten en beheertypen De bijenfauna van Noord-Brabant: trends, prioritaire soorten en beheertypen 6 juni
Nadere informatie- - - 2 3 4 5 6 7 1.2 1.4 1.2 1 1.2 1 1 0.8 0.8 0.8 0.6 0.6 0.6 0.4 0.4 0.4 0.2 0.2 0.2 0 Bijen 0 Zweefvliegen totaal 0 Plantgebonden zweefvliegen 8 9 10 11 12 geriemde zandbij geriemde zandbij donkere
Nadere informatieDe bijen en dagvlinders van Overijssel: trends, karakteristieke soorten en belangrijke gebieden
John T. Smit & Roy H.A. van Grunsven 2017 De bijen en dagvlinders van Overijssel: trends, karakteristieke soorten en belangrijke gebieden De bijenfauna van Overijssel: trends, karakteristieke soorten en
Nadere informatieDe bijenfauna van Zuid-Holland: trends, prioritaire soorten en belangrijke gebieden
Menno Reemer 2017 De bijenfauna van Zuid-Holland: trends, prioritaire soorten en belangrijke gebieden De bijenfauna van Zuid-Holland: trends, prioritaire soorten en belangrijke gebieden mei 2017 tekst
Nadere informatieHOOFDSTUK 9 ZEVEN LANDSCHAPSTYPEN: HUN BIOTOPEN EN HUN BIJEN
9 HOOFDSTUK 9 ZEVEN LANDSCHAPSTYPEN: HUN BIOTOPEN EN HUN BIJEN HANS NIEUWENHUIJSEN CHIEL JACOBUSSE FRANK VAN DER MEER IVO P. RAEMAKERS Wie kriskras door Nederland reist ontdekt algauw dat vrijwel ons hele
Nadere informatieWILDE BIJEN NATUURMONUMENTEN IN TERREINEN VAN MENNO REEMER, THEO PEETERS, THEO ZEEGERS, WILLEM ELLIS
1999 WILDE BIJEN IN TERREINEN VAN NATUURMONUMENTEN MENNO REEMER, THEO PEETERS, THEO ZEEGERS, WILLEM ELLIS 7 april 1999 tekst Menno Reemer, Theo Peeters, Theo Zeegers, Willem Ellis productie Stichting European
Nadere informatieDe bijenfauna van Zeeland Een overzicht van de prioritaire bijen in Zeeland
De bijenfauna van Zeeland Een overzicht van de prioritaire bijen in Zeeland December 2018 Lucien Calle Elly Jacobusse Rapport 2018-12-4 Stichting Landschapsbeheer Zeeland De bijenfauna van Zeeland Een
Nadere informatieWilde bijen in Amsterdam 2000 en 2014
Wilde bijen in Amsterdam 2000 en 2014 Ontwikkeling van de bijenpopulatie in relatie met beheer Arie Koster Ga voor de Amsterdamse bijen naar: www.denederlandsebijen.nl Inhoud presentatie Een korte terugblik
Nadere informatieBasisrapport voor de Rode Lijst Bijen
Menno Reemer 2018 Basisrapport voor de Rode Lijst Bijen Basisrapport voor de Rode Lijst Bijen 6 maart 2018 tekst Menno Reemer productie EIS Kenniscentrum Insecten, Leiden rapportnummer EIS2018-06 opdrachtgever
Nadere informatieVoorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN. De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht maart 2017.
Voorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht 11-12 maart 2017 Bijen in de tuin www.denederlandsebijen.nl Arie Koster Wat zijn bijen - Insecten zijn dieren
Nadere informatieBEDREIGDE EN VERDWENEN BIJEN
BEDREIGDE EN VERDWENEN BIJEN IN NEDERLAND (APIDAE S.L.) Basisrapport met voorstel voor de Rode Lijst Theo M.J. Peeters & Menno Reemer 2003 Stichting European Invertebrate Survey - Nederland Leiden JUNI
Nadere informatieHoe krijg je wilde bijen in de tuin. In de Oude Ijsselstreek. Arie Koster. Arie Koster
Hoe krijg je wilde bijen in de tuin In de Oude Ijsselstreek Arie Koster www.denederlandsebijen.nl Arie Koster Wat zijn bijen? Insecten! - Insecten zijn dieren met een uitwendig skelet met kop, borststuk,
Nadere informatieJohn T. Smit & Frank van der Meer. Inventarisatie van de bijen van het Nationaal Park Dwingelderveld bij Natuurmonumenten
John T. Smit & Frank van der Meer 2016 Inventarisatie van de bijen van het Nationaal Park Dwingelderveld bij Natuurmonumenten Inventarisatie van de bijen van het Nationaal Park Dwingelderveld bij Natuurmonumenten
Nadere informatieBijlage 1 Van de Nederlandse naar de wetenschappelijke namen van de bijen in dit boek
Bijlage 1 Van de Nederlandse naar de wetenschappelijke namen van de bijen in dit boek Nederlandse naam genus species aardhommel Bombus terrestris akkerhommel Bombus pascuorum andoornbij Anthophora furcata
Nadere informatieHOOFDSTUK 7 PARASITAIRE BIJEN
7 HOOFDSTUK 7 PARASITAIRE BIJEN JAN SMIT Niet alle bijen zijn nijverig. Sommige zijn ronduit lui. Zij laten het bouwen van een nest en het zoeken naar voedsel voor hun nageslacht liever over aan andere
Nadere informatieZonering gevoelige wilde bijen Eindhoven. Gemeente Eindhoven
Zonering gevoelige wilde bijen Eindhoven Gemeente Eindhoven Zonering gevoelige wilde bijen Eindhoven Door: Ivo Raemakers Tim Faasen In opdracht van: Gemeente Eindhoven Maart 2017 Colofon Door: Ecologica
Nadere informatieSolitaire bijen determineren
Solitaire bijen determineren Door Dries Laget Faculteit WETENSCHAPPEN Vakgroep: BIOCHEMIE, FYSIOLOGIE en MICROBIOLOGIE Laboratorium voor Zoöfysiologie Krijgslaan, 281 S33, B 9000 GENT Tel. 09 2644929 Fax
Nadere informatieBijengenera: hun etymologie en naamgevers 1
Bijengenera: hun etymologie en naamgevers 1 Aad van Diemen & Theo Peeters Tijdens een determinatiesessie van Andrena s in Tilburg, vroeg iemand: Wat betekent Andrena eigenlijk?. Niemand die het wist, en
Nadere informatieHandreiking bijvriendelijk beheer. Een advies voor het bijvriendelijk beheren van landschapselementen in natuurgebieden in Noord-Brabant
Handreiking bijvriendelijk beheer Een advies voor het bijvriendelijk beheren van landschapselementen in natuurgebieden in Noord-Brabant HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen Onderwijsboulevard 221
Nadere informatieBijen en zweefvliegen in het Land van Wijk en Wouden: herhaling Menno Reemer Martijn Kos Linde Slikboer
EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden Stichting EIS is het kenniscentrum voor insecten en andere ongewervelden. De stichting doet onderzoek en geeft adviezen over beleid en beheer. Daarnaast
Nadere informatieAan de slag met (wilde) bijen - biotoopverbetering
Project: Samen voor Bijen Projectpartners Samen voor Bijen : Citaverde College, Hogeschool VHL; Lectoraat Bijengezondheid, Nordwin College, Plattelandscooperatie Peel en Maas, De Vlinderstichting, Imkervereniging
Nadere informatieDe Groene Long Bij-vriendelijk-er. sturen op meer micromilieus
De Groene Long Bij-vriendelijk-er sturen op meer micromilieus Groene Long Paspoort Groene Wijk uit 1975: 35 jaar bos/groenontwikkeling Grootste aantal bewoners: 13.000 > hoogste waardering voor groen Gehele
Nadere informatieVerslag inventarisatie bijen en angeldragende wespen (Hymenoptera: Aculeata) in Westduinpark en Bosjes van Poot 2015
Verslag inventarisatie bijen en angeldragende wespen (Hymenoptera: Aculeata) in Westduinpark en Bosjes van Poot 2015 Martijn Kos Resultaten In totaal werden er in de periode van 8 maart 2015 tot en met
Nadere informatieKORTE INTRODUCTIE IN DE DIVERSITEIT, ECOLOGIE & ACTUELE STATUS VAN WILDE BIJEN IN NEDERLAND
VELDWERKPLAATS INSECTEN-2 16 JANUARI 2019, HART VAN DRENTHE WILDE BIJEN KORTE INTRODUCTIE IN DE DIVERSITEIT, ECOLOGIE & ACTUELE STATUS VAN WILDE BIJEN IN NEDERLAND EDUARD PETER DE BOER WWW.FAUNAX.NL WWW.BIODIVERSUM.NL
Nadere informatieWilde bijen in de betuwe
Wilde bijen in de betuwe Arie Koster Wellantcollege Houten Lector Bijenbeheer en bijenvriendelijke tuinen Wellantcollege laat de bijen zoemen www.denederlandsebijen.nl Arie Koster Welke factoren bepalen
Nadere informatieDE NED ERLAND SE BIJEN
NATUUR VAN NEDERLAND 11 DE NED ERLAND SE BIJEN (HYMENOPTERA: A PIDAE S.L.) NATUUR VAN NEDERLAND 11 DE NED ERLAND SE BIJEN (HYMENOPTERA: A PIDAE S.L.) THEO M.J. PEETERS, HANS NIEUWENHUIJSEN, JAN SMIT,
Nadere informatieBegin van een hobby (1983)
Wilde Bijen Frans van Alebeek april 2011 Voor de KNNV afdeling Lelystad Begin van een hobby (1983) Vosje (Andrena fulva) Signaalbij (Nomada signata) Grote wolzwever (Bombylus major) Insecten in Nederland
Nadere informatieGemeente Eindhoven. Monitoring wilde bijen in Eindhoven belangrijke biotopen voor bijen
Gemeente Eindhoven Monitoring wilde bijen in Eindhoven belangrijke biotopen voor bijen Monitoring wilde bijen in Eindhoven belangrijke biotopen voor bijen Door: Ivo Raemakers & Tim Faasen In opdracht van:
Nadere informatieBijen en hommels. En alles dat je moet weten om ze te beschermen. John Smit EIS Kenniscentrum Insecten
Bijen en hommels En alles dat je moet weten om ze te beschermen John Smit EIS Kenniscentrum Insecten Foto s Roy Kleukers Foto s Roy Kleukers Beschermen van bijen en hommels Honingbij Honingbij Sociale
Nadere informatie(CELARy 1991, WESTRICH 1989B), die slechts één generatie kent. TRICH 1989B). Stelis tubebijen
hoofdstuk 1 soortbesprekingen Ontwikkeling van ei tot imago vindt plaats in lente en voorzomer. Paart in nazomer. Volwassen vrouwtjes overwinteren en vliegen vanaf half april. In Duitsland (WESTRICH 1B)
Nadere informatieHymeno. Massimiliano Spinola, Italiaans entomoloog ( ) John Curtis, Engels illustrator en entomoloog ( )
Stelis - tubebijen Panzer, 1806: Kritische Revision der Insektenfauna Deutschlands 2: 246. Stelis is het Griekse woord voor Viscum of maretak, een halfparasiet. 31 Met deze naamgeving wordt dus aangesloten
Nadere informatieInventarisatie wilde bijen Kolis Meeuwen-Gruitrode
Inventarisatie wilde bijen Kolis Meeuwen-Gruitrode 2017-2018 Inventarisatie Kolis 1 Colofon Rapport: Nature-ID gcv Beukenlaan 14 2200 Herentals België Veldwerk, rapportage en foto's: Maarten Jacobs (Nature-ID
Nadere informatieBijen in graslanden en ruigten
RAPPORT Natuur.studie nummer 16 2014 Jens D Haeseleer De natuur heeft je nodig. En vice versa. Aanzet PPS-soorten Vlaams- Brabant in Vlaams-Brabant Opdrachtgever: Met de steun van en in samenwerking met
Nadere informatieHoe gaat het met de wilde bijen?
Hoe gaat het met de wilde bijen? Natuurgebieden het domein van natuurbeheerders Soortenrijk, maar wel achteruitgang t Het agrarische landschap het domein van de boeren Al lange tijd verdwenen Stedelijk
Nadere informatieVan veenweidegebied tot bijenlandschap. Menno Reemer
Van veenweidegebied tot bijenlandschap Menno Reemer Hoeveel soorten bijen komen er in Nederland voor? Foto s Roy Kleukers Foto Roy Kleukers Honingbij Honingbij, een apart geval Foto Roy Kleukers Sociale
Nadere informatie2 BERTRAM. Determinatietabel voor solitaire bijen in aangeboden nestgelegenheden. Tijdschrift van de Natuurstudiewerkgroep van de JNM BIS
2 BERTRAM Tijdschrift van de Natuurstudiewerkgroep van de JNM BIS 2005 België - Belgique P.B. 9000 Gent 1 BC 5688 Determinatietabel voor solitaire bijen in aangeboden nestgelegenheden. Je adres verkeerd?
Nadere informatieHOOFDSTUK 16 BIJEN DETERMINEREN
16 HOOFDSTUK 16 BIJEN DETERMINEREN KEES VAN ACHTERBERG THEO M.J. PEETERS Bijen behoren tot de angeldragers (Hymenoptera Acu leata), tezamen met mieren en angeldragende wespen. Bijen zijn gemakkelijk van
Nadere informatieIets over mijzelf. Wilde Bijen. Dit zijn wel bijen. Wat zijn bijen en wat niet? Honingbij. Goudwesp. Zweefvlieg. Sluipwesp Zweefvlieg
Iets over mijzelf Wilde Bijen Frans van Alebeek februari 2013 Onderzoek Bijen & Bloemen in de stad (Lelystad) Wat zijn bijen en wat niet? Dit zijn geen bijen Zweefvlieg Goudwesp Sluipwesp Zweefvlieg Zweefvlieg
Nadere informatieJohn T. Smit Vincent J. Kalkman Jeroen de Rond. Basisgids hommels
2018 John T. Smit Vincent J. Kalkman Jeroen de Rond Basisgids hommels Basisgids hommels Basisgids hommels 1 2 Basisgids hommels Basisgids hommels 2018 John Smit, Vincent Kalkman & Jeroen de Rond EIS Kenniscentrum
Nadere informatieAndr e na g e lriae van der Vecht, 1927 Gelderse zandbij Andr e na gr a vida Imhoff, 1832 weidebij Andr e na haemorrh o a (Fabricius, 1781) roodgatje
Wetenschappelijke bijennamen en hun uitspraak In de onderstaande lijst is, in navolging van de flora van Heimans et al. (1994) met een vette letter aangegeven waar de klemtoon moet vallen, bij de uitspraak
Nadere informatieNieuwsbrief winter 2014
Nieuwsbrief winter 2014 Jaaroverzicht van 2014 Wildebijenwerkgroep van het Mechels rivierengebied Het lijkt stil rond onze werkgroep maar niks is minder waar. Allerlei realisaties dit jaar door leden van
Nadere informatieEEN NIEUWE DETERMINEERTABEL. HET is nu al vele jaren geleden, dat ik in dit Tijdschrift een tabel gaf voor het determineeren
DE EIDEREEND OP VLIELAND. 137 de vogel, die Burdet in 1909 fotografeerde of voor heide en kraaiheide, zooals de vogel in deze aflevering. Voedsel is er te kust en te keur, zoowel in ondiep water als in
Nadere informatieNieuwsbrief Sectie Hymenoptera
nummer 15 november 2017 Nieuwsbrief Sectie Hymenoptera Nederlandse Entomologische Vereniging In dit nummer onder meer: Meewerken aan de bijenatlas voor België Veldobservaties Bijen en wespen in het natte
Nadere informatieWilde planten voor wilde bijen
Lathyrusbijen op brede lathyrus Wilde planten voor wilde bijen Over geschikte begroeiing en andere voorwaarden in de tuin Tekst en foto s: Arie Koster Wilde bijen staan al een aantal jaren in de belangstelling
Nadere informatieAjuga (zie zenegroen) Ajuga reptans (zie kruipend zenegroen) akkerhoornbloem 216 akkerklokje 201 akkerkool 280 akkerleeuwenbek 453
INDEX Deze index bevat wetenschappelijke en Nederlandse namen van de in dit boek genoemde bijen, overige dieren en planten. Wetenschappelijke soortnamen zijn zowel onder de genusnaam als onder het soortsdeel
Nadere informatieBijen in Leuven. De natuur heeft je nodig. En vice versa. RAPPORT Natuur.studie nummer 17 2014. Jens D Haeseleer
Bijen in Leuven RAPPORT Natuur.studie nummer 17 2014 Jens D Haeseleer De natuur heeft je nodig. En vice versa. Wilde bijen in Leuven Onderzoek naar voorkomen van wilde bijensoorten in het Leuvense stadscentrum
Nadere informatie2 BERTRAM. Determinatietabel voor solitaire bijen in aangeboden nestgelegenheden. Tijdschrift van de Natuurstudiewerkgroep van de JNM BIS
2 BERTRAM Tijdschrift van de Natuurstudiewerkgroep van de JNM BIS 2005 België - Belgique P.B. 9000 Gent 1 BC 5688 Determinatietabel voor solitaire bijen in aangeboden nestgelegenheden. Je adres verkeerd?
Nadere informatieRapport Natuurpunt Studie. BIJvriendelijk. Beersel. Diversiteit, hotspots & behoud. nr 14 I 2015
Rapport Natuurpunt Studie BIJvriendelijk Beersel Diversiteit, hotspots & behoud nr 14 I 2015 BIJvriendelijk Beersel Wilde bijen in Beersel: diversiteit, hotspots & behoud Natuurpunt Studie contact: jens.dhaeseleer@natuurpunt.be
Nadere informatiede wespbijen (NOMADA) van nederland (hymenoptera: apidae)
de wespbijen (NOMADA) van nederland (hymenoptera: apidae) Jan Smit Wespbijen danken hun naam aan de vaak geelzwarte kleur, waardoor ze op een wesp lijken. De wetenschappelijke naam Nomada refereert aan
Nadere informatieOBN-INVENTARISATIES VAN BIJEN IN BUURSERZAND, KAMPINA, SPRENGENBERG, VELHORST EN WITTE VEEN
2008 OBN-INVENTARISATIES VAN BIJEN IN BUURSERZAND, KAMPINA, SPRENGENBERG, VELHORST EN WITTE VEEN ANNE JAN LOONSTRA, MENNO REEMER, FRANK VAN DER MEER & JAN SMIT OBN-inventarisaties van bijen in Buurserzand,
Nadere informatieBijen en vlinders in de educatieve tuinen
Bijen en vlinders in de educatieve tuinen RAPPORT Natuur.studie nummer 8 2014 Jens D Haeseleer uitgevoerd in opdracht van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid De natuur
Nadere informatieNieuwsbrief Sectie Hymenoptera
nummer 11 november 2015 Nieuwsbrief Sectie Hymenoptera Nederlandse Entomologische Vereniging In dit nummer onder meer: Bijen en wespen op een gronddepot bij Itteren, zomer 2015 Veldobservaties De kleine
Nadere informatieBijen. Veldgids. voor Nederland en Vlaanderen. en Vlaanderen. Veldgids. voor Nederland. Steven Falk Illustraties: Richard Lewington.
Bijen Veldgids voor Nederland en Vlaanderen voor Nederland en Vlaanderen Auteur: Steven Falk, Brits entomoloog Illustraties: Richard Lewington, internationaal geroemd tekenaar Bijen Een uitgebreide inleiding
Nadere informatieNederlandse heidelandschappen
rslien in,^,eters Marijn Nijssen & Hans Esselink Nederlandse heidelandschappen Als gevolg van aantasting van het heidelandschap zijn veel bijensoorten achteruit gegaan. Om de relaties tussen het heidelandschap
Nadere informatieTabellen. Determinatietabel voor de Nederlandse soorten metselbijen (Hoplitis en Osmia) Hans Nieuwenhuijsen
Tabellen Inleiding De sectie Hymenoptera heeft als één van de doelstellingen het stimuleren van de uitgave van Nederlandstalige determinatietabellen voor Hymenoptera. In een aantal nummers van Bzzz en
Nadere informatieBijen en graafwespen van het Hulshorsterzand
Menno Reemer Theo M.J. Peeters 2016 Bijen en graafwespen van het Hulshorsterzand Bijen en graafwespen van het Hulshorsterzand November 2016 tekst Menno Reemer & Theo Peeters productie EIS Kenniscentrum
Nadere informatieSlaapgedrag en slaapgezelschappen van solitaire bijen (Apidae s.l.)
entomologische berichten 85 Slaapgedrag en slaapgezelschappen van solitaire bijen (Apidae s.l.) TREFWOORDEN Bijzondere waarnemingen, Nederland, roest Theo M.J. Peeters Entomologisch Berichten 72 (1-2):
Nadere informatieNieuwsbrief Sectie Hymenoptera
nummer 14 april 2017 Nieuwsbrief Sectie Hymenoptera Nederlandse Entomologische Vereniging In dit nummer onder meer: Verslag zomerexcursie De Bruuk Kort verslag Dwingelderveld Leuke waarnemingen 2016 Systematiek
Nadere informatieIn het belang van de bijen Analyse en advies aangaande wilde bijen in Zeist
In het belang van de bijen Analyse en advies aangaande wilde bijen in Zeist Robin van Beers Martin Brussaard Sander Malkus Carolina Castagna Maarten Frank van der Schee Winfried Vertommen ZoomIn Consultancy
Nadere informatieArtikelen. Bijen en wespen in het natte natuurgebied De Bruuk. Stijn J.J. Schreven
Artikelen Bijen en wespen in het natte natuurgebied De Bruuk Stijn J.J. Schreven Inleiding Op 6 augustus vorig jaar ging de sectie op mijn uitnodiging op excursie in Natura2000-gebied De Bruuk bij Groesbeek
Nadere informatieBijen & Hommels MAUREEN KEMPERINK VERRASSEND VLAKBIJ KNNV UITGEVERIJ
Bijen & Hommels VERRASSEND VLAKBIJ MAUREEN KEMPERINK KNNV UITGEVERIJ Inhoud 4 Over bijen Voorwoord Herman van Bekkem 9 'Mijn vader is imker!' 11 Wat heb je nodig om bijen en hommels te kijken? 12 Januari
Nadere informatie(Ge)wilde bijen monitoren! Bijen in het algemeen. Geleedpotigen. Bijen, wespen en vliegen. Dezelfde soort? Waar gaan we het over hebben vanavond?
Waar gaan we het over hebben vanavond? over bijen in het algemeen en : waarom monitoren? wáár vind je bijen? En hoe kun je ze helpen? (Ge)wilde bijen monitoren! welke soorten doen mee? en wat valt er over
Nadere informatieNieuwsbrief Sectie Hymenoptera
nummer 12 april 2016 Nieuwsbrief Sectie Hymenoptera Nederlandse Entomologische Vereniging In dit nummer onder meer: Verslagen excursies: Goeree 11 juli 2015, de Kampina 2015 Leuke waarnemingen 2015 Lasioglossum
Nadere informatieNulmeting Nationale Bijenstrategie
Menno Reemer Arjen de Groot 2019 Nulmeting Nationale Bijenstrategie Nulmeting Nationale Bijenstrategie februari 2019 tekst Menno Reemer & Arjen de Groot productie EIS Kenniscentrum Insecten, Leiden rapportnummer
Nadere informatieHoofdstuk 4 De bijen van Nederland
Hoofdstuk 4 De bijen van Nederland Er zijn in ons land gegevens verzameld over meer dan 350 soorten bijen. Daaruit blijkt dat het met veel soorten niet echt goed gaat. Om een beeld te geven van de grote
Nadere informatieHoofdstuk 5 Het leven van solitaire bijen en wespen
Hoofdstuk 5 Het leven van solitaire bijen en wespen De grote diversiteit aan bijen en wespen betekent een grote variatie in levenswijzen. Bijen zorgen met hun bloembezoek voor bestuiving, terwijl wespen
Nadere informatieHoe gaat het met de wilde bijen?
Hoe gaat het met de wilde bijen? Natuurgebieden het domein van natuurbeheerders Soortenrijk, maar wel achteruitgang t Het agrarische landschap het domein van de boeren Al lange tijd verdwenen Stedelijk
Nadere informatieWilde bijen in Deventer 2012
Wilde bijen in Deventer 2012 Jan Smit, Frank van der Meer, Erik van der Spek & Wim Klein Wilde bijen in Deventer 2012 Jan Smit, Frank van der Meer, Erik van der Spek & Wim Klein Colofon 2012, Jan Smit,
Nadere informatieOBN-MONITORING VAN BIJEN IN
2007 OBN-MONITORING VAN BIJEN IN GEBIEDEN VAN NATUURMONUMENTEN (HYMENOPTERA, APIDAE S.L.) HANS NIEUWENHUIJSEN, MENNO REEMER, THEO PEETERS, JAN SMIT & ANDRÉ VAN ECK OBN-monitoring van bijen in gebieden
Nadere informatieVerwacht en uiteindelijk gevonden in de Gelderse Poort: de broedparasieten Nomada armata en Nomada sexfasciata (Hymenoptera: Apidae)
36 entomologische berichten Verwacht en uiteindelijk gevonden in de Gelderse Poort: de broedparasieten Nomada armata en Nomada sexfasciata (Hymenoptera: Apidae) TREFWOORDEN Broedparasitisme, faunistiek,
Nadere informatieBIJEN EN GRAAFWESPEN ALMELO-NORDHORN LANGS KANAAL MENNO REEMER & FRANK VAN DER MEER MET AANDACHT VOOR ANDERE INSECTEN
2001 BIJEN EN GRAAFWESPEN LANGS KANAAL ALMELO-NORDHORN MET AANDACHT VOOR ANDERE INSECTEN MENNO REEMER & FRANK VAN DER MEER 7 november 2001 tekst Menno Reemer & Frank van der Meer productie Stichting European
Nadere informatieHymeno. Nieuwsbrief Sectie Hymenoptera. nummer april. Nederlandse Entomologische Vereniging. In dit nummer onder meer:
- nummer april Nieuwsbrief Sectie Hymenoptera Nederlandse Entomologische Vereniging In dit nummer onder meer: Verslag studiedag Coelioxys en Megachile Verslagen excursies sectie in Leuke waarnemingen in
Nadere informatie357 soorten wilde bijen in Nederland. Wereldwijd c. 20,000 soorten
357 soorten wilde bijen in Nederland Wereldwijd c. 20,000 soorten Bijen zijn kwetsbaar en robuust tegelijk Kustbehangersbij, Megachile maritima Staatsbosbeheer reservaat Plak 17, Terschelling Pluimvoetbij,
Nadere informatieWILDE BIJEN IN RELATIE TOT HET GROENBEHEER IN DEVENTER. A. Koster. IBN-DLO Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek
WILDE BIJEN IN RELATIE TOT HET GROENBEHEER IN DEVENTER A. Koster IBN-DLO Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek 2 3 WILDE BIJEN IN RELATIE TOT HET GROENBEHEER IN DEVENTER Een inventarisatie van wilde bijen
Nadere informatieHOOFDSTUK 17 DIVERSITEIT, VERWANTSCHAPPEN EN NAAMLIJST
17 HOOFDSTUK 17 DIVERSITEIT, VERWANTSCHAPPEN EN NAAMLIJST THEO M.J. PEETERS KEES VAN ACHTERBERG Iedereen heeft voor zichzelf wel een voorstelling van hoe bijen er uitzien. Maar van de diversiteit aan kleuren,
Nadere informatieHoplitis metselbijen. Hoplitis adunca slangenkruidbij
hoofdstuk soortbesprekingen broedcellen tegen te gaan. Oude nestgangen worden vaak hergebruikt nadat ze eerst flink zijn schoongepoetst. Het ei wordt centraal op de voorkant van de pollenvoorraad in de
Nadere informatieNationale Bijentelling. Onderzoeksactiviteit 1
Nationale Bijentelling Onderzoeksactiviteit 1 1 Nationale BIJENTELLING Onderzoeksactiviteit 1 Hoe gaat het met de wilde bijen in Nederland? Vincent Kalkman, onderzoeker bij Naturalis en EIS Kenniscentrum
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 30.10.2017 COM(2017) 628 final 2017/0277 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende het standpunt dat op de zevenendertigste vergadering van het Permanent Comité
Nadere informatieTien jaar bijen bijeen in een stadstuin in Appingedam: een methodologische en ecologische analyse
Tien jaar bijen bijeen in een stadstuin in Appingedam: een methodologische en ecologische analyse Jan Kuper Inleiding Geïnspireerd door het enthousiasme van Stichting Bargerveen-collega Theo Peeters, die
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 39569 17 juli 2018 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 7 juli 2018, nr. WJZ/18102268,
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 69148 21 december 2016 Beleidsregel van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 17 december 2016, nr. WJZ / 16189044,
Nadere informatieWORKSHOP BIJENFOTOGRAFIE
WORKSHOP BIJENFOTOGRAFIE Hoe fotograferen we wilde bijen om ze later als soort te herkennen? Arie Koster www.denederlandsebijen.nl Arie Koster (bijenmakelaar, stadsecoloog, specialist bijenbeheer) www.bijenhelpdesk.nl
Nadere informatienummer 11 april 2000 ISSN
nummer 11 april 2000 ISSN 1387-1773 Nieuwsbrief sectie Hymenoptera van de Nederlandse Entomologische Vereniging Redactie: H. Nieuwenhuijsen, T. Peeters, J. Smit Redactieadres: Plattenburgerweg 7, 6824
Nadere informatieHOOFDSTUK 2 BIJENSTUDIES IN NEDERLAND: EEN HISTORISCH OVERZICHT
2 HOOFDSTUK 2 BIJENSTUDIES IN NEDERLAND: EEN HISTORISCH OVERZICHT THEO M.J. PEETERS Bijen en de mens delen een lange historie met elkaar. Aan de speciale relatie van de mens met de honingbij is een apart
Nadere informatieWilde bijen in en rond Leiden
Wilde bijen in en rond Leiden Welke bijen mogen we in onze streek verwachten? http://www.denederlandsebijen.nl/bijenperregio/leiden/index.htm Arie Koster (bijenmakelaar, stadsecoloog, specialist bijenbeheer)
Nadere informatieHOOFDSTUK 3 HET BIJENLEVEN
3 HOOFDSTUK 3 HET BIJENLEVEN THEO M.J. PEETERS HANS NIEUWENHUIJSEN Bijen blijken een grote variatie aan manieren te hebben ontwikkeld om elkaar te ontmoeten, om te paren, om nesten te bouwen en deze van
Nadere informatieII. - AANTEEKENINGEN OVER NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA
'srijks MUSEUM VAN NATUURLIJKE HISTORIE LEIDEN. 7 II. - AANTEEKENINGEN OVER NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA (Mutillidae, Psammocharidae en Apidae). DOOR J. V A N D E R V E C H T. Sedert 1923 zjjn door mij een
Nadere informatieBijenonderzoek in Nederland
141 Synthese Bijenonderzoek in Nederland Theo M.J. Peeters Jinze Noordijk TREFWOORDEN Apidae s.l., bedreigingen, bescherming, diversiteit, levenscyclus, symbiose Entomologische Berichten 72 (1-2): 141-145
Nadere informatieExpertadvies wilde bijen
Rapport Natuurpunt Studie Expertadvies wilde bijen Gestroomlijnd Landschap Molenbeek-Graadbeek nr 37 I 2017 Expert-advies wilde bijen Gestroomlijnd Landschap Molenbeek-Graadbeek OPDRACHTGEVER Provincie
Nadere informatieBasisgids. Wilde bijen. Pieter van Breugel
Basisgids Wilde bijen Pieter van Breugel de VlIesVleugelIgen Grote wolbij Anthidium manicatum Bijen behoren tot de orde van de vliesvleugeligen (Hymenoptera). Daar vallen alle mieren, alle wespen en alle
Nadere informatieWanneer God, Mozes vanuit de brandende braamstruik roept en hem de opdracht geeft om zijn volk uit Egypte te leiden, dan geeft Hij ook aan wat het
Wilde bijen en zo. Daar gaat het over vanmorgen. De bijbelgedeelten die we hebben gelezen gaan eigenlijk ook over wilde bijen. Dat waren in het wild levende honingbijen. Wij hebben het vanmorgen over wilde
Nadere informatieMEDEDELINGEN TABEL EN VERSPREIDINGSATLAS VAN DE NEDERLANDSE. (Hymenoptera: Apidae) G. VAN DER ZANDEN. met tekeningen van J. J. A. M.
NEDERLANDSE FAUNISTISCHE MEDEDELINGEN 3 TABEL EN VERSPREIDINGSATLAS VAN DE NEDERLANDSE NIET-PARASITAIRE MEGACHILIDAE (Hymenoptera: Apidae) G. VAN DER ZANDEN met tekeningen van J. J. A. M. Wessendorp 1982
Nadere informatie2007 ONGEWERVELDE DIEREN VAN DE BIESBOSCH
2007 ONGEWERVELDE DIEREN VAN DE BIESBOSCH MENNO REEMER & JOHN T. SMIT Ongewervelde dieren van de Biesbosch februari 2007 tekst Menno Reemer & John T. Smit productie Stichting European Invertebrate Survey
Nadere informatie18 ANTenne APRIL JUNI 2017 NR 2
Koude oorlog als historische achtergrond van bijzondere bijenwaarnemingen in de provincie Antwerpen Julien Nuyts, e-mail: julien.nuyts3@hotmail.com; alle foto s van de auteur tenzij anders vermeld Excursie:
Nadere informatieDE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT,
Besluit van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van, TRCJZ/2004/5727, houdende vaststelling van rode lijsten flora en fauna DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, Gelet
Nadere informatieBijen in Appèlbergen Anne Jan Loonstra
Bijen in Appèlbergen Anne Jan Loonstra Inleiding Appèlbergen is een gebied waar ik sinds een jaar of vijf regelmatig kom om er bijen, wespen en vliegen te bestuderen. Het afgelopen jaar heb ik zeer frequent
Nadere informatie